BÀI THỰC HÀNH SỐ 2

MẠCH CỘNG VÀ MẠCH SO SÁNH

2.1. Mục tiêu
Sau khi hoàn thành bài thí nghiệm này, SV có thể:
Thiết kế được mạch chuyển đổi mã nhị phân sang BCD ;
Thiết kế được mạch chuyển đổi mã nhị phân sang thừa 3;
Thiết kế được mạch cộng số nhị phân có dấu và có báo tràn.
2.2. Câu hỏi chuẩn bị
Trước khi vào bài thực hành, Sinh viên cần chuẩn bị và trả lời các
câu hỏi sau đây:
1/ Hãy vẽ sơ đồ khối, bảng trạng thái, phương trình, sơ đồ mạch cộng bán
phần số nhị phân 1 bit với 1 bit?
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

1
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2/ Hãy vẽ sơ đồ khối, bảng trạng thái, phương trình, sơ đồ mạch cộng

toàn phần số nhị phân 1 bit với 1 bit?
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

3/ Hãy vẽ sơ đồ khối mạch cộng nhị phân 4 bit với 4 bit?

2
3
4/ Hãy vẽ sơ đồ khối, bảng trạng thái và sơ đồ mạch so sánh 2 số nhị
phân 1 bit, có 3 ngõ ra cho biết lớn hơn, bằng, nhỏ hơn?
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

4
............................................

5
2.3. Trang thiết bị thực hành
IC 74LS83A; IC 74LS85; IC 74LS04; LED; DIP; R 330 Ω; R 1 kΩ.
KIT thực tập Kỹ thuật số.
Dao động ký; VOM.
Máy tính có phần mềm Proteus.
2.4. Tóm tắt lý thuyết
Thí nghiệm này giới thiệu mạch cộng 4 bit và mạch so sánh 4 bit. IC
74LS83A là bộ cộng 4 bit và IC 74LS85 là bộ so sánh 4 bit.
2.4.1. IC cộng 7483A
Sơ đồ chân – ký hiệu và bảng chức năng của IC cộng nhị phân 4 bit.

Hình 2.1: Sơ đồ chân-ký hiệu IC 74LS83A.

Bảng 2.1: Bảng chức năng IC 74LS83

2.4.2. IC so sánh 74LS85

Sơ đồ chân – ký hiệu và bảng chức năng của IC so sánh nhị phân 4 bit
74LS85.

6
Hình 2.2: Sơ đồ chân - ký hiệu IC 74LS85.
Bảng 2.2: Bảng chức năng IC 74LS85

7
2.5. Các bước thực tập
2.5.1. Mạch chuyển đổi 4-bit nhị phân sang BCD
Số nhị phân 4 bit từ 0000 đến 1001 giống với số BCD. Nếu chúng ta
thêm số 0 vào các số nhị phân này, kết quả là không thay đổi và vẫn đại
diện cho BCD. Nhị phân các số từ 1010 đến 1111 được chuyển đổi sang
BCD bằng cách thêm 0110 vào số nhị phân.

Ngõ vào

nhị phân

Ngõ ra
BCD

Hình 2.3: Mạch chuyển đổi 4-bit nhị phân sang BCD.
2.5.2. Mạch chuyển đổi 4-bit nhị phân sang thừa 3
Hình 1.4 cho thấy một giản đồ đã hoàn thành một phần của mạch
chuyển đổi mã nhị phân sang thừa 3. Bộ cộng phải thêm 0011 vào số nhị
phân (0000 – 1001) nhưng thêm 1001 vào số nhị phân nếu nó lớn hơn
1001 để chuyển đổi số nhị phân 4 bit thành thừa 3.

8
 Ngõ vào
nhị phân

Ngõ ra
mã thừa 3

Hình 2.4: Mạch chuyển đổi 4-bit nhị phân sang thừa 3.
2.5.3. Mạch cộng nhị phân có dấu có báo tràn.
Xem xét vấn đề phát hiện lỗi tràn. Chúng ta chỉ cần xem xét bit dấu
cho mỗi số được thêm vào và bit dấu cho ngõ ra. Viết biểu thức Boolean
để phát hiện lỗi tràn trong mạch.
Lưu ý rằng các tín hiệu đi vào hộp trong 1.4 là A4, B4 và S4. Nếu
chúng ta áp dụng định lý DeMorgan cho một số hạng của biểu thức
Boolean, chúng ta có thể vẽ một mạch chỉ sử dụng các đầu vào này.

9
 Hình 2.5: Mạch cộng nhị phân có dấu có báo tràn.
2.5.4. Mạch so sánh có ngưỡng trên và dưới.
Mạch của hình 1.6 sẽ bật đèn LED khi nào số đầu vào nhỏ hơn số
ngưỡng dưới hoặc lớn hơn số ngưỡng trên.

