R. J. G. RYCROFT, S. J. ROBERTSON, S. H.

WAKEUN

DERMATOLOGIA

Ĺ0 'gxl U
 R|cHARDJ G RYCROFT
STUARTJ R0ßERTsoN
SARAH H WAKEUN
I -Jr

‹-'
._
_
'-'-.
'=:r‹'__. _` __ _ _ ` -` _

aarznaywmc
DERMATOLOGIA
ipøłączefllecislrúfeadhcíśäa viygødyłąbeżpieczeńfitviaíwiileczeniu
Redakcja naukowa wydama pc›|sk|ego
ciężkie] ;pøstati *łilslczycy
péanaa czalapacjencaw asiągnęła PAs| 75 aa 12 cyg. od rozpoczęcia leczenia* prof dr hab med LIDIA RUDNICKA
dwóch dawkach początkowych iculejne podania leku razcna 12tygodni 2 dr hab n med MAŁGORZATA OLSZEWSKA
bięzpieczeiństvvo potwierdzone w 5-letnich badaniach klinicznych za udziałem lek MARTA SAR-POMIAN
3iÍ 17 pacjentów”

Tłumaczeme zjęzyka angielskiego

lek PAWEŁ TRACZEWSKI

fş ®

Stelara
(ustek|numab)

Mfmfldß 1 ma npplcnaa lamer aoua;ama7s¬84. 1.caaranaqcayuarzßauinaLaqniazgasaamaa

łßflrßhłwmfllv ---' .mmm um W na mu az:a ma - -severepso n asus:
' fnlrazumfmms
a years affu
n :rw-u|:,IiJ'. _
Pa-'1¦'ĽE»'~'~6fIfih› -' puma nl n±u,v.Ha,au.cnaz|ain,a.s1rabara»a1cnzazn;anaa¬auafm±|=HuEHa‹ 1,

PZWL
PHOEHIX 2 and ACCEPT In

""'|_›

1%:1ugva|=|‹zsp ma Janggen I
n=
 _ " 1 "' _ .„ '_ ' _ '||_-. of .a ' .- _ - ' '_

Tytuł oryginału: Dermatology. A Colour Handbook. Second Edition sP|s 1'REśc|

Copyright © 2010 CRC Press, a member of Taylor 8a Francis Group

© Copyright by Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2014 “Hal Przedmowa do drugiego wydania _ _?
Wstęp . _ _ _ _ _ . . . . . _ . . _ . _ . _ _ _ _ _8
Choroby pęcherzowe
Pęcherze podrogowe
Potówki zeylde _ _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _52
Rybie łuski
Hybia luska zwykla _ _ _ _ _ _
lłybia luska dżiedziczona
reccsywnie związana
_ T0

CZĘŚĆ 1 Podrogowa dermatoza

krostkowa _ . _ _ . . . _ . . _ . _ _ _ _o2
z chrontosomem X _ _ . _ _ _ _ 'Fl
Wszystkie prawa zastrzeżone.
DERMATOZY Pęcherze śródnaskórkowe Niepęcherzowa wrodzona
Wyprysk/zapalenie skóry eryt1'odet'n11aichtlotyczna _ 72
Przedruk i reprodukcja wjakiejkolwiek postaci całości bądź części książki bez pisemnej zgody Choroba l-Iaileya-Haileya
W}pi'y'sk atopowy (atopowe Pęcherzowa 'wrodzona
wydawcy są zabronione. (rodzinna lagodna przewlekła erytroclennia 1cht1otyczna _ T3
zapalenie skory) . _ _ _ . _ _ _ _ _ _14 pęcherzyca) _ _ . _ _ _ _ _ . . _ _ . _53
Wyfp1¬ysk_}1ocludzi _(vÊÍ1y*skży'lt1}f, Pęcherzyca _ . _ _ . _ _ _ . _ . . . _ .54 Rybia łuska blaszkowata _ _ 74
llfiñfill ll!
g1'aw1tacy|ny,zyl' owy, Rybiałuska arlekinowa _ _ _ 74
z zasto]u__) _ . . _ _ . _ _ _ _ . _ _ . _ _1? Pęcherże poclnaskórkowe
mlnwlc Zespoły rybiej łuski
ZllB|Jll Łojotokowe zapalenie skóry Peinfigoid pęcherzony . . . _ . .56
Zespół Nethertona . _ _ _ _ _ _ 75
KSIĄŻKĘ (wypI'ySk l0jotok0v'.'¬y) _ _ _ _ _ _ _l8 Peinfigoicl błon śluzowych
ii.-'ypr'ysk pieniążkowaty _ _ . _ _ . _ _20 'Ĺpemfigoid bliznot-".-aciejący) _ _56
Pemiigoid ciężarnych . _ _ _ _ _ 5? Trądzik i inne związane
Autorzy, Tłumacz i Wydawnictwo dołożyli wszelkich starań, aby wybor i dawkowanie leków Wypryfsk zimowy _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _21 z nlrn choroby
w tym opracowaniu były zgodne z aktualnymi wskazaniami i praktyką kliniczna. Mimo to, ze Wyprysk potnicowy dłoni Ńabyte pęcherzowe
oddziclanie się naskórka _ _ _ .58 Trądzik pospolity _ _ . _ _ . . _ _ _ _ 76
względu na stan wiedzy, zmiany regulacji prawnych i nieprżerwany napływ nowych wyników i stop Ĺpomplzolyr) _ _ . _ _ _ _ _ _22
Trądzik indukowany lekami _ _ _ 7?
Opryszczkowate zapalenie
badań dotyczących podstawowych i niepożądanych działań leków, Czytelnik musi brac lrlłoclzień cze zapalenie skóry
skonf . _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ .58
stóp _ _ _ . _ . . _ . . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _23 Acate e_rcoriée _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ _ 78
pod uwagę informacje zawarte w ulotce dołączonej do każdego opakowania, aby nie przeoczyć
Świerzbiączka guzkot-\"a _ _ _ _ _ _ _ _23 Linijna Iga derrnatoza Trąclzik niernowlęcy . _ _ _ _ _ _ _ _ ?`8
ewentualnych zmian we wskazaniach i dawkowaniu Dotyczy to także specjalnych ostrzeżeń pęcherzowa _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _58
Liszaj zwykły _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _24 Zapalenie rnieszkow \-dosox-woli
i środków' ostrożności. Należy o tym pamiętać, zwłaszcza w przypadku nowych lub rzadko Toczeń rutnicniowaty skory glowy z'.-'nązane
stosowanych substancji. _ líontaktowe zapalenie skory _ _ _ _ _25 ulcładoi-i'y'pęchet'zowy _ _ _ . _ _G0 z trądzikiein _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 78

Wydawca: Stella Nowosraicico-Powłitlco

i i _ C. 585145 Samouszkodzenia skóry
(dermot'itis artefactct) _ . . _ _ _28
Pęcherzowy rumień
wielopostaciowy _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _E30
Liszaj płaski pęcłierzowy i łicheri
Trądzik rożowaty _ _ _ _ _ _ . . _ _ _
Ükoloustne zapalenie skory _ _ _
79
80
W I-l.zÜil-l'};='=
Redaktor prowadzący: Ewa Jaworska. Nieza palne dermatozy płaritts pem'phigo'ides _ . _ . _ _ .E31
l_± ›._:1. _
zawodowe Dermatozy okolicy
Pcedaktor merytoryczny: Barbara Kowalsica.
fihvr
fa' ,¿¿.JJ-r__
¿' _ f Pęcherzowe oddzielenie się narządów płciowych
Trądzik chlo1'on-y (_cltłorc.mts) _ _ _29 naskórka i odbytu
Producent: Anna Bączłcozosko
Inne dennatoży zawodowe _ _ . _ _ _'30 Post.ac zwykła pęcherzowego Hogowce krwawe . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 82
Nadmierna potliwość oddzielania się naskórka _ _ _ _G2
Projekt okładki i stron tytułowych: Lidia Micha.lalc_-Miroiisłco Brodawkowatośc _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ 82
thiperhydrozaj . _ . _ _ . _ _ _ _ _ _Iłl Postać łącząca pęcherzowego
ocldzielania się naskórka _ _ _ _63 Plainki Fordvce`a _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 83
Pokrzywka Postać dystroficzna Torbieíe naskorkowe _ . _ _ . _ _ _ 84
Wydanie I Polc1'zrwka kontaktowa . _ _ _ _ . _ _ _'32 pęcherzowego oddzielania się Kalcynoza niosżny . _ _ . . _ . . _ _ 84
naskórka _ _ _ _ . . _ . . _ _ _ _ _ . _ _G4 Lisząj twa1¬cl:z'_inowy . _ . . . _ . _ _ _ 85
Warszawa 2014 Uniwersytet Medyczny w Lublinie Polozywka fizylcalna . . _ _ . _ _ _ _ _ _'33
nr inw.: W - 23417 Polu'zy-wka zi-'tykł_a . _ . _ _ . _ _ _ _ _ .34
Liszaj płaski _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 88
ISBN 978-83-200-4538-3 Zaburzenia rogowacenia
Poluzywlca naczyniowa _ . _ _ _ . _ .34 Reaktywne zapalenie stawot-x-' _ _ 88
Hogowace-nie tnieszkowe . _ _ _ _ _ _G5
Zapalenie żolędzi Zoona _ _ _ _ _ 88
Übrzęknaczynioruchowy _ . _ . _ _ _35 De1rnatozype1'łb1'ujące _ _ _ _ _ . _ .G5
h'lastoc.ytoza i pokrzywka Pozasutkowa postac choroby
02-460 Warszawa, ul. Gottlieba Daimlerai Erytrokeratodermie . _ _ . _ _ _ _ . _ .66 Pageta _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 89
barwnikowa . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 86
tel. 22 695-40-33, infolinia: 801-142-080 BGMCh G365/13 Choroba Dariera _ _ . _ _ . . . _ _ . _ _6? Ropnie mnogie pach
www. pzwl. pl Rogowce dłoni i stóp (trądzik apoklyrloi-yy) _ _ _ _ _ 90
Choroby
g rudkowo-zluszczające Dziedzicz11y1'ogov~iec dłoni Acrodermatitis enteropatizicct _ 90
Księgarnia wysyłkowa: Łuszczyca . _ . _ . . _ . _ . . _ . . _ . _ _ .38 istop . _ _ . _ _ _ _ _ _ . _ . . _ _ _ _ _ .68 -Skorna postac choroby
tel. 22 695-44-80 Nabyty rogowiec dłoni Leśniowskiego-Crohna _ _ _ 91
Przyłuszczyca plackowata
e-mail: wysylk0wa@pzwl_pl drobnoogniskowa _ _ _ _ . _ _ _ _ _43 i stop _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _B9 Choroba Behçeta _ . _ . _ _ _ _ _ _ _ 92
Łupież tńżot-'.yGiberta . . _ _ _ _ _ _ _44 Rogowiec puiiktowy dłoni _ _ .B9 Neoplazja sródnablonkowa _ _ _ 93
Łupież czerwonymieszkowy _ _ _ _-45 Opiysżczka narządów płciowych 94
Skład i łamanie: ALINEA Ptzyłuszczyca (_Pity-riasis Drożdżyca (kandydoza) _ _ . _ _ _ 95
Druki oprawa: Replika, India łicłtenoides) . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 46 líiła _ . . _ _ _ _ _ _ _ . _ . . . _ _ . . . _ _ 96
Liszaj plaslo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _47
0 1 P” I -r'-'¬.
.F dp,-"r'“ 4) *JD f- _,p 'N
_t__';Š
:__~» -„Ł _¬-.-r __¿
L
In.. \`Li._'\`- l '_-'_'-l|"I'_'i1¬ J`|_ _ 'c' 1 ;_ ' _ 2 . '_ _ .' - .p ._ł'_Ł'..-. ze- . _ - _- ' - ' - ._._'- 1.' _ _-Ĺ' _

Choroby włosów Nadwrażliwość na światło Zespół Sweeta (ostra Zakażenia grzybicze

Łysienie płackowate _ . . . _ _ _ _ _ _ _98
gorączkowa dennatoza częśc 2 Nowotwory złośliwe
i ich stany prekursorowe
Łysienie telogenowe _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _99
Nabyte idiopatyczne
fotodermatozy neutrofilowa) _ _ _ _ _ _ _ 14? Noworwonv Ptogowacenie słoneczne (sołor
Derniatofitozy _ _ _ . . _ _ _ _ _ _ _ _ _222
Pcrtnicułitis (_zaĘ1lenie Łupież pstry _ . . . _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ .224
Wielopostaciowe osutki Łagodne novirotwory I keratosis, a.ci:inic kemtos'i.s_) .193
Łysienie androgenowe _ _ _ _ _ _ _ _IÜO świetlne (PLE) _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _i 19
podskórnej tkan ` wywodzące się z naskórka Sporotiychoza _ . _ _ . _ _ _ _ . _ _ _ .225
tłuszczowej) _ . _ . . _ _ _ 148 Czerniak _ _ _ _ . . . _ . _ _ _ _ _ _ _ . _ _Í94
Łysienie błiznowaciejące _ _ _ _ _ _100 Infekcje drożdżakowe _ _ _ _ _ _ _ _226
Świerzbiączka letnia Skórne manifestacje' Znamię naskórkowe _ _ . _ _ . _ _ _ _1?'-'ll Choroba Bowena _ . . _ _ _ _ _ . _ _ _Ĺ96
Trichotillomania . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _101 (actinic prurigo) _ . . _ . _ _ _ _120 Mycetome . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . . . _ _ _227
chorób układowyc Znamięłojowe _ _ . . _ . . _ _ _ _ _ _ _174 Rak kołczystokomórkoa-y _ . _ _ _ _`_97
Hirsutyzm . _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _l02 Przewlekłe posloneczne
Rogowacenie ciemne _ _ _ 149 Brodawka łojotokowa . _ . _ _ _ . _ _Íl75 Hak podstatwlokomórkowy _ _ _ _Ĺ98
Hiperttychoza _ . _ _ . _ _ _ _ . _ _ _ _102 zapalenie skóry . _ _ . _ _ _ _ _ _ _121 Zakażenia wirusowe
Porokeratozy _ _ _ _ . _ _ _ _ _ 1 50 Dermc.'.t.ost`s pap-u.l.osa nigra _ _ _ _Ĺ76 Mięsak naczyniowy _
Pokrzywka słoneczna _ _ . _ _ .122 Odra . _ _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ . _ _228
Ziarniniak obrączkowaty _ 152 Rogowiak kolczystokomórkowy (ongtoso-rcomct) _ _ _ _ . . . _ _ _-99
Zaburzenia pigmentacji Opiyszczki ospówkowate _ _ _122 (łce~ra.toactmtlt.oma) _ _ _ _ _ _ _ _'_ 7? Różyczka _ _ _ _ _ _ . _ _ . . _ _ . . _ _ _228
Hipermelanozy Pltytopltotodennatitis . _ _ _ _Ĺ22 Obumieranie tluszczowate 153
Rogowiakjasnokomórkowy Skórne choroby _ Rutnień zakażny _ _ . _ . _ . _ _ _ _ _229
Przebarwienia pozapalne _ _ _103 Fotodermatozy 0 podłożu Sarkoidoza _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _ Ĺ 54 (guz Degosa) _ _ . _ . . _ _ _ _ _ _Ĺ78 Iimfoproliferacyjne Zespół dłoni, stóp i ust _ . . _ _ . _ _229
Plamy typu genetycznym Guzki reurnatoidalne _ _ _ _ 55 Torbiel naskórkowa _ . . _ _ . . . _ _Ĺ78 Łagodny naciek limiocytarny Gorączka guczołowa
kawa z mlekiem _ _ _ _ _ _ _ _ _ _1|.'I'4 i metabolicznym Ziarniniakowe zapalenie Jessnera _ . _ . _ . _ . _ _ . _ _ _ _ _200 (mononukłeoza zakaźne) _ _ .230
Torbiel trichołemmalna . . . _ _ _17'9
Skrobiawíca plamista Porfirie skórne . _ _ _ _ _ _ . _ _ _12-4 warg (zapalenie warg
L-ymphomatoid pctpułosts _ _ _ _ _200 Ospa wietrzna . _ . _ _ _ _ . _ _ _ _ _ _230
Meisnera) _ . _ . _ . _ _ _ _ Ĺ56 Prosak _ _ _ _ . _ . . . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ Ĺ_'i'9
i liszaj amyloidowy _ _ _ _ _ _ _ _1|Ź'6 Porfiria skórna późna . _ . _ _ _124 Ziarniniak grżybiasty _ _ _ _ ~`
Twardzina ograniczona Półpasiec _ _ . _ _ _ _ _ . _ . . _ _ _ _ _ _23l
Znamię Beckera _ _ _ _ _ _ _ _ _ .ĹIÜ6 Protoporfiria (morphea) . _ _ . _ _ _ _ _ 156 Łagodne nowotwory Zespół Sézarjfego . _ _ _ _ _ Opryszczka zwykła _ _ _ _ . _ _ . _ _ _232
Nietrzymanie barwnika erytropoetyczna _ . _ _ . _ _ _ _ _125 wodzące się ze skóry
Twardzina ukłaclowa _ _ _ _ 158 Lirnfocytoma . . _ _ _ _ _ _ _ _ _ řśíliłífś |-:~i-:>›-~
Ĺ;-7'(_¬f_¬ Brodawki wirusowe _ . _ _ _ _ _ _ _ _234
(incfontiiterttio pigmenti) _ _ _107 Wrodzona protoporfiria fiaściwej
Melazrna . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _1iE'8 erytropoetyczna _ _ _ _ _ _ _ _ _ _126 Obrzęk twardzinowy Pierwotny chłoniak skóry Epiderntodt spłccsia
Wlókniak twarcly _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _l8Ü z komórek B . _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _203 oerrtccifiirrnis . _ _ _ _ _ . _ _ . _ _236
Fotodermato Z defektem Buschkego _ _ _ _ _ _ _ _ _ 159
Poikiłodermia Ciyatte`a _ _ _ _108 Xcrtt.hogrnr1ttio'inojuz-'eniłe _ _ _ _180
naprawy IŠŠA Zapalenie skórno-mięśniowe _ _ _ 160 Mięczak zakażny . _ _ . _ _ . _ _ _ _ _236
Melanocytoza skórna _ _ _ _ _ _1iE'9 Kępki żółte powiek _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _l81
Skóra pergaminowata Toczeń rumieniowaty Niesztowica wi1'usowa(oiƒ) _ _ _ _237
Hipomelanozy i barwnikowa _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _127 łcrążkowy (DLE) _ _ _ _ _ 161 Naczytiiakoi-tfłóloaiak _ _ _ _ _ _ _ _ _l81
Bielactwo _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _110 Poclostry skórny toczen Ziar'r1iiaiakt1aczy1'iiowyf _ _ _ _ _ . _ _181
czĘść_3 Zakażenie ludzkim wirusem
Znamię Suttona
Inne fotodermatozš'
0 podłożu meta ołicznym rumieniowaty _ _ _ _ _ _ 162 r-tngioplazja žitlidkowa
zA|‹Az|_5N|A niedoboru odporności (HIV)
(znamię halo) _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _1 11 Polagra _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _128 Toczeń rumieniowaty z eozyno `ą _ | zARAzEN|A Dermatozy związane
Znainię bezbarwne _ _ _ _ _ _ _1 1 1 uldadowy (SLE) _ _ _ _ _ 163 (on.g'ioły'rnphoid łtyperplosto Zakażenia bakteryjne z zakażeniem HIV _ _ _ _ . _ _ _238
tt-'itiz eo.sinoph.ił'ia) _ . _ _ _ _ _ .Ĺ82
Nietrzymanie barwnika Choroby naczyń Runiień aiełopostaciowy _ 164 Liszajec _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _206
z odbarwieniami krwionośnych Guz splotowy (gio'mus tu'm.or`) _ _Ĺ82 Zarażenia
Choroba Stilla _ . . _ _ _ . _ _ _____ł65 Niesztowica _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _2i_"?
(hipomelanoza lto) _ _ _ _ . _ _112 Nieprawidłowości strukturalne łvlięśniak gładkokomórkowy _ _ _ __83 Ukąszenia owadów i roztoczy
Albinizm oczno-skórny _ _ _ _ _112 Torbiel śłuzowa _ _ _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _Ĺ83 Zapalenie mieszków (połcrzywka grudkowa) _ _ _ _ _243
Naczyniak 1imł`at_yczny; Zmiany polekowe włosowych _ _ _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _207
Piebaldyzm _ _ . _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _113 limfangiektazje . . _ _ _ _ _ _ _ _ _129 Osutki plamisto-grudkowe Ciiondrode'rmati.t-is nodu.lcc."is _ _Ĺ84 Użądłenia owadów _ _ _ _ _ _ _ _ . _ .244
Czyrakiczyrak gtomadny _ _ _ _ _2'Ĺi8
Łupież biały _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ .114 Teleangiektazje _ _ _ _ _ _ _ _ _ _130 (e:cctr¿t.h.emo) . . _ _ . _ _ _____166 Bliznowce i blizny Świerzb _ . _ _ _ _ . _ _ . _ _ . _ _ _ _ _ _244
przerostowe Y _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Ĺ84 Hzekorne zapalenie mieszków
Samoistny kropełkowaty Rogowce krwawe _ _ _ _ _ _ _ _ _i32 Ostra uořólniona osutka włosowych _ _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _209 Ukąszenia pluskwy domowej _ _ _246
niedobór barwnika _ _ _ _ _ _ _ _ 1 1-'11 Płamy naczyniowe typu krost 'owa (AGEP) _ _ _ _____16T
Róża, zapalenie skóry i tkanki
Zaburzenia pigmentacji czerwonego wina _ _ _ _ . _ _ _ 134 Zespól DRESS (reakcja Łagodne guzy podskórnej oraz martwicze
niezwiązane z melaniną połekowa z eozynolilią wywodząńze się Wszawica
Plamyłososiowe _ _ _ _ _ _ _ _ _ 135 zapalenie pot-iięzi _ _ _ _ _ . _ _ _ _0
i obj?-ifarlii z przydat ów skóry Wszawica głowowa _ _ _ _ _ _ _ . _ _246
Hemosyderoza _ _ _ _ _ _ . _ _ .ĹĹ Znamię blade _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _Ĺ36 Płonica _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ . _ . _ _ _ _ _ ___Ĺ1
ogó oustrojowymi) _ _ ____.16? Guzy mieszka włosowego _ . . . _ _185 Wszawica łonowa _ _ _ _ _ _ . _ . . _ .246
Karotenemia . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ÍĹ Naczyniaki _ . _ _ _ _ . _ _ . _ _ _ _136 Zespóiiwstrząsu toksycznego __ _ I)-3\D[\3 Ĺ1
Pęcherzowe reakcje polekowe _ _Ĺ 16? Guzy gruczołów Wszawíca oclziezowa _ _ _ _ . _ _ _ 24?
Ochronoza _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _il Owrzodzenia kończyn apokiynowych . . . _ _ . _ _ _ _ _186 Gronkowcowy zespół
Pokrzywka _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _____168
Sreb1zyc.a(argyrio.) _ _ _ _ _ _ _ll dolnych pochodzenia oparzonej skóry . _ . _ _ _ . _ _
Zapalenie naczyń _ _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _ł68 Guzy gruczołówel‹1'y'1f1owych _ _ _186 Choroby tropikalne
Złocica (chrysiosis) _ _ _ _ _ _ _ĹĹ 'J3Ü">O"JC›"JC.J`l naczymowego _ . _ _ . _ _ _ _ _ _ _138 Posocznica gonokokowa _ _ _ _ _ .i
Choroby zapalne Zespół Stevensa-Johnsona _ _ _ .`_68 Leisżinanioza skórna _ . _ . _ . _ _ _248
Zmiany batwnikowe Łagodne zmiany Zakażenie meningokokowe _ _ _ _ Ĺ
Rumien trwały . . _ _ _ _ . _ _ . _ _ _ _Ĺ68 ii-'Iuszyca _ . _ _ _ _ . . . _ _ . _ _ _ . _ _ _249
indukowane lekami _ _ _ _ _ _ _Ĺ Ĺ? Odmroziny . _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _140 melanocytowe Łupież ruinieniowy _ . _ . _ _ -_ _ _ _ t\:1t\'ai×_:›i×a .tscocoto
Zapalenie naczyń Toksyczna nekroliza naskórka Onchocerkoza ___
(zespół Lyella) . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _i__7"0 Wrodzone znamię Keratoliza dziobata
wlosowatych _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _lol melanocytowe › . _ _ . . _ . _ _ _188 (pitted lceratołysis_) . _ . . . _ .215 tślepota rzeczna) . _ _ . . . _ _ _2o0
Licedo-retic'ułoris _ _ _ . _ _ _ _ _142 Osutki liszajopodobne _ _ . . _ _ _ _171 Znamię błękitne _ . _ . _ _ . . _ _ . _ _189 Gruźlica skóry . _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _ _216 Zespół larwy skórnej
Nadwrażliwośc na światło _ _ . _ _ _- T"2 wędrującej _ _ . _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _2-51
Zapalenie naczyń _ _ _ . _ _ . _ _143 Znamię melanocytowe Tuberkulidy _ . _ _ _ _ . . _ _ _ _ _ _ _ _217
Przerost dziąseł . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ 1'F2 atypowe _ _ _ _ . . _ . _ _ _ _ _ . _ 189 Strongyloidoza
Erythe'in.a eleoattcm Trąd _ . . . . . _ . _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _218 {_łnrt_'a. cu.rren.s) . _ _ _ _ _ _ _ . _ .251
cłitttimnn _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _145 Jodzica _ _ . . . . _ . . . . _ _ _ _ . _ . _ .Ĺ72 Łagodne nabyte znamię Zakażenia mykobakteriami
Piodermia zgorzelinowa _ _ _ .1-46 mełanocytowe _ _ _ _ _ _ _ _ _ . .ł90 szybko rosnącymi . _ _ _ _ _ _ _ _218
Znamię Spitz _ _ . _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _191 Skorowidz _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _252
Zakażenia prątkiern
Piegi _ _ _ _ _ . . _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _ _ _ _191 łl"lycoba.cteriurn mart.n.um
Plarny soczewicowate _ _ . _ _ _ _ _192 (żia1'niniaka1cwan`owy) _ _ _ _ _220
Choroba z Lyme _ . _ _ _ _ _ _ _ _ . _ _221
 PRZEDMOWA DO DRUGIEGO WYDANIA
Ÿ-gp-;_ .~:r:.|n..-4-1 _-l'.¬ - "' ` ` "

Stuart Robertson i ja mieliśmy nadzieję, że jeśli pominiemy W tej książce zagadnienia

związane z leczeniem, unikniemy W przyszłości konieczności jej aktualizowania.
Nie doceniliśmy jednak oddania naszych czytelników idei niesienia pomocy pacjentom.
Ulegliśmy W końcu prośbom naszego wydawcy, stawiając tylko jeden Warunek - będziemy
potrzebowac' pomocy trzeciego
` redaktora . A kto moze
' byc' 1 epszy, pomys'l eli'm
s y,
niż Sarah Wakelin, osoba o dużym doświadczeniu W tej dziedzinie?

Powiększony zespół autorów dokonał szczegółowego przeglądu orygnalnego tekstu

i zawartych W książce ilustracji, co dało możliwość uzupełnienia pewnych braków
iniedostatków W opisach chorób skóry, w tym zakażenia HIV.
Dodaliśmy ponad sto nowych ilustracji, dostarczonych głównie
przez niestrudzonego Stuarta Robertsona.

W rezultacie udało nam się stworzyć książkę jeszcze bardziej przydatną

niż poprzednia- taką, która będzie niezawodnym przewodnikiem zarówno
dla rozpoczynających naukę dermatologii lekarzy i pielęgiiarek, jaki doświadczonych
pracowników ochrony zdrowia zajmujących się innymi dziedzinami medycyny,
w tym lekarzy rodzinnych i lekarzy medycyny pracy.

Dziękuję obu moim kolegom redaktorem, którzy z precyzją i zaangażowaniem pracowali,

aby wraz ze mną tchnąć nowe życie w tę książkę.

RICHARDJ . G. RYCROFT
 _, ¬ -...'- .. '_ `- ' ' ' '
ws1'ĘP
Wywiad
Rozpoznanie choroby dermatologicznej standar-
dowo opiera się na zebranym wywiadzie oraz wy-
nikach badania przedmiotowego. Pytania
dotyczące aktualnej choroby skóry powinny do-
starczyć informacji na temat czasu wystąpienia
zmian i lokalizacji początkowych wykwitów, prze-
biegu choroby, czynników wywołujących i łago-
dzących zmiany (takich jak światło słoneczne,
temperatura, wykonywany zawód itd.) oraz obja-
wów towarzyszących (świąd, ból itd.).
Istotne jest zapoznanie się z wywiadem doty-
czącym przebytych chorób, również dermatolo-
gicznych, a także przeprowadzonych u pacjenta
zabiegów chirurgicznych. Szczególne znaczenie
ma dodatni wywiad w kierunku zmian wyprysko-
wych lub łuszczycy. Przydatne jest również uzy-
skanie informacji dotyczących występowania
częstych dziedzicznych chorób skóry (takich jak
atopowe zapalenie skóry, łuszczyca czy rybia łu-
ska) u krewnych pierwszego stopnia, jak również
chorób zakaźnych u osób pozostających wbliskich
kontaktach osobistych z pacjentem. W przypadku
obecności wielu chorób skóry dla ustalenia rozpo-
znania istotne jest poznanie różnych aspektów co-
dziennego życia pacjenta, takich jak zawodowy
lub pozazawodowy kontakt z substancjami poten-
cjalnie uczulającymi czy nadmierna ekspozycja
na promieniowanie słoneczne. Niezbędny jest
także szczegółowy wywiad dotyczący wcześniej
przyjmowanych leków. Pełna lista leków przyjmo-
wanych przez pacjenta z powodu innych chorób
może ujawnić przyczynyjatrogennej choroby skó-
ry, natomiast wiedza na temat stosowanego lecze-
nia może pomóc uniknąć interakcji lekowych lub
polipragmazji. Należy też zwrócić uwagę na miej-
scowe stosowanie różnych preparatów obecnie
i w przeszłości.
Badanie przedmiotowe
Rozpoznanie choroby skóry zależy od dokładne-
go przeprowadzenia badania przedmiotowego
oraz właściwej interpretacji manifestacji skór-
nych. Badanie dermatologiczne, oprócz oceny
zmienionego chorobowo obszaru(ów), powinno
obejmować wizualną ocenę całej skóry. Istotne
znaczenie ma odpowiednie oświetlenie; dodat-
kowe światło latarki może być przydatne do zba-
|| i.
Wstęp 9
'I
dania zmian w jamie ustnej. Źródło światła
umieszczone ukośnie w stosunku do zmiany po-
zwala niekiedy na uzyskanie ważnych informa-
cji o morfologii zmian. Bliższe przyjrzenie się
poszczególnym zmianom za pomocą lupy jest
Grudka - mała, spoista, uniesiona ponad Tarczka (blaszka) - zmiana o spłaszczonym
często pomocne. Badanie palpacyjne zmienionej
powierzchnię skóry zmiana o średnicy mniejszej szczycie i średnicy istotnie przekraczającej jej
skóry powinno być zawsze wykonywane w celu
niż 5 mm. Uniesiona zmiana o srednicy większej wysokość.
uzyskania informacji. o temperaturze, spoistości
i stopniu zajęcia tkanek. Czasem konieczne jest niż 5 mm to guzek. _f 7
badanie regionalnych węzłów chłonnych.
W celu uzyskania maksymalnej ilości infor-
macji dla celów diagnostycznych W ocenie zmian
należy uwzględnić cztery jej aspekty:
' Morfologię (rodzaj wykwitu).
" Kształt.
' Rozmieszczenie.
Bąbel pokrzywkowy - przemijający obrzęk skóry Pęcherzyk - wypełniony płynem wykwit
"' Kolor.
o różnych rozmiarach, często otoczony dobrze o średnicy mniejszej niż 5 mm. Wykwit o średnicy
odgraniczonym rumieniem. większej niż 5 mm to pęcherz.
Morfologia
_.i-"' '_' __ _
Większość zmian skórnych ma charakterystycz-
ną moriblogę, która, raz określona, zawęża dia- Ã
gnostykę różnicową. Najczęściej występują
następujące Wykwity pierwotne:
' plama;
' grudka;
' guzek;
Krosta - widoczne nagromadzenie treści ropnej Nadżerka - obszar skóry pozbawiony naskórka
" tarczka (blaszka);
o białym, żółtym lub zielonym kolorze.
' bąbel pokrzywkowy;
' pęcherzyk;
' pęcherz;
' krosta; /I
° na.dżerka;
' owrzodzenie;
° szczelina;
° teleangiektazja;
' zaskórnik.
Owrzodzenie - obszar skóry pozbawiony Szczelina - szczelin owate owrzodzenie.
naskórka i części skóry właściwej.
_ ýýý 7 / /
J/f'
Teleangiektazja - widoczne poszerzone małe Zaskórnik - nagromadzenie keratyny i łoju
Plama - płaska, niewyczuwalna palpacyjnie
naczynie krwionośne skóry właściwej. w rozszerzonych ujściach jednostek
zmiana, różniąca się kolorem od otaczającej skóry
włosowo-łojowych.
zdrowej.
IO Wstęp _ _ _ _ __ Wstęp II

_.-"' "" ' " "

_P¿e1¬„D_|;ny|n wykwitom skórnym mogą towarzy- ' linijny; * _ Ê
inne zmiany. taldelakł ' kfą2l<0W)' (D1efl1§21<Ü"fř1fIf); _
,.,' ' łuska; " obrączkowaty (p1erśc1en1owaty);
strup; ° typu tarczy strzełniczej, złożonyz koncen-
, hiperkeratoza; trycznych pierścieni;
zanik; ° policykliczny, złożony z połączonych ze sobą
' stwardnienie; PÍBFŠCÍBHÅ;
, ]iChenifikacja¿ ° łukowaty (zmiany w kształcie łuku);
Łuska - płatek zrogowaciałych komórek naskórka Strup - zaschnięty wysięk treści surowiczej lub "` tworzenie pępkowatych zagłębień; " pełzający (linijne zmiany o falistym kształcie);
na powierzchni skóry. krwistej. . WySjęk¿ ° spiralny (zal<rz}nw'ione lub spiralne zmiany
zi zmiany brodawkowate; układające się wzdłuż rozwojowych linii Bla-
.__.u_¬_
,___.-_-Ę

_.pf
/
' przeczosy. schko);
_.-v'
1-J'
" palczasty (zmiany w kształcie palców);
Kgztalt ° półpaścopodobny (zmiany podobne do tych J

Hiperkeratoza - obszar pogrubiałej warstwy
rogowej naskórka.
Atrofia - ścieńczenie skóry spowodowane
częściową utratą jednej lub więcej warstw tkanek
F-1.' I11.-__' _ `
występujących w przebiegu infekcji herpes zo-
Kształt poszczególnych zmian skórnych ma istot- ster (patrz str. 231).
ne znaczenie kliniczne, ponieważ może on być
charakterystyczny dla przebiegu niektórych der-
matoz. Najczęściej obserwuje się następujące
kształty i wzorce zmian skórnych:

, O
(naskórka, skóry właściwej, tkanki podskórnej).

Stwardnienie - patologiczne zmiany w obrębie Lichenifikacja - pogrubienie skóry ze

skóry (często wynikające ze zwiększonej liczby wzmożonym poletkowaniem, zwykle
włókien kolagenowych), charakteryzujące się
pogrubieniem skóry.
spowodowane długotrwałym drapaniem się.
li \ O \
4
f

//i Zmiany linijne

i . // Zmiany obrączkowate
i
Zmiany pępkowate - zmiany kształtem
przypominające pępek.

H"
Wysięk - wydostający się z naczyń krwionośnych
plyn o dużej zawartości białka, komórek. ich
pozostałości itd.

fr
W za
J h" uw*

Š
Z"'%- *li l
.M
i \ l
ij'
`~
l ł / . li I
l I _ xl ll | I - ll i

Zmiany brodawkowate - zmiany przybierające Przeczos - zad rapanie lub otarcie skóry. Zmiany pełzające Zmiany spiralne
postać zrogowaciałej narośli.
Wstęp
1' ."- |-'."`.
- . |'." .¬ - - '-+ -'

Rozmieszczenie " odśrodkowo (lokalizują się głównie na koń- CZĘŚĆ 1

czynach, np. w ziarniniaku obrączkowatym); 3
Większość chorób skóry cechuje charaktery- ' dośrodkowo (obejmują głównie tułów, np,
styczne rozmieszczenie (dystrybucja) zmian lub W pęc ł ierzycy zwy kl
' ej);
predylekcja do określonych okolic. Dermatozy, z W obrębie śrotlkowęj cięści twarZ§"' ĹZ11.lmU..l3..= De rm a OZ
W zależności od swego nasilenia, różnią się stop- Iirzede wszystkim czoło › nosi Iiodbródek = n IJ
niem zajęcia skóry. Stwierdzenie charaktery- W trądziku różowatym);
stycznej lokalizacji zmian ma znaczenie ' na dłoniach i podeszwach (np. W łuszczycy
diagnostyczne, a określenie rozległości zmian krostkowej dłoni i stóp); I Wyprys|‹/zapalenie skóry
jest przydatne ze względów rokowniczych i tera- ° W obrębie powier'zcl11'1i zgięci owych (np. W łu-
peutycznych. Pojedyncze zmiany ¬.syst.ępujące piezu rumieniowym);
W obrębie ograniczonego obszaru są określane ° W obrębie powierzchni Wyprostnych (np,
I Niezapalne dermatozy zawodowe
_jako skupione, natomiast mnogie zmiany roz- W łuszczycy plackowatej);
mieszczone na dużym obszarze skóry -jako roz- " W obrębie dermatomów, zajmując jeden lub I Pokrzywka
siane. Dyst.rybucję zmian dokładniej opisuje się więcej dermatomów, np. W półpaścu;
za pomocą następujących terminów: ° W okolicach okołooczodołowych (np. W gru-
° Osutka (exa.ntherno) - zmiany takie występu- czolakach potowych);
I Choroby grudkowo-złuszczające
ją głównie na tulowiu i składają się z wielu sy- ' W okolicy okołoustnej (np. W zapaleniu około-
metrycznych, rumieniowych zmian
plamisto-grudkowych_ Tego rodzaju derma-
ustnym);
' W okolicach eksponowanych na światło (np.
I
Choroby pęcherzowe
tozy (osutki) mogą być odropodobne (charak- w przewlekłych zmianach posłonecznych).
teryzują się plarnistymi, różowynii, nieco I Zaburzenia rogowacenia
uniesionymi zmianami) lub ploniczopodobne
(przypominają male, rumieniowe grudki yty- Kolor I Trądzik i inne związane z nim choroby
stępujące W przebiegu szkarlatyny).
" Zmiany zlewne - powstają W wyniku zlewania Zmiany skórne mogą mieć kolor cielisty lub mogą
się pojedynczych zmian skórnych ze sobą się cecliować zaburzeniami pigmentacji (hiper- I
Dermatozy okolicy narządów płciowych i odbytu
na dużym obszarze skóry. lub hipopigmentacją) bądż zacze1'w1`enieniem.
" E-rytrodermia - są to zmiany skórne, które Rumień jest to zaczerwienienie spoWotlowa.ne
zajmują więcej niż 90% powierzchni ciała rozszerzeniem mikronaczyń krwionośriycli,
I
Choroby włosów
i mają zlewny charakter. blednące pod wplywem ucisku.
Zmiany plamicze charakteryzują się ciem- I
Zaburzenia pigmentac mi
1|
Dystrybucję zmian skórnych opisuje się również niejszym zaczerwienieniem skóry spowotlowa-
pod kątem okolic objętych procesem chorobo- nym Wynaczynieniem erytrocytón-'_ Zmiany te
wym, co może być pomocne W ustaleniu rozpo- nie ulegają zble-dnięciu pod wpływem ucisku. I
Nadwrażliwość na światło
znania. Zmiany mogą być umiejscowione:
I
Choroby naczyń krwionośnych
I
Skórne manifestacje chorób układowych
I
Zmiany polekowe
lol
co

/Ż: IEf._._.\,\_
j_N,.,: Ílilí -.Í\
Zmiany skupione Zmiany rozsiane
 l"""'"
CZĘŚĆ 1 Dermatozy Wyprysk/zapalenie skóry I5
_ .. ._
¿_|_-_.__.... .,,.-..---_-:'-.'. , -. _ . __ -_ \ \ .-
_ „_ Ä L\4' - ł j _

wY|='RYsK/zAPALEN|E SKÓRY
\'Vy'}J1'_\=ski endogenne. czj-'li koiistjftticjolitiliie, staiioi-na grupę
dermatoz„ dla ktńrj-'ch nie okresl_ono pierwotiiej pi'z}-'czynş-'
zet-v|"i‹~¿trz11e_i. Podobnie jak W przjfpadkti riiedok1'u'isto:=šći,
określenie ,,\i'}'pi'j'sl<” samo ir sobie nie staiiowi rozpoznania
i należy zawsze ustalić tj-'p i-'t-'j,="p1'j',-'skti lub jego jiizyczşfrię.
Wyprysk atopowy
(atopowe zapalenie skóry)
Ń o nagłym początku nalezy iijifkluczşfć si-'aerzb (patrz str. 244).
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Atopowe zapalenie skóry jest to p1'zea-'lelda choroba skory;
przebiegajaca ze :=i~.-*i-"iąd‹:r'1'1 i zajmująca pon-'ierzcl'inie
ciowe; za-"g,-'kle i*tizpocr.j,f1i¿1 się W }Jie1'\-vszj-fcli 2 latach fi'.j'ei,;.1.¿;
W ostatnich dziesiecioleciacli W krajach rozix-'inięt}.'cli t'ibse1;.'
wuje się i-i-'z1'ost częstości na-'stępiii-i'ar1i¿1 atopoii-'ego zapalenia
skory. Szacuje się. że okolo 20% d;_':ieci ma na per-nij,-'n'i eta.pi|¿i'
zycrizi i-'o.=p1'rsk atopoi-i"j=. Chorzj' często mają dodatni sr-'ja-i-iaąi
rodzinny' ii-' kierunku atopii, a ponadto są obciążcni zirięk.
szonj-'ni rj,-'zj,-'klerii rozwoju alergii pokarinowej, alergçicznegijj
nieżiftu nosa iastmjr. Uważa się, że za wzrost częstości afrstę-_
pot-'L-'ania atopoirego zapalenia skóry odpowiadają czj,-'nniki
šrodori-iskoii-'e. takie jak zn1nic_jszenie wczesnej eksjiozjfcjjl
na infekcje i za-'iększeiiie ekspozycji na alergenj,-' W gospodar-
stwacii donitiii-'jrcl1.
Zmiany aa-'p1¬_„'skoii"c często w_i'stę'pu_ja ii-' okolicach odsło-
njęgych, tal-:ich jak policzki (1"_'_-fc. 1) lub clşrstalrie cześci przetł-
ramion i kończyn dolnycli. Zniiarij-' skórne są t'ze1'i-roiic, slabo
Üdgraniczone, ze zmianami pon-ie1"zr'li1iioi-'qfrni, takimi jak
Zjuszczgnie, nad;".erki, g1'udldipecl1ei'zj=ld. U sta1'sz.j'cl1 dzieci
›¿¿‹,W|<1e zajęte są okolice (lotów ltikc'ioii-'},'c.l1 (rrc. 2) i podkola-
nwjfych ('1¬J„.-<3, 3). a także szyja i tu='arz (rjfc. 4").
Upo1'czj'a}= śx-i-iąrl _jest często bardzo rlt›l‹uez.liv."__„' dla dzieci,
utrudniając sen i prowadząc do zaburzeń zycia rodzinnego.
Po'.'.-'taizające się pocieranie i drapanie sktirj' prowadzi
do lichenifikacji (ryc. 5). l\-'loąíze dojść do pon-'stania rogowa-
cenia lnieszkowego, zwlaszcza u osob rasr czarnej (|'_i'c. 6).
Nawet W przy-'padku braku aktyi-i-'n}fcl'i zmian fr-'r-'ji-'}J11.'sko\'~.'j"'::li
Wawie zawsze oliseniuje się sucbość skan,-' (śrerosisj. U du-'č›c.li
trzecich dzieci z i-'t-'yptj-'sldeiii :itopoi-fifiri tilijawj' ustępują
przed 16. rokiem 'żj-'c.ir1, jednak choroba moze 1'1air1'ócić
w wieku do1'osl}'m rr postaci na-*pr'j,~'sku rąk trj'c. 7).
o|AGNos1'Y|‹A nóżN|cowA
W przş'pa(lku jakichkolwiek rozsianj~„'cli swędzącş-'cl'1 zmian
W koiitaktoiiqnn zapaleniu skoiír okolice zgięciowe zm.-'ide nie
są zajęte, z ii-şjritkielii real-:cji alergicznej na odzież lub pył
tl.rzew1'1j' oraz oj-'p1'j'sku z trutoseiisjftyzzicji.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badania te zwi-ji-'kle nie sa niezbędne, _jednak rozpoznanie
poti-'t-'ierdza stu-řierdze1"iie jiodi-'Ę-'zszoi'1egr› stężenia lglłl W suro-
wicy-' kiwi i dodatnie a'j'11il'Łi pulilrtoifircli testów skórnş-'ch
Ĺtestj-' prick) na alergcnj' pon-'ietrznopochodne. W razie podej-
rzenia wtórnej infekcji bakterj'j'ne_j nalezy' pobrać i-'.-'_\=ni±1z§-'
W celu określenia antj-'biotjrko'wrażliwości d1*ob1ioust1'ojÓ1i".
"l`est}'" nasl~:ó1'k(›we (testy platkowe) mogą być przy-'datne
do i-xaflduczenia wspołistiiiejącego koiitaktoii-'ego zapalenia
skóry.

lz
,-11-

:at-

.-¬|._
i
;Ĺ

Ryc. I Wypiysk niemowlęcy. Ryc.. 2 Wypnysk powierzchni zgięciowych, Ryc. 5 Lichenifikacja okolic kostek.

Ryc. 3 Wyprysk powierzchni zgięciowych. Ryc. 4 Wyprysk w okolicach oczodołowych. RYC' Ű Rüāüwaœnle mleüküwe- Ryc. 7 Wyprysk rąk.
 ll'-"'*

I6 CZĘSC 1 Dermatozy Wyprysk/zapalenie skóry |7

_ I _ _' - _ _ _ _ _ . - ¬ -_ , .-_ '
..- _ _ , ' _ " 1 _ - _ -dr' _ .'. ' -_ -- _ . _ _ "_
-._ .--' ‹ _ _ ._ _ ,
- _- '_ -¬ f -1-. _ -_ ' . _ . .. '- _ ›. -

UWAGI wyprygk poduc_|z| _ BADANIA DIAGNOSTYCZNE

Ryc 8 Wtorne zakazenie gronkowcem
złocistym
Często dochodzi do wt_órnego nadkazenia gron kowcem
stym (Stapliylot:oc'cu..s au.rcu.s) z bolesnością, strupa '
i krostairii (ryc. Si 9"). Czasem dochodzi do szerzenia się zako.-
żenia wirusem Herpes simplar w obrębie okolic zajętych przez
atopowe zapalenie skóry (wyptysk opryszczkowaty) (ryc_ 1Ü)_
Stan ten wymaga szybkiego zastosowania ogólnego leczenia
przeciwwirtisowego_
LECZENIE
W leczeniu pierwszego rzutu atopowego zapalenia skó
szeroko stosuje się eniolienty i substytuty mydeł. co pomaga
odbudować uszkodzoną barierę skórną. Miejscowe kortyko-_
steroidy, o różnej sile działania i postaci farmaceutycznej
(kremy, maści, emulsja), zmniejszają stan zapalny i święci,
Na zmiany wyprysko'.'i~'e w obrębie twarzy i okolic zgięcion-ych,
w celu zminimalizowania ryzyka zaniku skóry. powinno się
aplikować słabe kortykosteroidy Silniejsze preparaty' stero-
idowe znajduja zwykle zastosowanie w leczeniu zmian zajmu-
jących dłonie i podeszwy Aby nie spowodować zaniku skóry,
w leczeniu i.'ąyp1'yfsku na skórze twarzy można wykorzystać
niiejscowe inhibitory kalcyneuryny. Do innych metod
leczenia drugiego rzutu nalezy stosowanie fototerapii UV
cyklosporyny i azatiopryny.
(wyprysk żylny, grawitacyjny, Badanie USG Doppler pozwala zidentyfikować niesprawne
naczynia żylne, w części przypadków kwalifikujące się
żylakovvy, z zastoju)
___....__ do leczenia operacyjnega a takze określić sprawność obwo-
DE|=|N|cJA| o81AwY |‹|.|N|czNE dowego krązenia tętniczego. W przypadku podejrzenia nadka-
żenia wtórnego wskazane jest pobranie wymazu ze zmian.
Jest to wyprysk wtórny do nadciśnienia :`t.ylnego_ Występuje
na podudziach (ryc. ll). Pierwsze 'wykwity pojawiają się W przypadkach opornych na leczenie, w celu wyiduczenia
po stronie przyśrodkowej Towarzyszą im zmiany, takie jak alergii na leki: wskazane jest wykonanie testów naskórko-
przebarwienia spowodowane odkladaniem się złogów hemo- wych.
Sydei-yiiy, niewielkie białe obszary zaniku (atrophie blanche),
obrzęk, plamica i żylaki. Nawet niewielki uraz często prowadzi
do powstania owrzodzenia żylnego (ryc_ 12"). Wciąż nieznany Ze względu na częste występowanie kontaktowego zapalenia
jest szczegółowy patornechanizm ii-yprysku zylnego. ale skóry spowodowanego lekami w tej okolicy należy w miarę
wiadomo, że najczęstszą jego przyczyną jest nadciśnienie mozliwości stosować maksymalnie uproszczone leczenie.
żyłne wtórne do przebytej zakrzepicy zył głębokich. Wyprysk
podudzi najczęściej występuje u osób w wieku średnim i pode- LECZENIE
szłym. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni. Zi-i"_rlde skuteczne są łagodne emolienty i miejscowo stoso-
wane kortykosteroidy o umiarkowanym lub silnym działaniu.
o|AGNosrY|‹A Różmcowa Preferowane są maści, gdyz zawierają mniej potencjalnych
Wyprysk kontaktowy spowodowany uczuleniem na gumę alergenów, takich jak np. substancje konserwt|jące_
zawartą w wyrobach pończoszniczych lub irnpregnowanych
bandażach zwykle obejmuje całe podudzie i ma wyraźne
granice. Zapalenie skóry i tkanki podskórnej ma na ogół ostry
początek z towarzyszącą gorączka i złym samopoczuciem
Zajęta skóra jest bolesna i zmieniona zapalnie_

. *'\.,_|
"'ł__'ş'Ĺl_'-"' E ” _ J
dk' " "o _l› \

Ryc 9 Wtorne zakazenie gronkowcem

złoclstym

Ê,_ '?'¿

Ryc IO Wyprysk opryszczkowaty Byc. I I Wyprysk podudzi_ Ryc. l2 Owrzodzenie żylne.

 |-'--

CZĘŚĆ 1 Dermatozy Wyprysk/zapalenie skóry I9

Ł
fr “_
'u =¬_, . _ _-___ . ._ ,`___ , _, ' ., 1 __
-_

Łojotokowe zapalenie skóry

(Wyprysk łojotokowy)
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE
Są to nawrotowe zmiany i'ryst.ępujące w tzw. okolicach łojo-
tokowychz W obrębie owłosionej skóry głowy, twarzy i górnej
części tułowia.. Pacjenci zwykle skarżą się raczej na złusz-
i okolice maiżouin usznych_ Inne możliwe lokalizacje zmian
to okolica przedmostkowa (ryc. 14) i międzyłopatkowa
(_ryc_ 15), doły pachowe i pachwiny_
Chociaż dokładna etiologia choroby nie _jest znana,
istnieją silne tłtwi-'ody naukowe na związek lojotokowego zapa-
lenia skóry z obecnością lipoiilnych grzybów' drożdżopodob-
.\'ş|1

czanie i rumień niż na świąd. Wykwity w przebiegu iiyprysku nych I'/Ia.la.ssezi.a fi,trfa'r_ U niemowląt może rozwijać się -ut

-¿-it
_-

łojotokowego charakteryzują się drobnym zluszczaniem wariant łojotokowego zapalenia skóry (ryc. 16), jednak
i często są dość wyraźnie odgraniczone od skóry zdrowej. związek tych zmian z chorobą u osób dorosłych pozostaje
Zmiany w obrębie owłosionej skóry glowy mogą być rozsiane niejasny_ Łojotokowe zapalenie skóry może występować - 1
,F-ø

lub lokalizują się na granicy skóry owłosionej W obrębie u osób dorosłych we wszystkich grupach wiekowych. Choroba
twarzy typowo zajęte są okolice przynosowe (ryc_ 13), brwi częściej dotyczy mężczyzn.

