Kimlik Sorunu ve Cumhuriyet, Mnir Ramazan Aktolga

Trkiyede iki Trkiye vardr!. Birincisi eski, yani bugnk derin Trkiye!. kincisi ise, bu eskinin iinde oluan, gelien ve bugn artk eski kabuklarnn iine smaz hale gelen yeni Trkiye, yani demokratik Trkiye Cumhuriyeti. Dnyayla, Avrupa Birliiyle btnlemek isteyen, adalamak, medenilemek, kapitalist bir lke olarak gelimek isteyen Trkiye, bu ikinci Trkiyedir. Birincisi ise bunu istemiyor. Osmanl art eski devleti dzeni olduu gibi muhafaza etmek istiyor bu dzenin savunucular, nk kendi varlklarn ancak bu eski yap iinde gerekletirebiliyorlar. Peki kimdir bunlar, kimlerdir statkoyu muhafaza etmek isteyenler, deiime kar kanlar kimlerdir? Bata Osmanl art Devlet Snf mensuplar; eski yapyla btnlemi, kendi varlklarn ancak bu yapyla birlikte gerekletirebileceklerine inanan asker-sivil brokratlar. Bunlarn direnii normal bir anlamda. Ekonominin ve topraklarn yardan fazlasnn hal devlete ait olduu bir lkenin Devlet Snfn oluturuyor bunlar. Ellerindeki, toplumu ve Devleti temsil yetkisini kaybetmek istemiyorlar, bu ak. Ama sadece Devlet Snfndan olumuyor ki bu eski Trkiye! Kendi varln bu eski yapnn iinde reten btn dier insanlardan da oluuyor. Kim midir bunlar? Bu devleti dzenin, eski Trkiyenin deimesini istemeyenlerin banda, devlete bal iyerlerinde alan iiler geliyor! Bir kiinin yapaca i iin birok kiinin ie alnd, ou birer karadelik haline gelmi olan KT leri dolduran, eski dzenin bir paras haline gelmi devleti iiler geliyor! zelletirmeye kar olan bu solcu iilerle, onlarn solcu sendikalar, birinci Trkiyenin devleti sivil toplum rgtlerine iyi bir rnek oluturuyorlar! Osmanl-Trk usulnce kapitalizme kar olmann, solcu-devleti olmann tipik rnekleri bunlar! Eski, a d tarmsal faaliyeti devam ettirmek isteyen kyller de bu birinci Trkiyenin iinde yer alyorlar. Dnya pazarlarndaki fiyatn iki katn taban fiyat olarak devletten alarak devletin srtndan geinmeye alm Osmanlnn Reaya snf artklar da dnyayla btnlemeye kar kyorlar. Ulusalclk, devlet babann korumas altnda varln srdrmenin politik kalkan oluyor bunlar iin de. Gelien kapitalizmin mlkszletirdii, iftinden ubuundan olmu insanlarn bu srece tepki duymalar ve eski ie kapanmac devleti dzeni zlemeleri doal. nsan yerine konmasalar da, hi olmazsa yzyllardr iine kapanarak yaadklar bir dzenleri vard bunlarn birinci Trkiyenin iinde. Doal olmayan, bu tepkilerin kendilerini kapitalizme kar, ilerici-solcu, sivil toplumcu tepkiler olarak sunmalar! Kendine muhafazakarm diyenlerin zorunlu olarak ilerici, ilericiyim diyenlerin de gerici bir rol stlendikleri garip bir lke Trkiye! Ve tabi, dnyaya, kresel rekabete almaya kar olan, ulusal korumac dzen iinde kendine belirli bir yer yapm, kendini yenileme zahmetine katlanamayan baz sermaye kesimleri de bu birinci Trkiyeye sk sk yapanlar arasndalar. Evet, gerekten ilgin bir lke Trkiye! Bir toplum nasl dourur, laboratuar ortamnda bunu izlemek isteyenlerin gzlerini bu lkeye evirmeleri gerekiyor. nk bugn Trkiyede olup bitenlerin z gerekten bu. Trkiye Cumhuriyeti, demokratik Trkiye Cumhuriyetini douruyor. DEMOKRATK CUMHURYET NEDR nce olay Sistem Bilimi zemininde ele almaya alalm: Eski Trkiyenin, yani derin Trkiyenin, bir sistem olarak, Osmanlnn modernletirilmi eklinden baka birey olmad ak; gene, Ynetenlerden ve Ynetilenlerden oluan bir sistem bu da. Yneten-Devlet Snfnn egemenliinde merkeziyeti bir sistem; Ynetenler, asker-sivil brokratlar; Ynetilenler de ksaca halk diye anlrlar! Sistemin elementlerini oluturan insanlar, kendi varlklarn zgr bireyler olarak reten vatandalar olmadklar iin, burada Devlet de vatandalarn zgr iradelerini temsil eden, aadan yukarya bir rgtlenme deildir. Devleti kuran irade nce gelir burada da. Yani, Devleti yaratan vatanda deildir. nce Devlet vardr ve bu Devlet, kendisine bir halk, ve bir ulus yaratmaya almtr. Bu nedenle, ancak Devlet varsa, varolduu iin varolabilme ansna-hakkna sahip insanlardan oluan bir sistemdir derin sistem. Bilisel Toplum Bilimi-nformasyon leme Bilimi asndan bu sistemin ileyiini yle ifade edebiliriz:[1] Sistemin gerek anlamda alt sistemleri, yani devletten bamsz, belirli bir kimlii olan zerk-ikincil yaplar[2] olmadndan, evreden alnan madde-enerji-informasyon ynetici snfa bal memurlar tarafndan ilenilmeye hazr hale getirilir, motor sistem halk da bunu gerekletirir. Sistemin bu ideal ileyi biimini, hayatn memurlar araclyla kontrol altnda tutulabilen btn alanlarnda grrz. Eitim sisteminin ve Kamu ktisadi Teebbslerin ileyii buna iki rnektir. Devletin hizmet verdii dier btn alanlarda da byledir bu.

