ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΜΟΡΙΑΚΗΣ ΙΑΤΡΙΚΗΣ

ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

Αργυρώ Σγουρού, Assistant Prof.,

Laboratory of Biology
School of Science and Technology
Hellenic Open University
p y
2018
201 8 - 2019
2019
 Χαρακτηριστικά των μονογονιδιακών
ρ ηρ μ γ νοσημάτων
ημ

• Ακολουθούν το Μενδελιανό πρότυπο κληρονόμησης
• Αφορούν ένα μόνο γονίδιο
• Εμφανίζονται συνήθως σε οικογένειες και σπάνια 
σποραδικά 
• Ο φαινότυπος καθορίζεται από τη διεισδυτικότητα και την 
Οφ ό θ ίζ ό δ δ ό
εκφραστικότητα 
• Εμφανίζουν φαινοτυπική
Εμφανίζουν φαινοτυπική και γονοτυπική ετερογένεια 
και γονοτυπική ετερογένεια
(διαφορετικές μεταλλάξεις στον ίδιο γενετικό τόπο ή 
μεταλλάξεις διαφορετικών γενετικών τόπων που 
εκδηλώνονται με παρόμοιο φαινότυπο)
δ λώ ό φ ό )
 Πρότυπα μονογονιδιακής κληρονόμησης

Ορολογία
• Αλλ
Αλληλόμορφα: Οι εναλλακτικές μορφές γενετικής 
λό φ Οι εναλλακτικές μορφές γενετικής 
Ο λλ έ φέ ή
πληροφορίας (ή ενός γονιδίου)σε 
πληροφορίας  (ή ενός γονιδίου)σε ένα συγκεκριμένο 
ένα συγκεκριμένο 
γ
γενετικό τόπο
• Ομοζυγώτης
Ομοζυγώτης: : Άτομο με πανομοιότυπα 
Άτομο με πανομοιότυπα αλληλόμορφα
αλληλόμορφα σε 
συγκεκριμένο γενετικό τόπο
• Ετεροζυγώτης
Ετεροζυγώτης:: Άτομο με διαφορετικά 
Άτομο με διαφορετικά αλληλόμορφα
αλληλόμορφα σε 
συγκεκριμένο γενετικό τόπο
συγκεκριμένο γενετικό  τόπο
• Γονότυπος: 
Γ ό
Γονότυπος: Η γενετική σύσταση ενός ατόμου σε όλους τους 
Η
Η γενετική σύσταση ενός ατόμου σε όλους τους 
ή ύ ό ό όλ
γενετικούς τόπους (γονιδίωμα) ή σε ένα γενετικό τόπο
• Φαινότυπος: Η Η παρατηρήσιμη έκφραση του γονοτύπου, 
Η παρατηρήσιμη έκφραση του γονοτύπου
υπό τη μορφή μορφολογικού, βιοχημικού ή μοριακού 
χαρακτηριστικού
Πρότυπα μονογονιδιακής κληρονόμησης

Ορολογία
Επικρατές
Επικρατές 
γενετικοί τόποι
αλληλόμορφο

Υπολειπόμενο
αλληλόμορφο
λλ λό φ
 Πρότυπα κληρονόμησης μονογονιδιακών νοσημάτων
Ανθρώπινος καρυότυπος
Ανθρώπινος καρυότυπος

• Αυτοσωματική επικρατής

• Αυτοσωματική υπολειπόμενη

• Φ
Φυλοσύνδετη
η επικρατής
ρ ής

• Φυλοσύνδετη υπολειπόμενη
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Aυτοσωμική επικρατής

• Ν
Νευροϊνωμάτωση
ϊ ά Ι
• Νόσος του Huntington
• Οικογενής
ή
υπερχοληστερολαιμία
• Αχονδροπλασία
Α δ λ ί
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
(παραδείγματα διασταυρώσεων)
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
(παραδείγματα διασταυρώσεων)
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση

ΙΙ 1 2 3 4 5

ΙΙΙ

ΙV

(Η συμβουλευτική γενετική ακολουθεί τους νόμους των πιθανοτήτων)
(Η συμβουλευτική γενετική ακολουθεί τους νόμους των πιθανοτήτων)
Το ζευγάρι της γενιάς ΙΙ (άτομα 2 και 3), κάνουν τρία παιδιά.
1. Ποια η πιθανότητα το κάθε παιδί να πάσχει;
1/2      1/2
/
1/2       1/2
/ 1/2
/ = 1/8
= 1/8
/ ((αρχή της ανεξαρτησίας)
ρχή ης ξ ρ η ς)
2. Ποια η πιθανότητα το κάθε παιδί να μην πάσχει;
2. Ποια η πιθανότητα το κάθε παιδί να μην
1/2      1/2
1/2      1/2 1/2 = 
= 1/8
1/8 (αρχή της ανεξαρτησίας)
3 Π
3. Ποια η πιθανότητα να προσβληθεί μόνο ένα από τα τρία παιδιά;
θ ό βλ θ ί ό έ ό ί δά
1/2      1/2
1/2      1/2 1/2 = 3/8
= 3/8 (προσθετική αρχή: όταν δύο γεγονότα αποκλείουν το ένα το 
άλλο)
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση

Η Νευροϊνωμάτωση Τύπου 1 έχει συχνότητα εμφάνισης

παγκοσμίως 1 στις 3000 γεννήσεις.
γεννήσεις Η νόσος προκαλείται από
μεταλλάξεις στο γονίδιο NF1 (17q11.2, ~350kb, 60exons).
Εκδηλώνεται είτε ως μικρές καφέ κηλίδες στον κορμό είτε ως
καλοήθεις όγκοι του δέρματος (neurofibromas) καθώς και
αμαρτώματα και οζίδια Lisch στην επιφάνεια της ίριδας. Η
συμπτωματολογία περιλαμβάνει επίσης σκολίωση, μεγάλο
κεφάλι, κοντό ανάστημα, εγκεφαλικές διαταραχές, αδυναμία
μάθησης κτλ. Σε περίπου 30% των ατόμων που πάσχουν
εμφανίζονται πολύ μεγάλες κακοήθεις νεοπλασίες που
προκαλούν
ρ σοβαρές
β ρ ς παραμορφώσεις
ρ μ ρφ ς του σώματος.
μ ς
Έχει από τα πιο υψηλά ποσοστά μεταλλαξιγένεσης στο
ανθρώπινο γονιδίωμα και το 50% των μεταλλάξεων
εμφανίζεται de novo στους ασθενείς. Περισσότερες από 500
διαφορετικές μεταλλάξεις έχουν εντοπιστεί στο γονίδιο NF1, η
κάθε μια σε πολύ μικρό ποσοστό ασθενών.
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Νευροϊνωμάτωση Τύπου 1

