Β3 (Α)

Πρωτογενής Τομέας

 Θέμα: << Μελισσοκομεία >>

Εργασία της μαθήτριας Μανώλη Δήμητρας στο μάθημα της

Τεχνολογίας

Καθηγητής: Δ. Καλκανάκος
 Γενικά:
Μελισσοκομία ονομάζεται η τέχνη της εκτροφής των μελισσών.

Οι μέλισσες έχουν την τάση να δημιουργούν φωλιές και να

παραμένουν μέσα σε τρύπες, σε κουφάλες δέντρων κλπ. Αυτό
οδήγησε τον άνθρωπο στη σκέψη ότι είναι δυνατό να τις συλλάβει και
να τις βάλει να ζήσουν μέσα σε κάποιο κουτί, που να μοιάζει με
κουφάλα δέντρου ή με τρύπα σε βράχο, προκειμένου να παράγουν
μέλι γι' αυτόν.

 Ιστορικη Αναδρομή:
 Η μελισσοκομία, ως κτηνοτροφικός κλάδος υφίσταται από την προϊστορική
περίοδο. Ο άνθρωπος εξημέρωσε κυρίως το είδος Apis mellifica. Είναι κοινωνικό
έντομο, που παράγει μεγάλες ποσότητες μελιού. Το μέλι ήταν η κύρια γλυκαντική
ουσία από την αρχαιότητα μέχρι τους νεώτερους χρόνους.

Η άσκηση της μελισσοκομίας είναι γνωστή ήδη από την προϊστορική περίοδο.
Απολιθώματα μελισσών έχουν βρεθεί σε στρώματα της Κρητιδικής περιόδου (πριν
65 εκ, χρόνια), ενώ βραχογραφίες της Μεσολιθικής περιόδου σε σπήλαια της
Ισπανίας και της Ινδίας βεβαιώνουν τον τρύγο μελιού πριν 10.000 χρόνια. Είναι
φυσικό ο άνθρωπος των σπηλαίων να εύρισκε φωλιές μελισσών στα σπήλαια και
έτσι να γνώρισε την διατροφική αξία του μελιού.

Βάσει των αρχαιολογικών ευρημάτων, την μελισσοκομία ασκούσαν οι προηγμένοι

πολιτισμοί της προϊστορίας. Στην Αίγυπτο και την Μεσοποταμία, η συλλογή μελιού
απεικονίζεται σε τοιχογραφίες και ανάγλυφες παραστάσεις. Το μέλι
χρησιμοποιούταν στους λαούς αυτούς ως τρόφιμο, ρόφημα αλλά και για θεραπείες
ασθενειών, στοιχείο που βεβαιώνεται από τις πινακίδες σφηνοειδούς γραφής. Για
την εκτροφή των μελισσών, χρησιμοποιούνται κατά την Τρίτη π. Χ. χιλιετία πήλινες
κυψέλες. Τα μελίσσια μεταφέρονταν πάνω στα αιγυπτιακά πλοία, τις λεγόμενες
παπυρέλλες, για την εκμετάλλευση της ανθοφορίας στις όχθες του Νείλου. Εκτός
από το μέλι, αυτοί οι πολιτισμοί αξιοποίησαν και το κερί, ως φωτιστικό μέσο και
μέσο ταρίχευσης.

 Το Μέλι στην Αρχαία Ελλάδα

 Κατά την ελληνική μυθολογία πρώτος δίδαξε την μελισσοκομική τέχνη στους
ανθρώπους ο Αρισταίος γιος του θεού Απόλλωνα και της νύμφης Κυρήνης.

Ο Όμηρος αναφέρει το μέλι ως μία από τις κυριότερες τροφές. Το "μελίκρατον",

μάγμα μελιού και γάλακτος, αναφέρεται στην Οδύσσεια ως ένα εκλεκτό ποτό. Η
θεά Αφροδίτη, με μέλι, τυρί και κρασί μεγάλωσε τις ορφανές κόρες του Πινδάρου.
Με την ίδια τροφή η Κίρκη σαγήνευσε και κράτησε τους συντρόφους του Οδυσσέα
στο νησί της.