Demokratik Cumhuriyet, Trkiyede sivil toplumun oluumu srecinin, oulcu yeniden yaplanmann varmak istedii hedeftir. Ynetenler ve Ynetilenlerden oluan eski sistemin ana rahminde gelien, modern kapitalist retim ilikilerinin rd ala beslenen ada Trkiyedir. Elementlerini zgr bireylerin oluturduu, kendisi iin, bireysel retimi esas alan, bu ii yaparken varolan (kimliini bu ii yaparken oluturan) insanlardan oluan, bir sistemdir. Ama bu sistem, kendi iindeki, varln tarihsel-geleneksel kltrel deerlere dayandran alt kimliklerin varln da inkr etmez. Bunlar kltrel bir eitlilik olarak grr. Herkesin, btn insanlarn kendilerini ne-nasl hissediyorlarsa o olarak yerald, kendini demokratik bir ekilde gerekletirmeye dayanan ak bir sistemdir. Sistemin elementleri olan insanlarn Trk, Krt vb. gibi tarihsel-kltrel kimliklerinin tesinde, kapitalist retim ilikileri iinde kendilerini yeniden retirken sahip olduklar st kimlikleriyle iinde yeraldklar zgr vatandalarn birliidir. Bir sistem olarak Demokrati Cumhuriyetle eski yap-sistem arasndaki farkllklar yle ifade edebiliriz: lk olarak, her iki sistemin elementleri, yani insan yaplar farkldr. Demokratik Cumhuriyetiin insan zgr vatandatr, kapitalist retim ilikileri iinde, kendisi iin-bireysel retim yapar; kendini, kendi varln-kimliini de bu ii yaparken retir. Onun belirleyici olan toplumsal kimlii, yerel kapitalist retim ilikileri iinde oluan bu kimliidir. imdi, kreselleme anda, buna ek olarak, bir de kresel kimlik oluuyor. Kimlik, bireysel ve toplumsal olarak, adna nefsself dediimiz varolu instanzdr ve bu da retim sreci iinde oluur. nsanlarn alt kimlikleri ise, onlarn tarihsel olarak daha nceki retim ilikileri iinde oluan kimliklerine ait beyinlerindeki bilind nronal programlardr; bu kimlikler ve bunlar reten programlar bilisel faaliyet (aktel retim faaliyeti) iinde retilen st kimlikten tamamen farkldr, bunlar sonradan kazanlamaz, sahip olunamazlar, doutan itibaren, anne baba ve evredekilerden farknda olmadan renilen, tarihsel kaltmsal bilgilerden oluurlar. nsanlarn alt kimliklerini rettikleri tarihsel bilgiler, gelenek-grenekler vb. nesilden nesile gnmze aktarlrlar; bu alt kimlikler aktel st kimliin iinde onun alt sistemleri olarak varlklarn srdrrler. nk, insanlarn st kimlikleri, yani aktel kimlikleri, ancak bu tarihsel alt kimliin zerinde geliip, oluabilir. nsanlar tarihsel bir varlk olduklar iin, belirli bir alt kimlie sahip olmadan bir st kimlie de sahip olamazlar. imdi, gelelim Trkiye Cumhuriyetine, bu sistemin iinde nasl oluuyor insanlarn kimlikle-ri? Bu sistemin elementleri olan insanlar, kendilerine ister Trk, ister Krt desinler, bunlar ne sadece Trktrler, ne de Krt! Biri Trk insandr, dieri de Krt insan!! Dikkat ediniz, bir Alman insanndan, ya da ngiliz insanndan bahsetmedik daha nce; byle birey syleseniz glerler size! Trk nsan, ya da Krt insan, iki arada kalm insan kimlikleridir; kiilik bunalm iinde kvranan, kendine zg bir gei dnemi insan tipleridir bunlar. Bir yanda, tarihsel olarak oluan Trk ve Krt kltrel kimlikleri, bunun yansra aktel, yani retim ilikileri iinde oluan st kimlikleri, ama dier yanda da, Devlet babann ocuklar olma kimlikleri! Bu kadar ok kimlik iinde, ne olduunu, kim olduunu bile bazan kartran, ama pratikte neyse o olan, btn bu kimliklerinin bir bileeni olarak yaayp giden insan tipleridir bunlar. Bu insan tipi de, pratikte kendisini birey olarak gerekletirmeyi baarr, ama onun hayatn iinde oluan bu kimlii devlet-sistem tarafndan tannmaz; nk o, kendisine yukardan biilen kimlikle, kendisini ait olduu devleti sistemin bir paras olarak grmek zorundadr. Demokratik Cumhuriyetin zgr bireyi, kendi toplumsal varln (st kimliini) gerekletirirken, iinde bulunduu ilikilere gre, bir alt sistemin iinde, ikincil bir yapda da rgtldr. Bu bir meslek rgt de olabilir, sanatsal, kltrel, sportif bir rgt de olabilir. Yani birey, dier bireylerle bu alt rgtler iinde biraraya gelir. Sistemin merkezi varln temsil eden rgt olarak devlet ise, aadan yukarya doru ikinci yaplar iinde rgtl olan vatandalarn toplumsal varln temsil eden en tepedeki rgtsel gtr. Mevcut dengeyi-sistemi temsil eder. Trkiye Cumhuriyeti Devleti, kurulduu gnden itibaren, kendisine bir halk, bir millet yaratmaya alan, varl kendinden menkul bir devlet iken, Demokratik Cumhuriyetin devleti, aadan yukarya rgtl olan toplumun zgr iradesinin rn olacaktr. Demokratik Cumhuriyeti oluturan toplum da gene snfl bir toplumdur. Devlet burada da gene egemen snfn (burjuvazinin) kontrol