Το γονίδιο NF1 κωδικοποιεί 
την νευρινωμίνη
ί
(neurofibromin), μια 
κυτταροπλασματική 
πρωτεΐνη που εκφράζεται 
ΐ φ άζ
κυρίως στους νευρώνες, 
στα κύτταρα Schwann, στα 
ολιγοδενδροκύτταρα και 
και
στα λευκοκύτταρα. 
Πρόκειται για πρωτεΐνη με 
ογκοκατασταλτική δράση 
δράση
(δρα σαν καταστολέας του 
μονοπατιού μεταγωγής 
σήματος της Ras).
σήματος της Ras).
 Χαρακτηριστικά της φαινοτυπικής έκφρασης: 
Δ
Διεισδυτικότητα και Εκφραστικότητα
δ ό Ε φ ό

• Διεισδυτικότητα:
Διεισδυτικότητα: η πιθανότητα/ενδεχόμενο ένα γονίδιο να έχει κάποια 
η πιθανότητα/ενδεχόμενο ένα γονίδιο να έχει κάποια
(οποιαδήποτε) φαινοτυπική έκφραση. Είναι φαινόμενο του όλου ή του 
μηδενός και αναφέρεται στην κλινική έκφραση ή όχι του μεταλλαγμένου 
γονιδίου Η πιθανότητα/ενδεχόμενο μπορεί να σχετίζεται και με τη
γονιδίου. Η πιθανότητα/ενδεχόμενο μπορεί να σχετίζεται και με τη 
διαφορά φύλλου.
Ορίζεται ποσοτικά εάν καθοριστεί το ποσοστό των υποχρεωτικών φορέων 
(ετερόζυγων ατόμων) ενός μεταλλαγμένου αλληλομόρφου, που εκφράζουν 
τον παθολογικό φαινότυπο (π.χ.90% διεισδυτικότητα σημαίνει ότι τα 9 στα 
10 ετερόζυγα
ρ γ άτομα για το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο
μ γ μ γμ η μ ρφ εμφάνισαν την 
μφ η
ασθένεια).
• Εκφραστικότητα: ο βαθμός έκφρασης (η βαρύτητα) ενός συγκεκριμένου 
φαινότυπου που σχετίζεται με το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο
φαινότυπου, που σχετίζεται με το μεταλλαγμένο αλληλόμορφο.

Η Νευροϊνωμάτωση
Η Νευροϊνωμάτωση Τύπου 1
Τύπου 1 (NF1) παρουσιάζει 100% διεισδυτικότητα, 
(NF1) παρουσιάζει 100% διεισδυτικότητα,
αλλά ποικίλη εκφραστικότητα
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Νόσος Huntington                 
Η μοριακή βάση της νόσου είναι η επέκταση των επαναλήψεων της τριάδας
νουκλεοτιδίων CAG (κωδικοποιεί τη γλουταμίνη) στην αλληλουχία του γονιδίου HD στο
χρωμόσωμα 4 (4p16.3, ~200kb, 67 exons). Φυσιολογικά αλληλόμορφα φέρουν 8‐35
τριάδες,
άδ ενώ ώ πάσχοντα
ά ά
άτομα έ
έχουν 39 75 τριάδες
39‐75 άδ σε τουλάχιστον
λά έ χρωμόσωμα.
ένα ό
Η νόσος αρχίζει κατά μέσο όρο στην 4η με 5η δεκαετία της ζωής. Όσο μεγαλύτερος ο
αριθμός των επαναλήψεων τόσο νωρίτερα γίνεται η έναρξη των συμπτωμάτων
(εξασθένιση της μεταγραφικής δραστηριότητας στους νευρώνες, με απώτερες
συνέπειες τη νευρωνική δυσλειτουργία και νευροεκφύλιση με την πάροδο του χρόνου).
Τα συμπτώματα επιδεινώνονται σταδιακά μέσα σε 10‐20 χρόνια και οδηγούν στο
θάνατο.
ά
Επέκταση επαναλαμβανόμενων αλληλουχιών στο DNA

Σχηματική αναπαράσταση της (από 
Σχηματική αναπαράσταση της (από
λάθος ) επέκτασης της αλληλουχίας 
των τρινουκλεοτιδικών
επαναλήψεων κατά την διαδικασία
επαναλήψεων κατά την διαδικασία 
της αντιγραφής του DNA.

Το φαινόμενο της διολίσθησης της 
φ μ ης η ης ης
DNA πολυμεράσης
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Οικογενής  υπερχοληστερολαιμία                 

Οφείλεται  σε μεταλλάξεις του γονιδίου που είναι 
υπεύθυνο για την σύνθεση  και  έκφραση  του LDL‐
υποδοχέα της χοληστερόλης και χαρακτηρίζεται
υποδοχέα  της χοληστερόλης και χαρακτηρίζεται  
από  υψηλά  επίπεδα LDL χοληστερόλης στο αίμα, 
κλινικά  σημεία  όπως  ξανθώματα, ξανθελάσματα
και αυξημένη επίπτωση καρδιαγγειακών
και αυξημένη επίπτωση καρδιαγγειακών 
συμβαμάτων (στηθάγχη, έμφραγμα, αιφνίδιος 
θάνατος).
Μέχρι  σήμερα  έχουν βρεθεί  πάνω  από  1000  
Μέχρι σήμερα έχουν βρεθεί πάνω από 1000
μεταλλάξεις στο συγκεκριμένο γονίδιο. Η ομόζυγη 
κατάσταση συνοδεύεται από πιο  έντονα κλινικά 
συμπτώματα και πρόωρο θάνατο από στεφανιαία 
συμπτώματα και πρόωρο θάνατο από στεφανιαία
νόσο ακόμα και σε παιδική ηλικία
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Οικογενής υπερχοληστερολαιμία

χ
O LDL‐υποδοχέαs ης χ η ρ ης γ
της χοληστερόλης συντίθεται και γλυκοσυλιώνεται ρ ,
στο αδρό ΕΔ, 
καθώς και το σύμπλεγμα Golgi, ενώ στη συνέχεια μεταφέρεται με κυστίδια 
κλαθρίνης στην κυτταρική μεμβράνη, όπου και ενσωματώνεται υπό φυσιολογικές 
συνθήκες. 
Η κάθε ομάδα μεταλλάξεων του γονιδίου επηρεάζει σε διαφορετικό βαθμό το 
λειτουργικό αποτέλεσμα του LDL‐υποδοχέα
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Ο
Οικογενής
ή υπερχοληστερολαιμία
λ λ ί