Ο Ιπποκράτης, πατέρας της Ιατρικής, συνιστά τη χρήση του μελιού σε ασθενείς και
υγιείς

Ο Αριστοτέλης στη πραγματεία του "περί μελίσσης" αναφέρει για ένα άτομο
μεγαλύτερο που υπήρχε μεταξύ του σμήνους των μελισσών που μπορούσε κανείς
εύκολα να διακρίνει και το ονόμασε "βασιλέα". Η πραγματεία του "περί μελίσσης"
αποτέλεσε σταθμό για τη μελισσοκομία στην αρχαία Ελλάδα και σε όλον τον τότε
πολιτισμένο κόσμο.

Ο φιλόσοφος Δημόκριτος και ο ποιητής Ανακρέων απέδιδαν στο μέλι τη μακροζωία

τους.

Εικάζεται ότι το νεκρό σώμα του Μεγάλου Αλεξάνδρου μεταφέρθηκε στην Ελλάδα
μέσα σε χρυσή σαρκοφάγο γεμάτη με μέλι.

Οι Έλληνες αθλητές πριν και κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων έτρωγαν
μέλι διότι είχαν διαπιστώσει ότι το μέλι ήταν πηγή ταχείας ενέργειας.

 Μέθοδοι μελισσοκομίας
Σήμερα υπάρχουν δύο τρόποι μελισσοκομίας:

 Ο παραδοσιακός, όπου το σύνολο των κυψελών παραμένει σε ένα μέρος,

 Ο σύγχρονος, που κάθε φορά μεταφέρεται στην περιοχή που έχει

λουλούδια.

 Ο δεύτερος τρόπος, η νομαδική μελισσοκομία, θεωρείται ασύγκριτα πιο

αποτελεσματική και πιο αποδοτική.
 Τρύγος μελισσιών.Πότε και πώς συγκομίζουμε
το μέλι;
 Μπορούμε να συγκομίσουμε το μέλι με δύο τρόπους:

1) Συγκομίζοντας το μέλι κερήθρας

2) Εξάγοντας το μέλι.

Το μέλι κερήθρας είναι το είδος του μελιού που συγκομίζεται ακριβώς όπως το
δημιούργησαν οι μέλισσες. Ο μελισσοκόμος συγκομίζει την κερήθρα που είναι
γεμάτη με μέλι, κόβοντάς την με ένα μαχαίρι.

Η εξαγωγή μελιού είναι η διαδικασία κατά την οποία συγκομίζουμε μέλι από
κηρήθρες σφραγισμένες με ώριμο-έτοιμο μέλι. Με λίγα λόγια, επιλέγουμε
προσεκτικά τα πλαίσια που είναι έτοιμα για συγκομιδή. Αφαιρούμε τις μέλισσες και
μεταφέρουμε αυτά τα πλαίσια σε έναν εσωτερικό χώρο όπου οι μέλισσες ή άλλα
έντομα δεν μπορούν σε καμοία περίπτωση να εισέλθουν. Στη συνέχεια
χρησιμοποιούμε ένα θερμαινόμενο μαχαίρι ή άλλο ειδικό εργαλείο για να
αφαιρέσουμε προσεκτικά το κερί του πλαισίου. Ακολούθως, βάζουμε τα πλαίσια
μας στον εξαγωγέα μελιού. Ο μελιτοεξαγωγέας είναι μια συσκευή που χρησιμοποιεί
φυγοκεντρική δύναμη και ως αποτέλεσμα το καθαρό μέλι από τα πλαίσια στη
συνέχεια ρέει στα βάζα μας.

