Estakada z betonu sprężonego w ciągu ul. Lublańskiej w Krakowie, fot.

ASIS

Konstrukcje sprężone
Cz. 4. Stany graniczne użytkowalności
elementów sprężonych
tekst: dr inż. PIOTR GWOŹDZIEWICZ, Pracownia Konstrukcji Sprężonych, Instytut Materiałów i Konstrukcji
Budowlanych, Politechnika Krakowska

Metoda stanów granicznych (SG) w postaci opisanej w normie Eurokod 2 (PN-EN 1992-1-1, [1]), poza omówio-
ną wcześniej grupą stanów granicznych nośności elementów sprężonych („Nowoczesne Budownictwo Inżynie-
ryjne” 2015, nr 1 [58], s. 64–69), wymaga od projektanta sformułowania, a następnie sprawdzenia warunków
stanów granicznych użytkowalności (SGU). Warunki te dotyczą cech użytkowych konstrukcji, jej trwałości,
estetyki oraz sprawdzenia zgodności przyjętych założeń obliczeniowych z rzeczywistą pracą elementów.

1. Zasady podstawowe W zakres sprawdzania stanów granicz- związane z zainstalowanymi urządze-

Projektant ma za zadanie wykazać, że nych użytkowalności wchodzą następu- niami.
dla każdego ze stanów granicznych użyt- jące warunki: Warunki SGU należy sprawdzać dla
kowalności zachodzi relacja: ƒƒ ograniczenie naprężeń, miarodajnych kombinacji oddziaływań.
ƒƒ ograniczenie zarysowania, Rozróżnia się:
Ed ≤ Cd
ƒƒ ograniczenie ugięć. – kombinację charakterystyczną w po-
gdzie E d oznacza efekt oddziaływań W zależności od indywidualnego staci:
(wartość naprężeń, wielkość ugięcia, przypadku można też stawiać inne wy-
moment rysujący lub szerokości rysy), magania, jak np. warunek ograniczenia ∑G j ≥1
k, j + P + Qk ,1 + ∑ψ
i >1
0 , i Q k ,i

a C d – maksymalną akceptowalną war- drgań ze względu na wymagany komfort

tość takiego efektu.  
użytkowania lub wymagania techniczne – kombinację częstą:

108 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj – Czerwiec 2015


∑G k, j + P +ψ 1,1Qk ,1 +
j ≥1
 
– kombinację quasi-stałą:
∑G j ≥1
k, j +P+ ∑ψ
i ≥1
Występujące we wzorach oznaczenia
G , P i Q oznaczają odpowiednio war-
tości obciążeń stałych, obciążenia spręże-
niem i obciążeń zmiennych. Współczyn-
niki ψ 0 , ψ 1 i ψ 2 pozwalają określić
wartości
  reprezentatywne
  obciążeń, od-
powiednio: kombinacyjną, częstą i quasi-
-stałą. Ich wartości podane są w tablicy 1.
W ramach opisu warunków dla po-
szczególnych weryfikacji warunków sta-
nów granicznych użytkowalności norma
określa szczegółowo, jakie kombinacje
 k1 ⋅ f ck . Współ-
obciążeń należy stosować odpowiednio.
2. Warunki ograniczenia naprężeń
Z zasady warunki ograniczające poziom
naprężeń mogą pełnić w projektowaniu
rolę warunków sprawdzających bezpie-
czeństwo elementu pod obciążeniem.
Takie podejście obowiązywało w stoso-
wanych w przeszłości metodach projek-
towania, w których weryfikacja bezpie-
czeństwa pracy elementu sprowadzała
się do sprawdzenia poziomu wytężenia
reprezentatywnego materiału. Obecnie
takie podejście występuje w procedurach
projektowania niektórych krajów. Metoda
Tab. 1. Współczynniki do określenia reprezentatywnych wartości obciążeń
Oddziaływania
Obciążenia użytkowe w budynkach
  pełzanie
  należy określać
Kategoria A: pomieszczenia mieszkalne
Kategoria B: pomieszczenia biurowe
Kategoria C: miejsca zebrań
Kategoria D: pomieszczenia handlowe
Kategoria E: magazyny
Obszary przeznaczone do ruchu pojazdów
Kategoria F: ciężar pojazdu do 30 kN
Kategoria G: ciężar pojazdu od 30 kN do 160 kN
Kategoria H: dachy
Obciążenie budynków śniegiem
Miejsca położone na wysokości H > 1000 m n.p.m.
Miejsca znajdujące się poniżej 1000 m n.p.m.
Obciążenie budynków wiatrem
Temperatura (nie dotyczy pożarów) w budynkach
Konstrukcje sprężone ŚWIAT
∑ψ 2, i Q k ,i stanów granicznych przypisuje obecnie 2.2. Ograniczenie naprężeń dla be-
i >1 warunkom weryfikacji naprężeń jedy- tonu
nie rolę weryfikacyjną, potwierdzającą Zarówno charakterystyka betonu, jak
spełnienie założeń wobec zastosowanego i jego znacznie mniej jednorodne (niż
modelu zachowania konstrukcji. w przypadku stali zbrojeniowej) cechy
2, i Q k , i
Projektowanie konstrukcji z betonu, mechaniczne powodują, że ograniczenia
również zbrojonego i sprężonego, opiera naprężeń dla tego materiału są znacznie
się na szeregu założeń dotyczących pracy bardziej ostre. Przede wszystkim przyj-
materiałów, przekrojów, a także całych muje się, że dla charakterystycznej kom-
elementów. Zasada zesztywnienia, zasada binacji obciążeń poziom naprężenia nie
płaskich przekrojów i inne warunki są powinien przekraczać poziomu, na któ-
oparte na określonej koncepcji modelu rym rozpoczyna się rozwój wewnętrznych
pracy przekroju. Jednym z podstawo- uszkodzeń w betonie. Na podstawie za-
wych niebezpieczeństw jest możliwość chowania betonu pod obciążeniem w cza-
wystąpienia odkształceń materiałów sie badań przyjmuje się, że taka granica
wykraczających poza założony model leży na poziomie powyżej 60% wytrzy-
pracy. Warunki ograniczenia naprężeń małości średniej betonu. W aktualnej nor-
mają za zadanie sprawdzić, czy założe- mie granica dopuszczalnych naprężeń jest
nia dotyczące zakresu pracy materiałów określona wyrażeniem
w elemencie będą spełnione. czynnik k1 w Eurokodzie jest określony
na bezpiecznym poziomie 0,6, podczas
2.1. Ograniczenie naprężeń dla stali gdy polski załącznik krajowy zmienia jego
zbrojeniowej wartość na 1,0. W konstrukcji sprężonej
Stal zbrojeniowa spełniająca wymaga- wydaje się jednak odpowiednie przyj-
nia przepisów normowych dla tego mate- mowanie ograniczenia naprężeń jak dla
riału cechuje się stabilnymi parametrami normy międzynarodowej.
mechanicznymi. Sprawdzenie poziomu Z uwagi na obciążenia długotrwałe
naprężeń dla stali zbrojeniowej należy stawia się dodatkowo ograniczenie
wykonywać dla charakterystycznej kom- związane z dynamiką procesu pełza-
binacji obciążeń. Maksymalne naprężenie nia betonu. Według aktualnej wiedzy
w materiale wywołane obciążeniami nie można założyć, że pełzanie betonu pod
może przekraczać poziomu 0,80 ⋅ f yk , obciążeniem długotrwałym, powodują-
a wywołane oporem przeciwko odkształ- cym naprężenie przekraczające poziom
ceniom wymuszonym – f yk . ok. 50% wytrzymałości średniej, nie jest
liniowe. Wynikające z tych obserwacji
ograniczenie polega na weryfikacji na-
prężeń pochodzących od obciążeń quasi-
ψ0 ψ1 ψ2 -stałych z uwagi na ich granicę na po-
ziomie k 2 ⋅ f ck , przy k 2 = 0,45 . Po jej
przekroczeniu
0,7 0,5 0,3 i obliczać jako nieliniowe.
0,7 0,5 0,3
0,7 0,7 0,6 2.3. Ograniczenia naprężeń dla stali
0,7 0,7 0,6 sprężającej
1,0 0,9 0,8 Technologia produkcji stali sprężającej
zapewnia obecnie jej wysoką wytrzyma-
łość oraz wysoką granicę plastyczności.
0,7 0,7 0,6 Obydwa parametry wytrzymałościowe są
0,7 0,5 0,3 cechami o bardzo dużej regularności. Jed-
nocześnie duże wartości sił sprężających
0 0 0
oraz ich znaczenie dla nośności konstrukcji
wymagają utworzenia wyraźnego bufora
0,7 0,5 0,2 pomiędzy naprężeniami osiąganymi w cię-
0,5 0,2 0 gnach w trakcie zabiegów technologicz-
nych a ich nośnością graniczną. Ponadto
0,6 0,2 0 zależny od czasu proces relaksacji naprę-
żeń, niezmiennie obecny w napiętych
0,6 0,5 0 cięgnach sprężających, jest podstawą dla
przyjęcia limitu naprężeń trwałych. Ak-
Maj – Czerwiec 2015 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 109
 środowisku o średniej agresywności ograniczona szerokość rys była dopuszc
pod kombinacją częstą, natomiast dla kombinacji quasi-stałej stawiany był w
dekompresji. Dla środowiska agresywnego wymagano dekompresji, a jedyni
ŚWIAT Konstrukcje sprężone kombinacją rzadką ograniczona szerokość rys była dopuszczalna.
Obecne przepisy [1] formalnie podtrzymują zasadę, według której rysy w ele
sprężonych są dopuszczalne. Szczegółowe zalecenia w zakresie dopuszczaln
tualne ograniczenia naprężeń według [1] max pod kombinacją
(wywołanychwścinaniem). Klasyczne częstą
po- obciążeń są przedstawione
Pełna weryfikacja w tablicy 2.
warunku ogranicze-
mają postać następującą: dejście do projektowania elementów nia zarysowania wymaga w pierwszym
ƒƒ dla naprężeń chwilowych w trakcie na- sprężonych każe Tab.wyodrębnić
2. Zalecanefazęwartości
pracy, maksymalnej szerokości
etapie sprawdzenia, rys wmaxzaryso-
czy zachodzi dla elementów s
ciągu cięgna σ p0 : w której beton podlega działaniu naprę-
Klasa ekspozycji wanie. Jeżeli wynik takiego sprawdzenia
Zalecane wartości wmax
żeń rozciągających o wartości niższej od jest negatywny, to kolejnym krokiem jest
σ p0,max ≤ 0,80
  f pk oraz XO, XC1 0,2
wytrzymałości na rozciąganie. Stan taki, sprawdzenie, czy zachodzi dekompresja.