Οι μετρίως επαναλαμβανόμενες περιοχές του DNA, Alu (150‐300bp), που εδράζονται 
στο γονίδιο του LDL‐υποδοχέα  της χοληστερόλης, μπορεί να οδηγήσουν στην 
παραγωγή γονιδίων με διπλασιασμένα εξόνια ή ελλείψεις εξονίων, λόγω άνισου 
παραγωγή γονιδίων με διπλασιασμένα εξόνια ή ελλείψεις εξονίων λόγω άνισου
επιχιασμού κατά τη γαμετογένεση. 
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Οικογενής
γ ής υπερχοληστερολαιμία
ρχ η ρ μ και θεραπευτικές προσεγγίσεις     
ρ ς ρ γγ ς

‐ Μείωση της διαιτητικής πρόσληψης χοληστερόλης συνεπάγεται στη χαμηλή 
συγκέντρωση της LDL χοληστερόλης
έ LDL λ όλ
‐ Αναστολή της β‐υδροξυ‐β‐μεθυλγλουταρυλο‐συνένζυμο Α (HGM‐CoA) αναγωγάσης με 
στατίνες
Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Αχονδροπλασία
Αντιπροσωπεύει περίπου το 15% του συνόλου των 
ρ ρ
σκελετικών δυσπλασιών στη γέννηση και γι' αυτό 
θεωρείται η συχνότερη μη θανατηφόρος σκελετική 
δυσπλασία, με ποσοστό που εκτιμάται από 
1/15.000‐1/25.000 γεννήσεις. Χαρακτηρίζεται από 
μικρό ανάστημα, ριζομελική βράχυνση των μακρών 
οστών, έντονη οσφυϊκή λόρδωση, ελάττωση 
μεσοσπονδυλίων διαστημάτων στην περιοχή του 
οσφυοϊερού, μακροκεφαλία και προέχον μέτωπο, 
υποπλασία οστών προσωπικού κρανίου και 
χαρακτηριστικό προσωπείο. Τα άτομα με 
ό ί Τ ά
αχονδροπλασία έχουν συνήθως φυσιολογική 
νοητική ανάπτυξη. Οφείλεται κυρίως σε μεταλλάξεις 
του γονιδίου FGFR3 στο χρωμόσωμα 4 (4p16 3)
του γονιδίου FGFR3, στο χρωμόσωμα 4 (4p16.3), 
που κωδικοποιεί τον fibroblast growth factor 
receptor 3 και το 85% είναι de novo. Οι de novo
μεταλλαγές σχετίζονται συνήθως με αυξημένη
μεταλλαγές σχετίζονται συνήθως με αυξημένη 
ηλικία των γονέων. H Ομόζυγη ACH είναι 
θνησιγόνος. 
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση
Αχονδροπλασία – Μηχανισμός δράσης του υποδοχέα FGFR3
Μηχανισμός δράσης του υποδοχέα FGFR3
O FGF (Fibroblast growth factor) και η ηπαρίνη
(heparin) προσδένονται στην  εξωκυττάρια
πλευρά του υποδοχέα FGFR3, προκαλώντας τον 
διμερισμό του και την ενεργοποίηση της δράσης 
της κινάσης της τυροσίνης, που φωσφορυλιώνει
εκατέρωθεν τα αμινοξικά κατάλοιπα tyr του 
υποδοχέα. Με διαδοχικές φωσφορυλιώσεις 
ενεργοποιούνται ενδοκυττάρια μονοπάτια 
μεταγωγής σήματος που τελικά ενισχύουν ή 
ή ή λ ά ύ ή
μπλοκάρουν την μεταγραφή συγκεκριμένων 
γονιδίων στον πυρήνα. Η ενεργοποίηση του 
FGFR3 παρακινεί τον καταρράκτη  του 
ί ά
μονοπατιού MAPK–MEK–ERK–p38. 
Στην αχονδροπλασία, η μετάλλαξη στο γονίδιο 
FGFR3 τον καθιστά υπερ δραστήριο το οποίο με
FGFR3 τον καθιστά υπερ‐δραστήριο, το οποίο με 
τη σειρά του οδηγεί σε αναστολή ανάπτυξης του 
οστού. Λιγότερα χονδροκύτταρα ωριμάζουν και 
αναπτύσσονται η υπερτροφική ζώνη δεν φτάνει
αναπτύσσονται, η υπερτροφική ζώνη δεν φτάνει 
στο πλήρες δυναμικό της κι έχουμε εξασθένιση 
ανάπτυξης των οστών.
 Aυτοσωμική επικρατής κληρονόμηση (σύνοψη)

• Ο φαινότυπος εμφανίζεται σε όλες τις γενεές και κάθε προσβεβλημένο

άτομο έχει έναν προσβεβλημένο γονέα (κάθετη κληρονόμηση)
• Κάθε παιδί προσβεβλημένου γονέα έχει 50% πιθανότητα να
κληρονομήσει τη διαταραχή
• Τα αρσενικά ά και θηλυκά ά άτομα
ά έ
έχουν ί
ίσες πιθανότητες
ό να
μεταβιβάσουν το φαινότυπο στα παιδιά τους ανεξαρτήτως φύλλου
• Η κλινική εικόνα για τους προσβεβλημένους ομοζυγώτες είναι συνήθως
σοβαρότερη από αυτή των ετεροζυγωτών και μειώνει κατά πολύ το
προσδόκιμο επιβίωσης
• Πολλέςς αυτοσωματικές
μ ς επικρατείς
ρ ς διαταραχές
ρ χ ς συνδέονται μ με νέεςς
μεταλλάξεις, που η επιβίωσή τους εξαρτάται από την αρμοστικότητα
των ατόμων που τη φέρουν
Aυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονόμηση

• α‐ και β‐θαλασσαιμία
βθ λ ί
• Δρεπανοκυτταρική αναιμία
• Κυστική ίνωση
Κ ήί
• Φαινυλκετονουρία
 Aυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονόμηση
Κυστική ίνωση

