‫تفاوت قرآن با انجيل و تورات‬

‫گردآيروذٌ‪:‬‬

‫کتابخاوٍ ایىتروتی چُارپایٍ بٍ آدرس‬

‫‪http://www.4paye.ir‬‬
‫سال‪:‬‬

‫‪7831‬‬
 ‫تفايت قرآن ي تًرات ي اوجيل‬
‫فرق قرآن با تًرات ي اوجيل چيست؟‬
‫خذا‪ٛٝ‬ذ ٗتؼبّ دس هشآ‪ً ٙ‬ش‪ٗ ٖ٧‬ى كشٗب‪٧‬ذ‪ٝ( :‬اَ‪ٛ‬ضَٓ‪ٜ‬ب آَِ‪٨‬يٓ آٌِتـتٓ ثِبٓحٓنِّ ٗٔػٓذِّهـًب ِٓ٘ب ثٓ‪ٓ٧ َٚ٨‬ذٓ‪ َِٚٗ ِ٠٧‬آٌِتـتِ ‪ِٜ٘٨ٓ٢ٔٗٝ‬ـًب ػَٓٔ‪)... ِ٠٨‬‬
‫[‪ ]1‬ا‪ً ٚ٧‬تبة [هشآ‪ ]ٙ‬سا ث‪ ٠‬حن ثش ت‪ ٞ‬كش‪ ٝ‬كشستبد‪ ،ٖ٧‬دس حبٓى ً‪ً ٠‬تبة ‪١‬بى پ‪٨‬ط‪ ٚ٨‬سا تػذ‪٧‬ن ٗى ً‪ٜ‬ذ ‪ ٝ‬حبكظ ‪ِٛ ٝ‬ب‪١‬جب‪ٙ‬‬
‫آ‪٢ٛ‬بست‪.‬‬
‫ًتبة ‪١‬بى آس٘ب‪ٛ‬ى دس ٗسبئْ اغ‪ٓٞ‬ى ثب ‪٧‬ي د‪ِ٧‬ش ‪٘١‬ب‪ِٜ١‬ى داس‪ٛ‬ذ ‪ ٝ‬دس پى تشث‪٨‬ت ‪ ٝ‬تٌبْٗ ا‪ٛ‬سب‪ ٙ‬ا‪ٛ‬ذ‪ٓٝ ،‬ى دس ٗسبئْ‬
‫د‪ِ٧‬ش ث‪ٗ ٠‬وتؿبى تٌبْٗ تذس‪٧‬زى ثطش‪ ،‬ثب‪ ٖ١‬تلب‪ٝ‬ت ‪١‬ب‪٧‬ى داس‪ٛ‬ذ ‪١ ٝ‬ش آ‪ ٚ٨٧‬تبص‪ٗ ،ٟ‬شحٔ‪ ٠‬ثبالتشى سا ٗى پ‪٘٨‬ب‪٧‬ذ ‪ ٝ‬ثش‪ٛ‬بٗ‪ ٠‬ربٗغ‬
‫تشى داسد‪ ]2[.‬دس ا‪ ٚ٧‬رب ث‪ ٠‬ثشخى اص تلب‪ٝ‬ت ‪١‬بى هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ٖ٧‬ثب ًتبة ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ْ٨‬اضبس‪ٗ ٟ‬ى ض‪ٞ‬د‪:‬‬
‫‪ .1‬هشآ‪ً ٙ‬ش‪ٗ ٖ٧‬ؼزض‪ ٟ‬رب‪٧ٝ‬ذا‪ ٙ‬پ‪٨‬بٗجش ُشاٗى(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) است ً‪ً ٠‬سى ٗب‪ٜٛ‬ذ آ‪ ٙ‬سا ‪٨ٛ‬ب‪ٝ‬سد‪٘ٛ ٝ ٟ‬ى ت‪ٞ‬ا‪ٛ‬ذ ث‪٨‬ب‪ٝ‬سد‪،‬‬
‫‪ٓٝ‬ى ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ٗ ْ٨‬ؼزض‪ٛ ٟ‬ج‪ٞ‬د‪٨ٛ ٝ ٟ‬ست‪ٜ‬ذ ‪.‬‬
‫‪ .2‬هشآ‪ ٙ‬داساى د‪ٛ ٝ‬ض‪ ّٝ‬ث‪ٞ‬د‪ ٟ‬است‪ :‬ا‪ٛ« :ّّٝ‬ض‪ ّٝ‬دكؼى ‪ ٝ‬ر٘ؼى»ً‪ ٠‬اص س‪ٞ‬ى خذا‪ٛٝ‬ذ ٗتؼبّ ‪٧‬ي رب ثش هٔت پبى‬
‫پ‪٨‬بٗجشاًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) دس ٗب‪ٗ ٟ‬جبسى سٗؿب‪ ٝ ٙ‬ضت هذس ‪ٛ‬بصّ ضذ‪ ٟ‬است‪ .‬د‪ٛ« :ٕٝ‬ض‪ ّٝ‬تذس‪٧‬زى» ً‪ ٠‬ثشحست‬
‫ضشا‪٧‬ف ‪ ٝ‬ح‪ٞ‬ادث ‪٨ٛ ٝ‬بص‪١‬ب قى ‪ 23‬سبّ كش‪ ٝ‬كشستبد‪ ٟ‬ضذ‪ ٟ‬است‪ٓٝ ]3[،‬ى ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ْ٨‬كوف ‪٧‬ي ‪ٛ‬ض‪( ّٝ‬دكؼى) داضت‪٠‬‬
‫است[‪]4‬‬
‫‪ٛ‬بصّ ‪ ٝ‬ص‪٧‬ش‬ ‫هشآ‪ٞٗ ٙ‬ر‪ٞ‬د دس دست ٗب‪٘١ ،‬ب‪ ٙ‬هشآ‪ ٙ‬اغٔى ‪ً ٝ‬الٕ خذاست ً‪ ٠‬ثش پ‪٨‬بٗجش ُشا‪ ٙ‬هذس(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬ ‫‪.3‬‬
‫‪ٛ‬ظش آ‪ ٙ‬حؿشت ر٘غ آ‪ٝ‬سى ضذ‪ ٝ ٟ‬ث‪ ٠‬غ‪ٞ‬ست ًتبة دسآٗذ‪ ٝ ٟ‬ثذ‪ ٝ ًٖ ٙٝ‬ص‪٧‬بد ث‪ ٠‬دست ٗب سس‪٨‬ذ‪ ٟ‬است‪ ،‬ص‪٧‬شا ‪٢ِٛ‬جب‪ٛ‬ىِ اص‬
‫آ‪ ٙ‬سا خ‪ٞ‬د خذا‪ٛٝ‬ذ ٗتؼبّ ث‪ ٠‬ػ‪٢‬ذ‪ُ ٟ‬شكت‪ ٠‬است; (اِ‪ّٛ‬ب ‪َٛ‬ح‪َٛ ُٚ‬ضَّٓ‪َٜ‬ب آزًِّشَ ‪ٝ‬اِ‪ّٛ‬ب َٓ‪َٓ ٔ٠‬حـلِظ‪ٗ ]5[)ٙٞ‬ب هشآ‪ ٙ‬سا ‪ٛ‬بصّ ًشد‪ ٝ ٖ٧‬ث‪ ٠‬ق‪ٞ‬س‬
‫هكغ ‪ ٠ِٛ‬داس ‪ ٝ‬حبكظ آ‪ٓٝ .ٖ٨ٛ‬ى ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ْ٨‬كؼٔى ا‪٨ٛ ٠ُٛٞ ٚ٧‬ست‪ٜ‬ذ‪ .‬ض‪ٞ‬ا‪١‬ذ تبس‪٧‬خى ‪ ٝ‬دال‪ ْ٧‬د‪ِ٧‬ش ‪ٛ‬طب‪ٗ ٙ‬ى د‪١‬ذ ً‪٠‬‬
‫ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ْ٨‬اغٔى اص ث‪ ٚ٨‬سكت‪ ٝ ٠‬كوف هس٘ت ‪١‬ب‪٧‬ى اص آ‪ ٙ‬د‪ً ٝ‬تبة آس٘ب‪ٛ‬ى سا پ‪٨‬ش‪ٝ‬ا‪ ٙ‬حؿشت ٗ‪ٞ‬سى ‪ ٝ‬ػ‪٨‬سى(ع)‬
‫ٗذت ‪١‬ب ثؼذ اص ‪ٝ‬كبت آ‪٢ٛ‬ب ‪ٞٛ‬ضت‪ ٠‬ا‪ٛ‬ذ ً‪ ٠‬آ‪ٗ ٖ١ ٙ‬تإسلب‪ ٠ٛ‬ثب خشاكبت كشا‪ٝ‬ا‪ ٙ‬آٗ‪٨‬خت‪ ٠‬ضذ‪ ٟ‬است‪ .‬ث‪ٜ‬بثشا‪ ،ٚ٧‬ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ْ٨‬‬
‫كؼٔى ٗز٘‪ٞ‬ػ‪ً ٠‬تبة ‪١‬بى تبس‪٧‬خى است ً‪ ٠‬ث‪ٝ ٠‬س‪ٞ٢٧ ٠ٔ٨‬د‪٧‬ب‪ٗ ٝ ٙ‬س‪٨‬ح‪٨‬ب‪ٞٛ ٙ‬ضت‪ ٠‬ضذ‪ ٠ٛ ،ٟ‬ا‪ً ٠ً ٚ٧‬تبة آس٘ب‪ٛ‬ى حؿشت‬
‫ٗ‪ٞ‬سى ‪ ٝ‬ػ‪٨‬سى(ع) ثبض‪ٜ‬ذ‪]6[ .‬‬
‫‪ٗ .4‬حت‪ٞ‬ا ‪ٗ ٝ‬ؼبسف هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ٖ٧‬ثب ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ٗ ْ٨‬تلب‪ٝ‬ت است ‪ ٝ‬اغالً ثب آ‪ ٙ‬د‪ ٝ‬هبثْ ٗوب‪٧‬س‪٨ٛ ٠‬ست‪ ،‬ص‪٧‬شا‪:‬‬
‫الف)(‪َٛٝ‬ضَّٓ‪ٜ‬ب ػَٓٔ‪٨‬يٓ آٌِتـتٓ تِج‪٨‬ـ‪ٜ‬ـًب ٌُِِّْٓ ضَىء)[‪ ]7‬آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬اص صٗ‪١ ٠ٜ٨‬بى ُ‪ٛٞ‬بُ‪ ٙٞ‬كٌشى‪ ،‬اػتوبدى‪ ،‬ث‪ٜ٨‬ص ‪١‬بى ث‪٨ٜ‬بدى‪ٛ ،‬ظبٕ‬
‫‪١‬بى سكتبسى كشدى‪ ،‬ارت٘بػى‪ٗ ،‬بدّى‪ٗ ،‬ؼ‪ٜٞ‬ى‪ ،‬د‪٨ٛ‬ب‪٧‬ى‪ ،‬آخشتى ‪ ... ٝ‬دس تٌبْٗ كشد ‪ ٝ‬ربٗؼ‪ٛ ٠‬وص داضت‪ ،٠‬دس هشآ‪ ٙ‬ث‪٨‬ب‪ ٙ‬ضذ‪ٟ‬‬
‫‪ٗ ٝ‬ؼبسف آ‪ ،ٙ‬ثب ككشت ‪ ٝ‬سشضت ٗطتشى ا‪ٛ‬سب‪١ ٙ‬ب ‪٘١‬ب‪ َٜ١‬است؛ ثذ‪ ٚ٧‬ر‪٢‬ت اص كشاُ‪٨‬شى ‪ ٝ‬ربٗؼ‪٨‬ت خبغى ثشخ‪ٞ‬سداس‬
‫ث‪ٞ‬د‪ِ٘١ ٝ ٟ‬ب‪ٛ‬ى‪٨٘١ ،‬طِى ‪ ٠٘١ ٝ‬رب‪٧‬ى است[‪]8‬‬
‫ب) اغ‪ٗ ّٞ‬ؼبسف ‪ٗ ٝ‬لب‪ ٖ٨١‬هشآ‪ ،ٙ‬ثش پب‪ ٠٧‬ػوْ ‪ٜٗ ٝ‬كن ٗطتشى ‪ِ٘١ ٝ‬ب‪ٛ‬ى ا‪ٛ‬سب‪ ٙ‬است‪ٞ‬اس است ‪ ٝ‬اسبس تؼبٓ‪ ٖ٨‬اسالٕ ثش‬
‫ٗذاس ر‪ ْ٢‬ست‪٨‬ضى ‪ ٝ‬ػوْ ا‪٨ِٛ‬ضى‪ ]9[،‬تؤ‪٨‬ذصدا‪٧‬ى ‪ ٝ‬تحو‪٨‬ن پش‪ٝ‬سى‪ ]11[،‬پ‪ٜ‬ذاسس‪ٞ‬صى ‪ ٝ‬دا‪ٛ‬ص سبصى‪ٗ ]11[،‬ى چشخذ‪]12[ .‬‬
‫ج) هشآ‪ ،ٙ‬ثب ‪ِٛ‬شضى ‪ٝ‬اهغ ث‪ٜ٨‬ب‪ ٠ٛ‬ث‪ ٠‬حو‪٨‬وت ‪ٝ‬ر‪ٞ‬د ا‪ٛ‬سب‪ٜٗ ٝ ٙ‬كجن ثش ككشت ا‪ ٝ( ٝ‬ث‪ ٠‬د‪ٝ‬س اص اكشاـ ‪ ٝ‬تلش‪٧‬ف) ا‪١‬ذاف ص‪ٛ‬ذُى‬
‫ا‪ ٝ‬سا دس ‪٧‬ي قجو‪ ٠‬ث‪ٜ‬ذى ٗ‪ٜ‬ظِٖ ٗوذٗبتى‪ٗ ،‬ت‪ٞ‬سف‪ ،‬ػبٓى ‪٢ٛ ٝ‬ب‪٧‬ى‪ ،‬سبٗب‪ ٝ ٙ‬ا‪ٛ‬تظبٕ ٗى ثخطذ ً‪ ٠‬ت٘بٕ استؼذاد‪١‬بى راتى ا‪ٝ‬‬
‫پش‪ٝ‬سش ‪٧‬بكت‪ ،٠‬خبستِب‪١ ٟ‬بى ‪ٝ‬ر‪ٞ‬دى ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ض‪ ٟٞ٨‬اى ٗؼتذّ ‪٘١ ٝ‬ب‪ َٜ١‬اسؾبء ُشدد‪ ،‬ثش ‪ ٚ٨٘١‬اسبس‪ ،‬د‪٨ٛ‬بپشستى ‪ ٝ‬دّ‬
‫سپشدُى ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬سا ٗ‪ٞ‬سد ‪١ٌٞٛ‬ص هشاس داد‪ ٝ ]13[ٟ‬د‪٨ٛ‬بُش‪٧‬ضى ‪ ٝ‬سشً‪ٞ‬ة ت٘ب‪٧‬الت قج‪٨‬ؼى ‪ٗ ٝ‬بدّى سا ٗكش‪ٝ‬د ٗى دا‪ٛ‬ذ‪]14[ .‬‬
