1.

Το λευκό χρώμα ματιών στη δροσόφιλα ελέγχεται από φυλοσύνδετο υπολειπόμενο

αλληλόμορφο γονίδιο, ενώ το κόκκινο χρώμα ελέγχεται από αντίστοιχο επικρατές. Θέλετε να
δημιουργήστε έναν πληθυσμό από δροσόφιλες όπου θα ξεχωρίζετε τις αρσενικές από τις
θηλυκές με κριτήριο το παραπάνω χαρακτηριστικό. Να εξηγήσετε τι φαινοτύπους θα πρέπει να
διασταυρώνετε.

2. Από τη διασταύρωση δύο ατόμων ενός είδους εντόμων γεννήθηκαν 1.000 αρσενικά και
1.004 θηλυκά άτομα. Οι μισοί θηλυκοί απόγονοι είχαν μαύρο χρώμα σώματος και οι άλλοι
μισοί ασπρόμαυρο χρώμα. Οι μισοί αρσενικοί απόγονοι είχαν μαύρο χρώμα σώματος, ενώ οι
άλλοι μισοί είχαν άσπρο χρώμα.
α. Να εξηγήσετε τον τρόπο κληρονόμησης του χαρακτηριστικού αυτού.
β. Να γράψετε τους γονότυπους των γονέων και να κάνετε τη διασταύρωση.
Στα έντομα αυτά το φύλο καθορίζεται όπως στον άνθρωπο.

3. Στις γάτες τα αρσενικά άτομα μπορεί να είναι μαύρα ή πορτοκαλί, ενώ τα θηλυκά μπορεί να
είναι μαύρα, πορτοκαλί ή παρδαλά (calico).
α. Αν τα αλληλόμορφα γονίδια για το χρώμα του τριχώματος είναι φυλοσύνδετα, πως
εξηγούνται τα παραπάνω αποτελέσματα;
β. Ποιοι φαινότυποι αναμένονται στους απογόνους της διασταύρωσης μιας μαύρης γάτας με
έναν πορτοκαλί γάτο;
γ. από τη διασταύρωση ενός γάτου και μιας γάτας προέκυψαν οι παρακάτω φαινότυποι:
25% πορτοκαλί αρσενικά, 25% πορτοκαλί θηλυκά, 25% μαύρα αρσενικά και 25% παρδαλά
θηλυκά άτομα. Ποιοι οι γονότυποι των ατόμων που διασταυρώθηκαν;

4. Διασταυρώθηκαν δύο άτομα ενός είδους εντόμου με κεραίες ενδιάμεσου μήκους και
προέκυψαν 161 άτομα με κεραίες ενδιάμεσου μήκους και 79 άτομα με κεραίες κανονικού
μήκους. Σε μια άλλη διασταύρωση ενός ατόμου του ίδιου είδους εντόμου που είχε κεραίες
ενδιάμεσου μήκους με ένα άτομο με κεραίες κανονικού μήκους, προέκυψαν 121 άτομα με
κεραίες κανονικού μήκους και 119 άτομα με κεραίες ενδιάμεσου μήκους. Με δεδομένο ότι δεν
έγινε κάποια μετάλλαξη, να εξηγήσετε τα αποτελέσματα των διασταυρώσεων αυτών,
γράφοντας τις αντίστοιχες διασταυρώσεις.

5. Έχετε στη διάθεσή σας αμιγή στελέχη μοσχομπίζελου ψηλά και με ιώδες χρώμα άνθους
(επικρατείς χαρακτήρες) και κοντά με λευκό χρώμα άνθους (υπολειπόμενοι χαρακτήρες). Να
εξηγήστε πώς θα απομονώσετε φυτά ομόζυγα κοντά με ιώδες χρώμα άνθους, κάνοντας τις
κατάλληλες διασταυρώσεις. Τα γονίδια που ελέγχουν τους δύο χαρακτήρες συνδυάζονται
ανεξάρτητα.