altndadr. Burada da gene ynetenler ve ynetilenler vardr. Ama burada, ynetenlerle ynetilenler kendi varlklarn retim ilikileri iinde gerekletirirler. Aralarndaki ba bu retim ilikilerinden kaynaklanr. retim d bir aidiyet-bamllk ilikisi szkonusu deildir burada. Bireyler, devlet var olduu iin varolmazlar! Devlet, bireylerden oluan toplumsal varl temsilen vardr. Bireylerin hak ve devleri, retim ilikilerini temel alarak oluan yasalara gre belirlenir burada. Vatanda iradesinin zerinde bir sekinler-devlet iradesine yer yoktur yani! Devleti, devlet rgtn burjuvazinin kontrol etmesiyle (burjuva devletle), devletin, kkleri tarihin derinliklerine kadar giden bir Devlet Snfnn elinde olmas tamamen ayr eylerdir. Bunun ne demek olduunu gelinde siz, yz yldr bu Devleti ele geirmek iin Devlet Snfyla savaan, Trkiye burjuvazisine sorun! DEMOKRATK CUMHURYET VE KRT SORUNU Trkiye Cumhuriyetinin, Osmanl Devlet Snf art bir asker-sivil lider kadro nderliinde, slamc Trklerle Krtlerin biraraya getirilmesi sonucunda kurulduunu sylemitik. Osmanly birarada tutan ynetici merkezi varlnkabuun altnda yaayan Ynetilenler (evre), farkl halklardan oluuyordu. Bu sistemin iinde Ermeniler, Krtler ne ise Trkler de o idi. Yani Osmanl sistemi bir Trk sistemi, ya da, Trklerin egemen olduu ulusal bir sistem-devlet falan

deildi. Kurulutan bir sre sonra, devleti kuran airetten ve airet geleneklerinden geriye sadece, ii bo bir kavram olarak, saltanat devam ettirecek bir isim kalmtr o kadar. Aln, btn Osmanl Padiahlarn tek tek inceleyin, bunlarn ou, belki de hibirisi Trk-Trkmen, ya da Ouz kkenli bir anneden domamtr. Devlet snfn oluturan insanlar da yle. Bunlarn da ou zaten kapkuluydu, yani, kle olarak alnm yabanc ocuklardan yetitirilmeydi. Kimsenin yle, Trk olma falan gibi bir iddias da yoktu zaten! Kendilerine Osmanl, Osmanl Devletine kaytsz artsz bal olan kullar derlerdi o kadar. Bir mozaikti Osmanl. Eer Ortaasyadan Anadoluya gelen airetlere Trk diyeceksek, bu Trkler, Trkmenler, Ortaasyadan Anadoluya gelen devlet kurucu bu insanlar, kurulu srecinin tamamlanmasyla birlikte, daha sonra bir kenara itilmilerdir. Bunlarn byk bir ounluu, kendi elleriyle yaratp oluturduklar, fakat sonra kendilerine kar bir silah haline dnen Devlete kar isyanlarda krlmlar, bunun dnda kalanlar da, Anadolunun dinci insanlar olarak, ynetilen halklar iinde sesi soluu kesilmi bir Reaya-halk olarak bir kede kalmlardr. Krtler de yle. Kapitalizmin gelime olana bulamad, snfl topluma gei aralnda, airet ilikileri iinde yaayan bir evre halkdr Krtler de. Cumhuriyeti kuran Devlet Snf, Osmanl devlet geleneinin Cumhuriyet biimini yaratrken, kl art slamc Trklerle birlikte Krtler de, Cumhuriyetin yaratt bu yeni merkezin evresi olmulardr. Btn bunlar tarihi gereklerdir. Byle olmas iyi mi olmu, kt m olmu bunlar bizim sorunumuz deil u an. Olan, neyin olduunu tesbit etmeye alyoruz. nk aslnda ne olmas gerekiyorsa, o dnemin koullar neyin olmasn zorunlu klyorsa olan da odur. ki tez var ortada: Birincisi, aradaki btn farklara ramen yeni Cumhuriyeti Osmanlnn bir devam olarak ele almak, onun tarihsel geliimini bu izgi iinde aklamaya almaktr. Bu ak, bizim yapmaya altmz da bu zaten! kincisi, yani resmi tez ise, yeni devletin Osmanl ile hibir alkas olmayan, niteliksel olarak bambaka yeni bir yaplanma olduu tezidir! Ama daha tartmann banda, bu tezin savunucular aslnda kendilerini ele vermi oluyorlar! nk, yeni de olsa, gene nce bir devlet kuruluyor ve daha sonradr ki bu devlet kendine bir memleket (ulus-halk) yaratmaya alyor! Aynen Osmanlda olduu gibi yani! Devlet gene kendinde ey-nceden, kendiliinden varolan bir varlk! yle bir varlk-devletki bu, varl kendi halkndan nce geliyor! Ulus devlet olmay falan bir yana brakyoruz, nk, braknz bir ulusu, daha ortada yle homojen bir halk bile yokken varolmu oluyor devlet! Ve sonra da kendine bir halk ve bir ulus yaratmaya alyor! Batnn btn o devlet teorilerini falan altst eden bir oluumla kar karyayz burada! Hangi Marksist ya da Hegelci devlet teorisiyle aklayabilirsiniz bu durumu! Kesin olan u: Yeni devlet, Osmanl devlet anlaynn-devlet geleneinin, Batl bir kavram olan Cumhuriyet ad altnda yeniden douudur (bu anlamda Osmanlnn rnesansdr). Cumhuriyet, halk idaresi demek. Ama yeni devlet halkn iradesinin rn falan olmuyor! nce devlet kuruluyor, sonra da bu iradeye uygun bir halk yaratlmaya allyor! Ulus olma meselesi de byle. O dnemde Batdaki btn devletler bir ulus devlet. Ulus devletlerin ykselme a o a. Bu nedenle, yeni Batc devlet de kendisine