 σ p0,max ≤ 0,90 f p0,1k XC2, XC3, XC4 0,21)
nazywany dekompresją (zob. pkt 3.2), jest W przeciwnym przypadku – jeżeli za-
XD1, XD2, XS1, XS2, XS3 dekompresja
uważany za mniej korzystny w aspekcie rysowanie występuje – należy określić

  1) dla tych klas środowiska wymaga się dodatkowej weryfikacji warunku de
ƒƒ dla naprężeń po zakończeniu naciągu długookresowej trwałości betonowego szerokość rysy.
cięgien (po stratach doraźnych) σ pm0 :
quasi-stałej kombinacji
elementu sprężonego niż stan pełnego
obciążeń
σ pm0,max ≤ 0,75 f pk ściskania. Podejście takie przedstawia m.in. 3.1. Sprawdzenie warunku pojawie-
oraz
  Pełna weryfikacja warunku ograniczenia
nia się rys zarysowania wymaga w pierwszym

  σ p0,max ≤ 0,85 f p0,1k treść biuletynu CEB z 1985 r. „Cracking
sprawdzenia, czy
and Deformations” [4]. Sformułowana tam
zachodzi zarysowanie. Jeżeli wynik takiego sprawdzenia je
Normy i zalecenia w zakresie konstruk-
W obecnym
  kształcie przepisów nor-
kolejnym krokiem jest sprawdzenie, czy zachodzi
zasada dopuszcza ograniczoną szerokość cji sprężonych pozwalają na wykorzysta-
dekompresja. W przeciwn
mowych nie stawia się formalnie ogra-
jeżeli zarysowanie występuje – należy określić
rys w elementach użytkowanych w środo- nie zdolności betonu do przenoszenia
szerokość rysy.
niczenia naprężeń trwałych w cięgnach wisku łagodnym zarówno pod częstą, jak naprężeń rozciągających. Stosowane za-
3.1. Sprawdzenie warunku pojawienia się rys
sprężających po wystąpieniu wszystkich i quasi-stałą kombinacją obciążeń. W śro- równo dla fazy użytkowej, jak i dla etapu
strat. Jednocześnie, mimo aktualnego dowisku o średniej agresywności ogra- budowy konstrukcji warunki pojawienia
Normy i zalecenia w zakresie konstrukcji sprężonych pozwalają na wykorzy
zaawansowania technologii produkcji niczona szerokość rys była dopuszczalna się rys są formułowane dla trzech różnych
betonu do przenoszenia naprężeń rozciągających. Stosowane zarówno dla fa
stali sprężającej przeciąganej na zimno, jedynie pod kombinacją częstą, natomiast przypadków obciążenia przekroju: czy-
i dla etapu budowy konstrukcji warunki pojawienia się rys są formułowane d
nie da się wykluczyć istnienia w długim dla kombinacji quasi-stałej stawiany był stego zginania, czystego rozciągania oraz
przypadków obciążenia przekroju: czystego zginania, czystego rozciągania o
okresie czasu stałej tendencji tego mate- warunek dekompresji. Dla środowiska rozciągania mimośrodowego w postaci:
mimośrodowego w postaci:
riału do relaksowania naprężeń poniżej agresywnego wymagano dekompresji,
określonego poziomu. Jak wynika z prac a jedynie pod kombinacją rzadką ogra- 𝑀𝑀!" < 𝑀𝑀!" = 𝑊𝑊!" 𝜎𝜎!" + 𝑓𝑓!"#
Bastgena [2], poziom naprężeń trwa- niczona szerokość rys była dopuszczalna. 𝑁𝑁!" < 𝑁𝑁!" = 𝐴𝐴!" 𝜎𝜎!" + 𝑓𝑓!"#
łych w stali sprężającej używanej w jego Obecne przepisy [1] formalnie podtrzy- 𝜎𝜎!" + 𝑓𝑓!"#
badaniach był zawsze niższy od 60% mują zasadę, według której rysy w elemen- 𝑁𝑁!" < 𝑁𝑁!" =
𝑒𝑒! 1
wytrzymałości charakterystycznej stali. tach sprężonych są dopuszczalne. Szczegó- +
𝑊𝑊!" 𝐴𝐴!"
W poprzednich przepisach normowych łowe zalecenia Warunki
w zakresiepojawienia się rys dla elementów sprężonych sprawdza się dla wart
dopuszczalnej
[3] w związku z tą tendencją i z uwzględ- szerokości ryswewnętrznych pochodzących
wmax pod kombinacją częstą od częstej
Warunki kombinacji
pojawienia obciążeń.
się rys Zgodnie z om
dla elemen-
nieniem dalszego rozwoju technologii ma- zasadą, w razie spełnienia warunków pojawienia się rys konieczne
obciążeń są przedstawione w tablicy 2. tów sprężonych sprawdza się dla wartości może być
teriału ograniczenie naprężeń trwałych warunku dekompresji, w przeciwnym razie –pochodzących
sił wewnętrznych warunku szerokościod czę- rys.
w stali sprężającej przyjęto na poziomie Tab. 2. Zalecane wartości maksymalnej szero- stej kombinacji obciążeń. Zgodnie z omó-
65% wytrzymałości. Wydaje się zasadne kości rys w max
3.2.dlaSprawdzenie warunkuwioną
elementów sprężonych dekompresji
powyżej zasadą, w razie spełnienia
sprawdzać nadal ten warunek jako istotny Klasa ekspozycji Zalecane wartości warunków pojawienia się rys konieczne
dla długotrwałego bezpieczeństwa kon- wmax [mm] może być sprawdzenie warunku dekom-
strukcji. A zatem dla naprężeń trwałych presji, w przeciwnym razie – warunku
XO, XC1 0,2
w cięgnach σ pmt zaleca się, aby: szerokości rys.
XC2, XC3, XC4 0,21)

  3.2. Sprawdzenie warunku dekom-
σ pmt ,max ≤ 0,65 f pk XD1, XD2, XS1, dekompresja presji

  XS2, XS3
Tłumaczenie dosłowne terminu dekom-
3. Ograniczenie zarysowania 1) dla tych klas środowiska wymaga się presja oznacza redukcję naprężeń ściska-
Zarysowanie elementu z betonu, bę- dodatkowej weryfikacji warunku de- jących aż do całkowitego ich wyelimino-
dące skutkiem występowania naprężeń kompresji przy quasi-stałej kombinacji wania. Warunek ten jest sprawdzany dla
rozciągających wywołanych obciąże- obciążeń rozważanego przekroju poprzecznego.
niami, jest jednym z istotnych ograniczeń
dla wieloletniej trwałości konstrukcji.
Jedną z metod zapobiegania zarysowa-
niu jest sprężenie konstrukcji. Zarówno
w kierunku naprężeń wywołanych przez
sprężenie, jak i w kierunkach pozostałych
możliwość wystąpienia rys oraz ich szero-
kość jest poddawana weryfikacji.
Dla elementu prętowego można roz-
ważać problem pojawienia się rys w kie-
runku prostopadłym do osi elementu
(wywołanych zginaniem i siłą podłużną)
oraz problem pojawienia się rys ukośnych Ryc. 1. Zasada weryfikacji warunku dekompresji

110 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj – Czerwiec 2015

 Konstrukcje sprężone ŚWIAT

Sprawdzenie warunku polega na określe-

niu dla częstej kombinacji obciążeń warto-
ści i znaku naprężeń dla strefy o szeroko-
ści 25 mm, otaczającej cięgna sprężające
i ich armaturę. Przy określeniu naprężeń
wykorzystuje się podstawowe zasady wy-
trzymałości materiałów w zakresie liniowo
sprężystym. Sposób sprawdzenia warunku
został zilustrowany na rycinie 1.