6. Στη ντομάτα η παρουσία της χρωστικής ανθοκυανίνης οφείλεται στο επικρατές

αλληλόμορφο γονίδιο Α, ενώ η απουσία της χρωστικής στο υπολειπόμενο αλληλόμορφο α.
Επίσης το επικρατές αλληλόμορφο γονίδιο Β καθορίζει την εμφάνιση χνουδιού ενώ το
υπολειπόμενο αλληλόμορφο β ευθύνεται για την απουσία χνουδιού. Από τη διασταύρωση
ελέγχου φυτού με παρουσία ανθοκυανίνης και χνουδιού προέκυψαν 252 φυτά με παρουσία
ανθοκυανίνης και χωρίς χνούδι και 248 φυτά με απουσία ανθοκυανίνης και με χνούδι. Μπορεί
το αποτέλεσμα να εξηγηθεί με τους νόμους του Μέντελ;

7. Στα ινδικά χοιρίδια το κίτρινο χρώμα τριχώματος καθορίζεται από το αλληλόμορφο Κ1,
ενώ το αλληλόμορφο Κ2 ευθύνεται για το λευκό χρώμα. Τα ατελώς επικρατή αυτά
αλληλόμορφα προσδίδουν «γαλακτώδες» χρώμα στα ετερόζυγα άτομα. Ένα άλλο ανεξάρτητο
ζεύγος γονιδίων ελέγχει το μέγεθος της ουράς. Το επικρατές αλληλόμορφο Μ ευθύνεται για τη
μακριά ουρά των χοιριδίων, ενώ το υπολειπόμενο μ για την κοντή ουρά. Ποιές φαινοτυπικές
και γονοτυπικές αναλογίες αναμένονται στη δεύτερη θυγατρική γενιά από τη διασταύρωση
ατόμων με κίτρινο χρώμα και κοντή ουρά με αμιγή άτομα με λευκό χρώμα και μακριά ουρά;
8. Σε ένα είδος ζώου το χρώμα του τριχώματος μπορεί να είναι κίτρινο, μαύρο, ή κιτρινόμαυρο
ενώ η ουρά μπορεί να είναι ίσια ή να έχει κλίση (στραβή). Με δεδομένο ότι τα γονίδια
βρίσκονται σε ανεξάρτητα χρωμοσώματα να βρείτε τους γονοτύπους των ζώων που
διασταυρώθηκαν, οι συνεχείς διασταυρώσεις των οποίων έδωσαν τους εξής απογόνους:
• 20 ζώα με κίτρινο τρίχωμα και ίσια ουρά
• 45 ζώα με κίτρινο τρίχωμα και στραβή ουρά
• 43 ζώα με κιτρινόμαυρο χρώμα και ίσια ουρά
• 80 ζώα με κιτρινόμαυρο τρίχωμα και στραβή ουρά
• 21 ζώα με μαύρο τρίχωμα και ίσια ουρά
• 38 ζώα με μαύρο τρίχωμα και στραβή ουρά.

9. Από διαδοχικές διασταυρώσεις μεταξύ ζεύγους φαινοτυπικά όμοιων τρωκτικών προέκυψαν