Η εξαγωγή μελιού λαμβάνει χώρα γενικά κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών και
φθινοπωρινών μηνών, πάντα μετά τη μεγάλη παραγωγή νέκταρ των φυτών στην
περιοχή μας. Ο μελισσοκόμος αποφασίζει πόσα πλαίσια (και ποια) θα αφαιρεθούν.
Πριν αρχίσουμε να αφαιρούμε τα πλαίσια μέσα στην κυψέλη, πρέπει να έχουμε
κατά νου ότι κατά τη συγκομιδή του μελιού, οι μέλισσες είναι πολύ επιθετικές
απέναντι στους εισβολείς. Η έντονη οσμή και τα αρώματα κάνουν τις μέλισσες
ακόμα πιο επιθετικές. Την ημέρα εκείνη, οι μελισσοκόμοι φοράνε πάντα τον πλήρη
εξοπλισμό. Ξεκινάμε με το κάπνισμα της κυψέλης με έναν καπνιστή μελισσών. Το
κάνουμε αυτό για να ηρεμήσουμε τις μέλισσες. Μπορούμε να βάλουμε μόνο φύλλα
έλατου μέσα στον καπνιστή – τίποτα τοξικό. Ο καπνιστής έχει βρεθεί να ηρεμεί τις
μέλισσες, επειδή δεν αφήνει τις εργάτριες μέλισσες να διαδώσουν γρήγορα τις
φερομόνες «συναγερμού», τις φερομόνες που δηλώνουν ότι «έχουμε έναν
εισβολέα στην αποικία μας και πρέπει να επιτεθούμε». Έτσι, οι περισσότερες
μέλισσες είναι μπερδεμένες, δεν λαμβάνουν το μήνυμα συναγερμού και συνεπώς
είναι ήρεμες, επιτρέποντας στον μελισσοκόμο να κάνει την επιθεώρηση κυψέλης ή
τη συγκομιδή μελιού χωρίς σημαντικά προβλήματα.

Τα προϊόντα της κυψέλης είναι κυρίως το μέλι, το κερί, η γύρη, η πρόπολη και ο
βασιλικός πολτός, που σε συνδυασμό με συγκεκριμένα βότανα και αιθέρια έλαια
μπορούν να δημιουργήσουν υπέροχα σκευάσματα ομορφιάς και υγείας.
 Είδη μελιού:
Α)Πευκόμελο: Αποτελεί περίπου το 65% της συνολικής παραγωγής μελιού
στην Ελλάδα. Oι κυριότερες περιοχές παραγωγής πευκόμελου είναι η βόρεια
Eύβοια, η Xαλκιδική, η Θάσος, η Σκόπελος, η Zάκυνθος και η Pόδος.

Β) Μέλι Ελάτης: Υπολογίζεται ότι το 5% περίπου του μελιού που παράγεται

στην Ελλάδα είναι ελατήσιο. Προέρχεται κυρίως από τις ορεινές περιοχές της
Eυρυτανίας, της Πίνδου, του Oλύμπου, της Βιωτίας από τα βουνά Mαίναλο,
Πάρνωνα, Ελικώνα και Xελμό στην Πελοπόννησο και από την Πάρνηθα στην
Aττική.

Γ) Μέλι Καστανιάς: Η Καστανιά είναι δέντρο διαδεδομένο σε ολόκληρη την

ορεινή ζώνη της χώρας μας. Θεωρείται σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό και
αυτό αποδεικνύεται από την εξαιρετικής ποιότητας γύρη καθώς και από το
υψηλής διατροφικής αξίας νέκταρ που παράγει.

Δ) Μέλι εσπεριδοειδών:Το μέλι των εσπεριδοειδών σε συνδιασμό με το μέλι

των άλλων οπωροφόρων αποτελεί το 25% της ελληνικής περιοχής. Τα
εσπεριδοειδή καλλιεργούνται κυρίως στην Ήπειρο, Πελοπόννησο, Κρήτη και
νησιά.

Ε) Μέλι Θυμαρίσιο: Tην παραγωγή του ανέρχεται περίπου στο 10% της
συνολικής παραγωγής μελιού της Ελλάδος. Oι καλύτερες περιοχές
παραγωγής θυμαρίσιου μελιού θεωρούνται τα ελληνικά νησιά και ιδιαίτερα η
Kρήτη τα Kύθηρα καθώς και τα Δωδεκάνησα.