3.3. Określenie szerokości rysy

Do określenia obliczeniowej szerokości Ryc. 2. Określanie powierzchni efektywnej przy rozciąganiu dla belki zginanej
rys wk przyjmuje się formułę:

wk = s r ,max ⋅ (ε sm − ε cm )

 
Występujący w powyższym wzorze mak-
symalny rozstaw rys zależy od średnicy
i stopnia zbrojenia, grubości otulenia
zbrojenia oraz kilku współczynników:
φ
s r ,max = k 3 c + k1 ⋅ k 2 ⋅ k 4 ⋅ Ryc. 3. Określanie powierzchni efektywnej przy rozciąganiu dla płyty zginanej
ρ p,eff
W
  obliczeniu stopnia zbrojenia strefy
efektywnej przy rozciąganiu ρ p,eff ko-
nieczne jest przede wszystkim
 określenie
jej powierzchni Ac,eff , a następnie usta-
lenie ilości zbrojenia

  A′p i As objętego
strefą. Strefa efektywna dla belek i płyt
zajmuje całą szerokość przekroju, a jej
wysokość liczoną od bardziej rozciąganej
krawędzi przekroju hc,ef można określać
z wzorów: Ryc. 4. Określanie powierzchni efektywnej przy rozciąganiu dla elementu rozciąganego

 
⎧2,5(h − d )
hc,ef = min⎨ gdzie stosunek sił przyczepności ξ ma
⎩ (h − x ) / 3
stępująca we wzorze na średni końcowy
postać skorygowaną dla uwzględnienia rozstaw rys musi zostać zastąpiona przez

 lub
 
obecności zbrojenia dwóch rodzajów: wartość ważoną z uwagi na liczbę prętów
⎧2,5(h − d ) φs
różnych średnic n1 i n 2 według wzoru:
hc,ef = min⎨
⎩ h/2 ξ1 = ξ n1φ1 2 + n 2φ 2 2
φp φ eq =

  Wysokość użyteczną przekroju w prze- n1φ1 + n 2φ 2

 
kroju, w którym występują różne rodzaje W tym wyrażeniu ξ jest stosunkiem
  wielkości występujące w wy-
Pozostałe
zbrojenia, można określić jako ważoną sił przyczepności stali sprężającej i zbro- rażeniu na s r , max to:

 
w sposób następujący: jeniowej według tablicy 3. ƒ grubość otulenia c ;

 
W przekroju, w którym występują pręty ƒ współczynnik zależny od przyczepno-
As ⋅ d s + A p ⋅ d p
d= różnych średnic, średnica zbrojenia φ wy- ści zbrojenia k1, równy 0,8 dla prętów
A p + As

 

  Tab. 3. Stosunek sił przyczepności cięgien i stali zbrojeniowej ξ
Z prawej strony na rycinach 2, 3 i 4
 
przedstawiono ilustrację sposobu określa- Wartość stosunku sił przyczepności ξ
Stal sprężająca
nia powierzchni efektywnej dla zginanego
Strunobeton Kablobeton, cięgna z przyczepnością
przekroju belkowego i płytowego oraz dla
przekroju rozciąganego. ≤ C50/60 ≥ C70/85
Pręty gładkie i druty Nie stosuje się 0,3 0,15
Stopień zbrojenia dla tak określonej
strefy efektywnej przy rozciąganiu okre- Sploty 0,6 0,5 0,25
śla się następująco: Druty karbowane
0,7 0,6 0,30
2 (nagniatane)
As + ξ1 A′p
ρ p,eff = Pręty żebrowane 0,8 0,7 0,35
Ac,eff

 
Maj – Czerwiec 2015 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 111
 ŚWIAT Konstrukcje sprężone
o dobrej przyczepności oraz 1,6 dla
prętów o gładkiej powierzchni;
ƒƒ współczynnik zależny od rozkładu od-
kształceń w przekroju k 2 , równy 0,5
dla zginania i 1,0 dla czystego rozciąga-
nia, a dla rozciągania mimośrodowego
określany z wzoru, w którym ε 1 ≥ ε 2 :
ε1 + ε 2
k2 =
2ε 1
  lokalną wartością krzywi-
  ()
  przyjmowane za [1]
ƒƒ współczynniki
 zginającego, E – modu-
k 3 = 3,4 oraz k 4 = 0,425
Konieczną dla określenia szerokości rysy
różnicę odkształceń średnich pomiędzy
stalą i betonem określa się następująco:
f ct ,eff
σ s − kt
ρ p,eff
(1 + α e ρ p,eff )
ε sm − ε cm =
Es
  σs
  pomiędzy tymi przekrojami:
lecz nie mniej niż 0,6
Es
  M (x )
Naprężenie w zbrojeniu rozciąganym
σ s należy określić jak dla przekroju
zarysowanego,
  można też zastąpić war-
  Wielkość ugięcia punktu j względem
tością przyrostu naprężeń w cięgnach
sprężających Δσ p od stanu, w którym
naprężenie w betonie na poziomie cięgna
  na odcinku między rozważa-
wypadkowego jest zerowe. W oblicze-
niach stosowany może być wzór przy-
  xj
bliżony:
1 ⎛ Ms ⎞
  ai, j = ∫ x EI (x)dx
σ s = Δσ p = ⎜ − Pm,t ⎟
As + A p ⎝ z ⎠ ƒƒ warunek ograniczenia naprężeń trwa-
  Tak wyrażone zależności mają zasto-
 gdzie M s to moment zginający z uwagi
na oś zbrojenia rozciąganego od obcią-
żeń odpowiadających kombinacji częstej
i siły sprężającej Pm,t , α e jest stosunkiem
modułów sprężystości
  E s / E cm , a z jest ƒƒ rzeczywista wartość modułu sprężysto-
 