‫د) هشآ‪ ،ٙ‬اص اختالف ‪ ٝ‬ت‪ٜ‬بهؽ پ‪٨‬شاست‪ ٠‬است‪ ،‬دس حبٓى ً‪ ٠‬ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ٠ٛ ْ٨‬ت‪٢ٜ‬ب‪٨١ ،‬چ ‪٧‬ي اص ا‪٧ٝ ٚ٧‬ژُى ‪١‬ب سا ‪ٛ‬ذاس‪ٛ‬ذ‪،‬‬
‫ثٌٔ‪ٗ ٠‬حت‪ٞ‬اى آ‪ ٙ‬د‪ ،ٝ‬آٗ‪٨‬خت‪ ٠‬ثب خشاكبت ‪ٛ ٝ‬سجت ‪١‬بى ‪ٛ‬بس‪ٝ‬ا ث‪ ٠‬پ‪٨‬بٗجشا‪ ٙ‬آ‪٢‬ى است؛ ثشاى ‪:٠ٛٞ٘ٛ‬‬
‫‪ .1‬ت‪ٞ‬سات‪ُٞ ،‬سبٓ‪ ٠‬سبصى ‪ ٝ‬دػ‪ٞ‬ت ث‪ ٠‬ثت پشستى سا ث‪١ ٠‬بس‪ٝ ،ٙٝ‬ص‪٧‬ش ‪ ٝ‬رب‪ٛ‬ط‪ٞٗ ٚ٨‬سى(ع) ‪ٛ‬سجت ٗى د‪١‬ذ‪ ]15[،‬دس حبٓى‬
‫ً‪ ٠‬ضخػى اص ث‪ٜ‬ى اسشائ‪ ْ٨‬ث‪ٛ ٠‬بٕ سبٗشى اهذإ ث‪ ٠‬چ‪ً ٚ٨ٜ‬بسى ًشد ‪ ٝ‬هشآ‪ ،ٙ‬داٗب‪ ٙ‬ا‪ ٚ٧‬د‪ ٝ‬س‪١‬جش ‪ ٝ‬پ‪٨‬بٗجش آ‪٢‬ى (ٗ‪ٞ‬سى ‪ٝ‬‬
‫‪١‬بس‪(ٙٝ‬ع)) سا اص ‪١‬شُ‪ ٠ٛٞ‬آٓ‪ٞ‬دُى ث‪ ٠‬ضشى ‪ ٝ‬ثت پشستى پبى ٗى دا‪ٛ‬ذ‪]16[ .‬‬
‫‪ .2‬هشآ‪ ،ٙ‬سٔ‪٘٨‬ب‪ ٙ‬سا پ‪٨‬بٗجشى ثضسٍ ثب ػٖٔ سشضبس ‪ ٝ‬تو‪ٞ‬اى ثس‪٨‬بس ٗى دا‪ٛ‬ذ ً‪ ٠‬ثب داضت‪ ٚ‬حٌ‪ٗٞ‬ت ػظ‪١ ،ٖ٨‬شُض اس‪٨‬ش ٗوبٕ ‪ٝ‬‬
‫ٗبّ ‪ٛ‬طذ ‪ٓٝ ... ٝ‬ى ت‪ٞ‬سات‪ ،‬دس صٗ‪١ ٠ٜ٨‬بى ُ‪ٛٞ‬بُ‪ ٙٞ‬ثذتش‪ٛ ٚ٧‬سجت ‪١‬ب سا ث‪ ٠‬ا‪ٗ ٝ‬ى د‪١‬ذ ً‪ٛ ٠‬وْ آ‪٢ٛ‬ب ضشٕ آ‪ٝ‬س است ‪.‬‬
‫‪ .3‬ا‪ٛ‬ز‪ ْ٨‬ث‪ ٠‬خذا‪ٛٝ‬ذ سجحب‪ٛ ٙ‬سجت تزسّٖ داد‪ٗ ٝ ٟ‬ى ُ‪٧ٞ‬ذ‪ :‬خذا ث‪ ٠‬غ‪ٞ‬ست ا‪ٛ‬سب‪ٗ ٙ‬زسّٖ ضذ‪ٓٝ ]17[، ... ٝ ٟ‬ى هشآ‪ٗ ٙ‬ى‬
‫كشٗب‪٧‬ذ‪٨ٓ( :‬س ً٘خٔ‪ ٠‬ضىء)[‪٨١ ]18‬چ چ‪٨‬ض ‪٘١‬ب‪ٜٛ‬ذ ا‪٨ٛ ٝ‬ست ‪. ...ٝ‬‬
‫آ‪٧‬ب ًتبة ‪١‬بى آس٘ب‪ٛ‬ى د‪ِ٧‬ش ‪ٛ‬ظ‪٨‬ش ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪٨ٛ ْ٨‬ض د‪ٞٛ ٝ‬ع ‪ٛ‬ض‪ ّٝ‬داضت‪ ٠‬ا‪ٛ‬ذ؟‬
‫هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ،ٖ٧‬دس ؾ٘‪ ٚ‬آ‪ ٠٧‬اى‪ ،‬اػتشاؼ ‪ٞ٢٧‬د ‪٧‬ب ٗطشًب‪ ٙ‬سا ثش پ‪٨‬ـ٘جشاًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) ‪ٛ‬وْ ًشد‪ٗ ٠ً ٟ‬ى ُلت‪ٜ‬ذ‪:‬‬
‫چشا هشآ‪ٗ ٙ‬ب‪ٜٛ‬ذ ت‪ٞ‬سات ‪٧‬ي ثبس‪ٛ ٟ‬بصّ ‪ِٛ‬شد‪٧‬ذ‪ ٟ‬است؟ (‪ٝ‬هبَّ آَّز‪ًَ َٚ٧‬لَش‪ٝ‬ا َٓ‪ٞ‬ال ‪ُٛ‬ضَِّّ ػَٓٔ‪ ِ٠٨‬آوُشءا‪ ُٙ‬رَٔ٘ٔ‪ٝ ً٤‬احِذٓ‪]19[ )... ً٣‬‬
‫ًسب‪ٛ‬ى ً‪ً ٠‬لش ‪ٝ‬سص‪٧‬ذ‪ ٟ‬ا‪ٛ‬ذ ُلت‪ٜ‬ذ‪ :‬چشا هشآ‪٧ ٙ‬ي رب ثش ا‪ٛ ٝ‬بصّ ‪ِٛ‬شد‪٧‬ذ؟ ‪ ٝ ...‬دس پبسخ آ‪ٛ‬ب‪ٗ ٙ‬ى كشٗب‪٧‬ذ‪ًَ( :‬زِٓيٓ ِٓ‪ُٜ‬خَجِّتٓ ثِ‪ِ٠‬‬
‫كُؤادٓىٓ ‪ٝ‬سٓتَّٔ‪ٜ‬ـ‪ ٔ٠‬تَشت‪٨‬ال)[‪ ]21‬ا‪ ٚ٧‬ث‪ ٠‬سجت آ‪ ٙ‬است ً‪ ٠‬هٔت ت‪ ٞ‬سا ث‪ٝ ٠‬س‪ ٠ٔ٨‬آ‪ ٙ‬است‪ٞ‬اس ُشدا‪ٖ٨ٛ‬؛ اصا‪ ٚ٧‬س‪ ٝ‬آ‪ ٙ‬سا ث‪ ٠‬تذس‪٧‬ذ ثش‬
‫ت‪ ٞ‬خ‪ٞ‬ا‪ٛ‬ذ‪.ٖ٧‬‬
‫هشآ‪ ٙ‬دس پبسخ ث‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬اػتشاؼ‪ ،‬ث‪ ٠‬غشاحت آ‪ ٙ‬سا سد ‪ٌٛ‬شد‪ ،ٟ‬ثٌٔ‪ ٠‬سٌ‪ٞ‬ت اخت‪٨‬بس ‪ٞ٘ٛ‬د‪ ٟ‬است ‪ ٝ‬ا‪ ٚ٧‬خ‪ٞ‬د‪ ،‬تإ‪٨٧‬ذ ؾ٘‪ٜ‬ىِ‬
‫‪ٛ‬ض‪ ّٝ‬دكؼى ًتبة ‪١‬بى آس٘ب‪ٛ‬ى ا‪ٛ‬ج‪٨‬بى سٔق است‪.‬‬
‫اص ر٘ٔ‪ ٠‬ادٓ‪ ٠‬د‪ِ٧‬شى ً‪ ٠‬ثشاى احجبت ‪ٛ‬ض‪ ّٝ‬دكؼى ًتبة ‪١‬بى پ‪٨‬بٗجشا‪ُ ٙ‬زضت‪ ٠‬ث‪٨‬ب‪ ٙ‬ضذ‪ ،ٟ‬آ‪ ٙ‬است ً‪ ٠‬خذا‪ٛٝ‬ذ ٗتؼبّ دسثبس‪ٟ‬‬
‫كش‪ ٝ‬كشستبد‪ ٙ‬ت‪ٞ‬سات ثش حؿشت ٗ‪ٞ‬سى(ع) ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪( :‬كَخُز ٗب ءاتَ‪٨‬تُيٓ ‪ َِٚٗ ًُٚٝ‬آطّـٌِش‪ًَٝ * ٚ٧‬تَج‪ٜ‬ب َٓ‪ ٔ٠‬كِى االَٓ‪ٞ‬احِ ِٗ‪ًُِّْ ٚ‬‬
‫ضَىء ٗٓ‪ٞ‬ػِظَ‪ٝ ً٤‬تَلػ‪٨‬الً ٌُِِّْٓ ضَىء كَخُز‪١‬ب ثِوُ‪ ]21[;)٣َّٞ‬پس آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬سا ث‪ ٠‬ت‪ ٞ‬دادٕ‪ ،‬ثِ‪٨‬ش ‪ ٝ‬اص سپبس ُضاسا‪ ٙ‬ثبش ‪ ٝ‬دس آ‪ٞ‬اح‬
‫[ت‪ٞ‬سات] ثشاى ا‪ ٝ‬دس ‪١‬ش ٗ‪ٞ‬سدى پ‪ٜ‬ذى ‪ ٝ‬ثشاى ‪١‬ش چ‪٨‬ضى تلػ‪ٔ٨‬ى ‪ِٛ‬بضت‪ٖ٨‬؛پس [كشٗ‪ٞ‬د‪]:ٖ٧‬آ‪ ٙ‬سا ث‪ ٠‬رذ ‪ ٝ‬ر‪٢‬ذ ثِ‪٨‬ش‪ٝ( ، .‬‬
‫ؤٓوى األٓ‪ٞ‬اح) [‪ ٝ ]22‬آ‪ٞ‬اح سا اكٌ‪ٜ‬ذ‪ ٝ .‬آ‪٧‬بت ‪ ٚ٨٘١ 171 ٝ 154‬س‪ٞ‬س‪ِ٘١ ،ٟ‬ى ٗؤ‪٧‬ذ آ‪ ٙ‬است ً‪ ٠‬ت‪ٞ‬سات ‪٧‬ي رب ث‪٠‬‬
‫حؿشت ٗ‪ٞ‬سى(ع) داد‪ ٟ‬ضذ ‪.‬‬
 ‫دس س‪ٝ‬ا‪٧‬بت ‪٨ٛ‬ض ضب‪١‬ذى ثش آ‪ٗ ٙ‬ى ت‪ٞ‬ا‪٧ ٙ‬بكت؛ اص ر٘ٔ‪ ٠‬آ‪٢ٛ‬ب‪ ،‬س‪ٝ‬ا‪٧‬تى است ً‪« ٠‬اث‪ ٚ‬اثى حبتٖ» اص حبثت ث‪ ٚ‬آحزّبد س‪ٝ‬ا‪٧‬ت‬
‫ًشد‪ُ ٠ً ٟ‬لت‪« :‬ت‪ٞ‬سات ‪٧‬ي رب ثش آ‪٢ٛ‬ب (‪ٞ٢٧‬د) ‪ٛ‬بصّ ضذ؛ پس ثش آ‪٢ٛ‬ب ُشا‪ ٙ‬آٗذ ‪ ٝ‬اص پز‪٧‬شكت‪ ٚ‬دست‪ٞ‬س‪١‬ب‪٧‬ص اٗت‪ٜ‬بع‬
‫‪ٝ‬سص‪٧‬ذ‪ٛ‬ذ‪ ،‬تب ا‪ ٠ً ٚ٧‬خذا‪ٛٝ‬ذ‪ ًٟٞ ،‬سا ثش سش آ‪٢ٛ‬ب ‪ِٛ‬ب‪ ٟ‬داضت ‪ ٝ‬آ‪ُ ٙ‬ب‪ ٟ‬آ‪ ٙ‬سا اخز ًشد‪ٛ‬ذ‪]23[ .‬‬
‫‪ -‬آ‪٧‬ب ا‪ٛ‬ز‪ ٝ ْ٨‬ت‪ٞ‬سات ‪ٗ ٖ١‬ب‪ٜٛ‬ذ هشآ‪ ٙ‬س‪ٞ‬س‪ ٝ ٟ‬آ‪ ٠٧‬داسد ‪٧‬ب ‪٠ٛ‬؟‬
‫ًتبة ٗوذس ٗتطٌْ اص ػ‪٢‬ذ ػت‪٨‬ن ‪ ٝ‬ػ‪٢‬ذ رذ‪٧‬ذ ٗى ثبضذ‪.‬‬
‫ػ‪٢‬ذ ػت‪٨‬ن ث‪ ٠‬ت‪ٞ‬سات ـ داساى پ‪ٜ‬ذ سِلش (ًتبة) ‪ٛ ٝ‬بٗ‪ٞ٧ ٠‬ضغ ‪ ٝ‬س‪ٞ٨‬س‪ً ٠‬تبة ـ د‪ِ٧‬ش اقالم ٗى ُشدد ‪.‬‬
‫ػ‪٢‬ذ رذ‪٧‬ذ‪ ،‬ث‪ ٠‬ا‪ٛ‬ز‪١ ْ٨‬بى چ‪٢‬بسُب‪ٗ( ٠ٛ‬تى‪ٗ ،‬شهس‪ٞٓ ،‬هب ‪ٞ٧ ٝ‬ح‪ٜ‬ب) ‪ً ٝ‬تبة اػ٘بّ سس‪ٞ‬ال‪ٛ ٝ ٙ‬بٗ‪١ ٠‬ب‪٧‬ى اص پ‪ٓٞ‬س‪ ،‬پكشس ‪...ٝ‬‬
‫اقالم ٗى ُشدد ‪.‬‬
‫‪١‬ش ‪٧‬ي اص ًتبة ‪١‬ب ‪٧‬ب ‪ٛ‬بٗ‪١ ٠‬بى ًتبة ٗوذس داساى چ‪ٜ‬ذ‪ ٚ٧‬ثبة ‪ ٝ‬كػْ ٗى ثبضذ ‪١ ٝ‬ش ثبة ٗطتْ٘ ثش چ‪ٜ‬ذ آ‪. ٠٧‬‬
‫ث‪ٜ‬بثشا‪ً ٚ٧‬تبة ٗوذس (ا‪ٛ‬ز‪ ٝ ْ٨‬ت‪ٞ‬سات ‪ )... ٝ‬ث‪ ٠‬ربى س‪ٞ‬س‪ ٟ‬داساى «ثبة» ٗى ثبض‪ٜ‬ذ ‪١ ٝ‬ش «ثبثى» آ‪٧‬بتى سا دس ثش داسد ‪.‬‬
‫ضب‪٧‬ب‪ ٙ‬رًش است ً‪ ٠‬توس‪ً ٖ٨‬تبة ٗوذس ث‪ ٠‬كػ‪ ٝ ّٞ‬ثبة دس سبّ ‪٨ٗ 1226‬الدى ‪ ٝ‬ض٘بس‪ُ ٟ‬زاسى ر٘الت ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬آ‪٠٧‬‬
‫دس سبّ ‪٨ٗ 1551‬الدى ا‪ٛ‬زبٕ ُشكت‪ ،‬دس حبٓى ً‪ ٠‬خ‪ٞ‬د ت‪ٞ‬سات چ‪ٜ‬ذ‪ ٚ٧‬هش‪ ٙ‬هجْ اص ٗ‪٨‬الد ٗس‪٨‬ح ‪ٞٛ‬ضت‪ ٠‬ضذ‪ ٟ‬ث‪ٞ‬د ‪ِٛ ٝ‬بسش‬
‫ا‪ٛ‬ز‪١ ْ٨‬بى چ‪٢‬بسُب‪ ٠ٛ‬دس سبّ ‪٨ٗ 93‬الدى پب‪٧‬ب‪ ٙ‬پز‪٧‬شكت‪ ٠‬ث‪ٞ‬د‪]24[ .‬‬