bir ulus yaratmas gerektiini dnyor, ancak bu ekilde varln srdrebileceine inanyor! te bizi, Trklmz kefetmeye gtren srecin z budur! Yoksa, Cumhuriyet kurulurken, bazlarnn iddia ettikleri gibi, yle bir Trk Cumhuriyeti olarak falan kurulmuyor devlet! Krtler ne kadar Krtse, Trkler de o kadar Trk o zaman! O dnemdeki Krt isyanlar da, yle Trk egemenliine kar ulusal bir bakaldr falan deil! Osmanlya kar bir airet isyan bunlar o kadar! Bu trden isyanlarla dolu btn Osmanl tarihi! Biraz da ngilizler var tabi iin iinde!.. Ancak bir ulus devlet olarak varolunabileceini kafaya yerletiren devlet kurucular hemen kollar svyorlar. Ortaasyadan gelmeliimiz, Trklmz falan bu sre iinde yeniden kefediliyor![3] Meer biz Trkmz farkna varml, giderekten, Trk olduumuzun bilincine varmamz gerekir zorunluluuna dnyor. te Cumhuriyetin bir ulus yaratma, ulus devlet yaratma abasnn altnda yatan budur. Peki baarl olabiliyor mu bu aba? Olmaz olur mu hi, oluyor tabi, hem de fazlasyla! Bir ulus yaratacaz derken, neredeyse iki ulus yaratlyor! te, bugn adna Krt sorunu denilen sorunun altnda yatan gerek budur. Bugn Cumhuriyet, kendi yaratt bu ulus sorunuyla bouuyor aslnda ve bir trl de kamyor iin iinden! Devleti kurtarmak iin ulusalcla sarld lde, kar ulus tezini de glendirmi oluyor ve ortada, ancak bir dehet dengesi iinde varln devam ettirebilme alternatifi kalyor! ok ilgin bir durum! Hemen olayn nro psikolojik aklamasn yapalm!! Elinize bir fotoraf makinesi alp Batnn fotorafn ekiyorsunuz; sonra da, bu yntemle elde ettiiniz informasyonlar ileyerek beyninizde Batya ilikin nronal bir model-program ortaya karyorsunuz. Bu modelin-programn ad da Batclk! Byle bir program birkere olutuktan sonra, bu demektir ki, bundan sonra artk hayat hep beyninizdeki bu programa-bilgilere gre ileyerek yaayacaksnz; dnyaya belirli bir adan bakma olaynn esas budur. nformasyon leme Biliminin diliyle konuursak, evreden aldnz informasyonlar sahip olduunuz bu bilgi ile ileyerek ktlar retiyorsunuz. Batc dnya grne sahip olmak demek, d dnyay, kafanzdaki batclk adn verdiiniz bilgilerle ileyerek varlnz retmek demektir.

Beyninizdeki fotorafta Batl ulus devletler var. Hemen siz de bunun aynsn gerekletirmek istiyorsunuz! Ama ortada ne ulus var, ne de devlet! Farketmez, nce devleti kuruyorsunuz, sonra da ona bir ulus yaratmaya alyorsunuz! Sorun nereden mi kaynaklanyor? Bat toplumlarn kkleri yerde olan, aadan yukarya bym, gelimi bir aaca benzetirsek, sizin beyninizdeki fotorafta btn bunlar tersine yansyor; kkleri yukarda, aaya doru geliecek bir aa olarak! Neden? Btn sorun burada ite, yani sorun sizde yatyor! nk, koordinat sisteminin merkezi olan siz baka bir toplumun elementisiniz, sizin devlet ve toplum anlaynz iinde yaadnz sistemin bir rn! nsan tarihsel, toplumsal bir varlktr diye bouna sylenmiyor! D dnyadan aldnz informasyonlar deerlendirirken-ilerken bu ii daha nceden sahip olduunuz bilgileri kullanarak yapyorsunuz. Bu bilgiler ise iinde yaadnz toplumun toplumsal DNAlar. Yani sizin Batya ilikin rettiiniz, sahip olduunuz bilgiler, Batdan aldnz informasyonlar (fotoraflar diyelim) daha nceden (toplumsal kimliinizle) sahip olduunuz bilgilere gre ileyerek oluturduunuz bilgiler. Ulus nedir, ulusal devlet nedir, Bat toplumlarnn tarihsel geliimi iinde bunlar nasl olumular, bunlar ilgilendirmiyor sizi! Varolann fotorafn ekiyorsunuz, sonra da bu informasyonlar sahip olduunuz bilgilerle ileyerek bir dnya gr oluturuyorsunuz: Batclk olay budur! Yukardan aaya bir abayla uluslamaya almak sadece Trklere zg birey deil elbet! Bu, gebelikten, orta barbarlktan tarihe giren ve daha sonra da, Baty taklit ederek adalamaya-uluslamaya alan btn halklarn bir sorunu. Ayn eyi bugn Krtler de yapmaya alyorlar. Seksen yldr yaanlanlardan, Trklerin yaptklarndan hibir sonu karamyor onlar da! Kendi kimliklerini devlet snfna kar reaksiyon temelinde gerekletirmeye alyorlar; bu da onlarn bilgi retimi srecini engelliyor. Bilisel Toplum Bilimi diliyle konuursak, duygusal raaksiyonlar, bilisel ilemi (cognitive processing) kreltiyor. Adn Trk olmu, Krt olmu ne fark ediyor ki, tepede bir obana tabi olmaya varmyor mu bu iin ucu sonunda diye dnemiyorlar onlar da! Bu gerei gremiyorlar! Grld gibi, aslnda btn mesele sr olmaktan kurtulabilmekte yatyor! nk sr, sr olarak kaldka, banda bir obana ihtiya duyuyor ve kendi obann yaratmaya alyor. Ulus devletlerin, ulusalln sona erdii bir ada ulusal oban peinde kouyor! ULUS NEDR ULUSAL DEVLET NEDR Batda kapitalizmin gelime sreci, feodal toplumun