-q›l_

Ryc. I5 Wyprysk łojotokowy. Ryc. I6 Wyprysk łojotokowy u niemowląt.

o|AGNosrY|‹A nóżmcowa UWAGI

Zmiany łuszczycowe o niewielkim nasileniu na twarzy i owło- Chociaż łojotokowe zapalenie skóry najczęściej występuje
Ryc. l3 Wyprysk łojotokowy. sionej skórze glowy mogą być trudne do odróżnienia u zdrowych dorosłych, nagłe pojawienie się rozległych zmian
od wyprysku łojotokowr-:go_ jednak zmiany w łojtittikoiiyrn skórnych powinno nasuwać podejrzenie zakażenia HIV.
.>-'¿`

'‹_:'
zapaleniu skóry są zi-'cykle słabiej odgraniczone od skóry
'. ~›. 1--_ .z -'fłlvllnxd' '1-
` _;'1^š[.'I¿
' '_;"""-,,', '."."-_-':"_';'.'
i= zdrowej i pokryte delikatniejszą łuską. W toczniu rumienio- LECZENIE
¬,\›
+ n _ Ê; .._._s›'
›
F-±'-': o.
" ł ___
._„F.¿-I-""
"-_f
Łąřśa._,'.¬_ watym t11dado'w"yn1 na ogół zajęte są policzki, a nie okolice Miejscowe stosowane kortykosteroidy o słabym działaniu,
I-~‹-'ii j' 'Í
przynosoi-ve. Ponadto chorobie tej towarzyszą objawy ogólno- a także preparaty przeciwdrożdżakowe są zwylde skuteczne
ustrojowe, takie jak bóle stawów i uczucie osłabienia. w leczeniu wyprysku łojotokowego, jednak po zakończeniu
leczenia choroba często nawraca_ Zajęcie owłosionej skóry
BADANIA DIAGNOSTYCZNE glowy jest wskazaniem do przeprowadzenia kuracji szam-
Zwykle nie są konieczne. W przypadku zmian skórnych zloka- ponem o działaniu przeciwdrożdżakoiiym, który można
lizowanych na twarzy nieodpowiadających pot-iyższemu później stosowac profilaktycznie_
opisowi należy rozważyć yiykonanie testów naskórkowych
w celu wyl-;luczenia kontaktowego zapalenia skóry.

Ryc. I4 Wyprysk łojotokow)/_

 E=-

Wyprysk/zapalenie skóry 2|
20 CZĘSC 1 Dermatozy _ '
'
.-_ .-
_ -' _ _ -
"'-I -_ ' '
' _
.
_ '
'
_ -
'
_ _
1' “
_ _ _
-
.-. __
-_ _ .. .›
- -
_ _
-
._
-' '
_ -

Wyprysk pieniążkowaty
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE
J est to wyprysk o nieznanej przyczynie charakteryzujący się
obecnością okrągłych zmian zlokalizowanych na kończynach
i tułowiu. Licznym zmianom w kształcie monet 0 śred-
nicy 2-6 cm (ryc_ 1 7 i 18), dobrze odgraniczonym
od otoczenia, towarzyszy nasilony świąd_ W obrębie wykwitów
obserwuje się sączenie, tworzenie stropów i złuszczanie
(ryc. 19). Mogą być także obecne pęcherzyki. Często zajęte
są również ręce. Wyprysk pieniązkowaty może występować
we wszystkich grupach wiekowych, ale najczęściej jest obser-
Ryc. l7 Wyprysk pieniążkowfatyu
wowany u dorosłych w średnim wieku. Dokładny zwią_zę1¿
choroby z atopoynym zapaleniem skóryjest nieznany. Za czyn.
niki potencjalnie sprzyjające występowaniu zmian rozsianyeh
uwaza się stres emocjonalny, nadmierne wysuszenie skory;
a takze wtorne infekcje.
DIAGNOSTYKA RóżN|cowA
Zmiany w odmianie kropelkowęj łuszczycy są zwykle niniejsze
(1 -2 cm) niz w wyprysku _pieniążkowatyan i nie towaizyszy im
nasilony świad W gniybicy skóry gładkiej zmiany mają kształt
obrączkowaty, ze ziuszczaniem na obwodzie. Wyprysk pieniąż-
kowaty może być trudny do odróżnienia od choroby Bowcna„
zwłaszcza gdy zmiany zlokalizowane są na podudziach, jednak
wskazówka diagnostycziiąjest brak świądu.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są konieczne. Wymazy do hodowli mikrobiologicznych
mogą wykazać obecność nadkażenia. W przypadku pojedyn-
czych zmian, w celu wykluczenia infekcji grzybiczej, nalezy
pobrac zesloobiny naskórka do badania.
LECZENIE
W celu opanowania choroby zwykle konieczne jest. mie'jscowe
a.plikowanie kortykosteroidów o silnym działaniu. Przydatne
mogą być preparaty łączone z antybiotykami Wskazane jest
takze stosowanie emolientówi środków myjącycli niezawis-
1'ających mydła.
_ __ __ _ _
rysk zimowy
I OBJAWY KLINICZNE
to Wyprysk spowodowany nadmierną utrata lipidów
W skórze. Najbardziej narażone są osoby w star-
wieku. Zmiany najczęściej występują na podudziach_
ašlaåfmatspfecymniizh danych dali-'‹:aa:i'@h ßzyßtßśfli iifijfilsspß-
œj choroby, ale wiadomo, ze jest ona jedną z najczęst-
przyczyn konsultacji szpitalnych. Zmiany powstaje,
zmniejszania się z wiekiem naturalnej produkcji
lipidów. Staje się ona niewystarczające dla uzupeł-
utraty lipidów wskutek częstego mycia skóry inydłem.
_.ni-kami Spymgjącyfirii są takze wysoka temperatura
wügomość p0‹,¬,r1@[rg.¿1. Obserwuje się uogólnioną
-Śåëhüść Skóry (1-yz-'__ 20), a w niektorych okolicach pojawiają
P-ęlmięcia, które następnie przybierają czerwone zabar-
.ęfienjg (gçzéina c'raqa.ele') (1~yę._ 21). W przebiegu choroby Ryc. 20 Wyprysk zimowy.
wy5tępow'ać zmiany uogólnione lub pieniążkowate.
n|AGNos1Y|‹A nóżmcowa
'zmiany polekowe są zwykle symetryczne i zajmują okolice
pfgkşyniaineç nietypowe dla nich są symetrycznie rozmiesz-
'czone i zmienione zapalnie pęknięcia skory. Rybia luska
wrodzona, jak sama nazwa wskazuje, jest obecna
od urodzenia. Nasilenie suchości skory może być takze
objawem chłoniaka lub skutkiem leczenia klofazyminą_
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Zwykle nie są konieczne.
._ _ __ ¬_..¿

' . ' -_ '-

-s 'I '
LECZENIE
I' ; _

Konieczne jest unikanie mydeł i detergentow_ Stosowanie

._ (1;-' V
¬
H,
..
'.'._
1 ¬ środków rnyjących iiiczawierających mydła i ernolientów jest
f
1*'
-
_ _ __¬'.)N~_._,
,||-.' *1-.§~.'?›-
.,"3`.`si-
-:'-'~ _:Jul
ä_'.
-`__'IL'-;_ Ĺ?-,Í
- 1| "11'
.T-(_;Í,L
I _-Ĺ_' I
zwykle jedyną metodą leczenia i zapobiegania tej chorobie.
av ""

'\. ._-'
__

\ _
- _,H-A

-_. ¬`_ --_

I -ŠĹ5" ' "

Ryc. 2| Wyprysk zimowy (eczémo craquelé).

Ryc. I8 Wyprysk pieniąż|‹owaty_ Ryc. I9 Wyprysk pieniążk0waty_

22 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Wyprysldzapalenie skóry 23
.
_ 7!

,_ -1. ,‹ r _ _
7*' _' _,_ \ '“ . ~ ' _.-'_-
. '_ _ _- - I ._
--.ł', ..'
I--__ ¬-_--_ ,__

l
Ryc. 22 Wyprysk potnicowy. Ryc. 23 Wyprysk potnicowy. Byc. 24 Młodzie-ńcze zapalenie skóry stóp. Ryc. 25 Świetzbiączka guzkowa

yllyprysk potnicowy dłoni BADANIA DIAGNOSTYCZNE Młodzieńcze zapalenie Świerzbiączka guzkowa

I stóp (pompholyx) Wskazane mogą być badania mykologiczne i/'lub haktcriolo- skóry stóp
giczne oraz testy naskó1'kowe_ 'IŁŠ'-'I v

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE

Jest to ciężka odmiana wyprysku dłoni iƒlub stóp z obecnością
licznych niewielkich pęcherży lub pęcherzyków. Zmiany
często zajmują boczne powierzchnie palców, w postaci ostrej
t.worząc skupiska. Wykwity mogą się zlewać, w wyniku czego
powstają duze pęcherze (ryc. 22i 23). Świąd jest zviylde na.si-
lony. Niekiedy chorobę wikla wtórna infekcja bakteryjne.
Wy'p1ysk potnicowy dłoni i stóp może występować w każdym
wieku, ale zwykle rozpoczyna się między lt). a 40. rokiem
życia. W (llugotrwaiyni przebiegu choroby częste są nawroty,
szczególnie latem, kiedy potliwość jest zwiększona.
D|AGNos1'Y|‹A nóżmcowa
Pęcherzyki mogą występować w ostrym kontaktowym zapa-
leniu skóry, alergicznym lub z podrażnienia. Charaktery-
styczne dla łuszczycy krostkowej, której zwykle towarzyszy
słabszy' śwíąd, są żółte krosty, które potem brązowieją i polny-
wają się luską. Wykwity' pęcherzykowe mogą także wystę-
pować. w grzybicy rąk i stóp. Rzadko do tworzenia pęcherzy
w obrębie dlonii podeszew dochodzi w przebiegu pemfigoidu
pęcherzowego_
LECZENIE
Wskazane jest miejscowe stosowanie kortykosteroidów
o umiarkowanym lub silnym działaniu dwa razy dziennie.
Na zmiany wysiękowc należy stosować kremy. Moczcnie
zmian w roztworze wodnym nadinanganianu potasu
(w stężeniu l : 10 U00) raz dz.iennie pomaga osuszyć
pęcherza Duże pęcherze można przekluć i opróznić bez
usuwania pokrywy' pęcherza. W ciężkich przypadkach może
być potrzebna krótka kortykosteroidoterapia systemowa ze
stopniowym zmniejszeniem dawki leku. Zastosowanie foto-
terapii UWL z podawaniem psoralenów (`PU\-'Aj może
zapewnić dłuższą kontrolę choroby.
Jest to szczególna forma 'wypi'y'skt1, z cl'1arakterystycznym
obrazem skóry' stóp, która jest błyszcząca, popękana i zmie-
niona rumieniowo, zwykle w okolicach poddawanych
uciskowi (ryc. 24). Choroba występuje najczęściej u malych
chłopców. Uważa się, ze jej przyczyiiąjest dlugotrwala okluzja
w obuwiu, przecie wszystkiin sportowym.
DIAGNOSTYKA ROZNICDWA
Przestrzenie mięrłzypalcoi-i-'e stóp są niezniienione, co
pomaga w odróżnieniu choroby od grzybicy stóp.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Żadne badanie zwykle nie jest potrzebne, jednak w razie
wątpliwości, w celu wykluczenia alergii kontaktowej
na obuwie, pomocne mogą być testy naskórkowe.
LECZENIE
Pomocna może być zmiana oliuwia na rr-ykona1'1e z natural-
nych. chłonnych materiałów. W większości przypadków
dochodzi do sanioistnego ustąpienie zmian wraz z nadejściem
okresu dojrzewania.
Choroba ta zu-ylde wspólistnieje z przewlekłym wypiyskiem.
Charakteryzuje się występowaniem silnie swędzących guzków,
zlokalizowanych najczęściej na skórze dystalnych części
kończyn. Świąd powoduje częste drapanie zmian (ryc_ 25),
w wyniku czego może dojść do rozwoju wtórnych infekcji. Część
zmian ustępuje z pozostawianiem blizn. Przyczyna choroby jest
nieznana, _jakkolwiek stwie1'dżono nieprawidłowości w zaloesie
neuropeptydów skórnych.
o|AGNosrY|‹A RóżN|cowA
Wygląd zmian oraz towarzyszący im dokuczliwy świąd są zwykle
charakterystyczne. W rzadkich przypadkach pemfigoidu pęche-
rzowego zamiast zmian pęcherzowych nystęptiją zmiany
guzkowe. _
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym stwierdza się hiperkeratozc
i akantozę Badanie metodą imunofluorescencji bezpośred-
niej (direet immarioƒluo'resceiice - DIF) pozwala wykluczyć
autoimmunizacyjne choroby pęcherzowc.
LECZENIE
W terapii pierwszego rzutu stosuje się miejscowo lub doogni-
skowo kortykosteroidy o bardzo silnym działaniu 'wraz z przyj-
 IF'-"r

CZĘŚĆ 1 Dermatozy
_ _ _.‹ _ - .- _f 4- -_ _ ' ---.~t '_--_ - _ -' ~_ - ._ _ ş _ ..- - _ __ _- _ - _-
Wyprysk/zapalenie skory 25
| I Ł Z a I

,__`____ -¿,

mowanymi na noc preparatami antyliistamiiioi-mili o poten-

cjale setlatywnyni istosowanymi miejscowo preparatami prze-
ciwświądowynii_ Inne opcje terapcut.yczne to stosowanie
fototerapii PLlV.'”t_ leków in11nunosupresş,-jnych i talidoiinidu.
Liszaj zwykły
DEF|N|cJA| OBJAWY KLINICZNE
_lest to ograniczony yiyjii'y'sk_ któremu towarzyszy nasilony
świąd, przy braku predyspontijącej choroby skóry. Choroba
ma zwykle przewleldy przebieg. Powtarzającc się drapanie
i pocieranie skóry prowarlzi do powstania dobrze odgraniczo-
nych zlichenilikowanych plam i grudek z obwodową hiper-
pig1iieiitacją_ Szczyt zachorowalności przypada między 30.
a 50. rokiem życia. ale liszaj zwykły nioże wystąpić w każdym
wieku po okresie dojrzewania. Typowe lokalizacje to kark
(ryc. 26), boczne powierzchnie podudzi i okolice kostek bocz-
nych (ryc. 27), wzgórck łonowy, srom_ okolica perianalna
i rnoszna. Drapanie zyiylde nasila się w nocy.
D|AGNosrY|‹A Różmcowa
Liszaj płaski. grzybica skóry i alergicziie kontaktowe zapalenie
skóry (np. na lakier do paznokci lub farbę do włosów).
Kgntaktowe zapalenie
sk 'Y
_DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
jest w zgipalenie skóry (czyli wypryskjl spowodowane
_kflntfitem z substancjami zen-'1'1ętrzriy'tiii tczynriikami
=jœm.a]¿towytiii)_ Może być alergiczne (immunoiogiczne) lub
zpodrażnienia (nieimmunologicznej_ . ' D
Kontaktowe zapalenie skóry Ĺnyprysk) z podrażnienia
wyggępuje częściej niż zapalenie alergiczne i w większości
P1'-2-ypadkón' jest spowodowane powtarza._jącą się ekspozycja
na slabe czynniki drażniące. takie _jak detergen ty. Choroba ta
dotyczy głównie osób dorosłych w wieku produkcyjnym.
najczęściej pr'acu_jących w takich dziedzinach, jak i"`ryz_je1'stwo,
Ryc_ 26 Liszaj zwykły. cateringi przemysł ciężki. Ta postać wyprysloi pranie zawsze
zajmuje skórę rąk. Typowe obserwuje się suchość i pękanie Ryc 28 Kontaktowe zapaleme skory
Skóry powierzchni międzypalcowych (ry-'c_ 28) oraz Z podraznlenta
powierzchni gi'zbietowycli rąk lub dloniowych powierzchni
palców (ryc. 29'). Zrniany mogą ewoluować w kierunku
wyprysku z bardziej nasilonym stanem zapalnym, którego
obraz kliniczny jest nieniożliny do odróżnienia od wyp1'ysku
endogennego.

_ . - 1 .- „' _
BADANIA DIAGNOSTYCZNE `_

,:-'-_¬.'li'-'-"'|l""
JJ

Zwykle nie są konieczne, ale w nietypowych przypatlkach

potrzebne mogą być: biopsja skóry, badanie mykologiczne lub ~' .-

"›-r T. :
testy naskórkowc_ .J-*TŚÊ

.'.
_“i
I _ _ I Ê.`›¿¿
' _._1 -'_
__ "" 41" P 'IH'-şl'
.___'_;
Ü ',_r,
Í ._ __
i"' .fu -'.. _ '¬¿
ofe' ›' "
Pacjenci często cierpią na zaburzenia emocjonalne, dlatego jrl'1"'Ił' .

może i_n1 pomóc nauka technik ratlzcnia sobie ze stresem, np.

terapii relaksacyjne_j_ zje-iI:f-Ê''

LECZENIE
Pacjentom należy wytłumaczyć, że nawykowe pocieranie
i drapanie skóry prowadzi do wytworzenia błędnego koła
,_świą_d-drapanie"_ Skuteczne może być iniejscowe stoso-
wanie kortykostcroidów o silnym działaniu, które powodują
redL1kc_jęświątl11 i. przerwanie tego błędnego koła. Przez krótki
czas można stosować kortykosteroidy pod okluzją. ściśle
kontrolując objziwy zaniku skóry. Kiedy zacl'ioozi potrzeba Ryc. 27 Liszaj zwykły.
natychmiastowego zlagodzenia światło można zastosować
niiejscowo clziałający' preparat zawierający 2% mentol
w kremie z flodatkiern wody.

Ryc. 29 Kontaktowe zapalenie skory z poclraznlenla


26 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
1-
Ryc. 30 Alergíczne kontaktowe zapalenie
skóry po kontakcie z niklem.
Ryc. 32 Alergiczne kontaktowe zapalenie skory po kontakcie
z obuwiem.
.alergiczne kiiiitakton-'e zapalenie skory może i-ifş-'stąpić
ii-' kzizt'ljifri"i wieku, choc tzadko _jest ol}sei¬i=i'owai'ie u riieiiiowląt.
li-'lożc i'ozwii'iać się po ti'i-i-'ajacej lataini i niedającej żadinfcli
olajai-i'ów ckspozş-'cji na określony; alergen. Jeśli jednak dojdzie
już do 1'0z\-'ifoju chorobjif, to za-'ji-'kie ti'n-'a ona do końca zycia.
Wiele pi¬z§*ptidkon= jest klinicznie nie do odrózriienia
od \vt'p1¬_ifsku endogennego (patrz i-infzojj. Oki'eśloi1ealei'gcny'
koiitaktowe dają cliarakterjfstjitcziie wzorce zmian skó1'nycl'i;
należą do nich np. nikiel Ĺrfifc. 30), pieiwiosiiek (zyc. 31),
alergeny pochodzące z obuwia rfirjfc. 32) i substancje zapa-
chowe (rji-'c. 33).
. _ _ _ L
Ryc. 3 I Alergiczne kontaktowe zapalenie
skory po kontakcie z pierwiosnkiem.
DiAGii.iosTYi‹A Różixiicowßi
Piiniewaz ob_jait-1,' kliniczne mogą być takie same jai
ii-' ii-'ji"p1'}=sku eritlogeiiiijmi, iialezy zachować dużą potlejrzli-
wość. szczegolnie W przypadku p1'zet~i'leklego i-i-"}=p1'}=sku._
nii=pt'1i=sku ze skłonnością do na.gl}_.-'ch i pon-'tarzającjich się
nai-t'rotoi'i=, i'nipi'},=sku o iiietşfpowj~'i'ii wzorcti 1<liiiicz1'1jfrii
if_1'ş,'c. 34) i tt-"}'p1'ji'skt1 rąk (ryc. 35"). Trudiiosci W diagnostyce
i'oziiicoi-re] (poza ii-ji=pi'yskaiiii`) mogą przş-'spiii'z}-'Ć gloi-i-fill?
luszczj,-'ca i grzybica, zwlaszcza W p1'z_\_'padk_u zmian zajinują-
cji-'ch skore rąk.
Wyprys|‹/zapalenie skory 27
Ryc. 33 Alergiczne kontaktowe zapalenie Ryc 34 Zawodowe powietrznopochodne
F r
skory po kontakcie z substancjami alergiczne kontaktowe zapalenie skory po
zapachowymi. kontakcie z zywicą epoksydową
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Testy naskiii'koi-rc są kluczowe dla i'ozpozi'iania lub ififklti-
czenia alcigicziiegri koi"itakton-'ego zapale_iii_a složi1";;.
Zawodoii-'c kontaktoirc zapalenie sko1'j,-' nalezy do najczęst-
szych clior‹'ih z'ait'odow}-'cli.
LECZENIE
Podstawą leczenia kiiiiiaktiin-"egi.i zapalenia skory z podroz-
nicniajest iiigraiiiczeiiie ek.spozji-'cji na substaiiciętc) tlraż-
niącą(e). l't"liii;>.e to ii-fi-'i'i'i:ig¿1ć zastosowania odzie}`_'.yoclit'o1inej,
np. i'ękai-t-"lc ochroiii'n-'ch W miejscu pracy. oraz ziktfn-iftiego
leczenia za palenia skóty za pomocą enioliei"itoi-i-', stibstji-'tutoiv
iiiydla i 1"iiicjsc(ii-vo działająca-'cli kiirt§i'kostoroidifin'. Leczenie
alergit'zi"icş,1jti koiitaktowego zapalenia skory' polega na
staraiiiijnri unikaniu aler'geriu(_ói-i-'_). VM' niektoi'ji-'cli pi'zj_i'pad-
kacli, np. alergii na leki, iii-il.ezji-' zast.osoi-'rać preparat, na który'
pacjent iiicjcst ticzulony__ co nie powinno lig,-'c trtttlnc. Wp1'zş=-
padku ekspozycji zan-'0dowe_j konieczna moze być zmiana
pracjf. Ryc 35 Zawodowe alergiczne kontaktowe
zapalenie skory po kontakcie z chromianami
zawartymi w cemencie

28 CZĘSC 1 Dermatozy
Samouszkodzenia skóry
(dermatitis artefacta)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Dc'i*i"n(ttit.i`s (iiteƒnctio jest yoyniłdeiii uszkodzeń skó1y\yyi-\-'iila-
nych przez pacjenta. Ten typ samouszkodzeń najczęściej
występuje u mlodych kobiet. Zmiany mogą i'ożi'iić się charak-
terem uszkodzenia skóry, ale często są to zmiany liriijne, ostro
odgraniczone od skory zdi'owej. usy-'tuoiyaiie iv dostępnych
miejscach (ryc. 36 i 37). Pacjent może mieć zadziwia_jąco
obojętny stosunek do swojego problemu. Należy okazać
pacjentowi wspó-łczticie i z odpowiednim wyczuciein starać
się poznać psycliologiczne problemy leżące ti podłoża
choroby.
Ryc. 36 Samouszkodzenie skóry
z przeczcisami.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Niileży' i-iylduczyć. inne iiiożliwe przyczyny zinian skór
lŜ:'›adai"iie histopatoloýczne pozwala zitlentyfikoi-i-'iić
typowe dla tirazu lizycznego.
LECZENIE
Bezpośrednia ,,konfi'oiitacja"` pacjenta z tym i'ozpoznanii=;
zwykle przynosi iiegatyi-i-"1'1e efekty. Optymalnie opię
nad pacjentem po'.=i"inna biyć pt'oi-yadzona we współpr.3
z psycliiatrą. Ziniany skórne mogą być leczone delikatny
emolientaini i preparatami antyseptycznynii, z wykorzys±_
niem okltizji.
Ryc. 37 Dermotitis ortefocto na udzie
spowodowane kontaktem ze środkiem
chemicznym nałożonym na rękawiczkę.
IF*
ALNE DERMATOZY
D OWE
gíí-
*Ífrądzik chlorowy
_.ff¿ę,lÍi1loracn<-")
íll-""`
;oiz|=|NiciA i oBiAwY i‹Lii\iiczi\iE
R5; fg nawracająca dermatoza mieszkow iii.-'ifosot-'tych spowo-
dowana zawodową lub śi'odowisko'„-yą ekspozycją na aroma-
mme balogenowane związki cherniczne o charakte-
jjigiycznej budowie molekularnej (np. dioksyny). Zrnianom
.D-.¿¿,ż¿¿wvi'@1rzy'szy'ć ogólnoustrqjowa toksyczność. Do epidemii
choroby dochodziło na skutek przypadl<on-'ego spożycia lub
ü'1h¿1a(;ji,jal< roi-'mież bezpośredniego kontaktu skóry W zakła-
dach chemicznych (także u okolicznych niieszkańców ti-' przy-
padku eksplozji vi' fabryce) i w zakładach utylizacji od padów
chemjgznycli. Trądzik clilorowyf inoże wystąpić ty kazdym
wieku.
W łagodnych przypadkach dominują zaskńrniki otiyarte
(zyc. 33) z niewielkimi bladożółtymi cystarni Ĺiyc. 39).
W cięższych przypadkach powstają zapalne krosty, a nan-'et
zimne ropnie. Najbardziej narażoiiymi regionami skóry są
okolica poniże_j i po zeyi"nęt.rzne_j stronie oczu oraz okolica
zguşzna (ryc. 39), następnie policzki, czoło fale nie nos),
irięskie narządy płciowe, a W ciężkich przypadkach także
ramiona, ldatka piersiowa, plecy (ryc. 38), pośladkii brzuch.
Zmiany skórne, które mogą się pojawiać i'ównież po prze-
rwaniu ekspozycji na substancje i-ryiyolujące, mają tendencję
do utrzymywania. się mimo zast.osowania leczenia.
Ryc. 38 Trądzik chlorowy.
Niezapalne dermatozy zawodowe 29
DiAGNoswi‹A sóżniicowa
Trądzik zwyczajiiy u młodszych pai:,jent.óiy, zaskórniki starcze
ti osób w podeszłym wieku, ciężkie postacie trądziku torbie-
lowatego.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Istotne jest ustalenie, czy podobne przypadło nie występoyi'ały
W jakimś zakładzie pracy lub innych zamkniętych społeczno-
sciach. Badanie histopatologiczne ujawnia charakterystyczne
cysty keratynowe W iniejscti gruczołów lojowycli. Nalezy
dokonać oceny masy ciała, czynności obwodowego układu
nerwowego, płuc i wątroby, a także oznaczyć stężenie lipidów
W surowicy l<1¬i'i"i i porfiryn ty moczu pacjenta.
UWAGI
Trądzik chloi'owy _jest uważany za najczulszy wskaźnik
toksycznej ekspozycji na wymienione wyżej substancje.
Łagodne postacie tej choroby są łatwo przeoczane.
LECZENIE
Można zastosować konnfencjonalne leczenie przeci\-yt1'ą_dzi-
kowe, _jednak odponfietlż na nie jest zwykle slaba, a choroba
często przechodzi W stan przeiylekiy.
Ryc. 39 Cysty w przebiegu trądziku
chlorowego.
 Ê"'_:

l . .
30 CZĘSC 1 Dermatozy Niezapalne dermatozy zawodowe 3|
_ _ _I `

I _,- ' ' iz " -I' "" 14 ,-. '- - ' " ¬ " rr1\.i'¿:-ifi.n..'¦n¿„l.i-1'-¦I|.fi.'I!ü.r..Ł\n.`ł=.u;.lab.L ¿':¦.«-_.Ê„.'. J' ¿_A..|.ui- 1 4|... -oŁ"_a'i[.|.'n "-L, :1'.:.§l._._--_'_ J ' -' " " _ -` - '- 'i .ii "' " .›` _Ł ""' '_ ._-\ ' -- ' . IJ'

Inne dermatozy zawodowe |_ ¬¬..`_ Nadmierna potliwosc

I Í

-4

11-5”
.I¿
F
(hiperhydroza)
Te niezapalne choroby skory są zi-riązaiie z wykoi_iyn-'aną
przez pacjenta pracą i staiioi-rią niaksyrnalnic 10% derniatoz Jest to choroba spot-'i-'odoy¬.'ai"ia nadii'iiernym iyyti-i'a1'zaiiierii
zai-vodon-'ycli_ Cechuje je duża 1'ćizi'ioi'otliiość, np. podraż- potu przez gruczoły eltryiion-'e_ Większość przypadków
nienie skóry po kontakcie z i-'i'łoki'ieiii szklanym (_ryc_ 40), stanoiii postać id_iopatyczna_ Problem dotyczy najczęściej rąk.
pokrzywka kontaktowa, trądzik olejoi-ty (__ryc. 41), owrzo- stóp i pach_ Uogóíriioifia hiperhyd1'oza może i-'i-ystępoiyać
dzenie chroniowe (_ryc_ 42), oparzenie skóry po kontakcie Ä"\1
P',__-
-Ł J- 'I_ i-'if cliorobach nietaboliczi'iycl1 i zalitiizeniach ei'it'loki'yiiolo-
'.-frf''I_"
"i i.-.'.
fƒşłł

z cementem (ryc_ 43), leiikoderina, zmiany twardzinopo- gicziiycli, iiatoinr.-ist postać zlokalizowana liywa iiastępsti-i-'eii"i
dobiie (__pati'z str. 101), rak ko`i`czystokomói'koi-'ry (ryc_ 44) uszkodzenia ośrodkoi-'ifego liib obwofşloi.-'t-'ego ukladu nerwo-
i koiloriychia (__ryc_ 45). wego. Różiiicowaiiic wyra aga pi'zep1'on-'adzeiiia dokładnego
badania podmiotowego i pi'zedii"iiotowego_
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA Osoby z nadmierną potliiroscią dłoni mogą przez wielo-
Postacie pi;›ki'zyi-i-'ki koiitaktoti-'ej i iiabłoniaka niezwiązane krotne dotykaiiie żelaznych pizediiiiotów pi'zyspi_eszać ich rdze-
z wyktinywaną pracą, a takze idiopatyczne postacie takich wieiiie, co ob-sei'n¬_ije się np. u osob zatrudnionycli iv pizeniyslc
chorób, jak leukodernia, skleroderinia i koilonychia_ ii'ietalou-yin i iiitiszyiioo.-¬j=n'i (ryc_ 46). W _języku aiigielslciiii
niekiedy takie osoby określa się inianeni riistei' (_rzist - rdzewieć,
BADANIA DIAGNOSTYCZNE przjp. tluni)_ Problem staje się pon-'ażiiy_ gdy dotyczy i'ioi'i'ycli
Są wskazane ii-' przypadku iiiektiirycli cliorób ri'iogącycl"i pioduktói-'i" ii"ietaltiwych, które mają być tlostarczonc do klienta.
budzić wątpliwości diagiiostyczne (np. testy ptinktoii-'c
ii-' pokrzywce kontaktot-yej)_
Ti:-
'_ł;=¿._.'±
'aa Z ' 1.
=-'Q

.-'f' .' _Le

i
'Ł '~.::i"_'i =. Otlpowiednią kontrolę liipei'hydi'ozy iriożna uzyskać
=,--' Ĺ'--':.-1-¬--:.¬-_
"'\ "_; if 'š ,'
-_t-A I`:`*¶'--._..ş"75-
...- _„F-:___ ¿.J_-'.s|._.
"1iI`¦.Ĺ'.?i-

za pomocą stosoi-'i-'aiiego miejscowo roztwo1'i_i szcsciowiitlziiiiiu

Ryc. 40 Zapalenie skory po kontakcie Ryc. 43 Oparzenia po kontakcie z cementem. chlorkti glinu, joi"ioFoi'ezy lub, W ciężkich przypadkach, erido-
Z włóltnem szklanym. skopon-'ej sympatektoinii transtoi'akaliie_j_

_4I - '_'"|._ " ć _ j

LECZENIE
Leczenie tych cliorób może ityinagać zastosoi-yaiiia sro'
ocliroiiy osobistej lub ziniany iiiiejsca pracy.

Ł *Zł l
za.

Ryc. 44 Rak kolczystokomórkoxfi/y.

Í:-
L__

--""

Ryc. 4| Trądzik olejowy. Ryc. 42 Owrzodzenie chromowe_ Byc. 45 l<oilonychia_ ` Ryc. 46 Hiperhydroza dłoni u osoby
określane] mianem raster.

CZĘŚĆ 1 Dermatozy
"' *,._-.--r' ,-
Ii - - -. _. 'ii
i'.› _ -'
_ _ ._,
,_ ' ¬› -'
PO KRZYWKA Pokrzywka kontaktowa
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Pokrzywka polega na przejściowym występowaniu swędzą- Pokrzywka kontaktowa jest ograniczoną reakcją skóry z
cych obszarów runiienia z towarzyszącym obrzękíem niem bąbli i rumienia (wheel-and-flora reiictioii) na
w obrębie skóry właściwej, będącym następstwem przecíeku z substancjami zewiiętrznymi; może przebiegać w i
osocza. Wykwity ustępują w ciągu kilku godzin, nie pozosta- zmie iinrnunologicznym lub iiieimmunologicznyiri. M
wiając objawów przedmiotowych, takich jak złuszczanie czy poszczególnych zmian przypomina inne typy pokrzywek,
suchość. skóry. Zmiany skórne mogą przybrać postać ogni- wywiadi umiejscowienie zmian są charaktei'ystyc.zne_
skowych grudek, blaszek lub obrączkowatych obszarów zazwyczaj pojawiają się w ciągu minut od kontaktu z
wyczuwalnego obrzęku skóry z rumieniem lub bez rumienia prowokującym i ustępują po około godzinie, nie
(_ryc_ 47). Czas trwania, rozmieszczenie i rnorfologia zmian żadnych objawów resztkowych świadczących o
są uzależnione od czynnika wyzwalającego_ skóry. hnrnunologicznej pokizywce kontaktowej mogą
szyć ciężkie, ogólnoustrojowe objawy alergiczne.
Częstość występowania nieimmunologicznej
kontaktowej nie jest znana, ponieważ łagodne reakcje i
zostać bardzo łatwo przeoczone W ostatnich dekadach
z najważniejszych przyczyn immunologicziiej
kontaktowe] stanowi alergia na lateks 7. kauczuku ni;
nego. Szczyt zachorowalnosci przypadł na lata
siąte H wieku z powodu częstego wtym okresie ko
z rękawiczek gumowych słabej jakości, zawiera_ją_cych
ilość białek lateksu i pudru (ryc_ 48). W przypadku
pokrzywki istotne _jest ustalenie i'ozpoznania ze
na ryzyko wystąpienia anafilaksji w trakcie inwazyjnych
wencji medycznycli, przepiowadzoiiych przy użyciu
zawierających lateks z kauczuku naturalnego.
Ryc. 47 Pokrzywka. Ryc. 48 lmmuriologiczna pokrzywka
kontaktowa po użyciu lateksowych rękawiczek.
--
'=
49 Derm ografizm.
ć' rviui Różiiiicowa
idiopatycziia _jest zazwyczaj bardziej rozległe.
pgltrzywkowe titizyiiiują się dłużej. Kontaktowe zapa-
zgląńry i'ozwi`_ja się w ciągu kilku dni ijest związane ze
fifiiiaim na potnei'zclii'ii skóry.
oiAGi\iosrYcziiiia
-fifieämmunologicziia pokrzywka koiitaktowa niejest rtitynowo
_poddawana badaiiiom diagnostycziiyin Skóriie t_esty punk-
jawa lub pomiar swoistych lgE (EAST) mogą być pomociie
'_å_o__.potwierdzeiiia rozpoznania imniuiioiogicznej pokrzjwyki
_'_§%t__ital<towej _
jestzazwyczaj wymagane ze względti na krótki czas utrzy-
vrriywania się zmian w pokrzywce kontaktowej_ Leczenie
zastosować w przypadku bardziej rozległych reakcji
-poiazjwkowycli oraz w razie yi-ystąpieiiia objawów ogólnych.
Pokrzywka 33
"` _ _ "14' p
l
Ryc. 50 Pokrzywka cholinergiczna
Pokrzywka fizykalna
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to odmiana pokrzywki, w której specyliczny bodziec
fizycziiy iiidukiije wysiew bąbli pokrzyi.'i='k‹:iwycli_ Zazwycza_j
bąble utrzymują się krótko, dlatego często w trakcie badania
lekarskiego nie stwierdza się zmian skórnych. Derniogralizm,
najczęstsze pokrzywka fizykalna, przejawia się wysiewem
bąbli pok_i'zyui'koi-yycli w miejscu silnego zadrapania skóry
(ryc_ 49).
Do innych typów pokrzywki tizykaliiej zalicza się
pokrzywki: z ucisku, wibracyjną, z zimna, z ciepła, słoneczną
oraz wodną. Pokrzywka cholinergiczna jest yiąo-i'oływi'ana przez
poccnie się w czasie stresu, ćwiczeń fizycznych oraz
przy przegrzaniu organiziiiu (ryc. 50). Jest to dość
powszechna dolegliwość sprawnych fizycznie młodych ludzi.
Maiiifestuje się jako swędzące małe grudki oraz bąble
w obrębie górnej części ciała. Bąble pokrzywkowe w przebiegu
pokrzywld opóżnionej z ucisku, często bolesne i swędzące, są
trwalsze i rozwijają się po kilku godzinach od zadzialania
nieprzerwanego ucisku. Mogą wystąpić u pacjentów z prze-
wlekłą pokrzywką zwykłą.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Ich rutynowe izykonyfiyanie nie jest konieczne. Rozpoznanie
można potwierdzić, przeprowadzając test prowokacji, np. test
ż kostką lodu w przypadku pokrzywki z zimna.
LECZENIE
Czasein 1.-'wystarcza udzielenie psychicznego wsparcia pacjen-
towi, ale gdy objawy stają się dokuczliwe, można zastosować
profilaktyczne leczenie doustriymi niesedatywnymi lekami
pi*zeciwhistai'ninow¬yii1i_
34 CZĘŚĆ1 Dermatozy Pokrzywka 35
I- _ v . ' ._ . . ` ._
.-. -- | " _ 1
¬' 'Ii'' . I. I › f J _
_ I .-_-¬ --- .-'- --. .| _

Pokrzywka zwykła należy wřziąć także przycíşfny _ _ „¬

ta-kie jak niedawno przebyta infekcja paciorkow-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAINY KLINICZNE '
iatyczna.
I

Pokrzywkę zwykłą można rozpoznać po 'wykluczeniu innych Pokrzywka naczyniowa stanowi rzadki typ po
typów pokrzy"w'ki. ,Iest to powszechna dolegliwość i w więk- w którym poszczególne zmiany skórne utrzymują
szości przypadków przebiega łagodnie. W wielu przypadkach ponad 24 godziny i ustępują, pozostawiając sinawe lub
gdpowiedź na doustne leki ptzec1whistam1no¬we
zmiany skórne mają charakter san1oogranicza.jący i ustępują barwione zmiany (ryc. 51). Zmiany te mogą p0CZąf_}<0wo w celu opanowania choroby zaleca się
w ciągu dni lub tygodni; kwalifikuje się je jako pokrzywkę w spektrum pokrzywki za-yldej, stanowiąc jej cięższą kortykosteroidów. Leki drugiego rzutu, W řrm `
ostrą. Pokrzywkę przewlekła definiuje się jako codzienne lub być objawem choroby tkanki łącznej, szczególnie
mogą bYC' P0 dan-ane dlugoternunono. l
i.'i-¬__«'sie'w¬y bąbli pokrzywkowycl'1 przez okres G lub więcej rumieniowatego ukiadowego (SLE). Tacy pacjenci
tygodni. Niektórzy' pacjenci cierpią również z powodu obrzęku cierpią z powodu bólu stawów oraz 'wykazują Ryc 52 Obrzęk naczynloruchowy
naczynioruchowego, co wiąże się z dłuższym przebiegiem stężenia składowych dopełniacza C2 i C4.
choroby. Pokrzywka przewlekła rzadko jest związana z alergia.
naczynioruchowy
Leżące u jej podłoża przyczyny autoirnrnunologiczne zostały o|AGNosrY|‹A nóżN|cowA I OBJAWY KLINICZNE
zidcntyfikowane u 40% pacjentów. Pacjenci czasem cierpią Pokrzywkę naczyniowa należy różnicować z rua nagzyriiorttchowy charakteryzuje się występowaniem
na inne choroby autoimmunoiogiczne, szczególnie dotyczące odczynowym, osutką plamisto-grudkową oraz 1 epizodów ograniczonego obrzęku tkanki
tarczycy. U niektórych pacjentów można zidentyfikować zwykłą. 1 skóry właściwej (ryc. 52), który może dotyczyć
czynniki prowokujące, np. leki (salicylany, opiaty lub anty- części ciała, jednak w większości przypadków lokali-
biotyki). Ich obecność jest bardziej prawdopodobna w przy- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
5-ię w okolicy ust oraz oczu. Obrzęk naczynioruchowy
padku pokrzywki ostrej niż przewlekłej. Alergia pokarmowa Należy przeprowadzić ogólne badanie przedmiotowe " (ryc. 53) i krtani wymaga szczególnej uwagi, ponieważ
może być przyczyną pokrzywki ostrej, rozpoznaniejest zazwy- Mecz powinien zostać zbadany pod kątem proteinurii i .,'¿¿¿.¿-¿yd|¿i@h przypadkach jego nagłe ciężkie epizody mogą
czaj oczywiste po zebraniu wywiadu. turii; w przypadku wyników dodatnich należy zlecić äqprüwadzić do obturacji dróg oddechowych. Zmiany na ogół
rnjkroskopowe osadu moczu oraz posiew. Podstawowyrni figawędzą i utrzymują się przez 24-48 godzin (ryc. 54).
o|AGNosrY|‹A nóżnlcowa niami, jakie należy zlecić, są: pełna niorfologia krwi, Dbrzęk naczynioruchowy towarzyszący pokrzywce jest
Rozpoznanie pokrzywki rzadko przysparza problemów, niemniej stężenie mocznika, elektrolitów, kreatyniny, aktywn"_ r -flgwyęzaj idiopatyczny. U pacjentów ze współistniejącą
w przypadku zmian utrzymujących się dłużej niż 24 godziny lub enzymów wątrobowycb, stężenie składowych Cži C4 do __ glggią, np. pokarmową lub na jad owadów, zwykle już
pozostawiających po sobie zmiany pozapalne należy wziąć niacza oraz przeciwciał pr'z.eciwjąrlrowych; powinno Ĺpúfibraifiu wywiadu rozpoznanie jest oczywiste. Wrodzony
pod uwagę pokrzywkę naczyniowa, (patrz str. 103). r'ównież pobrać biopsję skóry do badania histopatologiczne Ĺ _dmęk nggzyniorrichowy jest rzadką chorobą dziedziczoną
ur sposób autosomalny dominujący, w której obserwuje się
BADANIA DIAGNOSTYCZNE Ryc 53 Obrzęk naczymoruchowy języka
niskie stężenie lub caikou-it.y brak aktywności inhi.bitora est.e-
Pokrzywka ostra, szczególnie epizodyczna, może rwirlagać prze- razy składowej C1 dopelniacza. Pacjenci cierpią z powodu
prowadzenia badan w kierunku alergii podejrzewanych objawów' związanych z obrzękiem tkanki podskórnej i prze-
na podstawie zebranego wywiadu. U pacjentów z pokrzywką \mrł_u pokarmowego. Należą oni do grupy ryzyka osób nara-
przewlekła badania diagnostyczne można ograniczyć do pelnej 'žonych na nagły zgon ze względu na możliwość wystąpienia
morfologii krwi i OB. Mozna również oznaczyć stężenie obrzęku krtani. l\'abyty niedobór inhibitora C1-esterazy może
hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych. W przy- towazyszyć chłoniakom B-komórkowym i SLE.
padku pokrzywki przewlekłej wykor1yw'anie testów w kierunku
alergii pokarmowej niejest wskazane. DIAGNOSTYKA Różmcowa
Üstre alergiczne kontaktowe zapalenie skóry zlokalizowane
LECZENIE na twarzy, szczególnie często związane z farbowaniem
Lekami pierwszego wyboru są niesedatywne inhibitory recep- włosów, może manifestować się w postaci nasilonego obrzęku
tora H1, które w większości przypadków pomagają kontro- _okolicy okolooczodołowej, przyporninającego obrzęk naczy-
lować objawy. Pomocne mogą być również sedatywne leki nioruchowy, który jednak ustępuje w ciągu kilku dni z pozo-
przeciwhistaminowe podawane wieczorem. U pacjentów stawieniem zmian wypryskowycl'1.
niereagujących na powyższe leczenie można zastosować
kombinację inhibitorów receptora H1 i II2. U niektórych I BAoAN|A o|AGNosTYczNE
pacjentów z przewlekła pokrzywką idiopatyczną dobre efekty Rutynowo należy zlecić badania krwi, 'wtym pełną morfologię
daje restrykcyjne dieta pozbawiona pseudoalergenów. Korty- ' krwi obwodowej i OB, a także oznaczenie przeciwciał ANA
kosteroidy podawane doustnie są skuteczne w leczeniu oraz składowych dopełniacza C2 i C4. W przypadku obniżenia
różnych rodzajów pokrzywek, szczególnie ostrej, ciężkiej stężenia składowych dopełniacza należy oznaczyć stężenie
pokrzywki, jednak nie powinny być one stosowane długo- inhibitora C1-esterazy oraz wykonać testy czynnościowe.
trwale ze względu na działania niepożądane. W opornych
na leczenie. przypadkacli alternatywę stanowi cyldosporyna. Ryc. SI Pokrzyvvka naczyniowa. Ryc 54 Obrzęk naczynroruchowy powieki
 š_

CZĘŚĆ 1 Dermatozy Pokrzywka 37

_. .__'- -.-_:|

UWAGI Mastocytoza i pokrzywką

Łatwo przeoczyć inhihitory konwertazy angiotensyny jako
przyczynę nabytego obrzęku naczynioruchowego, ponieważ
objawy mogą pojawić się wiele miesięcy od rozpoczęcia
leczenia.
LECZENIE
Leczenie idiopatycznego obrzęku naczynioruchowego zasad-
niczo nie różni się od leczenia pokrzywki przewlekłej.
Wrodzony obrzęk naczynioruchowy wymaga profilaktycznego
podawania leków androgenowych (np. danazolu lub stana-
zolu). Koncentrat inhibitora C1 jest lekiem pierwszego rzutu
w razie ostrego epizodu wrodzonego obrzęku naczyniorucho-
wego. W przypadku alergicznego obrzęku naczyniorucho-
wego wskazane są domięśniowe iniekcje z adrenaliny.
barwnikowa
DEFINICJA | 0BJAwY KLINICZNE
lylastocytoza jest to rzadka choroba ck
nadmierną liczbą prawidłowych mastocytów w skórze,
kostnym i jelitach. Pokrzywka barwnikowa,
skórne postać mastocytozy, może rozwinąć się we
dzieciństwie oraz w wieku dorosłym.
Pokrzywka barwnikowa wieku dziecięcego
charakteryzuje się obecnością licznych rozsianych
grudek i blaszek (ryc. 55). Po potarciu zmian
rumień i obrzęk (objaw Dariera). Mogą również
zmiany pojedyncze (mastoc-yt.o-ma) z tendencją do
pęcherzy po potarciu (ryc. 56"). Z powodu uwolnienia
-zaburzenia rytmu serca, bóle głowy i zmęczenie.
torów z komórek tucznych pacjenci odczuwają
rozległych zmian mogą '~'ry5Ŧ5llJíČ Übiawr'
śwjszgzący' oddech, biegunka czy omdlenie.
_komórek tucznych może być wywołana bodź-
takimijak skrajne temperatury, pocierame,
Szczególnie niesteroidowe leki przeciwzapalne
uldadowe u dzieci obserwuje się rzadko,
gpontaniczne ustępowanie zmian skór-
barwnikowa osób dorosłych ma podstępny
monomorficznych zmian plamisto-
O Czerwonobrązowym zabarwieniu, czasem
nasilonymi teleangiektazjami zlokalizowa-
tułowia i kończyn (ryc. 57 i 58). Zajęcie
może przebiegać w sposób hezobjawowy;
, objawów zaliczamy biegunkę, nudności,
l
występować torbiele kostne, osteoporoza oraz Ryc. 56 Zmiany pęcherzowe w pokrzywce
złamania. barwnikowej.

r nóżmcowa I
barwnikową wieku dziecięcego zazwyczaj
dodatni objaw Dariera, należy jednak brać
inne choroby naciekowe, takie jak histiocytoza
Langerhansa i sarkoidoza. W przypadku pokrzywki
u osób dorosłych diagnostyka rńżnicowa jest

DIAGNOSTYCZNE
gglu potwierdzenia rozpoznania wskazana jest biopsja
, jednak u małych dzieci można ją odroczyć. Należy
weprowadzić badania w kierunku mastocytozy układowej.
golu wykluczenia istotnego zajęcia szpiku kostnego należy
badanie morfologii krwi. Inne obj-EP"lÍf Pi1'WÜ""1}' ZÜSWĆ
w zależności potrzeb.