ramieniem sił wewnętrznych,
  przyjmowa- ści betonu oraz odpowiednio dobrana
nym z uproszczeniem jako równy 0,9d .
Obliczanie szerokości rys w przekro-
jach sprężonych nie należy do typowych
przypadków projektowych, bo znacznie
częściej celem projektowania jest zapew-
  mentów sprężonych
nienie całkowitego ściskania przekroju.
Należy jednak pamiętać, że element kon-
strukcyjny, który w jednym kierunku jest
poddany ściskaniu na skutek działania sił
sprężających, w innych kierunkach może
  𝑀𝑀𝑙𝑙 !
się zachowywać jak klasyczny element
  zasadę superpozycji.
żelbetowy poddany rozciąganiu i zaryso-
waniu. Trwałość takiego elementu musi
być zatem szacowana dla mniej korzyst-
nego z przypadków wytężenia.
4. Ugięcia elementów sprężonych
Obliczenia ugięć i wygięć elementów
z betonu sprężonego powinny, podob-
  wartość
  dla całego elementu,
112 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne Maj – Czerwiec 2015
 !
nie jak dla innych elementów konstruk- ślenia ugięć zarysowanych elementów
cyjnych z betonu, uwzględniać wiele sprężonych.
czynników. Warunki wykorzystywane Podstawową zależnością dla obliczenia
dla obliczenia ugięć poza działaniem ob- ugięć elementów zginanych jest zależ-
ciążeń grawitacyjnych muszą obejmować ność Mohra:
również wpływ sił sprężających. Siły te
M (x )
działają w kierunku podłużnym, powo- ρ (x ) =
dując ściskanie i skrócenie elementu, oraz EI (x )
w poprzecznym – prowadząc do jego za- gdzie ρ x jest ()
krzywienia, a w konsekwencji do ugięć. zny elementu,
I x jest wartością lo-
Kształt trasy cięgna, zmienność sił sprę- kalną momentu
żających na skutek zjawisk reologicznych łem sprężystości materiału, a I x ()
oraz na długości kabla sprawia, że wpływ – momentem bezwładności przekroju.
sprężenia na odkształcenia elementu nie Uwzględniając zależność, według której
jest stały na długości i nie jest stabilny krzywizna jest jednostkową zmianą kąta
w czasie. Z uwagi na powyższe, zmienne nachylenia stycznej do linii ugięcia, różnicę
parametry analiza powinna obejmować kąta nachylenia między przekrojami i
zarówno uwzględnienie poszczególnych i j elementu zginanego można wyrazić
1
parametrów, jak i weryfikację istotnych jako pole powierzchni wykresu wartości
warunków: M (x ) / EI (x )
ƒƒ rozkład i wartości obciążenia, xj
ƒƒ rozpiętość i warunki podparcia / utwier- 2
dzenia elementu,
α i, j = ∫ EI (x)dx
xi
ƒƒ zmienność siły sprężającej na długości 𝑞𝑞
elementu,
ƒƒ przebieg trasy wypadkowego cięgna 3
punktu i jest równa wartości momentu
1
sprężającego i zgodność geometrii tras statycznego powierzchni pod wykresem
cięgien z projektem; rzeczywisty prze- M (x ) / EI (x )
𝑄𝑄
bieg sprężenia w elemencie może nie nymi przekrojami względem punktu j , czyli:
4
być zgodny z przebiegiem przybliżonej 2
trasy parabolicznej, co będzie miało M (x )
wpływ na sposób obliczenia odkształ-
𝑙𝑙
𝑞𝑞
xi
ceń i ugięć,
5
3
łych w betonie; naprężenia przekra- 𝐸𝐸sowanie
!" 𝑡𝑡
dla elementów sprężonych.
czające zakres liniowych odkształceń 𝑄𝑄
W każdym przypadku obliczenia ugięć
w konsekwencji prowadzą do znacz- rzeczywistych elementów o złożonej geo-
5a
nego wzrostu ugięcia, 4
metrii, skomplikowanym układzie sprę-
żenia oraz zaawansowanej technologii
𝑡𝑡
𝑙𝑙
budowy wymagają odpowiedniego apa-
jego wartość zastępcza, oparta na 6
ratu obliczeniowego, znacznie bardziej
5
współczynniku pełzania dla przypad- zaawansowanego niż wzory normowe.
ków obciążenia długotrwałego; ugięcie 𝐼𝐼
𝐸𝐸!"
4.1.𝑡𝑡 Ugięcia niezarysowanych ele-
elementu jest silnie zależne od rzeczy-
wistej wartości modułu sprężystości 7
5a
betonu, podczas gdy w przybliżonych Ugięcia elementów sprężonych z betonu
obliczeniach często stosuje się wartość 𝑐𝑐
przeważnie oblicza się jak dla elementów
𝑡𝑡
odczytaną z normy, niezarysowanych. Zważywszy na powyż-
8
ƒƒ warunek zarysowania; ugięcie ele- 6
sze zależności pomiędzy momentem zgina-
mentu sprężonego może znacznie jącym i krzywizną, można obliczenia ugięć
𝐼𝐼
wzrosnąć wskutek pojawienia się rys. wykonać,
𝑎𝑎 = 𝑘𝑘 stosując
Większość elementów sprężonych za- W celu𝐸𝐸!"uproszczenia
𝑡𝑡 𝐼𝐼 obliczeń w zwy-
projektowanych jest w taki sposób, że pod 7
kłych przypadkach określa się szereg
9
wpływem przewidywanego obciążenia typowych przypadków obciążeń i spo-
nie zachodzi w nich zarysowanie. Z uwagi 𝑐𝑐
sobów podparcia. Ugięcie betonowego
𝑘𝑘
na istotną różnicę pomiędzy sposobami elementu sprężonego określa się przy
8
określenia strzałki ugięcia rozróżnia się założeniach upraszczających:
9a
sposób określenia ugięć niezarysowanych ƒƒ moduł sprężystości betonu ma ustaloną,
𝑀𝑀𝑙𝑙 !
elementów sprężonych oraz sposób okre- 𝑎𝑎 stałą
= 𝑘𝑘
𝑀𝑀!!!!
𝐸𝐸!" 𝑡𝑡 𝐼𝐼
10
9
𝑘𝑘
𝑃𝑃
 EI (x )
xi
𝑐𝑐
 
ności mają zastosowanie dla elementów sprężonych. W każdym
a ugięć rzeczywistych elementów o złożonej geometrii, skomplikowanym
8
 
raz zaawansowanej technologii budowy wymagają odpowiedniego Konstrukcje sprężone ŚWIAT
ego, znacznie bardziej zaawansowanego niż wzory normowe. 𝑀𝑀𝑙𝑙 !
𝑎𝑎 = 𝑘𝑘
 
skorygowanej, fikcyjnej wartości modułu 𝐸𝐸!" sprężystości
𝑡𝑡 𝐼𝐼 betonu, nazywanego modułem
ysowanych ƒelementów sprężonych
rozkład obciążeń grawitacyjnych oraz Standardowym wymaganiem przepisów W powyższych wyrażeniu α jest para-
efektywnym:
obciążenia sprężeniem odpowiada normowych jest określenie ugięcia ele- metrem rozważanej deformacji. W uprosz-
skorygowanej,
1
 przeważnie fikcyjnej wartości modułu 9
  sprężystości 𝐸𝐸!" betonu, nazywanego modułem
sprężonych z jednemu
betonuefektywnym: z typowychoblicza wykresów się jakpod- dla elementów
mentu 𝐸𝐸 pod obciążeniem długotrwałym czeniu można przyjąć, że α jest ugięciem.
!,!"" =
ważywszy nastawowych
powyższe zależności (równomiernie pomiędzy rozłożone, momentem (quasi-stałym). zginającym Przy 1ioznaczeniu
+ 𝜙𝜙 𝑡𝑡, 𝑡𝑡! momentu α1 i α2 są wartościami rozważanego para-
𝑘𝑘
  𝐸𝐸!"
bliczenia ugięć wykonać, M (xparaboliczne),
Strzałkę ) /stosując
EI (ugięcia
x )
  zasadę elementu prętowego
superpozycji. określa się wówczas z wzoru: metru przy założeniu braku rys i pełnego
punktowe, zginającego 𝐸𝐸!,!"" od = równomiernie rozłożonych
a obliczeń w zwykłych przypadkach określa się szereg typowych
ƒ moment bezwładności przekroju odpo- obciążeń 9a
  długotrwałych 1 + 𝑀𝑀𝑙𝑙 𝜙𝜙 !𝑡𝑡, 𝑡𝑡
(ciężar ! konstrukcji zarysowania, odpowiednio. Parametr ξ
eń i sposobów podparcia.
wiada Strzałkę
2
 
rzeczywistemu ugięcia
Ugięcie betonowego etapowi elementu pracy, prętowego
elementumodułu
i jej sprężonego
wykończenia określa 𝑎𝑎 = 𝛼𝛼
się
/ trwałego wówczas wyposażenia) z wzoru: jest współczynnikiem dystrybucji, którego
skorygowanej, fikcyjnej wartości sprężystości 𝐸𝐸!,!"" ! 𝐼𝐼 betonu, nazywanego modułem
żeniach upraszczających:
ƒ element sprężony nie podlega zaryso- przez 𝑀𝑀
  oraz 𝑀𝑀𝑙𝑙
parametrów sprężenia: zadaniem jest uwzględnienie tension stif-
Standardowym
efektywnym:
𝑞𝑞
  skorygowanej,
wymaganiem fikcyjnej
przepisów
wartości
!!!!
modułu 𝑎𝑎 normowych= 𝛼𝛼
sprężystości
jest
betonu,
określenie
nazywanego
ugięcia
modułem
elementu pod
i betonu ma ustaloną, stałą wartość dla całego elementu,
waniu, siły sprężającej przez P
𝐸𝐸!,!"" oraz jej mimośrodu
𝐼𝐼betonu,momentu fening, usztywnienia przekroju wskutek
obciążeniem
skorygowanej, długotrwałym
fikcyjnej (quasi-stałym).
wartości modułu Przy
sprężystości
d
oznaczeniu
𝐸𝐸 nazywanego zginającego
modułem od
grawitacyjnych orazStandardowym
ƒ obliczenia ugięciaefektywnym:
obciążenia pod sprężeniem
obciążeniem odpowiada
dłu- w przęśle 10
 
jednemu przezz =
𝐸𝐸długotrwałych
!"
zcp wzór na ugięcie swobod- współpracy na rozciąganie betonu między
równomiernie
3
 efektywnym: rozłożonych wymaganiem przepisów
obciążeń !,!"" normowych 𝐸𝐸 jest
(ciężar określenie
konstrukcji ugięciai jej elementu
wykończenia pod /
w podstawowych (równomiernie
gotrwałym
obciążeniem
prowadzirozłożone, się przy założeniu
długotrwałym
punktowe, nieparaboliczne),
(quasi-stałym).
podpartego, 𝐸𝐸!,!""Przy =1 +oznaczeniu
niezarysowanego 𝜙𝜙!"𝑡𝑡, 𝑡𝑡! elementu rysami. Jego wartość
momentu zginającego od
określa się nastę-
ości przekrojuwpływu
odpowiada trwałego
Strzałkęprocesu wyposażenia)
ugięcia
rzeczywistemu
pełzania, elementu
jak dla przez
etapowi
przy- 𝑀𝑀
prętowego
pracy, !!!!
sprężonego 𝑃𝑃!oraz określa