barnda sivil toplumun-kent toplumunun gelimesiyle balar. Bu kentlerde oturan, pro-kapitalist retim ilikileri iinde, kendisi iin retim yapan zgr bireylere de vatanda ad verilirdi. Bizim, ne anlama geldiini bilmeden kullandmz ulus kavram da, bu kent kkenli vatandalar topluluunun, daha sonra feodal devlet kabuunu atlatarak devletlemeleriyle oluur. Ayn kkene-tarihsel yaant birliine, ve en nemlisi de, yaanlan ann iinde ekonomik yaant birliine sahip, ayn dili konuan vatandalar topluluu diye tanmlanr ulus. Ama burada kastedilen kken airet kkeni deildir, kent kkenidir. Yani airetten deil, kentten domutur Bat uluslar. Aradaki fark ok nemli. nk airetin iinde birey olmaz. Burada birey, airet-toplum varsa, onun iinde vardr. Ama kent toplumu byle deildir. Kent, vatanda fabrikasdr sanki. Kente gelen ve kentli olan insanlar, bir sre sonra vatanda haline gelirler. Birey olurlar. Ulus tanmna temel alnan ortak yaant birlii de gene buradan kaynaklanr. Yani, szkonusu ortak yaam kent yaamdr. Tarihsel yaant birlii de yle! Airet toplumu ise, tarih ncesi bir toplumdur. Bir ulusun olumasna temel alnan tarihsel yaant birlii, ortak bir tarihi olan kentsel yaam temel alr. Ekonomik yaant birliinden kast da budur; kapitalist retim ilikilerinin biribirine balad vatandalarn ekonomik birliidir bundan anlalmas gereken. Yoksa, iin iine tarih ncesinin airet yaam katlarak rk bir temelde ulus olay aklanamaz. rnein, Cermen ulusu diye birey olmaz! Olur, ama byle bir tanmdan yola ktnz zaman varacanz yer faizmdir! Trk ulusu kavram da yle. Tarihsel olarak Trk ulusu diye birey yok, olamaz da. Trkler, Cermenler gibi bir kavram (Krtler de yle, bir airet kavram bu da). Nasl ki Cermenler Orta Avrupadaki birok airete verilen ortak bir isimse, Trkler de Ortaasyadan Anadoluya gelen airetlere verilen genel bir isim. Krtler de, birok Krt airetlerinin ortak ismi. Daha sonra bu airetlerin kurduu devlette, Osmanlda da yok byle bir ayrm. Ne zaman balyor bu Trk olma olay? Cumhuriyetle birlikte. ok mu gerekiyordu yani Trk olduunuzu kefetmek! Pazar birletirmek, bir ekonomik yaant birlii oluturmak iin mi gerekliydi bu? Yoksa, duygusal-kltrel bir birlik salamak iin mi? Daha hal halkn bandaki rtyle urayorsunuz, nerede bu duygusal yaam birlii! Geriye kalyor, ayn dili konumak. Bunu da zaten yapyorsun, ne lzum varki ill bir Trk ulusu yaratmaya! Trkiye Cumhuriyeti bir mozaiktir, Anadoluda yaayan eitli halklarn zgr yaant birliidir demek yetmiyor mu! Ayn tarihsel oluumun iinde olduun, Anadoluda kapitalizminin gelime sreci iinde, ekonomik yaant birlii iinde olduun, kimliini birlikte oluturduun insanlar, Trk deil deyip darda brakacaksn, olacak ey midir bu!. llki hereyimizle Baty taklit mi edeceiz? ll ki ulus devlet mi olmak gerekiyordu? Ulus devlet olay Bat toplumlarnn yaadklar bizden farkl bir tarihsel srecin rndr! Ve o da mutlak bir gerek falan deildir, Batda kapitalizmin gelimesinin belirli bir dnemine zg bir oluumdur. Kent toplumundan kapitalist toplum-devlet haline gelirken yeni toplumun varolu biimi olarak ortaya kyor ulus. Feodal toplumun iinde bir sr kentler olumu. Her kent kapitalizm kurtuunun palazlanp gelitii bir koza. Bu kentler arasndaki birliin salanmasnn bir arac oluyor yeni toplum projesi. Ulus bu srecin rn oluyor. Ve burada asl belirleyici unsur da

ekonomik yaant birlii. Kapitalizm, pazar iin retim btn insanlar retim sreci iinde birletiriyor. Yani ulusal birlikbtnlk retim sreci iinde gerekleiyor. Ulus tanmnn iindeki ekonomik yaant birliini karn darya, geriye kalan unsurlarn hepsi feodal toplumda, ya da airet toplumunda da var; ama bunlar ulus deil. 1923 de Cumhuriyeti kuruyorsun ve ayn anda bir ulus kyor ortaya! Olmaz byle ey! Bilim d bir ulus anlay bu! Ama sadece Trkiyede mi byle bu? Hayr, aln btn o Arap lkelerini, ya da, daha nce emperyalizme kar ulusal kurtulu sava vermi fakat bugn hal antika bir devlet snfnn egemenlii altnda a d bir yaam srdren btn dier lkeleri , bunlarn hibirisi henz daha uluslama srecini tamamlamam lkelerdir. Bir Suriye ulusu varmdr, ya da bir Msr, Fas, Tunus, Cezayir ulusu var mdr? Ulus kapitalizme ait bir kavramdr, kapitalistleme srecinin yaratt kendine zg bir toplumsal varolu biimidir. Antika toplum yapsyla ulusu biribirine kartrmamak gerekiyor.. Ulus devletin asl varolu gerekesi dnya pazarlarnn kapitalist lkeler tarafndan paylalmas olaydr. Buras senin, uras benim hesaplarnn yapld bir ortamda geliiyor ulus kavram. Sahip olunan nfuz-etkinlik alanlarnn, pazarlarn silahl bir gle-devlet