;irwaol Ryc. 57 Pokrzywka barwnikowa.

poinformować patologa o podejrzenia pokrzywki barw-
ńikowej, ponieważ badanie histopatologiczne bez specjalnego
łam'-nienia w kierunku mastocytów może okazać się niedia-
;plastyczna

LECZENIE
Nie ma swoistego leczenia, jednak można zastosować postę-
powanie obejmujące: unikanie substancji powodujących
tlcgranulację komórek tucznych, podawanie leków przeciw-
histaminowych w celu złagodzenia objawów i obserwację
pod kątem obecności mastocytozy układowej. Fototerapia
U\F'B i PUVA-terapia mogą tymczasowo złagodzić objawy
ipolepszyć stan dorosłych pacjentów.

Ryc. 55 Pokrzywka barwnikowa u dziecka. l_ R79' 58 Pokrzywka barwnikowa U osoby

dorosłej.
38 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby grudkowo złuszczające 39
J'-r .
, '
-
'_
-,s - _ ' -1. . I -. _ ,
._
_
I.
_
, ._.
. _
-' _›
., ' ,_
_ , -_
_ .
_ . _. ' .,
...
, _
.
_ „_
~.'
'. _
- .-
_
- _

CHOROBY
GRU DKOWO-ZŁU SZCZAJĄCE
í-'m

Łuszczyca
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE
Łuszczyca jest często występująca, przewlekła zapalną
chorobą grudkowo-złuszczającą charakte1'yzującą_ się predy-
lckcją do powierzchni wyprostnych kończyn i owłosionej
skóry głowy. U obu płci występujcjednakowo często. Obser-
wuje się dwa szczyty zachorowań - w okresie dojrzewania
i w 'wieku średnim. Nasilenie choroby' może zmieniać się
wraz z upływem czasu. Objawy kliniczne cechuje duża
różnorodność. Badania rodzin wskazują na występowanie
silnego czynnika genetycznego. Do czynników t-ryz1-r'alają-
cych lub zaostrzających chorobę należą urazy (objaw
Kóbnera) (ryc. 59), infekcje paciorkowcowe, leki (np. lit,
beta-adrenolityki, leki przcciwmalaryczne), stres, alkohol
i palenie papierosów.
Przewlelda łuszczyca plackowata (łuszczyca za-ylda)
stanowi najczęstszą postać chorobyi charakteryzuje się obec-
nością dobrze odgraniczonych pogrubiałych, intensywnie
czerwonych blaszek pokrytych srebrzystą luską (ryc. 60).
Zmiany mogą zajmować każdą okolicę, jednak. typowo wystę-
pują na wyprostnych powierzchniach kończyn, zwłaszcza
na kolanach (ryc. 61) i łokciach, w okolicy krzyżowej,
na owłosionej skórze głowy (wzdłuż linii włosów) (ryc. 62)
i na uszach. Blaszki bywają małe (I-2 cm) lub bardzo duże Ryc 63 Uogolnione zmtanyłuszczycowe
(np. zajmujące całą powierzchnię ytyprostną kończyny).
Mogą lokalizować się wjednej lub dwóch okolicach, ale mogą
też zajmować większość powierzchni skóry (ryc. 63).
W łuszczycy brurlżcowej występują plackowate zmiany
z yn`elowarstwowyrni dobrze przytwierdzonymi strupami
(nasilona hiperkeratoza) (ryc. 64).
Łuszczyca kropelkowata typowo pojawia się u dzieci
i mlodych dorosłych po przebyciu infekcji paciorkowcowej
gardła. W jej przebiegu dochodzi do wysiewu licznych okrą-
głych lub owalnych czerwonych blaszek pokrytych luską
o średnicy do 1 crn na skórze tułowia i bliższych części
kończyn (ryc. 65").

Ryc 6| Wykwityłuszczycowewokolrcy RYC 54 ŁUSZCZYCÊ brudzcowa ZByc 65 Łuszczyca k ropę Ikow ata
40 część 1 Dermatozy Choroby grudkowo-złuszczające 4|
.J=L-1fiLŠ_„±:n\-¦.un=J:i|H.1$¦¿¿Lh..Í¿L_LhL4;¿.'l¿nh_.-|nnÅ- 1.-=.n._1Ll-Ink'

‹\ .__\.'
l- '-1

Ryc. 66 Łuszczyca krostkowa. RYC 57 ŁUSÍCZYCB l<"°5l3l<°Wa zmrany łuszczycowe w okolicach Ryc 7| Piryriosis omiontocea

Ryc. 68 Uogólníonałuszczyca krostkowa. Ryc 69 Erytrodermia łuszczycowa

Łuszczyca krostl›<.owa może mieć charakter ograniczony Obraz znuan łuszczicowych byyia rozny
lub uogólniony. Przewlekła postać ograniczona łuszczycy od zajętej okolicy lłiikwiiti /ajinujące powierzchnie Ryc 72 Naparstkowanie,onycholiżaiplama
krostkowej (iiazys-i'ana także iuszczycą krostkową dłoni i pode- cechuje iumien i inaceiacja, me obseiiiuje się łososiowa
szew) występuje zwykle u osób dorosłych i objai-iia się skupi- złuszczaiiia (ryc 70) Ĺrrfvbita oriłosione] skóii
skarni jałowych żółtych krostek o średnicy 0,1-0,5 cm zwl.,=iszt.›'a u dzitci i młodych dorosłich może z kolci
zlokalizowanych na skórze dłoni i podeszew (ryc. 66 i 67). ttrwoii at. się obccnoscią grubej scisle przilegającej do
Zmiany mają tendencję tło nawrotów. Ustępują, pozosta- 1 łodig 'włosa białej łuski tpitijrrosis amioriiaceoj (ryc
wiając czerwonobiązowe, łuszczące się plamy. Uogólniona Zmiany paznokcioyie występują często, na ogoł
łuszczyca krostkowa jest ciężką postacią choroby o gwał- za|ęc1u station, 1 ni inifestują się napai stkowariiem
townym przebiegu. Rumieniowe blaszki z licznymi krostami lizą, obecnością ob-szaiow o /niieiiionyiii, zt
mogą pojawiać się w każdej okolicy i mają tendencję zabarwieniu (objaii plamy olcjoviej lub plamy l
do zlewania się (ryc. 68). Zmianoni skórnym często towa- (ryt. T2) oraz hipcrkeratozi podpaznokcioriej (ryc 73)
rzyszą gorączka i złe samopoczucie. Ei¬ytrodei¬inia łuszczy-
cowa jest ciężką postacią choroby z uogólnionym runrieniein
i złuszczaniem. 'l"owa1'zysza_ jej objai-yy ogólnoustrojowe;
w przypadku braku leczenia śmiertelność jest znaczna
(ryc. 69). Erytroderinia ewoluuje od łuszczycy krostkowej lub
pojawia się po przebyciu infekcji, zbyt intensywnym leczeniu
preparatami dziegciowyiiii bądż cygnołiną lub też nagłym
odstawieniu glikokortykosteroidóri-'. U chorych występuje
ryzyko utraty płynów i białka, wahań temperatury ciała Ryc 73 Hiperkeratoza podpaznokciowa
izakażeń.
 ._

42 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby grudkowo-złuszczające 43

_ -› -..f - _
ZŁÄJI- .Ê.±.n..¬5 ‹|._Ł'~L.=t.±¦l.z.lt.±.'i....¿|...|.ß|u.n.-.-14 åk¿±1_.lŁnŠ .¿ą.;.1.g"_'.I-._ ._1- _;_ zl... __ _...=.- ..-.us

Ryc. 74 Łuszczycowe zapalenie stawów. Ryc. 75 Przyłuszczyca plackowata drobnoogniskowa.

Łuszczycowe zapalenie stawćw (ryc. 74) jest. zwiazane
z łuszczyca skory lub paznokci. Charakteryzuje się brakiem
czynnika reumatoidalnego we krwi. Częstość występou-'ania
choroby u pacjentów z łuszczyca nie zostala dokladnie okre-
ślona, a.le wydaje się, ze jest większa u chorych z ciężka łusz-
czyca skórną. Mozna wyroznić kilka wzorców klinicznych
choroby, takich jak asyrnetryczne zapalenie pojedynczych
stawów, postać nadzerkowo-zniekształcającą ot'az postać
pr"zy1)orn_inającą z.eszt.ywnio.jące zapalenie stawów kręgosłupa.
D|AGNosTY|‹A nńżmcowa
Rozpoznanie łuszczycy jest zwykle ustalane na podstawie
obrazu klinicznego. Przewlekła łuszczyca plackowata ograni-
czona do dloni i podeszew przypomina przewleldy wyptysk lub
grzybicę. Łuszczyca w obrębie twarzy' może mieć cechy
wspólne z iojotokowym zapaleniem skóry, dlatego te jednostki
chorobowe mogą być trudne do odróżnienia (patrz
ryc. 14-16). Łuszczyca kropelkowata może przypominać
łupież różo\"~y Giberta, przyłuszczycę i kiłę drugiego okresu.
Zmiany w okolicach zgjęciowych często są błędnie rozpozna-
wane jako przewlelde wyprzenia mimo chara.kte1'ystycznego
wyraźnego odgraniczenia od skory zdrowej. Eryt.rodermia
luszczycowa może być niemożliwa do odroznienia od erytro-
dermii o innej etiologii, zwlaszcza od iupieżu czerwonego
mieszkowego (pityriasis rabra pitcmlsj.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie muszą być rutynowo wykonywane. Jesli rozpoznanie
niejasne, pomocne moze być badanie histopa
W przypadku zmian na rękach i stopach czasem 'ti
testy platkowe i badanie mykologiczne skóty w celu
czenia aiergicznego kontaktowego zapalenia skćryi
LECZENIE
Chociaz łuszczyca jest chorobą nieuleczalną. u it
pacjentów' z łagodną jej postacią, można uzyskać
stosując miejscowe leczenie kortykosteroidamí,
witaminy D, preparatami dziegciowyrni i cyfgnoliiią. F
rapia UVB i PU`v'A jest wskazana w przypadku bardziej
głych zmian. W ciężkiej łuszczycy stosuje się l
systemowe. Do leków stosowanych ogólnie naleza_:
treksat, retinoidy, cyldosporyna i wprowadzone w
latach leki biologiczne. Ich skuteczność w za
kontroli choroby i poprawy jakości życia pacjentów musi
rozpatrywane z uwzględnieiiieni dlugoolo'esowego
czeństwa terapii i niozlit-tych skutków ubocznych.
szczyca plackowata D|AGNosTY|‹A nóżmcowa
noogniskowa Inne choroby wyp1'yskowe i łuszczyca. Zmiany w początkowej
fazie ziarniniaka glzybiastego są zwykle większe i wykazują
Ä I OBJAWY KLINICZNE ewoluujące histopatologiczne cechy chłoniaka.
to przewlekła. niedająca olojai-yćw podniiotonych
gfimoba, znana także pod nazwami przewlelde powierz- INNE BADANIA DIAGNOSTYCZNE
zluszczające zapalenie skory i przyłuszczyca W badaniu histopatologicznym stwierdza się cechy wyprysku
filezasta. Najczęściej dotyczy osob w średnim wieku. Charak- oraz brak epidern1otropiz1'nu i atypii linifocytow. Obraz histo-
ßşyzuje się występowaniem powierzchownych rćzotwych patologiczny nie zmienia się z upływem czasu, co pomaga
blaszek nieduzych rozniianâw (wielkości opuszki kciuka) w rożnicowaniti z ziarninialdem g;tzybiastytn. W przypadkach
iiiégających delikatnemu zluszczaniu, umiejscowionych 1-'tfątpliwycłt nalezy pobrać kolejne biopsje do badania histo-
"na tulowiu i kończynach (ryc. 75). 211113-fl}"ff1Ügřt mieć Cßfilll' patologicznego.
zaniku. Przyczyna choroby jest nieznana, ale wiadomo, że
znżyltle nie daje ona objawów podtniotowych i ze obserwuje się
tendencję do poprawy po ekspozycji na słońce. W przypadku
towaizyszącego śvnądu mozna zastosować emolienty i miej-
Scowo łagodne kortykosteroidy. Klasyfikacja tej jednostki
może wprowadzać w bląd, gdyż. poprzednio była ona wymie-
Iliana wśród tzw. zmian przedchloniakowych, które mają
tendencję do ewoluowania w ziarniniaka grzybiastego.
Ühecnie uważa się, ze przyluszczyca plackowata drobnoogni-
skowa jest łagodną chorobą, z której nie rozwija się chłoniak
skóry.
cztęśc' 1 Dermatozy Choroby grudkowo-złuszczające 45
' . _ _ _ --_ ' . _ .|. _,, . _ _. _ _-' __ _ _ _ _ _ . _
L.'
. ' _ 'L- --¬_.z. ' - -__¬ - _ › .. _ ' 9- __ _ „__... .- ~ _ ' ,___ " __|_ r‹._-\- .__ " '
__.„ " \ ' ' ' '. .. '-
_¬__.

Łupież różowy Giberta ny mieszkowy paznokci z pogrubieniem płytek paznokcionych (ryc. 79

i 80). Pozniej w przebiegu choroby może dojść do rozwoju
DEFINICJA | OBJAWY |‹L|N|czNE KLINICZNE erytrodermii z wysepkami skory niezmienionej. Często
Jest. to ostra, samoograniczająca się choroba, prawdopodobnie (piryriosis rabro piłaris - PHP) stwierdza się łagodny świąd. Nierzadko, szczegolnie W pizy-
o etiologii infekcyjnej, ktora występuje głównie u mlodych dla grupy rzadkich nabytych zabu- padku typu 3 PHP, dochodzi do spontanicznej poprawy,
dorosłych. Wykwit pierwotny (blaszka macierzyste) (ryc. 76) jednak choroba może tttrzyrnywać się wiele lat i przejść.
a nieznanej przyczynia. Å
jest większy niż pojawiające się kilka dni później owalne wyróżnia pięć podtypow łuptezu w erytrodermię.
rćztiwe blaszki o złuszczającej się powierzclini. Do wysiewów
zmian dochodzi w ciągu kilku następnych tygodni. Wykwity |›|AGNos1'Y|‹A Rożntcowp.
zajmują głównie tułów i bliższe części kończyn, tworząc wzór pjagyczlią postać PHP osób dorosłych. Łuszczyca, erytrokeratodermia i nasilone łojotokowe zapa-
przypominający' choinkę bożonarodzeniową (ryc. 77). Może äypüwą postać PHP osob dorosłych. lenie skóry. We wczesnych i późnych stadiach cho1'oby' trudno
im towa1.zy'szyć łagodny świąd. Zwykle w ciągu 5 tygodni ą postać PHP młodocianych. postawić pewną diagnozę.
zmiany spontanicznie ustępują. Nawroty są rzadkie. _0gmn1czoną_ postać PR? młodocianych.
postać młodocianych.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
D|AGNos1'Y|‹A nóżntcowa Badanie histopatologiczne typowej zmiany może potwierdzić
łzojotokowe zapalenie skóry, łuszczyca kropelkowata, liszaj jest hiperkeratoza mieszkowa z otrębia- rozpoznanie, jednak cechy histopatologiczne choroby bywają
płaski, pity'ria.~nĹ.s iiciienoides, grzybica skóry gładkiej, reakcje Ryc. 76 Blaszka macierzyste w łupieżu na podłożu pomarańczowoczerwonego niespecyiiczne.
polekowe i kila drugiego okresu. różowym Giberta. 78'). Zmiany, które początkowo zwykłe
,w ciągu kolejnych tygodni lub miesięcy LECZENIE
BADANIA DIAGNOSTYCZNE LECZENIE 51'ę na niżej położone okolice. Powierzchnie W celu redukcji złuszczania stosuje się łagodne emolienty.
Nie muszą być rutynowe wykonywane. W przypadkach atypo- eśli świąd jest dokuczłitsy, można zastosować ‹ bliższych mogą być zajęte, przypomi- Systemowe podawanie retinoitłúwi metotreksatu może przy-
wych nalezy pobrać zeskrobiny skćry do badania mykologicz- i miejscowo kortykosteroidy o umiarkowanej sile tarkę do gałki muszkatołowej. Zmianom nieść poprawę w przypadku rozległych zmian, jednak
nego. Do rozważenia jest wykonanie badania serologiczncgo mgowiec dłoni i podeszew, a także dystrołia skuteczność. leczenia ogćłnego w PHP trudniej przewidzieć
w kierunku łciły. niż w łuszczycy.

rf'

Ryc. 79 Rogowiec dłoni i podeszew.

Ryc.. 77 Układ zmian skórnych w przebiegu łupieżu różowego 78 Łupież czerwony mieszkowy. Ryc. 80 Dystrofia paznokci.
przypominający choinkę bozonarodzeniową.
 EBĘIŠĆ11 mmmmoą' Choroby grudkowo-złuszczające 47
._ _ ' _ " . '_-' I' ' ' ' . ' ". ' '-

Przyłuszczyca (pityriasis
Iichenoides)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Pityriasis liclzenoides jest dermatozą o nieznanej etiologii
charakteryzująca się występowaniem mnogic.h grudek
i blaszek, które tworzą skupiska na tułowiu i kończynach.
Postać przewlekła jest częstsza i dotyczy głównie młodych
dorosłych, z przewagą mężczyzn w stosunku 2 : 1. Charakte-
ryzuje się drobnymi czerwonobrązowymi grudkami pokrytymi
dobrze przylegającą łuską przypominająca mikę (ryc. 81).
Bardzo rzadko dochodzi do bliznowacenia. Ostra postać przy-
łuszczycy (pityriosis łicłtenoides et. ooriołiforrn-is
ac-ata - PLE\-'A. choroba Włochy-Habermanna) występuje
głównie u dzieci, jednakowo często u obu płci. Wykwity
ewoluują od rumieniowych grudek w krwotoczne pęcherzyki
i mart.wicze owrzodzenia. Ustępują z pozostawieniem blizn
podobnych do tych występujących w przebiegu ospy wietrznej
(tyc. 82"). W rzadkich przypadkach mogą występować objawy
ogólnoustrojowe w postaci gorączki i złego samopoczucia
(wariant gorączkowo-wrzodziejąco-niartwiczy)_ Zarówno
ostra, jak i przewlekła przyłuszczyca mogą mieć przebieg
nawrotowy w okresie kilku miesięcy' lub lat. Opisywano przy-
padki choroby związanej z wystąpieniem infekcji, a według
jednej z hipotez p1'zyłuszczyca jest spowodowana uszkodze-
niem naczyń powstałym w wyniku reakcji nadwrażliwości
na czynnik infekcyjny.
KLINICZNE
pjamß _ LP) objawia się wysiewem inten-
wielobocznych fio]etow'i'Ch gfilflek
(ryc. 83). Wykwity ustępują, P020'
przebarwienia (ryc. 84). Choroba wystę-
iwe wszystkich grupach wiekowych, ale
20. a 50. rokiem życia. Przyczyna choroby
sugeruje się podłoże immunoiogiczne.
wywołać niektóre leki i substancje
[eh przeciwmala.ryczne i przeciwgrużlicze,
W niektórych krajach obserwowano związek
zapaleniem wątroby typu C.
możę zajmować każdą okolicę skóry, ale
występują symetrycznie na zgięciowych
Ryc. BI Przyłuszczyca przewlekła. nadgarstków, przedramionach i w dolnej
Na powierzchni zmian obserwuje się biale
Wickhama) (ryc. 85); widoczne są one
na błonie śluzowej policzkow, gdzie tworzą
(ryc. 86). W przeciwieństwie do droż-
1 liszaja płaskiego nie można usunąć
Wn1¿m¿ş,„_„_«l‹_i. Zmiany na podudziach oraz
dłoni i podeszew często mają charakter
Ryc. 83 Grudki o spłaszczonej powierzchni.

DIAGNOSTYKA nóżnlcown
Postać ostra ma zwykle charakterystyczny obraz kliniczny,
może jednak przypominać choroby przebiegające z obecno-
ścią pęcherzyków i pęcherzy, takie jak infekcje wirusowe
i odczyny po ukąszeniach owadów, a w ciężkich przypadkach
bywa trudna do odróżnienia od lymphomatoid papulosis.
Postać przewlekłą można różnicować z chorobami z wykwi-
tami grudkowo-złuszczającymi, takimi jak łuszczyca, lisząj
płaski i kiła drugiego okresu.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE Przebarwienie w przebiegu liszaja

W ustaleniu rozpoznania zwykle pomocne jest badanie histo-
patologiczne. Obraz histopatologiczny jest różny i zależy
od etapu ewolucji oraz nasilenia wykwitów. W zmianach
wczesnych występuje masywny naciek limfocytarny z posze-
rzonymi powietzcłiowonmi naczyniami lowioiiośnymi i wyna-
czynieniem erytrocytów. W zmianach przewlekłych stwierdza Ryc. 82 Przyłuszczyca ostra.
się zmiany naskórkowe, takie jak spongioza, akantoza i para-
keratoza.

LECZENIE
Udokumentowano skuteczność długotrwałego leczenia
erytromycyną lub tetracykliną, a tal<że fototerapii.

-B6 Liszaj płaski błon śluzowych jamy Ryc. 85 Siateczka Wickhama.

 ei-

CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby pęcherzowe 5 I

_ _ . _ _ _ '__ _ _-_ _ ._ _. _ .'‹ - _ '- --' -'-rf - ' . - -' __
.- .- --_v -. ,‹ _›_‹__.
_ . -r -. ' . _ ... _ ¬.__ J." ` J- . ""' =|.‹' "'- " ' _ ...__ ,'_--. ".._.- .' -"_ -_'_ .-_'_ ¬_
-.r

CHOROBY PĘCHERZOWE chorób. `v'i*` pęcł1e1'zycy, pemñgoidzie.(

leniu skorjr i iinijnej Igiir dermarozie pęcherzowej
badań są apecş.-'ñczrie dia danej choroby (tabela 1). mrescencyinusichorúibi pęclrerzowych
Do tworzenia się pęcherzşf moze dochodzić W wielu choro- skóry lub błonfr śluzowej metodą i11imunr1flL1o1'escen@¿'i
Iimmunofluorescenciu lmmunofluorescencio
bach skóry. I\"Iorfc¬1ogia pęcherza zależy od tego. na jakim średniej ujawnia miejsce odkładania się irnm bezpośrednia pośrednio
poziomie doszło do r'ozvr-'arsrwieliia skory (ryc. 94). Pęcherze składowej C3 dopełni_acza i fibr¬_r'nogenu. Badanie
podrogowe (poniżej warstwy' rogowej) i śródnaskórkowe krwi metodą immunoliuorescencji pośredniej pozwala
(vi-' obrębie rr-'arsrr-'er-' kolczystej) łatwo pękają, natomiast krązące au toprzeciwciala. Technika splitu skórneg@_ Miedzykomórkowe zlogi IgG Miedzykomórkowe złogi IgG
podnārskórkowe (międzfƒ skora i naskórkiem) są bardziej pozwala na sztuczne oddzielenie io.rrrí~rro iucidą W akływneichorobie
iq-'r1zjr'rriale na urazy mechaniczne. podstawnej (basement rn.e'rrz.b'ra-rze :mie _ BNIZ),
ziogi C3
Autoimmunizacjjne choroby pęcherzowe są grupą rzad- czułość iiiimiiririfliiorecericji pośrednicj i ułatwia
kich rrabşftych dermatoz charakteryzu_jących się powstawa-
Mieszany obraz z obecnościas Mięclzykomórkowe złogi lgG
wanie podoaakorkowych chorób pęclie1'zo\-rych. miedzykomórko_wyc_h złogów
niem pęcherzy i nadzerek w obrębie skóry iflub błon lgG/C3 wraz z zrarnrsłymr
śluzowych. Badania techniką im1nunofluo1'escencji (_-immu.- zloga mi w BMZ
n.oƒZuo'rescence - IF) są podstawą diagnostyki i klasyfikacji rych

Lrrriine zrogr rge/cs _ laG skierowane Drlßciwifß BMZ;

wzdłuż błony podslawne| w splrcre skórnym zlokalizowane
w pokrywie pęcherza __

Liniine złogi C3 Wiqza nie aopełniacza í lgG

wzdłuż błony podsławneí w BMZ: w splrcre skómym
świecenie w pokrywie pęcherza
E Warstwa rogowa Liniine zlogi |9G _ lgG przeciwko Bll¿'lZ; w s_plicie
sie naskórka wzdłuż błony podsławne| skórnym śwrecenre w dnie
pęcherza
Pęcherze podrogowe
Pęcherz)/ca liściasta dermaloza Linrine ;rogi |gA _ Iga przeciwko BMZ; w splicie
.J lp.-.-_._
'\__|
Pęcherzyca rumieniowata (LAD. CBDC) wzdłuż błony pods'rawne| skórnvm ŚW'9C='=łflIE' ZWYHE'
Podrogowa dermatoza w pokrywie pęcherza
krostkowa
Potówki zwykłe
e Ziamisle złogi lgA BEZ DFIBCÍWCÍUT KFCIÍCICYCH

r, 'Ęşn Pęcherze śródn.

Pęcherzyca zwykła
skóry w brodawkach skórnych skierowanych przeciwko BMZ
lub elemeniom brodawek
skórnych. Przeciwciała |gA
przeciwko endomysium *
._-___.
Naskófek ' Pęcherzyca buiająca
*r _ H ¬'r

rumieniowaly Ziarnisłe złogi |gM w postaci

Pęcherze podnaskór pasmo w BMZ (lupus band)
_ _ ...___Í ` ~ Pemfigoid
w zmienione] skórze, brak
_ Strefa błony pęcherzowylbliznowaciejący złogów w skórze niezmienionei
podstawnej _ __ Pemfigord cręzarnych
Nabyte pęcherzowe oddzielanie 'roczen Ziarnisłe zlogi lgM w posłaci

)
się naskórka ' (SLE) pasma w BMZ (lupus bc_rnd)_
%H Opryszczkowate zapalenie zarówno w skórze zmienroner.
Linijna lgA dermatoza iaki niezmienionei
pęcherzowa
*z'rł ® ' Pęcherzowy układowy toczeri
› _ - rumieniowaty
marker enłeropaiii glułenozależnei.
Ryc. 94 Poziomy tworzenia się pęcherzy w chorobach pęcherzowych. r F

AŻ)
 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
__ _ __
._ ¬, ' , ' I ' ' 1,- ._ 1-
Pęcherze pod rogowe
Potówki zwykłe
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Potówki zwykłe powstają na skutek powierzchownego
zamknięcia przewodów polowych, które prowadzi do rozwoju
pęcherzyków podrogowych_ Są często obserwowane w choro-
bach przebiegających z gorączką i nasiloną potliwością oraz
po bardzo dużym wysiłku fizycznym. Postulowany patome-
chanizm zmian to gromadzenie się potu pod warstwą rogową,
czego efektem jest powstanie pęcherzyków bez rumieniowego
podłoża. Przejrzyste pęcherzylci o cienkiej pokrywie i śred-
nicy 1-2 mm rozwijają się na niezmienionej zapalnie skórze
(ryc. 95). Wykwity pojawiają się w skupiskach, zwykle
na tułowiu, i nie dają objawów podmiotowych. Pęcherzyki
łat.wo pękają, po czym następuje silne powierzchowne złusz-
czanie. Może dojść do wtórnej infekcji bakteryjnej zmian.
o|AGNosrY|‹A nóżmcown
Zapalenie mieszków włosowych
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie muszą być rutynowo wykonywane.
LECZENIE
Unikanie pocenia się. W leczeniu tej samoograniczającej się
choroby niezbędne _jest zapewnienie właściwego chłodzenia
i wentylacji skóry.
Pod rogowa dermatoza
krostkowa
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Podrogowa dermatoza krostkowa
Sneddona-Wilki_nsona) jest przewlekła chorobą krostkową
o łagodnym, nawrotowym przebiegu i charakterystycznym
obrazie histopatologicznym z podrogowymi pęcherzami
wypelnionyrni neutrofilami. Choroba dotyczy _głównie kobiet
powyżej 40. roku życia. Üwalne krosty wielkości ziarna
grochu, które powstają zarówno na podłożu rumieniowym,
jak i na skórze niezmienionej, łatwo pękają lub zlewają się
r[_ryc_ 96). W częsci zmian można zaobserwować poziom
treści ropnej z przejrzystym płynem powyżej. Krosty w_'_.-'sy-
chają w ciągu kilku dni, pozostawiając złuszczające się strupy,
podobnie jak liszajec. Zmiany występują głównie
na powierzchniach zgięciowych, oszczędzając skórę twarzy
i błony śluzowe.
Choroby pęcherzowe 53_
1...... _.__ --'¦:..:
._ Í.-r:
. Y Q--_-I-.=¿_ri__'
_ , _ L"-
_ ""<,_'_ "'ł-|.:_._. -_ -.i_--. -"1'* ' ' - _ ___ ._-_ -_-. ._ - .__ _ _ _ ..r-_----- _ - _-- .' =-¬--- 7" r¬'-"'.
o|AGNos1'Y|‹A nóżN|cowA
órkowe Łojotokowe zapalenie skóry, nyprysk, łuszczyca, zakażenia
grzybicze, a zwłaszcza zakażenia drożdżakowe.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Haileya-Haileya W badaniu histopatologicznym skóry stwierdza się oddzie-
łagod na przewlekła lenie się keratynocytów ponad warstwą podstawną (akanto-
) lizę) prowadzące do powstania szczelin, zatok i pęcherzy.
Wyniki badania metodą immunofluorescencji bezpośredniej
| oBJAwY |‹|.|N|czNE i pośredniej są negatywne.
jest rzadką genodermatozą dzie-
dominująca, charakteryzującą się LECZENIE
adhezją keratynocytów. Powoduje ją mutacje W celu utrzymania suchosci okolic zgięciowych i zapobie-
1 pompę wapniową przypominająca gania nadmiernemu namnażaniu się bakterii zaleca się
Ryc . 95 Potówki zwykłe. U podłoża choroby Dariera. W okolicach, gdzie stosowanie odzieży absorbującej wilgoć. Korzystne może być
jakich jak pachy, pachwiny i okolice miejscowe zastosowanie kortykosteroidów o umiarkowanej
püjarviają się drobne pęcherze. Również skóra i dużej sile działania, a tafie doustne zastosowanie antybio-
zajęta. Pęcherze łatwo pękają, pozostawiając tyków.
na podłożu rumieniowym nadżerki, które
gtrupami Typowym objawem są małe podłużne
w obrębie zmienionej skóry (ryc. 97). Choroba
się u młodych dorosłych lub u osób
wieku. Mogą ją zaostrzać skórne infekcje bakte-
infekcja wirusem Herpes sintplex może
zaostrzenie z rozsianymi zmianami pęcherzyko-
-1
...ip-._
-' 4 .- .r
5-..
Ryc. 96 Podrogowa dermatoza krostkowa.
o|AoNosm‹A nóżN|cowA
W diagnostyce różnicowe] należy uwzględnić: liszajec,
rzycę liściastą, opryszczkowate zapalenie skóry, p
(choroba chorobę pęcherzową wieku dziecięcego, spongiozęr
lową, rumień wielopostaciowyi łuszczycę krostkową
rzyca Iga może mieć bardzo podobne objawy kliniczne,
w DIF stwierdza się międzykomórkowe złom Iga w
warstwach naskórka.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym stwierdza się liczne
wpod1'ogor-r-ych pęcherzach. Wynik badania metodą
nofluorescen cji _jest negatywny.
LECZENIE
Lekiem z wyboru jest dapson. Alternatywníe mogą być stos
wane sulfapirydyna i sulfametoksypirydazyna. Ryc. 97 Choroba Haileya-Haileya.
 jm
'-'llílll--__ -íí

54 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby pęcherzowe 55

Pęcherzyca
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE
Pęüherzyca _jest rzadką autoimmunizacyjną dermatozą
Pęche-1"20Wřl Spüwüflowaną przez krążące autoprzeciwcíała
klasy IgG skierowane przeciw antygenom naskórka. Istnieje
kilka POSĹQCÍ Pęcherzycy, które różnią się częstością występo-
wania w poszczególnych częściach świata, obrazem
klinicznym i histopatologicznym oiiaz antygenami Pęche-
FZYCH Zwykła. i pęcherzyca liściasta są dwiema głównymi
postaciami choroby; rzadsze odmiany stanowią: pęcherzyca
bujająca, pęcherzyca rumieniowata i pęcherzyca opryszczko-
wata. Opisano również pęcherzycę mediowaną przez prze-
ciwciała [gn (pęcherzyca IgA)_
Pęcherzyca zwykła może zajmować skórę i błony śluzowe_
W .lej przebiegu dochodzi do powstawania rozległych
Pęßllerży' o wiotkiej pokrywie, które gwałtownie pękają, czego
efektem jest pojawiania się uogólnionych nadżerek i stropów,
często z wtórnym nadkażeniem bakteryjnym. Pęcherze nie
mają charakteru krwotocznego Uciskanie zdrowej skóry
w płaszczyźnie st.ycznej może spowodować powstanie nowego
Pęühßfífi (0b_iř1W Nikülāiüßgo). Najczęstszą lokalizacją śluzow-
kową choroby jest jama ustna. Taka lokalizacja zmian
Ryc. 98 Pęcherzyca zwykła z zajęciem
śluzowych jamy ustnej.
w jednej trzeciej przypadków poprzedza zajęcie
(ryc. 93). Pęcherzyca zwykła stanowi najczęstszą
pęcherzycy. W _jej obrazie dominują pęcherze i
(1'l"C‹ 99). W pęcherzycy lisciastej rozległe bardzo
Chflwfle PfëChfi`1`-W pękają, Pozostayóając głównie
ÍSÍYUPY (1`lf'3- ÍÜÜ)~ Błony Śluzowe w tej postaci
bülřtiřtflā jest bardziej zlokalizowaną
mórej obecne są wyniesie, kalafiorowate
zwłaszcza w okolicach zgięciowych,
I pachv (1-yo. 101). Pęcherzyca rumie-
chorobą_ Seneara~Ushera) prawdo-
pgłączenie pęcherzycy z toczniem
paraneoplastyczna występuje
Charakteryzuje ją obecność
nad żerek błon śluzowych z polimorficz-
pfzypominającymi rumień wielo-
płaski
w¬,'Stępować u osób w każdym wieku
zróżnicowanie pod względem rasowyrn
Pęcherzyca zwykła jest stosunkowo często
pochodzenia żydowskiego i hin duskiego_
_jest chorobą entlemiczną w Brazylii,
wywolujący uważa się ukąszenie przez
5.ą_1'óu'r1ież przypadki pęcherzycy wywo-
.U dzieci matek z pęcherzycą może wystąpić
pęcherzyca noworodkowa, spowodowana
przekazaniem autoprzeciwciał lgG.
D|AGNosTYkA nóżmcown
Inne immunizacyjne choroby pęcherzowe, liszajcc i u-¬_r'prysk
łojotokowy (pęcherzyca liściasta).
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Na obszarze zmiany występują pęcherze śródnaskórkowe
i akantoliza. Badanie metodą bezpośredniej immunofluore-
scencji otaczającej skóry 'wykazuje charakterystyczne między-
komórkowe złogi IgG i C3 w naskórku. U okolo 90%
pacjentów stwierdza się krążące we krwi autoprzeciwciała,
których miano często koreluje z aktywnością choroby.
LECZENIE
W celu uzyskania kontroli choroby zwykle początkowo stosuje
się ogólnie wysokie dawki glikokortykosteroidów, a następnie
leki oszczędzające steroidy_ Wykorzystuje się wiele leków
inmiunosupresyjnych, m. in. azatioprynę, cyklofosfamid
imykofenolan mofetilu. W przypadkach opornych na leczenie
podaje się dożylnie innnunoglobuliny oraz stosuje plazmafe-
rezę i rytuksymab_

mi t,
--'L

._ J

` _ *_
.'-"
_-|\ r u ü- _
L' - , _ '_' "_,\ d.:` I _
f _ I .fi _5"' '_ ` .'|%_-0
. _ . ._ _ _
'. '_ I' I \-_ ĹLIÍII I 'P I ›\1:--:lil-

RYC- 99 Pęcherzyca zwykła. Ryc. IO0 Pęcherzyca liściasta. Ryc. IOI Pęcherzyca bujająca.
 56 CZĘSC1 Dermatozy
Pęcherze pod naskórkowe
-ą.,
Pemfigoid pęcherzowy
DEHNICJA I OBJAWY KLINICZNE
Pemfigoid pęcherzowy jest przewleldą autoiinmunizacyjną
chorobą, w przebiegu której krążące we krwi autoprzeciwciała
lgG skierowane przeciw antygenom połączenia skórno-
naskórkowego powodują pow'stawanie pęclierzy podnaskór-
kowych. Pemfigoid pęcherzowy iwystępuje głównie u osób
starszych. Pęcherze o dobrze napiętej pokrywie powstają
na podłożu zmian rumieniowych lub pokrzywkowych,
zwłaszcza w okolicach zgięciowych kończyn (ryc. 102).
Zmiany mogą być silnie swędzące, a pęchetze, które osiągają
niekiedy duże rozmiary i utrzymują się przez wiele dni, mogą
zawie1'ać treść krwot.oczną. Twarz i owłosiona skóra głowy
zwykle są wolne od zmian, ale na błonie śluzowej jamy ustnej
mogą powstawać drobne pęcherza. Nie obserwuje się objawu
Nikołskiego Ĺlłatrz podrozdział Pęcherzyca).
o|AGNos1'Y|‹A nóżmcowa
Inne choroby autoimmunizacyjne, pęcherzowy toczeń rumie-
niowaty i rumień wielopostaciowy. Pemligoid może być wywo-
ływany lub zaostrzany przez leki.
Ryc. l02 Pemfigoid pęcherzowy.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym stwierdza. się
skórkowe, często z naciekiem z eozynolilow. Badanie
bezpośredniej immunołłuorescencji skóry otacząjqœj'
wykazuje iinijne złogi IgG i C3 wzdłuż błony
Pośrednia immunofluorescencja pozwala ii-ylqyć
autoprzeciwciała, które w spłicie skómym wiążą się z
sztucznie wytworzonego pęcherza.
LECZENIE
Zmiany ograniczone mogą odpowiedzieć na
o bardzo silnym działaniu stosowane niiejscowo,
rozległe zmiany' zwykle wymagają zastosowania
leczenia kortykosteroidaini w celu uzyskania oo;
kontroli tworzenia się pęcherzy. Z-a skuteczne leki
tywne uważa się dapson i nikotynamid. Lcld irnmu
syjne, takie jak azatioptyna lub metotreksat,
stosowane w monoterapii lub w terapii skojarzone] z
kortykosteroidami. co umożliwia obniżenie dawki tych
nich. Ponieważ wię kszość pacjentów z peniiigoidem to
starsze, często obciążone innymi chorobami. duże
ma uważne monitorowanie ewentualnych działań
danych leczenia i dążenie do zt'ó\-wioważeriia
i zagrożeń wynikających z leczenia pemfigoidu.
Pemfigoid błon śluzowych;
(pe-mfigoid bliznowaciejący)
DEFINICJA I CECHY KLINICZNE
Pemłigoid błon śłuzowych jest przewlekła
chorobą aut.oimrnunizacyjną, w której dochodzi do
wania nadżerek. owrzodzeń i bljznowacenia błon śl
zwłaszcza w obrębie spojówek. Choroba może
zajmować skórę. Dotyczy głównie osób w średnim i
wieku. Występuje rzadziej niż pernfigoid pęcherzowy.
Zmiany w obrębie jamy ustnej u większości chorych
postac trudno gojących się drobnych pęcherzy i
nadżerck na podniebieniu lub nadżerkowego za
dziąseł. Inne okolice zajmowane przez zmiany to górne dr
oddechowe. przełyk oraz błona śluzowa odbytu i narząd
płciowych. gdzie bliznowacenie może prowadzić do zwęż
Zajęcie spojówek niekiedy prowadzi do ślepoty (ryc. 103)
- ._ -_±ś..cŁ¦|,- '.'±L-
lfil
F?-
oś
03 Pemfigoid błon śluzowych.
:A Różmcowa
kowe autoitnmunizacyjne choroby pęche-
natlżerkowa postać liszaja płaskiego.
IA DIAGNOSTYCZNE
histopatologicznyni skóry stwicrtlza się podna-
pęcherze z obecnością eozynolilów i neutrofilów.
skóry właściwej można zaobserwować błiznowa-
'Wimik badania metodą bezpośredniej immunolluore-
błony śluzowej policzków jest dodatni u większości
l`\-'loga być obecne krążące autoprzeciwciała
mianach.
,di-_'rapie często daje niesatysfakcjonujące wyniki. Trudno
jej skuteczność ze względu na niestabilność obrazu
fiñicznego i powstające blizny. Leczenie miejscowe może
jlfinióc w zinniejszeniu aktywności choroby. ale rzadko przy-
remisję. Leczenie ogólne kortykosteroidami i lekami
ünmunosup1'esyjny1ni jest wskazane w przypadku ciężkich
Zmian w obrębie błon śluzowych lub krtani. Zajęcie oczu
`\\'ymaga prowadzenia leczenia przez doświadczonego
Ĺłiltulistę.
Choroby pęcherzowe 57
Pemfigoid ciężarnych
DE|=|N|c.|A | OBJAWY KLINICZNE
Pernfigoid ciężarnych jest rzadką autoinnnunizacyjną
chorobą pęcherzową związaną z ciążą i okresem połogu.
W rzadkich przypadkach stwierdzono współistnienie guzów
trol'oblastycznych. Charakterystycznyjest początek choroby
w drugim lub trzecim trymestrze ciąży. Intensywnie
swędzące zmiany pęcheizowe, które początkowo rozwijają się
na podłożu iyykwitói-i-' pokrzywkowych wokół pępka
(ryc. 104), mogą rozszerzac się na pozostałe okolice, w szcze-
gólności ręce i stopy (zwykle oszczędzając twarz i błony
śluzowe). Pcmfigoid ciężarnych może ponownie wystąpić
w trakcie kolejnych ciąż, często z większşnn nasileniem.
Doustne preparaty antykoncepcyjne niekiedy nasilają
chorobę. U nowo1'odków, w i-wyniku bicrnego _przeniesienia
autoprzcciwciał przez łożysko, mogą przejściowe występować
pęcherze.
D|AGNosTY|‹A nóżmcowa
Polimorficzne n-yki-'.-'ity ciążowe iw"ypI'ysk, szczególnie w fazie
przed pojawieniem się pęcherzy
LECZENIE
Ogólne zastosowanie glikokortykosteroidów jest zwylde
niezbędne dla kontroli zmian pęcłierzowycłl; Ľl21\'\"ł<i IHOŻHE1
zwiększyć po porodzie w celu zapobieżenia zaostrzeniom.
W przypatlku łagodnych zmian można zastosować doustne
leki antyliistamiuowe i silne kortykosteroidy miejsc.owc.
',. 'rr'
_ -_¬. .__ ,
¬.:_.
Ryc. I04 Pemfigoid ciężarnych.
 A-_-Ÿ
I I

58 CZĘSC1 Dermatozy _ ,_ _ Choroby pęcherzowe 59

_ __ __ ,_

Nabfie Pęcherzowe Opryszczkowate

oddzielanie się naskórka zapalenie skóry pęcherza lub zmienionej skóry
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE pęcherze i mikroropnie z nagroma-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Nabyte pęcherzowe oddzielenie się naskórka (_epiclermołysźs w szczytach brodawek skórnych.
Opryszczkowate zapalenie skóry (`dermo.titis ej imunofluorescencji niezmie-
lmflüsfl flffllltsito - EBA) jest jedną z najrzadszych autoim- formie - DH) jest przewlekłą autoinunuiiizacyjną
mUm2ř1C}'.lnIf'Cl1 f3l10I`Űl} pęcherzowych. Klasyczna postać
ziarniste złogi Iga w górnej części
pęcherzową związaną z enteropatią glutenozależną_
Nie stwierdza się krążących prze-
Ch01'0b.Y Chíł1"'=`1l<œł`Í"3l1.ll`-l'- Się nabytą urażalnością skóry, dotyczy głównie Europejczyków i może wystąpić W
powstawaniem pęcherzy i nadżerek na skórze i błonach przeciw BMZ ani brodawkom skórnyn .g-

wieku. Intensywnie swędzące, skupiające się grudkj

ÊIUZÜWYCI1- Zmiany goją się z pozostawieniem blizn
1PI`0Sfll<ŰW (FYC. 105). Wyróżnia się wariant choroby z pęche-
występują przeciwciała przeciw endo-
rzyki pojawiają się symetrycznie na wyprostnych
åldch które są markerem ciężkości ente-
niach łokci i kolan (ryc. 106), na pośladkach (ryj;
n

'
rzaml na podłożu rumieniowym, przypominający pemfigoid. przeciw transglutaminazom ' '.._.,.¿;¬'-.__ "
ramionach i skórze owłosionej głowy. Pęcherze jak się uważa, pełnią istotną rolę w patoge-
lßtrlleje związek między EBA a zapalnymi chorobami jelit uszkadzane na skutek drapania. Towarzysząca
1 nowotworami. Antygenem dla autoprzeciwciał jest zarówno w DH,jaki celíakii. Biopsjajelita ` ` `¬-2 '-,"__ _

ma często przebieg bezobjawowy. Ryc. I08 Linijna IgA dermatoza pęcherzowa

kolagen VII włókien kotwiczących.
|›|AGNosrY|‹A nóżN|cowA
Poffina Sküfflü PŰÊH3, postać dystroficzna pęcherzowego
oddzielama się naskórka i inne choroby pęcherzowe
o podłożu immunologicznym.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym zwykle stwierdza się pęcherze
Podnaskórkowe. Za pomocą immunolluorescencji bezpo-
średniej nie można choroby odróżnić od pemligoidu pęche-
1`2Ü“'E§U› E116' W splicie skórnym krążące przeciwciała lgG
przeciw BMZ la.min.o lucido błony podstawnej w EBA wiążą
się dnem pęcherza.
histopatologiczne zwykle pozwalają stwier-
prawie całkowity zanik kosmkówjelitowych. doroslych.
DIAGNOSTYKA RóżN|cowA
Inne dermatozy przebiegające ze świądem, takie jak
i świerzb. jest dapson, którego zastosowanie przynosi
objawów klinicznych w czasie kilku dni.
bezglutenowej przynosi powolną poprawę.
przesttzegana, jeśli planowanejest zakoń-
łub redukcja dawki sulfonów. Sulfapi-
pirydazyna stanowią alternatywę dla
fu jego nietolerancji. Pacjenci z DH są
I ryzykiem rozwoju chłoniaka jelita
bezglutenowa ma w tym przypadku działanie