Το υπεύθυνο γονίδιο για τη νόσο εντοπίστηκε στο μακρύ σκέλος του χρωμοσώματος 7
(7q31). Πρόκειται για γονίδιο μεγέθους ~250Kb, που περιλαμβάνει 27 κωδικοποιούσες
περιοχές (εξόνια). Το πολυπεπτιδικό παράγωγο του γονιδίου ονομάζεται «ρυθμιστής
διαμεμβρανικής διακίνησης ιόντων» (CFTR: Cystic Fibrosis Transmembrane
C d
Conductance Regulator)
l ) και αποτελεί
λ ί ένα
έ διαμεμβρανικό
δ β ό δίαυλο
δί λ ιόντων
ό Cl‐ που βρίσκεται
β ί
στο άνω τμήμα της μεμβράνης των αναπνευστικών και εκκριτικών επιθηλιακών κυττάρων.
Έχουν ανιχνευθεί μέχρι σήμερα περισσότερες από 1000 μεταλλάξεις, των οποίων η
συχνότητα
ό δ φέ
διαφέρει γεωγραφικά
φ ά και πληθυσμιακά.
λ θ ά Συνολικά
Σ λ ά 6 μεταλλάξεις
λλάξ
συμπεριλαμβανομένης της συχνότερης F508del έχουν εντοπισθεί σε όλες τις πληθυσμιακές
ομάδες.
Aυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονόμηση
Κυστική ίνωση
 Aυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονόμηση

Φαινυλκετονουρία: Ανεπάρκεια της ηπατικής υδροξυλάσης της φαινυλαλανίνης που 

τη μετατρέπει σε τυροσύνη Το γονίδιο βρίσκεται στο χρωμόσωμα 12 και έχουν
τη μετατρέπει σε τυροσύνη. Το γονίδιο βρίσκεται στο χρωμόσωμα 12 και έχουν 
βρεθεί περισσότερες από 400 νοσογόνες μεταλλάξεις
Αν δε διαγνωστεί εγκαίρως, ώστε να 
ακολουθηθεί ειδική διατροφή, η απουσία 
της τυροσύνης και η συσσώρευση υψηλών 
συγκεντρώσεων φαινυλαλανίνης
μακροπρόθεσμα προκαλούν βαριά 
πνευματική καθυστέρηση, σπασμούς, 
διαταραχές συμπεριφοράς με στοιχεία 
αυτισμού, ποικίλες νευρολογικές 
διαταραχές, χαρακτηριστικό δερματικό 
έκζεμα και αποχρωματισμό του δέρματος, 
των μαλλιών και των ματιών (μη 
λλ ώ ώ (
αναστρέψιμα)
 Aυτοσωμική υπολειπόμενη κληρονόμηση (σύνοψη)

• Άτομα με υπολειπόμενη αυτοσωματική διαταραχή εμφανίζονται μέσα

στην ίδια οικογένεια (στα αδέλφια) και όχι στους γονείς ή άλλους
συγγενείς (οριζόντια κληρονόμηση)
• Ο κίνδυνος επανεμφάνισης της διαταραχής για κάθε ξεχωριστή
εγκυμοσύνη ενός ζευγαριού φορέων είναι 1/4
• Σε μερικές περιπτώσεις το ζευγάρι των φορέων που τεκνοποιεί είναι εξ
αίματος συγγενείς (ειδικά εάν το μεταλλαγμένο υπεύθυνο γονίδιο
σπανίζει στο γενικό πληθυσμό)
• Τα αρσενικά και θηλυκά άτομα έχουν ίσες πιθανότητες να
προσβληθούν
ρο βληθούν
 Ισορροπία Hardy‐Weinberg
Πληθυσμιακές
λ θ έ συχνότητες
ό των αλληλομόρφων
λλ λ ό φ Α και α: p και q αντίστοιχα.
ί
Εφόσον υπάρχουν μόνο αυτά τα δύο αλληλόμορφα, ισχύει: p + q = 1
Η συχνότητα
ό του κάθε
ά γονοτύπου
ύ στον πληθυσμό
ό είναι:
ί
Γονότυπος: ΑΑ (2)Αα αα
Συχνότητα:
χ η p2 2pq
pq q2
Σε ένα μεγάλο πληθυσμό, με τυχαίες συζεύξεις, οι συχνότητες των
αλληλομόρφων δεν μεταβάλλονται από γενιά σε γενιά και ο πληθυσμός
θεωρείται ότι βρίσκεται σε ισορροπία (Hardy‐Weinberg).
(Hardy Weinberg)
Η πιο σημαντική εφαρμογή της ισορροπίας Hardy‐Weinberg, είναι η πρόβλεψη
των ετεροζυγοτών στον γενικό πληθυσμό για υπολειπόμενα παθογόνα
αλληλόμορφα.
αλληλόμορφα
Αν η κυστική ίνωση εμφανίζεται περίπου 1/2000 στον καυκάσιο πληθυσμό,
τότε q2 = 1/2000......... ή 0,022.
Η συχνότητα του φυσιολογικού αλληλόμορφου p = (1‐ q) = 0,978
Η συχνότητα των ετερόζυγων φορέων θα είναι 2pq = 0,044 ή περίπου 4,4%
στον καυκάσιο πληθυσμό.
η μ
Σε σπάνια υπολειπόμενα χαρακτηριστικά q2 ≤ 0,0001, οπότε το p ≈ 1
Κληρονόμηση συνδεδεμένη με το χρωμόσωμα Χ
Απενεργοποίηση του Χ στα θηλυκά

• Στα σωματικά κύτταρα των 
θηλυκών θηλαστικών το ένα Χ 
απενεργοποιείται εμφάνιση στα
απενεργοποιείται, εμφάνιση στα 
μεσοφασικά κύτταρα ως σωμάτιο 
Barr
• Απενεργοποίηση περίπου στο 
στάδιο του μοριδίου και έκτοτε 
μ μη ρ μ ή η
μόνιμη παραμονή στην 
ετεροχρωματινική κατάσταση (εκτός 
από πολύ συγκεκριμένες περιοχές 
που εκφράζονται)
που εκφράζονται)
 Κληρονόμηση
συνδεδεμένη με το
Mosaic expression
χρωμόσωμα Χ
Απενεργοποίηση
του Χ στα
Χ θ λ ά
θηλυκά
This is why calico
cats are almost
invariably female.
Η απενεργοποίηση του ενός Χ χρωμοσώματος , δημιουργεί 
ένα μωσαϊκό πρότυπο στα θηλυκά θηλαστικά
Κληρονόμηση συνδεδεμένη με το χρωμόσωμα Χ
Απενεργοποίηση του Χ στα θηλυκά
Φυλλοσύνδετη υπολειπόμενη
η μ η κληρονόμηση
ηρ μη η
 Φυλλοσύνδετη υπολειπόμενη κληρονόμηση