  przyjmuje parametrów 1
się wówczas + 𝐸𝐸 !" !sprężenia:
𝜙𝜙
postać: 𝑡𝑡, 𝑡𝑡 z wzoru: siłypująco:
sprężającej przez 𝑃𝑃!
równomiernie
𝑄𝑄
  Strzałkę rozłożonych
ugięcia obciążeń 𝐸𝐸 długotrwałych = !(ciężar konstrukcji i jej wykończenia!/
nie podlega zarysowaniu, oraz
padku pełzania jej prostego.mimośrodu w elementu
przęśle prętowego
ƒprzez
!,!"" określa się
!" wzór1na
przy 𝑧𝑧parabolicznej +𝑀𝑀𝑙𝑙 wówczas
ugięcie
𝜙𝜙trasie
!𝑡𝑡, 𝑡𝑡! cięgna
z wzoru:
swobodnie wy- podpartego, 𝜎𝜎!" 𝑃𝑃
skorygowanej,
trwałego
Strzałkę wyposażenia)
ugięcia fikcyjnejelementu wartości
przez 𝑀𝑀!!!!
prętowego modułu
11
 oraz
określa sprężystości
𝑎𝑎 𝑎𝑎parametrów
=i=zerowych
𝛼𝛼𝛼𝛼 wówczas
się
𝑀𝑀𝑙𝑙 betonu,
sprężenia:
z wzoru: nazywanego
siły sprężającej
ξ = modułem
1 − β przez
pod obciążeniem
Obliczenia niezarysowanego
długotrwałym
4
  ugięć1
  pod prowadzi
obciążeniem elementu się przy
krót- sprężonego
założeniu
padkowego przyjmuje
wpływu 𝐸𝐸 postać: 𝐼𝐼 mimośrodach !
k dla przypadku efektywnym:
oraz
pełzania jej
prostego. mimośrodu w przęśle przez 𝑧𝑧 wzór na 𝐸𝐸!,!""
ugięcie! 𝐼𝐼 swobodnie
𝑀𝑀𝑙𝑙i zerowych mimośrodach na podporach
!,!"" podpartego, 𝜎𝜎!
kotrwałym – przy wykonuje
Standardowym parabolicznej
się według trasie
Standardowym wymaganiem
rozwią-cięgna
wymaganiem
na wypadkowego
przepisów
podporach!"
𝑧𝑧!"
  𝑎𝑎normowych
przepisów normowych jestjestokreślenie
określenie ugięciaugięcia elementu pod
d obciążeniem niezarysowanego
zań krótkotrwałym M (x )wykonuje
/ EI (x )
  elementu się według W
sprężonego
rozwiązań przekrojach przyjmuje =
przyjętych 𝛼𝛼 niezarysowanych
! 𝐸𝐸postać: !" ξ= 0.elementu
β wynosi pod 1,0 dla obciążenia ξ wy-pojedyncz
przyjętych 𝑙𝑙
 
obciążeniem
dla typowych
obciążeniem długotrwałym
przykładów
długotrwałym (quasi-stałym).
(quasi-stałym). 5
𝐸𝐸!,!""!!!! 𝑀𝑀 = 𝐸𝐸𝑙𝑙
Przy!,!""
Przy oznaczeniu
oznaczeniu 𝐼𝐼5 𝑃𝑃! 𝑧𝑧momentu 𝑙𝑙 !
!"momentu
W
zginającego przekrojach
zginającego od niezarysowanych
od
adów belek, a ichaformułą
belek, –Standardowym
ich przy
formułą podstawową
parabolicznej
podstawową
równomiernie jest: trasie
jest: cięgna
rozłożonych krótkotrwałego
𝑎𝑎 wypadkowego
obciążeń = długotrwałych 1 +i− oraz 0,5
𝜙𝜙zerowych
(ciężar dla
𝑡𝑡, 𝑡𝑡!określenie obciążenia
konstrukcjimimośrodach i nosi długotrwałego
1,0 nadlapodporach
jej wykończenia obciążenia
/ pod i wielokrotnie
pojedynczego, powtarzal
równomiernie
1
 Strzałkę wymaganiem
rozłożonych przepisów
obciążeń 48
12
  normowych
długotrwałych𝐸𝐸 𝐼𝐼 48jest𝐸𝐸
(ciężar 𝐼𝐼
konstrukcji ugięcia i jejelementu
wykończenia /
5
  2
  𝑞𝑞𝑙𝑙 ugięcia
!
trwałego elementu prętowego
wyposażenia) przeznaprężeniem
𝑀𝑀!!!! 5określa𝑀𝑀!!!!
oraz !,!"" wsię
parametrów𝑙𝑙zbrojeniu
! wówczas 5 sprężenia:𝑃𝑃! 𝑧𝑧rozciąganym,
!,!""zmomentu
wzoru:
!
𝑙𝑙 siły sprężającej obliczonym
krótkotrwałegoprzez 𝑃𝑃! orazdla 0,5przekroju
dla obciążeniazarysowaneg
–𝑎𝑎obciążeniem
trwałego przy
= 𝑐𝑐 prostoliniowej wyposażenia)
oraz jej
długotrwałym
mimośrodu
przez
trasie w
(quasi-stałym).
𝑀𝑀
cięgna
przęśle
ƒ 𝑎𝑎
obciążenia,
!!!!
przy =
przez
oraz
i prostoliniowej
stałym 𝑧𝑧 wzór
Przy
parametrów
a mimośrodzie
𝜎𝜎 na
oznaczeniu
𝑀𝑀𝑙𝑙 −
jest
trasie
ugięcie ! sprężenia:
naprężeniem
cięgna
!"
swobodnie i sta- w
zginającego
sprężającej od
siłydługotrwałego
podpartego,zbrojeniu przez
rozciąganym
i 𝑃𝑃!
wielokrotnie w przekroju
powtarzal- zarys
równomiernie 𝐸𝐸 𝑡𝑡 𝐼𝐼 rozłożonych obciążeń 48 długotrwałych (ciężar konstrukcji i jej wykończenia /
M oraz
𝐸𝐸!" (x) /jej EI
  !"
𝑡𝑡𝑞𝑞
  (xniezarysowanego
)
 
mimośrodu w przęśle
elementuprzez sprężonego 𝑧𝑧!"5 wzór
łym mimośrodzie 𝑎𝑎𝐸𝐸
!"
𝑀𝑀 =
!,!""
przyjmuje
!!!! 𝛼𝛼na 𝐼𝐼𝑙𝑙 !ugięcie
!" 48
postać: 1 𝑃𝑃𝐸𝐸!swobodnie𝑧𝑧!"
!,!"" 𝑙𝑙 !𝐼𝐼 podpartego,
nego. σs jest naprężeniem !!" w zbrojeniu
–trwałego przy prostoliniowej wyposażenia) przezcięgna
trasie 𝑀𝑀obciążeniem
!!!! 𝑎𝑎 = oraz parametrów
i stałym powodującym
mimośrodzie𝐸𝐸!,!""
i−
𝐼𝐼sprężenia: zarysowanie.
siły sprężającej Stosunek przez 𝑃𝑃! dla przypadków czysteg
lub niezarysowanego – przy
𝑄𝑄𝑙𝑙 !! parabolicznejelementu sprężonego
trasie cięgna 48 przyjmuje
wypadkowego 𝐸𝐸 𝐼𝐼 postać:
zerowych8 𝐸𝐸 mimośrodach
𝐼𝐼 na podporachobliczonym
rozciąganym, !! dla przekroju
Standardowym
oraz
𝑎𝑎5a
 
2
 – = 𝑐𝑐 jej 𝑄𝑄𝑙𝑙 mimośrodu wymaganiem w przęśle przepisówprzez 𝑧𝑧!"5 5wzór normowych
𝑀𝑀 𝑀𝑀
!,!"" na𝑙𝑙𝑙𝑙!ugięcie
!
5 1 jest
𝑃𝑃
𝑃𝑃 𝑧𝑧𝑧𝑧określenie
swobodnie
!,!""
𝑙𝑙 !
𝑙𝑙 ! ugięcia
podpartego, elementu !!" pod!!" obciążenia,
przy
–𝑎𝑎niezarysowanego 3
 