LECZENIE Ryc. I09 Przewlekła choroba pęcherzowa

Z PUWOĽIU rzadlciego występowania choroby nie ma ustalo-
nego sposobu leczenia. Klasyczna, niezapalna postać choroby
(mecřtcmobullous EBA) jest często oporna na leczenie, Niozm
podjąć próbę ogólnoustrojowego zastosowania kortykostero-
idów, dapsonu lub sulfonamidów.
__í _
Ryc. I 05 Nabyte pęcherzowe ocldzielanie się
naskórka.
lgA dermatoza
I OBJAWY KLINICZNE
-dermatoza _jest rzadką nabytą podnaskórkową
Ryc. I06 Opryszczkowate zapalenie z charakterystycznymi objawami immu-
F w postaci linijnych złogów Ign wzdłuż błony
Ta jednostka chorobowe obejmuje heterogenne
linijną Iga dermatozę pęcherzową doro-
IgA deseasc ofadztlts - ĹAD) iprzewlekłą denna-
wieku dziecięcego (cl:-ro-nic bulłous disease
- CBDC).
kliniczny wykazuje podobieństwo do opryszczko-
skóry, jednak niektóre zmiany, które rozwi-
tułowiu i kończynach są podobne do pemíigoidu
(ryc. 108). Tulów i kończyny są prawie zawsze
małych dzieci charakterystyczną lokalizacją zmian
(ryc. 109). W przebiegu choroby może dochodzić
zajęcia błon śluzowych, które może przebiegać
Ryc. lfl? Opryszczkowate zapalenie skóry 1. W przeciwieństwie do opryszczkowatego
Skóry nie ma związku z enteropatią glutenozależną.
`
wieku dziecięcego.
Linijna lgA dermatoza jest rzadsza w krajach Europy'
zachodniej niż pemfigoid pęcherzowy i opryszczkowate zapa-
lenie skóry. LAD może pojawić się w każdym okresie doro-
słości; dwa szczyty występowania choroby przypadają na 30.
i 65. rok życia. CBDC rozpoczyna się zwykle w okresie przetł-
szkolnym; na ogół dochodzi do samoistnego wyleczenia.
n|AGNosrY|‹A nóżmcowa
Liszajec pęcherzowy. rumień wielopostaciowy i inne autoim-
munizacyjne choroby pęcherzowe.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym stwierdza się pęchcrz podna-
skórkowy zawierający eozynofilei neutrofile. Badanie metodą
immunofluorescencji bezpośredniej ujawnia linijne ziogi lgA
w BMZ. U okolo 20% pacjentów z LAD i 75% pacjentów
z CB DC stwierdza się autoprzeciwciała lcrążące.
LECZENIE
Zwylde stosuje się dapson lub sullonamidy. inne opcje lecz-
nicze obejmują tetracyklinę, erytromycynę, nikotynamid
i kolchicynę. W przypadkach opornych na leczenie można
zastosować leki immunosupresyjne.
60 CZĘSC1 Dermatozy
_ . _ . - - . 1
Tgçzeń r|_||'|1ię|"fiQ\Naty
U kła pęc h e rzovvy
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to zmiany pęcherzowe o podłożu a.utoimmunizacyjnym,
występujące rzadko u pacjentów z toczniem rumieniowatym
układowym (SLE). Pęcherze nie tworzą się w obrębie zmian
charakterystycznych dla LE, ale, podobnie jak w pierwotnych
chorobach pęcherzowych, powstają de nooo na klinicznie
niezmienionej skórze, zarówno w miejscach eksponowanych,
jaki nieeksponowanych na światło. Wykwity pierwotne to
rozsiane dobrze napięte pęcherzyki, pęcherze oraz rumie-
niowe zmiany plamisto-grudkowe. Pęcherze mogą pękać,
pozostawiając nadżerki I strupy (ryc. 110). Zmianom może
towarzyszyć bardzo silny' świąd. U około jednej trzeciej
pacjentów dochodzi do zajęcia błony' śluzowej jamy ustnej.
U większość pacjentów nie stwierdza się innych skórnych
manifestacji SLE.
DIAGNOSTYKA RÜZNICOWA
Nadwrażliwość na światło, pęcherzowe reakcje polekowe.
Ryc. I IO Toczeń rumieniowaty układowy pęcherzowy.
Choroby pęcherzowe 6|
. __. - __-
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym st'wierdza się
pęchcrze z naciekiem neut1'oiilo'›.~iym w górnyc
skóry właściwej. W badaniu metodą immt
bezpośredniej ipośredniej wykrywa się przeciwciatgi
i Iga w obrębie BMZ, które mogą być skierowane
kolagenowi VII, podobnie jak w nabytym
oddzielaniu się naskórka..
LECZENIE
Bardzo skuteczny może być dapson. Inni pacjenci
dąją na podwyższenie dawek kortykosteroidów
doustnie.
Pęcherzowy rumień
wielopostaciowy
Ryc. I I2 Zmiany pęcherzowe w liszaju
oe|=|n|cJA t os1AwY |‹L|N|czN|a Pę°h°”°`"7 mmm" płaskim.
,Iest to odmiana rumienia wielopostaciowego (patrz
przebiegająca z wyk'.'t"itami pęchei'zowyn1i. .płaski pęcherzowy
postać rumieniowych plam lub blaszek, często z lanus
w części centralnej lub z brzeżnie umiejscowionymi oides
rzykami o układzie pietścieniowatym (ryc. 111). W
błon śluzowych często tworzą się bolesne I OBJAWY KLINICZNE
i na.dżerl‹i. rzadko występującym objawem liszaja płaskiego.
do pojawiania się w obrębie typowych dla
zmian na podudziach (liszaj płaski pęche-
II3). Uważa się, że rozległe pęcherze powstają
ciężkiego zwyrodnienia wodniczkowego keratyno-
podstawnej, w następstwie którego dochodzi
podnaskórkowych szczelin. Pęcherze
'także w przebiegu licłien płonzts pcm.phigoides',
ej choroby, której obraz kliniczny łączy
pemłigotdu pęcherzowego i lisząja płaskiego
Przypuszcza się, że pojawienie się przeciwciał
przeciw błonie podstawnej w liclten. plo.n.u.s
l
jest wtórne do uszkodzenia keratynocytów
l
podstawncj. Pacjenci, u których występuje ł-ichen l.
emphigoides, są znylde młodsi od pacjentów,
stwierdza się pemñgoid pęcherzowy. Pęcherze
nie tylko w obrębie zmian typu LP, ale także
niezmienionej. Ryc. I I3 Zmiany pęcherzowe w lichen plonus
pemphigoídes.
A nóżN|cowA
acyjne choroby pęcherzowe, pęcherzowe Huorescencji bezpośredniej i pośredniej dają wyniki dodatnie,
identyczne jak w pemfigoidzie pęcherzowym.
DIAGNOSTYCZNE LECZENIE
histopatologiczne skóry zmienionej w przebiegu Pęcherze w liszaju płaskim można przekłuwać i leczyć
jälanus' petnpltigoidc.s może wykazać mieszany naciek za pomocą miejscowo stosowanych kortykosteroidów o bardzo
I pęchcrzem. Badania metodą immuno- silnym działaniu. Zwykle potrzebne jest ogólne zastosowanie
kortykosteroidów i leków immunost1presyjnyc.li.
62 CZĘŚĆ1 Dermatozy |- ' 1-1-¬n›1.; 1-1-
_ ¬' -r-_-- - -- _'_'_su-1 1- 1-|-- _-4.. _-Lp-¿.__zr
- ' V
Choroby pęcherzowe 63
V- :- -ş¦-_- -_ _--' - -- --¬,_ - _ _. ¿¿_ _

PĘC hefZO\l\fe Oddliel a I1 i Q
się naskó rka
Pęcherzowe oddzielenie się naskórka (epidennolysis
bullosa - EB) stanowi grupę rzadkich dziedzicznych zaburzeń
polegających na zwiększeniu urażalności skóry, spowodowa-
nych mutacjami genów. W tej grupie chorób dochodzi
do powstawania pęcherzy na skórze i błonach śluzowych,
zwłaszcza w okolicach narażonych na urazy. Intensywnie
badania pozwoliły na zidentyfikowanie genów i defektów
molekularnych biorących udział w patogenezie tych chorób,
co zwiększyło wiedzę dotyczącą budowy i czynności zdrowej
skóry. Wyróżnia się trzy główne postacie pęcherzowego
oddzielania się naskórka. Podział zostal dokonany według
poziomu skóry, na jakim dochodzi do spontanicznego powsta-
wania pęcherzy: gdy pęcherze powstają wewnątrznaskór-
kowo, powyżej warstwy podstawnej-występuje postać zwykła
EB, gdy pęcherze powstają podnaskórkowo, w blaszce
_jasnej - występuje postać łącząca EB, a gdy pęcherze powstają
podnaskorkowo, w strefie pod blaszką ciemną _
puaae ayamficzna za (zyc. 114).
Postać zwykła
si ę naskórka
Postać zwykła pęcherzowego oddzielanja się
zwykła EB) jest najczęstszą odmianą chorob
zwykle dziedzjczona autosomalnie dominująca.
wariantów tej postaci EB, zktóiych najczęstszym
Webera-Cockayne'a z zajęciem dłoni i podeszew
Do uogólnionych wariantów choroby
Köbnera i Dowling-Meara. Indukowane urazami
goją się bez pozostawienia blizn, zmiany
się w wyższych temperaturach. W postaci
jają się zgrupowane pęcherze, szczególnie w
tułowia, z zaznaczoną keratoderrnią na
szwach. Zidentyñkowano anomalie genów
tynę 5 i 14. U większości pacjentów z EB nie
zmiany' pozaskorne ani zniekształcenia paznokci.
Postać łącząca
pęcherzowego oddzielania
się naskórka
Postać łącząca pęcherzowego oddzielania się naskórka (jane-
tionol epi`.derm.olysis - JEB) jest dziedziczona autosomalnie
recesywnie. Po narodzinach wokół ust i odbytu powstają
wolno gojące się rozległe iiacjżerki, ustępujące z pozostawie-
niem zanikovi-ych blizn. Obserwuje się zniekształcenie lub
brak paznokci; szkliwo zębów może być uszkodzone, może też
występować łysienje bliznowaciejące.
Wyróżnia się kilka wariantów choroby, różniących się
rozległością zmian i ciężkością choroby, obecnością zmian
pozaskórnych i nieobecnoscią lub nadmiarem ziarniny.
Najcięższyrn wariantem choroby jest postać Herlitza (JEB-
H), która jest zwykle śmiertelna - pacjenci na ogół nie prze-
żywają okresu niemowlęctwa. Lżejszym watiantem jest postac
Webera-Cockayne'a. „iron-Herljtz" (J EB-nH), z dwoma podtyparni, uogólnionym
i zlokalizowanym (ryc. 1 16). Można wyróżnić również postać
odwróconą i postać o późnym początku.

.|-
6

1'

":-" Rozszczepienie w
-=L;;: postaci zwykłej EB

_____________.
____________.._-
_-_
_ Rozszczepieniew
11|
-- Ÿ postaci łączącej EB
Blaszka jasna

í- fi

` . I '11 "
Rozszczepienie
.
____ _' w postaci
Ÿ dystroficzne] EB
Strefa poniżej blaszki gęste]

Ryc. I I4 Poziomy rozszczepienia w dzieclzicznych postaciach Ryc. I l6 Postać łącząca pęcherzowego oddzielania się naskórka.
pęcherzowego oddzielania się naskórka.
 64 CZĘŚCI Dermatozy
_Łxh .u'i..|| -L., Zaburzenia rogowacenia 65
' " "|' ' . _ . .' ' '¿ 1 .- -' `.' "
L '\.._' ___ ;_ __ ' ._.'. ›__, _______ .'--.._,_.___._ ..- .___ . -- _- "-.... _.__ _.-- -\- -.-

__
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
ROGOWACENIA
Badanie histopatologiczne zmiany 'wykaztije hiperkeratozę
i'n1`eszkową i zaczopowanie ujsć micszków włosowych.
mieszkowe LECZENIE
KL|N|czNE Por-ne1'zchon-'ną h ipcrkcratozę może zmniejszyć stosowanie
jest zaburzeriiem spowodowanyin ernolientów zawierających lo-i-'as siiliey'lowy, kwas _nilckouy lub
nabłonka inicszków włosowych. inocznik. Po ekspozycji na słońce zwykle obserwuje się przej-
zaburzenia występują bardzo często. ściową po_pi'awę.
dzieciństwie, a szczyt ich nasi-
okres dojrzewania. Pó:?'.niej__ z wiekieni,
-_zabnnenie charakteryzuje się w"y1'ażrią Dermatozy perforujące
z zaczopowaniem rriieszków, wystę-
_okolicacli wyprostnych raniion (ryc. 1 18'), DEFINICJAI oeutiitfv KLINICZNE
i pośladków. Może rozwinąć się około- Jest to slabo zrlefiniowaria grupa chorób przebiegających
RYG I I7 Postać dystroficzna (rogowacenie czerwone niieszkowe). 7. powstawanicm zrogowacialych grudeki p1"zezriaskór'ko\vyi"ii
Pęfihefzowego oddzielania się naskórk
a. może towz11'zyszyć rumień skóry twarzy ,,i-tj-'dal¿11iieni" (perforacją;'przeznaskórl<ową eliiui.i"iacją_)
ophi'yogenos), a także punktowe zdegenerowanego materiału pochodzącego ze skóry
(1 obakowaty zanik skóry). Odmienny właśeit-yej. Wszystkie choroby z tej grupy z i-fijątldein ełost.os't`s
choroby charakteryzuje się zajęciem per'foi'aii.s sei'pi_gii'io.so. są za-'iąza.i'ie z cukrzycą i chorobą nerek.
głowy co prowadzi do postępującego łysienia Wnikająee do skóry rogowacenie mieszkowe i okoloiniesz-
Postać d YSI:roficzna
' (ke'i'ci.tos'i.s follicitloris spinrilosa deco- kowe (choroba Kyrlcgo) charal‹:teryzuje się obecnością więk-
Ręcherzovvego oddzielania BÅD_ÅN|Å DIÅGNOSTYCŻNE mieszkowe może być dz_icdzi_czoi'ic auto- szych zrogowaciałych guzków i grudek zlokalizowanych
i wykazuje związek z rybią łuską zwykłą _ na kończynach, natomiast zmiany występujące w chorobie
5|ę Ha Skó fka Ŝüdłmle hl5_[_ÜP3_lÜlĹlĘÍCZI1c skóry, badania nietodą

lstnie"
_lßi dwa gł'oyiiie- n-anarity
. - postaci_ dyst1'ofic7nBl [JĘ'cherzo
_ _
ir: :i: :ž: iż. _
_'_ W-ilSIĘ PÊC erze.
Su braku _ okresloI1}"ch
Różixiicown
przypominająca łagodne rogowacenie miesz-
Flegela (ryc. 119). o cha1'aktei'ystycznych nieregularnych
brzegach (objaw płatka kukuryiizianego)_ są mniejsze,
liardziej rozsiane i zlokalizowane na podłożu rumieiiiowym.
często u osób z tendencją do suchej skóry.
atitosonialna
.' __ 1 __

d blę ndskül" l*~=1 Íłlüfitaci dystro_ł1czt1e_j EB);

l ' ' „_ (DDEB)1autoson-1 _
_ _ E J ł I. Ć -
_ _ ot no-riaskorlmwego można
miano swtiistych p_.zÜC¿_________a__ jest ciężką postacią rogowacenia niieszkowego, oiAGNosrYi‹A RóżNicowA
__RDEB_) P tornmująca
alna i'eccs\-"ti-'na Z niedoborów ży'tt-icnionych, występu_jąc.ą Zmiany mogą przypominać rogowacenie stiukowe (stiict:ořte-
___ _ - _ _ ._ _ ostać autosornal
_ na' dominująca
'- '. _ zwyltle _ cechuje _ się _
.igor iiiejszyfii przcl:iiegie1.n_ O___E, fm.m.___ (___ “_„__„_,0łan _ LECZENIE wyniosłości kostnych. Łupicż czerwony niieszkowy -rotosis), słoneczne lub arsenowe hąt'lż ro›'.sianą porokeratozę
Iinni w kolatgenie' ` VII ia-'ł'k1' ~ ł H„_ _ "I Ĺamma- Nie nia leczenia ' zaburzeń i'ogot-i-'acenia z drobnymi ltib palcza- słoneczną.
= „- _ _ _ ‹ swoistego dla FB
- . Opieka
' nad
rozległe zmian l Ü ul -küufluąßych' ii są łatwe do odróżnienia
' - ł ji' 1 cierzot-' - _ , VW-'5ll?l>lll¿i
_ _ _ _ - " « f niu
n ,_ tałoceh
= " tiioizeiiie
jak .' ». .- się
.' zi-t'ęzei"1.
„ U pacjentów
_ z
___blizn i Prosakóu
p__zmkC_e Ilłł ' l bjsc
_ mh.'_¿'ÜZC(_Ü'_1' le,do
_ uSlępuJąĹ`e
___'___
łysitnta ._ _Z PÜ\'\'SlH\-i-'aniein
_ __ _
l}l1ziioi~ac1ejące_g@_
szymi
, - .' - EB
postaciami _ - konieczne
_ '
_ " -. *"fl1<`łĘ'ą
“ yć
- nicobecnelubi` - '
11EfpI'at~\-'idltii-I-'e
W RDFB _J zros"
._ _ ' ' __ '
wielosiccali ' ' -
I J 5l_tczne_ f . obaiczonych
U par _ ` _
duzym 1~¬
Ŝkutklm _____d_____ ___ _ ę d,zy1 paliczkanii
- _ _ . _
palcow I
rąk 1_ stop
Ł _ C ____f | r Ę." łr -|_ I ___. , _ __
urodzeniacho1'e
_ _ " dziecka
go -' _ _ stosuje
_ - siętltagnostyąrę
__ _ ' '
" “l I dżlßmlm-131111 ręk:iii"iczko\‹wn1i E "E77 ,Q ş_

He
OJ "'
_'n ` fr :.'-gi
Í‹ ____
W plerW5:¿5Tn l1`l"I't'1estr'ze ciąży' Í getietycznłł
(ryc. I 17') ` zajęcie blłmf-*l ŠIU?-Ĺ`“"l"t'3_.l U1U'Ż@ prowadzić do zi-'i'C2.żeń pr'zed1'rnpIantacyjną, l
wprzclykuíodbytriicz Inne por-t'ikłani'robejniująn' d M _ 4I
_§'9
J, . .- ( _ 1 O ‹.\_,___.1_ --

51050,
_ __ Opóžnicnie
~ - _ wzro'stu_i1"*'
' akt' loilt.zf.stol‹.ornoikoiwe
-- ›~ _. _ w okoli-_ . ' : 'Í I 'I-i

c‹1t1p0wtat"z' 4 ze Ü
cllłc g SlętWÜ1`2'Ü1ll3 PĘ'CÍ`1E*I`Zyibli:"now'iceni'1
E;-:U--Ć'a,Í ~Q.,'
_ __ '-(4
..

oiAGi\iosrYi‹A nożmicowa :-.' U”.Í

Í
_.¿___.
f_
f' _
1 'J
-Q'

Groiikowcowt'_ -es)z 1 oł ' oparzonej- _QÜŠ9 ll 'FE '.'." ‹fi_f"ifpu-

_-*I
skory, lrszajec pęche1'zon-y, l'._
:¬''*.›_"§'__ s1.
'ą
Opryszczka noworodków autoiiiiniunolofliczn
_ `
h |
'- B C oro Jv
J.
i"',
'if I.
I4.:

P§`Cł1ei¬zi_iwe, n1et_i';¿¬„_n_._¿m¿e b¿_________ik__ _plaāa ____ _ =

, __ lnpoplazja
skowa _ _ gküm " › ‹ foryi ogni-
._

Ryc. I I8 Rogowacenie mieszkowe. Ryc. I I9 Choroba Flegela_

6 CZĘSC 1 Dermatozy
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologieznym zmienionej skóry można
stwierdzić orto- lub parakeratozę w obrębie zanikowego
naskórka. Obecny jest pasmowaty naciek limfocytowy
o różnym nasileniu i uszkodzenie części ścian rnieszków.
W celu wykluczenia współistniejących chorób nerek, wątroby
i narządów wydzielania wewnętrznego należy wykonać
badania laboratoryjne.
Elastosis' perforons se:-"p'irtgino.sa _jest odrębną chorobą
charakteryzującą się występowaniem drobnych rogowacicją-
cych grudek o układzie obrączkowatym lub pełzającyrn,
w obrębie których dochodzi do eliminacji nieprawidłowe]
tkanki sprężystej. 'Zaburzenia związane jest z chorobami
tkanki łącznej, takimi jak zespół Ehlersa-Danlosa i zespół
Downa, a także z leczeniem penicylarniną.
LECZENIE
Pomocne mogą być miejscowe retinoidyi leczenie metodą
destrukeji tkanek za pomocą krioterapii lub lasera C02.
Erytrokeratodermie
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Erytrokeratodermie są grupą rzadkich chorób charakteryzu-
jących się obecnością zlokalizowanych hiperkeratotycznych
blaszek i wyraznie odgraniezonego rumienia o różnym nasi-
leniu. U niektórych rodzin stwierdzono mutacje w genach
białek połączeń szczeiinowych (ga.p_j-ttrtction).
Objawem er_r;trokeratoderma na-riabiiis są przejściowe
wędrujące ogniska polieyklieznego rumienia, które zanikąją
w ciągu kilku tygodni, i rumieniowe blaszki o zluszcząjącej się
powierzchni przylegająee do skóry powierzchni wyprostnych.
W części przypadków wspólistnieje rogowiec dłoni i stóp.
W erytrokeratodermii postępująeej syinetrycznej brak wędru-
jącego rumienia, stwierdza się natomiast dobrze przylegające
symetryczne hiperkeratotyczne pomarańczowoczerwone
blaszki z clelikatnyzn złuszczaniem, które są umiejscowione
w okolicach wyprostnych, na skórze tułowia, w okolicy kostek
i nadgarstków (ryc. 120). Choroba rozpoczyna się w niemow-
lęctwie.
D|AGNosTY|‹A nóżN|cowA
Łupież czerwony' mieszkowy i łuszczyca.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Obraz histopatologiczny _jest niecharakterystyczny.
LECZENIE
Pomocne może być stosowanie acytretyny i PUVA.
Zaburzenia rogowacenia 67
_'-" ` . ` " -.
KLINICZNE
' Iaz Pierwszi' 011331151 W 1389 1`Ül*ÍU› lesl
autosomalnie dominująco zaburze-
Powodulßlą IHUIHCJH W genie na chromo-
Ompę jonową SERCA-2, l<ÍŰ1`3-
wapnia wewnątrz komórki. Prowadzi to
białek błony komórkowej i niewła-
desrnosomów, które są niezbędne dla
komórek. Choroba manifestuje się
arakte1'VSWCZI"1ych hiperkeratotycznych
w okolicach dotkniętych iojotokiem
dorosłych. Żółtobrązowe, brodawkowate
powierzchni występują w górnej części klatki
na plecach, dolnej części szyi, 0WÍ0SÍ01'1@l
Ê czole. Zrnianty mügą Zlfiwåć W blaszki
hipertroficzne blaszki występują W 2'-gię-
Í Szpgrze międzypośiadkowej, w rzad-
mügą wystąpić zmiany pęeherzowe.
skarżą się na śwjąd i przykry zapach. Zmiany
-defekt kosmetyczny i wywierają niekorzystny
społeczne funkcjonowanie pacjentów.
Ryc. I2l Choroba Dariera. -
'grżbietowe rąk Í 5ÍÜP müšft blf"Í` I3Ül'ü"I"lE dl"5l`3`_'3ł`
w kolorze skóry (_a.crokerotosis oerrttctfonnius).
skóly potleszew i dłoni bardzo często występują
W obrębie paznokci obserwuje się podłużne
iwyszezerbienia na l'o.'awędziae.h (ryc. 122).
na błonie śluzowej jamy ustnej występują
Infekcje bakteryjne i wirusowe, zwiaāz-C23
aureus i wirusem opryszczki zwyldej. tli'-“J Są
zmiany SkÓf"'@ flaßilflia Sił: pod ¬›'=-'vitro-'HID “"i'SülÓ@;l
Ryc. I 20 Erytrokeratodermia postępu iświatła słonecznego.
symetryczna. , .
Ä ROZNICOWA
zmiany mogą klinicznie przypominać łojotokowe
skónf lub znamię naskórkowe. Obraz histopatolo- Ryc. l22 Paznokcie w chorobie Dariera.
podobny do obrazu innych zaburzeń przebiega-
zakantolizą, w szczególności choroby I-laileya-Haileya
DIAGNOSTYCZNE LECZENIE
hislopatologiczne ujawnia charakterystyczne cechy Chorobę o łagodnym przebiegu u większości pacjentów
- nieprawidłowe keratynocyty z przedwczesną można kontrolować przez stosowanie emolientów i odpo-
keratynizacją (ciałka okrągłe iziarna) oraz akanto- wiedniei higieny oraz unikanie ekspozycji na słońce
i nadmiernego pocenia się. Choroba o cięższym przebiegu
warstwą podstawną.
zwykle odpowiada na doustnie podawane retinoidy ~ izotre-
tynoinę i aeytretynę.
68 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
Rogowce
dłoni i stóp
,lest to zt'ó1".|'|ic.on-'aiiii grupa chorób ehatakteijyzującycli się
przewlekła, hiperkeratozą skóry dłoni i podeszew. Mogą być
one dziedziczne lub nabyte, izolowane lub związane z innjnni
zaburzeniaini skórnyrni. ektodernialnymi lub układox-tymi.
Rogowce klinicznie dzieli się na rozlane, ogiiiskowe, pasmo-
wate i punktowe. W niektórych dziedzicznych kcratoder-
miach zitlentyfikowalio delel-:ty genetyczne, jednak brakuje
n-y|':.uÍ|'1ej korelacji rniędzy zmut.owany1n genem a cechami
ł"enotypon~y1ni.
Ryc. I23 Rogowiec dłoni í stóp Thosta~Unny.
Ryc. I 24 Rogowiec dłoni i stóp Vohwinkela.
Zaburzenia rogowacenia 69
,_ ._
-.'¿....|...;|.nt.c-...|.... .st-¿ '
Dziedziczny rogowieç
dłoni i stóp IL
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Hogowiec dłoni i stóp Ĺpalmoplontrn' ltentt
częstym ohjawein towar'zyszą,cyn1 wielu
zespołów genetycznych, ta kich jak hip:
ektodertnalna, postać zwykla pęcherzowego
naskórka, erytrodeimie ichtiotyczne. wrodzone
paznokci, wrodzona dyskeratoza. zespół
sona i inne zabu|'zenia przebiegającc z po
l\lajczęstszymi n'1'otl'.‹.on_\,-'n'1i izolowanyini
i stóp są rogowce Thosta-U-nny (ryc. 123:) i owa hlperkeratoza we
nera. Są to rozlane keratodermie, w którytgh paznokci.
anomalie w genach kodujących keratynę typu l.
tologii zespołu \."'oernera obecne są zmiany
natomiast w odmianie Thosta-Unny ich nie
'tfoln-1.-'irikela (ryc. 124) u-yt'óź.11ia. się rozciąganiem
tozy na powierzchnie grzbietowe rąk, kolan i łokci
dient lttft'at.oderti'z.tij. Opisano wiele innych
z towarzysząey1'ni pozaskórnytni niepra
w obrębie włosów, paznokci lub zęłióx-if, jak r
serca i nowotworami narzą_dó\-w.' wewnętrznych.
zespół Htin'ell:t-E\'¿t1"1sa jest rogowcein typu
powiązanyrn z rakiem przełyku. We wrodzonytn
paznokci tjioeltyorzycltitt co'r2.ger1itti_) ogniskowe
skóry dłoni i podeszew ~.-\-ystępttją wraz z
ciaini, będącymi następstwem hiperkeratozy
Ciowej (ryc. 125). lłogowcorn stóp często
nadpotliwość i przykry zapach spowodowany Ogniskowa akralna hiperkeratoza. Ryc.. I 27 Punktowy rogowiec dłoni.
narnnai'.anie1'n się bakterii, a także upośledzenie
tfuchowej ze względu na ból przy chodzeniu.
,_ rogowiec dloni i stóp Rogowiec punktowy dłoni
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Ogniskowa akralna hiperkeratoza i punktowa nabytego rogowea dłoni i stóp moze dojść w prze- DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
dłoni są chorołiaiiai dzietlziczonyini autosonialnie chorób skóry, takich jak łupież czerwony Są to ptlnkcikoi-rate twarde grudki hiperkenttotyczne poja-
jąco, często występującymi u osób rasy czarnej, ,zespól lteitera, łuszczyca, liszaj płaski, porokera- wiające się na dłoniach i podesżwaeh (ryc. 127) doroslych
zującyrni się obecnością dyskretnych brodawkowatyeh wirusowe, grzybica skóry 1'ąk, toczeń rumie- osób. Początkowo są przez1'oczyste, potem mętne. a na końcu
(ryc. 126). Nie są_ one uważane za rogowce dłonii kila i świerzb. Zmiany występują również brotlawkowate. Dodatkowo mogą w'ystępowaĆ punktowe
z wypryskieni jodowym, niedoezynnością zrogowaceriia w przestrzeniach międzypalcov.-'ycli rąk. Są onc
BADANIA DIAGNOSTYCZNE , I1o\t"otworami narzątlów wewllętrzliych i zakaze- często stwierdzane u osób pochodzenia ał"rokaraibskiego.
Obraz liistopatologiezny cl"1oroby \~"oern era jest Rogowiec okresu okołomenopauzalnego tkenitto-
clirnacte-n`.('nmÍĹt występuje u kobiet z nadwagą D|AGNos1'Y|‹A RóżN|cowA
LECZENIE 40. a 50 rokiem życia. Obraz kliniczny jest podobny jak w przypadku innych
rogou-'cón', np. ogniskowej akrałnej hiperkeratozy.
W przypadku łagodnych rogowców skuteczne
emolienty i preparaty kefatolityczne. U pacjentów z BADANIA DIAGNOSTYCZNE
dzeniem l`u11kejonow'ania wskazane może być doustne- Nie są konieczne.
sowanie retinoidów.
Miejscowe leczenie preparataini keratolitycznyrni i retino-
idatni daje niewielki efekt. Korzystniejsze może być ogólne
zastosowanie retinoid ów.

10 cześć 1 Dermatozy
Rybie łuski
Termin rybia łuska (iclttyosis, od gr. słowa icltthys - ryba) jest
stosowany na określenie suchej, szo1'stkiej i przewlekle złusz-
cząjącej się skóry, która może przypominać łuskę ryby. Jest to
zaburzenie rogowacenia, które tym różni się od innych złusz-
czających chorób skóry, takich jak '.i-yprysk czy łuszczyca, że
zmiany są rozlane, jednolite i zasadniczo nie zmieniają się.
Błony śluzowe są wolne od zmian, rzadko występują niepra-
widłowości dotyczące włosów, paznokci i zęb‹_'›w. Dziedziczna
ryhia łuska jest heterogenną grupą chorób, w skład której
wchodzą pierwotna rybia łuska i kilka zespołów rybiej łuski.
Nabyta rybia łuska może być następstwem zaburzeń wchła-
niania, przewlekłej choroby wątroby lub nerek, niedoczyn-
ności tarczycy, sarkoidozy, trądu, infekcji HIV, ehłoniaka
i innych nowotworów.
Rybia łuska zwykła
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE
jest to najczęstsza postać dziedzicznej rybiej łuski. Choroba
jest dziedziczona autosomalnie dominu_jąco, występuje
z częstością l : 250 osób. Zwykle złuszczaniejest wyraznie
widoczne już od 2. miesiąca życia, ale może także rozpocząć
się póżniej. Łuski są białe, grube, częściowo przylegające
do podłoża. Zmiany są najbardziej nasilone na wyp1'ostnych
powierzclmiach ramion (ryc. 128) i podudziach, ż typowym
oszezędzeniern zgięć stawowyeh. Tułów, a zwlaszcza skóra
brzucha, oraz okolica okoloustna i nlałżowiny uszne również
mogą być zajęte. Pogłębienie linii papilarnych dłoni i pode-
szew oraz rogowacenia mieszkowe są częstymi objawami
towarzysżącymi zarówno rybiej łuski, jak i atopowego zapa-
lenia skóry. U większości pacjentów obserwuje się zmienność
seżonową objawów' choroby, z poprawą w n-'yższych tempera-
turach i przy let.niej pogodzie. U wielu pacjentów z upływem
lat następuje złagotizenie objawów.
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Rybia łuska nabyta, nasi_lona suchość skóryi rybia łuska dzie-
dziczona recesywnie związana z chromosomem X.
l2_
Zaburzenia rogowacenia 7|
' '.=.:|nt'ā.S.ÅaIŁ.'|.|-..f.„...s.\¦"
_.,.
av., Š".-'_
__ I.
".-
tt:`_"~Ĺ-_ -tz
_ -'^
'\¬
-_ .-_¬.¬-.._
' , .- "-' *_1.z-_.._'
,_..-
_
. - .
Ryc. IZB Rybia łuska zwykła. 29 Rybia łuska dziedziczona recesywníe Ryc. I 30 Rybia łuska dziedziczona recesywnie.
z chromosornem X. związana z chrornosornem X.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE łuska dziedziczona o|AGNos1¬n‹A |=tóżN|cowA
W obrazie histopatologicznym stwierdza się łagodną ie związana Rybia łuska zwykła.
ratozę i ścienezałą lub nieobecną warstwę ziarnistą. W mosomem X
skopii elektronowej można wyltiyć ubogie lub BADANIA DIAGNOSTYCZNE
ziarna keratohiali nowe w komórkach ziarnistycb. I OBJAWY KLINICZNE Badanie hi-stopatologiczne pozwala stwierdzić hiperkeratozę
z chromosomem X dziedziezona recesywnie i warstwę ziarnistą o zmiennej grubości. Niedobór sulfatazy
LECZENIE występująca u mężczyzn, spowodowana defektem steroidowej (cholesterolowej) można wykazać za pomocą
Korzystne jest zapobieganie niskiej wilgotności skóryi sulfatazy steroidowej. Wynikiem mutacji genu jest hodowli fibroblastów i leukocytów. Podwyższone stężenie siar-
larne stosowanie emolientów. Zastosowanie międzykomórkowych lipidów warstwy ziarnistej czanu cholesterolu w surowicy stwierdza się za pomocą elek-
z mocznikiem i alfa-hvdro_ksykwasami o właściwościach złuszczanie naskórka. Zwykle złuszczanie jest troforezy lipoprotein surowicy. Stężenie cholesterolu
tolitycznych pozwala zmniejszyć powierzchniowe widoczne od 1. miesiąca życia; zmiany nasilają się w surowicy _jest w normie.
czanie. dzieciństwa, a następnie stabilizują w okresie pokwi-
Typowe łuski są nieloboczne, dobrze przylegają LECZENIE
i mają kolor jasnobrą_zowy (ryc. 129). Zajęte są Takie jak zwykłej rybiej łuski (patrz wyzej),
wyprostne ramion, zewnętrzne powierzchnie
podudzia. Również skóra szyi i brzucha (ryc. 130)
przecluszna są często zmienione. Skóra dłoni i pode-
niezmieniona. Współistnicjący niedobór łoży-
sulfatazy steroidowej może prowadzić do przedłużania
i jego komplikacji, ze zwiększonym ryzykiem urazu
ego. Pacjenci są ponadto obarczeni zwięk-
_ ryzykiem niezstąpienia jądra, wnętrostwa i rakajądra.
 ji:-

72 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Zaburzenia rogowacenia 73

ur ' - -..- .. " - _ _ _ _ _ __ _
- _' FT "` " ‹'¬j_ .` ‹ .-Cl" . '_- .-1-' _ _._Í „._ 5'
. - r ' . ' ' ' " " '

Niepęcherzowa wrodzona
erytrodermia ichtiotyczna wrodzona
rchtioflfczna
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
KLINICZNE
Jest to rzadko występująca, dziedziczona autosornalnie rece-
d zi edzrczone rutosomalnrt domi-
sywnie rybia łuska. zu-ylde o ciężkim przebiegu klinicznym.
W ponad 90% przypadków przy urodzeniu występuje blona
¬\ l Choroby Sßi ml-1l~‹“Íl"-` fiemlll
kolodionowa - żółta, lśniąca, dobrze napięta powłoka przypo- ,. ~._ JA*`

mipająca skórę kiełbasy. lyloże wystąpić uywinięcie brzegów I 1 10 Tnorztrne s1fiÊ1Ü"'¬1a'“Ch mm'
Sj`¿,1i, są wiiairrrc widoczne juz
powiek (ektropionj i zespół pasm owodrriowyclr. Błona
urodzeniu Pt-;El1t31"-"'-1* llbltållul l l3Ĺ""
oddziela się od skóry w ciągu kilku tygodni, odsłariiąjąc erytro- Zrmm pętlit rzowi. ch 1 eri troderrnn
derrnicznc z.łuszczarrie skóry. Ziuszczanie nroże obejrnować.
gi rx obrazu kliniczrwni zatfyrri
wszystkie okolice (ryc. 131), w tym owłosioną skórę głrirry,
głuszczariie l.1nrjnahrperki_ra
us'/.y, twarz, powie1*zcl"mic zgięciowe, dłonie i podeszn-"y.
czna 'it nkol1c.icl¬i zą1t,Lt0'~'t¬~Ll1
Łuska _jest biała, delikatna i częściowo pr'z_\_-'twierdzona OW, pifedniej powierzclrni ani
do podłoża. Zajęcie skóry głowy często powoduje powstanie szpmze m1ęd.'\posladkoii=ej (tre 133)
łupieżu azbestowego (patrz str. 41.) i może prowadzić do ogni-
hiperkeratoza obcjinuje dłonie 1 stopy
skowego łysienia bliznowaciejącego. Ektropion (ryc. 132), pqtjcrrtti ziiykle tlltłišl l3Üłll'1WlÜ
który zwylde ustępuje, przykurcze palirtii-yi dystrofia paznokci
są oznakami ciężkiego przebiegu choroby. powodu f..
'/.arinknięcia ujść przewodów potoii.-ych w wyniku hiperkera- ROZNICOWA
tozy może dojść do hipohydrozy. m pęthtrzone oddz1i.lanie się
zespol oparzonej skorr. zakaferne
D|AGNosTY|‹A Różmcown gwvkłej 1 nretiziniaine bai n nika ll star-
Rybia lu ska blaszkowata, zespół l\`ethertona, tricliotiodystrolia,
postacie rybiej łuski
łuszczyca.

DIAGNOSTYCZNE
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Ojogigniiir stnitidza się charaktery-
Wyiiik badania lristopatologiczn ego potwierdza rozpoznanie hlperjœmtofx epirłerrriiilititzriej 'tli olilāizifś
kliniczne. W mikroskopii elektronowej n'y'k1'j.¬w-'rr się nieprawi- pomocy miki oskopii eli ktrononej widoczne sa
dłowe ciałka blaszkowate w obrębie warstwy ziarnistej. zgi upon ani. ii okoł jądti kt r .innocr ton

Stosuje się eniolienty i preparaty keratolityczne, podobniejak

winnych postaciach rybiej łuski. Doustne podawanie retino- W połowie przrpadkon nutiad rodzinni
idów może być pomocne w redukcji łuski, r'umienia i świądu. Ryc I3I Nrepęcherzowa wrodzona chorobą jest uj‹.rnnr i przyczirią choroby są RYC Í33 Pęcheríüwa wm' dzona
erytrodermra ichtiotyczna genon dla keratyrn lylinio to rodzica et'ytr0deI"m|a|Cl1t|0tyCI FIE!
powinni bit stnannie zbadani pod kątem obec
zmian hrperkeratntytzinth, która jest 'oska-
tl/_retr rowniez mogą chor on at
mają ograniczone zastoson mie, atliz złusf-
tłuste' prepnan ktiatolin Line mogą pono-
podraznierna l\liejscoyi.ti sto'¬owane srodki
mogą zmn1e|szac namnazarne się btklßíll
byna te? doustne podau anie retmordon jednak
one wia/ln\o'¬‹, skory

l Ryc I34 Hiperkeratoza dłoni w pęcherzowej

Ryc. l32 Ektropion w nie-pęcherzowej wrodzone] erytr'odem|| wrodzone] erytroderrnn ichtiotycznej
ichtiotycznej.
 74 CZĘSC 1 Dermatozy
Zaburzenia ro90WaCe"'a 15
mfimmumnnfl

p|3s - o fzmiennym
ługką ognisk ' ' Íscowieniu,
um1E'_l _ ze
'_ ztniāflällfli
W
li'iper kf.1atotYCzm'n'1i
. * “
o złusrczřlłřlcifil _ _
51? Püdlmlnym bmegu
stwserdza się 1T1ř15i"WÜą 'mobi- _ _ _ -_ .- '~ fc. 137). Innym objawem
II1ic=:s1'„l‹:tiw=.".'łost1"›"ryC-11 Ĺlednüstek (mhtyosls lmeam mcumflßmii
_ _
(nb U5 te (ti'icho'rrl2¿›-ris
_' ř , _ _ _ .,, _ _

adlrach w warstwie ziar- ' omontcznym są MDS? am _ ,

pdmgłi ) C1 1.ak¿,¿¿¿¬,‹q¿',f.-;zna są podwyższone stężenia
j7¿1.'(`¿g”ł.'l'ł.(1l-Ĺ`íł- - 13 -.H . P
pliłigíi Inikrosküßu Elektmnü _ lmmunoglobulin
. ' 1' stczclrlia
›' = " swoistvch I Ę E Gra-'S
całkuwlte 1,1
za pm ya ciałka blaszkowate.
_ ' . - " '
twgtępoii-'atne d¿1(.c1ĘfCÍl'Ch äłelšll P0 mm « owvc .

_
noworod }q@m1nozo »SWIĘ „
- _ f ' kşzrć szanse n|AGNosw|‹A RóżmcowA
- '\
ną pmfśpiesza oddzielanie się - _ . _‹ " , łuszczyca, zakażenia
1 '.T'I›'l
. "" ET5"Ü`0denmCZn5` Wiprłsk atüpmw '1 dzenia odporności
. - _' I. f r e _ I °
'
Rodztcom na' leży. zapewnić szczo- gronkoi-'vcoweidrozdzakone, stafli UPÜS _ . _ __
D `nn'~‹.h bardzo rz"1{il'¿í='3l1 2'35Pܳۓ" Wblel łuski nalezd'
O 1 *T I Ę ' ' r

gen etyczne
, - '
i dit1%T1Ü5*ll"l'*'~Ê prenatalną , _ ' ' ' Refsuma, ktore charak-
Chomba. SJOgrend_L¿r5Sona1Ĺhümbd
- .. " z l cznvch
uroo . - oraz
t@1'Y2u.1ą SH: 0b@°"“S“1ą dfificłlüll H? _gi _ _
zespo'I IBIDŜ~ (chthyosis
_ły - ' › b'rittlehoi'r
1 ' 'nnpaired t.nt.ell1.gence,
- ».
_ - - _ - _-1 'bia łuska, l3ml1WÜśĹ
decreosed ffffiłłiiłf '-'md Shúfl Smmnj 'Ii dzenie płodności
włüsńw, upośledzenie
4 ` urnysłoae,
-' UP ÜŜ Ê

i niski wzrost).
efhertona
BADANIA DIAGNOSTYCZNE I _ h ł _ _'Š
qię 'iutosomalnie recesywłlifi . ' włosa
Ocena łodygi ' ‹ umül'linia stwierdzenie trtc orrte.U.~_

łuska defektv łofli-'Ś *"*'łÜ5¿' l 'Íeclw ampíl im-'ctginota._

elöwn]*ich ani-Wii' ßssaału

" _'"wie SP1`fi““"Č~
_
Leczenie _ __
Ryc. I35 Rybiałuska blaszkowata. Ęlßst stan-iane z opoznfteniem. U líllkü
Ryc. 136 Rybia łuska arlekinowa P 1
o ega
na I.egu1_u.nWn Swgotxfaniii emolientow oraz miej"
~ _ _ , _ 1
o C íężkjj-n przebiegu
' zidentyłikowano_
›' f ~ -' iu anti'b1ol}'kow ii- CE' L1
kodulřłcvni inhibitoi' PÍUĽEĘZF SÊÍŸWWÜJ scßinifl lub Ügßlnłm Slüblmalia 1 I 1 Natezvunilae
Rybia łuska blaszkowata › -
leczenla mfekqll SRO!-TÜ C
. " -' lhjdrágot eC1OW}*C1-
_
-_
_
Rybia łuska arlekinowa rozpoznanie wskazuje “"f5“ÊPÜWani@ triady:
_ upośledzony rozwoj W okresie pot I awa ni.,‹ regnüídóa-'
- ' Przyszłe
_ metody leczenia mogą “beł-
DE|=|N|cJA | OBJAWY KLINICZNE 1 slaby wzrost vß.-łtistiw. U \i'¬`-Blu Pilülenlüw pula" rnować zastosowanie inhibitorow proteazy.
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to rzadko występująca, dziedziczona autosomalnie rece- skupiska rumieriioyrych. PÜIGYÊYCÜ
Rybia łuska arłekinowa jest bardzo rzadka
syvmie postać rybiej łuski. U niemowląt zwykle stnierclza się
łuski erytrodermicznej. Obraz kliniczny przy
zespół dziecka kołodionowe-go, ale erytrodennia jest mniej nasi-
uderzający. Dotknięte chorobą noworodki, zi-wkle
lo_na niż w niepęcłierzowej wmdzonej etytroderniii ichtiotycznej.
W obrazie klinicznym dominują grube, przypominające płytki,
przedwcześnie, są uwięzionc W silnie hipe
grubych, żółtych, silnie przylegających łuskach
pizebarwione, dobrze pizytwierdzoiie do podłoża łuski (ryc. 135)
. cych całe ciało i istotnie ograniczających swobodę
_ _
zajmujące .
wiekszosc powi crzchni __ istnieje
skóry; _ rówriież
~ _ łagodny
- _ (ryc. 136).Wkrotcepourodzeniu pojawiają się głębokie
wali an tcłioio
'by. Dodatkoiae
' ' pioblerny
' ' kliniczne
` `¬ f '-
to s\-\1ąd,ekn'o- `
wone szczełiny tworzące wzór arlekinowy. C_ięż.ki
pion, hipohydroza i ztielbrmowane rnałżon-iiiy uszne.
1-'oni-iiiięcie warg, nieprawidłowo n7l'l‹ształco11y'11osi
|:›|AGNosrY|‹A nóżmcowa obrzęk spojowek nadają twarzy charakterystyczny
Niewydolność oddechowa, upośledzona regulacja t
Rybia łuska dziedziczona reces ywnle
` 'zmązana
f' z chromo- tury ciała i trudności W l-;armieniu przyczyniają się do
somem Xi inne erytrodermie ichtiotyczne.
kiego zgonu. Choroba dziedziczy się autosoinałnie
BADANIA DIAGNOSTYCZNE i chociaż
' fenotyp jest' wspólny, zidentyfikowario
warianty genetyczne tej choroby.
W mikroskopie świetinym widoczna_jest rriasywma ortohiper-
ketatoza; pozostała czesc nask'.'irka może być normalnej
grubości. Mikroskopia elektronowa ujawnia różne nieprawi-
D|AGNosrY|‹A nóżmcowa
Dziecko kolodionowe (zi-iykle w przebiegu innych
dłowości W obrębie naskórka.
dermij ichtiotycznych - patrz niepęcherzowa
LECZENIE erytrodermia ichtiotyczna).

Emolientyi preparaty keratołityczne. W chorobie o ciężkim

przebiegti można doustnie podawać retinoidy.
yc.
Rfi; lchiýosis lineoris circumflem (zespół Nethemünay

Ÿv ___ _
16 CZĘSC 1 Dermatozy Trądzik iinne związane z nim choroby 17

;R|`%=i`›nZIKH| INNE ZIIVIĄZANE nizacja Propion.ibrtct.enín.n1 ocnes są

C OROBY kami etiologicznymi. W odpowiedzi na Uądiik nie zostal prawidłowo rozpo- =
androgenów dochodzi do zwiększonej produkcji ide ma początek w wieku doro-
duje błyszczenie się skóry Pojawienie gi skórniki ani blizny. Zapalne grudki
I - ‹ _ L _- ' _

Trądzlk POSPÜIIIÍY (l"§f"L- 139) Bi-wide poprzedza o kilka lat w zapaleniu okołoustnym. ale bra_k
zapalnych (ryc. 138). U osób o ciemnej
DE|=|N|cJA | oB.|AwY |‹L|N|czNE pieniu zmian zapalnych mogą pozostać j
uwagę należy wziąć także trądzik

JGSI 10 püi-\"S2BChI1ie *występttiąca choroba zapalne jednostki
wiosox-1-'o-łojowcj, charakteryzująca się nadmierną produkcją
łoju i obecnością zaskórników, grudek, krostek i cyst Z_mi;m¿,‹
niemal zawsze wystepttja, na twarzy, L1 około 70% pacjentów
llóffilępülą 1"ŰW11ÍEż w górnej części plccówi na klatce pier-
siowej. Zwykle choroba rozpoczyna się w okresie pokwitariia,
a szczyt częstościjej wystepow'ania przypada między I4. a 19.
rokiem życia. Często jednak obserwuje się utrzymywanie się
trądziku do wieku dorosłego. Choroba może się również
rozwinąć dopiero po 25. roku życia (trądzik o późnym
początku). Zwiększoiia produkcja łoju (seba.-rn). nadmierne
1`0iš0Wł1Ü@HíE ujść _jednostek włosowo-łqjowych, a trąkze 1¿@1g-
,_
Głębokie guzki i cyst.y (ftnrtlzik guzkowo
Ĺlyü. 141), ustępują z pozostanieniem szpeeących
kon-ych (ryc. 140) lub przerośniętych (1-¿,‹C_ 1
guzkowo-torbielowatyjest często oporny na
tcryzuje się rozległym zajęciem skóry tułowia (1-yc
zapobiec bliznowaceniu, postać tz1¬ny11"1aga
żenia leczenia. Trądzik skupionyjest Izadką
trądziku guzkowo-torbielowatego z tworzeniem
przetok (ryc. 143). W rzadkich przypadkach może l
przebieg ze złym samopoczucieni. gorączka i
(trądzik piorunu_iący).
ICZNE
W rzadkich przypadkacli trądzik
zaburzeń endokrynologicznych, takich
jajników, choroba Cushinga lub
Ryc. I4l Trądzik guzkowo-torbielowaty.
1 istotnego stresu psychicznego. aby
;obciążenie i zapobiec powstawaniu blizn,
być aktywnie leczona. Należy zaprzestać
kosmetyków, ponieważ mogą sprzyjać
ków. W leczeniu łagodnego trądziku
retinoidy, środki keratoiityczne i anty-
lub skojarzeniu (antybiotyków apliko-
uie powinno stosować się
_ przyp red. wyd. pol). Cięższe postaci
długotrwałego doustnego podawania anty-
w ostatnich latach obserwuje się coraz

5%
ft".-'-I I. antybiotykoopornych szczepów P.