Ζ) Μέλι Ερείκης: Διακρίνεται στην ανοιξιάτικη και την φθινοπωρινή ερείκη,

είναι από τα πιό σημαντικά μελισσοκομικά φυτά της Ελλάδας. Η διαφορα
ανάμεσα στα δύο είδη μελιού ερείκης έγκειται στη γεύση και το χρώμα.

 Προβλήματα μελισσοκομικής
 Παραπλάνηση είναι το φαινόμενο κατά το οποίο οι μέλισσες μιας
κυψέλης χάνουν τον προσανατολισμό τους και μπαίνουν ή
προσπαθούν να μπουν σε μια ξένη κυψέλη. Οι μέλισσες χάνουν τον
προσανατολισμό τους όταν έχουμε τοποθετήσει τις κυψέλες σε μια
σειρά, τις έχουμε βάψει όλες με το ίδιο χρώμα, είναι
προσανατολισμένες όλες σε μια κατεύθυνση και γύρω τους δεν
υπάρχουν ορόσημα όπως δέντρα, θάμνοι κ.τ.λ. για να κατευθύνονται
σωστά.

 Ο κόσμος της κυψέλης:

 Κυψέλη είναι ο χώρος στον οποίο ζούνε οι μέλισσες, «το σπίτι τους».

Κυψέλη μπορεί να είναι ένας χώρος στη φύση ή ένας τεχνητός χώρος
φτιαγμένος από τον άνθρωπο.

Οι μέλισσες ζουν σε μεγάλες οικογένειες (40.000 – 50.000) μέσα στην

κυψέλη όπου και δραστηριοποιούνται.

Το 1852 ο Αμερικανός μελισσοκόμος Langstroth, ο οποίος θεωρείται

και πατέρας της σύγχρονης μελισσοκομίας, κατασκεύασε τη σύγχρονη
κυψέλη με τα κινητά πλαίσια κηρηθρών τοποθετημένα κατακόρυφα. Η
κυψέλη του Langstroth έδωσε την δυνατότητα στους μελισσοκόμους να
επεμβαίνουν στη ζωή του μελισσιού, να υποβοηθούν στην ανάπτυξή
του με τους ορθούς μελισσοκομικούς χειρισμούς και να συλλέγουν
περισσότερο μέλι. Σήμερα υπάρχουν διάφοροι τύποι κυψελών που
χρησιμοποιούνται σε όλο τον κόσμο, αλλά διαφέρουν μεταξύ τους ως
προς το σχέδιο και τις διαστάσεις.

Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής τους οι μέλισσες το περνούν μέσα στην

κυψέλη, γιατί εκεί είναι οι κύριες δραστηριότητες τους !
Ένα μικρό μέρος των δραστηριοτήτων τους γίνεται στο εξωτερικό
περιβάλλον.

Οι μέλισσες δεν αφήνουν ποτέ τα περιττώματά τους μέσα στην κυψέλη

Η καθαριότητα της κυψέλης είναι υψίστης σημασίας για την επιβίωση
του μελισσιού.

Σ΄αυτό το μικρό, καθαρό και οργανωμένο περιβάλλον ζουν και

λειτουργούν αρμονικά χιλιάδες μέλισσες για να παράγουν το τόσο
πολύτιμο φυσικό βιολογικό προϊόν, το μέλι, αλλά και τα υπόλοιπα
προϊόντα της κυψέλης.

Πηγές Πληροφόρησης
 Διαδίκτυο -> Μελισσοκομία -> https://el.wikipedia.org/Μελισσοκομια

 Διαδίκτυο -> Μελισσοκομία στο Παρελθόν -> https://blog.beeing.gr

 Διαδίκτυο -> Μελισσοκομία Αρχαία Ελλάδα -> http://melissomania.gr

 Διαδίκτυο -> Συγκομιδή Μελιού -> https://wikifarmer.com

 Διαδίκτυο -> Είδη μελιού -> https://honey-center.gr

 Διαδίκτυο -> Προϊόντα κυψέλης -> https://www.melopitharo.gr

 Διαδίκτυο -> Κυψέλη -> https://geaolympou.gr