οι εξής απόγονοι:
120 θηλυκά με μαύρο και κοντό τρίχωμα
118 αρσενικά με μαύρο και κοντό τρίχωμα
242 θηλυκά με φαιό και κοντό τρίχωμα
240 αρσενικά με φαιό και κοντό τρίχωμα
120 θηλυκά με άσπρο και κοντό τρίχωμα
122 αρσενικά με άσπρο και κοντό τρίχωμα
40 θηλυκά με μαύρο και μακρύ τρίχωμα
40 αρσενικά με μαύρο και μακρύ τρίχωμα
80 θηλυκά με φαιό και μακρύ τρίχωμα
80 αρσενικά με φαιό και μακρύ τρίχωμα
41 θηλυκά με άσπρο και μακρύ τρίχωμα
40 αρσενικά με άσπρο και μακρύ τρίχωμα
α. Ποιος είναι ο τρόπος κληρονόμησης του χρώματος του τριχώματος και ποιοι είναι οι
γονότυποι των ατόμων που διασταυρώθηκαν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τις
αριθμητικές αναλογίες των απογόνων.
β. Ποιος είναι ο τρόπος κληρονόμησης του μήκους του τριχώματος και ποιοι είναι οι γονότυποι
των ατόμων που διασταυρώθηκαν; Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας με βάση τις
αριθμητικές αναλογίες των απογόνων.
γ. Από διαδοχικές διασταυρώσεις ενός άλλου, διαφορετικού ζευγαριού του ίδιου είδους
τρωκτικών προέκυψαν 200 θηλυκοί και 100 αρσενικοί απόγονοι. Με δεδομένο ότι ο
φυλοκαθορισμός στα τρωκτικά γίνεται όπως στον άνθρωπο, πώς εξηγείται το παραπάνω
αποτέλεσμα;

10. Μία φυσιολογική γυναίκα παντρεύεται έναν άνδρα και αποκτούν δύο παιδιά, το Θανάση
και τη Μιράντα. Ο Θανάσης παρουσιάζει οικογενή υπερχοληστεριναιμία και β-θαλασσαιμία,
ενώ η Μιράντα δεν εμφανίζει καμία από τις δύο ασθένειες. Να γράψετε τους πιθανούς
γονοτύπους των γονέων και των παιδιών και να δικαιολογήσετε την απάντησή σας. Αν το
συγκεκριμένο ζευγάρι αποκτήσει και 3ο παιδί, να προσδιορίσετε την πιθανότητα να πάσχει
μόνο από υπερχοληστεριναιμία, χωρίς να ληφθεί υπόψη η β-θαλασσαιμία.
11. Άνδρας με οικογενή υπερχοληστερολαιμία, του οποίου ο πατέρας πάσχει από την ίδια
ασθένεια, παντρεύεται γυναίκα με μερική αχρωματοψία στο πράσινο, της οποίας η μητέρα είχε
φυσιολογική όραση. Από το γάμο τους απέκτησαν ένα αγόρι.
Α. Να σχεδιάσετε τα γενεαλογικά δέντρα για τις δύο ασθένειες.
Β. Να γράψετε τους πιθανούς φαινότυπους και γονότυπους του αγοριού και να αιτιολογήσετε
την απάντησή σας.
12. Ένας φυσιολογικός άνδρας ομάδας αίματος Ο παντρεύεται φυσιολογική γυναίκα ομάδας
αίματος Α, της οποίας ο πατέρας ήταν αιμορροφιλικός ομάδας αίματος Ο.
α. Ποιοι είναι οι γονότυποι των τριών παραπάνω ατόμων;
β. Ποια είναι η πιθανότητα το παραπάνω ζευγάρι να αποκτήσει γιο αιμορροφιλικό ομάδας
αίματος Ο;
γ. Έστω ότι το παραπάνω ζευγάρι αποκτά έναν γιο αιμορροφιλικό. Τι πιθανότητα έχει αυτό το
άτομο να αποκτήσει παιδί φυσιολογικό;

13. Δίνεται το παρακάτω γενεαλογικό δέντρο, όπου απεικονίζεται ο τρόπος με τον οποίο
κληρονομείται μια μονογονιδιακή ασθένεια. Τα άτομα ΙΙ2, ΙΙ3 και IV3 πάσχουν από την
ασθένεια αυτή. Για όλα τα παρακάτω ερωτήματα να μη ληφθεί υπόψη η περίπτωση
μετάλλαξης.
α. με βάση τα δεδομένα του γενεαλογικού δέντρου να εξηγήσετε τον τρόπο με τον οποίο
κληρονομείται η ασθένεια.
β. Να προσδιορίσετε την πιθανότητα το ζευγάρι ΙΙΙ1, ΙΙΙ2 να αποκτήσει αγόρι που θα πάσχει.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
γ. Αν τα άτομα Ι1 και Ι4 πάσχουν από μια ασθένεια που οφείλεται σε γονίδιο μιτοχονδριακού
DNA, να αναφέρετε ποια άτομα του γενεαλογικού δέντρου θα κληρονομήσουν το γονίδιο αυτό.
Να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.