'l'
.“"'“-1. leczenie hormonalne złożone z doustnie
preparatu antykoncepcyjnego i leku antyandro-
rotcronu -moze być skuteczne u kobiet,
antykoncepcji i regulacji cyklu miesiączko-
podawana doustnie jest najskuteczniej-
ptzeciwtrądzikowyin, wskazanym w ciężkirn
w łagodniejszych jego postaciach w przypadku
_"¬._'-1:. * innych metod, a także w sytuacji znacznego
o wywołanego chorobą. W czasie stoso-
Ryc. I 39 Zaskórníki otwarte ( ze względu najego tcratogennośó, konieczne jest R y c. I42 Trądzik guzkowo-torbielowaty.
ciąży.

F,...
Ă'/W _'st-
';
›'
k indukowany lekami

ru.in. izoniazyd, kortykosteroidy stosowane

leki gonadotropowe, lit, fenytoina i preparaty jodu,
ć trądzik ze zmianami monomorficznytni,
ymi na konwencjonalne leczenie. Trądzik
w rzadkich przypadka_ch wskazuje na przyjmo-
anaholicznyclr

Ryc' '38 Trądzik ZWYCZHÍÜY- Ryc. l4O Bliznowaceniewtrądziku íyc. I43 Trądzik skupiony.
zwyczajnym.
78 CZĘSC 1 Dermatozy Trądzik i inne związane z nim choroby 79
.- '_
..

Acne excoriée na słońce W rzadkich przypadkach rozwija się przetrwałe

Ryc I 44 Acne excoriee
Choroba ta występuje czesciej u kobiet 1 jet;
rzającego się diapania mcwielkich zniian
pozma ich leczenie 1 powoduje poiistawami-j
inadfciek (tie 144) Zniiam powstają głgwme
i policzkach |'¬zęsto u podlofa choroby lezy
logicziiy, np depresja
Trądzik memowlęcy
la rzadka postac trądziku 'występuje głównie u
męskiej Napoiiczkach powstają un, kniti gitidkower
ktore mogą pozostauiat blizny Lhoioba zwi klei
między 3 miesiącem a 2 rokiem zycia Uiiaza się,
czyną jest przczłoziskou a stymulacja nadnei czy (ryj;
KLINICZNE
choroba ano char ektenruiąßd sie
1 krostek na podloru runiieniowym
głownie iw obfęble WVPUUJSC1
W Ojqegach zaostrztn giudki 1 ki ostki są
(wc 143) moze tez wistąpic obrzęk
U około 50% chorych dochodzi do zajęcia
nasljemu Do najczęstszy ch problemow
spojmiek 1 powiek Yapalenie rogowki
rózmiatego moze prowadzic do blizno-
trądzjk rozoviaty zaczyna się w trzeciej lub
zycia i częscicj dolyüllf liüblřl WYSÊÊÊPUJÊ
0 Cjemnej karnacji, 'ii etiologii choi oby duze
mjeç jasna kainacja oraz ekspüiifla
pogrubienie skóry spowodowarlß Oblíęklemi """lŰknieniE'
i przerost gruczołów' łojowych określane mianem pliymo.
Zmiany je powgrają prawie wyłącznie u inęzczyzni
a naiczfżstszā. Ífłh Püfilřłfllíł ie?-Fl `l"l1'¿?1UPl?‹@1"??lf1~ W Pfzeblegu
krór-ej nos przybiera kształt bulwiasty o nierównej powierzchni
(ryc. 150).
D|AGNos1'Y1‹A rióżnicowa
Trądzflç zwyczajny dotyczy młodszych osób i wiąże się z obec-
nością zaskórników. Ponieważ zmiany zajmują srodkową
część twarzy, pod uwagę nalezy wziąć również łojotokowe
zapalenie skóry, jednak w jego przebiegu brak tłfudek
ikrostek.
.P

_ dd;-
_Ł_<_

Zapalenie mleszkow
włosowych skory głowy
związane z trądziklem ru-.""
Ghz -‹ 'i

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE

W pi zebicgu trądziku moze dojsc' do iozwoju roznych
zapalenia niiesfkou ałtisoiişch skory giiiunf F
looiis jest przewlekłym postępującyni zapaleniem -LJ'

iiłosoiiycli skory głoiw piowadząty ni do bli

i zaniku skoii (iyc 146) Moze wi stąpic u
z ciçzkim tradzikieni ziiyczajiiyiii 1 tiądzikiem
í._._-Ă

Wszystkie te trzy schorzenia są okieslane mianeni

Ryt I45 Trądzik nlemowlęcy olduzyjriej niieszkoii i'1łoso'.wch Obraz rozwarst Ryc. I48 Grudkiikrostkiwtrądziku
I47 Trądzik rozowaty
zapalenia inieszkoii włosoiiich skoii głoiii różowatym.
perifiriliculitis copttis abscedens et xafforiiens -
wyd pol J jest podobni do obi azu ti ądziku guzkon ego
pifcbiegu dochodzi do tworzenia się iopnich
saczącrcii guzkou Najczęsciej występuje u męzczjzn
dzcmi afrokaiaibsloego

DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Folliculitis keioidolis niichae, ktoie najczęsciej ui
się ii okolicy karku Ponadto ii diagnostyce roznicowej
uwzględnia nadzeikone krostkoiic zapalenie skory
i zapalenie mieszkan' włosowy ch z kępkami '11 łosoii (
ƒiiliicuiitis)

LECZENIE
Doustne podawanie antybtotikou 1 izotiennoi
pomocne, aie obie choroby moga słabo
na leczenie
Ryc I46 Folliculitis decolyons | 49 Obrzęk twarzy w trądziku Ryc. I 50 Rhinophymo.
 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Dermatozy okolicy narządów płciowych í odbytu 8|
, ¬ - - _ _ _ .' - __ , _ _-.._ j. _ ¬. ._ , . - ...
__ _ .¬. .z -v "- - ' -. . . , _ . -., 4- . '-_- - ..` ' .G ' - _- -1_ . 1; - 1 - ' _ - ' . _ ' ¬ . '¬ ,._ '

BADANIA DIAGNOSTYCZNE EMBRIOLOGIA I ANATOMIA

OKOLICY
Ziaylde nie są potrzebne. Zen-iiętrzne narządy płciowe zaczynają się formować około 4.
PŁCIOWYCH
tygodnia życia płodowego, wkrótce po rozwinięciu się kloaki,
LECZENIE jednak zróżnicowanie płciowe staje się zauważalne dopiero
Postać grudkowo-krostkowa trądziku różowatego o łagodnym iiodbytu moze być zmie- w 12. tygodniu. W T”. tygodniu życia płodowego tworzy się
nasileniu zwykle dobrze odpowiada na miejscowe leczenie pierwotne krocze (ryc. 154), a przegroda inoczowo-płciowa
chorob niechai'aktB1`l'Sli'C2"l'Ch
mctronidazolem. Doustne podawanie tetracyklin lub izotre- które często tani występują. 'Trud- sięga do błony stekowej, dzieląc ją na część przednią, błonę
tynoiny jest wskazaiie w cięższycli lub opornych na leczenie z tego, ze na skutek działania moczowo-płciową i tylną oraz błonę odbytu. Następujące
przypadkach. Teleangiektazje i rumień, które czasem pozo- nie obserwuje się klasycznej potem niaskulinizacja (ryc. 155) lub feminizacja (ryc. 156)
stają po leczeniu, można zmniejszyć za pomocą laseroterapii. przegląd embriologii i anatomii tych jest konsekwencją odpowiedzi tkanek na obecność lub brak
Rumieniowi skóry twarzy często towarzyszy nadwrażliwość jaki jest charakter i dystrybucja androgenów.
na różne substancje, in.in. kosmetyki. Zalecane jest stoso-
wanie Ĺiltrów przeciwsłonecznych. Zmiany przerostowe
powinny być leczone chirurgicziiie. Ryc. l5I Zapalenie okołoustne.

D|aGNosTY|‹A 1=1óżN|cowA
Okołoustne zapalenie skóry Trądzik różowaty ma tendencję do zajmowania
twarzy, ponadto wyraźne jest runiieniowe Å Guzek płciowy
DE|=|N|ciA I OBJAWY |‹L|N1czNE Kontaktowe zapalenie skóry po użyciu szrninki'
Są to liczne drobne zmiany grudkowo-pęcherzykowe zlokali- do zębów ma charakter dobrze odgraniczoiiyi Fflłd P'lCl°WY -_
zowane wokół ust, co jest charakterystyczne dla tej choroby. wień wargową. Kontaktowe zapalenie skóry z
Największe nasilenie zniian obserwuje się w obrębie fałdów spowodowane oblizywaniem ust nia charakter _ Fałd wargowe-
nosowo-wargowych, z oszczędzeniem wąskiego obszaru skóry a nie grudkowy. moçmwü -lTIÜ5II`IÜ`l||'V)"

wokół czerwieni wargowej (ryc. 152). Zmiany mogą również -płciowa

Przegroda
występoi-yać wokół oczu (iyc. 153). Choroba najczęściej BADANIA DIAGNOSTYCZNE Birma odbytu -; moczowo-płciowa
dotyczy młodych kobiet. Jej przyczyna jest nieznana. ale Nie są potrzebne. _ Fałd od bytu
podejrzcwa się. że może nią być stosowanie kosn"1etykó'.-'; K
tworzących warstwę ołduzyjną. Do powstawania zmian może Leczenie
takze dochodzić wskutek miejscowego stosowania kortyko- Nalezy zaprzestać miejscowego stosowania
steroidów. które może spowodować początkowe nasilenie Ryc. I 54 Píerwotne krocze (schemat uproszczony) w 7. tygodniu
dobre efekty daje doustiie podawanie tetracyklin rozwoju Bmbriünalnegü.

I Í
M
¿,..._. .'. ,___
¿':_- _iz 1 '_
." '›ş. _'_
“_ '_' ir: _ I
I _'Ś' 15" -Ź
.-19 t'_' '
ll, avi' I

.' _,. _ '-

'. - -' .'

[Ê "~'-'_ 4:7'
1-_ - _ ",..
.'¦- .

.¬' 15.
4'
=_* fłńü
',.__-_9|"|i5"
__f

1_
J._
'"- ł._
:"'_'¿.
:I-'_¿ - ll?
.I
_

'if ,-
l 'IL _
l 1` \ -

Ryc. I52 Zapalenie okołoustne - widoczny Ryc.. I 53 Zapalenie skóry wokół oczu.
niezmieniony obszar skóry wokół ust. I55 Zewnętrzne narządy płciowe Ryc. I56 Zewnętrzne narządy płciowe
mężczyzny (schemat uproszczony). u dorosłej kobiety (schemat uproszczony).

82 czĘść 1 Dermatozy
Ryc. 157 Rogowce krwawe moszny.
Rogowce krwawe
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to nabyte poszerzenia cienkościennych naczyń krwiono-
śnych, pokiyte hiperkeratotycznyrn nabłonkiem, zlokalizo-
wane w obrębie moszny lub warg sromowych większych.
Zmiany mają postać jasnoczerwonych grudek (ryc. 157).
ciemniejących z wiekiem. Rozwijają się najczęściej u osób
w średnim 'wieku i są uważane za objaw starzenia się.
Wykwity zviylde nie dają objawów podmiotowych, ale spora-
dycznie mogą ktwawić po urazie. W rzadkich przypadkach są
rozleglejszeiz.aj1'nują skorę prącia i górnych części ud.
o|AGNosrY|‹A nóżN|cowA
Angi.ok8mtom.a coiporis diffasa-m (choroba Andersona-
-Fabry'ego) (patrz str. 132).
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiczne może pomóc W różnicowaniu
opisanych wyzej rogowcćw krwawych i choroby Ander-
sona.-Fabry`ego, w ktorej w obrębie śrčidbłonkai mięśni gład-
kich często są widoczne wakuole.
LECZENIE
Często wystarcza wyjaśnienie pacjentowi charakteru zmian
i uspokojenie go. Mozna zastosować elektrodesykację, elek-
trokoagulację lub abłację laserowa, ale zmiany mają tendencję
do nawracania.
_
B
z_
Ryc. l58 Grudkiperliste prącia.
Brodawkowatosc
ll'
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to łagodne brodawkowate wypustki nabłonka.
ze stanowią one wariant fizjologiczny i nie są
zeniem wirusem brodawczaka ludzkiego. U
mają postać błyszczących, opaiizujących
jących rowek zażołędny, znanych rón-'nież¿`|ako grudki
(ryc. 158). U kobiet zmiany umiejscawiają się
na. wewnętrznych powierzchniach warg sromowycłi
szych i w obrębie przedsionka pochwy (ryc. 159).
mogą być drobne, ziarniste; sporadycznie wykwity są'
i nitkowate. Za-ylde zmiany przebiegają bezobjawowo.
D|AGNosTY|‹A Różmcowa
Brodawki wirusowe.
|60 Plamki Fordyce'a.
:--
Dermatozy okolicy narządów płciowych i odbytu 83
'Brodawkowatość przedsionka
DIAGNOSTYCZN E
konieczne. Obraz histopatologiczny jest iden-
naczyniakowłokniakćw. Obserwuje
z rdzeniem zbudowanym z prawidłowej
iz gęstą siatką naczyń.
1 pacjentowi informacji na temat charakteru
postępowanie terapeutyczne nie _jest konieczne.
|
ji
Plamki Fordyce'a
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to przerost gruczołów łojowych błon śluzowych, w obrębie
których gmczoły łojowe nie są związane z jednostkami włoso-
wymii otwierają się bezpośrednio na powierzchnię śluzówki.
Zmiany, uważane za wariant normy, występują na wewnętrz-
nych powietzchniach warg sromowych większych i mniejszych,
trzonie prącia oraz błonie śluzowej policzków. Plamki Fordy-
ce'a pojawiają się po okresie pokwitania w postaci licznych
drobnych, żółtych grudek, bardziej wyraźnych po naciągnięciu
skóry (ryc. 160). Czasem są one tak liczne, że zlewają się
w większe ogniska (ryc. 161). Zwykle nie dają objawów
podmiotowych, ale u niektorych kobiet może im towarzyszyć
świąd.
D|AGNos1'Y|‹A nożntcowz-\
Torbiele naskorkowe, prosaki, gruczolaki gruczołów łojowych.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są konieczne.
LECZENIE
Udzielenie pacjentowi uspokajającej informacji na temat
charakteru zmian.
i
Ryc. I6I Plamki Fordyce`a.
34 CZĘSC 1 Dermatozy Dermatozy okolicy narządów płciowych i odbytu 85
I. I | |.. . _ ._. ... ._› _ __. .. -. _ ,_. ,_ --, -1 ..-_- __ '|.'. ..- ._ '_ .__ , ' ,-

Ryc. l62 Torbiele naskórkowe.
Torbiele naskórkowe
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są t.o torbiele w"_yścielo1ie nablonkiem wielowarstwoi-'rym
płaskim i wypełnione keratyną oraz produktami jej rozkładu.
Torbiele naskorkowe zwykle tw'orzą się w obrębie rogowacic-
jącego riablonka płaskiego okolicy anogenitalnej; nie obser-
wuje się ich w obrębie zołędzi ani przedsionka pochwy
(ryc. 162). Występują często i znyl~:le są liczne. Zrniany mają
postać 1-:opulastych żółtych lub białych grudck. Czasami jest
widoczny punkt centralny n-yki-ritti. Torbiele rosną powoli
i w rzadkich ptzyparlkacłi mogą być zmienione zapalnie.
D|AGNosrY|‹A |=tóżN|cowA
Stec1t‹_'›cystoroa. nn.tlt"iple.r, guzy gruczołów ekrynowych.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologic.znym stwierdza się torbiel naskór-
kową. Wewnątrz torbieli mogą być obecne włosy. Często
zmianie towarzyszy' przewlekła reakcja zapalna lub reakcja
na ciało obce.
I10`INy
WZ
KLINICZNE
a zapalne choroba skory
narządów płciowych i odbytu.
1 zmiany mają zwylde postać
gudek i blaszek (ryc. 164), z zatkanymi
i p1'zewotłr`ii-y gruczołów poto-
mogą się zlewać, tworząc obszary
z towatzyszącymi zmianami plarniczymi.
zmiany pęclier'zot-re, W okolicy anoge-
-na ogół zlewne biało obszary zanikowe
ósc1nlo:n-1-'atynr Dochodzi równiez
z częściową lub calkon-itą utratą
mniejszych. zanikiem łechtaczki i zwęże-
pochwy u kobiet oraz całkowitej lub
i zwężenia ujścia cewki moczowej
166).
jest nieznana, ale stwierdzono jej ,
autoimmunołogicznyini_ Częściej nystę- Ryc. I64 Liszaj twarclzinowy.
zapadalności u kobiet przypada na okres
okres okolomenopauzalny. co wskazuje
Ryc. I63 Kalcynoza moszny. liorinonałnych w patogcnezic choroby. _
zapadalność na liszaj twardzinon-y DIAGNOSTYKA RÓZNICOWA
bardzo często przeprowadza się u nich inne choroby skory mogące powodować zanik i bliznowa-
z powodu stulejki, bez rutynowego badania cenie, np. Liszaj płaski, pemligoid bliznowaciejący i pęche-
rzyca.
Kalcynoza moszny
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
_I est to idiopatycznc zaburzenie charakteryzujące się
ścią mnogich twardych, białych grudek i guzkow
skory moszny (ryc. 163) i, rzadko, prącia.
mogą tez rzadko występować na skórze sromu.
'wyfkwiton-' jest niejasne: mogą one 'wywodzić ę
łagodnych torbieli lub z ptzet-t-'o(.lt'n-i-' gruczołów'
o|AGNosfY|‹A Różmcowa
Torbiele naskć-rkowe, guzki w przebiegu ‹
(w rejonach endemicznych).
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Zwykle nie są konieczne.
Nacięcie i opróznienie zmian w znieczuleniu
można wykonać w przypadku zmian dających
ze względriw estetycznych.

LECZENIE
Torbiele dające dolegliwości mogą zostać wycięte.

Liszajizwardzinowy. Ryc. I66 Zapalenie żołędzi.

 CZĘŚĆ 1 Dermatozy iatozy okolicy narządów płCÍC'WYCh I 0dbYtU 37
¿ _ ... _ -ir U 'k _
_ -'J'

BADANIA DIAGNOSTYCZNE Liszaj płaski

W badaniu histopatologicznym stwierdza się zanik naskórka
l
| z hialinizacją leżącej poniżej warstwy brodawkowatej skóry
oraz naciekiem limiocytarnym. Klinicznie uzasadnione jest
'wykonanie badań przesiewowych w kierunku chorób auto-
immunologicznych, w szczególności tarczycy.
LECZENIE
W przypadku zmian na narządach płciowych miejscowe
zastosowanie kortykosteroidów o silnym działaniu łagodzi
objawy podmiotowe i może poprawić stan kliniczny, a także
zapobiec powstawaniu blizn. lyiiejscowo stosuje się również
preparaty hormonów płciowych, ale ich skuteczność jest
słabiej udowodniona. Zwykle zalecanejest używanie substy-
tutów mydła i emolicntów. U mężczyzn niezbędne może być
obrzezanie, które, jeśli zmiany ograniczone są do skóry
napletka, często powoduje całkowite wyleczenie. Zmiany
pozagenitalne mogą odpowiedzieć na kalcypotriol lub niskie
dawki fototerapii UVA1. Dorośli pacjenci z liszajem twardzi-
tiouyrn narządów płciowych powinni być obserwowani
pod kątem rozwoju zmian przednowotwot'ort-ych i raka kolczy-
stokomórkowego. Zwykle powstaje on w obszarach stward-
nień u mniej więcej 5% pacjentów.
DEFINICJA I OBJAWY KL|N|czNl
_I est to zapalna choroba skórno-śluzówkowa m.
limfocyty, z charakterystycznymi zmianami t
błon śluzowychjamy ustnej oraz narządów pl
str. 4?-49).
Typową postacią zmian w liszaju płaskim
wych są plaskie- lśniące, fioletowe grud
Wickhama (_ryc. 167). Ponadto, zwłaszcza
wystąpić zmiany obrączkowate (ryc. 168
mieć postać zarówno nadżerek (ryc. 169)
hiperkeratotycznych blaszek. W każdym 2 [_
wykwitom często towarzyszy zanik i bliznowac
mogą występować na dziąsłach (ryc. 170) oi
(ryc. 171) i w przedsionku pochvi-y, co okreś
zespołu sromowo-pochwowo-dziąsłowego (1
ging'ir'trt` synd'r'onte). jest on zwykle oporny na 1-
prowadzić do istotnego zwężenia pochwy. Nick
się również hiperpigmentację pozapalną.
I
163Zmiany obrączkowatew Iiszaju RYC' '69 l-l51alPł35kl"3dÍeVl<°WY-
_-1.' -' "Å
I

. - ' r""'."
osTY|‹A Różmcowa
_ zjnoxw,przewlekły liszaj zwyldy okolicy peI'i31”1EÜl1ECl,
1' '."'
f?Í;bljz1iot-t'ttcicjący i pęcherzyca.
.ff-'
Nm Dmonosrvczns
---_Ehiswpamjügiczjąę potwierdza rozpoznanie. Obecny
' limfocytarny pasmowaty nacick wzdłuż połączenia
-naskórkowego ze zwyrodnieniem wodfl1CZl<0“"'t"l'm
- podstawnej.

Š ENIE
l
-- z ' -' ' ' ` 'amy ustne' lub narz dów f
" stosu:lesię1mejs2‹ioit'o Ryc. I70 Liszaj płaski nadżerkowy.
--nu
kosteroidy 0 silnym działaniu. W leczeniu liszaja nadżer-
;ima

opodaje się systemowe różne leki, m.in. cyklosporynę.

_oidyi leki immunosupresyjne, jednak ich skuteczność
`.=-zostałado końca ustalona. W rzadkich przypadkach
“tobawiąże się z rozwojem raka kolczystokomórkowego.

4-"11

l"3*‹.`-ł'="r=~r- ř

Ryc. I 67 Liszaj płaski. Ryc. I1I Liszaj płaski nadżerkowy.


88 CZĘSC 1 Dermatozy
Reaktywne zapalenie
stawów
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Chorohę tę nazywano darniiej zespołem Reitera. jest to triada
I
składająca się z zapalenia cewki moczowe_j, zapalenia
spojóweki zapalenia stawów. Etiologia zespołu jest niejasna,
ale może on wystąpić po przebyciu infekcji żołą.dkowo-jeli-
t.o'we_j lub chlamydiowego zapalenia cewki moczowej. Stwier-
dzono silny związck reaktywnego zapalenia stawów
z antygenem HLnB“2?; choroba najczęściej występuje
u młodych mężczyzn. Głównymi zmianami skórnyrni są koro-
todermo l)lenorrho_gico i obrączkowate zapalenie żołędzi
(bała-n.it-is circinoto). Kerotoderm.o blen.orrlm.gico są to łusz-
czycopodobne hiperkeratotyczne grudki na dłoniach i pode-
szwach (ryc. 172): sporadycznie wykwity mogą mieć
charakter krostek. 'Zmiany czasem rozszerzają się
na powierzchnie wyprostne .kończyn i grzbietowe
po\¬a›e.rzc.l1tiie palców rąk i stóp. Paznokcie także mogą być
zajęte, zmiany są wówczas podobne do obserwowanych
w łuszczycy. Zmiany rumieniowo-złuszcząjące lub nadżer-
kowe zmiany obrączkowate na żołędzi prącia mogące szerzyć
się obwodowe i określane są wtedy mianem obrączkowatego
:fapalcnia żołędzi (bo.lmtit'-is ci'rt.=inał.o) (ryc. 173).
D|AGNosrY|‹a nóżmcowa
Łuszczyca.
Ryc. I72 Kerotodermo bleoorrhogico.
|-__
|-_
Dermatozy okolicy narządów płciowych i odbytu 89
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie opracowano rlotąd specjalnego testu
Badanie mikroskopowe i hodowla yąfmazów.
moczowej, badanie moczu i kału mogą być
leniu obecności infekcji. Badanie histopat
niewielkie znaczenie, gdyż obraz jest łusz
LECZENIE
Leczenia nyniaga zakażenie leżące u podłoża
W zapaleniu stawów zwykle stosuje się
przeciwzapalne. Zmiany skórne mogą być leczone
tak jak zmiany występujące w łuszczycy.
Zapalenie żołędzi Zoona.
żołędzi Zoona
I OBJAWY KLINICZNE
reaktywne zapalenie żołędzi charakteryzu-
odgraniczonymi lśniącymi, rumieniowymi lub
mi ogniskami zlokalizowanymi
'i wewnętrznej blaszce napletka (ryc. 17 4).
rozwija się u mężczyzn w średnim wieku ze
ym napletkiem. Uważa się, że za zmiany
jest przewlekłe drażnienie. Podobne zmiany
F3 występować w obrębie sromu.
Różmcowa
choroba Bowena, łuszczyca, łojotokowe zapa-
, kila drugorzędowa, rnięsak Kaposiego.
DIAGNOSTYCZNE
nia rozpoznania należy pobrać wycinek ze
badania histopatologicznego. 'ry' obrazie histopato-
W obrębie skóry właściwej stwierdza się charakte-
pasmo komórek plazmatycznycb z hemosyderyną
Z n"ynaczynio11ych erytrocytów i proliferację
substvtutów mydła do mycia i miejscowa aplikacja
o umiarkowanym lub silnym działaniu wraz
przeciwgrzybicznymi lub bez nich powinny
stan skóry, ale należy pamiętać, że choroba ma
-charakter nawrotowy. Leczenicm radykalnym jest
Ryc. I73 Obrączkowate zapalenie
Ryc. I75 Pozasutkowa choroba Pageta.
Pozasutkowa postać
choroby Pageta
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE
Zmiany mają postać zlokalizowanej blaszki p't'zypotnina__jące_j
klinicznie i histopatologicznie chorobę Pageta brodawki
sutkowej, ale występują w okolicach bogatych w gruczoły
apol<t.yl'tt)we, takich jak doły pachowe i okolica anogenitalna.
Na_jczęstszym miejscem n-ystępowatiia pozasutkowej postaci
choroby Pagcta jest srom. Choroba może wystąpić w obrębie
wcześniej niezmieni onego naskórka lub wtórnie na podłożu
gruczolakoraka. Obserwuje się ostro odgraniczoną czerwoną
blaszkę z nadżerkami lub złuszczaniern (ryc. 175). Towa-
rzyszy jej silny świąd, co może prowadzić do wtórnej Iicheni-
likacji.
o|AGNosrY|‹A aóżN|cowA
Łuszczyca, neoplazja śródnablonkowa, rak podstawnoko-
mórkowy, liszaj zwykły.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W obrazie histopatologicznym widoczne jest wnikanie
_jasnych zwakuolizowanych komórek Pageta do naskórka.
Należy wykonać badanie w kierunku gruczolakoraka szyjki
macicy lub odbytnicy.
LECZENIE
Wszystkie zmiany nowotworowe powinny być wycięte wraz
z całym niept'awidłowy'1n klinicznie nabłonldem. Chirurgia
mikrograficzna Mohsa może pomóc w ustaleniu malginesów
nowotworu, co jest istotne, gdyż niepełne _jego usunięcie
może prowadzić do wznowy. Stosuje się także miejscowo
preparaty 5-iluorouracylu ibleomycyny, a także terapię foto-
dynamiczną.

90 CZĘSC 1 Dermatozy
-'l. . . .- ._ " _ .
Ropnie mnogie pach
(trądzik apokrynow y)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to przewlekle ropne zapalenie gruczołów apokrynowycll.
W dołach pachowych, w okolicach podpiersiowych oraz
w okolicach pachwin i krocza dochodzi do powstawania bole-
snych zapalnych grudek, krost i cyst (ryc. 176). W obrębie
początkowych zmian mogą tworzyć się zatoki i przetoki,
których następstwem jest bliznowacenie (ryc. 177). Często
występują zaskórniki z dwoma lub wielonra ujściami. Przy-
czyna choroby jest nieznana, ale czynnikiem inicjującym
może być okluzja gruczołów apokrynowych i uniemożliwienie
Sel<1'ecji (,,trądzik apokrynowy"). Choroba pojawia się
po okresie pokwitania, kiedy gruczoly apokrynowe są w pelni
wykształcone, częściej u kobiet, co sugeruje udział czynników
hormonalnych. Ropnie mnogie pach zwykle występują samo-
dzielnie, ale mogą współistnieć z trądzikiem skupionym
i rozwarstwiającym zapaleniem mieszków wlosowych skóry
głowy. Te trzy schorzenia określane są mianem triady oklu-
zyjnej rnieszków wiosowych.
o|AGNosrY|‹A aóżmcowa
Czyracznosć, choroba Lesniowskiego-Crohna, ziarniniak
pachwinowy i ziarnica weneryczna pachwin.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Należy pobrać wymazy z wydzieliny ropnej do badań mikro-
biologicznych w celu określenia antybiotykowrażliv'-'ości pato-
genów (jednak często nie udaje się ich wyizolować).
W przypadku długotrwałej choroby wskazane jest badanie
histopatologiczne wycinka z przewleldych owrzodzeń w celu
wylduczeriia nowotworu.
-re _ _sf
RYC' '76 ROPHÍE mnogie pach.
Leczenie
Choroba ma często przewlekły przebieg.
redukcja masy ciała u osób otyłych oraz
z zastosowaniem antyseptycznych środków
stosuje się długotrwalą antybiotykoterapię przy
samych preparatów w trądziku zwyczajnym, a
nych penicyliny. W cięższych przypadkach;
doustne poc`i.awanie klindamycyny (zaleca się
leczenie klindamycyną i ryfampiqmą
doustnie - przyp. red. wyd. pol.)_ V\"p1';¿¿,'p
niczonej stan zapalny mogą zmniejszyć
osteroidów. Zabiegi chirurşczne polegają
wyćięciu cyst i otwarciu kanałów zatok lub
wycięciu wszystkich zmienionych tkanek.
Acrodermatitis
enteropathica
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
jest to rzadkie zaburzenie spowodowane
przyswajanienr cynku, charakteryzujące się
zapalenia skóry, hiegunek, zaburzeń wzrastania i"
Uważa się, że choroba tajest dziedziczona
sywnie. Typowe objawy' przedmiotowe i
u niemowlęcia pojawiają się po 6 tygodniach od
karmienia piersią (ryc. 178 i 179) lub
niemowlę nie było w ten sposób karmione. Wokół
naturalnych, ust i oczu oraz w okolicy 'E
wiają się ogniska rumieniowo-zluszcząjące. P
mogą również występować na rękach i stopach
rnożliwejest powstawanie zmian pęcherzykowych
rzowych. Włosy stają się rzadkie i wypadają. W
cynku zwykle poprawia się w wieku dorosłym.
niedobór tego pierwiastka może wystąpić u dorosłych
koholową chorobą wątroby i z zapaleniem trzustki.
Ryc. l77 Ropnie rnnogie pach.
gi-
Dermatozy okolicy narządow płciowych | odbytu 9|
enteropothico.
tępują w miejscach narażonych na ucisk;
1 łojotokowe zapalenie skóry,
postać zapalenia skóry ze złuszcza-
Różmcowa
idrożdżyca.
DIAGNOSTYCZNE
stężenie cynku w surowicy krwi lub osoczu.
wiążą cynk, zatem w hipoalbuminemii
być fałszywie zanizone. Obserwuje się również
fosfatazy alkalicznej.
IT9 Acroclermotitis enteropothico.
UWAGI
Doustne podawanie preparatów cynku powoduje ustąpienie
zmian w ciągu 2 tygodni, ale leczenie musi być kontynuowane
przynajmniej do osiągnięcia wieku dorosłego.
Skórna postać choroby
Leśniowskiego-Crohna
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to przewlekłe zmiany zapalne zlokalizowane w okolicach
zgięciowych, mające postać obrzęków limfatycznych lub
martwiczych owrzodzeń i występujące wraz z aktywną lub
nieaktywną chorobą Leśniowsl<:iego~Crohna. Zmiany skórne,
które zwykle rozwijają się równolegle 2 chorobą przewodu pokar-
mowego, ale mogą też o kilka lat poprzedzić wystąpienie jej
objawów, nie korelują z ciężkością choroby jelit. Najczęstszą
lokalizacją zmian jest okolica períanalna, gdzie powstają prze-
wlekłe zatoki i owrzodzenia, z których mogą rozwinąć się prze-
told i ropnie kulszowo-odbytnicze. Występuje także wyraźny
obrzęk i tendencja do tworzenia się włókniaków miękkich.
Zajęcie sromu na ogół ma charakter nasilonego obrzęku zajmu-
jącego całe wargi srornowe, ale układ zmian może być róywiież
jednostronny. Często występuje nasilony rumień i obrzęk,
a wzdłuż. fałdów skórnych mogą powstawać podlużne szczeliny
(r'yc. 180).
D|AGNosrY|‹A Różnlcowa
Trądzik apokrynowy {ropnie mnogie pach), głęboka grzybica
skóry, '.'.iarnica weneryczna pachwin, ameboza, zespół
Behçeta i sarkoidoza.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiczne skóry może ujawnić charaktery-
styczne cechy zapalenia ziarniniakowego lub poszerzenia
naczyń limfatycznych. J esli są do tego podstawy, wskazane
jest badanie układu pokarmowego.
í_.I=- "=- 7 " ¬.l;n-I I
Ryc. I80 Postać skorna choroby
Leśniowskiego--Crohna.

CZĘSC 1 Dermatozy
Ryc. l8l Choroba Behçeta.
LECZENIE
Stosuje się kortykosteroidy miejscowo lub doogniskowo,
a ponadto leki poda.wane w chorobachjclit, takiejak sulfasa-
lazyna i mesalazyna; w ostatnich latach stosuje się przeciw-
ciała przeciw czynnikowi rnartwicy nowotworów.
C h O |"0 b a B ei I1 ç eta
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
W chorobie Behçeta dochodzi do 1'1an-racającego aftowego
zapalenia jamy ustnej, tworzenia się owrzodzeń w obrębie
narządów płciowycli i zajęcia oczu. Dodatkowo mogą 'wystąpić
inne ‹'›b_jawy skórne i ogólnonstrojowe. Większość paęjetitiin-'
to mężczyźni żyjący' w regionie śródziemnomorskim lub
Europie Wschodniej. Stwierdzono związek choroby
z pewnymi typami antygenów HLA. .lej przyczyna jest
nieznana, ale zwylde chorzy cierpią na leukocytoklastyczne
zapalenie naczyń í można u nich 'wykryć kompleksy immu-
nologiczne. Owrzodzenia jamy ustnej i narządów płciowych
mają na ogół duże rozmiary i są klasyfkowane jako duże aity.
U okolo 90% pacjentów obecne są zmiany oczne w postaci
zapalenia tęczówki i ciala rzęskowego, zapalenia przedniego
i tylnego odcinka błony naczyniowej. zapalenia naczyń siat-
kówki i zaniku nerwu wzrokowego (ryc. 181 i 182).
Ryc. IB2 Choroba Behçeta.
Zmianom mogą towarzyszyć bóle stawów, rumień
oraz wykwity gazrdkowo-krostkowe trądzik
biegu choroby mogą występować rowniez
ustrojowe, poważnyn1 pon-ikłaniern są objawy
o|AGNos1'Y|‹A RóżN|cowA
Afty, opryszczka, infekcja cytoniegalowirusowa,
rzędowa. ch oroba Lesniowskiego-Crohna, rumień
stacioroy.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie opracowano dotąd testu diagnostycznego dla
Bchçeta. dlatego rozpoznanie choroby jest roz
z wykirlczenia. W tym celu wykonywane są badania
wykluczyć inne przyczyny' powstawania owrzodzeń
płciowych. Charakterystyczną jest patergia, czyli
do powstawania krost w miejscu urazu. Badanie
giczne zmian grudkowo-krostkowych może
rozpoznanie.
LECZENIE
Choroba Ina przebieg przewlekły i stanowi istotne
dla pacjenta. W przypadku zajęcia błon śluzowych
może być miejscowe stosowanie kortykosteroidów o
działaniu i kolchicyny. Systemowe podaje się dapson,
sporynę, metotreksat i kortykosteroidy (doustnie).
ji-
Dermatozy okolicy narządów płciowych i odbytu
śródna błon kowa LECZENIE
Rodzaj leczenia zależy od płci pacjenta. zajętej okolicy
KLINICZNE i zaawansowania zmian. Opcje terapeutyczne obejmują:
się utratą pran-"itlłowej struktury \.\.'w;ięc.ie nien-ielk_icli zrnian. miejscowe stosowanie prepa-
Z ajypią komórkową. "l"e1'nrinologia ratów 5-łluorouracylu i irnikwimodu, powierzchowne
enitalnej była przedmiotem kontro- leczenie destrukcyjne (ldiochirurgia, ły?.eczkowanie, ablacja
mjanom. Nowsza klasyfikacja śród- laserowa) a także terapię fototlynamiczną. Wskazany może
odróitnia łttäüdłlfl 3l}'l1Íę "“"'i11`5Ĺ`^'ÍŸ być zabieg obrzezania. Pacjenci wymagają długoterminowej
obserwacji ze 'względu na ryzyko rozwoju raka inwazyjnego.
VIN1), która często ulega 1'egeneracji,
Pogrubiałe lub polipowate zmiany na sromie powinny zostać
dwie trzecie grubości nabłonka - obecnie
ana VIN (wczesniej VIN? wycięte.
w¿u'5m-'§,= podstawnej ze zióżliicowa-
_ Obecnie okreslanej jako zróżnico-
ma charakter wieloogniskowy i zajmuje
okolicę perianalną i kanał odbytu.
mjędzy wieloogniskową postacią anoge-
gnkogennytni typami wirusa b rodawczaka
Hpy 15 i 18. Podobne postacie neoplazji
mggą występować na PIĘÜÍU ĹPÍNŠ- PIN
ma kilka postaci klinicznych, poprzednio
Qneyrata. chorobą Bowena
i bowen.oid. po prrlosis.
się dużym zróżnicowaniem rnorfoło-
zmiany mogą mieć postać rumienio-
tsię blaszek, nadżercl‹ lub białych ognisk
chorobie uńeloogniskowej niekiedy u tego
występują różne moriologicznie zmiany.
przeharnionych grudek i blaszek, przypo-
brodawki łojotokowe (poprzednio botr.'eno'id Ryc. I83 Neoplazja śródnablonkowa.
'874
Różmcowa
płaski, liszaj tt-i~'±1rdzinony, brodawki łojoto-
wirusowe i rak kolczystokomót'ktnyy.
DIAGNOSTYCZNE
me, skrining w kierrmku zakażenia -8'
't
chorób przenoszonych drogą płciową oraz
szyjki macicy u kobiet ze stwierdzonymi
1 partnerek cliorych ze zmi l
l
X
...
5-
„_
u-\"'|
Ryc. I84 Wieloogniskowa niezróżnicowana
VIN.
94 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
j W-ść
Ryc. |85 Opryszczka narządów płciowych.
Opryszczka narządów
pI'CiO\NyCI"I
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE
Jest to zakażenie okolic narządów płciowych wirusem
opryszczki zwykłej (HSV) typu 1 (HSV-1) lub typu 2 (HSV-
2), zwykle przenoszone drogą płciową (patrz str. 232).
Zmiany w tych okolicach są najczęściej powodowane przez
HSV-2. Owrzodzenia, których wystąpienie może poprzedzać
złe samopoczucie, u mężczyzn najczęściej lokalizują się
na żołędzi, napletku i trzon ie prącia, a u kobiet oprócz sromu
zajęta może być pochwa i szyjka macicy. Pierwotna infekcja
objawia się występowaniem licznych pęcherzyków wypełnio-
nych mętną treścią, zwykłe zlokalizowanych obustronnie,
z tendencją do skupiania się, czego następstwem jest poja-
wianie się obszarów bardzo bolesnych nadżerek (ryc. 185).
Zmianom może towarzyszyć nasilony obrzęki wtórne zatrzy-
manie moczu. Nawroty choroby, spowodowane reaktywacją
wirusa, manifestują się jako mrriejsze ogniska zgrupowanych
pęcherzyków (ryc. 186) bez towarzyszących objawów ogól-
noustrojowych. U pacjentów zakażonych HIV może dojść
do rozwoju przewłeldej nadżerkowej postaci choroby (patrz
str. 238-239).
Dermatozy okolicy na rządow płciowych 1 odbytu 95
(kandydoza) pobudza ciąża, wysokie dawki doustnych środków antykon-
cepcyjnych, cukrzyca, doustnie podawane antybiotyki,
KLINICZNE choroby zapalne skóry przebiegające z maceracją i immuno-
ne drożdżakami z rodzaju supresja w przebiegu określonej choroby lub leczenia.
wystąpić na każdym nabłonku, ale ma
śjjjzotyych. Różne miejsca w okolicy D|AGNosTY|‹A nóżnlcown
być zajęte osobno lub jednocześnie. Droż- Wyprzenie bakteryjne lub grzybicze, rzęsistkowica, choroba
'łączy się z infekcja pochwy, która objawia Haileya-Haileya. łuszczyca, wyprysk łojotokowy, nyprysk
upławami. Skóra sromu jest zaczer- kontaktowy.
1 Czasami pulartfl twdrüsvtwmi
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
. W Prlewlekłym pr'zebiegu choroby blona
sj lśniące i zanikowa. Drożdżakowe zapa- Badanie mikroskopowe wymazów z 10% wodorotlenkiem
zwykle u nieobrzezanych mężczyzn potasu (KOI-I), hodowle mikrobioloş`czne. Należy wykluczyć
Obecngścią drobnych grudek lub krostek, cukrzycę.
powierzchowne nadżerki. Kandy-
powstaje w fałdach pachwinonych, LECZENIE
i szparze międzypośladkowej. Klasyczne W wielu przypadkach wystarczające jest miejscowe leczenie
wyprzenia to rumień imacerac_ja rozszerza- przeciwgrzybicze za pomocą pochodnych polienowych
skórę, gdzie rozwijają się satelitarne i azolowych. W ostrym zapaleniu sromu i pochwy można
doustnie podać pojedynczą dawkę pochodnej azolowej.
infekcji wywołuje Candida a.Ĺbit:ans (patrz U pacjentów z upośledzoną odpornością czasem niezbędne
części kobiet zdrowa błona śłuzowa jest zastosowanie kilku kursów leczenia ogólnego.
być skolonizowana przez drożdżaki. Ich rozrost
Ryc. I86 Nawrotowa opryszczka na
D|AGn|osTYt‹A RóżN|cowA
Liszajec, półpasiec.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Możliwa jest hodowla wirusa z pobranego z
płynu lub bezpośrednia wizualizacja za pomocą
elektronowego. Wskazane jest wykonanie badań
wych w kierunku innych chorób przenoszonych
LECZENIE
Leczenie przeciwwirusowe wskazane jest w zakażenia
wotnym i uciążliwej opryszczce nawrotowej. Szeroko
wanyjest acyklowir, którego biodostępność jestjednak
nowszymi aiternatywami dla tego leku są
i famcyklowir. W ciężkiej infekcji u osób z zakażeniem
opornym na acyklowir można też zastosować foskarneti
Ryc. I87 Drożdżyca okolicy pachwinowej.
 ___
96 CZĘŚĆ1 Dermatozy atozy okolicy narządow plfilüwyfih l Odbyw 97
_ - 1; ‹ P , " |

Kiła LECZENIE
Piofiłaktvka picrnotna polega na dbaniu 0
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE kontakłon seksualnvch 1 stoson aniu pięze
jest to zakaźna, za1'aźliwa choroba przenoszona drogą parenleialnie peniulina G ;esi lelqem
płcioi-va, '»'vyi~‹.'ołj,fi'i-'ana przez krętki Trepfimnna pallidu.m.; na nszvstluch etapach kliv, a dawka 1 Czas l
nieleczona n1anifestu_je się W postaci wielu skórnych i syste- ałezą od zaananso'a'a111a choroln 1 objawov
inowş-'ch objawów' przedmiotowşfcli i pofl1'nioLon'"ycl'1. Okres hdş slaliomą leki alteriiatimne U 05
inkubacji fwyiiosi 9-90 dni. Kiła pierwszoizędox-i-'a (ryc. 188) na penicvlinę Obselwacja po leczeniu uda-1
charakte1'§fzuje się ii-}"stępou=ai"1ie11i objawu pierwotnego, który nerow seksualm ch <›t.u1ow11<,to1m elcincm
jest dobrze odg1'a1'1iczon}frn bezbolcsnym ‹iwrzodze1'iie.n1 P
zlokalizowanjmi W miejscu kontaktu z cz._\_'11nikiem zakaźnşrin.
najczęściej W okolicy' anogenilalnej. Jest ono zwykle poje-
djmcze, ale mogą iwstępoiifać również zmiany iniiogje.
W kile d1'ugorzędon-'ej (nic. 189) u rn'e]_eczonego pacjenta
na ti-\‹'a1_'z}-'_, Łulowiu i kończş-'na';:h powstaje planiisto-grudkowa
łuszczycopodobna Wşisşfpka, z vq-'1'aźny'mi zmianami
na dłoniach i podeszwacli (ryc. 190). W okolicach zgięcio-
vi-¬_',-'ch w okolic;-' anogenitalnej pojawiają się skupiska grudek,
które mogą miec rożnj,-' nofgląd - od gładkich i blş-'szczących
do b1'o(la\-'fkowalşfch - znan},"ch pod nazwą kłykcin płaskich
(icondyiomata lata) (11-,=c. 191). Ryc l89 Kiła drugorzędowa
Stwie1'dzono wzrost częstości i-występowania kiłşf u homo'
seksualisnii-'if z koinfekcją HIV. Dzięki 1*uŁ}'nowemu przepro-
wadzaniu badań przesieiifowşich u kobiet W ciąży kiła
wrodzona jest obecnie bardzo rzadka.

D|AGNosTY|‹A Rożaucown
Objaw piei'wotn_\,f: jakiekolwiek owrzodzenie, np. W chorobie
Behçeta, afty Suttona, duże aftşf. Kiła d1'ugo1'z.ędowa: łusz-
czyca, łupież 1*c'›żo¬.'v3„' Giloerta.
Kłykcinş-' plaskie: brodawki wirusowe.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie inikroskopowe 1-iflyniazúw ze zmian W kile pierwsza-
id1'ugo1'zędowe'jw cieinnşfrn polu widzenia. Badania serolo-
giczne W celu wykişfcia przeciwciał. Badanie histopatoło-
giczne. 'Wskazane jest wykonanie badań przesiex-¬~'ow_vch
w kierunku innych chonåb przenoszonych drogą płciową.