‫ب) گًاَى پيامبران ي کتاب َاى آسماوى پيشيه‬

‫رًش ضذ‪ ،ٟ‬ث‪ ٠‬ق‪ٞ‬س ًبْٗ ضشح د‪٨١‬ذ ‪.‬‬ ‫آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬دس ت‪ٞ‬سات دسثبس‪ ٟ‬پ‪٨‬بٗجش اًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ث‪ ٠‬تلػ‪ ْ٨‬سخ‪ٚ‬‬ ‫دس ًتبة ‪١‬ب ػ‪٢‬ذ‪ٗ ٚ٧‬ب‪ٜٛ‬ذ «ت‪ٞ‬سات» اص اح‪ٞ‬اّ پ‪٨‬بٗجشا‪ ٙ‬ث‪٧ٝ ٠‬ژ‪ ٟ‬پ‪٨‬بٗجش ُشاٗى اسالٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ُلت‪ ٠‬ضذ‪ ٟ‬است‪ ٌٚ٨ٓ ،‬چ‪ٗ ٙٞ‬تإسلب‪ ٠ٛ‬آ‪ً ٙ‬تبة ‪١‬ب‪ ،‬دست خ‪ٞ‬ش تحش‪٧‬ق ‪ٛ ٝ‬وػب‪ ٙ‬ضذ‪ ،ٟ‬ث‪ ٠‬ق‪ٞ‬س ًٔى دّ ‪٢ٛ‬بد‪ ٙ‬ث‪ ٠‬داستب‪ٙ‬‬
‫‪١‬بى ت‪ٞ‬سات س‪ٝ‬ا ‪٨ٛ‬ست‪ ،‬ص‪٧‬شا دس ا‪ً ٚ٧‬تبة‪ٗ ،‬كبٓجى ٗطب‪١‬ذ‪ٗ ٟ‬ى ض‪ٞ‬د ً‪ ٠‬ثب ٗوبٕ ٗ‪٨ٜ‬غ سسبٓت ‪ٗ ٝ‬شتج‪ٝ ٠‬االى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ٗ‪ٜ‬بكبت‬
‫داسد‪ٓ ،‬زا اص ضشح تلػ‪ٔ٨‬ى آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬دس ت‪ٞ‬سات دسثبس‪ ٟ‬پ‪٨‬بٗجشاًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) رًش ضذ‪ٗ ٟ‬ؼز‪ٝ‬سٕ ‪.‬‬
‫آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬دس ‪ً ٥ ٠٘١‬تبة ‪١‬بى د‪ٜ٧‬ى اص ر٘ٔ‪ ٠‬ت‪ٞ‬سات ث‪ ٠‬چطٖ ٗى خ‪ٞ‬سد‪ ،‬ثطبست ‪١‬ب‪٧‬ى دسثبس‪ ٟ‬پ‪٨‬بٗجشاًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪٠‬‬

‫است ً‪ ٠‬حبًى اص هذست ك‪ٞ‬م آؼبد‪ً٘ ٝ ٟ‬ي ‪ ٝ‬پطت‪٨‬جب‪ٛ‬ى آ‪٢‬ى ‪ٛ‬سجت ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬حؿشت ٗى ثبضذ ‪.‬‬ ‫‪ٝ‬سٖٔ)‬