14. Τα γενεαλογικά δέντρα του σχήματος απεικονίζουν τον τρόπο κληρονόμησης δύο
ασθενειών (Α και Β) σε δύο διαφορετικές οικογένειες. Οι δύο ασθένειες οφείλονται σε γονίδια
που βρίσκονται σε διαφορετικά ζεύγη ομόλογων χρωμοσωμάτων. Τα μέλη της οικογένειας 1
δεν πάσχουν από την ασθένεια Β και τα μέλη της οικογένειας 2 δεν πάσχουν από την ασθένεια
Α. Στην οικογένεια 1, φορέας της ασθένειας είναι ο ένας μόνο γονέας.

α. Να προσδιορίσετε τον τρόπο κληρονόμησης καθεμίας από τις δύο ασθένειες (μονάδες 2) και
να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
Το άτομο ΙΙ 3 της οικογένειας 1 με το άτομο ΙΙΙ 1 της οικογένειας 2 αποκτούν δύο γιους, τον
Πέτρο και τον Νίκο. Ο Πέτρος πάσχει και από τις δύο ασθένειες ενώ ο Νίκος πάσχει από την
ασθένεια Β και είναι φορέας της ασθένειας Α.
β. Να γράψετε τους γονότυπους των ατόμων ΙΙ 3 και ΙΙΙ1 και να αιτιολογήσετε την απάντησή
σας, παρουσιάζοντας την απαραίτητη διασταύρωση.
γ. Να βρείτε τον γονότυπο του Νίκου και να υποδείξετε έναν πιθανό μηχανισμό που εξηγεί τον
γονότυπό του ως προς την ασθένεια Α.
δ. Τα άτομα ΙΙ3 και ΙΙΙ1 αποκτούν άλλα δύο διζυγωτικά δίδυμα αγόρια. Να υπολογίσετε την
πιθανότητα να πάσχουν και τα δύο αγόρια και από τις δύο ασθένειες.

15. Η Μαρία που είναι υγιής έχει παντρευτεί τον επίσης υγιή Κώστα και έχουν αποκτήσει
τέσσερα παιδιά από τα οποία το 3ο, η Νεφέλη πάσχει από μία ασθένεια. Τα άλλα τρία τους
παιδιά είναι αγόρια και είναι φυσιολογικά. Η μητέρα της Μαρίας και ο πατέρας του Κώστα
έπασχαν από την ίδια ασθένεια.
α. Να σχεδιάσεις το γενεαλογικό δέντρο.
β. Να προσδιορίσεις τον τύπο κληρονομικότητας της ασθένειας. (Η περίπτωση επικρατούς
φυλοσύνδετου γονιδίου να μη ληφθεί υπόψιν).
γ. Να γράψετε όλους τους γονοτύπους των ατόμων του γενεαλογικού δέντρου. Να σημειωθούν
στο δέντρο τα άτομα που είναι φορείς.
δ. Ποια είναι η πιθανότητα ο Κώστας και η Μαρία να αποκτήσουν αγόρι με την ασθένεια;
ε. Ποια είναι η πιθανότητα η Νεφέλη να αποκτήσει παιδί με την ασθένεια αν ο σύζυγός της
είναι φυσιολογικός;

16. Στα παρακάτω δύο γενεαλογικά δέντρα μελετάται στην ίδια οικογένεια ο τρόπος
κληρονόμησης της ωτοσκλήρυνσης, ασθένειας που οδηγεί σε προοδευτική απώλεια της ακοής
κατά τη μέση ηλικία.