ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ Α’ ΤΑΞΗΣ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ

ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΕΚΘΕΣΗ - ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΚΑΡΑΛΕΥΘΕΡΗ ΕΙΡΗΝΗ

ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Οι ξένες γλώσσες στο σχολείο

Είναι περίεργο. Με τη χειρότερη ίσως –σε μέσα, χρόνο, μέθοδο, αναλογία διδασκόντων-
διδασκομένων κ.λπ.– ξενόγλωσση σχολική εκπαίδευση, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με την
υψηλότερη γλωσσομάθεια! Οι Έλληνες μαθαίνουν τελικά ξένες γλώσσες. Η γλωσσομάθεια των
Ελλήνων ανάμεσα στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Κοινότητας είναι στατιστικώς αποδεδειγμένη.
Μόνο που μαθαίνουν ξένες γλώσσες πληρώνοντας «έξτρα». Με άλλα λόγια, την απαραίτητη πια
σήμερα για τον πολίτη της Ευρώπης γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (απαραίτητη υπό τις
σημερινές συνθήκες όσο τα μαθηματικά λ.χ. ή και αυτή ακόμα η μητρική γλώσσα, ας μη φανεί
υπερβολή) την έχουμε παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στα φροντιστήρια και στα ιδιωτικά
σχολεία, προς δόξαν και πάλι της «δωρεάν παιδείας» που παρέχουμε στην Ελλάδα. Γιατί, όσο κι αν
έχει βελτιωθεί η κατάσταση έναντι του παρελθόντος, όσο κι αν διαθέτουμε σήμερα πια στη δημόσια
εκπαίδευση ένα καλό δυναμικό, ικανό να διδάξει σωστά την ξένη γλώσσα, η κατάσταση στη δημόσια
εκπαίδευση από πλευράς ξενόγλωσσης παιδείας παραμένει προβληματική έως απογοητευτική. Τα
παιδιά δεν μαθαίνουν μέσα στο σχολείο μία έστω ξένη γλώσσα σε επίπεδο που να μπορούμε να
πούμε ότι τη γνωρίζουν. Για απόκτηση πιστοποιητικού γνώσης της ξένης γλώσσας, με μόνη τη
διδασκαλία στο δημόσιο σχολείο, δεν μπορεί φυσικά να γίνει λόγος, όπως έχουν σήμερα τα
πράγματα.
Κι όμως, η κατάσταση της παιδείας μας και στον τομέα αυτόν πρέπει και μπορεί να αλλάξει ριζικά.
Δεν είναι ανέφικτο να μαθαίνουν οι μαθητές μας μέσα στο σχολείο τους μία τουλάχιστον ξένη
γλώσσα. Χρειάζεται να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας των ξένων γλωσσών στο Δημοτικό και στο
Γυμνάσιο, να χρησιμοποιούνται κατάλληλα ξενόγλωσσα βιβλία και αποτελεσματικές μέθοδοι
διδασκαλίας, να γίνεται η διδασκαλία της ξένης γλώσσας σε ολιγομελή και ομοιογενή, από πλευράς
γνώσης και επίδοσης, τμήματα μαθητών, να στηρίζεται οπτικοακουστικά με σύγχρονα τεχνολογικά
εκπαιδευτικά μέσα (μαγνητόφωνο, βίντεο, ηλεκτρονικό υπολογιστή), και να έχουν οι διδάσκοντες της
ξένης γλώσσας την απαιτούμενη επιστημονική και διδακτική επάρκεια. Αν γίνουν όλα αυτά, τότε
ασφαλώς τα αποτελέσματα θα είναι πολύ καλύτερα.
Γ. Μπαμπινιώτης, Παιδεία, Εκπαίδευση και Γλώσσα (Αθήνα: Gutenberg, 1994).

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Ποιο είναι το θέμα που πραγματεύεται το κείμενο και ποιος ο σκοπός του συγγραφέα;
Μονάδες 15

Ειρήνη Καραλευθέρη Σελίδα 1

Α2. Ποιους τρόπους προτείνει ο Γ. Μπαμπινιώτης για την αντιμετώπιση του φαινομένου της
ιδιωτικοποίησης της εκμάθησης ξένων γλωσσών στη χώρα μας;
Μονάδες 15

Β1. Να γράψετε μια συνώνυμη για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:

χειρότερη –
απαραίτητη –
απογοητευτική –
ριζικά –
ανέφικτο –

Μονάδες 10

Β2. Να επισημανθεί η λειτουργία των παρακάτω σημείων στίξης:

 «Με τη χειρότερη ίσως –σε μέσα, χρόνο, μέθοδο, αναλογία διδασκόντων-διδασκομένων κ.λπ.–
ξενόγλωσση σχολική εκπαίδευση, η Ελλάδα ανήκει στις χώρες με την υψηλότερη γλωσσομάθεια!»
(παύλες, θαυμαστικό)