= 𝑐𝑐 𝐸𝐸parabolicznej
przy parabolicznej
𝑡𝑡 𝐼𝐼długotrwałym trasie cięgna
trasie isprężonego czystego
mimośrodach𝑎𝑎 =wypadkowego
𝑎𝑎 = przyjmuje rozciągania
!!!!!!!!
!! na
𝑧𝑧Przy −i zerowych
−48można
podporach !! !"!" mimośrodach
zastąpić proporcją
(dodatnia zarysowanego na podporach
wartość odmierzana i lub !w, odpowiednio.
pełnego
obciążeniem 𝐸𝐸!" !" 𝑡𝑡 𝐼𝐼 elementu (quasi-stałym). 48 𝐸𝐸!,!"" 𝐼𝐼𝐼𝐼! oznaczeniu
postać: 𝐸𝐸𝐸𝐸 𝐼𝐼 𝐼𝐼𝑙𝑙momentu
! a zginającego
σsr jest naprężeniem !od
górę
artością obciążenia równomiernie
(równomiernego od osi obojętnej) lub skupionego, odpowiednio), 48
5 𝑀𝑀 𝐸𝐸 𝑙𝑙
𝑙𝑙 – i zerowych 8
5 𝑃𝑃!,!""𝑧𝑧 w zbrojeniu roz-
– przy
gdzie 𝑞𝑞
 𝑡𝑡
 oraz 𝑄𝑄
  są przy rozłożonych
parabolicznej
– wartością prostoliniowej trasie trasie
obciążenia cięgna Obliczenie
obciążeń 𝑎𝑎
cięgna długotrwałych
wypadkowego
= i stałym
!!!! prawdopodobnej
!,!""
mimośrodzie −
!,!""
!
(ciężar konstrukcji !" wartości
mimośrodach ugięcia
i jej
ciąganym na elementu
wykończenia
podporach
w przekroju w/ oparciu pod
zarysowanym o podane wy
czną, 𝐸𝐸!" 𝑡𝑡 – modułem –trwałego przysprężystości parabolicznej betonu trasie w i mimośrodach
chwili dla 5 𝑡𝑡, a
𝑀𝑀 48
𝐼𝐼
wartości – momentem
𝐸𝐸 𝑙𝑙 !𝑧𝑧 na
𝐼𝐼
5
𝛼𝛼 𝑙𝑙można ! podporach
𝑃𝑃 48 𝑙𝑙 ! 𝐸𝐸 ! !(dodatnia
wykonać 𝐼𝐼 𝑧𝑧
na wartość
podstawie odmierzana
obliczeń w
przez 𝑃𝑃numerycznych zarysowanie. ugięcia e
!
(równomiernego wyposażenia) przez 𝑀𝑀 5oraz parametrów !sprężenia: siły sprężającej
𝑀𝑀 !!
lub skupionego, przy !!!! 5!!!! 𝑀𝑀
!,!"" 𝑙𝑙 51 𝑃𝑃 ! i𝑃𝑃 !𝑧𝑧𝑧𝑧 𝑙𝑙 𝑙𝑙
!,!"" !!
𝑎𝑎 =ƒi !!!! 𝑎𝑎parabolicznej − trasie mimośrodach obciążeniem powodującym
!"!" !
−𝐸𝐸− 8 𝐸𝐸 𝐼𝐼 𝑧𝑧𝐼𝐼!" − 2
!!!!
roju. Współczynnikgórę zależy
𝑐𝑐6
 przy odprostoliniowej
osi obojętnej)podparcia
od schematu 𝑎𝑎rozkładu
=i𝐸𝐸 =
3
 –
odpowiednio), oraz ljej
4
  mimośrodu
– rozpiętością w trasie
teoretyczną, przęśle cięgnaprzekroju
48
przez na podporachstałym
𝑧𝑧48
!,!"" 48wzór
𝐸𝐸 w
𝐼𝐼 𝐸𝐸 mimośrodzie
pełnina48
𝐼𝐼
(dodatnia
!,!"" 𝐼𝐼 zarysowanego
ugięcie48
!,!"" wartość𝐸𝐸!,!""swobodnie 𝐼𝐼
odmie- i przekroju
podpartego,
Stosunek σ niezarysowanego.
/ σ dla przypadków Takie podejście
czystego
𝑀𝑀!!!!
5mimośrodach !" !,!""
5 𝑙𝑙 ! 𝑧𝑧 5na
𝑀𝑀 𝑙𝑙 ! 𝑃𝑃! 𝑙𝑙 ! !,!"" ! 𝑧𝑧!!
1 𝑃𝑃 𝑧𝑧 𝑙𝑙
sr s

E cm (t) – niezarysowanego
Dla określenia – przy parabolicznej
strzałki elementu trasie
chwilowego jednak
i
sprężonego ugięcia nadal
przyjmuje uwzględniać
−pod obciążeniem podporach w
(dodatniasposób możliwie
wartość
maksymalnym do wartości odmierzana dokładny w inne parametry wpływ
−postać:
modułem sprężystości betonu rzana w górę od osi obojętnej) zginania i czystego rozciągania można
𝐼𝐼  – przy prostoliniowej trasie cięgna
od𝑎𝑎wartości
= 𝑎𝑎 = imaksymalnego
stałym mimośrodzie 𝑧𝑧!" −
!!!! !! ! !"
niowej częściej stosuje się wyrażenie górę od osi zależne obojętnej) 48 𝐸𝐸 𝐼𝐼 48 𝐸𝐸 𝐼𝐼 2
(t)
–określonych
w chwili 𝑄𝑄   , a I – 𝑙𝑙  
momentem
przy parabolicznej według trasie
bezwładności powyższych cięgna wielkość wzorów
wypadkowego48𝑀𝑀 ugięcia,
𝐸𝐸!!!! dodaje 𝑙𝑙5𝐼𝐼 ijak
! się 8ugięcie
zerowych moduł ! od odpowiednio
𝐸𝐸 !" 𝑙𝑙 𝐼𝐼sprężystości
mimośrodach zastąpić na rozłożonego
betonu,
proporcją
podporach M
wielkość / M lub N N,
współczynnika
/ od- pełz
𝑃𝑃!1𝑙𝑙 !𝑃𝑃! 𝑧𝑧!,!""
!,!"" !,!""
5 𝑀𝑀5!!!!
Cd Cd
go w przęśle 𝑀𝑀 w postaci: 𝑙𝑙!,!""
!
𝑧𝑧!!!
przekroju.Dla obciążenia określenia
Współczynnik
–7  przy parabolicznej c
dodatkowego: strzałki
zależy od chwilowego sche- 𝑎𝑎wszystkie
trasie i mimośrodach 𝑎𝑎 = ugięcia
5 𝑀𝑀 dane pod 𝑙𝑙 !obciążeniem
dotyczące − 5 𝑃𝑃 𝑧𝑧 geometrii
𝑙𝑙 maksymalnym powiednio.
elementu do wartości
i cięgien.
𝐼𝐼𝑧𝑧!! na 𝐼𝐼 𝐸𝐸podporach 𝐼𝐼 (dodatnia wartość odmierzana w
𝑀𝑀𝑙𝑙 ! = − 𝑧𝑧 −
5   48 48
𝑎𝑎 wzorów
= 𝐸𝐸!,!"" 𝐸𝐸!!!! !,!"" 48 −
8 𝐸𝐸𝐼𝐼 !,!"" !!"!" 2
określonych
4  górę
matu podparcia 𝑎𝑎– = dla 𝛼𝛼od i rozkładu
obciążenia osi według
obojętnej) obciążenia.
równomierniepowyższych rozłożonego dodaje się
!,!"" ugięcie od odpowiednio Obliczenie rozłożonego
prawdopodobnej wartości
– przy 𝐸𝐸!" parabolicznej
Dla𝑡𝑡 określenia
𝐼𝐼 częściej trasie
strzałki ichwilowego
mimośrodach 48 𝐸𝐸
ugięcia 𝑧𝑧!!pod
!,!"" 𝐼𝐼
na obciążeniem
podporach 48 𝐸𝐸 !,!"" 𝐼𝐼
(dodatnia
maksymalnym wartość
do odmierzana
wartości w o podane wy-
W praktyceobciążenia obliczeniowej
𝑐𝑐  górę od określonych dodatkowego: według
sto-
Literatura
powyższych 5 𝑀𝑀 wzorów 𝑙𝑙 ! 5
dodaje 5 𝑀𝑀 𝑃𝑃
się 𝑙𝑙
!!
!!𝑙𝑙ugięcie od odpowiednio𝑧𝑧
ugięcia elementu
rozłożonego
w oparciu
orów zależnych od obciążenia,
– przy
suje się 𝑙𝑙  wyrażenie 𝐸𝐸 osi
prostoliniowej
𝑡𝑡 obojętnej)
współczynniki
 