90 K|ła drugprzędowa Ryc l9l Kłykcmy płaskie

 mi

98 CZĘSC 1 Dermatozy Choroby włosów 99

CHOROBY WŁOSOW D|AGNosrY|‹A nóżN|cowA

W52 W
'-.
_ .f _' ,Ć
Homme wypadanie w łosow moze takze Wi'“='ll‹iP1C na “M
"1 " _ I - F e

. . aiidrogenüviflgü
. ¬ h era ach łysienia _ f ukobiet. Anagenowe
_
bI]}'C p __ _ _ _ . 1
Łysienie plackowate telogenowych spowodo-
. _ . .. = io 1-2t odniaci
wypädariie włosów l0ZPÜf33Ŝm*1 SIĘ Zwłlldl' I Yg . .
. , ' , _- lbwvst lenia
od zastosowania Pon-otłülflfřf-Ef' JĹ' leku U ' ąp
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE w fazie SIJUÍ-'Ein'
zdarzenia będřicešülegü Płílrczłną'
pg üflziałaniu i'óz1'1YÜh
jest to przewlekła, niebłiznowaciejąca choroba autoiininuno-
Übjaw1,qjąo.e się nagły,-ni
logiczna inieszków włosowych. Typowe rozpoczyna się nagle BADANIA DIAGNOSTYCZNE _ _ _(_
od pojawienia się pojedynczego ogniska lub ninogich okrą- może rozwinąć się 4-3 . , .j _ - wlosow
11-am (badanie ' po'D1';±,nych
. z owlosionej s ory
chorobie bądz stresie.
głych bądz owalnycłi obszarów wyłysienia, zu-ylde zlokalizo- Tim
prowadzi do rozlaneäü ""Ű'l`.*" Š_ 0'~"~'¬.ulg
~' _ WY k uje ziidększenie
_ 'E12. - .
liczby WÍOSŰW ielügenow-lłch
, ' .- . ' . ' , -
'ch. Na odstawie-
wanych na owłosionej skórze głiiwy (ryc. 192), chociaz może
skórę glfiwi' ĹVYC' 195)' 1 Zmfllelszeme llczbłl “lłübüw amgenüwłl ' ntāu. z łiƒsie
być zajęta kazda owłosiona okolica. Widoczne są szczątkowe . -.
histopatologiczncgo badania skofi' @0“".t P_ 3 _
"uace".'“_
mieszki włosowe, co potwierdza brak bliznowacenia. Diagno- mogą bić dütlsfifiie ii °h°Ÿ”bŸ*' ' in telogenowyrn
nie . ~stwierdza się ' ŻE P1`ÜPÜł`CJaWlüsowamgl"
styczne są tzw. włosy wykrzy'ł<iiikowe, które mogą być androgenowe moze stac Się
Ryc I92 Łysienie plack0wate_ giowy -Wydaje się n1ezmienion'_ł, iio mcli
" do telügeilüiflfch “ülnüsl 1 1 8* püdczas _ _gdy
widoczne na brzegach zmian. Skóra w obrębie zmian ma ' - _ ‹ ' łfsiemem
prawidłowa - 1 1 14. U paülemów 3 Pflełkleldym 3 _ _
zwykle prawidłowe zabarwienie, ale niekiedy występuje zmienny (wy'leczen1EI135ÍĘPUJÊ' - . '‹ kładowej nalezv.
. .
telogciiouyni ii.' ce lu wrkłuczenia
. choroby L1
rumień. Włosy na brzegach ogniska i-1-yłysieiiia można łatwo Ws Termin Przefwlekłfi lÍi"5ÍÜfli'¿ tem'
rüzęęfażyć ivykonanie tłkich
zł badań,_ jak np. morfologia krwi..
tqfpadania włosów trwa-
usunąć przez delikatne pociąganie. Często następuje sponta- TSH ANA, serologia w kierunku kiły-
Przewlekła rozsiana utrata
niczny ich odrost, ale obszary pozbawione włosów mogą się
głodzeniüffl ŚÍĘ- nledfi'
i'ozszerzać na całą owłosioną skórę głowy (alopecia total-is) LECZENIE _ _
flmnlo łącznej, zaburzeniami czyn- . . . ' _Ł 'ć sainoistnie
oraz skórę twarzy' (ryc. 193) i całego ciała (alopecio i,iniz'er-
z niedoboru żelaza, l<1Í¿ł 05110 l}'51@me telügenolw püwmm uqbąpl d tawow
salis). Üdrastające włosy są zwył<_łe białe. W przebiegu W Postaci Przewlfiłfiłßl 1131323' leczłłć Chüm ę po S ą'
choroby, szczególnie nasilonei, mogą występować zmiaiiy
paznokciowe, takiejak drobne regularne naparstkowanie lub
szorstka powierzchnia przypominająca papier ścierny
(trachyonychia) (ryc. 194). Łysienie plackowate jest częstym _I
zaburzeniem występującym u wszystkich ras, jednakowo
często u obu płci. Moze wystąpić w kazdyni wieku, ale najczę-
ściej pojawia się między IÜ. a 30. rokiem życia. Ryc I93 Łysienie plackowate na
o|AGNosrYi‹A nóżN|cowA
Zakażenia grzybicze skóry owłosionej głowy u dzieci powinny W
zostać potwierdzone badaniem rnykologicziiym i badaniem
w łampie Woods. W trichotilłonianii obserwuje się występo-
wanie ułainanych włosów o różnej długości. U starszych
pacjentów ły-sienie biiznowaciejące w przebiegu liszaja
płaskiego lub tocznia rumieniowatego krążkowego może obja-
wiać się ogniskami lysieiiia o kształcie plackowatyin. Teloge-
nowe wypadanie włosów również powoduje rozlaiie łysienie
niebliznowaciejące.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Możliwe jest stwierdzenie narządowoswoistych autopizeci w-
ciał. W celu wykluczenia innych przyczyn czasem konieczne Ryc. I94 Zajęcia paznokciwłysíeníu
jest łiistopatołogiczne badanie owłosionej skóry głowy.
plackowatym
LECZENIE
Do spontanicznego odrostu włosów zwykłe dochodzi w pizy-
padku choroby ograniczonej. Kortykosteroidy stosowane miej-
Im rozleglejsza utrata włosów, tym mniejsza
scowo, doogniskowo i ogólnie mogą spowodować tyniczasowy
odrost. Rozlegle zmiany, atopia, inne choroby
odrost włosów. Mozna równiez stosować zewnętrznie środki
logiczne, zajęcie paznokci i początek zmian w
drazniące (ditranoł) lub ałergeny kontaktowe (di`fe_ncypron_). . . d niu
złymi czynnikami prognostycziiymi. Pacjenci z rozległą RYC. l95 Rozlane ł7S|en|ewtel08e“°WYm wypa 3
W leczeniu lysienia plackowatego stosuje się również PUVA.
włosów często wyinagają pomocy psychołogcznej. włosów.
 -ip Ji-

too czlşść 1 Dermatozy Choroby włosów IOI

-... __-_ _
,___ .-

zL fm- '1fi..fi¬..1.:..'In'_

W _I
life'

li W113.. __
I &%- _ _..

Ł.
iii
l
Ryc. I96 Łysienie androgenowe. Ryc. I97 Łysienie bliznowaciejącę_ Ryc. I99 Trichotillomania (lysienie pourazowe).
pseudopelode.

Łysienie androgenowe LECZENIE Trichotillomania

Stosowany miejscowo niinoksydył wyilłużą 'łYsienia liliziitiit-'ttcířtłąœšü Ü Illezllallül .przy-
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE anagenu i może zwiększyć' gęstość włosów, ale
się obecnością białych, woskowa-
DEFINICJAI OBJAWY KLINICZNE
Üb,¿;,.n-¿„.',-
._ _-1:
'zaniku
"-
skóry.
'-
ř"ołlicu.łiti.s
Istotą cłioroby jest niiniaturyzacja inieszków włosowych leczenia powoduje utratę wszystkich iioi-'ryol'1 wohm p05[ępUjo_c.ą postacią ły s1t.n_1 .Ł blizn
' 1'-I Í _ .¬' ` Iz' l
.lcst to lítsienie '»-t":"wołitrie przez Samegü ÜhÜl`EÊŠÜ= klon" 5“`T'1'
w kolejnych cyklach w okolicy czołowej, na szczycie głowy stcryd podawany doustnie hamuje syntezę d
obeciiosciét krostek wokół 'włosów 1 l1"3'Íe"""l'3l`*"lą
doinie uszkadza swoje nfłüßif- MH PÜ~“ił"1'3 lmlcglegü Übsmru
i w okolicy cieinieniowej, co powoduje stopniową konwersję roiiu i jest skuteczny u iiiężczyzii. U kobiet (pfm-;¿ str T8). Inne przyczyiw blizno- Drzcrzedzeiiia włosów o nici-¬›'¬t1`I'1ÊTl}”-ll* Êlmnlcilcll (-'TC' 199)'
włosów terininałnycli do iiieszkowycli. Utrata włosów systemowe stosowane antyandi'ogeny, np. octan . oparzenia.
mln, _ .. . -. jjoym-;mio ¬ urazy,
iat _ zakażenie Owlosiona skóra głtiwr jest niezmieníona. WÍOSY Sił lllimlam
ti mężczyzn rozpoczyna się przesuwaniein linii włosów ltib spironołakton, jednak pod warunkiem ze
zakażenia grzybicze i nowotwory. na róznych i-wysokościach. ÜāTłl5l*a ÜhÜ1`Ül3*fJ“"*ř` lllüäą bić l3Ü..ł9'
w okolicy kątów czołowych i linii czołowej (wzorzec łłainil- su_ie skuteczną aiitykoncepcję, gdyż leki te di-'ncze lub innoāie. Z*-"~"'l"klE` '3'l35@1`*"~'l1.lÊ SÍĹÊ P1`i1l”"ldlÜl“*" dlugie
tona) (iyc. 196) oraz przerzedzenieni na szczycie glowy oraz zację płodów męskich. llrlozliwiiści chirurgiczne
f I
'I . ,Í głoviji- U lüflflilflfllflll
' . -' ' müšřl "V1"*lęI
- )ow'ićin11e
i ROZNICOWA włosy na obwodzie ° _
w okolicy ciemieniowej. Proces ten postępuje powoli na prze- wycięcie okolic pozbawionych włosów ze zszyciem
iiio=>"'t oznaki saiiiotiszkotlzeń (patrz Sai'nouszkodzcr1'ia. S113 23)-
z-»Ĺ wystttłfiić W P1`2'5'l3'Íl1`ÊU ll"5l*Ül'lil plaÜ'kÜ` Ĺ L l_ ..

strzeni. kilku lat; w ciężkich przypadltacli włosy pozostają tylko -- '

na potylicy i w okolicach skroniowych. Na szczycie głowy
mogą pozostać włosy ineszkowe. U kobiet linia czołowa pozo-
staje niezinieriiona, ale dochodzi do rozlanego ścieńczeiiia
włosów iia szczycie głowy z poszerzaniein się przetlziałka
(_wzoi"/ec Ludwiga). Chociaż zwiększone wypadanie włosów
może nastąpiójuż na samym początku choroby, najczęściej
proces ten ma przebieg stojiniony. Uważa się, że pi'zyczyną
zmian _jest dihydrotestosterori (ty przypadku łysienia andre-
genowego mężczyzn - przyp. red. wyd. pol), który powoduje
skrócenie czasu trwania anagenu, czego następstweni jest
rniiiiatuiyzacja mieszków włosowych.
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Telogenowe n-ypatlanie włosów może być przyczyną rozlancgo
łysienia, ale z'wyklc dot.yczy tylnej i bocznycłi części owłosionej
skóry głowy oraz okolicy czołowej i szczytu głoiiw. Przyczyną
cofania się przedniej granicy skóry owłosi.oi'iej może być
prz eszczepien ie włosów.
Łysienie bliznowaciejące
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
_lcst to trwałe uszkodzenie micszków włosowych
do chorób skóry przebiegających ze stanem zapalnym
waceniein. Ogniska łysienia bliznowaciejącego są
nieregularnie na owłosioiiej skórze głowy (ryc. 1
w innych owłosionych okolicach. Skóra jest zwykle
waciała i zanikowa. lylogą współistnieć objawy
choroby skóry, np. liszaja płaskiego lub tocznia rt
tego krążkowego z i'uii'1i.cnion-ynii stwa.i.'diiiałjniii
o złu szczającej się powierzchni. z zaczopowanyini
mieszków n'łosonycł'i. Psetidopelode (ryc. 198) jest
.iii
.ú_¿`›___.:_
ll. „___
-' . ¿.__¿"'
" _
I. . _
- - - ' - .' " -' ' t: może
nie powoduje łiliznowacenia. Trichotilloinanię częscitj stwierdz.-i sie u koble . _ _
»wstąpić w kazdym wieku. Jest zwykle oznaką leżącego ti jej
DIAGNOSTYCZNE podłoża problemu psycliologiczriego.
higtopatologic'/.ne skóry Owłüřiifillfål äl'-"“'*'i" müłfie
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
bliznowaceiiie z destI'Uł<f-Êlil T"1le53kÜ“`" "`l"lÜ5Ü“'"»"'Ch
Bmjajjję mikroskopowe włosów ujawnia ułarnane włosy
łojowycli oraz dowieśó obecności leżłtfifi'-.ł
zmian deriiiatozy zapaliiej. o różnej długości. Badanie mikologiczne pozwala nyklticzyc
infekcje grzybiczą.
LECZENIE
włosów w okolicach objętych łysieiiiein bliznowacie-
nieodt-n'acali'ia. Postępowanie polega na lec.zen_|L1 Okłuzja dotkniętego zmianami obszaru często pozna
podstawowej za pomocą kortykosteroidów, lekow na wyleczeiiie.
Dzieci Cyęsjo »__-j.~,.-1'g_5i¿1j;i," z tego naw',='kti. natomiast u doro-
rycz _ li lub długotrwale podawanycłi antybio-
Zabieg cłiirurgii plastycznej Ifflütšii bÍ"'Ć łll""'Í"'damc slych niezbędne może być leczenie psychiatryczne.
li etapach choroby.

1' I

równiez liyzui'a powodujące pociąganie włosów. ,ii ` N

1' „¬ \
¬¬
BADANIA DIAGNOSTYCZNE «' Í *_
O f' __ _

Nasilona utrata włosów ti kobiet związana z zaburzeiiianii

-I . L
A
cyklu iniesiączkowcgo wymaga wykonania badań w kierunku „_

obecności guza tt-ytłzielającegti antlrogeny.

25.

I02 CZĘSC 1 Dermatozy
'_ .-., -.. -'__-.,,
Ryc. 200 Hirsutyzm.
Hirsutyzm
DE|=|N|cJA | OBJAWY |‹L|N|czNE
_Iest to nadmierny' wzrost włosów terininalnych w okolicach
androgenozależnych (twarz, piersi, dolna część pleców, dolna
część brzucha) występujący ti kobiet (ryc. 200). Postrzeganie
„normalnego” lub pożądanego typu owlosienia zalezy
od uwarunkowań społecznych, kulturowych i rasowych.
Stopień nasilenia hirsutyzmu jest oceniany wedlug klasyfi-
kacji Ferriinana i Gallweya.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Jeśli objawem towarzyszą nieregularne cykle iniesiączkowe,
w celu wykluczenia zaburzeń endoknynologicziiycłi lub wiry-
lizującego guza jajnika należy' zbadać stężenie hormonów
androgenowych. U wielu kobiet z hirsutyzmem przyczyną
zmian jest łagodny zespół policystycznych jajników, ale
u niektórych nie stwierdza się żadnych riieprawidłowości.
LECZENIE
Nadmierne owłosienie można silnie rozjaśniać, uyry'i't~'ać,
poddawać depilacji woskowej lub cukrowej bądż golić. Stoso-
wany miejscowo preparat dekarboksylazy etlornityny może
spowalniać wzrost i powodować ścieńczenie włosów termi-
nalnych. Depilacja laserowa jest nowszą opcją, ale koniecz-
nych jest kilka zabiegów, gdyż tylko inieszki wlosowe w fazie
anagenu są podatne na działanie światła lasera. Redukcja
owlosienia niejest stała, ale powtarzane zabiegi mogą prowa-
dzić do stopniowego zmniejszenia gęstości włosów.
Ź-Ź
,.. .-.. -, ;-
Ryc. 20| Hipertrychoza ogran
Hipertrychoza
DE|=|N|cJA| OBJAWY KLINICZNE
Choroba polega na nadmiernym wzroście
meszkowych, poza okolicanii an
mieć charakter ograniczony lub uogólniony.
trychoza występuje w kilku rzadkich zespołach
ijeślijest zlokalizowana w okolicy lt
związana z nieprawidłowościami w obrębie
wego (ryc. 201). Ostra. rozsiana łtipertrychoza
w przebiegu: chorób tarczycy, porfirii,
anoreksji i, bardzo rzadko, choroby'
jest indukowana przez leki, np. cyklosporynę
diazoksyd, kortykosteroidy, psoraleny i niii
odpowiednio leczone. tak aby zapobiec poja-
D|AGNosrY|‹A Różmcowa
llirsutyzm.
Jeśli jest to możliwe, iiależy zaprzestać stosowania
cego ziniany leku i, podobnie jak w lii.rsutyzinie,
usunięcie nadmiernego owlosienia.
.D
Zaburzenia pigmentacji l03
.- .±.=¿i=....±-1 '.=4.i.‹x_.l.i-l....ii.'.
PIGMENTACJI
ia pozapalne
KLINICZNE
przebarwienia p0WSĽ¦`=1l'ê
hemu, żelaza i nielaniny w skórze
lub bez zwiększenia ilości mela-
Hiperpigineiitacja P*lEř1Pfł1fiF- PÜWVSÍÄJC
œmjcznyoh lub przebyciu chorób
zapalenie skóry, liszaj płaski, trądzik
nasila się i utrzymuje po ustąpieruu
(ryc. 202 1203). Na .ißaß iwßtęiw
są osoby o cieninfii liflffififllí-
nóżmcowa
takie jak melazina, ochronoza
_ine mogą farbować skórę lub
w czasie urazu, tworząc ciemną plamę
pÜ_yg;¿yi1y przebarwienia pozapal-
na wywiadzie dotyczącym po}}T2@fl?-3l3tÜe.ł
Ryc. 202 Przebarwienia pozapalne.
istniejących zmian.
NOSTYCZNE
może być przydatne w przypadku
ale często nie pozwala zidentyfikowač wystę-
l
chorób zapalliyfill-
pozapalne zwykle ustępują samoistnie, ale
wiele miesięcy. Pierwotne choroby skóry
zmian piginentacyjnycłl.
Ryc. 203 Liszaj płaski.
l I04 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Zaburzema p|gme-ntacp I05

Plamy typu kawa z mlekiem

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to obszary hiperpigmentacji, które mogą t-'lystępoufać
w każdej okolicy, niezaleznie od ekspozycji na promienio-
wanie UV. Inne określenie tych zmian to plamy cafe' aa lait.
Wykazują charakterystyczne jednolite zabarwienie, typowo
jasnobiazowe, różnią się wielkością (od 1 mm do wielu centy-
metrów) i liczbą. Zmiany mogą być obecne od urodzenia lub
pojawiać się we wczesnym dzieciństwie. Są one ostro odgra-
niczone od otaczającej skory gladkim konturem (ryc. 204
i 205). Plamy cafe' na la-it występują jako zmiany pojedyncze
u 10-15% populacji ogólnej, jednak obecność pięciu lub
więcej zmian o średnicy większej niż 5 min _jest zt-'»yl<]e
objawem nerwiakowlokniakowatości. Są one na ogół najwcze~
śniejszymi objawami tego zaburzenia genetycznego. inne
objawy choroby to piegi w obrębie dolów pachowych
(ryc. 206) i pachwin oraz obecność dwóch lub więcej netwia-
kowlókniakow (ryc. 207 i 20821.
Większe, bardziej nieregularne plamy melanocytowe
występują także w zespole Albrighta, w którym dochodzi
do dysplazji wloknistej kości i zaburzeń endokrynnych. Pełny
zespól z przedwczesnyin tlojrzewaniem występuje tylko
u dziewcząt. Ciemne plamy w przebiegu tego zespołu są.
znylde większe i nieliczne, a także mają tendencję do wyste-
powania jetlnostronnego; mogą mieć uklad linijny lub
segnientarny (ryc. 209) i nieregularne brzegi.

D|AGNosTY|‹A núżl'-i|cowA
Wrodzone znamiona melanocytowe. Ryc 207 Liczne nerw|akowłokn|ak|
w nerw|akowłol‹n|aI‹owatosc|
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
U większości pacjenttfiw z nerwiaktmfłókniakowatościa
badanie okulistyczne pozwala stwierdzić guzki Lischa
(h.mna~rtoma.) w tęczówce. Zwykle rozpoznanie jest stawiane
na podstawie obrazu ldjnic.znego. ale niożliwejest wykonanie
badania genetycznego, gdyż zidcntyñkowano mutacje genu
odpowiedzialnego za tę chorobę.

LECZENIE
Plamy typu kawa z mlekiem nie wymagają leczenia. Pacjenci,
u których podejrzewa się nerwiakowlókniakowatość, powi_nni
być konsultowani w poradni genetycznej. Leczenie jest obja-
wowe.

Ryc 209 Zespołßdbrighta

 mi

l06 CZĘSC 1 Dermatozy Zaburzenia pigmentacji I07

m@#@fi

barwnika _ zfil
pigmenfl)
I(|.|N|CZNE
--złożonymi zespołem roz¬‹if0jU\'*'T*'1"fi
CY Sprzężony z chromo-
zwýkle letalna u mężczyzn, ale
95% przypadkćlw). Ztnianüm
1 hiperpigmentacyjnym
kostnego] osrodkowego układu
są gbecne od urodzenia lub Pülü"
wyróżnia się trzy stadia kliniczne
brodawkowate i przeiiarwieniowe.
i dobrze napięl-E Pęcherze
jƒlub tułowiu i nlřtlßz Charakter
_ _ . _. .
-. 1'.-..,--.- ~
Towarzyszą im, lub też pojawiajft Się pr 1-'l'

I lub níebieskawopurpurowe guzki L.

Hp

brodawkowate ITIÜŠĘ PÜ"`*'5l33WaĆ

| palców rąk lub stop. Üżaāflfil
Ryc. 2l0 Skrobiawica plamista. Ryc. 2| I Znamię Beckera.
lest Pigfiientaeja. Zabarwienie Ryc. 2 | 2 Nietfflmanie banflmka'
może być obecne od początku

Skrobiawica plamista Znamię Beckera wraz z ustępowaniem zmian zapal-

i liszaj amyloidowy
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to przewlekłe przebarwione zmiany składające się ze
swędzących plamek i grudek z widocznymi histologicznie
złogami amyloidowymi w warstwie brodawkowatcj skory
właściwej. Skrobiawica plamista często zajmuje górną część
plecówi klatki piersiowej, tworząc skupiska drobnych prze-
barwionych plam, które mogą łączyć się ze sobą i tworzyć
układ siateczkowaty lub falisty (ryc. 210). Zmiany często są
efektem długotrwałego pocierania skóry. Mogą też wystę-
pować obszary hipopigmentacji. Liszaj amyloidovty zwylde ma
postać przebarwionych swędzących grudek zlokalizowanych
na kończynach dolnych, w szczególności na ich przedniej
powierzchni.
D|AGNosrY|‹A nóżN|cowA
Liszaj pla.ski, przebarwienia pozapalne.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiczne skóry ze specjalnym barwienieni
dla aniyloidu.
LECZENIE
Można podjąć próbę leczenia silnymi stosowanymi miejscowo
kortykosteroidami, z okluzją lub bez okluzji. ale poprawa. jest
często tylko chwilowo. Inne opcje lecznicze to stosowanie
kalcypotriolu i fototerapii.
jegt dziwaczny rozkład zmian, PTZY*
hœrę chińskiego alfabetu (ryc. 213)-
'hledną i stają się niezauważalne w trze-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to nabyte ognisko hiperpignientacji w
może wykazywać zwiększoną wrażliwość na- ROZNICOWA
Znamię Beckera występuje stosunkowo nalezy Wyklunzyc pemfigoid pęche-
około 0,5% mlodych mężczyzn. Zwykle 1
pokwitania jako nieregularny asymetiyczny
rnentacji, który może później ulec pn
obrębie niekiedy pojawia się ciemne owłosienie badanie histopatologiczne skory pozwala
Zmiany najczęściej stwierdza się w górnej części pęcherze i eozynofillę. 316' “"l›'mk
siowej lub na ramionach. Gęstość melanocytów bezpośredniej immunofluorescencji jest
zmian może być prawidłowa l.ub zwiększona,
strukturalnie w obrębie zmiany obserwuje się
nogenezę. Uważa się, że zmiany wywodzą
nieprawidlowej skóry, cechującej się leczenia. Powinno się zapewnić DUFHÜUICĹWÜ
na androgeny. , w której wystąpił przypadek nietrzymanlël
D|AGNosrY|‹A nóżN|cowA
Plamy cafe aa loit., przebarwienia linijne i spiralne
nające znamię tiinear and whorled neooid
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Zwykle nie są konieczne. Zmiany histop:
dyskretne.
Ryc. 2 I 3 Rozkład zmian pI`2YP0ml"alřlCY 'if-erę
chińskiego alfabetu w nietrżYm3“i” barwmka'
 I--Ż

l08_ CZĘSC 1 Dermatozy Zaburzenia pigmentafl Hnlnnv

-11 I09

Melazma şkorna _'_ _;fg--i.-, - - _ '“` 'lij

|` 2l6
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
KLINICZNE
Melazma (chloazma) to powszechnie występująca hiperme-
_Skm-y spowodowana obecnoscią.
lanoza eksponowane] na słońce skóry twarzy. Zwykle wystę-
Z zabu1'zoI'l‹'=t ffiÍ31`?='3.lři dü Skóry
puje u kobiet w ciąży i kobiet przyjmujących doustne środki I ,. mają postać brązowoniebie-
antykoncepcyjne. Etiologia zmian jest niejasna, ale istotną
spotykane bardzo często
rolę mogą w niej odgrywać podwyższone stężenia estrogenów. ZW.„.j,¿j@ Wyfgiępują w okolicy
Rzadko melazmę obserwuje się u kobiet po menopauzie lub
216). Na ogoł błedną we tt czcsnym
u mężczyzn. I-liperpigmentaeja pojawia się na policzkach, ma h1p@1~p1gnie1itacj.i_]est zloka
czole, powyżej górnej 'waim i na brodzic (ryc. 214); staje się twarzą. (we, 217), a w znanneniu
bardziej wyraźna po ekspoą-'cji na słońce. Zmiany, zwykle
ino plecach. Ztiainioria te mają
symetryczne, o poszarpanych brzegach, są lepiej widoczne Ryc. 214 Melazma. się przez cale życie.
w .swict.le lampy Wooda.

D|AGNos1'Y|‹A RóżN|cowA nózmcowa

być błędnie uznane za since.
Sam wygląd zmian zwykle pozwala na ustalenie rozpoznania.
Melaztnę należy różnicować z hiperpigmentacją pozapalną. CZN E

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Z-\-tylde nie są konieczne.

pomocą lasera 1'ub1riowüš0 ĹYPU Q'5l"'“'

LECZENIE
Melazma indukowana ciążą zwykle ustępuje po jej zakon-
czeniu. Pomocne może być przerwanie antykoncepcji hormo- Ryc. 2I6 Plama mongolska.
nalnej. l\"Ielazma na ogół blednie zimą; należy stosować ścisłą
ochronę przeciwsłoneczną. l't'liejscowe leczenie obejmuje
stosowanie hydrochinonu w stężeniu 2-Łllłń, kwasu retino-
wego, kwasu azelainowego oraz pilingów chemicznych.

Poikilodermia Civatte'a
DE|=|N|cJA | OBJAWY |‹L|N|czNE
Są to przebarwienia i telearigiektazje o charakterystycznym
rozlnieszczeniu na bocznych powierzchniach policzków i szyi Ryc. 2I5 Poikilodermia Civatte`a.
występujące u kobiet w średnim wieku. Łagodne formy są
często spotykane i zwykle nie zwraca się na nie uwagi. Czer-
wonawobrązowe siateczkowate przebarwienia z teleangickta-
zjami i zanikiem tworzą I1ie1'eguiarne, ale symetryczne LECZENIE
ogniska na bocznych powierzchniach policzków i szyi Niema ustalonego leczenia, ale może być
(ryc. 215). Oszczędzone są okolice pozostające w cieniu wanie liltrów przeciwsłonecznych. Za pomocą-
brody, co sugeruje że czyimikiem etiologicznym jest prze- można zredukować teleangiektazje, chociaż
wlekla ekspozycja na słońce. Istotne znaczenie mogą mieć na ryzyko bliznowacenia zaleca się ostrożność
również substancje fotoaktywne zawarte w kosmetykach. waniu tej metody.

|:›|AGNosrY|‹A Różmcowa
Przebarwienia pozapalne.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są konieczne.

Ryc. 2|? Znamię Ota.

Ĺ.._
 _im
mi

CZĘSC 1 Dermatozy Zaburzenia pigmentacji I I I

„ .„.¬„ _ ..s .Ł _...-'1-..i.¬"`±n. *'[.u5.7.±ln`¦1i-ul '1.'.I=ł\'¿"' -Ĺ

T
Hlpomelanozy _
-""';.
-A - "'='I
--U-r
1'
.
. I

Bielactwo
DEFINICJA | OBJAWY |‹i .
"'n'
_ ,_
'_.
11'
,
$l'-Ê 0|,
_ _
I
_
_

Bielactyio jest nabytym idiopatyozmm _ Ÿ`ƒÍ"): L~"3`:"

if'
'jüßf'
'v

yneniem skoiy 1 wlosow charakterjzo '“l."

çýfi

.ląfiym
brakiem melanocytow ii zajęte] skorze jestm .J

IJUJ‹tCā powszechnie - dotyczy okolo 1%

ze ma podłoże autoiminunologiozne rs

Zwykle bielactwo ma postac dyskretn }1

c
filüłüllrth kredow obiałych svnietlyczni
» cIh
wanycli na powierzelmiftch in prostnych 1 ą

Ükülüufiflřl (WC 213) Spontanicma rermsja

ale zwykle do niej nie dochodzi Progresja am
dnc dfl 1"WIÊŜÍÊJ deplgmentacji 1 bardzo
I`Ü5m'¿'Ĺl"Ü¿Ü@30, zwłaszcza u osob o
RYC 2 I 8 Zmian Y bielacze wokoł ust (UŁ 219) Pacjencizbielactntmg
' Q obarczeni Znarmę Sutton 3 Ryc. 22| Znamię bezbarwne.
nzykiem wjstapienia chorób auioo
chorob t'”11Ü?l*Cl«' ßUl'<1"2F‹ Ci, iiietlolmiistoooj
,
'fiddisona
Suttona Znamię bezbarwne
oiacnosrvxa nozNicowA halo)
Bielactwomdukowane chemicznie ktoroj I
- es
Zane Z WYkÜ'"“*"3~fllm zaiiodem, moze bie I OBJAWY KLINICZNE DE|=|N|cJA I oauiwv |‹L|N|czNE
do odrozniema od bielactwa idiopaticznego Jest to dobrze odgraniczony obszar depigmentacji obecny
melaiiocytone lub neuionalne, otoczone
HH-lfiżi zebiac wywiad dotyczący pracy za n Większość znamion Suttona to od urodzenia. Znamię jest. zwykle jednostronne, ma kształt
dl' Ĺm Jübi obecny od urodzenia melanocytowe rryc 220) ale halo" moze okrągły lub prostokątny, i najczęściej lokalizuje się na tułowiu
czerniakowi złoslnieinu 1 nerwiakowlok- (ryc. 221). Badanie mikroskopowe skóry wykazuje prawi-
BADANIA DIAGNOSTYCZNE dłową liczbę mela.nocyt.ów, czasem z dość krótkimi i grubymi
zmiam występują na tułowiu 1 mogą byc
Nalezy rozwaryc skrlnfllâ W kierunku mnich chorób ma tendencję do splaszczama się 1 może komórkami dendrytyeznymi zanierającynii autofagosomy
Immf-'1Üäl"33fl}'Ch (oznaczenie stężenia glukozi na Znamiona te wi stępują częsciej u dzieci wypełnione melanosomami.
przeciwciał przeciw tarcziicomch TSH I
dorosłych oiaz in kazują związek z bielactuem
pi zeciwjądroiit ch) autoimmunologicrnymi DiAGNos1'Y|‹A nóżnicowa
Plamy typu liścia jesionu w stwardnieniu guzowatym.
LECZENIE i ROZNICOWA

1:;:stşşşżmi°:i:f'W
5Í\0l"t' W kr ' ijach o tie p ł'eczme ukncnalezy
im klimacie Zmlemüne
diagnosti czny ch ti skazane jest wycięcie
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są konieczne.

piztciiisioritczne Stosonarie miejscowo LECZENIE

o silnym działaniu lub takrolimus mogą sty1no1ow¿¿ jest konieczne Nie jest konieczne.
ÊÅÍEŹŠFÍÜZEÊĘĘÜIB Zmlan ograniczonych W
go zajęcia skon mozna /astosowac
7 użyciem ogólny ch lub działających miejscowo
Piepigmentacja może potrwać inele miesięcy 1 często
mepełna Imie mfllüfllf Dbüjlnują zastosowanie lasera
mE'fÜ“ Êiāü 3Ü3 nm 1 przeszczepieme skori
Ryc 2 i 9 sieiazova

.í

|l2 CZĘSC 1 Dermatozy
Ryc. 222 Hipomelanoza lto.
Niefrzymanie barwnika
z odbarwieniami
(hipomehanoza Ho)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
_Iest to odrębiijr zespół nerwowo-skói'ii}', W ktoififni hipomela-
nozie towarzyszą anonialie neurologiczne i riiięśiiiowo-szk:ie-
letowe. Zmiany skórne są zwjrkle obecne od urodzenia
z synietijrcznyiiii nieregiiiarngrnii, spii'a1ny|ni i pasniowatyiiii
odbarwieniaiiii (ijrc. 222). zlokalizowany-*iiii na ttiloii-"iu,
dystaliişich częściach kończyn i twarzy. Do związanych
z chorobą iiiepi¬a'.-'vidłoi-rości ektoderinaln_\_'cłi i neurologicz-
nych należą napady padiiczkowe, upośledzenie unigfsłowe,
hipertelorş'zni, skolioza, zez i krótkowzroczność. Kobiety
chorują częściej niż niężczşfźni. Opisjvwanii przypadło rodzin-
nego występowaiiia choroby.
D|AGNosrY|‹A RóżN|cowA
Znamię bezbarwne. og,niskowa hipoplazja skóijr, późna faza
nietrzymania ba.ri-mika.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiczne pozwala wykluczyć zaburzenia
inne niż i-nizej iryniieriione.
LECZENIE
Nie jest dostępne, ale rodzinoiii, w ktorych 'wstępuje
choroba, należy zapewnić konsultację W poradni geiietycznej.
-
ííií
Zaburzenia pigmefltřlfill I I3
|‹|.|N|czN|a
zaburzenlęm dzietlziczoii'-im auto
9]-|31'aI{[EI`} Zülącffm qlç obecnością
obsiarow skon które są
towaizi sza zniianv zabar-
białe] ś11"'“ lq (rio 224) Charakte-
zmrin w okolici czołowej lub
¿aJę.¿1@ game; częsci klatki
zwiikle i' oszczędzeriiein skóri'
gbrębie białi ch obszaioiif widoczne S'-1
pizebaivnonej slšüfl' Ĺflf'-¬' 225)
OZNICOWA
Ryc 223 Albinizm oczno skorny
RW ktonni obseruuje się 7"“ęl<5›¿Ün§ RYC 224 Plebaldyzm
3 20% pacjeiitow jest dotknięti ch
A|hi|1|z|1'| 0cz|'|0 sk
TYCZNE
oesiiuicm i oeuiwv |‹|.|N|czNE inielanosonio'-ii ii badaniu mikro
odroriiir. piebaldiizni od znairiienia
Jest to heteiogenna grupa dziedziczrwch
riizugąciich się częscioiią lub całkowitą
do produkcii iiielaniiiş ii obiębie skorv i oczu
tşrozimazoiifougeinnym skora ie'-it rozowa 1 fiitoprotel-;cja
a tęczoiaka przezioczysta czego efektem jest
refleks z dna oka U większości pacjentom
pozionn lub obiotoww i swiatłoiistręt Częściej
albiniziii oczno-skoiiii tirrizvnazodoclatni
znacząciaii, ale iiiecaikowitini brakiem
włosach i oczach Wia/ z wiekieiii dochodzi do
hari'-nilka 1 prziibieiania przez wlosy koloru
Ŝkdra osob rasv czai nej iest zółtobrązowa, a
ii okoiicach ekspononaiii ch in slonce powstają
iiobiazowe piegi, przvponiinająct plaini
po terapii PUW. (ryc 223) Defektkosnictrczny
dzie] Liciązhiw ii Lhniiicie umiaikovianviii W
gol .icşiiii iiajiifięlcszviii problememjest uszkodzeme Ryc 225 Piebaldyzm
słonce 1 ii czesny i ozii oj non om 01 ow sl-.on
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Inne bardzo rzadkie genetvczne zaburzenia za
iiizniein np zespół Chediaka-Higashiego
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Ĺifi kle nie są koniecfiie
LECZENIE
Scisła ochrona pi zed słoncem i regulai ne badanie
in kri, cia zinian prfediioworii 01 oiwcli i no
 A

II4 CZĘSC 1 Dermatozy Zaburzenia pigmentac): I l5

igmentąüii
nepz melanmą
KLINICZNE
skory na skutek iiadiniaru fizjolo-
Skjadowych skory lub obecności niepra-
bądż na skutek działania substancji
metali (patrz niżej). Zołtaczka jest często
zabaiyyieniem skory i twardowek, jest
1 się w skórze biłirubiny, gdy jej
podwyższone. Żółta pignentację obser-
spowodowanej podwyższonym
l -we krwi (patrz str. 116), a także wystę-
Ieczenia mePf=1l<1Ím5l'
Ryc. 226 Łupież biały. Ryc. 227 Samoistny kropelkowaty Ryc. 228 Hemosyderoza hipostatyczna
barwnika. TYCZNE

Łupież biały Samoistny kropelkow

ze specjalnymi barwieniami i spek-
Pgmgęne w identidikacji charakteru barw-
można uwidocznić za pomocą rnikroskopii
n-il!
f
åf
i Ź»-Í-Íä
Ź

-al
=«»‹;l.-i
f Í

niedobór barwnika lub inikroskopii elektronowej.

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Łupież biały _jest powszechnie występująca nabytą hipomela-
'äwn
jest to powszechnie występująca hipomelanoza"
kontaktu ze szkodliivllm Ü~'¿Íi'm1-ildem eÊ7'Ü` 'K

nozą charakteryzująca się obecnością słabo odgraniczonych, w postaci niewielkich ostro odgi'aniczonych
` - 'lt

niekiedy" zmiana zabarwienia skory jest jl

niewielkich, złuszcząjących się plani zlokalizowanych Osiągają one 2-8 inm średnicy, mają ostro
na skórze twarzy u dzieci (ryc. 226). Może towarzyszyć irn kanciaste lub nieregularne brzegi (ryc. 227). U
niewielki stan zapalny. Uważa się, że zmiany odpowiadają kaukaskiej zmiany występują zwykle na kończyiiach
wypryskowi o niewielkim nasileniu. Zmiany mogą wystę- each eksponowaiiych na slonce. Uważa się, że v

pować również na kończynacli i są bardziej zauważalne ETOZB '11"

'
_'-'
...
›
nikiem sprawczyni jest uszkodzenie posłoneczne. U że'-__-';.1;fi-_ ¬
¬._."
1-
1.
.."'
1
1 I
\
‹
I. _ .
Li osób z ciemniejszą skórą. U pacjentów obserwuje się czarnej zmiany tego typu mogą nie mieć związku z _.._- Z-I-I 'U

-_
.,› : - -.
Y' -
powolną poprawę i w większości przypadków zmiany ustępują |- F'-iv ,_ ._`.
-'1-
._ i
na słońce i lokalizują się w okolicach jest spowodowana odkładaniern się w skórze " _
I

do okresu pokwitania.
, substancji barw nikon ej zawierająużj 2612120, ją ;tr-
_skutek miejscowej destrukcji czerwonych krwinek.
| r l l
„',„
D|AGNosrY|‹A nóżNicowA DiAGNosrYi‹A nóżuicowa w przebiegu hemochromatozy (cukrzyca ,~,* '
Bielactwo, grzybica, ziarniniak grzybiasty z hipopignientacją. Bielactwo.
Złogi hemosydeiyny stymulują melanogenezę, co r ti _
hipermelanozę o zmiennym nasileniu. Zmiany
LECZENIE BADANIA DIAGNOSTYCZNE
głóvniie na skórze pocludzi u osob z nadciśnieniem _ Y
Miejscowe stosuje się eniolientyi kortykosteroidy o słabej sile W badaniu histopatologicznym stwierdza się 1-
I 5.
.sr
."
(hemosyderoza hipostatyczna); T13 21T11@T1101`1YCh 1;.
'=` "“L
". :'31~
'_'. ".›:¬.'_'?'fJ'Í'
f-«'§.
dzialania lub preparaty inhibitoniw kalcyneuryny (takro- liczby melanosoniöwirrielanocytów. Ł' ""Ÿ"'i\

obecne są zmiany o zabarwieniu czerwonopoma-

limus/piiiiekrolimus) .
LECZENIE
Niejest konieczne. Osoby o jasnej karnacji powinny
ochronę przed słońcem, gdyż zmiany są zwykle oznaką-
wleklego uszkodzenia poslonecznego.
(ryc. 228), które póżniej pizybierajëi R010? ciem”
i utrzymują się nawet po iiormalizacji ciśnienia
W zapaleniu naczyń włosowaty'211 ĹHP- WÊhÜ1`0bÍÜ
) (patrz str. 141) hemosyderoza występuje
wszystkim na podudziach i udach, a zmiany wyglądem " Å D, I ~
'.!_-
.Q.,
._\..
_

pieprz Cayenne; nie stwierdza się hiperinela- .- l_

I''~g
"J-:§.`.'
Ê&_ _;_
-_I _$-`
l'
` _ 4»

229) . ,
Inne ważne pifzyczyny hipopigrnentacji takie jak trąd Ryc. 229 Zapalenie naczyn włosowatyth
idoza i łupież psti'y, zostały opisane winnych
 _ip iii-

II6 CZĘSC 1 Dermatozy Zaburzenia pigmentacji I I7

Karotenemia ikowe i brązowoczarnych przebarwień zlokalizowanych na przedniej

lekami
Karoteneniia jest to żółte zabarwienie skóry i podniebienia
spowodowane podwyższoiiyni stężeiiiein karoteriu w suro-
lęki zmiana zabarwienia skóry, która
wicy l‹_1'wi. Żółte zabaiwienie skóry jest najbmfdziej widoczne
rneclianizmów, Ľł1l'~"lf-'l'1.l¿1l*1 Zlfięli'
w okolicach, w których występuje hiperkeratoza, zwłaszcza P02-ipalna hiperpignientac-,ja (p11i1.'?-
i C E _ _
na dłoniach i podeszwach (ryc. 230), i w okolicach z obfitą jodlzładariie się w' skorze związan ego
tkanka tłttszczową. Karoterieniię oliseiwuje się u pacjentów' pflefwanie podawania leku lub redukcja
pi'zyjniującycl'i beta-karoten i u osób stosujących malo zróż- postępowanie, W PÍ`?fl'l3ř1fll*l~1 l31`3l'¿U
nicowana dietę bogatą w' niarchewi pomarańcze, które zawie-
rają karoteii. Ibozpoziiaiiie potwierdza oznaczenie
różni się w zależności od leku. Na przy-
podii-y;i.szoiiy'cli stężeń karoteiiu we krwi, W rzadkich przy- anWj¿0y1œ;icy-fjne mogą powodować
padkach karoteiicmię powoduje wrodzony defekt nietabo- djugotriyale stosowaiiie leków przeciwina-
liczny. Może ona toi¬.-'arzyszyć hiperlipidemii, cukrzycy, powoduje ii-ystępowaiiic lirązowycli
zapaleniu nereki niedoczynności tarczycy.
p0wiei'zchiii podudzi, twarzy i podniebieriiu twardym.
Efektem stosowania aniiotiai'onu i długotrwałego stosowania
chlorpronia.zyriv w dużycli dawkach może być niebicskoszara
pignientacja w okolicach eksponowaiiycli na sl'oi"ice
(ryc. 231). Przebaiwienia są nierzadkiiii powil‹:la.nieni długo-
trwałego podawaiiia wysokich dawek niinocykliny i moga,
mieć postać rozsianycli lub uogólnionycli p1'zeliai'wiei'i bądż
niebieskoczarnycli zmian w okolicach poprzednio objętych
stanem zapa.hiyn'i, takiclijak blizny potrądzikowe (ryc. 232).
I-listopatologiczne badanie skóry uwidacznia brązowoczarne
granulki w górnych warstwach skóry właściwej, barwiące się
po zastosowaniu barwników-' dla żelaza.

Ochronoza

,Jest to odldadanie się podobiiycli do mclaniny substancji

liarwnikoi-t'ycl'i o brązowoczarnyin zaliarwieniu, pochodzą-
cych ze spolinieryzowanego kwasu łioiiiogentyzynowego.
E-gzogenna ochronoza jest zwykle spowodow-'ana długotrwałą Ryc. 230 Karotenemia.
aplikacją kreniów rozjaśniających skórę zawierającycli hydro-
chinon. Ciemna pignientacja skóry jest zwykle iiąjbardzicj
zaznaczoiia na policzkach i czole. Ochronoza może być
również. spowodowaiia wrodzonyin dcfektein metabolizniu
(alkaptoiiurią), występuje wtedy rozległa hiperpigineiitacja
tkanki łącznej, chrząstek niałżowin usznych i oczu,

Srebrzyca (argyria) Złocica (chrysiasis)

Srebizycajest wyiiikieni odkładania się w skórze srebra - albo Chiysiasis jest to trwale przeharwienie skóry Ryc. 23| Zmiana zabarwienia skóry po amiodaronie.
w wyiiiku ekspozycji przeinyslowej, albo w wyniku kumulo- parenteraliiym leczeniem solanii zlota.
wania się srebra pochodzącego z leków. Cienina, niebiesko-
szara pigmeiitacja narasta powoli przez wiele lat, aż staje się
klinicznie widoczna, zwłaszcza w okolicach ekspoiiowanycli
na slonce. Twardówki oczu, paznokcie i błony uzowe
również mogą być trwale przebarwioiie.
Zatrucie ołowiem inoże objaw-iać się w postaci niebiesko-
czarnej linii wzdłuż granicy' dziąseł i szarego przebarwieiiia
skóry.

Ryc. 232 Zmiana zabarwienia skóry po minocyklinie.