gcyle- korunmasnn rn oluyor. Baka halklara, lkelere (smrgelere) hkmetme, onlarn hammadde kaynaklarna, iglerine sahip kma srecidir ulus devleti vareden sre. Ulusalcln kkeni de buraya dayanr zaten. Vatann sevmekle, onu savunmakla falan hibir ilgisi yoktur ulusalcln! Ulusalclk duygusunun altnda, kendi ulusunun zel bir ulus olduu, onun dier uluslardan stn olduu anlay yatar. Ki bu da, kapitalist rekabet mcadelesinde, dnya pazarlarnda dierlerinden daha ok paya sahip olabilmek isteinden-hrsndan kaynaklanr. Ulus devlet ve ulusalc ideoloji, 18-19. yy larda, dnya pazarlarndaki, smrgelerdeki menfaatlerin, gerekirse silah zoruyla korunmasn salayan aralardr. inde bulunduumuz Kreselleme anda ise btn bunlarn yerini artk bir mal en iyi kalitede, en ucuza retmek alyor. stediin kadar gl bir ulus devlete sahip ol, eer bir mal senden daha iyi kalitede ve daha ucuza reten birileri varsa, dnya pazarlarnda onun borusu tyor artk! Ulus devletin silahl gcyle korunan nfuz blgeleri oktan tarih oldular!.. Kreselleen sermayenin ulus devlete de ulusa da ihtiyac kalmad artk! Bu adan baktmz zaman, Cumhuriyet kurulurken, ortada daha ne bir Trk ulusu vardr, ne de bir Krt ulusu! Ne Trkler kapitalist retim ilikileri iinde yorulmu zgr birey-vatandatrlar, ne de Krtler! Bunlarn her ikisi de Osmanlnn tebaas-Reayasdrlar henz o kadar! Anadoludaki kapitalistleme sreci hem ok ilkeldir, hem de bu, ulusal bir ayrma-zemini zerinde olmamaktadr. Anadolu, Osmanlnn Anadolusudur! Ve ortada ne varsa bu, bu topraklar zerinde yaayan herkesin, Krt, Trk.. btn insanlarn rndr. Gerek bu iken, bu gerei grmezlikten gelerek, srf Baty taklit edeceim, Bat gibi olacam diye (Baty hi anlamadan tabi) mekanik bir ekilde bir Trk ulusu yaratmaya, ve hele hele, bu anlamda bir ulusal devlet yaratmaya kalkarsan, sonunda ne o yarattn ulus bir ulus olur, ne de o devlet ulusal bir devlet! Modernletirilmi biimiyle eski airet-devleti kendini ulus devlet ilan etmi olur o kadar! Buna, devlet snfnn dndan, ynetilenler arasndan inananlar da kar zamanla! Ama ne fark eder ki, hi bir anlam yoktur bunun! Kerameti kendinden menkul bir ulus devletin kendisine birok vatanda da yaratmas bir mucize saylmamaldr! zgr bireyler haline gelememi insanlardan oluan, devletin vatandalar-dr bunlar!. Yeter artk bu kendini ve tarihi aldatma komedisi! Bizimki de dahil olmak zere, emperyalizme kar verilen kurtulu savalarnn ou bir ulusal sava falan deildir. Yerli-ulusal bir burjuvazinin nderliinde, ulusal bir pazara sahip kabilmek, ya da onu geniletebilmek iin gelien hareketler deildir bunlar. Gebelikten devlet-toplum haline gelmi, daha sonra da emperyalistler tarafndan igal edilmi smrge-yar smrge lkelerin yabanc egemenliine kar reaksiyonu, kendi varlna sahip kdr. Bu nedenle, bu trden savalarn sonunda kurulan devletlere de ulus devlet falan diyemeyiz! Aslnda, ne bu kurtulu savalarnn ulusal kurtulu sava olmaya ihtiyac vardr, ne de bu savalarn sonunda kurulan devletlerin ulus devlet olmaya! Dnnz bir kere, eer 1920 lerde Cumhuriyet kurulduu zaman bunun illki bir ulus devlet olmas gerektii anlay olmasayd, yeni devlet, illki kendine bir ulus yaratma abas iine girmeseydi, kurtulu savamzn da ad sonradan ulusal kurtulu sava olarak konmasayd, bugn daha kt bir durumda m olurduk! Ya da devletimiz daha ok mu tehlike iinde olurdu! Devletimizi koruyan ulusal zrhmz m olmazd yoksa! Daha zayf-korumasz m kalrdk! Ya da dnya pazarlarndaki karlarmz m koruyamazdk bu durumda! Zekamz, yeteneklerimizi Bat taklitiliiyle harcayp tketeceimize oturup da ne yaparsak, nasl yaparsak daha ok retiriz diye dnseydik, ya da bu Batllar nasl retiyorlar diye ona kafa yorsaydk daha m kt olurduk! Her sabah Trkm doruyum alkanm diye and itiimiz iin mi ulus olduk da bugn varz! retimin, retici glerin, ksacas kapitalizmin gelimesine paralel olarak antika ilikilerden-kimliklerden syrlarak vatanda statsne ykselecek, ortak bir kimlik iinde kendini yeniden reterek varolabilecek insanlar Trk-Krt diye niye ayryorsun, niye karna alyorsunki daha iin banda! Hadi o zaman aldn, bilmiyordun, bu i byle oluyor sanyordun, byle Batllalr sanyordun, ya bugn? Hal neden gremiyoruz bu plak gerei? O devlet anlayna varp dayanyor iin ucu deil mi! Aslnda ulus falan hikye, esal olan devlet! Devleti kurtarmak-yaatmak iin ulus olmak, bir ulusa dayanmak gerekir diye dndkleri iin atlar bamza bu ulus belsn da! Yoksa kimin umurundayd ulus olmak falan! nsanlar isteseler de kendi tarihlerinden kurtulamyorlar! Tarih bir kabus gibi kyor onlarn stne.