‫دس ا‪ ٚ٧‬ثبس‪ ٟ‬ث‪ ٠‬د‪ ٠ٛٞ٘ٛ ٝ‬اضبس‪ٗ ٟ‬ى ً‪:ٖ٨ٜ‬‬

‫‪ .1‬دس «سِلش تخ‪ »٠٨ٜ‬آ‪٧‬بتى ‪ٝ‬ر‪ٞ‬د داسد ً‪ ٠‬تشر٘‪ ٠‬كبسسى آ‪ ٙ‬ث‪ٛ ٠‬وْ اص ت‪ٞ‬سات كبسسى چ‪ ٚ٨ٜ‬است ‪:‬‬
‫«‪ٞ٢٧‬د خذا‪٧‬ت پ‪٨‬بٗجشى سا اص ٗ‪٨‬ب‪ ٙ‬ت‪ ٞ‬اص ثشادسا‪ٛ‬ت ٗخْ ٗ‪ ٚ‬ثشاى ت‪ٗ ٞ‬جؼ‪ٞ‬ث خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ُشدا‪٨ٛ‬ذ‪ ،‬ا‪ ٝ‬سا ثط‪٧ٜٞ‬ذ ‪ ٝ‬خذا‪ٛٝ‬ذ ث‪ٚٗ ٠‬‬
‫ُلت‪ :‬آ‪ ٙ‬چ‪ُ ٠‬لت‪ٜ‬ذ ‪ُ ٌٞ٨ٛ‬لت‪ٜ‬ذ ‪ ...‬پ‪٨‬بٗجشى سا ثشاى ا‪٧‬طب‪ ٙ‬اص ٗ‪٨‬ب‪ ٙ‬ثشادسا‪ ٙ‬ا‪٧‬طب‪ٗ ٙ‬جؼ‪ٞ‬ث خ‪ٞ‬ا‪ً ٖ١‬شد ‪ً ٝ‬الٕ خ‪ٞ‬د سا ث‪٠‬‬
‫د‪١‬ب‪ٛ‬ص خ‪ٞ‬ا‪ُ ٖ١‬لت»‪]25[.‬‬
‫‪١‬شچ‪ٜ‬ذ ػٔ٘بى ‪ٞ٢٧‬د ‪ٛ ٝ‬ػبسا (ٗس‪٨‬حى) تالش ًشد‪ٛ‬ذ ً‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬ثطبست سا ثش ا‪ٛ‬ج‪٨‬بى ث‪ٜ‬ى اسشائ‪٧ ْ٨‬ب حؿشت ٗس‪٨‬ح(ع) ٗ‪ٜ‬كجن‬
 ‫ً‪ٜٜ‬ذ‪ ،‬اّٗب ث‪ ٠‬دال‪ٗ ْ٧‬تؼذد غح‪٨‬ح ‪٨ٛ‬ست‪ .‬ثب ٗ‪ٞ‬ضٌبكى دس ٓـت «ٗبح‪٨‬خب» ‪ٛ‬طب‪ٗ ٙ‬ى د‪١‬ذ ً‪ٜٗ ٠‬ظ‪ٞ‬س اص ًٔ٘‪« ٠‬ثشادسا‪ٛ‬ت» ث‪ ٠‬د‪ٝ‬‬
‫ت‪٨‬ش‪ ٟ‬اضبس‪ ٟ‬ث‪ٞ‬د‪٘١ ٠ً ٟ‬ب‪ ٙ‬ت‪٨‬ش‪٧ ٟ‬ؼو‪ٞ‬ة ‪ ٝ‬اس٘بػ‪ٗ ْ٨‬ى ثبضذ ‪ ٝ‬پ‪٨‬بٗجش اًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) اص ‪ٛ‬سْ حؿشت اس٘بػ‪(ْ٨‬ع)‬
‫ث‪ٞ‬د ‪ ٝ‬ثب ‪ٛ‬سْ حؿشت ‪٧‬ؼو‪ٞ‬ة(ع) ثشادس ث‪ ٠‬ض٘بس ٗى س‪ٝ‬د ‪.‬‬
‫‪.2‬حؿشت ٗ‪ٞ‬سى(ع) دس ا‪ٝ‬اخش ػ٘ش قى سخ‪ٜ‬ب‪ٛ‬ى ً‪ ٠‬ا‪ٛ‬حكبـ آ‪ٜ٧‬ذ‪ ٟ‬ه‪ ٕٞ‬خ‪ٞ‬د سا ‪ٛ‬طب‪ٗ ٙ‬ى داد‪ ،‬ػجبستى كشٗ‪ٞ‬د‪ ٠ً ٟ‬دس‬
‫ت‪ٞ‬سات اٗش‪ٝ‬صى تشر٘‪ ٠‬كبسسى آ‪ ٙ‬چ‪ ٚ٨ٜ‬است‪ُ ٝ« :‬لت‪ :‬خذا اص ً‪ ٟٞ‬س‪ٜ٨‬ب آٗذ ‪ ٝ‬ثشخبست اص سؼ‪٨‬ش ث‪ ٠‬س‪ٞ‬ى آ‪٢ٛ‬ب ‪ ٝ‬دسخط‪٨‬ذ‬
‫اص ً‪« ٟٞ‬كبسا‪ ٝ »ٙ‬آٗذ ثب د‪١ ٟ‬ضاس ٗوذس اص دست ساستص ثب ‪٧‬ي هب‪ ٙٞٛ‬آتط‪».ٚ٨‬‬
‫تحو‪٨‬وبت رـشاكى دا‪ٛ‬ب‪ ٙ‬هذ‪ ٝ ٖ٧‬ثؼؿى اص دا‪ٛ‬ط٘‪ٜ‬ذا‪ٗ ٙ‬س‪٨‬حى حبًى است ً‪ٗ ٠‬شاد اص ً‪« ٟٞ‬كبسا‪ٗ ٠ٌٗ »ٙ‬ى ثبضذ‪ .‬دس تشر٘‪٠‬‬
‫ػشثى ت‪ٞ‬سات سبٗشى تػش‪٧‬ح ضذ‪ ٟ‬است‪« :‬كبسا‪ »ٙ‬دس حزبص است‪ٝ« .‬سٌ‪ٗ ٚ‬ذثش كبسا‪ » ٙ‬آحزبص ‪ ٝ‬اخزت ٓ‪ ٠‬اٗ‪ ٠‬اٗشا‪ٚٗ ٣‬‬
‫اسؼ ٗػش; ا‪[ ٝ‬اس٘بػ‪ ]ْ٨‬دس ث‪٨‬بثب‪ ٙ‬كبسا‪٧ ٙ‬ب پبسا‪ ٙ‬ـ ‪ٝ‬اهغ دس حزبص ـ ٗسٌ‪ُ ٚ‬ض‪٧‬ذ ‪ٗ ٝ‬بدس ا‪ ٝ‬ثشا‪٧‬ص ص‪ٛ‬ى دس سشصٗ‪ٗ ٚ٨‬ػش‬
‫ُشكت‪]26[ ».‬‬
‫د‪١ ٟ‬ضاس ٗوذس ً‪ ٠‬دس آ‪ٗ ٠٧‬ؼ‪ُ ٚ٨‬شد‪٧‬ذ‪ ،ٟ‬اضبس‪ ٟ‬ث‪ ٠‬پ‪٨‬ش‪ٝ‬ا‪ ٝ ٙ‬اغحبة پ‪٨‬بٗجش اسالٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) است! ‪ ٚ٨٘١‬اٗش‬
‫‪ٛ‬طب‪ٗ ٙ‬ى د‪١‬ذ ً‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬ثطبست ثب حؿشت ٗس‪٨‬ح(ع) ٗ‪ٜ‬كجن ‪٨ٛ‬ست‪ ،‬ص‪٧‬شا آ‪ ٙ‬حؿشت دس صٗب‪ ٙ‬ح‪٨‬بت خ‪ٞ‬د دس د‪٨ٛ‬ب ٗ‪ٞ‬كو‪٨‬تى‬
‫‪٨ٛ‬بكت ‪ ٝ‬پ‪٨‬ش‪ٝ‬ا‪ ٙ‬ا‪ ٝ‬اص ا‪ِٛ‬طتب‪ ٙ‬دست ث‪٨‬طتش ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د‪ٛ‬ذ ‪.‬‬
‫دس «ت‪ٞ‬سات» سخ‪ٜ‬ب‪ ٙ‬د‪ِ٧‬شى دسثبس‪ ٟ‬پ‪٨‬بٗجشاًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) ث‪٨‬ب‪ ٙ‬ضذ ‪.‬‬
‫دس خبت٘‪ ٠‬ضب‪٧‬ب‪ ٙ‬رًش است هشآ‪ ،ٙ‬ثشخى اص ثطبست ‪١‬ب ‪٧ٝ ٝ‬ژُى ‪١‬بى سس‪ُ ّٞ‬شاٗى اسالٕ(ظ) سا ث‪ٛ ٠‬وْ اص ًتت آس٘ب‪ٛ‬ى‬
‫پ‪٨‬ط‪ٛ ٚ٨‬وْ ًشد‪ ٟ‬است ً‪ ٠‬دس غحت آ‪٨١ ٙ‬چ تشد‪٧‬ذى ‪٨ٛ‬ست‪ٌ٧ ]27[.‬ى اص آ‪١ ٠٧‬ب ا‪ ٚ٧‬است‪ٝ( :‬اِر هبَّ ػ‪٨‬سٓى اث‪ٓٗ ُٚ‬ش‪٧ ٖٓٓ٧‬ـجٓ‪ٜ‬ى‬
‫اِسشء‪ َْ٧‬اِ‪ّٛ‬ى سٓس‪ ُّٞ‬آّٔ‪ ِ٠‬آَِ‪ٔٗ ٌُٖ٨‬ػٓذِّهـًب ِٓ٘ب ثٓ‪ٓ٧ َٚ٨‬ذٓىَّ ِٗ‪ َٚ‬آتَّ‪ٞ‬س‪ٔٗٝ ِ٣‬جٓطِّشًا ثِشَس‪ٓ٧ ّٞ‬إتى ِٗ‪ ٚ‬ثٓؼذِى اس٘ٔ‪ ٔ٠‬اَح٘ٓذ ‪ٝ ]28[;) ...‬‬
‫‪ِٜ١‬بٗى ً‪ ٠‬ػ‪٨‬سى پسش ٗش‪ُ ٖ٧‬لت‪ :‬اى كشص‪ٛ‬ذا‪ ٙ‬اسشائ‪ ٚٗ ،ْ٨‬كشستبد‪ ٟ‬خذا ث‪ ٠‬س‪ٞ‬ى ض٘ب ‪١‬ستٖ‪ .‬ت‪ٞ‬سات سا ً‪ ٠‬پ‪٨‬ص اص ٗ‪ٚ‬‬
‫ث‪ٞ‬د‪ ٟ‬تػذ‪٧‬ن ٗى ً‪ ٝ ٖٜ‬ث‪ ٠‬كشستبد‪ ٟ‬اى ً‪ ٠‬پس اص ٗ‪ٗ ٚ‬ى آ‪٧‬ذ ‪ٛ ٝ‬بٕ ا‪ ٝ‬اح٘ذ است ثطبستِشٕ ‪٨ٛ ٝ . ...‬ض ا‪ٛ‬ؼبٕ آ‪21 ٠٧‬؛ ثوش‪ٟ‬‬
‫آ‪ ٝ 42 ،41 ،89 ،146 ٠٧‬اػشاف‪. 157 ،‬‬