• Η συχνότητα εμφάνισης του 
υπολειπόμενου χαρακτηριστικού 
είναι πολύ υψηλότερη στα 
αρσενικά άτομα ή λειτουργεί ως 
ρ μ ή ργ ς
γενετικό θνησιγόνο
• Το υπεύθυνο γονίδιο 
μεταβιβάζεται από έναν 
β βάζ όέ
προσβεβλημένο άνδρα σε όλα τα 
θηλυκά παιδιά του (φορείς). Δεν 
ά έ ό έ
μεταβιβάζεται ποτέ από πατέρα 
σε γιό. 
• Αιμοφιλία
• Τα ετερόζυγα
Τα ετερόζυγα θηλυκά δεν 
θηλυκά δεν
νοσούν, μερικά όμως μπορεί να  • Μυϊκή δυστροφία Duchenne (DMD)
εμφανίσουν κλινικά  • Ανεπάρκεια του ενζύμου 
χαρακτηριστικά ποικίλης
χαρακτηριστικά ποικίλης  αφυδρογονάση της 6‐φωσφορικής 
της 6 φωσφορικής
σοβαρότητας γλυκόζης (G6PD)
 Φυλλοσύνδετη υπολειπόμενη κληρονόμηση
Αιμοφιλία Α: ο παράγοντας πήξης του αίματος VIII είτε λείπει από την κυκλοφορία είτε 
παράγεται σε μειωμένα ποσοστά ή φέρει δομικές βλάβες που δεν επιτρέπουν τη 
φ
φυσιολογική του λειτουργία . ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ: Αιμορραγία μετά από ελάσσων τραύμα 
γ ή ργ μ ρρ γ μ ρ μ
(το πιο σύνηθες χαρακτηριστικό). Τυπικά, η αιμορραγία εμφανίζεται στις αρθρώσεις 
(αίμαρθρο), στους μαλακούς ιστούς και στην ουροφόρο οδό. 
 Φυλλοσύνδετη υπολειπόμενη κληρονόμηση
Μυϊκή δυστροφία Duchenne (DMD)
Μυϊκή δυστροφία Duchenne
Η δυστροφίνη (dystrophin) κωδικοποιείται από ένα από τα μεγαλύτερα 
ανθρώπινα γονίδια (Xp21.2 , 2400kb, 79 exons). Eίναι πρωτεΐνη της 
μεμβράνης των μυϊκών κυττάρων που συμβάλει στην διατήρηση της δομής
μεμβράνης των μυϊκών κυττάρων που συμβάλει στην διατήρηση της δομής 
και συνοχής τους. Η δυστροφίνη έχει τέσσερις λειτουργικές υπομονάδες, με 
το αμινοτελικό άκρο της να προσδένεται στην F‐actin. 

Η δυσλειτουργία της δυστροφίνης, 
διασπά τη γέφυρα μεταξύ του 
εσωτερικού συστήματος συστολής 
των μυϊκών ινών και της 
εξωκυτταρικής μήτρας, η οποία 
οδηγεί σε μυϊκό εκφυλισμό των 
κυττάρων και τελικά στην
κυττάρων και τελικά στην 
υποβάθμιση του συνόλου των 
μυών.
 Φυλλοσύνδετη υπολειπόμενη κληρονόμηση
Ανεπάρκεια του ενζύμου αφυδρογονάση
ρ ζ μ φ ρ γ η της 6‐φωσφορικής γλυκόζης (G6PD)
ης φ φ ρ ής γ ζης ( )
Η ανεπάρκεια ή παντελής έλλειψη του ενζύμου G6PD δεν επιτρέπει την λειτουργία της πορείας των 
φωσφορικών πεντοζών, κατά την οποία παράγεται NADPH. 
Αποτέλεσμα είναι η χαμηλή συγκέντρωση NADPH
Α έλ ί λή έ NADPH σε όλα τα κύτταρα, η ανεπάρκεια αυτή είναι πιο 
όλ ύ ά ή ί
έντονη στα ερυθροκύτταρα. Ο κύριος ρόλος του NADPH στα ερυθροκύτταρα είναι η αναγωγή της 
γλουταθειόνης από το ένζυμο αναγωγάση της γλουταθειόνης.

Η θεραπεία της ελονοσίας με παμακίνη, (γλυκοζίτης πουρίνης
Η θεραπεία της ελονοσίας με παμακίνη, (γλυκοζίτης πουρίνης στα ψυχανθή και συγκεκριμένα στα 
στα ψυχανθή και συγκεκριμένα στα
κουκιά), προκάλεσε αρκετούς θανάτους από αιμολυτική αναιμία κατά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο.
Η παμακίνη είναι ένας οξειδωτικός παράγοντας που οδηγεί στην παραγωγή υπεροξειδίων, 
ρ ξ γ , ς ρ φ ς μ μβρ ς β μ ρ του 
δραστικών ενώσεων του οξυγόνου, οι οποίες καταστρέφουν τις μεμβράνες και άλλα βιομόρια
κυττάρου. Τα υπεροξείδια απομακρύνονται από την υπεροξειδάση της γλουταθειόνης με την 
γλουταθειόνη στο ρόλο του αναγωγικού παράγοντα. Εάν δεν είναι δυνατή η αναπλήρωση της 
ανηγμένης γλουταθειόνης στο κύτταρο, τα υπεροξείδια δρουν συνεχόμενα.
Τα ερυθροκύτταρα του αίματος, τα οποία αποβάλλουν τον πυρήνα τους στο τελικό στάδιο της 
διαφοροποίησης, είναι πιο ευαίσθητα στο οξειδωτικό στρες, διότι δεν μπορούν να αντικαταστήσουν 
εκ νέου τις πρωτεΐνες του κυττάρου που υφίστανται φθορές. 
Φυλλοσύνδετη επικρατής
η ρ ής κληρονόμηση
ηρ μη η
 Φυλλοσύνδετη επικρατής κληρονόμηση