Haydi Trk Devlet Snf, egemen snf gremiyor, ya da grmek istemiyor btn bunlar, ya o kendine Krt diyen, hem de solcu diyen insanlar neden gremiyorlar bunlar? Amacnz ne? nsanlarn zgr bireyler haline gelmeleri, insanca yaamalar m, yoksa Trk egemenleri taklit ederek yeni bir Krt egemen Devlet Snf yaratp bunun sefasn srmek mi? Ya, uluslarn kendi kaderlerini tayin etme hakk, o ne olacak m diyorsunuz? Braknz bu a d safsatalar artk! Gnmz dnyas, uluslarn deil, bireylerin kendi kaderlerini tayin hakk temeli zerinde yeniden ina ediliyor, uyanalm ve etrafmza bakalm!.. Bir ine ylda elli milyar dolar yatrm yapan burjuva eski ulusalc burjuva deil artk! Burjuvann Fransz, Amerikan, Alman kalmam ama, benim lkemin insan Trk Krt diye biribirini yiyor hal! Bir yandan yabanc sermayeyi lkeye ekeceiz diye neredeyse gbek atacaz (ki dorusu da budur), te yandan da kendi iimizde ulusallk mcadelesi vereceiz! Deli samas btn bunlar gerekten! Bu oyuna katlan, anak tutan Trkler de ldrm, Krtler de! Bana kalsa yle yaparm: Ne istiyorsun sen ayrlmak m buyur, kur partini yap mcadeleni, ama zora, terre bavurmamak kaydyla; eer insanlar ikna edebiliyorsan, eer ounluk drt taraf dala evrili bir alanda a d bir yaam tercih ediyorsa buyrun ayrln derim. Demokratik bir Cumhuriyet bunu diyebilmelidir zaten vatandalarna. nk, hangi ada yayoruz artk; burjuvazi iin ulus kavram bitmi, pazar btn dnya olmu. Smrmek iin ulusal igcne falan da ihtiyac yok artk burjuvazinin. Adam gidiyor inde fabrika kuruyor. O da olmad gider Ekvatorda kurar! Burjuvazi oktan ulusal zincirlerini krdysa kime kald o zaman bu ulusuluk anlay? Altn izerek yazyorum: Gnmz dnyasnda ulusuluk, bu hangi ulusun ulusuluu olursa olsun, artk gerici, ad bir ideolojidir. Btn uluslarn insanlar krn ulusal zincirlerinizi, dnya vatandal altnda birlein diye haykrmamz gereken bir dnemde yayoruz. Yerel dzeyde Demokratik Cumhuriyet vatandalar olarak, kresel dzeyde de dnya vatandalar olarak bar iinde birarada reterek daha gzel bir dnyay yaratmak iin mcadele etmek varken neyin kavgasn veriyoruz! zm demokratik Cumhuriyettir! Hi kimse bouna uramasn, baka zm falan da yoktur bu iin! Ama buradan hemen, Demokratik Cumhuriyetin, sadece, Krt sorununun zm iin bir ara, bir forml olduu sonucu da karlmamaldr! Bizim gibi lkelerde Demokratik Cumhu-riyet, hereyden nce bir zgrlk, bireyselleme, kapitalistleme projesidir, bir burjuva devrimi olaydr. Demokratik Cumhuriyet, Trkiye topraklar zerinde yaayan, vatandalk balaryla biribirlerine ve sisteme bal, ortak bir st kimliine sahip, zgr bireyler toplumudur. yle ki, bu zgr insanlarn-vatandalarn alt kimlikleri iinde biribirlerinden farkl olmalar Demokratik Cumhuriyet iin bir zaaf deil, tam tersine bir zenginlik olacaktr. Binlerce Alman, ngiliz, Hollandal geliyor Trkiyeye. Bunlar ev, arsa alyorlar, vatandala geiyorlar! Bunlara da Trk m diyeceiz imdi! Trkiye Cumhuriyeti vatanda olmak yetmiyor mu? rnein Almanyada, yzbinlerin zerinde Trkiye kkenli Alman vatanda var. Bunlarn da illaki Almanm olmalar gerekiyor! TRKYELLK BR ST KMLK OLABLR M Evet olabilir, olmutur da zaten! nk hayatn iindeki gerek budur. imdiye kadar Devlet, vatandalarna ne kimlik atfetmi olursa olsun, pratikteki gerek budur. Kimlik sorununun zn, retim sreci iinde kendi varln retmek-yaratmak oluturuyor. nsanlar ve insan toplumlar doadan (evreden) alnan madde-enerjiyi-informasyonu sahip olduklar bilgiyle ilerken varoluyorlar, belirli bir kimlie sahip oluyorlar. Doay-evreyi deitirirken deimek, retirken kendini de yaratmaktr iin z. Bu yzden, insanlarn ve toplumlarn kimliklerini aratrrken ilk sorulacak soru, onlarn ne rettikleri ve bunu nasl rettikleridir. Yani, nceden varolan insanlarn, ya da toplumlarn, kimliklerini-varlklarn muhafaza ederek yaptklar bir faaliyet deildir retim faaliyeti! retirken yaratrsn kendini de. Ve de yarattka da retirsin. rnein, kendi ihtiyac kadarn retebilen ve bunu da ancak toplumsal bir abayla baarabilen ilkel komnal bir toplumda, esas olan varolu biimi toplumsal varlktr. Sistemin elementleri olan insanlarn (komn insanlarnn) bu komnal varlktan-kimlikten ayr bireysel varlklar-kimlikleri olumaz. retim, komn iin, komnal olarak yapldndan, bu srecin sonunda elde edilen rn de btn komne ait olur. Bireysel sahip olma bilinci (benim) olumad iin bireysel kimlik de olumaz. Komnal mlkiyet- sahip olma duygusu-bilinci (bizim) komnal varln-kimliin olumasn salayan temeli oluturur. Bu st kimlik btn komn yelerinin varln da belirleyen esas ereve olur. Osmanl sisteminde bu st kimlik sorunu daha karmaktr. evreyle etkileme ftuhat bilinciyle yapld iin, sistemin rettii st Osmanl kimlii de, hereyden nce fatih, gaazi, herkesi kuatan, kollayan baba tipi olur. Ftuhat bilinci ve pratii insanlar biribirine balayan ortak kimliin zn oluturur. Ama daha sonra, dzenin bozulmasyla birlikte, bu st Osmanl kimliinde de deiiklikler olur tabi. Asalak, hazryeyici, zorba bir Osmanl tipi trer. nsanlar maddi varlklarn nasl retiyorlarsa, kimlikleri-kiilikleri de buna uygun olarak srekli bir evrim iinde bulunur.