‫ج) گًاَى قرایه ي شًاَذ‬

‫‪ٝ‬ر‪ٞ‬د داسد؟‬ ‫آ‪٧‬ب هشا‪ ٝ ٚ٧‬ض‪ٞ‬ا‪١‬ذى ثش غذم ادػبى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫اٗش‪ٝ‬ص دس ػٔ‪ٗ ٕٞ‬ختٔق اص قش‪٧‬ن ر٘غ آ‪ٝ‬سى هشا‪ ٚ٧‬ثشاى پى ثشد‪ ٙ‬ث‪ ٠‬حوب‪٧‬ن ث‪٢‬ش‪ ٟ‬ثس‪٨‬بسى ٗى ُ‪٨‬ش‪ٛ‬ذ‪ .‬دس ًطق رشا‪ ،ٖ٧‬دس‬
‫ض‪ٜ‬بخت ا‪ٞٛ‬اع ث‪٘٨‬بسى ‪١‬ب‪ ،‬دس پى ثشد‪ ٙ‬ث‪ ٠‬چِ‪ِٛٞ‬ى ضخػ‪٨‬ت ثضسُب‪ ٙ‬پ‪٨‬ط‪ ٚ٨‬دس ق‪ ّٞ‬تبس‪٧‬خ‪ ،‬دس ًطق ٗسبئٔى ٗشث‪ٞ‬ـ ث‪٠‬‬
‫ر‪٢‬ب‪ ٙ‬خٔوت‪ ،‬صٗ‪ ٝ ٚ٨‬آس٘ب‪٨ُ ،ٙ‬ب‪١‬ب‪ ٝ ٙ‬ح‪ٞ٨‬ا‪ٛ‬بت اص ا‪ ٚ٧‬س‪ٝ‬ش استلبد‪ٗ ٟ‬ى ً‪ٜٜ‬ذ ‪.‬‬
‫هبثْ‬ ‫هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ٖ٧‬ث‪ ٠‬دٓ‪ ْ٨‬ر٘غ آ‪ٝ‬سى هشا‪ ٚ٧‬ت‪ٞ‬ر‪ ٠‬خبغى داسد‪ .‬هشا‪ٜ٧‬ى‪ ٠ً ،‬دسثبس‪ ٟ‬حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ٗكبٓؼ‪ ٠‬است ػجبست‪ٜ‬ذ اص‪ٗ :‬ح‪٨‬ف دػ‪ٞ‬ت ا‪ ٝ ٝ‬ضشا‪٧‬ف حبًٖ ثش آ‪ ،ٙ‬خػ‪ٞ‬غ‪٨‬بت اخالهى ‪ ٝ‬سكتبسى پ‪٨‬بٗجش پ‪٨‬ص اص ثؼخت‪ ،‬صٗب‪ٙ‬‬
 ‫دػ‪ٞ‬ت اص ‪ٛ‬ظش ‪ٝ‬ؾغ ػ٘‪ٗٞ‬ى ر‪٢‬ب‪ ٙ‬ث‪ ٠‬خػ‪ٞ‬ظ ٗ‪ٜ‬كو‪ ٠‬ظ‪ٞ٢‬س پ‪٨‬بٗجش(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) ‪ٗ ،‬حت‪ٞ‬ا ‪ ٝ‬اغ‪ ّٞ‬دػ‪ٞ‬ت‪ٝ ،‬سب‪ْ٧‬‬
‫استلبد‪ ٟ‬ضذ‪ ٟ‬ثشاى پ‪٨‬طشكت ٗوبغذ‪ ،‬ض‪ ٟٞ٨‬ثشخ‪ٞ‬سد ثب خ‪ٞ‬است‪١ ٠‬بى ا‪ٛ‬حشاكى ٗح‪٨‬ف‪ ،‬چِ‪ِٛٞ‬ى ٗ‪ٞ‬ؾغ ُ‪٨‬شى دس ثشاثش‬
‫خشاكبت‪ ،‬چِ‪ِٛٞ‬ى اكشادى ً‪ ٠‬ث‪ ٠‬ا‪ ٝ‬ا‪٘٧‬ب‪ ٙ‬آ‪ٝ‬سد‪ٛ‬ذ‪٨ٗ ،‬ضا‪ ٙ‬اػتوبد پ‪٨‬بٗجش ث‪ ٠‬ا‪١‬ذاكى ً‪ٗ ٠‬شدٕ سا ث‪ ٠‬س‪ٞ‬ى آ‪ ٙ‬كشا ٗى خ‪ٞ‬ا‪ٛ‬ذ‪،‬‬
‫سشػت پ‪٨‬طشكت دػ‪ٞ‬ت ا‪٨ٗ ٝ ٝ‬ضا‪ ٙ‬تإح‪٨‬ش احٌبٕ اسالٗى دس ربٗؼ‪. ... ٝ ٠‬‬
‫ثشسسى ‪ ٠٘١‬ا‪ ٚ٧‬هشا‪ ٚ٧‬ث‪ ٠‬دساصا ٗى ًطذ‪ ،‬ث‪ ٠‬ثشخى اص آ‪٢ٛ‬ب اضبس‪ٗ ٟ‬ى ً‪.ٖ٨ٜ‬‬
‫ػشة پ‪٨‬ص اص اسالٕ دس ا‪ٛ‬حكبـ اخالهى ث‪ ٠‬سش ٗى ثشد‪ ،‬دس ػػش رب‪ٔ١‬ى ٗى ص‪٧‬ست‪ ،‬دس ُ٘شا‪١‬ى آضٌبس ث‪ٞ‬د[‪ ٝ ]29‬دختشا‪ٙ‬‬
‫خ‪ٞ‬د سا ص‪ٛ‬ذ‪ ٟ‬ث‪ُٞ ٠‬س ٗى ًشد‪ ]31[.‬خشاكبت ‪ٗٞ١ٞٗ ٝ‬بت ثش آ‪ٛ‬ب‪ ٙ‬حبًٖ ث‪ٞ‬د؛ ث‪ ٠ُٛٞ ٠‬اى ً‪ ٠‬ثشاى خذا‪ٛٝ‬ذ سجحب‪ ٙ‬دختشا‪ٛ‬ى‬
‫هشاس ٗى داد‪ٛ‬ذ ‪ ٝ‬كشضتِب‪ ٙ‬سا دختش خذا ٗى پ‪ٜ‬ذاضت‪ٜ‬ذ‪ ]31[،‬ر‪ ٝ َٜ‬خ‪ ٙٞ‬س‪٧‬ضى دس ت٘بٕ د‪ٝ‬س‪ ٥ ٟ‬سبّ ـ ث‪ ٠‬رض ٗب‪١ ٟ‬بى‬
‫حشإ ـ دس ٗ‪٨‬ب‪ٛ‬طب‪ ٙ‬اداٗ‪ ٠‬داضت‪]24[ .‬‬
‫ثشتشى ر‪٧ٞ‬ى ‪ ٝ‬كض‪ ٙٝ‬قٔجى آ‪ٛ‬ب‪ ٙ‬سا ث‪ ٠‬رب‪٧‬ى ًطب‪ٛ‬ذ‪ ٟ‬ث‪ٞ‬د ً‪ ٠‬ث‪ ٠‬ض٘بسش ُ‪ٞ‬س‪١‬بى هج‪١ ٠ٔ٨‬ب س‪ٝ‬ى آ‪ٝ‬سد‪ ٟ‬ث‪ٞ‬د‪ٛ‬ذ‪]33[ .‬‬
‫حبّ ثب‪٧‬ذ ا‪ٛ‬ذ‪٧‬ط‪٨‬ذ ً‪٧ ٠‬ي ا‪ٛ‬سب‪ٗ ٙ‬ؼ٘‪ٓٞ‬ى ‪١‬ش ا‪ٛ‬ذاص‪ ٟ‬اص ‪ٛ‬ظش ‪٨ٛ‬ش‪ٝ‬ى اساد‪ ٝ ٟ‬كٌش ه‪ٞ‬ى ثبضذ‪ ،‬اُش دس چ‪ٗ ٚ٨ٜ‬ح‪٨‬كى ص‪ٛ‬ذُى‬
‫ً‪ٜ‬ذ‪ ،‬چِ‪ ٠ٛٞ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ث‪ٞ‬د‪ ،‬ث‪٧ٝ ٠‬ژ‪ ٟ‬اُش دسس ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪ٛ‬ذ‪ ٟ‬ثبضذ‪ .‬آ‪٧‬ب ًسى ً‪ ٠‬پش‪ٝ‬سش ‪٧‬بكت‪ٗ ٠‬ح‪٨‬ف ر‪ ٝ ْ٢‬كسبد است ٌٗ٘‪ٚ‬‬
‫است ث‪٨ٜ‬ب‪ُ ٙ‬زاس ػٖٔ ‪ ٝ‬كؿب‪ ْ٧‬اخالهى ُشدد‪.‬‬
‫سا‬ ‫حؿشت اٗ‪٨‬شٗؤٗ‪ٜ‬ب‪ ،ٙ‬ػٔى(ػٔ‪ ٠٨‬آسالٕ) دس تشس‪ ٖ٨‬ػػش رب‪ٔ١‬ى ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪ :‬خذا‪ٛٝ‬ذ پ‪٨‬بٗجش اسالٕ (غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫صٗب‪ٛ‬ى كشستبد ً‪ٗ ٠‬ذت ‪١‬ب اص ثؼخت پ‪٨‬بٗجشا‪ ٙ‬پ‪٨‬ط‪ُ ٚ٨‬زضت‪ ٠‬ث‪ٞ‬د ‪ ٝ‬اٗت ‪١‬ب دس خ‪ٞ‬اة ػ٘‪٨‬وى كش‪ ٝ‬سكت‪ ٠‬ث‪ٞ‬د‪ٛ‬ذ‪ .‬كت‪ ٝ ٠ٜ‬كسبد‬
‫ر‪٢‬ب‪ ٙ‬سا كشا ُشكت‪ ٠‬ث‪ٞ‬د ‪ً ٝ‬بس‪١‬بى خالف دس ٗ‪٨‬ب‪ٗ ٙ‬شدٕ ٗ‪ٜ‬تطش ث‪ٞ‬د‪ .‬آتص ر‪ َٜ‬صثب‪ٗ ٠ٛ‬ى ًط‪٨‬ذ ‪ ٝ‬د‪٨ٛ‬ب ثى كش‪ٝ‬ؽ ‪ ٝ‬پش اص ٌٗش‬
‫‪ ٝ‬كش‪٧‬ت ُطت‪ ٠‬ث‪ٞ‬د؛ ا‪ ٚ٧‬دس حبٓى ث‪ٞ‬د ً‪ ٠‬ثشٍ ‪١‬بى دسخت ص‪ٛ‬ذُى ث‪ ٠‬صسدى ُشا‪٨٧‬ذ‪ ٝ ٟ‬ث‪ ٠‬ح٘ش‪ ٟ‬ص‪ٛ‬ذُى اٗ‪٨‬ذى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د؛ آة‬
‫ح‪٨‬بت ص‪ٛ‬ذُى ا‪ٛ‬سب‪ٛ‬ى ث‪ ٠‬صٗ‪ ٚ٨‬كش‪ ٝ‬سكت‪ ٝ ٠‬آحبس ‪١‬ذا‪٧‬ت كشس‪ٞ‬د‪ ٟ‬ضذ‪ ،ٟ‬پشچٖ ‪١‬بى ‪١‬الًت ‪ ٝ‬ثذثختى آضٌبس ُشد‪٧‬ذ‪ ٝ ٟ‬د‪٨ٛ‬ب ثب‬
‫ه‪٨‬بك‪ ٠‬صضت ‪ً ٝ‬ش‪ ٠٧‬ث‪ ٠‬ا‪ٔ١‬ص ٗى ‪ِٛ‬ش‪٧‬ست ‪ ٝ‬ثب چ‪٢‬ش‪ ٟ‬ػج‪ٞ‬س ثب قبٓجب‪ٛ‬ص س‪ٝ‬ث‪ ٠‬س‪ ٝ‬ث‪ٞ‬د‪ ٟٞ٨ٗ ،‬دسختص كت‪ ٝ ٠ٜ‬قؼبٗص ٗشداس‬
‫ث‪ٞ‬د‪ ،‬دس دس‪ٝ ٙٝ‬حطت ‪ ٝ‬اؾكشاة ‪ ٝ‬دس ثش‪ ٙٝ‬ض٘ط‪٨‬ش حٌ‪ٗٞ‬ت ٗى ًشد‪]34[ .‬‬
‫آ‪ٝ‬سد‪ ٙ‬هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ٖ٧‬دس چ‪ٗ ٚ٨ٜ‬ح‪٨‬كى ت‪٢ٜ‬ب اص قش‪٧‬ن ‪ٝ‬حى آ‪٢‬ى اٌٗب‪ ٙ‬پز‪٧‬ش است ‪.‬‬
‫س‪ٞ‬اثن ص‪ٛ‬ذُب‪ٛ‬ى چ‪ ْ٢‬سبٓ‪ ٠‬حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) ‪ٛ‬طب‪ ٙ‬اص غذم ادػبى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ا‪ٝ‬ست‪ .‬دس ت٘بٕ ت‪ٞ‬اس‪٧‬خ ٗسئٔ‪٠‬‬
‫پبًى ‪ ٝ‬اٗب‪ٛ‬ت پ‪٨‬بٗجش ‪٧‬ي ٗسئٔ‪ ٠‬پز‪٧‬شكت‪ ٠‬ضذ‪ِ٘١ ٟ‬ب‪ ٙ‬رًش ضذ‪ ٟ‬است‪ٓ .‬وت «اٗ‪ »ٚ٨‬ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬حؿشت پ‪٨‬ص اص ثؼخت ُ‪ٞ‬ا‪ ٟ‬ا‪ٚ٧‬‬
‫سخ‪ ٚ‬است‪ .‬حتى دس د‪ٝ‬س‪ ٟ‬ثؼخت ‪ ٝ‬س‪٨‬ضد‪ ٟ‬سبّ ٌٗ‪ً ٠‬سب‪ٛ‬ى ً‪ ٠‬پ‪٨‬بٗجشى ا‪ ٝ‬سا هج‪ٛ ّٞ‬ذاضت‪ٜ‬ذ‪ٛ ،‬ضد ا‪ ٝ‬اٗب‪ٛ‬ت ٗى ُزاضت‪ٜ‬ذ‪.‬‬
‫حس‪ ٚ‬خٔن‪ُ ،‬زضت ‪ ٝ‬ر‪ٞ‬ا‪ٗ ٙ‬شدى ا‪ ٝ‬صثب‪ ٙ‬صد ػبٕ ‪ ٝ‬خبظ ث‪ٞ‬د‪ .‬ضخػ‪٨‬تى ثب ا‪٧ٝ ٚ٧‬ژُى ‪١‬بى ‪ٝ‬االى اخالهى‪ ،‬حت٘بً دس‬
‫ادػبى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت غبدم است‪.‬‬
‫‪٨ٛ‬ض اص ‪ٛ‬طب‪١ ٠ٛ‬بى دسستى ‪ ٝ‬ساستى ادػبى ا‪ٝ‬ست ‪.‬ثشخى اص‬ ‫ثشسسى ٗحت‪ٞ‬اى دػ‪ٞ‬ت حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫اغ‪ًٔ ّٞ‬ى دػ‪ٞ‬ت ا‪ ٝ‬ػجبست‪ٜ‬ذ اص‪ٗ :‬سئٔ‪ ٠‬ت‪ٞ‬ح‪٨‬ذ ‪ٗ ٝ‬جبسص‪ ٟ‬ثب ‪١‬شُ‪ ٠ٛٞ‬ضشى‪ ،‬اتحبد ‪ ٝ‬ثشادسى‪ٛ ،‬لى ‪ٛ‬ژاد پشستى‪ ،‬ػذآت‬
 ‫ارت٘بػى‪ ،‬ح٘ب‪٧‬ت اص ٗظٔ‪ٗٞ‬ب‪ ،ٙ‬ا‪ٛ‬لبم‪ ،‬احتشإ ث‪ ٠‬حو‪ٞ‬م ص‪ ٖ١ ،ٙ‬ص‪٧‬ستى ٗسبٓ٘ت آٗ‪٨‬ض ثب پ‪٨‬ش‪ٝ‬ا‪ ٙ‬د‪ِ٧‬ش اد‪٧‬ب‪ ،ٙ‬ا‪٨٘١‬ت داد‪ٙ‬‬
‫ث‪ ٠‬ػٖٔ ‪ ٝ‬دا‪ٛ‬ص‪ ،‬سػب‪٧‬ت سبد‪ ٟ‬ص‪٧‬ستى‪ ،‬سػب‪٧‬ت ادة‪ ،‬خؿ‪ٞ‬ع دس ثشاثش حن‪ ،‬اخالظ دس ‪٨ٛ‬ت‪ ،‬ح٘ب‪٧‬ت ثى سشپشستب‪ٝ ٙ‬‬
‫‪٧‬ت‪٘٨‬ب‪ٗ ،ٙ‬ط‪ٞ‬ست دس ًبس‪١‬ب‪ٗ ،‬جبسص‪ ٟ‬ثب خشاكبت‪ ،‬احتشإ ث‪ ٠‬هب‪ ،ٙٞٛ‬دػ‪ٞ‬ت ث‪ ٠‬تو‪ٞ‬ا ‪ ، ... ٝ‬ا‪ ٚ٧‬اغ‪ ّٞ‬دػ‪ٞ‬ت ت‪٢ٜ‬ب اص قش‪٧‬ن ‪ٝ‬حى‬
‫آ‪٢‬ى اٌٗب‪ ٙ‬اسائ‪ ٠‬داسد‪ .‬ث‪ٜ‬بثشا‪ ،ٚ٧‬ثشسسى هشا‪ ٝ ٚ٧‬ض‪ٞ‬ا‪١‬ذ ٗب سا ث‪ ٠‬غذم ادػبى ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت س‪ٗ ٜٙٞ٘١‬ى ض‪ٞ‬د‪]35[ .‬‬