!" zależne równomiernie od wartości trasie𝛼𝛼 jako
cięgna wyniki i stałym
!!!!
Dla określenia rozwiązania mimośrodzie
𝑎𝑎 !=−strzałki chwilowego !!
ugię- żej wyrażenie dla wartości można wyko-
– dla obciążenia obciążenia dodatkowego: 𝑎𝑎 = rozłożonego 𝑧𝑧 −
lki zginanejmaksymalnego
przyjmują wartości momentu zależne od schematucia
zginającego 48 5podparcia
𝑀𝑀𝐸𝐸!!!!
pod !,!"" 5 𝑙𝑙𝐼𝐼i !!!!
𝑀𝑀
obciążeniem 4848 5𝑙𝑙𝐸𝐸!!" 𝐸𝐸 !
!,!"" 𝑙𝑙1𝑡𝑡!! 𝑃𝑃𝐼𝐼𝐼𝐼! 𝑧𝑧!"!"𝑙𝑙 ! 𝑧𝑧do
𝑃𝑃maksymalnym !!2 nać na podstawie obliczeń numerycznych
–
8  
dla obciążenia – dla obciążenia równomiernie
o dowolnym 𝑎𝑎 podręcznikach
= schemacie 𝑎𝑎 =rozłożonego −25 – PN-EN 𝑀𝑀−! 𝑙𝑙 𝑧𝑧!" −
a. Wartości wwspółczynnika
przęśle 5  Dla
w postaci: 5a   podawane
określenia strzałki chwilowego są w wielu [1]
48 𝐸𝐸ugięcia
wartości Eurokod 48 𝑎𝑎𝐼𝐼=
określonych i
𝐸𝐸!,!"" pod 5 𝐼𝐼obciążeniem
48 𝐸𝐸według ! 𝐼𝐼 powyższych 1992-1-1; 2 PN-EN
maksymalnym 1992-1-2.
ugięcia elementudo wartości dla przekroju w pełni
!,!"" ! 𝑙𝑙 8
𝑀𝑀!,!"" ! 𝐼𝐼𝐸𝐸!,!"" 𝐼𝐼
określonych według powyższych [2]
wzorów BASTGEN
wzorów dodaje 𝑎𝑎 = 48
dodajesię 𝐸𝐸
K.J.
ugięcie𝑀𝑀
!" się 𝑙𝑙 𝑡𝑡
Übersicht
ugięcie
od odpowied- od über
odpowiedniodie Verfahren
zarysowanego rozłożonego
i zur Berechnung
przekroju niezarysowa- des Relaxat
Dla
––𝑎𝑎 przy określenia 𝑀𝑀𝑙𝑙 !
strzałki chwilowego ugięcia pod obciążeniem ! maksymalnym do wartości
𝑡𝑡    parabolicznej trasie i mimośrodach 𝑎𝑎 ugięcia =𝑧𝑧!!𝛼𝛼 48na 𝐸𝐸!" podporach
𝑡𝑡 𝐼𝐼 (dodatnia wartość odmierzana w
sprężonych pod obciążeniem
𝐸𝐸obciążeniadla
= 𝑘𝑘obciążenia długotrwałym   o dowolnym są łącznym schemacie
des efektem
Betons aus dem Kriechverhalten des Betons, Beton- und Stahlbetonbau. Be
określonych𝑡𝑡 – dla dodatkowego:
𝐼𝐼wedługokreśla
obciążenia nio
powyższych wzorów dodaje!"
o dowolnym rozłożonego
schemacie obciążenia
𝐸𝐸 𝑡𝑡 dodatkowego:
𝐼𝐼
się !ugięcie od odpowiednio rozłożonego nego. Takie podejście powinno jednak
u zjawiska pełzaniagórę od𝐸𝐸!" osi
Ich𝑡𝑡obojętnej)
!"
betonu. wartość się ƒnadla podstawie
obciążenia równomiernie 𝑀𝑀 𝑙𝑙 rozłożonego nadal uwzględniać w sposób możliwie
–gdzie dla obciążenia
obciążenia 𝛼𝛼 jestdodatkowego: współczynnikiem równomiernie179–185. rozłożonego
określanym
5 𝑀𝑀!!!!𝑎𝑎𝑙𝑙𝑎𝑎!=wg zasad
=𝛼𝛼𝛼𝛼5 𝑃𝑃!!𝑙𝑙 !
𝑀𝑀 !
! 𝑙𝑙 !
opisanych powyżej. 𝑧𝑧!! dokładny inne parametry wpływające na
Analogicznie do6  wzorów zależnych od ob-
5a  
9  – dla obciążenia równomiernie 𝑎𝑎 = [3] rozłożonego
Norma PN-B-03264:2002 −5 𝐸𝐸𝐸𝐸!" !"𝑀𝑀!𝑡𝑡𝑡𝑡𝑙𝑙 𝐼𝐼𝐼𝐼 𝑧𝑧!" −Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone, obl
ciążenia, gdziewspółczynniki 𝛼𝛼 gdzie
jest k 𝛼𝛼jako
współczynnikiemjestwyniki współczynnikiem 48 określanym
roz- określanym 𝐸𝐸!,!"" 𝑎𝑎 𝐼𝐼sprężonych
= wg wg48 zasad
zasad 𝐸𝐸!,!"" !opisanych
opisanych 𝐼𝐼 powyżej. 2 wielkość ugięcia, jak moduł sprężystości
powyżej.
4.2. Ugięcia zarysowanych
𝐼𝐼   ugięcia belki zginanej statyczne elementów 5
i projektowanie.
48 𝐸𝐸!"! 𝑡𝑡 𝐼𝐼 𝑀𝑀 𝑙𝑙
wiązania𝑡𝑡  Dla
𝑘𝑘   określenia
równania strzałki chwilowego ugięcia 𝑎𝑎 = pod obciążeniem maksymalnym betonu, wielkośćdo wartości współczynnika pełzania
–
przyjmująokreślonych dla obciążenia
wartości zależne 4.2. Ugięcia odo dowolnym
zarysowanych
schematu [4]
schemacie Manual
elementów
dla obciążenia „Cracking
48
sprężonycho !" 𝑡𝑡 𝐼𝐼 and
𝐸𝐸dowolnym Deformations”,
schemacie oraz CEB,dane
wszystkie Lausanne,
dotyczące1985. geometrii
4.2.
Elementy
– dla Ugięcia
7  obciążenia zginane, według
zarysowanych o którepowyższych
dowolnym pracują
ƒ
elementów
schemacie wzorów
jako sprężonych
zarysowane, dodaje się ! ugięcie odprzechodzą
najczęściej odpowiednio do rozłożonego
fazy drugiej
podparcia i
9a   schematu
6  obciążenia obciążenia.
dodatkowego: Wartości 𝑀𝑀 ! 𝑙𝑙 elementu i cięgien.
współczynnika jedynie podawane na części
Elementy
są wswojej
zginane, które
wielu pod- długości.
pracująWówczas jako 𝑎𝑎 = 𝛼𝛼ich𝑀𝑀odkształcenia
zarysowane, !
! 𝑙𝑙najczęściej przechodzą można do określać
fazy drugiej jako pośrednie
–Elementy dla obciążenia zginane,
jedynie na równomiernie
które
części pracują
swojej rozłożonego
długości. jako Wówczas𝑎𝑎
zarysowane, = 𝛼𝛼 𝐸𝐸
ich 𝑡𝑡 𝐼𝐼
najczęściej
odkształcenia można przechodzą
określać do
jako fazy
pośrednie drugiej w
pomiędzy 𝑐𝑐   występującymi w fazach zarysowanej 𝐸𝐸zasad
!" oraz𝑡𝑡 !opisanych
𝐼𝐼 niezarysowanej. Norma
Literatura [1] proponuje
ręcznikach 𝑀𝑀i!!!!
gdzie
𝐼𝐼  jedynie
tym celu𝛼𝛼   na
tablicach. jest
pomiędzy współczynnikiem
części
wyrażenie: występującymi
swojej długości. określanym
w fazach
Wówczas zarysowanej wg 5ich !" 𝑀𝑀 oraz 𝑙𝑙 niezarysowanej.
odkształcenia
!
powyżej.
można Norma [1] proponuje
określać jako w
pośrednie
Ugięcia gdzie elementów jest celu
𝛼𝛼 tym współczynnikiem
sprężonych wyrażenie: pod określanym 𝑎𝑎 = wg zasad opisanych powyżej. [1] Eurokod 2 – PN-EN 1992-1-1; PN-EN
obciążeniem pomiędzy 8   występującymi w fazach zarysowanej
10   długotrwałym są łącznym gdzie 𝛼𝛼 k jest ==współczynnikiem
𝛼𝛼 ξ𝛼𝛼 ξ𝛼𝛼48
!!!! + +𝐸𝐸!"
oraz
11−− 𝑡𝑡ξ niezarysowanej.
ξ𝐼𝐼𝛼𝛼!𝛼𝛼
określanym Norma
1992-1-2. [1] proponuje w
7  4.2. Ugięcia zarysowanych elementów sprężonych !
tym
–W
efektem ugięcia 4.2.dla celu
obciążenia
powyższych
Ugięcia
sprężystego wyrażenie:
W powyższych zarysowanych o dowolnym
wyrażeniu schemacie
jest
zja-𝛼𝛼elementów
wyrażeniu 𝛼𝛼 jest parametrem
parametrem sprężonych rozważanej
rozważanej
powyżej. deformacji. deformacji. W [2] WBASTGEN
uproszczeniu
uproszczeniu można można über die
𝑀𝑀𝑙𝑙że !i wpływu wg zasad opisanych K.J. Übersicht
wiska pełzania przyjąć,