Toplumsal kimliimize ilikin beynimizdeki nronal programlar, daha doduumuz an, hi farknda olmadan bizi kuatan, kendimizi iinde bulduumuz ortamn (ailemiz, evre) duygusal deneyimler yoluyla, bilind olarak bize aktard (bu evreyle etkileerek rendiimiz) tarihsel olarak olumu programlardr. Toplumsal kimlii belirleyen bu tarihsel-toplumsal-kltrel bilgilerin muhafaza edildikleri yere de toplumsal hafza denilir. Bu bilgiler nesilden nesile aktarlarak yeni kuaklara da geerler. Ama, toplumsal ve bireysel kimliin-kiiliin olumasnda bununla birlikte, o an iinde bulunduumuz retim ilikileri de byk rol oynarlar. Her zaman yaanlan an esas olduu iin, son tahlilde belirleyici olan da hep bu olur. evreden gelen informasyonlar eski tarihsel-toplumsal-kltrel zemin zerinde ilenerek bir alt kimliin olumasna neden olurken, bu alt kimlik de, aktel bilgilerin szgecinden geerek, tekrar ilenir ve bir st kimliin olumasna yol aar. Pratikte aslnda tek bir informasyon-ileme (processing) sreci vardr. nk, aktel retim ilikilerinin temsil ettii bilgiler, iinden ktklar daha nceki tarihsel-kltrel bilgileri alt sistemlerde kendi iinde barndrrlar. Bu yzden de alt kimlik, st kimlik ikilii olumaz. rnein ayn fabrikada alan biri Trk, biri Laz, biri de Krt ii arasndaki ilikide bunlarn alt kimlikleri ilikiye eit-renk-derinlik katan bir zenginlik faktr olur. O an bunlarn her nn de kimliklerini belirleyen sre, iinde bulunduklar retim ilikisidir. Ama onlar, bu ii olma varolu halini ve bilincini olutururlarken bunu daha nceden sahip olduklar alt kimlik zemini zerinde yaparlar. Bu da ilikiye renk-zenginlik katan bir derinlik faktr olur arada. Kapitalist bir toplumda, insanlarn st kimliini belirleyen bilgi temeli, onlarn retim ilikileri iindeki yerleridir. st kimlii daima aktel ekonomik yaant birlii belirler yani. Ama tabi, insanlar kendilerini bir anda byle kapitalist bir toplumun iinde bulmuyorlar! Onlar, tarihsel geliimin bu noktasna getiren belirli sreler var. nsanlar, farkl yollardan, farkl srelerin iinden karak geliyorlar bu noktaya. Kapitalist retim ilikilerinin zerine oturduu zemin bir tarihselkltrel mozaik yani. Farkl kkenlere-kltrlere sahip, farkl dilleri konuan insanlar birletiriyor, birlikte youruyor kapitalist ilikiler. Ama alt kimlikler yok olmuyorlar bu srecin iinde. Neden yok olsunlar ki zaten. Her yiidin bir yourt yeyii yok mudur! llki herkesin ayn olmas gerekmiyor ki!. nemli olan sistemin birlii. Bunu da zaten kapitalizm salyor. zetlersek, Trkiyedeki ulusal sorun Trk-Krt sorunu deildir. Bu haliyle sorun, Devlet Snfnn, yukardan aaya doru, Trk ulusu ad altnda kendisine batc bir taban-yeni tip bir Reaya snf yaratma sorunudur; bir de, buna kar oluan bir Krt duygusal tepkisi olumutur o kadar. Her iki yapay ulusalclkda devleti dzenin rndr ve addr. Trkiye toplumunun ulusal varln oluturan sre Anadolu kapitalizminin gelime srecidir. Ulusal sorunun zm de, bu anlamda, bu srecin gelimesine, burjuva devriminin tamamlanmasna baldr. Demokratik Cumhuriyet projesinin z de budur zaten. Cumhuriyetin Demokratik Cumhuriyet haline gelmesine paralel olaraktr ki egemenlik kaytsz artsz Trkiye Cumhuriyeti halknn-ulusunun eline geecektir. Bugn bu noktada deiliz henz!. Egemenlik bugn byk lde hal Devlet Snfnn elindedir, halkn, ya da ulusun deil, kendimizi aldatmayalm! Ulusal varlmz ancak o zaman kendini gerekletirmi olacaktr. Bu ulusal varln iinde de bir Krt-Trk-Ermeni-Rum problemi yoktur, olmayacaktr. nk o zaman, btn bu tarihsel-kltrel alt kimliklerin hepsi Trkiye Cumhuriyeti vatandal st kimliiyle sistemin-toplumunun elementleri olarak onun merkezi varolu instanzn oluturan zgr bireyler olarak gerekleeceklerdir. Demokratik Trkiye Cumhuriyeti ulusu olmak yetmiyor mu! Trkiye Cumhuriyeti vatanda olmak yetmiyor mu! Trkiyede Krt sorununun bir sorun haline gelmesinin nedenlerinden biri de, phesiz, Krt solcularnn kapitalizme kar olmak adna, solcu olmak adna, Trk solunun bir uzants olarak, demokrat olmay kmsemeleri, Krt sorununun znde bir demokrasi sorunu olduunu, zmnn de, sistemin dier problemleriyle birlikte, ancak demokratik bir Cumhuriyetin iinde mmkn olabileceini grememeleridir. Glerini Trkiyenin dier sivil toplum gleriyle birletirerek, Demokratik Cumhuriyet mcadelesi iinde toplamak yerine, eski devleti dzen iinde isyankr bir muhalefet hareketi olarak kalmay tercih etmeleridir.