• Παρουσιάζει ακριβώς το ίδιο 
πρότυπο κληρονόμησης με την 
αυτοσωματική επικρατή 
κληρονόμηση όταν η μητέρα 
ηρ μη η η μη ρ • Υποφωσφαταιμική ραχίτιδα
είναι φορέας της νόσου • Σύνδρομο Rett
• Στην περίπτωση  • Γενικά, σπάνιες οι γενετικές 
προσβεβλημένου αρσενικού με 
β βλ έ ύ διαταραχές που ταξινομούνται ως
διαταραχές που ταξινομούνται ως 
φυσιολογικό θηλυκό, νοσούν  επικρατείς, συνδεδεμένες με το Χ
μόνο οι θηλυκοί απόγονοι
 Φυλλοσύνδετη επικρατής κληρονόμηση
Το σύνδρομο Rett
Το σύνδρομο Rett (RΤΤ) αποτελεί τη δεύτερη αιτία νοητικής υστέρησης στα κορίτσια μετά 
(RΤΤ) αποτελεί τη δεύτερη αιτία νοητικής υστέρησης στα κορίτσια μετά
το σύνδρομο Down. Εμφανίζεται με συχνότητα 1:10000 ‐1:15000 στα κορίτσια και 
συναντάται πολύ πιο σπάνια στα αγόρια. Προκαλείται από μεταλλάξεις στο Χ‐
φυλοσύνδετο γονίδιο MeCP2. Το γονίδιο MeCP2
φυ οσύ δε ο γο ίδιο eC ο γο ίδιο eC κωδικοποιεί την  πυρηνική πρωτεΐνη 
ωδι ο οιεί η υρη ι ή ρω εΐ η
methyl‐CpG binding protein 2, η οποία προσδένεται σε μεθυλιωμένες περιοχές του
γονιδιώματος και αναστέλλει τη μεταγραφή γονιδίων με την ταυτόχρονη προσέλκυση 
αποακετυλασών των ιστονών. Τα θηλυκά άτομα με το σύνδρομο RTT είναι μωσαϊκά, ενώ 
η μ μ ρ μ μ
τα αρσενικά άτομα που πλήρως ανενεργό το γονίδιο MeCP2, πεθαίνουν συνήθως από 
αναπνευστική ανεπάρκεια κατά το 1ο ή 2ο έτος. Στα θηλυκά άτομα χαρακτηρίζεται από 
ομαλή ψυχοκινητική εξέλιξη μέχρι τους 6‐12 μήνες ζωής, ενώ στη συνέχεια παρατηρείται 
σταδιακή μικροκεφαλία και παλινδρόμηση των γνωστικών και κινητικών ικανοτήτων με 
εγκατάσταση τυπικών στερεοτυπικών κινήσεων στα χέρια, αυτιστικών τάσεων και 
δυσκολίας στη βάδιση.

MDB: Methyl‐DNA 
binding motif
binding motif
TRD: Transcriptional 
repression Domain
 Φυλλοσύνδετη κληρονόμηση συνδεδεμένη με το Υ

Νοσούν μόνο οι αρσενικοί απόγονοι 
όταν πρόκειται για επικρατές τρόπο 
κληρονόμησης (νοσεί και ο 
πατέρας) ή οι αρσενικοί απόγονοι 
είναι όλοι φορείς στον 
υπολειπόμενο τρόπο 
κληρονόμησης 
 Φυλλοσύνδετη κληρονόμηση συνδεδεμένη με το Υ
Δευτερογενή χαρακτηριστικά του ανδρικού φύλλου (Τριχωτά αυτιά)
 Φυλλοσύνδετη κληρονόμηση συνδεδεμένη με το Υ

• Χρωμοσωματικές ανωμαλίες (μεταθέσεις, δακτυλιοειδές Υ, δικεντρικό Υp)

• Μικρά ελλείμματα Υq (μοριακή διερεύνηση)

AZFa (πλήρης έλλειψη γεννητικών κυττάρων)

AZFb (αζωοσπερμία, ολιγοσπερμία)
AZFc (σημαντικά γονίδια /ποσοτική μείωση της σπερματογένεσης ή παύση στο
στάδιο των σπερματίδων)
Χαρακτηριστικά της φαινοτυπικής έκφρασης: Φυλοπεριοριζόμενοι 
και φυλοεπηρεαζόμενοι φαινότυποι

Φυλλοπεριοριζόμενος φαινότυπος: μεταβιβάζεται με τον 

αυτοσωματικό τρόπο, αλλά εκφράζεται μόνο στο ένα φύλλο 
(
(αρρενοαποκλειστική
λ ή πρόωρη ήβη, η παραγωγή γάλακτος 
ό ήβ ή άλ
μόνο από τα θηλυκά, κτλ)

Φυλλοεπηρεαζόμενος φαινότυπος: μεταβιβάζεται με τον 

αυτοσωματικό τρόπο και εμφανίζεται και στα δύο φύλλα, 
τρόπο και εμφανίζεται και στα δύο φύλλα
αλλά με διαφορετική συχνότητα (αιμοχρωμάτωση, 
ανδρογενής αλωπεκία, κτλ) 
ρ γ ής , )
 Το διεθνές πρόγραμμα Hap Map και η ταξινόμηση των ανθρώπινων 
SNPs
Το Πρόγραμμα Χαρτογράφησης του Ανθρώπινου Γονιδιώματος αποκάλυψε εκατομμύρια
παραλλαγές που υπάρχουν στο γονιδίωμα μεταξύ διαφορετικών ατόμων. Οι μονήρεις
αυτές
έ παραλλαγές
λλ έ ονομάζονται
άζ SNP (Single
SNPs (Si l Nucleotide
N l tid Polymorphisms)
P l hi ) και θεωρείται
θ ί
ότι σχετίζονται και με την προδιάθεση του πληθυσμού για μερικές γενετικές ασθένειες
Μέσω του διεθνούς Προγράμματος Hap Map έχουν εντοπίστηκαν και ταξινομήθηκαν πάνω
από 10 εκατομμύρια ανθρώπινα SNPs σε διαφορετικούς πληθυσμούς
Οι σχετικές μελέτες έγιναν στο επίπεδο των απλοτύπων, οι οποίοι αποτελούν μία ομάδα
η μ ρφ που ανήκουν
αλληλομόρφων ή στο ίδιο χρ
χρωμόσωμα
μ μ
Η συμβολή του προγράμματος Hap
Map είναι ότι σχεδόν όλη η
γενετική ποικιλομορφία που
υπάρχει στο ανθρώπινο γονιδίωμα
μπορεί να αναλυθεί με τη
γγονοτύπηση
η η μ
μόνο του ~4% του
συνολικού αριθμού των SNPs. Η
γονοτύπηση των tag‐SNPs
(ετικέτες), υποδεικνύει τον
γονότυπο όλης της απλοτυπικής
μονάδας, στην οποία ανήκει.
 Το επόμενο διεθνές πρόγραμμα: 1000 Genomes Project