‫د) خاتميت‬
‫خبت٘‪٨‬ت دس هشآ‪ٙ‬‬
‫اص ‪ٛ‬ظش هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ،ٖ٧‬ختٖ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ث‪ ٠‬چ‪ٗ ٠‬ؼ‪ٜ‬ب است؟ چشا ثب‪٧‬ذ ثؼؿى ث‪ ٠‬دسى ا‪ٛ‬ج‪٨‬ب ‪ٛ‬ب‪ ْ٧‬ض‪ٛٞ‬ذ‪ٓٝ ،‬ى ػذ‪ ٟ‬اى د‪ِ٧‬ش اص آ‪ ٙ‬تب اثذ‬
‫ثى ث‪٢‬ش‪ ٟ‬ثبض‪ٜ‬ذ؟‬
‫هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ،ٖ٧‬دس آ‪ ٠٧‬اى ً‪ ٠‬اغْ خبت٘‪٨‬ت سا ثب غشاحت ت٘بٕ اكبد‪ٗ ٟ‬ى ً‪ٜ‬ذ‪ ،‬چ‪ٗ ٚ٨ٜ‬ى كشٗب‪٧‬ذ‪َّٗ( :‬ب ًَب‪ٔٗ َٙ‬حَّٓ٘ذٌ ؤَثٓأ ؤَحٓذ ِّٗ‪ٚ‬‬
‫سِّرٓبٌُِٖٕٓ ‪َٓ ٓٝ‬ـٌِ‪ ٚ‬سَّسٔ‪ َّٞ‬آَّٔ‪ ٓٝ ِ٠‬خَبتَٖٓ آ‪َّٜ‬جِ‪)... ٚ٨ِّ٨‬؛[‪ٗ]36‬ح٘ذ‪ ،‬پذس ‪٨١‬چ ‪٧‬ي اص ٗشدا‪ ٙ‬ض٘ب ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د‪ٓٝ ،‬ى سس‪ ّٞ‬خذا ‪ ٝ‬خبتٖ‬
‫پ‪٨‬بٗجشا‪ ٙ‬است ‪ٗ . ...‬كبثن هشائت ٗط‪ٞ٢‬س‪« ،‬خبتٖ» ث‪ ٠‬كتح تبء ث‪ٗ ٠‬ؼ‪ٜ‬بى چ‪٨‬ضى است ً‪ ٠‬ث‪ٝ ٠‬س‪ ٠ٔ٨‬آ‪ ٙ‬پب‪٧‬ب‪ ٙ‬داد‪ٗ ٟ‬ى ض‪ٞ‬د ‪٨ٛ ٝ‬ض‬
‫ث‪ٗ ٠‬ؼ‪ٜ‬بى چ‪٨‬ضى است ً‪ ٠‬ثب آ‪ ٙ‬ا‪ٝ‬سام ‪ٗ ٝ‬ب‪ٜٛ‬ذ آ‪ ٙ‬سا ٗ‪٢‬ش ٗى ً‪ٜٜ‬ذ ‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ه‪ ّٞ‬ا‪ٓ ْ١‬ـت‪ ،‬خبتٖ‪ ،‬ث‪ٗ ٠‬ؼ‪ٜ‬بى ض‪٨‬ئى است ً‪ ٠‬ث‪٠‬‬
‫‪ٝ‬س‪ ٠ٔ٨‬آ‪ ٙ‬ختٖ ٗى ض‪ٞ‬د؛ ثشا‪ ٚ٧‬اسبس «خبتٖ آ‪ٜ‬ج‪٧ ،»ٚ٨٨‬ؼ‪ٜ‬ى ًسى ً‪ٛ ٠‬ج‪ٞ‬ت ث‪ٝ ٠‬اسك‪ ٠‬ا‪ ٝ‬پب‪٧‬ب‪ٗ ٙ‬ى پز‪٧‬شد‪ .‬پس ٗذٓ‪ ّٞ‬آ‪٠٧‬‬
‫خبت٘‪٧ ٠‬بكت‪ ٠‬است ‪.‬‬ ‫ا‪ ٚ٧‬است ً‪ ٠‬سٔسٔ‪ ٠‬پ‪٨‬بٗجشا‪ ،ٙ‬ثب آٗذ‪ ٙ‬پ‪٨‬بٗجش اًشٕ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫دالٓت داس‪ٛ‬ذ؛ چ‪ٜ‬ب‪ ٠ً ٙ‬خذا‪ٛٝ‬ذ ٗتؼبّ‬ ‫آ‪٧‬بت د‪ِ٧‬شى ‪٨ٛ‬ض دس هشآ‪ ٙ‬آٗذ‪ ٠ً ٟ‬ثش خبت٘‪٨‬ت پ‪٨‬بٗجش ُشاٗى(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪( :‬تَجبسٓىٓ آَّزى ‪َٛ‬ضََّّ آلُشهب‪ َٙ‬ػٓٔى ػٓجذِ‪ِٔٓ ٌَٙٞٓ٨ِٓ ِٟ‬ؼــَٔ٘‪َٛ َٚ٨‬ز‪٧‬شا);[‪ ]37‬رب‪٧ٝ‬ذ ‪ ٝ‬پش ثشًت است‪ ،‬خذا‪ٛٝ‬ذى ً‪٠‬‬
‫هشآ‪ ٙ‬سا ثش ث‪ٜ‬ذ‪ ٟ‬اش ‪ٛ‬بصّ ًشد‪ ،‬تب ت٘بٕ ا‪ ْ١‬ر‪٢‬ب‪ ٙ‬سا ا‪ٛ‬زاس ً‪ٜ‬ذ‪ٗٝ( .‬ب اَسسٓٔ‪ٜ‬ـيٓ اِالّ ًبكَّ‪ِّٜٔٓ ً٤‬بسِ ثٓط‪٨‬شًا ‪َٛٝ‬ز‪٧‬شًا);[‪ٗ ]38‬ب ت‪ ٞ‬سا‬
‫رض ثشاى ػ٘‪ٗ ٕٞ‬شدٕ ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ثطبست ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬زاس ‪ٛ‬لشستبد‪ ... ٝ .ٖ٧‬ثب ت‪ٞ‬ر‪ ٠‬ث‪ٝ ٠‬سؼت ٗؼ‪ٜ‬بى «ػبٓ٘‪ٛ« ٝ »ٚ٨‬بس» دس آ‪٧‬بت ٗزً‪ٞ‬س‬
‫دال ٓت ثش آخش ث‪ٞ‬د‪ ٝ ٙ‬خبتٖ ث‪ٞ‬د‪ ٙ‬پ‪٨‬بٗجش ُشاٗى(ظ) ٗى ً‪ٜ‬ذ‪ٝ ...( .‬ا‪ٝ‬حِىٓ آَِىَّ ‪١‬ـزا آوُشءا‪ ُٙ‬الُِ‪ٛ‬زِسًُٖٓ ثِ‪ ٚٓٗٝ ِ٠‬ثَٓٔؾ ‪]39[ ) ...‬‬
‫‪ ٝ ...‬ا‪ ٚ٧‬هشآ‪ ٙ‬ث‪ٝ ٚٗ ٠‬حى ضذ‪ ٟ‬است‪ ،‬تب ثب آ‪ ٙ‬ض٘ب ‪١ ٝ‬ش ً‪ ٠‬سا [ً‪ ٠‬پ‪٨‬بٕ آ‪ ]ٙ‬ث‪ ٠‬ا‪ ٝ‬ثشسذ ث‪ ٖ٨‬د‪ . ... ٖ١‬ؾ٘‪٨‬ش «ًُٖٕ» ثشاى‬
‫ٗخبقجب‪ ٙ‬است ‪ ٝ‬ػجبست «ٗ‪ ٚ‬ثٔؾ» ؿب‪٧‬جب‪ ٙ‬تب ه‪٨‬بٗت سا ضبْٗ است‪ .‬خبت٘‪٨‬ت ‪ ٝ‬آخش‪ ٚ٧‬پ‪٨‬بٗجش ث‪ٞ‬د‪ ٙ‬حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪٠٨‬‬

‫دس س‪ٝ‬ا‪٧‬ت اسالٗى ‪٨ٛ‬ض ٗ‪ٞ‬سد تبً‪٨‬ذ هشاس ُشكت‪ ٠‬است; اص ر٘ٔ‪ :٠‬پ‪٨‬بٗجش ُشاٗى(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) دس حذ‪٧‬ج‬ ‫‪ ٝ‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ٗ‪ٜ‬ضٓت خكبة ث‪ ٠‬حؿشت ػٔى(ع) ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪ :‬ت‪ٛ ٞ‬سجت ث‪ ،ٚٗ ٠‬ث‪ٜٗ ٠‬ضٓ‪١ ٠‬بس‪ٛ ٙٝ‬سجت ث‪ٞٗ ٠‬سى ‪١‬ستى‪ ،‬رض ا‪ ٠ً ٚ٧‬ثؼذ اص‬
‫‪ٝ‬حى خذا ‪ ٝ‬خبتٖ پ‪٨‬بٗجشا‪،ٙ‬‬ ‫ٗ‪ ٚ‬پ‪٨‬بٗجشى ‪٨ٛ‬ست‪ ]41[.‬حؿشت ػٔى(ع) ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪ :‬ا‪ٗ[ ٝ‬ح٘ذ]اٗ‪(ٚ٨‬غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫ثطبست د‪ٜ١‬ذ‪ ٟ‬سح٘ت ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬زاس ً‪ٜٜ‬ذ‪ ٟ‬اص ػزاة ا‪ ٝ‬ث‪ٞ‬د‪]41[ .‬‬

‫اٗبٕ غبدم(ػٔ‪ ٠٨‬آسالٕ) ٗى كشٗب‪٧‬ذ‪ :‬خذا‪ٛٝ‬ذ ثب پ‪٨‬بٗجش ض٘ب‪ ،‬سٔسٔ‪ ٠‬ا‪ٛ‬ج‪٨‬ب سا ختٖ ًشد‪ ،‬ث‪ٜ‬بثشا‪١ ٚ٧‬شُض ثؼذ اص ا‪ ٝ‬پ‪٨‬بٗجشى ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ‬
‫آٗذ ‪ ٝ‬ثب كشستبد‪ً ٙ‬تبة آس٘ب‪ٛ‬ى ض٘ب‪ ،‬ث‪ً ٠‬تبة ‪١‬بى آس٘ب‪ٛ‬ى پب‪٧‬ب‪ ٙ‬داد‪ ،‬پس ‪١‬شُض ًتبثى ثؼذ اص آ‪ٛ ٙ‬بصّ ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ‬
 ‫ُطت‪]42[.‬‬
‫ا‪ ٚ٧‬ك‪٨‬ؽ آ‪٢‬ى‪ ،‬ثش احش ثٔ‪ٞ‬ؽ كٌشى ‪ ٝ‬كش‪ِٜ١‬ى ربٗؼ‪ ٠‬ا‪ٛ‬سب‪ٛ‬ى ‪ ٝ‬ثب استلبد‪ٗ ٟ‬ست٘ش اص اغ‪ ّٞ‬تؼٔ‪٘٨‬بتى ً‪ ٠‬پ‪٨‬بٗجش خبتٖ(ظ) ث‪٠‬‬
‫‪ٝ‬د‪٧‬ؼت ُزاسد‪ ٟ‬ث‪ٞ‬د ث‪ ٠‬پب‪٧‬ب‪ ٙ‬سس‪٨‬ذ‪ ،‬پس پ‪٨‬بٗجشى پس اص ‪ٝ‬ى ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ آٗذ‪ ،‬ص‪٧‬شا ‪ٝ‬حى ‪ٝ‬استجبـ ثب ػبٖٓ ؿ‪٨‬ت‪ٝ ،‬س‪ ٠ٔ٨‬اى ثشاى‬
‫دسى حوب‪٧‬ن است‪ِٜ١ ،‬بٗى ً‪ُ ٠‬لت‪ٜ‬ى ‪١‬ب ُلت‪ ٠‬ضذ ‪٨ٛ ٠٘١ ٝ‬بصٗ‪ٜ‬ذى ‪١‬ب تب داٗ‪ ٠ٜ‬ه‪٨‬بٗت دس اغ‪ًٔ ّٞ‬ى ‪ ٝ‬تؼٔ‪٘٨‬بت ربٗغ‬
‫ث‪٨‬ب‪ُ ٙ‬شد‪٧‬ذ‪ ،‬هكغ ا‪ ٚ٧‬سا‪ ٟ‬استجبقى‪ ،‬د‪ِ٧‬ش ٗطٌٔى ا‪٧‬زبد ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ًشد‪.‬‬ ‫پ‪٨‬بٗجش خبتٖ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ)‬