 Μόνο που μαθαίνουν ξένες γλώσσες πληρώνοντας «έξτρα». Με άλλα λόγια, την απαραίτητη πια
σήμερα για τον πολίτη της Ευρώπης γνώση μίας τουλάχιστον ξένης γλώσσας (απαραίτητη υπό τις
σημερινές συνθήκες όσο τα μαθηματικά λ.χ. ή και αυτή ακόμα η μητρική γλώσσα, ας μη φανεί
υπερβολή) την έχουμε παραχωρήσει στην ιδιωτική πρωτοβουλία, στα φροντιστήρια και στα
ιδιωτικά σχολεία, προς δόξαν και πάλι της «δωρεάν παιδείας» που παρέχουμε στην Ελλάδα.
(εισαγωγικά [2], παρένθεση)
Μονάδες 10

Β3. Να βρεθεί ο τρόπος ανάπτυξης της 2ης παραγράφου.

Μονάδες 10

Γ. Ποιοι είναι οι λόγοι που καθιστούν την γλωσσομάθεια απαραίτητη στις μέρες μας; Να
τεκμηριώσετε την απάντησή σας με επιχειρήματα και παραδείγματα από τη σύγχρονη ζωή (250-300
λέξεις).
Μονάδες 40

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Βιογραφικό σημείωμα: Ο Μπέρτολτ Μπρεχτ (10 Φεβρουαρίου 1898 – 14 Αυγούστου 1956) ήταν
Γερμανός δραματουργός, σκηνοθέτης και ποιητής του 20ού αιώνα. Θεωρείται ο πατέρας του «επικού
θεάτρου» (Episches Theater) στη Γερμανία.

Εγκώμιο στη μάθηση

Μάθαινε και τ’ απλούστερα!

Γι’ αυτούς

που ο καιρός τους ήρθε

Ειρήνη Καραλευθέρη Σελίδα 2

ποτέ δεν είναι πολύ αργά!

Μάθαινε το αβγ, δε σε φτάνει, μα συ

να το μαθαίνεις! Μη σου κακοφανεί!

Ξεκίνα! Πρέπει όλα να τα ξέρεις!

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μάθαινε, άνθρωπε στο άσυλο!

Μάθαινε, άνθρωπε στη φυλακή!

Μάθαινε, γυναίκα στην κουζίνα!

Μάθαινε, εξηντάχρονε!

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Ψάξε για σχολείο, άστεγε!

Προμηθεύσου γνώση, παγωμένε!

Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.

Μην ντρέπεσαι να ρωτήσεις, Σύντροφε!

Μην αφεθείς να πείθεσαι

μάθε να βλέπεις συ ο ίδιος!

Ό,τι δεν ξέρεις ο ίδιος

καθόλου δεν το ξέρεις.

Έλεγξε το λογαριασμό

εσύ θα τον πληρώσεις.

Ψάξε με τα δάχτυλα κάθε σημάδι

Ρώτα: πώς βρέθηκε αυτό εδώ.

Εσύ να πάρεις πρέπει την εξουσία.»

[Από τη συλλογή «Ποιήματα»]

Ειρήνη Καραλευθέρη Σελίδα 3

 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1. Ποια είναι η συνεχής προτροπή του ποιητικού υποκειμένου και πως τη δικαιολογεί;

Μονάδες 15

Α2. «Πεινασμένε, άρπαξε το βιβλίο: είν’ ένα όπλο»: Ποιά είναι η αξία της μάθησης, σύμφωνα με τον
ποιητή;
Μονάδες 15

Β1. Να εξηγήσετε τη λειτουργία του β’ ενικού ρηματικού προσώπου μέσα στο ποίημα. Με ποια
σκοπιμότητα το χρησιμοποιεί ο ποιητής;
Μονάδες 10

Β2. Να χαρακτηρίσετε το ύφος του ποιήματος.

Μονάδες 10

Β3. Το ποίημα παρουσιάζει αρκετές επαναλήψεις λέξεων και φράσεων. Εξηγήστε την επιλογή αυτή
του ποιητή.
Μονάδες 10

Γ. Ο ποιητής συμβουλεύει ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξης να μορφωθούν. Ποια
πιστεύετε πως είναι η αξία της δια βίου μάθησης1 στην προσπάθεια καταπολέμησης του
αναλφαβητισμού; Να αναπτύξετε την άποψή σας σε ένα κείμενο 100-120 λέξεων.

Μονάδες 40

1
Δια βίου μάθηση: φιλοσοφική αντίληψη σύμφωνα με την οποία η εκπαίδευση θεωρείται ως μια μακροχρόνια διαδικασία
που ξεκινάει από την γέννηση του ανθρώπου και συνεχίζει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του
Ειρήνη Καραλευθέρη Σελίδα 4