𝑃𝑃  
𝑐𝑐  Elementy
! betonu. że
przyjąć,
𝑎𝑎 = 𝑘𝑘zginane, które 𝛼𝛼
Ich jest
wartość ugięciem.
𝛼𝛼   jest ugięciem.
określa 𝛼𝛼 ! i𝛼𝛼 𝛼𝛼! i
!!
𝛼𝛼𝛼𝛼
są!! =
są ξ𝛼𝛼
wartościami
wartościami !! + 𝑀𝑀 1 !
−
𝑙𝑙 ! ξ 𝛼𝛼
rozważanego
rozważanego ! parametru
parametru przy przy
założeniu
Verfahren założeniu
zur Berechnung des Relax-
W powyższych braku 𝐸𝐸 rys wyrażeniu
𝑡𝑡 i 𝐼𝐼
pełnego pracują jest
zarysowania,
𝛼𝛼 jako
4.2. Ugięcia
parametrem zarysowane,
odpowiednio. 𝑎𝑎 = 𝛼𝛼
zarysowanych
rozważanej Parametr najczęściej ξ elemen-
deformacji.
jest przechodzą
współczynnikiem W dodystrybucji,
fazy drugiej
uproszczeniu można
braku
się na podstawie Elementy rys izginane, pełnego które
skorygowanej, !" zarysowania,
fikcyjnejpracują jako odpowiednio.zarysowane, 𝐸𝐸!" Parametrnajczęściej
𝑡𝑡 𝐼𝐼 usztywnienia ξ jest współczynnikiem
przechodzą do fazy drugiej
ationsverhaltens dystrybucji, aus dem
des Betons
nej wartości modułu jedynie
11  
przyjąć, sprężystości naże części
którego 𝛼𝛼 jest zadaniem swojej
betonu,
ugięciem. długości.
jest uwzględnienie
nazywanego
𝛼𝛼 i tów
𝛼𝛼 Wówczas
sprężonych
są tensionich
modułem
wartościami odkształcenia
stiffening, rozważanego można określać
przekroju
parametru wskutek
przy jako pośrednie
założeniu
wartości którego
jedynie
modułu
8  gdzie 𝛼𝛼 zadaniem
na
sprężystości
jest części
współpracywspółczynnikiem jest
swojej
betonu,
na uwzględnienie
długości.
na-
rozciąganie ! określanym
betonu Wówczas
!! tension
między wg ich stiffening,
rysami. zasad odkształcenia
Jego opisanych usztywnienia
wartość można
powyżej.
określa się przekroju
określać jakowskutek
Kriechverhalten
następująco: pośrednie
des Betons, Beton- und
zywanego pomiędzy
braku modułem 9   występującymi
rys i występującymi
pełnego
efektywnym: zarysowania, w fazach zarysowanej
odpowiednio.
Elementy zginane, oraz
Parametr
które niezarysowanej.
pracują ξ jest współczynnikiem
jako za- Norma
Stahlbetonbau.[1] proponuje
dystrybucji,
Berlin 1977, w
pomiędzy
współpracy na rozciąganie wbetonu
fazach zarysowanej
między rysami. oraz Jego niezarysowanej.
wartość określa Norma [1] proponuje
się następująco: w S. 179–185.
nej wartości modułu tym
𝑧𝑧!"   celu wyrażenie:
którego
tym sprężystości
celu zadaniem 𝐸𝐸
wyrażenie:
! !" betonu, jest uwzględnienie
nazywanego rysowane, tension
modułem najczęściej stiffening, usztywnienia przekroju wskutek
przechodzą do fazy [3] Norma PN-B-03264:2002 Konstrukcje
4.2.
𝐸𝐸!,!"" = 𝑘𝑘Ugięcia
𝑎𝑎współpracy =𝑘𝑘   𝑀𝑀𝑙𝑙 zarysowanych   elementów 𝛼𝛼 = sprężonych
ξ𝛼𝛼 + 1 − ξ 𝛼𝛼
12  powyższych 𝐸𝐸!" 1 +𝑡𝑡 𝜙𝜙 na 𝐼𝐼 𝑡𝑡, rozciąganie
𝑡𝑡! betonudrugiej 𝛼𝛼jedynie
między = ξ𝛼𝛼rysami. na częściJego
!! + 1 −
!! swojej
ξ 𝛼𝛼wartość !
! długości. określabetonowe,się następująco: żelbetowe i sprężone, oblicze-
W W powyższych 𝐸𝐸 !" wyrażeniu
wyrażeniu 𝛼𝛼 jest
Wówczas
𝛼𝛼 jest jako parametrem
parametrem ich odkształcenia rozważanej
rozważanej można deformacji.
określać
deformacji. W niauproszczeniu
statyczne
W uproszczeniu można
i projek-
można
entu prętowego𝐸𝐸określa Elementy = 9a   się zginane,
wówczas które z wzoru: pracują zarysowane, najczęściej przechodzą do fazy drugiej
Strzałkę przyjąć, ugięcia że
przyjąć, elementu𝛼𝛼𝛼𝛼!jest ugięciem.
prętowego 𝛼𝛼 ii 𝛼𝛼
𝛼𝛼!!jako są wartościami
𝛼𝛼!!pośrednie wartościami pomiędzy rozważanego
występującymi parametru towanie. przy założeniu
!,!""
9  jedynie 1 na +że 𝜙𝜙
z𝑀𝑀𝑙𝑙
części 𝑡𝑡,jest
wzoru:! swojej
𝑡𝑡 ugięciem. długości. są
!!Wówczas ichParametr rozważanego
odkształcenia parametru
można [4]określać
przy
Manualjako
założeniu pośrednie
określa się braku wówczas
𝑎𝑎 =𝑀𝑀się
braku rys
𝛼𝛼rys i pełnego
i  pełnegozzarysowania, zarysowania, w fazach odpowiednio.
odpowiednio. zarysowanej oraz
Parametr niezarysowanej. ξ jest współczynnikiem
ξ jest współczynnikiem dystrybucji,
„Cracking
dystrybucji,
entu prętowego określa pomiędzy wówczas
występującymi
𝐸𝐸zadaniem
!!!! 𝐼𝐼 jest wzoru: w fazach
Norma [1]tension zarysowanej oraz niezarysowanej. Norma [1] proponuje w
którego
𝑘𝑘   któregozadaniem !,!"" ! jest uwzględnienie
uwzględnienie proponuje
tension stiffening,
stiffening, w tym celuusztywnienia wyrażenie:
usztywnienia przekroju
and Deformations”,
przekroju wskutek
wskutek
tym celu 𝑀𝑀𝑙𝑙
wyrażenie: CEB, L aus anne,
ganiem przepisówwspółpracy 𝑎𝑎 normowych
= 10  
współpracy 𝛼𝛼 na jest
narozciąganie
rozciąganie określenie betonu
betonu ugięcia między
między elementu rysami.pod
rysami. Jegowartość
Jego wartośćokreśla określasię sięnastępująco:
następująco:
wałym (quasi-stałym). 𝐸𝐸 𝐼𝐼
Przy oznaczeniu momentu zginającego od
!,!"" 𝛼𝛼 = ξ𝛼𝛼 !! + 1 − ξ 𝛼𝛼 ! 1985.
9a  
Wnormowych powyższych wyrażeniu jest parametrem rozważanej
aganiem
onych przepisów
obciążeń długotrwałych 𝑃𝑃!   jest
(ciężar określenie 𝛼𝛼 ugięcia
konstrukcji i jej elementuwykończenia pod / deformacji. W uproszczeniu można
wałym przyjąć, że 𝛼𝛼 jest ugięciem. 𝛼𝛼 i 𝛼𝛼 są wartościami rozważanego parametru przy założeniu
a) przez(quasi-stałym).
𝑀𝑀!!!! oraz 𝑀𝑀!!!! Przy   oznaczeniu
parametrów sprężenia: momentu siły! zginającego
sprężającej
!! od przez 𝑃𝑃! Maj – Czerwiec 2015 Nowoczesne Budownictwo Inżynieryjne 113
braku11  
onych obciążeń długotrwałych rys i pełnego (ciężar zarysowania, konstrukcji i jej odpowiednio.
wykończenia Parametr / ξ jest współczynnikiem dystrybucji,
przęśle przez 𝑧𝑧!"którego wzór na ugięcie jest
zadaniem swobodnie uwzględnienie podpartego, tension stiffening, usztywnienia przekroju wskutek
a) przez 𝑀𝑀!!!! oraz parametrów sprężenia: siły sprężającej przez 𝑃𝑃!