‫‪ٝ‬ا‪٢ِٛ‬ى‪ ،‬آ‪ ٙ‬چ‪ ٠‬ثؼذ اص ختٖ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ثشاى ‪٨٘١‬ط‪ ٠‬هكغ ٗى ض‪ٞ‬د‪ٗ ،‬سئٔ‪ٝ ٠‬حى ثشاى ضش‪٧‬ؼت تبص‪٧ ٝ ٟ‬ب تٌ٘‪ ْ٨‬ضش‪٧‬ؼت سبثن‬
‫است‪١ ٠ٛ ،‬شُ‪ ٠ٛٞ‬استجبـ ثب ٗب‪ٝ‬ساى ر‪٢‬ب‪ ٙ‬قج‪٨‬ؼت‪ ،‬ص‪٧‬شا ثؼذ اص پ‪٨‬بٗجش(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) اٗبٗب‪ٗ ٙ‬ؼػ‪(ٕٞ‬ػٔ‪ ٖ٢٨‬آسالٕ) ا‪ٚ٧‬‬
‫‪ٝ‬ظ‪٨‬ل‪ ٠‬سا د‪ٛ‬جبّ ًشد‪ٛ‬ذ ‪ ٖ١ ٝ‬اً‪٨ٛ ٜٙٞ‬ض اٗبٕ صٗب‪(ٙ‬ػزْ اهلل تؼبٓ‪ ٦‬كشر‪ ٠‬آطش‪٧‬ق) ا‪ ٚ٧‬سسبٓت سا ا‪ٛ‬زبٕ ٗى د‪١‬ذ ‪ٗ ٝ‬شدٕ اص ا‪ٜٗ ٚ٧‬جغ‬
‫ك‪٨‬ؽ آ‪٢‬ى‪ ،‬ث‪ًّٔ ٠‬ى ٗحش‪ٛ ٕٝ‬طذ‪ ٟ‬ا‪ٛ‬ذ‪ .‬اٗبٗت ‪ ٝ‬س‪١‬جشى ً‪٘١ ٠‬ب‪ٛ ٙ‬ظبست ًٔى ثش ارشاى ا‪ ٚ٧‬اغ‪ ٝ ّٞ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٝ ٚ٨ٛ‬دستِ‪٨‬شى اص‬
‫‪ٝ‬اٗب‪ٛ‬ذُب‪ ٙ‬دس سا‪ ٟ‬است‪ٗ ،‬سئٔ‪ ٠‬د‪ِ٧‬شى است ً‪ ٠‬ث‪ ٠‬رب‪ٛ‬ط‪ٜ٨‬ب‪ ٙ‬ثؼذ اص پ‪٨‬بٗجش اًشٕ(ظ) ‪ٝ‬اُزاس ضذ‪ ٟ‬است; ث‪ ٚ٨٘١ ٠‬دٓ‪،ْ٨‬‬
‫پب‪٧‬ب‪٧ ٙ‬بكت‪ ٚ‬سٔسٔ‪ٛ ٠‬ج‪ٞ‬ت‪١ ،‬شُض ث‪ٗ ٠‬ؼ‪ٜ‬بى پب‪٧‬ب‪٧ ٙ‬بكت‪ ٚ‬سٔسٔ‪ ٠‬اٗبٗت ‪ٛ‬خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ث‪ٞ‬د‪]43[ .‬‬
‫دالیل خاتميت‬
‫چشا ثب آٗذ‪ ٙ‬پ‪٨‬بٗجش اسالٕ‪ ،‬حؿشت ٗح٘ذ(غٔ‪ ٦‬اهلل ػٔ‪ ٝ ٠٨‬آٓ‪ٝ ٠‬سٖٔ) ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت خبت٘‪٧ ٠‬بكت؟‬
‫اُش كٔسل‪ ٠‬تزذ‪٧‬ذ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ‪١‬بى «تجٔ‪٨‬ـى» ‪« ٝ‬تطش‪٧‬ؼى» سبثن ٗطخع ُشدد‪ٗ ،‬سئٔ‪ ٠‬خبت٘‪٨‬ت‪ ،‬س‪ٝ‬ض‪ ٝ ٚ‬ضلبف ٗى ض‪ٞ‬د ‪.‬‬
‫ثشخى اص ػْٔ تزذ‪٧‬ذ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ‪١‬ب ػجبست‪ٜ‬ذ اص‪:‬‬
‫‪ .1‬ػذٕ سضذ ‪ ٝ‬ثٔ‪ٞ‬ؽ كٌشى ٗشدٕ ‪ ٝ‬هبدس ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د‪ ٙ‬آ‪٢ٛ‬ب ث‪ ٠‬حلظ ًتبة آس٘ب‪ٛ‬ى؛ ث‪ ٚ٨٘١ ٠‬خبقش ا‪ً ٚ٧‬تبة ‪١‬ب دس ٗؼشؼ‬
‫تحش‪٧‬ق هشاس ُشكت‪ٓٝ ،‬ى دس صٗب‪ٛ ٙ‬ض‪ ّٝ‬هشآ‪ٗ ٠ً ٙ‬وبس‪ ٙ‬ثب پطت سشُزاضت‪ ٚ‬د‪ٝ‬سا‪ًٞ ٙ‬دًى ثطش است‪ ،‬ا‪ٗ ٚ٧‬طٌْ اص ث‪ٚ٨‬‬
‫سكت ‪ ٝ‬اص آ‪ ٙ‬رب ً‪ ٠‬هشآ‪ ٙ‬ثش خالف سب‪٧‬ش ًتبة ‪١‬بى آس٘ب‪ٛ‬ى‪ ،‬خ‪ٞ‬د ٗؼزض‪ ٟ‬است ‪ ٝ‬حلظ آ‪ ٙ‬اص س‪ٞ‬ى خذا‪ٛٝ‬ذ ؾ٘ب‪ٛ‬ت‬
‫ضذ‪ ٟ‬است‪ ،‬اص تحش‪٧‬ق ٗػ‪ ٙٞ‬است ‪.‬‬
‫‪ .2‬دس د‪ٝ‬س‪١ ٟ‬بى پ‪٨‬ص‪ ،‬ثطش ث‪ٝ ٠‬اسك‪ ٠‬ػذٕ ثٔ‪ٞ‬ؽ كٌشى هبدس ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د ‪٧‬ي ‪ٛ‬وط‪ًٔ ٠‬ى ثشاى ٗس‪٨‬ش خ‪ٞ‬د دس‪٧‬بكت ً‪ٜ‬ذ‪ ،‬ث‪ٚ٨٘١ ٠‬‬
‫ر‪٢‬ت الصٕ ث‪ٞ‬د ٗ‪ٜ‬ضّ ث‪ٜٗ ٠‬ضّ ًسب‪ٛ‬ى ا‪ ٝ‬سا سا‪ٜ٘١‬ب‪٧‬ى ً‪ٜٜ‬ذ‪ٓٝ ،‬ى ا‪ ٚ٧‬هذست ‪ ٝ‬ثٔ‪ٞ‬ؽ دس د‪ٝ‬س‪ٛ ٟ‬ض‪ ّٝ‬هشآ‪ ٙ‬حبغْ ُشد‪٧‬ذ ‪ٝ‬‬
‫ثبػج ٗ‪ٜ‬تلى ضذ‪ٌ٧ ٙ‬ى د‪ِ٧‬ش اص ػْٔ تزذ‪٧‬ذ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ضذ ‪.‬‬
‫‪ .3‬ؿبٓت پ‪٨‬بٗجشا‪ ،ٙ‬تجٔ‪٨‬ـى ث‪ٞ‬د‪ٛ‬ذ‪ ،‬ثؼذ اص ختٖ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت‪ٗ ،‬إٗ‪ٞ‬س‪٧‬ت تجٔ‪٨‬ؾ ث‪ ٠‬ػ‪٢‬ذ‪ ٟ‬اٗبٕ ٗؼػ‪(ٕٞ‬ػٔ‪ ٠٨‬آسالٕ) ‪ ٝ‬ػٔ٘بى غبٓح ُزاضت‪٠‬‬
‫ضذ ‪ٓ ٝ‬ض‪ٗٝ‬ى ثشاى تزذ‪٧‬ذ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت ‪ٛ‬ج‪ٞ‬د ‪.‬‬
‫‪ .4‬ثطش ثب دس‪٧‬بكت ًٔ‪٨‬بت ‪ٝ‬حى ً‪ ٠‬هشآ‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ا‪ ٝ‬داد‪ ٟ‬است‪ ،‬اص ‪ٛ‬ظش سضذ كٌشى ث‪ ٠‬رب‪٧‬ى سس‪٨‬ذ‪ٗ ٠ً ٟ‬ى ت‪ٞ‬ا‪ٛ‬ذ دس پشت‪ ٞ‬ارت‪٢‬بد‪،‬‬
‫ًٔ‪٨‬بت ‪ٝ‬حى سا تلس‪٨‬ش ‪ ٝ‬ت‪ٞ‬ر‪٘ٛ ٠٨‬ب‪٧‬ذ ‪ ٝ‬دس ضشا‪٧‬ف ٗختٔقِ ٌٗب‪ٛ‬ى ‪ٗ ٝ‬تـ‪ّ٨‬ش صٗب‪ٛ‬ى ‪١‬ش ٗ‪ٞ‬سدى سا ث‪ ٠‬اغْ ٗشث‪ٞ‬ـ اسربع د‪١‬ذ‬
‫‪. ...ٝ‬‬
‫پس ٗؼ‪ٜ‬بى ختٖ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت‪ ،‬ا‪ ٚ٧‬است ً‪٨ٛ ٠‬بصِ ث‪ٝ ٠‬حىِ رذ‪٧‬ذ ‪ ٝ‬تزذ‪٧‬ذ ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ت سكغ ضذ‪ ٟ‬است‪ٓٝ ،‬ى ‪٨ٛ‬بص ث‪ ٠‬د‪ ٝ ٚ٧‬تؼٔ‪٘٨‬بت آ‪٢‬ى‬
 ‫‪٨٘١‬طِى است‪ ٠ً ،‬ا ‪ ٖ٢ٗ ٚ٧‬سا دا‪ٛ‬ط٘‪ٜ‬ذا‪ ٙ‬د‪ٜ٧‬ى اص قش‪٧‬ن ارت‪٢‬بد ‪ ٝ‬است‪ٜ‬جبـ ا‪ٛ‬زبٕ ٗى د‪ٜ١‬ذ ‪٨ٛ ٝ‬ض ثب ً٘ى دهت س‪ٝ‬ض‪ٚ‬‬
‫خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ضذ ً‪ ٠‬هشآ‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ٗ ٙ‬ز٘‪ٞ‬ػ‪ ٠‬د‪ ،ٚ٧‬ر‪ٞ‬اة ُ‪ٞ‬ى ‪٨ٛ ٠٘١‬بص‪١‬بى ثطش ـ ثب ‪ ٠٘١‬سضذ ‪ ٝ‬ثٔ‪ٞ‬ؿى ً‪ ٠‬داسد ـ خ‪ٞ‬ا‪١‬ذ ث‪ٞ‬د‪،‬‬
‫چ‪ ٙٞ‬ا‪ٝ‬ال‪ٗ :‬ػبدس تطش‪٧‬غ‪ ،‬ؿ‪ٜ‬ى‪ٝ ،‬س‪٨‬غ ‪ ٝ‬اص ‪ٞٛ‬ػى ا‪ٛ‬ؼكبف ث‪٢‬ش‪ٜٗ ٟ‬ذ است‪ٓٗ ٓٝ( :‬ب رٓؼَْٓ ػَٓٔ‪ ٌُٕٖٕ٨‬كِى آذِّ‪ ِْٚٗ ِٚ٧‬حٓشَد);[‪ٝ ... ]44‬‬
‫دس د‪ ٚ٧‬ثش ض٘ب سختى هشاس ‪ٛ‬ذاد‪ ٟ‬است ‪ . ...‬حب‪٨ٛ‬بً‪ :‬اسالٕ ث‪ٝ ٠‬اهؼ‪٨‬بت ت‪ٞ‬ر‪ ٠‬داسد‪ ٠ٛ ،‬ث‪ ٠‬غ‪ٞ‬ست ‪ ٝ‬ضٌْ; اسالٕ‪ ،‬ث‪ٝ ٠‬سب‪ْ٧‬‬
‫خبظ ‪٧‬ي ػػش ‪ٛ‬ظش ‪ٛ‬ذاسد‪ ،‬ثٌٔ‪ ٠‬س‪ٝ‬ش ‪ ٝ‬ث‪٨‬ب‪٨ًٔ ٙ‬بت ٗت‪ٜ‬بست ثب ‪ٝ‬اهؼ‪٨‬بت سا ٗكشح ٗى ً‪ٜ‬ذ; ٗخال دس اكضا‪٧‬ص داد‪ ٙ‬هذست‬
‫‪ٛ‬ظبٗى ٗسٔ٘ب‪ٛ‬ب‪ٗ ٙ‬ى كشٗب‪٧‬ذ‪ٓٝ( :‬ؤَػِذُّ‪ٝ‬اْ َٓ‪َّٗ ٖٔ٢‬ب اسٕتَكَؼٕتُٖ ِّٗ‪ ٚ‬هُ‪١ ٝ ]45[;)... ٣َّٞ‬شچ‪ ٠‬دس ت‪ٞ‬ا‪ ٙ‬داس‪٧‬ذ ثس‪٨‬ذ ً‪٨ٜ‬ذ ‪ ٠ً . ...‬ا‪ ٚ٧‬اغْ‬
‫ًٔى‪ ٠٘١ ،‬د‪ٝ‬سا‪ ٙ‬سا پ‪ٞ‬ضص ٗى د‪١‬ذ‪ .‬دس د‪ِ٧‬ش ٗ‪ٞ‬اسد ‪٨ٛ‬ض چ‪ ٚ٨ٜ‬است ‪.‬‬
‫ث‪ٜ‬بثشا‪ ٚ٧‬اسالٕ ضش‪٧‬ؼتى ًبْٗ‪ ،‬ربٗغ ‪ ٝ‬رب‪٧ٝ‬ذا‪ ٙ‬است‪ .‬ثشاى س‪٧ٝ‬ذاد‪١‬ب ‪ٗ ٝ‬سبئْ ٗت‪ٜ‬بست ‪١‬ش صٗب‪ ،ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٝ ٚ٨ٛ‬اغ‪ًٔ ّٞ‬ى داسد‬
‫‪ ٝ‬سا‪ ٟ‬ث‪ً ٠‬بسُ‪٨‬شى آ‪٢ٛ‬ب سا ارت‪٢‬بد ٗى دا‪ٛ‬ذ ‪.‬سا‪ ٟ‬ارت‪٢‬بد ‪٨٘١‬طِى است ‪ ٝ‬پبسخ ُ‪ٞ‬ى ‪٨ٛ‬بصٗ‪ٜ‬ذى ‪١‬بى ثطش‪ٗ ،‬ت‪ٜ‬بست ثب سضذ‬
‫اكٌبس ا‪ ٝ‬دس ‪ ٠٘١‬صٗب‪١ ٙ‬بست‪]46[ .‬‬
 ‫پايرقی َا‪:‬‬