10
Hình 2.6: Mạch so sánh có ngưỡng trên và dưới.

11
2.6. Báo cáo thực tập
2.6.1. Giải thích mạch trong hình 2.3
- 4 bit DCBA là số nhị phân được đưa đồng thời vào mạch
cộng 7483A và mạch so sánh 7485.
- Mạch cộng sẽ cộng 4 bit A với 4 bit B, mạch so sánh sẽ so
sánh 4 bit A với 4 bit B.
- Số nhị phân đưa vào mạch so sánh sẽ được so sánh với số 9.
Nếu số nhị phân lớn hơn 9 thì mạch so sánh xuất ra mức cao
ngược lại xuất ra mức thấp.
- Ngõ ra của mạch so sánh sẽ được nối với 4 Bit B của mạch
cộng. Khi số Nhị phân bé hơn hoặc bằng 9 thì 4 Bit B ở mạch
cộng sẽ là 0000 tương đương với cộng cho 0. Và khi số Nhị
phân lớn hơn 9 thì 4 Bit B ở mạch cộng sẽ là 0110 tương với
cộng cho 6.
- Hoàn thiện mạch ta được kết quả số BCD hiện thị từ 0000-
1001

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

12
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.6.2. Hoàn thành và giải thích mạch trong hình 2.4

.....................................

- 4 bit DCBA là số nhị phân được đưa đồng thời vào mạch
13
cộng 7483A và mạch so sánh 7485.
- Mạch cộng sẽ cộng 4 bit A với 4 bit B, mạch so sánh sẽ so
sánh 4 bit A với 4 bit B.
- Số nhị phân đưa vào mạch so sánh sẽ được so sánh với số 9.
Nếu số nhị phân lớn hơn 9 thì mạch so sánh xuất ra mức cao
ngược lại xuất ra mức thấp.
- Ngõ ra của mạch so sánh sẽ được nối với 4 Bit B của mạch
cộng. Khi số Nhị phân bé hơn hoặc bằng 9 thì 4 Bit B ở mạch
cộng sẽ là 0000 tương đương với cộng cho 0. Và khi số Nhị
phân lớn hơn 9 thì 4 Bit B ở mạch cộng sẽ là 0011 tương với
cộng cho 3.
- Hoàn thiện mạch ta được kết quả số thừ 3 ở ngõ ra mạch
cộng.

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

14
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.6.3. Hoàn thành bảng sau.

Từ sơ đồ mạch hình 1.4. Kết quả đầu ra có thể được đọc trực tiếp từ đèn
LED. Giả sử đèn LED bật biểu thị logic 1 và đèn LED tắt biểu thị logic
0.

15
 Ngõ vào nhị phân Ngõ ra mã thừa 3

16
17
2.6.4. Hoàn thành và giải thích mạch trong hình 2.5
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

18
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.6.5. Hoàn thành bảng sau.

Bảng này cho tất cả các kết hợp có thể có của bit dấu, hiển thị 1 bất cứ
khi nào xảy ra lỗi tràn.

19
 Ngõ vào Ngõ ra

20
21
2.6.6. Hoàn thành và giải thích mạch trong hình 2.6 . Bật đèn LED khi
nào số đầu vào nhỏ hơn 8 hoặc lớn hơn 12.
- 4 bit sẽ được cho vào input A của 2 mạch 7485 từ A0-A3
- Ở mạch 1 thì 4 bit sẽ được so sánh với 8 để đưa ra kết quả.
Nếu kết quả 4 bit nhỏ hơn 8 thì Output mạch 1 lên mức 1.
- Ở mạch 2 thì 4 bit sẽ được so sánh với 12 để đưa ra kết quả.
Nếu kết quả 4 bit lớn hơn 12 thì Output mạch 2 lên mức 1.
- Output của 2 mạch sẽ được đưa vào Input của cổng Nor và
Output của cổng Nor sẽ được nối với chân Katot của Led và
Anode nối với nguồn 5V.
- Kết quả là khi 4 Bit ngõ vào 2 mạch so sánh nhỏ hơn 8 hoặc
lớn hơn 12 thì Led sáng.

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

22
...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

...........................................................................................................................................................................................................................................................................................

2.7. Bài tập

1. Mở rộng hai bộ cộng 7483A để cộnng hai số 8 bit.
2. Chức năng của đầu vào C0 trên bộ cộng 7483A là gì?
3. Viết phương trình ngõ ra mạch so sánh bằng 1 bit A0 với 1 bit B0.
4. Viết phương trình ngõ ra mạch so sánh bằng 2 bit A1A0 với 2 bit B1B0.
5. Viết phương trình ngõ ra mạch so sánh bằng 3 bit A 2A1A0 với 3 bit
B2B1B0.
6. Viết phương trình ngõ ra mạch so sánh bằng 4 bit A 3A2A1A0 với 4 bit
B3B2B1B0.

23
7. Viết phương trình ngõ ra mạch so sánh bằng 8 bit A 7 - A0 với 4 bit B7 -
B0.
8. Thiết kế mạch so sánh 1 bit với 1 bit, có thêm 3 tín hiệu vào tương
ứng nhỏ hơn, bằng và lớn hơn, có 3 tín hiệu ra để biết trạng thái nhỏ hơn,
bằng và lớn hơn.
9. Thiết kế mạch so sánh 4 bit với 4 bit bằng cách sử dụng 4 mạch so
sánh 1 bit vừa thiết kế ở câu trên.
10. Hãy cho biết tại sao mạch cộng bán phần không được sử dụng?

24