Το έργο "1000 Genomes" διεξήχθη μεταξύ του 2008 και του 2015, δημιουργώντας το
μεγαλύτερο δημόσιο κατάλογο δεδομένων ανθρώπινων παραλλαγών και
γονότυπων.
ό Κ θώ ολοκληρώθηκε
Καθώς λ λ ώθ το έργο,
έ το Κέντρο
Κέ Σ
Συντονισμού
ύ Δεδομένων
Δ δ έ στο
EMBL‐EBI έλαβε συνεχή χρηματοδότηση από το Wellcome Trust για τη διατήρηση
και επέκτασή του.
Ο στόχος του προγράμματος 1000 Genomes ήταν να βρεθούν οι περισσότερες
γενετικές παραλλαγές με συχνότητες τουλάχιστον 1% στους πληθυσμούς που
μελετήθηκαν.
Το πρόγραμμα 1000 Genomes αποτέλεσε το πρώτο σχέδιο για την βαθιά αλληλούχιση
των γονιδιωμάτων ενός μεγάλου αριθμού ανθρώπων, ώστε να παρέχει μια
περιεκτική πηγή για την ανθρώπινη γενετική ποικιλομορφία. Τα δεδομένα από το
πρόγραμμα 1000 Genomes έγιναν γρήγορα διαθέσιμα στην παγκόσμια
επιστημονική κοινότητα μέσω ελεύθερα προσβάσιμων δημόσιων βάσεων
δεδομένων.
Οποιαδήποτε συγκεκριμένη περιοχή του γονιδιώματος περιέχει γενικά περιορισμένο
αριθμό απλοτύπων. Τα δεδομένα συνδυάστηκαν μεταξύ των δειγμάτων για να
καταστεί δυνατή η αποτελεσματική ανίχνευση των περισσοτέρων από τις
παραλλαγές σε μια περιοχή.
 Μη κλασικά πρότυπα μονογονιδιακής κληρονόμησης
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
Τα μιτοχονδριακά είναι τα επικρατέστερα από
τα μεταβολικά νοσήματα. Αποτελούν μια
εξαιρετικά
ξ ά ετερογενή
ή ομάδα
άδ νοσημάτων
ά τα
οποία προσβάλλουν διάφορα συστήματα και
επηρεάζουν την παραγωγή του μιτοχονδριακού
ΑΤP Τ περισσότερα
ΑΤP. Τα ό έ ζ
ένζυμα κωδικοποιούνται
δ ύ
από τον πυρήνα του κυττάρου και ακολουθούν
τη μεντελική κληρονομικότητα, ενώ τα
υπόλοιπα κωδικοποιούνται από μιτοχονδριακό
DNA και κληρονομούνται μόνο από τη μητέρα. 
Εκτιμώνται πάνω από 400, παρουσιάζουν
εξαιρετική ετερογένεια κυμαινόμενη από
μεμονωμένες μυοπάθειες έως
εγκεφαλοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες ή 
πολύπλοκα πολυσυστημικά σύνδρομα. Τα
σύνδρομα. Τα
κύρια όργανα που εμπλέκονται είναι αυτά τα
οποία απαιτούν υψηλά ποσά αερόβιου
μεταβολισμού, όπως
μ β μ , ς ο εγκέφαλος, οι
γ φ ς, σκελετικοί
μύες, ο καρδιακός μυς τα αισθητήρια όργανα
και οι νεφροί.
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
 Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
Η κλινική μεταβλητότητα των διαφορετικών μιτοχονδριακών
μεταλλάξεων είναι δύσκολα ερμηνεύσιμη. Ένα εντυπωσιακό παράδειγμα
αυτής της πτυχής της μιτοχονδριακής γενετικής είναι οι διαφορετικοί
φαινότυποι που παρατηρούνται σε διαφορετικές μεταλλάξεις του
μιτοχονδριακού γονιδίου MTTL1, το οποίο κωδικοποιεί ένα μιτοχονδριακό
tRNA.
tRNA Τα φαινοτυπικά χαρακτηριστικά της
μετάλλαξης Α3243G είναι ο σακχαρώδης
βή η
διαβήτης και η κώφωση.
φ η Μυοπάθειες
εκδηλώνονται από τις μεταλλάξεις στις θέσεις
3250, 3251, 3302, 3303, και 3260.
Μυοκαρδιοπάθεια παρατηρείται σε
υποκαταστάσεις βάσεων στις θέσεις 3260 και
3303. Σε έναν ασθενή η έλλειψη της θυμιδίνης
στη θέση 3271 ήταν υπεύθυνη για κώφωση από
την ηλικία των 5, ακολουθούμενη από
εκφυλιστική ασθένεια των ματιών, νεφρική
ανεπάρκεια,
ά σπασμούς,
ύ εγκεφαλική
φ λ ή βλάβη
βλάβ και
τελικά πρόωρο θάνατο.
Ετερογένεια έκφρασης και μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
Ετερογένεια έκφρασης και μιτοχονδριακή
Μ
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
δ ή λ ό
 Μ
Μιτοχονδριακή κληρονομικότητα
δ ή λ ό

Προέρχεται από μεταλλάξεις:
• Α. Στο μιτοχονδριακό DNA, οι οποίες κληρονομούνται μόνο από τη 
μητέρα
• Β. Στο πυρηνικό DNA, σε γονίδια που εκφράζουν μιτοχονδριακές 
πρωτεΐνες και η κληρονόμησή τους γίνεται είτε με τον αυτοσωματικό είτε
πρωτεΐνες και η κληρονόμησή τους γίνεται είτε με τον αυτοσωματικό είτε 
τον φυλλοσύνδετο τρόπο (επικρατή ή υπολειπόμενο)
• Οι πιθανότητες κληρονόμησης μιας μιτοχονδριακής “βλάβης” εξαρτάται 
από τα Α. και Β. 
ό
 Μη κλασικά πρότυπα 
μονογονιδιακής κληρονόμησης (Μωσαϊκισμός)

Μωσαϊκισμός: Η παρουσία στο ίδιο άτομο ή 
Μωσαϊκισμός: Η παρουσία στο ίδιο άτομο ή
στον ίδιο ιστό δύο τουλάχιστον 
κυτταρικών σειρών, που διαφέρουν 
γενετικά αλλά προέρχονται από το ίδιο
γενετικά αλλά προέρχονται από το ίδιο 
ζυγωτό
Σωματικός μωσαϊκισμός: Η μετάλλαξη 
συμβαίνει μετά το διαχωρισμό των 
β ί ά δ ό
κυττάρων της γαμετικής από εκείνα της 
σωματικής σειράς. Εκφράζεται στα 
σωματικά κύτταρα αλλά δεν
σωματικά κύτταρα αλλά δεν 
μεταβιβάζεται στους απογόνους
Μωσαϊκισμός της γαμετικής σειράς: Η ίδια 
μετάλλαξη μεταβιβάζεται κατά σύμπτωση 
άλλ ξ β βάζ ά ύ
και ανεξάρτητα περισσότερες από μία 
φορά σε ένα σύνολο αδελφών της ίδιας 
οικογένειας.  
οικογένειας
Μη κλασσικά πρότυπα μονογονιδιακής κληρονόμησης
Γονιδιωματική αποτύπωση
Γονιδιωματική αποτύπωση είναι η επιλεκτική ή αποκλειστική έκφραση γονιδίου που
προέρχεται
έ μόνο
ό απόό το ένα
έ γονεϊκό
ϊ ό αλληλόμορφo
λλ λό φ