‫[‪ٗ ]1‬بئذ‪ ،ٟ‬آ‪. 48 ٠٧‬‬

‫[‪ٛ]2‬بغش ٌٗبسٕ ض‪٨‬شاصى‪ ،‬تلس‪٨‬ش ‪ ،٠ٛٞ٘ٛ‬د ‪ ،4‬ظ ‪. 411‬‬
‫[‪ ]3‬تلس‪٨‬ش ‪ ،٠ٛٞ٘ٛ‬د ‪ ،21‬ظ ‪ ٝ 149‬آ٘‪٨‬ضا‪ ،ٙ‬د ‪ ،2‬ظ ‪. 18‬‬
‫[‪ ]4‬كؿْ قجشسى‪ ،‬ر‪ٞ‬اٗغ آزبٗغ‪ ،‬د ‪ ،1‬ظ ‪. 169‬‬
‫[‪ ]5‬حزش‪ ،‬آ‪. 9 ٠٧‬‬
‫[‪]6‬س‪.‬ى‪ :‬تلس‪٨‬ش ‪ ،٠ٛٞ٘ٛ‬د ‪ ،2‬ظ ‪ 421‬ـ ‪. 425‬‬
‫[‪ٛ]7‬حْ‪ ،‬آ‪. 89 ٠٧‬‬
‫[‪ ]8‬س‪.‬ى‪ٗ :‬ح٘ذثبهش سؼ‪٨‬ذى س‪ٝ‬ض‪ ،ٚ‬ػٔ‪ ٕٞ‬هشآ‪ ،ٙ‬ظ ‪ 113‬ـ ‪. 126‬‬
‫[‪ ]9‬آّ ػ٘شا‪ ،ٙ‬آ‪ٛٞ٧ ;164 ٠٧‬س‪ ،‬آ‪. 111 ٠٧‬‬
‫[‪ٗ ]11‬بئذ‪ ،ٟ‬آ‪ٛ ;114 ٠٧‬حْ‪ ،‬آ‪. 43 ٠٧‬‬
‫[‪ ]11‬ا‪ٛ‬ؼبٕ‪ ،‬آ‪ٗ ;116 ٠٧‬زبدٓ‪ ،٠‬آ‪. 11 ٠٧‬‬
‫[‪ ]12‬ا‪ٛ‬ؼبٕ‪ ،‬آ‪ٗ ;116 ٠٧‬زبدٓ‪ ،٠‬آ‪. 11 ٠٧‬‬
‫[‪ ]13‬ػ‪ٌٜ‬ج‪ٞ‬ت‪ ،‬آ‪. 64 ٠٧‬‬
‫[‪ ]14‬اػشاف‪ ،‬آ‪٘١ ;32 ٠٧‬ب‪. ٙ‬‬
‫[‪ ]15‬ت‪ٞ‬سات‪ ،‬سِلْش خش‪ٝ‬د‪ ،‬كػْ ‪. 32‬‬
‫[‪ ]16‬س‪.‬ى‪ :‬تلس‪٨‬ش ‪ ،٠ٛٞ٘ٛ‬د ‪ ،6‬ظ ‪ 379‬ـ ‪. 381‬‬
‫[‪ ]17‬ا‪ٛ‬ز‪ٞ٧ ْ٨‬ح‪ٜ‬ب‪ ،‬ثبة ا‪ ،ّّٝ‬ض٘بس‪. 15 ٝ 2 ٟ‬‬
‫[‪ ]18‬ض‪ٞ‬سى‪ ،‬آ‪. 11 ٠٧‬‬
‫[‪ ]19‬كشهب‪ ،ٙ‬آ‪. 32 ٠٧‬‬
‫[‪ ]21‬كشهب‪ ،ٙ‬آ‪. 32 ٠٧‬‬
‫[‪ ]21‬اػشاف‪ ،‬آ‪. 145 ٝ 144 ٠٧‬‬
‫[‪ ]22‬اػشاف‪ ،‬آ‪. 151 ٠٧‬‬
‫[‪ ]23‬س‪.‬ى‪ :‬س‪٨‬ذٗ‪٢‬ذى حبئشى هض‪ٜ٧ٝ‬ى‪ ،‬تشر٘‪ ٠‬االتوب‪ ٙ‬كى ػٔ‪ ٕٞ‬آوشآ‪ ،ٙ‬د ‪ ،1‬ظ ‪ 158‬ـ ‪ ٝ161‬س‪٨‬ذٗح٘ذثبهش حزتى‪،‬‬
‫پژ‪١ٝ‬طى دس تبس‪٧‬خ هشآ‪ً ٙ‬ش‪ ،ٖ٧‬ظ ‪. 41‬‬
‫[‪ ]24‬س‪.‬ى ‪:‬االة اسٔلب‪ ٙ‬ضش پ‪ٜ‬ط‪ ،٠٨٨‬تؼشّفٌ آى آٌتبة آ٘وذس‪ ،‬ظ ‪ ،7‬داسآطشم‪ ،‬ث‪٨‬ش‪ٝ‬ت ‪ ٝ‬س‪٨‬ذٗػكلى حس‪ٜ٨‬ى دضتى‪،‬‬
‫ٗؼبسف ‪ٗ ٝ‬ؼبس‪٧‬ق‪ ،‬د ‪ ،3ٝ2‬ر‪ ْ٧‬ا‪ٛ‬ز‪ ٝ ْ٨‬ت‪ٞ‬سات ‪.‬‬
 ‫[‪ ]25‬سلش تخ‪ ،٠٨ٜ‬ثبة ‪ ،18‬آ‪٧‬بت ‪ 15‬تب ‪. 17‬‬
‫[‪ ]26‬سلش تخ‪ ،٠٨ٜ‬ثبة ‪ ،23‬آ‪. 2 ٠٧‬‬
‫[‪ ]27‬س‪.‬ى‪ٗ :‬ح٘ذ سس‪ ّٞ‬دس‪٧‬بثى‪ ،‬پ‪٨‬بٗجش ٗ‪ٞ‬ػ‪ٞ‬د دس ت‪ٞ‬سات ‪ ٝ‬ا‪ٛ‬ز‪ ،ْ٨‬ظ ‪ 213‬ـ ‪ ٝ 218‬پ‪٨‬بٕ هشآ‪ ،ٙ‬د ‪ ،8‬ظ ‪377‬ـ‪. 398‬‬
‫[‪ ]28‬غق‪ ،‬آ‪. 6 ٠٧‬‬
‫[‪ ]29‬آّ ػ٘شا‪ ،ٙ‬آ‪ ;164 ٠٧‬ر٘ؼ‪ ،٠‬آ‪. 2 ٠٧‬‬
‫[‪ٛ ]31‬حْ‪ ،‬آ‪. 59 ٝ 58 ٠٧‬‬
‫[‪ ]31‬صخشف‪ ،‬آ‪ٛ ;19 ٠٧‬حْ‪ ،‬آ‪. 57 ٠٧‬‬
‫[‪ ]32‬آّ ػ٘شا‪ ،ٙ‬آ‪. 113 ٠٧‬‬
‫[‪ ]33‬تٌبحش‪ ،‬آ‪ 1 ٠٧‬ـ ‪. 2‬‬
‫[‪٢ٛ ]34‬ذ آجالؿ‪ ،٠‬خكج‪. 89 ٠‬‬
‫[‪ ]35‬س‪.‬ى‪ :‬پ‪٨‬بٕ هشآ‪ ،ٙ‬د ‪ ،8‬ظ ‪ 329‬ـ ‪. 376‬‬
‫[‪ ]36‬احضاة‪ ،‬آ‪. 41 ٠٧‬‬
‫[‪ ]37‬كشهب‪ ،ٙ‬آ‪. 1 ٠٧‬‬
‫[‪ ]38‬سجإ‪ ،‬آ‪. 28 ٠٧‬‬
‫[‪ ]39‬ا‪ٛ‬ؼبٕ‪ ،‬آ‪. 19 ٠٧‬‬
‫[‪ٜ٨ًٔ ]41‬ى‪ً ،‬بكى‪ ،‬د ‪ ،8‬ظ ‪. 116‬‬
‫[‪٢ٛ ]41‬ذ آجالؿ‪ ،٠‬تشر٘‪ٗ ٠‬ح٘ذ دضتى‪ ،‬ظ ‪ ،327‬خكج‪. 173 ٠‬‬
‫[‪ٜ٨ًٔ ]42‬ى‪ً ،‬بكى‪ ،‬د ‪ ،1‬ظ ‪. 296‬‬
‫[‪ ]43‬س‪.‬ى‪ :‬تلس‪٨‬ش ‪ ،٠ٛٞ٘ٛ‬د ‪ ،17‬ظ ‪338‬ـ‪ٗ ;349‬ح٘ذ توى ٗػجبح ‪٧‬ضدى‪ ،‬سا‪ ٝ ٟ‬سا‪ٜ٘١‬بض‪ٜ‬بسى‪ ،‬ظ ‪177‬ـ‪. 189‬‬
‫[‪ ]44‬حذ‪ ،‬آ‪. 78 ٠٧‬‬
‫[‪ ]45‬ا‪ٛ‬لبّ‪ ،‬آ‪. 61 ٠٧‬‬
‫[‪ ]46‬س‪.‬ى‪ٗ :‬شتؿى ٗك‪٢‬شى‪ٝ ،‬حى ‪ٛ ٝ‬ج‪ٞ‬ت‪ ،‬د ‪ ،3‬ظ ‪ 41‬ـ ‪ ٝ 44‬رؼلش سجحب‪ٛ‬ى‪ ،‬خبت٘‪٨‬ت اص ‪ٛ‬ظش هشآ‪ ،ٙ‬حذ‪٧‬ج ‪ ٝ‬ػوْ‪.‬‬