Ż-__
"3 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Nadwrażliwość na światło I I9
'. _ _._ "\_ , ."' -' - _ . '-'-. -.
I |-`___-,-l;,,.----- Í - _., t _ .'-, ...-_ ---_ __ --- _ .-_

_ 1 I

NAQWRAZLIWOSC
NA SWIATŁO
napięcia, teleangiektazji (1~yC_ 234), osutki
tacji i zaskórnikńw (ryę, 235)_ W badaniu
widoczne są cechy elastozy posłonecznsj Żflřg'
Efekty dzialania promieniowania ultrafioletowego (UV)
są to zmiany w postaci żółtawygh |‹|.|N|czNE
powstających na odsłoniętej skórze (rw
(polymorpltic light emp-
Witamim D.i Übníżenie Üá Ĺ: epizna, iperplazja, synteza
Spmykgna p1'zemijająca reakcja
a do Późhych - fottistarzenie si ml? lnilşunologlcznej skory'
Nab 'd' może być reakcją nadwrażli-
foto›‹çlteer|l11:':gzy mdukowane Przez UV antygeny
Rumień , ból , podayzszona
' ę Gry] Otolšancśrogeręzęl
cieplota, obrzęk 1, w cięzloch
nawet 20% P'3*F'Ul3C.lÍ Żllącel
pmfpadkacl-1› PĘ'-ChGI”¿e powstają po oparzeniu słonecznym Do nabytych itlioparycznych fomdermatoz

dni (wc. 233) Fomstamšniezêpac j) 1 ustępują w ciřtâl-1 k1lkusą ciowe osutki świetlne (vvjfgtępują
letnia, przewlelde zmiany pqsjonecme
w szczególności kobiet przed 30.
się w postaci swędzących,
gl-u¿]]<m't›j,'eh, zlokalizowanych
- ' ' ę 5l<DI`Y P016-ga na powstawaniu słoneczna. Wszystltie są rnediowane przez ‹;-_zksponowaiiych na światło
zmarszczek, suchości, szorstkościi wiotkości skóry, utraty
gÍ'321”13f'. Wywiad i badanie przedmiotowe w slę W ciągu kilku-kilkudziesięciu
Są. odmienne. ekspozycji na słońce. W prze-
duze i male grudlci, wykwity
pęcherzyki z tendencją do zlewania się Ryc. 237 Wielopostaciowe osutki świetlne
.zmiany mają charakter przemijający
33 |_ dni ale mogą utrz¬_nnywaó się tlłuzej, íl
na słońce. Stale wysta-
takie jak twarz, są często wolne
Årfric
'›”
pojawiają się tylko w miesiącach J
ti*
JI +4
latem, w kolejnych tygodniach lata
ulega poprawie (tzn. rozwija się tole-
osutka wiosenna, która jest prawdopo-
PLE, zwykle ma postac swędzących
po ekspozycji na słońce, zlokalizowa-
małżowin usznych mlodych chłopców
dochodzi do rozwoju tolerancji na UV,
pacjenci zgłaszają się z tym problemem

nóżmcown
kliniczne PLE pozwalają je zwykle odróżnić
RYC. 233 Oparzenie słoneczne. Ryc. 234 Teleangiektazje. Ryc. 238 Młodzieńcza osutka wiosenna.
z. W diagnostyce róznicowej należy
e kontaktowe zapalenie skóry, jeśli
zzíif" informacja o stosowaniu filtrów ochronnych;
wykonanie testów kontaktowych i foto-
Pod uwagę nalezy równiez wziąć toczeń UWAGI
krążkowy; u niewielkiej części chorych z PLE PLE są często prowokowane przez UVA o większej długości
może rozwinąć się toczeń. fali lub UVA wraz z UVB, dlatego mozliwe jest wywołanie
._f
zmian przez promieniowanie przechodzące przez szybę (np.
¿_.u.-¦'.~_f.J_',"'Č'v- _„J
-›
DIAGNOSTYCZNE w czasie jazdy samochodem) lub przez cienką odziez.
tocznia rumíeniowatego ltrążkowego
krążące we krwi przeciwciała przeciwją- LECZENIE
rozpuszczalnym antygenom jądrowym. Większość pacjentów' może zapobiegać występowaniu zmian
¿,;„zne zmienionej skóry może potwier- przez zachowanie ostrożności przy ekspozycji na słońce
W razie wątpliwości diagnostycznych iregularne stosowanie filtrów UVAIUVB. U pacjentów z ciężej
proby świetlne z zastosowaniem promienio- przebíegającą chorobą wskazana jest profilaktyka za pomocą
inatyczncgo lub symulację ekspozycji fototerapii UVB lub PUVA. Zwykle skuteczne jest leczenie
ostrych wysiewów' za pomocą silnych kortykosteroidów stoso-
wanych miejscowo i krótkotrwałe podawanych doustnie.
Rvc. zas zszksrniki. RYC. 236 Proszki koloídowe.

l20 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
...-.__
jo. çfiv
Ryc. 239 Świerzbiączka letnia.
Świerzbiączka letnia
(actinic prurigo)
DEF|N|c.|A | oemwv |‹L|N|czN|z
Jest to rzadka przewlekła fotodermatoza, znana także
pod nazwą świerzbiączki letniej Hutchinsona. prawdopo-
dobnie o podłożu immunolog:icznym_ Świerzbiączka letnia
jest czasami uważana za utrwalony wariant PLE, ale jej
objawy' _kliniczne są odmienne. Zmianom skórnym towarzyszy
bardzo silny s'wiąd, stąd liczne przeczosy u pacjentów.
Dotyczy okolic eksponowanych na światło i, w mniejszym
zakresie, okolic nieeksponowanych (ryc. 239). Wysypka
składa się z wydrapanych grudeki guzków, które w przypadku
infekcji wtórnej mogą być pokryte strupami_ W przeciwień-
stwie do PLE pierwsze zmiany pojawiają się w dzieciństwie
i mogą ulec złagodzeniu po okresie pokwitania Zmiany utrzy-
mują się do zimy, często nie ustępując całkowicie i w ciężkich
przypa.dkach rozszerzając się na zasłoniętą skórę pośladków
í kończyn. Co charakterystyczne, wszystkie okolice ekspono-
wane na słońce są zajęte, a zmiany ustępują z pozostawie-
niem blizn z dołeczkami. Zmianom nierzadko towarzyszy
zapalenie czerwieni wargowej (ryc. 240) i zapalenie
spojówek. Świerzbiączka. letnia występuje częściej u kobiet.
W populacjach rasy kaukaskiej stwierdzono związek choroby
z antygenem HLADH4. Związki z innymi HLA zaobserwo-
wano u Indian amerykańskich, u których ta dermatoza wystę-
puje st.osunkowo często i zwykle ma ciężki przebieg.
Ĺ
Ryc. 240 Zapalenie czerwieni wargowej;
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Dwie trzecie pacjentów wykazuje nadwrażliwość na
niowanie monochromatyczne, najczęściej w zakresie
fal UVA.
LECZENIE
Chorzy powinni nosić odpowiednią odzież i stosować
z filtrami chroniącytni przed UVA. W ciężkich
skuteczne są przerywane kursy leczenia
w niskich dawkach. Pomocna może być fototerapia PUVA
UVB (podobnie jak w PLE) _
uczulenia na alergeny powietrznopochodne, a inni
poddawane działaniu promieni słonecznych, czy to
związku z wykonywanym zawodem, czy w związku z zaję-
-i-
i 2
24| Przewlekłe posłoneczne zapalenie
Iekłe posłoneczne
lenie skóry
I OBJAWY KLINICZNE
posłoneczne zapalenie skóry tchronic rtctinic
- CAD) znane także jako przewlekłe zapalenie
z nadwrażliwością na światło i rtctirtic rei;icttl.oid, jest
fotodermatozą wypryskowa, zajmującą gkiwtiie
eksponowane na światło. Prawdopodobnie jest to
o podłożu itnmunologjcznym, spowodowana reakcją
typu opóznionego wywołaną neoantygenem
fm przez UV. Choroba najczęściej występuje
iw starszym wieku, u których w okolicach ekspo-
na światło pojawiają się utrwalone grudki lub
(ryc. 241). Ciężkie postacie CAD mogą przypominać
chłoniakowe, zarówno klinicznie (ryc. 242), jak
ie. U niektórych pacjentów CAD poprzedza
te fotoalergicznego kontaktowego zapalenia skóry
mają dodatni wywiad w kierunku wyprysku endo-
. CAD nasila się latem i po ekspozycji na slonce,
pacjenci mogą nie zauwazać, zwlaszcza jeśli zmiany
u nich przez cały rok. Zmiany obserwuje się u osób
ii typami skóry, ale najczęściej u osób o jasnej
które przez wiele lat i przez wiele godzin dziennie
rekreacyjnymi.
Nadwrażliwość na światło III
Ryc. 242 Ciężkie przewlekłe posłoneczne
zapalenie skóry przypominające naciek
chłoniakowy_
D|AGNosrY|‹A nóżN|cowA | BADAN|A
D|AGNosrYczNe
Przewlekłe posłoneczne zapalenie skóry i fotoalergiczne
kontaktowe zapalenie skóry mogą mieć podobne objawy, jak
również mogą współistnieó Testy platkowe i testy fotoaler-
giczne pozwalają ustalić obecność nadwrażliwości kontak-
t.owej_
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Wyniki prób świetlnych w CAD są nieprawidłowe: stwierdza
się charakterystyczny niski próg rumieniowy dla promienio-
wania UVB, a często również dla promieniowania UVA i,
sporadycznie, dla promieniowania widzialnego.
LECZENIE
Ryg;oryst.ycz11e unikanie promieniowania UV i znanych aler-
genów oraz również regularne stosowanie filtrów UV jest
istotne, ale rzadko wystarczające. Często potrzebne jest miej-
scowe lub ogólne stosowanie kortykosteroidów w terapii prze-
rywariej. W przypadkach opornych niezbędne mogą być kursy
leczenia azatiopryną lub cyklosporyną_ Pomocny bywa
również stosowany zewnętrznie takrolimus

2 czĘść1 Dermatozy
Pokrzywka słoneczna
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Pokrzywka słoneczna jest rzadką fotodermatozą będącą
odmianą pokrzywki fizykalnej, w której ekspozycja na słońce
prowadzi do powstania bąbli na odsłoniętej skórze. Patome-
chanizm pokrzywki słonecznej jest prawdopodobnie oparty'
na nadwrażliwości natychmiastowej (typ I), w której biorą
udział krążące we krwi fotoalergeny, generowane po absorpcji
promieniowania UV lub światła widziahiego przez ich prekur-
sory_ W ciągu 5-10 minut od ekspozycji na światło słoneczne
pacjent odczuwa świąd lub pieczenie, po czym pojawia się
rumień i odgraniczone lub zlewające się bąble (ryc. 243).
Przy unikania słońca wysypka ustępuje całkowicie w ciągu 12
godzin (inaczej niż w PLE). W ciężkich postaciach możliwe
jest wystąpienie towarzyszących objawów ogólnoustrojowych
lub nawet onidlenia. Ciężki przebieg choroby powoduje
skrajne utrudnienie funkcjonowania chorego.
D|AGNosrY|‹A nożmcowa
Natychmiastowa i szybko ustępująca reakcja skórna w wywia-
dzie pozwala odróżnić pokrzywkę słoneczną od PLE. Prze-
prowadzenie testów z zastosowaniem sztucznego
promieniowania umożliwia indukcję zmian i ustalenie odpo-
niedzielnych za nie długości światła.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Rozpoznanie powinno zostac potwierdzone w testach świetl-
nych, w których po zastosowaniu promieniowania mono-
chromatycznego lub szerokopasmowego UV natychmiast
pojawiają się bąble pokrzywkowe
LECZENIE
Zastosowanie iiltrów przeciwsłonecznych rzadko jest wyst.ar-
czające. Rozsądną ochronę mogą zapewnić niesedatywne leki
antyhistaminowe w wysokich dawkach. W rzadkich przypad-
kach pomocna jest. regularna ekspozycja na indukującc
zmiany długości promieniowania. Również PUVA stosowana
we frakcjonowanych dawkach pod nadzorem specjalisty może
zapewnić remisję_
i i
Nadwrażliwość na sw|atł0 | 23
Opryszczkl ospowkow
DEFINICJA I OBJAINY KLINICZNE
Opiyszczki ospowkowate są wyjątkowo rzadką
zwykle występująca w dziecmstwie Choroba tą
zuje się nawracającymi skupiskami pęcherzykow
nowanej na słonce skorze z następcztm
Łtiologiajest nieznana
W ciągu kilku-kilkudziesięciu godzin od
na słorice na odsłoniętej skorze, zwlaszcza twarzyj
powierzchni rąk rozwijają się skupiska rur
o srednicy 2-3 mm czemu często towarzyszy silne
pieczenia Obserwuje się gwaltowną ewolucję zmian
a pozniej pętheizi, kon, w obrębie ktorych po jednym
po meco dłuższym okresie pojawia się pępkouarę
Następnie pęcherzyki wysychają, pokrywając się
(rtc 244) 1 ustępują 1 pozostawieniem t »W
w
'i
z zaglębiemem (ryc 245) Sporadycznie zmianom
towarzyszą objawy ogólne, takie jak bol glowy, gorączka 143 P0|<rzywka słoneczna Ryc 244 Opryszczki ospowkowate
samopoczucie Rernisja jest często obserwowane w
dojrzeyt ania Rozpoznanie jest ustalane na podstawie
klirncznego Powtaizana ekspozycja na
promieniowanie UVA1 UVB często indukujc typowe
LECZENIE
Ĺhoryin nalezy zalecac stosow anie hltrów
przed szerokim zakresem promieniowania UVA
Phytophotodermatrtis
DE|=|N|cJA 1 OBJAWY |‹|.|N|czNE
Są to charakterystyczne pęchetzone zmiany o
linijnym zlokalizowane y. odsłoniętt ch okolicach
kontaktem skóry z sokiem roslrn zanierającrrn psoralen
kumarynę) 1 ekspozi tją na swiatlo słoneczne, często
rośliny z rodzin baldiszkowatych 1 rutowatvch
zmiany jest efektem reakcji fototoksycznej Bolesm r
1 pęcherze pojawiają się ti. ciągu 24 godzin po ekspozycji
nieco pozniej Po ich ustąpreniu często długo utrzymują
przebarwienia pozapalne (ryc 246) c 245 Blizny ospowate Ryc 246 Phytophetodflrmflüfls
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Alergiczne kontaktowe zapaleme skory po kontakcie z
nami zwykle dotyczy skóry rąk 1 opuszkow palcon ale inne
okolice, np twa: z rowniez mogą byc zajęte tr wyniku ekspir
zvcji powietrznopochodnej
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
ynia 1 obraz kliniczny są charakterystyczne Jesli rnotłlā
potwieidfic kontakt ze znaną roślina, o działaniu fototok
sycznym nie ma komecznosci wykonywania testow naskor
kowj ch Nalezy zidentyfikon ac roslinę będącą c.'ynn1lClEII1
wywołującyrn, aby uniknąc kolejnego z nią kontaktu
 -ií ííí-

I24 CZĘSC 1 Dermatozy Nadwrażliwość na światło I25

.. - - - ' r _ - - . '--- r- ' . - --
_ _.
.- . _'
' ' . ' '.'.
' ` . ' '_ ' _"._--I
_'_ --t-‹__ _ -- '-"- -1 ' “' - '

Fotodermatozy Porfiria skórna późna CZNE

o podłożu genetycznym
i metabolicznym
_--_-_.._._._..Ż__
n 1 1 I
Porf|r|e skorne
Porfirie skórne są efektem zaburzeń syntezy hemu, w których
do l`otosensytyzacji dochodzi w wyniku zwiększenia stężeń
porfiryn, wtórnego do częściowycli niedoborów enzymów.
Wyińżnia się pięć głównych typów porfirii. Z klinicznego
punktu 'widzenia istotnyjest podział na porfirie przebicgające
z ostrymi atakami oraz porfirie przebiegające tylko ze zmia-
nami skórnymi.
Wyłącznie skory dotyczą następujące typy porfirii:
0 porfiria skorna pozna (po-rphy-i'io cotonett
to-rdo - PCT);
u protoporfiria erytropoetyczna (erythropoet-ic
protoporphyrio - EPP);
pomíej-[jzu wykrycie ptidwyzszoliych
DEFINICJÅ I OBJAWY KLINICZNE
ka]
uro- i koP1'oPÜfÜT}""i'= äłŰ'*'¬""íe WP” I'
Porfiria sktirna pozna (_PCT) jest najczestszym e. \oqj¿¿¿3ne
' ~ " są badania przesiewowe .
Manifestuje się w postaci pęcheizy i zwiększonej'
llemochroniatozy i w11'LtSGW'@šÜ Żapalenla
skory w okolicach eksponowanych na słońce.
jest niedobór dekarboksylazy uropor
dziedziczona w sposob złożony, z zależną od
wacją enzymu, co stanowi jeden z czterech alkoholu j p1¬ep¿11~aŁóu' estrogenowych. Poza
predyspozycji rodzinnej. Z-ainicjowanie obja Odpowiada na zmniejszenie natgazyliót-t-'
współdziałania kilku czynników nabytych i -fg pomocą krwioupustow lub podawania
dlatego kliniczna manifestacja PCTjest wynikiem hydroksyclilorochiny.
czynników genetycznych z innynii zaburzeniami
choroba wątroby spowodowana alkoholem lub
estrogenów. Syderoza wątrobowa związana z fflfçęzna Ryç. 249 Porfiria erytropoetyczna (EPP).
duzych ilosci alkoholu może stopniowo obniżać
dekarboksylazy uroporfirynogenu do poziomu,
'zaczynają roznijac” się zmiany skórne.
I OBJAWY KLINICZNE _ _` _
Jedynym stałym ołijawem PCTjest obecność eI‹yjmpnet.y-Lzna (EPP) jest rzadko spotykane ` „` 250
cach eksponowanych. Należą do nich ltipertrychoza ca, z nadwmzllwoscia na swiatlo lüâi ' 'ul
Ă'-" ','
.
-0

ø wrodzona. protoporliria erytropoetyczna (congcm`t.ai piginentacja, nadżerki i pęcherze podnaskórkowe (
e1'yt.ln'o'poctic pi'otoporphy~rt`a ¬ C EP). Urazalnosc dotyczy często gizbieton-ych pon
Porfirie skórne przebiegające z ostrymi atakami to: a pęcherze goją sie z pozostawieniem blizn i
u porfiria mieszana; nadwrażliwość na światło jest rzadka.
1 wrodzona koproporliria.
D|AGNosTYt‹A nóżN|cowA
Wszystkie porfirie skórne z wyja„tkie1'n EPP1nanift.stują się
J' 'Ł 'I
Inne poríiric, zwlaszcza porhria mieszana, powinny
zwiększonar t11aż.alnoscią
1' '
skory
'
i tworzeniem się
¬
pęcherzy |-
wy kluczone na podstawie analizy porinyn.¬.
w miejscach eksponowanych na swiatlo. Do rozróżnienia oraz tworzenie się pęcherzyi prosakow występuje
postaci porfirii niezbędne są badania biochemiczne. w rzadkiej autoiininunologicznej chorobie
nabytym pęcherzowyi'n oddzielaniu się naskórka, ale
w przypadku tych chorób nie są ograniczone do okolic
nowanych na slonce, a ponadto stężenia
w normie. Stęzenia porfiryn są także prawidłowe w
porfirii, ktora może być indukowana różnymi
a w szczegolnosci niesteroidowymi lekami
akurnulacji Pl`Ül3ÜP0fřlfYfl lflúmlü ŰŰ Zmmel
ferrochelatazy Pacjenci od WCFESIIÊEÜ
w¬j|¿'j¿uj¿j ostrą nadwrażliwość na śwlāłlłü.
5-Büdminut (niel‹dedy ül<.1"‹'fi-*S ten „i'č'-fill `~"'“i'ÜÍU5“3'11Y
godzin) od ekspozycji na słoncc PUJÊWÍH Się U lllflh
uczucie klucia„ śvnątlu i pieczenia. Piekącornu
CZQSĹÜ mg mwg1';¿yszą zadne inne 'widoczne
Ciężkie ataki chaI.ak¿„_¬_._r},¿¿ują się o.ystępt'i\¬.'a1i1ein
igbfzęku; sporadycznie požriiej tworzą sli; SĽl`UPY›
lub małe pęclierzylo (ryc. 249). Moze dojsc
fotoon\='chol1zy, a po }J0"VĹ3f3ř1J1%f~`}'Êh 51? Ütakdfill
się charakterystvcznle pogrublala, w'0Sl<I0\"-'āłlłłt
t utworzonyznt przez okrągło |L1l3 111111119 _ _ EPP
zlokalizowane zwlaszcza na nosie, wokol ust Ryc' 250 Bhznowacemew `
'stawaini międzypalic.zkowymi rąk (1"2"'¦3- 250)' Uszkü"
wątroby spowodowane przez nagrornadzone w liepfl'
1 loyształy protoporfiryny zwykle zaburza
e procesy zachodzące w tym narządzie. Postę-

W niewydolność wątroby i kamienie poríirynowe

zołciowyni należą do rzadkości.

IA DIAGNOSTYCZNE
. na podstawie
_ EP? usmja się . .. c. -
stwierdzenia LECZENIE
k E I m jest unikwíc ąwiaüa
_ _ _ . _ _ , , ... ._ . f- 'm S utecznyrn eczerne ‹ '- ~'
UEĘO Slęienlü Wülnfāl P10ÍÜP"'-"'1fi1Í*nÍ* “ EIWÜCÍ” Jedyny › Í fil ' U\'Ao tzw w¬t'sol<icli
Wdía?.1iosti'ceróżnicowej należ'›-'wziąć Pod uwāłgç fłłkh SÍOHGCZIWŠO- S1`0d1<1Üf"h1ŰnI1e¿ 'Wml ' " ' 1 _
" L ' . ' ~ . '. ' ‹ - ' ' re 'traw beta~karotenu mogą iyc
stężenie protoporftiyny cynkowej obserwuje faktorach or az doustrlfi* TJ Pfi .
.
w niędoborzę .
ze_laza_, _ - olowietn
zatiuciu ' 1' w_„ niektorych
' ' T ia.' nlevnello
' `msto P niu P oniocne.

1 które mogą przvpadl<owo wspo-listnieć ze

fotowrazliwością.

Ryc. 247 Hipertrychoza w porfirii skórne] Ryc. 248 Pęcherze podnaskórkowe.

późnej.

Ĺ

J' I
l26 _CZĘSC 1 .Dermatozy _
lš
vufl ¿.
u i.l_¿¬~'žll
¬t-Ę
aj"
Ryc. 25| Wrodzone protoporfiria erytropoetyczna.
Ryc. 252 Fluorescencja erytrocytzów.
wrodzona protoporfiria
erytropoetyczna
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Wrodzona protoporfiria. erytropoetyczna (CEP), znana także
jako choroba Guenthera, jest rzadkim dziedziczonym auto-
somalnie recesywnie zaburzeniern charakteryzującym się
ciężką nadwrażliwością na światło, bliznowaceniem i powsta-
wanieni zniekształceń. Przyczyną choroby jest niedobór
syntezy uroporfirynogenu III, a w konsekwencji akumulacja
izomerów typu I uro- i koproporñryn we krwi i tkankach.
Klasyczna CEP ina ostry początek w dzieciństwie w postaci
bolesnego runiienia, obrzęku i pęcherzy po ekspozycji
na słońce. Ciężka nadwrażliwość na swiatlo prowadzi
do rozległego bliznowacenia i uszkodzeń posłonecznych
(ryc. 251). Mocz ma barwę różową na skutek zwiększenia
ilosci porfiryiiy, a zęby mają brązowe przebarwienia i \iyl‹.a-
í
-ip
.iśåëix
'1
;_
'\""
zują czerwoną fiuorescencję (erytrodoncja). Erytrocyty
wykazują fluorescencję (ryc. 252). Ponadto często
n_iedoki¬a-istośc ze splenomegalią, prawdopodobnie na
fotouszkodzenia obciążonych porfirynami
Zmiany przewlekłe obejmują deforniacje w obrębie
i rąk, uszkodzenie oczu i hipertiycliozę.
Zgony z powodu niarskości wątroby lub
hemolitycznej nie należą do wjjątkóiif. Istnieje także
CEP o póżiiym początku, która ma dużo lżejszy
i może zostać błędnie rozpoznana jako PCT.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Podstawą rozpoznania jest stwierdzenie pod
stężeń uro- i koproporfiryn w moczu, kale i ei"j'u'ocyteCl?!¿Š
W ei'ytrocytacl'1 podwyższone są stężenia protoporfiüflli
zarówno wolnej, jaki związanej z cynkiem.
:
tozy
m naprawy DNA
|0s1AwY |‹|.|N|czNe _1 _ Skóra pergaminowata (xeroderma pigmeotosum - XP) jest
rzadldch chorób z nadwrazliwością
z ustalonymi defektanii naprawy DNA
prze z promieniowanie UV. Należą (lo nich
i barwnikowa, zespół Cockaynea,
1'zespół Bloonia ' ASGCŻEUÊŜÊ Êlfh
' dzledziczm.
recesvwnie genoderinatoz z nowülwürāllll
Ryc. 253 Skóra pergaminowata i barwnikowa.
Nadwrażliwość na światło I27
Skóra pergaminowata
i barwnikowa
heœmgennym zaburzeniern, które może wystąpić u osob
wSZ,,S¿k¿jCj-, 1-3S_ Charakteryzuje się skrajną nadwrażliwością
na światło, przyspieszonyrn fotostarzeniem i w'czesnYU11
Zggnami chorych spowodowanymi nowotworami. Objawy
skórne pojawiają się zwylde w późnym dzieciństwie w postaci
nieadekwatnie silnej reakcji PęChefz0“`e,l P0 Üpafzemu
słonecznym. Skóra przedwcześnie się starzeje i staje sucha,
pięgowata, z teleangiektazjanii (ryc. 253). Pacjenci z XP są
podatni na różne łagodne i złośliwe nowotwory skóry' oraz obor-
czeni co najmniej tysiąckrotnie większym ry2y1CiB1T1 1`02W0JU
czerniaka i nowotworów nieczerniakowych. Manifestacja
kljniczna niektórych wariantów XP jest lagodniejsza.
BÅDÅNIÅ DÍÅGNOSTYCZNE I
Rozpoznanie ustala się na Pfldslawle Oceny klinícznąl
i wyników P1"Č'b Š“fi@'ll1"1l"'Cl"-*f ŜÍÓFÊ “'Yl<31Ul¿ł Wlfdlużoną MP0'
Wíédź zapalną na UVB, oraz przez wykazanie oslabionej
n,-,1pp;n,¬,'y DNA na hodowlach fibroblastów.
LECZENIE
, . -
Mmlmahzacja. ekspozycji
. " na proniiernowanie
' ' ' UV przez' stoso-
'
¬ - - ' ' ' ' + ' -' rzeciw~
wanie dobrze osłaniającej Slsüfę 011215251» Ükularülł P
słonecznych i filtrów ochronnych.
 ż
ííií

8 C_ZĘSC 1 Dermatozy
I
_
-..
_ _ Choroby naczyn krwionosnyc
í

VVOSCI

anomalu naczyń. IHFÜWUO

Ich istotą jest nieprawidłowe
w skórz-'2

||mfatyc2l'IY'

KLINICZNE
naczyn limlatyczny ch które manifestuje
płynem torbiel Naczymak linifaty cznj
55) st anomalią rozwülüwët ktüm
pęchejyykoiif lub brodawkonatych
mieālzaiiiną lmifieeāäoąāiłüšjjliiąpš Ryc 255 Naczyniakllmfatyczny ograniczony
od uro zenia, zwi
konczyn albo mügą Pülåüłtlfic Się
Ryc. 254 Pelagra - naszyjnik Casala wczesnym wieku dorosłym ZHHCEQCH-
lokalizulfi 51? W lkance püdskümel lub

(wc 256) są to naczynia limfatyczne

Inne fotodermatozy as-asj (nasiona cant) na 254) r skutek obturacji spowodowania Pfücesåml
o podłożu zaburzenia psychiczne, takie jak depresja lub nowotuorowymi
ffl@tabO|iCZflyÍfl pozostac niezauwazone
ROZNICOWA
Niektóre zaburzenia metabolizmu i odżywiania wiążą się DIAGNOSTYKA RózN|cOwA mggą być mylnie rozpoznane jako
z występowaniem płiotodennatitis. Najważniejszą z nichjest Choiobę nalezy roznicowac przede w szrstktm z lub brodan kujące naczymaki krwionosne
pelagra. zmianami fototoksycznyrni poifirią 1
necznyni zapaleniem skory Z pelagią moze k hmfat cznego
Pelagra nicdoboi cwiku lub innych witamin z giupj B leczenie naczynia a li'
ma byt, skuteczne, nalezy podjąc eczenlß
DE|=||\||ciA | OBJAWY KLINICZNE LECZENIE u jego püdłgz,-1 głębszego defektu naczyn
Pelagrę wywołuje niedobór niacyny, stosowanie diety ubogiej Nalezy podawać doustnie iwsokie dawki n Jesli nie jest to mozliwe, Pümüma moze byc
w tę witaminę, lub, w krajach zachodnich, diety źle zbilanso- powinno przyniesc poprawę w ciągu kilku, k
wanej na skutek nadużywania alkoholu, choroby układu
pokarmowego lub zaburzeń psychiatrycznych. Do rzadkich
przyczyn pelagry należą rakowiaki, choroba Hartnupów
i leczenie izoniazydem lub 6-merkaptopuryną. Ryc 256 Ltmfanglektazle
W przebiegu pelagry występuje klasyczna triada objawów:
zapalenie skóry, biegunka i otępienie. Objawy zapalenia skóry'
typowo obejmują: nadwrażliwość na światło, rumień i złusz-
czanie się, a w późniejszym etapie - hipermelanozę w miej-
scach eksponowanych na światło. Charakterystyczne są
symetiyczne zmiany na twarzy w kształcie motylai dobrze
odgraniczone zmiany na przedniej powierzchni klatki pier-
 imię
íiiií

iso cześć 1 Dermatozy Choroby naczyn krwionosnych l3l

.
_ I _-. -'-
_.-.. '
.c. -1-' - '
.._,- _-_
- ' ' _
" __ + ' .- - _
.- '

Teleangiektazje
DE|=|N|c.|A I oB1AwY |‹L|N|czNE
_lest to trwale poszerzenie naczyń wlosowatych i drobnych ży-
lek. Zmiany na skórze i błonach śluzowych mają postać czer-
wonych linii i kropek, które bledną przy ucisku.
Teleangiektazje mogą być izolowane lub zgrupowane, tworząc
różne kliniczne wzorce. Dzieli się je na pierwotne, gdy przy-
czyna zmian jest nieznana, i wtórne, gdy naczynia uległy
uszkodzeniem na skutek innych chorób dei'niatologicznych
lub czynników zewnętrznych, np. ekspozycji na promienio-
wanie UV lub promieniowariiejonizujące.
Pierwotne teleangiektazje mogą być obecne od urodzenia,
stanowiąc część znani lenia teleangiektatycznego (ryc. 25 7).
Mogą też pojawiać się w dzieciństwie lub życiu dorosłym (na-
czyniak pelzakowaty lryc. 2558], teleangiektazje sanioistne [es-
sentiol teleongiectosio] jryc. 2553]). Nieprawidlowości
naczyniowe są niekiedy objawem chorób ogóhioustrojowych,
takich jak zespól ataksja-teleangiektazja i zespół Oslera-Ren-
Ryc 257 Znamię teleangtektatyczne. ktazle sam otstne Ê
7 zoo Te|sans'@kßfl=łE '<""“'°“°°Z"e
du-Webera (dziedziczna krwotoczna teleangiektazja)
(ryc. 260).
Naczyniald gwiażdziste (ryc. 261) są uformowane z cen-
tralnego zaopatrującego naczynia i „gwiazdy” naczyń otacza-
jących. Często występują u dziecii kobiet w ciąży. Mogą ulec
spontanicznej regresji. Liczne naczyniaki gwiaździste obser-
wuje się niekiedy u pacjentów z chorobą wątroby.
_leziorka żylne (ryc. 262) są to płaskie lub grudkowe czer-
wononiebieskie zmiany blednące pod wpływem ucisku. Ob-
serwuje się je u starszych osób, często w obrębie ust.
Teleangiektazje mogą być także objawem dermatoz, np. trą-
dziku różowatego, chorób tkanki łącznej, mastocytozy i zasto-
ju żylnego.

|:›|AGNosrY|‹A Różmcowa
W plamicy nie obserwuje się blednięcia zmian pod wpływem
ucisku.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Dobór badań zależy od typu zmian; są one ukierunkowane Ryc 253 Naczyntak pełzakowaty
na wyl‹i'ycie przyczyny' i zakresu nieprawidłowości. 26| Naczyniakgwiazdzisry Ryc 262 J eziorko zylnê

LECZENIE
Naczyniaki gwiaździste można leczyć za pomocą elektroko-
agulacji. Większe lub rozsiane teleangiektazje usuwa się
przy użyciu pulsacyjnego lasera barwnikowego.

l
 ' Ei-

|:-zz część 1 Dermatozy Choroby naczyn krwlonosnych 133

.. _' . '_ .' " ',- _ -'|_ _
_;-

Rogowce krwawe D|AGNos1'Y|‹A noznlcowa

Pojeclşfncae zmiany o ciomnvm
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE 4 -- „fm”
kowo uznane za czerniaka złoshw
Są to rozszerzone i zniekształcone naczynia poką-'te hiperke
-J*
s-“5R*""
"_ _.-
_
ją nwlone z zapaleniem naczvn _ _..;r;_rL
IÅ-1!-í
_
.J-' __„__, ¿--s
ralotycznyrn naskórlciem. Występują W postaci wielu p0je(l}'n~
-H-'-'___.___-"""'

czych zmian (b|aszek); mogą też stanowić objaw choroby BADANIÅ DIAGNOSTYCZNE
ukłaclowej. Pojedyncze rogowce krwawe są to brodawkowale
Badanie lnstopalologicrne Obmzone
zmiany o ciemnoczer'.'vonj,'in kolorze. Powszechnie 'wstępu- A w surowiec krwi 1 hodowlach fibroblastow
jące plamki Campbella (le Morgana, nazywaric także naczv- gnostycrne dla choroby Andersona¬F b
niakami wiśniowymi (ryc. 263), mająjaśniejszv kolor, ale są
do nich podobne pod wzglęrlein histopatologicznym. Rogo- LECZENIE
wiec l<1'wawy ograniczonş-' (angiokcratom.o ci'rczon.scriptu_m) N1e'.".'1elk1e znnani. mogą zostac wył)
(ryc. 264) jest to bmrlawkowa ta blaszka naczyniowa obecna Le :fa porooią elektiokoagulacji lub ablacji
od urodzenia lub powstające we wczesnşfm dzieciństwie. An- nie plarnek Campbella de Morgana o
giokcmtoma Mibellego (ryc. 265) z¬.-wide powstaje na palcach awş kle nie jest konieczne W przvpadku
rąk i stop u dziewcząi w pčiźniejszyrn okresie dzieciństwa. Ro- -Fabrj, ego stosuje się suplernentację
gowce krwawe moszny (ryc. 266) mają postać licznych drob-
nych cien1noc:':erwon'5‹'ch grudek (patrz także sir. 82).
_›'-ingiokcrntoma coiporis difiiis-ma iaystępuje W p1'zebieg11 cho-
rób związanych z zaburzeniami aktşwmości enzfrmów lizoso-
nialnych, np. choroby Anrlersona-F'abry"ego. Rozsiane
zmiany (ryc. 267) towarzyszą iiadciśnieniu tętniczemu, nic¬
n-"ydoliiości nerek, chorobom oczu i bolowi palców.

Rogowiec krwawy ograniczony Ryc 265 Angrokerotomo Mlbellego

_ Ü.. 1' _ '- _;Ń-“Ł -5*

. z |

. „' :lv
f 'ni~ H Ü
" .il
'I ' \
I.
u_ 1-
_
1.- '=-
'
' 1-f.'
' -"'?
-
„_ _--, _ ' . 1"."
_ _.Ł
__
"' . _-.||
„_-.Y_ _
_ _-'_.' 'Í' , __J. ¿_ł.‹- -."
zl -
41_\.
'-.
` I,
_ I' Ü
_ _I Ę..
.,Ä
-_
¿. __`_.4_\'\' „_. _._¬`.='14_„.i1-'=-
„__
-'¿-.I
'..I“_¦_'.›'
Í'1 A' .__*A

_' ' '_!=-1'."”_"_ ”' f=_‹`‹__ f ' . '.

_ _ ~__-,.'z'-; l=,.«';.a.›'l. ' ~‹~'-~
I
_- -
I
|
.
'-:ii
~›' `_ ji
"e '.'. ` +_'ä-W
_'_' o ':_
."L
15'`.
r -'.," › na-va-±ß:~'-i , '
R.
1
¬r Q'
_

F
_
_ .
;J

" `
___. “-_-.°4`_~=-

' =‹ ': 1 '¬=.`:'

.
_;..
`=`=`;-_
łąka...
_

1'-,-4 1.. _r ""Šf'”.'ł`1"›

,›"-- f_ . zz'
_ _-
.."-*_~.__„.4,",
|`J.'_`| .

ku-_
. _,'
;ah
. .'5- fl- 'Ł
zaf', -Ẁ
I ;'13 »'1741'*
sl*H: I'
" _I- _ 1' 'r I hf'eo
- "-..'. "rA _ _Í.nl- ..|-'
,ł.-H'\¿-1|.
0 - ` ' 'Fł';,',-f.'_ ł
_
'¬ I
-'fífzf_'-_ \|'\.-
J'
n ' - .
/J (4 '_'
~
-' ` 'il' 4|
'ip
„ -sf =¬‹.«.' Å. -_ '1-,-' ."' -I ' '_:.L'-
`\ d
fe-
. I. J 'f`_' .N l-` -'Ä‹.¬'T_".'.“
"\4
__ 'Í'-_,"f
`\..
J
Ł"'¦' . .__.
1.' .-
`b_~¬-*Ł.un, '.r"'¿.';_f '_
`1.‹
" .J
.
,_..
fm Å'ę-.›._ _. '_
‹.;' -,'¿_i.p~;.er:' ".-"'-5. ł

Í
luk
I
'vw Y.-_:__-
``'*.'‹' _ /'Q"
.-

flfiiffiłżś '*'“.*.'§'2›"
iu' ga' - .'.

_______l

Ryc. 263 Plamki Campbella de Morgana R c 267Ander50na_FabI.),

Angiokerotomo corpons
266 Rogowce krwawe mosznY (cšoroba ego) dlffüsum
 I34 CZĘSC 1 Dermatozy Choroby naczyń krwionośnych I35
_ _ _ __ ___ ...¬› „-.. -.-zz; 'L _H _ . _ - -' _ _ __.

Plamy naczymowe typu D|AGN051y|(A |ą0zN|cowA

Czervvoneg O VV' na Plania lososiowa W dużo rzadszym zegpgle Ü
liipertrořia kończyn jest spoiyridm-\-'aim
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE niczo-zylnymi, a towarzysząca pl_arna
Są to plamy naczyniowe obecne od urodzenia charakteryzu-
jące się trwałym runiicnieni i poszerzeniein powicrzchow- BADANIA D|AGNosTYczNe
nych skó1'11ycb naczyń wlosowatycli Występują rzadziej niz l\liepow'iklanc zmiany nie wjmiagają
plamy lososi owe (patrz str. 135), ale mają większe znaczenie Wylto11a1"1ic TK lub _l\"IHl jest wskazane u
ze względu na potencjalnie n-'spolisti'1iejącre nicp1'an-itllowoścí. niakanii w górnej części twarzy' w cqu
U okolo 15% pacjentr'n"." z plamarni nac.zyniowyn1i typu czer- naczy-'iiionycli w obrębie opon niiękkich mózgu
wonego wina na twarzy 1-1-ystęjiują zmiany W obrębie oczu ge`a-Webe'ra) _
i mozgu (np. w zespole Stu1'ge`a-WelJc1'a, W którym w ol_n'e-
bie opon iniękkicli mozgu 'występuje ipsilateralna malforma- LECZENIE
cja naczyniowa_). Plamy naczyniowe typu czerwonego nina Obecność plam naczyiiiowycli typu czerwonegg
występują z'wyldejcd11ost1'on11ie i często lokalizują się na twa- izyi szyi moze być dla chorego źródłem silnego
rzyi szyi (ryc. 268). Ziniany obecne od urodzenia są plaskie, niać funkc_fonowanie społeczne. Dawniej
ale gru bieją i ciemnieją z wiekiem (ryc. 269). zaradczym byl kosmetyczny kamuflaż, obecnie
Plamorn naczyn i_owy'1n typu czerwonego wina mogą towa- rapia_ Zastosowanie laserów pieri-vszyc.h
rzyszyć 1'o'ż_iic 11iep1'awitllowości limfatyczne i żylne, zwlaszcza z ylysokim ryzykiem zbliznowacenia, ale
w obrębie tułowia i kończyn. W zespole l{lippela~Tre1iaunaya pulsacyjnym laserem "oarx-ynikowyin, dzięki
na kończjmie występują plamy typu czerwonego wi na iobrzęk bledną lub zanikają, pozwala na osiągnięcie
tkanek miękkich z przerostem lub bez przerostu kosci korzyści kosrnetycznycli, zwlaszcza jeśli leczenie
(ryc. 270). wc wczesnym tlzieciństwie. Pacjenci ze z
oczu powinni być regularnie badani
ku jaskry. _.|

Pogrubiała plama naczyniowa typu Ryc. 270 Zespol Klippela-Trenaunaya.

wina o ciemnym zabarwieniu.

..`*~ _
1'
:_ ¬-›-
łososiowe
:- - '- ' "Í"`""'*_
zm
I oBJAwY |‹L|N|czNE
występujące, obecne od urodzenia zmiany na-
czasem nazywane znamionami teleangiektatycz-
się nawet u 50% noworodków. Przyczyna
nieznana. Zaraz po urodzeniu zmiany maja, p0-
i lub czerwonych ognisk poszerzonych naczyń N

na czole, powiekach, górnej wardzß ifltłb [F1-

1 szyi (ryc. 271). Z czasem zmiany na twarzy
Zmiany na karku są zakryte włosami i mogą być
u osoby dorosłej, ktora czesto nie jest świadoma
Zajęcie okolicy krzyzowej nierzadko jest zwią- \ bi.
,ba - .\._. _

1 kręgosłupa, zwłaszcza jeśli dodatkowo -I ¿ '

wtym miejscu inna anomalia, np. zaglębícnie lub

fr
A nóżmcowa
plamy naczyniowe typu czerwonego V'-"ÍIIH W`J"5lĘ'l3U.l¿t Ryc. 27| Plama łososiowa.

DIAGNOSTYCZNE LECZENIE
nie są konieczne. Zwylde niejest Potrzebnfl. gdyz zmiany' 1121 Ê"'”"31"ZÍ~' S21~"l>1<0 Uslę'

Ryc. 268 Plama typu czerwonego wina-

Pun-

.
 6 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby naczyń krwionośnyfih '37

Znamię blade Naczyniaki

I
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to wrodzona anomalia skorna manifestująca się obecno-
.I
ścią dobrze odgraniczonego zblednięcia skóry spowodowane-
go osłabionym krązeniem krwi, przy czyni zachowana jest
prawidłowa tekstura i pigmentacja melaniną (ryc. 272).
Zmianajest odzwierciedleniem miejscowo zwiększonej reak-
tywności naczyń na katecholanliny i ma chara.kt.er raczej ,_,ł`ar-
makologiczny" niż anatomiczny.
Znamię blade najczęściej występuje na tułowiu. Zmiany
mogą być pojedyncze lub mnogie, okrągłe, owalne lub línijne;
drobne blade wykwity mogą być zgrupowane nieregularnie.
W teście diaskopii znamię staje się nie do odróznienia od roz-
jaśnionej po ucisku otaczającej skóry. Pocieranie skóry powo-
duje reaktywne przekrwienie otaczającej skóry niezmienionej,
ale nie występuje ono w obrębie znamienia.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Test diaskopii pozwala w sposób wiarygodny odróżnić znamię
blade od innych zmian o charakterze odg-t'aniczonego zbled-
nięcia w sposób opisany powyzej.
LECZENIE
Zzylde nie jest konieczne. W razie potrzeby można zastoso~
wać kosmetyczny kamutlaz.
-..
DEFINICJA I OBJÅWY KLINIC
Są to łagodne nowotwory naczyń krwjgr
się głównie w niernowlęctwie i często sar
Najczęściej spotykany typ jest znany po
truskawkowego lub wlośniczkowego (ry
truskawkowe mogą dotyczyć nawet 10%
stępują u wcześniaków. Zaraz po urodze
szarów zblednięcia skóry. W ciągu kilku I
zycia powstaje zmiana rumieniowo-obr;
się gwałtownie powiększać. Zmiany zwy
maine rozmiary w ciągu 6-12 miesięt
wierzchnie staje się szara, a same r
(ryc. 274). U 50% dzieci dochodzi do
przed ukończeniern 5. roku zycia, natomir Ryc. 274 Znamię truskawkowe z cechami
ku zycia dalsza poprawa jest malo prawd regresji.
zmiany, czasami określane mianem nac;
(ryc. 275), mają postać niebieskawych p
często z powierzchowną ,,truskawko¬
W przypadku głębszych zmian często nie
wit.ej regresji. Mogą być one powiklane mi
ze zwęzeniem naturalnych otworów ciałr
Niekiedy nawracają, zwlaszcza w przypadl
wanych w „okolicy pieluszktiwej W przyj
czyniaków u noworodków stwierdza si (.-
Ü 'af
w obrębie skóry, wątroby i płuc (ryc. 27ł
'Ü _ ._ '-
spowodowac niewydolność serca. Zespól n;
4 _ "
stych (bitte rztbbcr biel) neo-u.s syndrome) I'
. -' .

' .|-

burzeniem dziedziczonym autosomalnie r _ _- _J'¬.n"

umiejscowione głęboko bolesne naczyń

i_`1 ‹'.
w późniejszym dzieciństwie na skórze i w
mowym. Znamię brodawkowate (ryc. 278
waty naczyniak, zwykle nieulegający regresf Ryc. 276 Naczyniaki u noworodka.
występuje na kończynach dolnych.
E
DIAGNOSTYKA Różmcowa
Naczyniald mogą być mylone z plarnanu' t n
na, zwłaszcza jeśli współistnieją malformar

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W przypadku obecności zmian izolowanych

' LECZENIE
Większość znamion truskawkowych ustęp
W przypadku zmian powiklanych stosuje.s
kosteroidami iinterferonem, a także lasero
` sjoterapię. Rozrastające się znamiona
najkorzystniej jest wyciąć. _

.__ _.Q

Ryc. 272 Znamię blade. I .- '277 NaCZY"'3k

. gummty'
- Ryc . 2 78 Z namlę
` b ro dawkowate.

1-i_
 _
-Fu--'_¬_

l38 CZĘSC 1 Dermatozy Choroby naczyn krw|onosnych I3 9

"'|'\ -.'.--1_ ' _ .- „_- -

f _ ..'-" _"`
¬I'“`~ -' ':"*~'"""Ĺ,-;í"'-' -
.__

Ryc. 279 Owrzodzenie żylne.

Azmphte blanche

I I' f n

do| nych pochodzenia Kluczonc jest odi ózntenle ow1zodzen /vlmoh od

naczyniovvego Owtzotizenla moga n"¬.stępowac takze W

alu pouatokln 111l<o1ae_}, p1ode1m11 ago: zehnowq,

chotob nac:‹'vn 1 11111},oh1zadluch chorob
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
non c (1 ac 284) mogą zaroufno upodabmac '=.1ę do
Owrztlclzenia pocluclzi mogą mieć wiele |J1'z}-'cz;m. W lo'a_jacl1
}al<1_]c 'tx lldac
xvysoko rozwiniętş-'cl1 najczęściej powoclujeje przewlekła nie-
wydolność żyhaa wtorna do tlj;fsfu11kcj1` zastawek zylnych lub za- LECZENIE
l<1'z.epicj_«' żył głębokich. Do głównych przyczş-'11 o'.-'vrzotlzeń
W lecfemu owtzodzen =¬to@u]e się vnele mdzajow
należą też choroby tętnic i culo'zjfca_ Owtzordzernia podudzi
1 dzlalającvch m1e}scono ptcpataton Glčnmą
przysparzają pac_}entom poważny.-'ch problemów finansowycl'1
ma owrzotiferl f'fl11vcl1_}e~›t kornpresjoterapla W
i są bardzo dla nich tlciażüwe ze względu na swą p1'zew|el<łość.
ma popraw 1nus1 b', c ona stosowana nlasctwte
Ot--'ozodzenia iq-'l11e za-"}-'kle 1'o'z'a-a'j:1ją_ się na prz_vśrodl<o'.-vcj
omzoclfen tętnlczxeh nwklc zalew» od sku
części poduflzia (ryc. 279), ale mogą także obejmox-vać rłalş'
we11c]1 cl111 ut glczl le] ntającej na celu poplauę O wl-zo d zeme Cukf-zycowe okoltcy Ryc 28| Obrzękllmfatyczny
obwód ko1'1czjf11}-'_ W obrębie otaczającej skóry często 'Wystę-
puje \-\-'ypr}='sl~; zy-'l11}'_ Níe1':‹'.acll-un doclloclzi do ob1'zęl‹u lcończşf-
ny i p‹i›_jaw1'onia się oëniok białego zamku (ot1'ophz`c blonche)
(__r_\_-'c. 2-80), które mają postać twardy.-'ch białych ognisk z tele-
ang1'ekt.azja.mi_ Do u-'jçstępowania p1'ze\-1=lclc'}'cl1 owrzoclzeń żyl-
nych może p1'e.cl}=sponować wroclzony lub 1'1ab}-'t}-' obrzęk
lj111fat.ycY_n},~' (wc. 281). Ow1'zo':|zenia tętnicze są zx-\-'ylde nic-
wielkie, ale bolesne. Często n-1,-'etępują W odcinkach al<raInj,~'ch
lub nad wş-'puldościamí l<o'si;11j;n1i_ On-'tzodzerlia cukrzş-'cowe
(fr'}-'c. 282) różnią się w}"gląde1Y1 W zalezności od poziomu
uszl-<o‹lzeń ‹'lużj_~=cl1 lub cl1'obn}.'cl1 llaczyń i obecności neuropa-
iii. P1'7.ewle_kle ma-'rzt1clzenia 1<ończ}.'n do111j;c|1111ogą być także
objax-vcn1 kilku chorób l1en1atologiczr1}'cl1, W t.}.=n1 np. anemii
sierpowat(›l<1'u-'inkowej (r;-'c_ 283).

R ç 284 Owr'zodzen|e nowotwßrüwe

283 Owrzclídšāglžoęşeludzla
slerpowato I' W przebiegu (ršk kolczystokornorkowy)

.
I40 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby naczyn krwionosnych l4|
-
“` '
¬~
_
1.'
_
' '
- . _
. . "
-1.'
._
D
- ' - 'F ' 4 - "-`

Choroby zapalne DiAGNosTY|‹A nozuicowa

Postać odmrozinoiia tocznia rumiem
Zapalenie naczyń krwionośnych można stwierdzić w obrazie naczyn obwodowycli, akrocyj|aiioza kn
histopatologicznyin wielu chorób derinatologi`cznyeh. Moze Y KLINICZNE
być ono procesem zarówno pierwotnym,jaki wtórnym w sto-
lerinatoz ehaiaktefi Füifłfłißh S1?
sunku do wielu zaburzeń powodujących okluzjęiiiik1'onaczy- BADANIA DIAGNOSTYCZN Zmlan plaimsto-grudkowyeh 1 za
niową, takich jak np. koagulopatie i infekcje. Termin Morfologia kiwi OB profil autoprzeei
1 pu„¿L2¿.,na pojawienia się tych
„zapalenie naczyń” jest stosowany w odniesieniu do zapale- Wykonanie badania histopatologicznego
ai 1.1 ale opisywano przypadki ich
nia i martwicy naczyń krwionośnych. w celu wykluczenia innych chorob
ti roznych lekoyi Choroba niani
iei swędzacych pornaranezowo
Odmroziny |-ECZENE plepfyu cayeniie i blaszek
Zwy kle zmiany in ają chaiaktc
= 1 samoogr skorę pßflüd zi Starsze zmiany
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE mocne moze byc przebywanie ii cie ł Cl ania się heniosyderifny WYIGZ
J est to uszkodzenie tkanek w następstwie działania ziiiina, nie ciepłej odziezy Blokeiy kanało W me choroby, ktorych iiazww “P1
które prowadzi do powstania bolesnych zapalnych zmian skuteczne w leczeniu 1 profilaktyce odm rc id nazwisk odkrywcon, takie jak
w obrębie okolic dystalnych i ud (ryc. 285). Ekspozycja Üsrępuj 'łca planiica barwnikowa),
na zimno i wilgoć u podatnych osób powoduje trwale zwęże-
I tira minatoizs teteonqiectoides).
nie dystalnyeh tętniczeki rozszei'zeiiie bardziej powierzchow¬
ie lsw (H C 287) ilisaaiowate pla-
nych naczyń. Odmroziny zwyl-de pojawiają się jesienią lub
rota-Blunia
wczesną zimą, kiedy wilgotność powietrza jest duża, co może
nasilać utratę przewodzonego ciepła. W większości przypad- NICOWA
ków zmiany są idiopatyczne, ale u ich podłoża mogą leżeć: po-
we zapalenie skory, plamica wi or
socznica, dysproteinemie, mieiotlysplazja, choroby tkanki
łącznej i anoreksja
ŜTYCZNE
,.„W]\1.;¿› potwierdza rozpoznanie
aił nie są konieczne
I I....„..-....-- - f- ' 1 T _

unoistnie. chociaz owoli Enviąd

,frn .fastosoyi aniu korty kosteroidoii
ych ale .fniiarn skorne są naißfę
na leczenie
Ryc 286 Zapalenie naczyn włosowatych

Ryc. 285 Odmroziny.