Η ειδική έκφραση του ενός αλληλομόρφου των γονιδίων που υπόκεινται σε γονιδιωματική
αποτύπωση βασίζεται σε επιγενετικές τροποποιήσεις που λέγονται επιγενετικά σήματα
(marks)
 Γονιδιωματική αποτύπωση
Η μονοαλληλική έκφραση οφείλεται στο διαφορετικό «επιγενετικό σήμα» που 
φέρουν τα 2 γονεϊκά αλληλλόμορφα.

Η μεθυλίωση των CG δινουκλεοτιδίων είναι ένα «επιγενετικό σήμα». 

Τα CG των περιοχών με διαφορετικό «επιγενετικό σήμα» είναι μεθυλιωμένα στο 
Τα CG των περιοχών με διαφορετικό «επιγενετικό σήμα» είναι μεθυλιωμένα στο
ένα γονεϊκό αλληλόμορφο («με αποτύπωμα» γονίδια)  και μη μεθυλιωμένα στο 
άλλο.
Μερικά γενετικά νοσήματα συσχετίζονται με λανθασμένη/ελλειπή γενωμική
ά ά ή ί έ / ή ή
αποτύπωση (π.χ. PWS, AS)

: paternally expressed
: maternally expressed
 Γονιδιωματική αποτύπωση
Σύνδρομα Prader
ρ μ Willi & Angelman
g

Το σύνδρομο Prader Willi (PWS) είναι μια πολυσυστημική διαταραχή που

οφείλεται σε υποθαλαμική δυσλειτουργία.
δυσλειτουργία Εμφανίζεται με συχνότητα
1:10000‐15000 γεννήσεις και χαρακτηρίζεται από υποτονία στη νεογνική
ηλικία που προκαλεί διαταραχές στη σίτιση και την πρόσληψη βάρους,
ενώ μετά το 3ο‐5ο
3ο 5ο έτος,
έτος εμφανίζεται βουλιμία και παχυσαρκία.
παχυσαρκία
Παράλληλα παρατηρούνται χαρακτηριστικό προσωπείο, υπογοναδισμός,
μικρά άκρα και ψυχοκινητική καθυστέρηση, με συχνά προβλήματα
συμπεριφοράς.
φ ά

Γενετική Διαταραχή: Στη πλειοψηφία των ασθενών (~75%) το σύνδρομο

PW οφείλεται σε ελλείμματα της περιοχής 15q11‐13 στο πατρικής
προέλευσης χρωμόσωμα 15, ενώ σε ~25% των ασθενών παρατηρείται
παρουσία
ρ δύο χρ
χρωμοσωμάτων
μ μ μητρικής
μη ρ ής προέλευσης
ρ ης (μη
(μητρική
ρ ή
μονογονεϊκή δισωμία), ευρήματα τα οποία υποδεικνύουν την απουσία
πατρικής συνεισφοράς στη περιοχή αυτή. Τέλος σε ένα πολύ μικρό
ποσοστό ((~1‐3%)
1 3%) των ασθενών η βλάβη αφορά σε διαταραχές στο
πρότυπο μεθυλίωσης των αλληλομόρφων.
 Σύνδρομο Angelman 
Το σύνδρομο Angelman (AS) είναι νευρολογική
γενετική διαταραχή με συχνότητα 1:20000 
γεννήσεις. Τα τυπικά κλινικά χαρακτηριστικά που
εμφανίζει η πλειοψηφία των ασθενών με
σύνδρομο Angelman περιλαμβάνουν: σοβαρή
αναπτυξιακή και νοητική καθυστέρηση, 
διαταραχές λόγου, κινητικά προβλήματα ή 
προβλήματα
ή ισορροπίας
ί (κυρίως
( ί αταξικόό
βάδισμα), μικροκεφαλία και σπασμούς. Επίσης, οι
ασθενείς με σύνδρομο Angelman παρουσιάζουν
έ τυπικό
ένα ό προφίλ
φίλ συμπεριφοράς
φ ά το οποίο ί
διακρίνεται από συχνά και αναίτια ξεσπάσματα
γέλιου και χαρακτηριστικές αταξικές κινήσεις
χεριών («happy puppet» syndrome).
(«happy puppet» syndrome)
Γενετική Διαταραχή: Στην πλειοψηφία των ασθενών με AS (~65‐70% ) ανιχνεύονται
ελλείμματα της περιοχής 15q11‐13 στο μητρικής (AS) προέλευσης χρωμόσωμα 15, ενώ
πατρικήή δισωμία
δ ί παρατηρείται
ί στο 2‐3% μόνο
2 3% ό των ασθενώνθ ώ με AS. Όπως
AS Ό και στο
σύνδρομο PW  στο AS, ~3‐5% των ασθενών φέρουν μεταλλάξεις στο κέντρο γονιδιακής
αποτύπωσης. Επιπλέον σε ασθενείς με AS παρατηρούνται σημειακές μεταλλάξεις στο
γονίδιο UBE3A.
ίδ UBE3A
Τα νοσήματα αυτά σχετίζονται με τη γονική προέλευση του αλληλομόρφου
(που φέρει διαφορετικό πρότυπο γoνιδιωματικής αποτύπωσης)
 Οι συνέπειες των μεντελικών διαταραχών

• Οι γενετικές αυτές διαταραχές εκδηλώνονται συνήθως σε μικρές (παιδικές) 
ηλικίες το 10% περίπου αναπτύσσονται μετά την εφηβεία (π.χ. 
ηλικίες, το 10% περίπου αναπτύσσονται μετά την εφηβεία  (π χ
εκφυλιστική νόσος του, αταξία του Freidreich) και 1% περίπου μετά το 
τέλος της αναπαραγωγικής περιόδου (πχ. νόσος του Huntington)

• Για τις περισσότερες κληρονομικές ασθένειες δεν υπάρχει θεραπεία, 
υπάρχει ωστόσο προληπτικός γενετικός έλεγχος
υπάρχει ωστόσο προληπτικός γενετικός έλεγχος