Ryc 287 L|sza| złocisty

 ííżíí

|42 część 1 Dermatozy Choroby naczyń krwionośnych I43

- I "|'-- _-' -'_-- -

E3 _ _
ł sv, . 89
naíăzyń

KLINICZNE
do uszkodzenia naelłiń k1"'*lÜ`
._ . - f ' =' '_ "zy-

moze btlrc Êqfżliiionif, może i1`i'Č PÍ'5`Í""'*'Üt`

chldlólil Ŝbraz kl-inicziii Íalfiżli Üd ka"
nazz¬,'n_ sro-ajßfii Create dütlflllęia
dlatego derinatolodzlf' Gdšliwiiłłlüi """'fj3~"11*5'‹ TU'
ildinicznej OCE'-BÍE' Přłclfimüw' ma'
może powodować dezorientację, ale
na kalibrze uszkodzorlich Ilflczliń' 3 talii?
uSZk0dZeń_ W pfgypadku wiekszosci

efekt Ę1'aii-itaüiłlni' 5P1"i1"*l"l3= że pod'

düümjęte chorobą.
naczyń skÓ1"i' Üeükflßiftoidastyczne
' tnajczęsliszyrn
Je? i'otiz-atřm
0110 iwczuwal1"1?-i EP'-Palenia
Palpaiyilnie Sm'
plamicą

slę od 1 min do kilku centi'TUÊU7Ű“"» ÜZŸ

x-' im.-__ 290). za1iarii"i1ifisa i 1'2ffi1<S1ff11-
lub klløsm H mgiępiiie w owi'zodzenia
postacie ;grrpalenia drobnych naczyń to zmia
, znane püfl flāíwft Pükfćlfwłq na'
292), 1 lit-'edo reti'cii_ttiri'_s ĹPÍÊÍ Ü”-`-łzşjż'
W5“yoiU.laci-fm
_ zapalenie
_- drobiiif flř'‹C21"'fl
harakter 5 U1*
sa- . - | 'ca
Ryc. 288 Livedo retícuioris. íiifekcifilublekl' Zlvikłelna Ünüil . , _ c 290 Wytzuwalna Pa|P3-CYl"'e P am'
Ryc. 289 Erythemo ob igne. się Í nie stwierdza SIĘ üblim ÜV* RY
ale pagjeiicijioii-'inni bji' ć Ptiddani stai'aniiej W' Z3Palenlu naczym
Livedo reticularis o|AGNosTY|‹A |=iózN|cowA wykluczeiiia int`el<C.lÍ› Ühürób tkanki łączną'
na leki i nowotworu.
Zmiany polekowe typu ltiierto, naczyniak pełzakowyr
DE|=|N|c.|A| OBJAWY KLINICZNE
_Iestto sinawaiir'
aimui¬k ow'at osc
”.¬k"
s oiy o u kl adzic siateczko-
" . -' BADANIA DIAGNOSTYCZNE
watyni. której przyczyną są zab1_irzenia krążenia skórnego.
Fizjologiezne iitredo rcticitlctris nie \-iyiiitiga
Zmiany stają się wyrażniejsze pod wplywem ziniiia. Uważa
nych dalszych badan. Asyiiietryczne, niejednoli te
się, że zabai'wie_iiie zmian wynika z zastoju odtlenionej krwi
być wtórne do zapalenia iiaczyń lub choroby .- „Ł (I
w poszerzonych naczyniach wlosowatych w miejscach ana- '--' \. ".__ ' '

którą należy odpowiednio zdiag,nozować_ ` _r

stoinoz Fizjologiczne titiedo występuje powszechnie u dzieci

imłodych doroslycłi. Zwykle obserwuje się je na udach i pod- LECZENIE
udziach '(ryc. 288). Erytiieiiio nb igiie stanowi wariant ttzerio
Niepowikłane tir.-'eofo nie wyniaga leczenia.
i'eti'cuta'ri's spowodowaiiy pizediużonyni dzialanieni ciepła
na skórę. Występiije zwykle ii starszych osób, które starają się
w ten sposób ogrzać się lub złagodzić ból. Zjawisko to jest ny-
nikiein oparzeń skóry małego stopnia a wczesne zmiany ru-
inieniowe typowo poprzedzają diugotrwałą hiperpignientację
(iye. 289).
Lit-'edo 'reticitltiris może mieć różiie przyczyny. Możnaje
podzielić na następujące grupy: zaburzciiia dotyczące ściany
naczyi'i, w tym zapalenie naczyń, strukturalne nieprawidło-
wości unaczynienia, zwiększona lepkosć krwi, mikrozatoiy
i przyczyiiy ni_eznane_
_ _ 292 Pokrzywka naczyniowa.
29| Owrzodzeme sk0l"Y W zapałem” Ryc
 -i- ji-

I44 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Choroby naczyń krwionośnych |45

"` - ' | . ' ,...
.- ' ‹"_'‹' '- _ " |_L¬_.-,... -if " "' `
..-Ê

j293j ~ _I Plainica Schónleina-I-łenocha jest to

t' ' - ' - naczyń z odkladaniem złogów IgA„
w obrębie skóry, układu pokarmowego i nerek
rzyszyć zapaleiiie stawów. Najczęściej ehomjj
3
u małych dzieci. Klasyczne jej objawy 10
lenie stawów i ból brzucha. Do wysiewu zmia
I. ~ “- n
0.
'-\
kle na wyprostnych powierzchniach kończyn 1
(T3-'c_ 29 3) _
Guzowate zapalenie iiaczvń (rumień
na - termin stosowany ii' odniesieniu do
red. wyd. pol.) jest następstwem zajęcia naczyń
biej w tkance podskórnej, co prowadzi dol
tluszc.zowej (zapalenie tkanki' potlskóinejj,
Ryc. 293 Plamica Schönleina-Henocha. występowaniem bolesnych czeiwonycli lub
(1`}-TJ. 2-94) zlokalizowanych na tylnej
l l Na podłożu tych zniiaii mogą powstawać
11)' ropne, po któiycli wyleczeniu pozostają
ry skóry lub zagłębione blizny. llflożlşiwy je-51
if. iidekcjairii paciorkowcowynii lub gruż1içą„ Ryc. 291 Erytherrio elevotum diutlnum
Guzkowe zapale_nie tętnic (ryc. 295) dotyczy
tego i średniego kalibru, inanifestując się
na skórze guzków i liiiedo i'et.ictilri_1~-fg; (_-Zę.¿-,IG
jęcia _innych układów. Ziaminiak Wegenera (
zująca nazwa to ziairiiiiiakowatosć z za
- przyp. tłum.) (ryc. 296) jest postacią
-ale możliwejest zajęcie innych układów. W obrę- Erythema elevatum
różnorodiie zmiany, od plainiey do owrzio-
w której obrazie histopatologicznyin widoczne są
diutín um
;ych pioderinię zgorzelinową_
Żlriiatiy zajmują zwykle górne i dolne drogi
A Różnlcowa DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
plamicy, np. koagulopatie. Guzowate zapale- J est to rzadko występująca choroba skóry chai'akteryzująca
się obecnością włókniejącyeh blaszek zlokalizowanych
-'_

Has ízapalenic tkanki podskórnej in ogą być niylone

atypoi-iyiiii.
DIAGNOSTYCZNE
poii-inne zostać potvncrtlziirie badaiiieni histopa-
w którym określa się wielkość zajętycli naczyń
i charakter nacieku zapalricgo. Dalsze badania
celu stwierdzenie obecności zmian systemowych
Ryc. 294 Guzowate zapalenie naczyń. przyczyny choroby. Należy wykonać badanie tnorfo-
OB, badania oceniające czynność nerek i wątroby
E3 oziiac;/_enie autopizeeiwciał. Istotne jest ba-
za pomocą testów paskoviych i badanie osadu nio-
pozwala na wczesne wykrycie zajęcia nerek.
na grzliietoi-iych powiei'zchiiiaeli rąk, na kolanach, poślad-
kach i nogach na wysokosci ścięgien Achillesa, a także histo-
patologicznych cec_h leukocytoklastycznego zapalenia naczyń
(_ ryc_ 297). Zmiany mają początkowo kolor czerwonofioleto-
wobrązowy i mogą być bolesne. Utrzyniują się przez wiele lat
iwlóknieją, pozostawiając zanikowe blizny.
D|AGNosTY|‹A RóżN|cowA
Inne zapalenia drobnych naczyń skórnych, zespół Sweeta.
Choroba zwylde doskonale odpowiada na leczenie dapsoneni
ale może nawracać po zakończeniu leczenia.

zależy od nasilenia zmian skórnych, zajęcia innych

ichoroby podstawowej. Każda infekcja powodujące
naczyń niusi być leczoiia_ Jeśli zmiany zostały 'wywo-
należy go odstawić. Pomocne mogą być elewacja
i zastosowanie NL-PZ. W cięższycli pi'zypadkac.h
ch lub systernowych ziiyk_le podaje się doustnie
a iiastępnie leki oszczędzające kortykostero-
Llflk dapson i k_olchicyna, oraz leki iinmui'iosupi'esyjne.
Ryc. 295 Guzkowe zapalenie tętnic. Ryc. 296 Ziarniniak Wegenera
 ,pílv-"--_ -ie
_

I46 CZĘSC 1 Dermatozy

Choroby naczyń krwionośnych I47

P|oderm|a zgorzelmowa o|AGNos1Y|‹A Rozmcowa zfi

Owrzodzenia zrlne kotttzui dolny ch
nia ran, kila 1 inne zakazenia zapalenie
ne|=|N|c1A| oßmwv |‹L|N|czNE krzepnięcia
Jest to izadka nieiniekciąjna chotoba skori. cliaiaktenzująca
się obecnością gęstego bogatego w neutrolile nacteku zapal BADANIA DIAGNOSTYCZNE
negol uszkodzenia naczirn o zmtennvm nasileniu Moze miec Obraz htstopatologicznyjest romorodnş, 1
Chdffikřel lfillüpdtvüfnjf lub wtązac się z toznvmi chorobami Ily ale pomaga u na klutzeniu mm ch
0g0l110USU”0JÜ\Wm1 1 21'* ÍHSZC-Ed Z Zdpalm mi chorobami jelit kluczenia infekuqmcli przvczvn
zapalemcm stawou rozrostatm hematologiczm nu 1 gamm¿_
potrzebne specjalne barwteme materialu
patlarm monoklonalinnn Najczęsciej zajęte są podudzla 1 tu-
1 jego hodoula tntkrobiologtcziia
lou, ale zmiany. mogą występie w kazdej okolicy. W części
centralnej bolesnych czerwoiioniebieskich guzków tworzą się LECZENIE
8“"älĽ0\-mie pon-ięl<szające się owrzodzenia o nierównvch nie- W gwałtownie postępującej chorobie Y
bieskoczainych podmitiowanşfch brzegach (rvc 298) Wy-5tę_
zwylde niezbędnejest ogólne zastosowanie
-..
pulą różne P051-Hßie piodermii zgorzelinowej: ze zmianami Leki irnmunosupresyjne, takie jak np n

pÜWÍe1`3Ch0"*'11Y1T1í¬ l<I`0SI1<ü\1'frIt1i. wegetatyufmnii i pęcherzo- kofenolan mofctilu, mogą być zastosowanie W

xwnli (ryc. 299). Pacjenci często skarżą się na zie 53m0p0_
Czucie 1 mają gorączkę. Po rfifleczeliiu zwqffkle pozostają
zamkowe blizn;-' pizypoininające sito. Opóźnienie w ustaleniu
1`Ü¿P02na11ia i rozpoczęciu leczenia lub nieodpowietlnia inter-
l*"e13Ü.la CÜÍTUTĘÍCZDEŁ mogą prowadzić do gwałtownego rozwo-
ju owrzodzeń skora.
wantowj,‹'n1 w przypadkach nieodpo'
lubjako leki oszczędzające steroidy, Opisano
pię za pon roca in hibitorów TNF-alfa. Ag1¬¿~5wme.
oczyszczanie owrzodzeń może zaostrzvć
Ryc. 300 Zespół Sweeta.
nową, jednak wolne przeszczepy skóryi
dowli l<erat}„'noc§ttńw mogą prz',-'spieszvć gojenie
stosowane jednocześnie z lekami immu

Sweeta o|AGNosTY|‹A núżN|cowA

E5
em 7 I`ąCZ l<OWć1

za "eu
trofilowa)
Piotlermia zgorzelinowa, zapalenie naczyń.

BADAN|A o|AGNosTYczN|a
I OBJÅWY l(L|N|CZNE Badanie histopatologiczne wgtkazuje gęsty, bogaty w neutrofi-
neu troíílowa
' o ostr't"m
_ poczatku , charakte- le nacick zapaln'›,r. w górnej części naskć' rka. l\›'loze tez u-¬_i_rstę-
' ' ' bolesnrch blaszek
nagłym p0|;±vnen1em ' -'zapal- pov. ac' zapa'le me
` naczjfn, ale uwaza‹ się,_ że jest ono wtórne
(_r}"c. 300) czemu ton-atzşszş gorączka do ptocesttzapalncgoflfif morfologii l«.1'u1 stwierdza się eu o
neutrofilia. Zespół Sweeta moze mieć charakter cj-'lozę 1' neutroiii'tę. wartosci OB 1 C RP są ptitlxi-1«'ższt›1"1e.
może bvć '»'›"~.rw'ołt'.n'›,' przez leki lub związany
`" zwlaszcza
J 'z zaburzeniami
- - hematolo-
. LECZENIE
jak ostra bialaczka szpikowa. Przyczyna cho- Zi-wide uzyskuje się dobrą otipowiedź po zastosowaniu 4-6-
" przjrpatlkow. Zmiany
ia w okolo 00% tygo dinowcg
' = o leczenia kortykosteroitlaint. Sporadşfcznle,
Sueeta mogą być początkową manifestacja w ce lu za p obie gz"n1ianawrotom, wskazane jest dłuższe lecze-
go lub na wiele miesięcy poptzedzaćjc- nic. Skutecznş.-' jest rtiwniez jodek potasu, kolchicfrna 1 indo-
. Pacjent zm-'kie bardzo zle się czuje i utrzjxf- metacyna.
u niego na-'soka gorączka. Zmiany najczęściej
1 gorną część ciala.

Ryc. 298 Piodermia Ryc. 299 Piodermia zgorzelinowa -

zgorzelinowa - owrzodzenie.

ii
 _

I4B CZĘSC 1 Dermatozy Skórne manifestacje chorób ukladowyfh '49

IFESTACJE
KŁÅDOVVYC H
-n'S13'í'í-í'

|e CÍel'|1fle
OBJAWY |‹i.iiiiiczNE
bjasfjo o .iksaniitnej powierzchni w'y'SŁę-
-, ' ' li. Ftogowacenie
i okolic zg,i‹„.ciowyc t , ciem-
.
C] on C'i wspóliiiini
.' iiieclianizineni ich
Pm' . _z , _
Pmwdgpiidtibiiie stymulacja szlaków sygii
W-¿;0‹-itiiw ego w ii'-iskorku. 'Zmiany' sl'CO1`fl@
W plzebm gu 1-óznycli chorób pi'zeliiegfiJii.:
1, na skutek zwiększonej SLy'1'I1Ul9‹C.l1
dobiiego czynnika wzrostowego. Po-
Jgdląii łagotłiivch t`oi'ni
iesii›‹>flSŁ‹:i1'1i*'~*'P*`ÍŸ*'l "Ł ' E¿f'f'i:ri"-=.-
cliai'akterrElłląÜ}'Ül¬ 51% “"J'5lęPÜW3`
pogrubialej l 1,0 to-'alüi'‹.l„oii Š łowriie
ibrodaw' Ryc. 303 Rogowacenie ciemne
(wc 303) j¿1¿;.1ijwpai:lioi-iiifch (ryc. 304); _ _ __ F

obítliiiiljři takze oknliciż iłłłügifllłlfllną Í pa'

.. '.
wSj,¿¿_Zj_j.j5(‹__.C -_ IIÜWU
llil
_
- iwoiową
,_
pizitßíiflfzi-
..-
.
'› _T 'i '\'l"10-

p¿,,;;'-,jięlt rozszerzenie się zmian poza .

zajęcie
.c bloii "sluzowifcłi
' iflüb äTi1“łĹ"ł'_ PZP"
obecno~iiĹ'
. ._ silnie piainentowaiwcli
D ' brodawko-
Ryc. 30| Zapalenie podskórnej tkanki Ryc. 302 Rumień guzowaty. . . . .. rogoiiiec dłoni' i` zniiany'
tomu-¿}.5z,p;y z ,
tłuszczowej.

Pannizuliris (zapalenie DIAGNOSTYKA RóżN|C0wA od etioloiłji wi.-'i'ói"nia sit; Pięć išl*ł“'11Íi"Üll l¿"¿ł`
cicniiiegüi
podskórnej tkanki ta za iziirttosclerosis, zapalenie naczyń,
i ipo
tłuszczowej) lenie powięzi. _ 1;|;¿t'idiiii,, tlzietlzicztiną autt'isoI11illflÍE“

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE BADÅNÍÅ DIAGNOSTYCZNE _ p0\.\.'0tii_'iwaiią przez zaburzeiiia

Jest to zapalenie podskórnej tkanki tłuszczowej. Większość
zmian utrzyinuje się przewlelde, tygodnianii lub miesiącami,
i ma postać ruiiiieiiioiiyfch tkliwych i stwardmałyfch guzków
lub tarczek (ryc. 301). Zmiany' ustępują z tworzeniem się roz-
ległego zwłóknienia lub zaniku tkanki tłuszczowej. Podobnie
jak zapalenie naczy=i'i, zapalenie podskórnej tkanki tłuszczo-
wej może być procesem pierwotnym lub wtoriiyfm do wielu
Pobranie głębokiego wyfcinka skóry' i tkanki
wa kluczową role w ustaleniu rozpoznania
go. Koi'iiecziiiisć wykonania dalszych badań
od diagnostyki róznicowej (ii p. badanie radiograficzne
piersiowej i oznaczenie ASO w rumieriiu guzowatym).
cyjne zapalenie tkanki podskórnej nalezy' podejtzewać
dego pacjenta w stanie imrnuiiosupresji. W takim
min. akrtiiiiegabe. choiolię
chorobę Cusliinga i culŁ1'Zfi-'L1ż-
l 's' 'ii.i9't'it.'a'ris' - *‹'l'Ĺi“5lfżl1'-1.lilÊą U ÜlÍ"l3iÜlł
tloroslycli pocliodzeiiia azjatyckicgo lub
i przez leki, np. kwas n`Ll<oty=noyi"y' lub
Ą._i

1._.J

cliorób, takich jak choroby tkanki łącznej, zakażenia, sarko- nalezy' pobrac dodatkowy' materiał z ii-yciiika skóry do W.-j.„-,S-¿(±zzi związaną z gruczolakorakiein .-'
a,,-_-

idoza, niedobory enzymów ti'zustkow"y'ch, niedobór' alfa 1 -an- riiikrobiologicznej. p(~›l-torii-ioi-\-'eg‹_i, jajników lub niacicy.
t.y'tifypsy'iiy', cliloniak, uszkodzenie na skutek niskiej _ Ryc. 304 Rogowacenie ciemne
temperatury' í urazy' fizyczne. Wytifiziiia się cztery' główne LECZENIE A Różiuicowa
wzorce zapalenia tkanki podskói'i1ej: pi'zegr‹idoi-ty, zi_'azikowy', Leczenie ma ziiylde charakter wspomagający' i zależy'
_ . .F_ `-I F 3' _
iiypiysk z. liclieiiizacją, zlcwna i si itl-ten il-El b
.- 'Ĺ I'Ü_

riiieszanyi zapalenie podskórnej tkanki tłuszczowej z zapale-
niem i'iaczy'i'i. Ptuniień guzowatyjjest klasycznyfin pifzy'kładei"n
przegrodowego zapalenia podskórnej tkanki tłuszczowej.
Uwazaiiy' _jest za rea kcję riadwrazliwosci urucliarnianą przez
związane z infekcją aiitygeny. Typowe objawia się w postaci
tldiwy'cli, pi'zy'poniinający'ch since zmian zlokalizowanych
iia przediiicli powieizcliniacli potludzi (ryc. 302).
tologii leżącej ii podłoża zmian. Podawanie NLPZ liszaj aiiiyloitłoii-'yn
LECZEN|E
niekiedy' lagodzić bol. W cięzszycli pi'zy"padkach_
mogą być ogólnie podawane koi'tykosteroidy', jednak DÍÅGNOSTYCZNE Leczeiiie zalezi' od przy c.'i'I1i* Lhüfübi U'*UmU'1e Zlobllwl Ĺh
. ,. . . -' ' C i ii uzyfskaiiie iopiai\¬›
zastosowaniem nalezy' iifyfkliiczyć' przyczyny' infckcyjnfiä c postaci łagodnyclii złosliiiycli wy magii 11119' Ê-'›UZÜ“ Püzłl 111" I
nadto w leczeniu stosuje się dapson, kolcliicyiię, leki i odpowiednich badań.
inalaiycziie, talidomid i jodek potasu.
 l '

I50 CZĘSC 1 Dermatozy Skorne manifestacje chorob układowych I5l

.. . -. ' . -. - - 1: ' '
Í _.

P0 rqkefatøzy DIÅGNÜSTYKÅ ROZNICÜWA

DSAP iialczy ioznicowac z rozsiaiiy in

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE nwn iogowaceiiiein stiukonyni i
Porokeratozy są grupą zabiirzeń cliarakteryzującycli się obec- Linijn 1 poiokeiatoza moze pizypoiiiinać
nością złuszczających sie zinian, i-iyi¬aziiłe odgi'aiiiczoi'iych ce znamię iiaskorkowe, chociaz jest łatwa
od otoczenia, i szczególną cechą obrazu histopatologiczne- ii' badaniu łiistopatologicfniiii
go - blaszką rogową. Uważa sie, że zniiany rozwijają się z iiie-
jniiiiidliiwycli kloiióii-' keratyriocytów i mogą być dziedziczoiie, BADANIA DIAGNOSTYCZNE
zwykle autosoinaliiie doniiiiująco, lub nabyte w następstwie Badanie histopatologicziic iiycnika ze zmian
ekspozycji na słońce. Keratynocyty cechują się dysplazją o róz- nia obecnosci blaszki rogoii ej - viglobicnia
nyiii zaawaiisowaiiiu, która może eu-'olLiować. w lderuiiku pro- paiakcratoticziwtli ktiiiiórek uaistwy ro
cesu nowotwoi'owego. Zmiany' skórne mają postać
obiączkowatych blaszek z hi perkeratotycznyin walein na ob- LECZENIE
wodzie i często cliara kterystycziiyin zagłębiei'iiei'ii w części Mozna zastosoiiac kiioteiapię, niicjscowo
ce_i"iti'alnej (ryc. 305). Ütaczająca skóra jest sucha, pozbawio- uiacylti 1 laseioteiapię laserem ĹOF,
na włosów i zariikowa.. Wszystlde postacie porokeratozy, z wy-
ją_tl<ieni rozsiane] powiei'zchowncj porokeratozy słonecznej
(_d'isseni.iiiated saperƒicitil iicti-nie porolterotosis - DSAP), wy-
stępują rzadko.
Wy'i'óżnia się pięć ldinicznych podtypów tej patologii:

0 Poi'ti_keratozę li-'Iibellego. w której występujcjedna

(lub więcej) blaszka dobrze odgraniczona od otoczenia,
najczęsciej zlokalizowaiia na kończyiiach (ryc. 306).
Pocfzątktiwo, w dzieciństii-ie, stwiertlzii się niałc grudkí, Pgrokeratoza Ryc 306 Porokeratoza Mibellego
które w kolejnych lat.ach rozszerzają się odsi'odkowo,
osiągając kilka cei ity'iiietrów srednicy.
'I Rozsianą ptiwieizchowną porokeratozę słoneczną
(DSAP). która powstaje w srcdniin wieku; na obraz
kliniczny składają się liczne tlrobiie (poniżej 1 cin
śrcdiiicy), niori_timoi'liczne płaskie blaszki zlokalizowane
iia potltitlziacli (ryc. 307) i w iiinycli okolicach
dltigotiwale ekspoiiowaiiych na słońce, zwlaszcza
u osób ojasnej karnacji.
l”o'i'tiitti'i'tito.si.s pltiiita ris, pol'iiirii'is et dis.s't'iiiinal.(i,
która 1'ózi"ii się od DSAP tym, że zmiany i'i-ystępują
w miejscach niceksponowanych na słońce i mają swój
początek w dzieciństwie. Postać tę sty-iierdzario rói-niież
ii osób po przeszczepieniach iiarządów.
Ĺinijiią porokcratozę, która jest zawsze ograniczona
do _jednej kończyny' lub strony ciała; uklad zmian może
być półpascowy lub liiiijny' (ry'c. 308).
Porokeiatozy punktowe, które zajmują tylko dłonie
akt _
i podeszwy. Są to drobne hiperkeratotycziie blaszki
pi'zy'poiiiiiiające nasiona. Chorobie może towarzyszyć
porokeratoza Mibellego lub porokeratoza linijna.

307 Rozsiana powierzchowna RYC 303 Porokeratüzalmllna

słoneczna (DSAP)
’_'-_'_ _

is: część 1 Dermatozy Skórne manifestacje chorób układowych l53

Ziarniniak obrączkowaty DIAGNOSTYKA RÓŻMCOWA

nie tłuszczowëlte
Obraz.- ldiiiicziij.
` ' 1'
jest zazwyczaj
.' .- . . , ^ L
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Ziarniiiiak tilirączkowaty-' nalezy do stosunkowo często wystę-
gólnych przypadkacli ii alezy' wziąć pod .oßmwv i‹i.iN|czNe
skóry ze zmianami obrączkowatymi, takie jak
pujących cliorób, charaktei'yzującycl"i się obecnością zmian e sitonf obj-.ii-..~i'.. się it'i1=-W-C1 tlülfm*
kon_ -'f'aty_ .' odśi1 od kon
-' .."y, sarkoidoza
" ' Ä - ¿
__ b zaróa. y,;iiiikowej skóry' z żółtym przebai'_
degeneracyjiiych w obrębie kolagenu oraz nacicku limfohi-
obrączkowaty_ Hozsiana postać' ziarniiiiaka in 5' zzniiai
- -nmi
stiocytarnego (ziarniiiiakii iiekrobioty'cznego)_ i\la_jczęście_j C dcgeneracyjiiymi
_ -' _ kolagenu
_ _ _
może przypominać sarkoidozę, riiastocytozę j
stwierdza się asymetiycziie zmiaiiy o obrączkowatym ukła- i'.i'iri'iiiii'il›<oi-'»'"i'I“I1Í 5łĘg¿1.l¿lÜ}"ml SIŸÜŰ
cynozę rumieniowatą. R.ozsti'z.yga wynik ›. ' - . choroba dotyczy
dzie. składające się z rumieniowych grudek lub grudek cieli- podskoi nej. ?,'.a.¿*~"'"§'<-"fl._l _ _
gicznego.
stej baru-"_'_." (ryc. 309). Wykwity te występują iiajczęściej m ł o dyni lub średnim wieku, _ _ _
a zmiany skor-
na grzbietach rąk oraz stóp ii dzieci liib młodych osób doro- BADANIA DIAGNOSTYCZNE rz ediiifill- P(›wiei'2Cl1I11
' Pfldudm _ ĹFŸC', 311)'
P “się ¿¿,jj.,‹„..]¿1oti.'o iiatoniiast srodko-
słych i zazwyczaj nie dają żadnych objawów podmioto'aycli. 'szcl'5'-ł_- ` ,
W razie wątp_liwosci należy' iwyktinać biopsję
Powi_ększają się odśrodkowo i utrzymują i'niesiącam_i lub lata- stałą się lśniąße i zanikowe. z teleangiekta-
jest także wykonanie badania moczu w kierunku mają tendencję do ut_i'zyiiiy'wan1a się,
mi, zanim ustąpią bez pozostawienia blizii. Uogólniona lub
" - ow_ izodzen
dn tW¿„~¿eni_a . ' L- 3_1 2) ~ lV ob-_
rozsiane waiiaiity ziarniniaka obrączkowatego clii_iraktei¬y'zu- LECZENIE
ją się obecnością licziiych inałycli grudeki plam, zajmujących IJ als r/'.'d'itków skórii'i'ch; W Hlßlüüfliflh P135'
Ziarniniak obrączkowaty' ma tendeiicjç do się zfihurzenia czucia. U iniilcj WW-e.l
duże obszary skóry tułowia i kończyn (nic. 310). Istnieją kon-
powania i ii ni ektóiych paejentów, szczegól_nie ii
trowersje dotyczące związkii ziarniniaka obi'ączkowatego Pacjeiitów z obumieraniem tłuszczoi.'.'-i=.tĹ)'m
kojeriie pacjenta może okazać się wystarczające. W
z c.uki"2ycą. Wstępnie lub rozwinie się W Pfäifllüścli Chüclay'
zmiaii zlokalizowanych skuteczne bywają
się zwią'¿kii cliorobčf Z łmzlümimll gljkcmn Ob-
o silnym działaniu podawane miejscowo lub
='ite jest rzadkiin schorzeiiienl. “'"ł‹'łiięl3'l-1'
cjenci z uogółnioną chorobą mogą pozytywnie
niz 10-íi osób z cukrzyc'=lš .lesxfle m'łdZie'l
na leczenie PUW., a także na tloustiie podawanie
pozostāłlfål Płlpulac-ll'
lub cyklosporyny.
Ä ROZNICOWA
9 b rącz'koiiatv_.'. 't'H0?`ł1lł¿”'-'i
' '“*Wlłlküidüm' kępkiżółtc

- -1

D|AGNo5TYC2NE
.'_'Ł'¿ . _ - i
1111-;topatoltigicziiewyina_gi_ne_|es j ,
` 't`edi=niew 1`2YPfi'll“
_ P _
i .U ¬ "11 1
zmian atvpowyc-ll. ICĹŰTW-`l1 Objawy nie są
_ `¿".ł'.',_2_¬ii_3 .|.p'i"`
„L "-2,_
im "
_ Ć __\1aj_Ĺ,.J,_}..,.,ą,.j„¿-,11,¿¿,
- I _ .'. badania . ' w kierun
' ku cu-
l"._f
- -"' .:."o'Í° '_
-zo. _ _
"'›'.

.
I.-i
F'
'.`:\r_' "'.`
¬'\'
I

1-'
_J
_
=i._» _ _1 -III
_ 4'-
4
íyr-c. 3| I Obumieranie tłuszczowate skóry.
"_J.
\
'{r'Ę' _- . .
Í-1.
1 Q
1, .'¦ . _ 'i _ _
'‹
` ' ›. I I
_ _ 1 _ ~ - - ~ . "łnie działa' cych
moze byc iiiiejscowe stosowana. si _;l_ft_ _
' -
(pod oldtizjztl. doi_igii1sko".'¬.e.- wstr/Y
. 'ii-cia
I' iiiitąjśilowa
,___ _ _Ę PUV."i-tel“Ł1l3lił
_ _ Jednak zmiany
zazui, czaj pozostają.

I.--ø

Ê"o

Ryc. 309 Ziarniniak obrączkowaty. Ryc. 3I0 Rozsiany ziarniniak obrączkowaty-

BYC 3I2 Obumieranie tłuszczowate skóry
z owrzodzeniami.

i

l Skorne manifestacje chorób układowych _|55
l54 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
Sa rkoidoza
DE|=|N|cJA | OBJAWY |(L|N|czNE
Sarkoidoza. jest chorobą charakteryzująca się obecnością wie-
lonarządowego ubogolimfocytarnego ziarniniakowatego sta-
nu zapalnego bez serowacenia o nieznanej etiologii.
Manilestacje choroby są rózne. zależnie od tego, które narzą-
dy są zajęte. Zmiany skórne stwierdza się u około jednej
czwartej pacjentów z sarkoidozą układową. Sarkoidoza skór-
na może zostać rozpoznana przy braku zmian uldadowycli.
Skojarzenie rumienia guzowatego (przegrodowy typ zapale-
nia tkanki podskórnej) i obustronnej limfadenopatii wnękjest
często spotykane u młodych pacjentów. U pacjentów z bar-
dziej podstępnym początkiem choroby często występują pro-
blemy z oddychaniem i jedna lub więcej nizej opisanych
manifestacji sarkoidozy skórnej.
Lupus pcmcia są t.o przewlekłe zmiany rumieniowo-nacie-
kowe w obrębie skóry nosa (ryc. 3 1 3), najczęściej z zajęciem
górnych dróg oddechowych.
W sarkoidozie grudkowej i guzkowej występuje oşiisko-
wy naciek z ziarniniaków sarkoidalnych w skórze wlaści'.~.-'ej,
czego wynikiem jest tworzenie się dyskretnych guzków. Wy-
kwity guzkowe są asymetryczne, natomiast grudki - syme-
tryczne. Zmiany grutlkowe są często umiejscowione na karku
(ryc. 314); mogą być takze symetrycznie rozmieszczone
na skórze tułowia, pośladkówi kończyn. Na ogół ustępują sa-
moistnie. Guzki mogą występować w kazdej okolicy, ale mają
predylekcję do skóry wokół oczu (ryc. 315). Sarkoidoza
w bljznie przypomina zmiany występujące w obrębie starych
blizn (bliznowce), ale naciekom sarkoidalnym nie towarzyszy
świąd. Znane są także inne postacie sarkoidozy - obrączko-
wata i blaszkowata (iyc. 316).
D|AGNosrY|‹A nóżmcowa
Z wyjątkiem rumienia guzowategoi lupus pernio, które mają
stosunkowo charakterystyczne objawy kliniczne, sarkoidoza
może być pornyłona z ziarniniakicm obrączkowatym, obumie-
raniem tluszczowatym skóry, infekcyjnymi chorobami ziarni-
niakowymi, takimi jak gruzlica, a czasem również z liszajem
płaskim.
-i-
Ryc. 3 I 3 Lupus pernio.
IT
Ryc. 3I4 Sarkoidoza.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Istotne jest histopatologiczne potwierdzenie
na postawie badania wycinka skóry. Kiedy rozpoznanie
nie potwierdzone, w celu wykrycia ewentualnych zmian
dowych u pacjenta nalezy wykonać następujące
RTG klatki piersiowej, badanie czynności płuc, badanie
kardiograliczne, badanie morfologii kiyn, oznaczenie stężefi-
nia wapnia w surowicy krwi i parametrów funkcji wątrółfif
i nerek. Badania radiologiczne rąk mogą być przydatne'
w przypadku występowania objawów stawowych.
_I Guzki reumatoidalne-
DE|=|N|cJA I OBJAWY |‹L|N|czNE
3 | 5 Sarkoidoza grudkowa.
_I
c. 3 I 6 Sarkoidoza obrączkowaca.
zmian skórnych często poprawia się po miejscowym za-
iu silnie działających kortykosteroidów. Ogólne po-
takich leków, jak kortykosteroidy, rnetot1`Bl<SŁłi~,
i leki przeciwmalaryczne, może być korzystne. ale
skórne zwykle szybko nawracają po zakonczeniu te-
Decyzja o ich włączeniu musi być podjęła P0 11\"*"2glęÜ'
ciężkości choroby, ryzyka przejścia w stan p1'zewl@lĆi'
ewentualnej obecności zmian uldadowych.
Guzki reumatoidahie składają się z palisadowato ułożonych ne-
krobiotycznych ziarniniaków zlokalizowanych w tkance pod-
q1.;ó1'nęj' u pacjentów z seropozy't'-nmyzn reumatoidalnym
zapaleniem stawów. Mają postać podskornych guzkow bez
Wzrnozoncj tkliwcści, które pojawiają się ponad brzegiem łok-
ciowyin przedramienia. na powierzchni grzbiet.owej rąlś.
po stronie wrprostnej kolan i winnych okolicach u wspomnia-
nej gmpjf pacjentów' (ryc. 317). U około 20% pacjentów na róż-
nych etapach choroby rozwijają się guzki reumatoidalne.
|›|AGNosm‹A nózmcowa
W przypadku rozpoznanego reumatoidalnego zapalenia sta-
wów diagnoza jest zu-¬rl<1e łatwa do postawienia. Podskórna
postać -ziarniniaka obrączkowatego i guzki występujące w go-
rączce retiniatłfßíflfřl Tflfllåł l3Üd0bT1`i' Übfaz klinjcznł' l hł5lÜpa`
Łglngiczmz ale różnią się kontekstem klinicznym.
BADAN|A o|AGNosrYczNE
Rozpoznanie może potwierdzić badanie serologiczne w kierun-
ku czynnika reuniatoidalnego i badanie histopatologiczne.
LECZENIE
Guzki dające objawy przedmiotowe powin ny 2051352 \"i"YClę-ie
lub leczone za pomocą doogniskowych iniekcji z kortykoste-
roidów.
N _
Ryc. 317 Guzek reumatoidalny.
""I'íl"-'-_'

56 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Skórne manifestacje chorób układowych l57

Ziarniniakowe zapalenie Twardzina ograni

warg (zapalenie warg Meisnera) (morphea)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLIN
jest to rzadkie schorzenie charakteryzujące się obecnością
Twardzina ograniczona jest chorobą o
przewlekłego ziarniniakowego zapalenia warg, które są wyraż-
jawiającą się zlokalizowanym włóknieniem
nie i trwale obrzękníęte, a często również zabarwione na ko-
(latków.
lor fioletowy (ryc. 318). Badanie histopatologiczne ujawnia
Twardzinę ograniczoną można podzielić
przewlekłe zapalenie ziarniniakowe, jednak w przypadkach
ne postaci kliniczne:
idiopatycznych cechy choroby zíarniniakowej mogą w ogóle
nie być obecne. Ziarniniakowe zapalenie warg niekiedy 'wy-
' Twardzinę plackowatą, która jest
stępuje jako choroba izolowana, ale może też towarzyszyć
najczęstszyni typem morphea i
chorobie Leśniowskiego-Crohna lub sarkoidozie. Opisywano
obecnością delikatnie rumieniowej blaszjq'-Í.
także rozwój zmian w reakcji na dodatki do żywności, np. cy-
w ciągu kilku miesięcy twardnieje i zmienia
narnoniany. Ziarniniakowe zapalenie warg może wspólistnieć
na woskowy, oraz towarzyszącą utratą
z językiem pobruzdowanym i porażeniem nerwu twarz.owcgo
i atrolią gruczołów eltrynouych (ryc. 319)_
(zespół l'vIelkerssona-Rosenthala).
mają charakterystyczną sinolioletową
i w miarę ustępowania mogą ulegać
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
' Twardzinę linijną, która rozwija się '.'.
Histopatologiczne badanie wycinka wargi pomaga potwierdzić Ryc, 3 I9 Twardzina ograniczona.
ze zmianami pojawiającyrni się w
rozpoznanie. U pacjentów należy wykonać alergiczne testy
na kończynach.
naskórkowe w celu wykluczenia alergicznego kontaktowego
" Postępujący zanik połowiczy twarzy (zespół
zapalenia skóry.
Parryego-Romberga) _jest podobnym ' 1 1 1 _

linijnie procesem zajmującym połowę twarzy prwdüpodobnte chorobą o podłozu linmunü 0 BADANIA DIAGNOSTYCZNE _
D|AGNos'rY|‹a nóżwicowa Występuje często w dzieciństwie lub u mlodycli Rozpoznanie powinno zostać potwierdzone histopatologicz-
ze zmianami w obrębie Cytokin lcrąiřtifiłłüil Í Üzifłłłiü'
W przypadku wczesnych ataków choroby różnicowanie
dorosłych (twardzina typu „cięcia szablą"). W niektórych krajach opisywane zw1ą?.e^l< nym badaniem wycinka skóry. iii przypādkü C1101'Ubi' 0Ê5l"řm1:
z obrzękiem naczyniowym może być trudne, ale obrzęk
" Twardzinę ograniczoną uogólnioną, w której 'z zakażeniem Bo-rrelio bttrgdorfei'“i. 31111311? PTZYPÜ' czonej nie są potrzebne żadne dalsze badania, jednak jeśli
w ziarniniakowym zapaleniu warg szybko się utrwala. Przy-
obejmują znaczną powierzchnię ciała; zmiany twardnnę osnłnißzüria. '~rSzß2~'=*sf'11'1flŚ=1í""' übfębie
1 I 'I I r ł ¬ .. 1
podejrzewa się chorobę z Lyme, należy wykonać badanie se-
czyn powiększenia ust może być wiele innych. np. poinfekcyj-
narządowe nie występują. pojawiać się po zawodoWE'.] @l(i=PÜ?`-FÜJ1 na Śr? rologiczne w kierunku zakażenia Borreiio. W przypadku bar-
ny obrzęk Iimtatyczny lub chłoniak. 1 [¿¿](1e__j3k polichlorek winylu, rozpuszc.f.alDll<1 Of- dziej rozleglej choroby należy skontrolować morfologię krwi.
i pestycydy. OB, autoprzeciwciała oraz parametry czynności wątroby 1 ne -
LECZENIE
rek.
Zwylde pomocnejest leczenie za pomocą tloognisko\~.ych in- A nóżmcowa
iekcji kortykosteroidów w znieczuleniu rnieisconyni. W nie-
twardzmoviy typu Buschkego ma zwykle bflrålifll USÍÜ'
których przypadkach niezbędna jest plastyka redakcyjna LECZENIE
tw obrębie zmian nie obserwuje się zblflüflięflíüz WT'
warg. W przypadku zmian ograniczonych pomocnejest miejscowe
w morpheo. Liszaj twardzinowy mil Pffidrlekfllę
anogenitalnej. Obrazy h-Ífiiflpfliülügiüłffle Ê`W'11`d2Í11ł" lub doogniskowe podawanie kortykosteroidów. Opisano przy-
.

uogólnionej i twardziny Ulåflílüwfil -'iii takie S3'
w morphea nie obserwuje się objawów pozaskórnych.
zapalenie powięzi charakteryzuje się obecno-
tkankowej i obwodowej jak również włóknie-
położonych tkanek.
Dadki skutecznego leczenia Si"5l~em0W@g0 ll"'\'ř11`fl2Í11}" Üšfani'
czonej, m.in. za pomocą PUVA-terapii, kortykosteroidów,
metotreksatu, retinoidów i leków prze-ciwmalarycznych.

Ryc. 3 IB Ziarniniakowe zapalenie warg.

í
 -íę ji-

|58 CZĘŚĆ 1 Dermatozy

¬_""' l
__ __ .. _ _
Skórne manifestacje chorób układowych I59
d_. ._ _- -_-. ._ ~ ' _._ __ ¬_,¬_.__ .. ._ ' _ -.', _
. . Ł
- - v - ' '-- . _ ¬ - .v . . _ " " . _ __ _.'. ¬_. -._ -,---.' "
°-.. '
-.--_ '_
.- - __' .-_ _ _ _ -. . '- - --- _ -'
.| - _.
- . -, _ '
-'. "\| -_ _

Twardzina układowa BADANIA DIAGNOSTYCZNE

Rozpoznanie twardziny układowej ustala się
DE|=|N|cJA | OBJAWY |‹L|N|czNE nie zajęcia narządów wewnętrznych, np, na
Twardzina układowajest chorobą o nieznanej etiologii, która ków badania RTG przełyku z bąrytem 11:-lí _._

powoduje postępujące trwałe zwłóknienie, w szczególności parametrów funkcji nerek, badania RTG klatki
skóry oraz tkanek dolnych dróg oddechowych, przełyku i ne- stów czynnościowych układu oddechowego,
rek. Często objawia się w postaci zmian skórnych. Zwykle naj- się podwyższone miana autoprzeciwciał ANA - 1 :- ¬_-"
wcześniej pojawia się objaw Haynauda. Do innych wczesnych przeciwciał przeciw centromerom, anty-Scl-70
objawów przedmiotowych należą obrzęk rąk i owrzodzenia i anty-Ro,/SS-A. W ostre_j fazie choroby OB I
palców, z których może rozwinąć się zgorzel palców. Podob- spieszone.
ne zrniany mogą dotyczyć stóp. Postępujące wlóknienie skó-
ry ogranicza ruchomość palców i sprawia, że skóra wygląda LECZENIE
na napiętą i woskowatą (slderodaktylia) (ryc. 320). W związ- Istotne jest leczenie objawowe, gdyż brakuje
ku z akroosteolizą dochodzi do resorpcji opuszek palców. modyfikującej przebieg choroby. Pacjenci powinni
Klaczkowate teleangiektazje często zajmują duże obszary skó- chronić ręce przed utratą ciepla i unikać urazów zę
ry, a w twarzy uwagę zwraca dziobiasty nos i drobne usta, któ- na utrudnione gojenie się ran. Przydatne są l
rych otwieranie jest ograniczone, otoczone prornienistymi wiczki. Należy unikać palenia papierosów, Leki
bruzdami (ryc. 321). Zajęcie innych narządów objawia się ce naczynia mogą poprawić obwodowe ltrążenjg
zwłóknieniem płuc, zaburzeniem motoryki przełyku prowa- W przypadku poważnego niedokrwienia palców
dzącym do dysfagii i zachłystywania się, a także nadciśnie- zbędne są dożylne infuzje prostacykliny. gc. 32| Twardzina układowa.
niem złośliwym. Kobiety chorują częściej niż mężczyźni. foreza, plazmafereza w monoterapii lub w
z prednizolonem lub cyklofosfamidem znajdują
DIAGNOSTYKA RÓŻNICÜWÊ w leczeniu choroby' o ciężkim przebiegu.
Uogólniona postać twardziny ograniczonej. Czasem skiero-
dermia związana z wykonyw-'anym zawodem bardzo przypo-
mina twardzinę układową. Pacjenta, którego obraz kliniczny
wydaje się wskazywać na idiopatyczną twardzinę układową,
zawsze należy zapytać o to, _jaką pracę wykonuje.

l
Ryc. 322 Obrzęk twarclzinowy Buschkego.

_ BADANIA DIAGNOSTYCZNE
ktwardzmowy __ _ _ _
hke O Jesli choro bę poprzedziła
_ infekcja_ paciorkowcowa,
_ _ _ _miano_
_ g ASO może być podwyzszone. U osob dotoslych nalezy ozna
l OBJAWY K|_|N|czNĘ czyć Stężenie glukozy na czczo, a także wykonać badanie elek-
to rzadka Choroba manifestująca się w'ystępowaniem troforetyczne b'1ał e k w celu
. wty'krycia paraproteinemii.
napiętej stwarclnialej skóry (ryc. 322). NHSÊÊPUJÜ 53' LECZENIE
- - skóry. na skutek wzrostu ilosci
pogrubienie ` ' ` su bstan- _ _ ____ __h0m_
_ _ _ ' - - - ' Ł ' orv nieo racowano skutecznego eczema _j
międzykomorkowej. Choroba może miec ostry początek, D0 BJP . P _ _ _ _
3,- jnfekcją górnych dróg oddechowych, zwlaszcza b je` dna k wiadomo, ze może ona ustEtP1C W Clřtgu iülku mie'
jub püwojny przebieg u dorosłych chorych na culq-yy- sięcy lub lat.
u których często w' wyniku choroby podstawowfłl Pülfiwlřł'
zzniany w tętnicach. Opisano także }1Íf'-'i'P3fll'¿l= W klórftich
wystąpiła u osób z paraproteinemią.
Ryc. 320 Twardzina układowa.

m
'-i|----- ;---_-

|6o czĘśc'
-z
1 Dermatozy
-""=~-' ._'= 'l'-“` -- ¬. __
Skórne manifestacje chorób układowyfih W'
Ê'
___ ,_ |_,.,_
' \-

Zapalenie nieniowatif
skórno-mięśniowe (DLE)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Zapalenie skórno-mięśniowe jest rzadką chorobą skóry, mię-
uAwv |‹L|N|czNE
śni i naczyń krwionośnych, której cechą charakterystyczną
.'1<rßt±1‹t›w¬.~' (dfwrid łapie fiwthflfifislfl-
àdko ,występująca przewlekła choroba
jest wysypka na twarzy i rękach, a takze osłabienie sily mię- 1..„.ZUj¿›_ się obecnością zlokalizowanych
śniowej i stan zapalny. Wyróżnia się dwie postacie tej choro-
by: postać dziecięcą, która zwykle rozpoczyna się przed 10. llących blaszek, ustępuiřlcilßh Z 23m'
m i zaburzeniem Plāneniacji' Zwfkle
rokiem życia, i postać dorosłych, która rozwija się głównie
e są na głowie i szyi, niekiedy również
u osób między 40. a 60. rokiem zycia. U dorosłych często
u podłoża zapalenia skórno-mięśniowego lezy nowotwór. lą rozsiany Charakter. W übfębíe “'}'k“"Í'
za się rumień, złuszczanie, hiperkerato-
Charakterystycznejest fioletowe zabarwienie zmian skór-
giektazje, hiper- i ÍIÍIJÜPÍŠIÍWÜŁÊC-lę okaz
nych oraz występowanie tzw. objawu heliotropu z obrzękiem Ec. 325 Toczeń rumieniowaty krążkowy.
¦25 i 326). Blaszki mogą umiejscawiać
okolic oczodolowych (ryc. 323). Zasięg zmian może się mej Skóry g1Ü„,.,.¬¿,«, na granicy czerwieni
zwiększać na skutek zajęcia eksponowanych na światło oko-
bie błony śluzowej jamy ustnej. Czasem
lic szyi i górnej części klatki piersiowej. W obrębie skóry rąk
typominające odmrozenia.
można stwierdzić poszerzone naczynia włosowate wałów pa-
znokciovtych i zmiany w obrębie oskórka (ryc. 324). Grudki
Gottrona są to zmiany rumieniowo-złuszczające występujące
l nóżmcowa
;zaj płaski, gruźlica toczniowa, sarkoido-
nad stawami międzypaliczkowymi i śródręczno~paliczkowy- nfekcje ziarniniakowe.
mi, które mogą współistnieó z liniami Dowiinga, podobnymi
linijnymi zmianami na grzbietowej powierzchni palców ENOSTYCZNE
nad kośćmi śródręcza.
mvjast charakteiystycznyz stwierdza się
Moze dojść nie tylko do zapalenia mięśni szkieletowych,
lczkowate w obrębílf kümófek “rarmw
ale takze do zajęcia mięśniówki gladlciej, co prowadzi do dys-
et zmiany degeneracyjne tkanki Íłłüzflel
iagii i dystonii oraz upośledzenia perystaltykijeiit. Innymi do¬
lfocytarne zlokalizowane szczególnie wo-
brze poznanymi objawami choroby są: zwlóknienie płuc,
eży wykonac następülřłüe badama lqlfq'
zapalenie mięśnia sercowego i zapalenie siatkówki. Kalcyno-
av oznaczenie OB i Iflíüllā P1`1ef"i`*"*'C1*1l
za skóiyjest późną manifestacja zapalenia skórno-mięśnio-
:enia ewentualnego zajęcia ukiadowflgü-
wego i szczególnie wyraznie zaznacza się w postaci dziecięcej.
Livedo -retica.laris i owrzodzenia skóry są rzadko spotykane.

|›|AGNosrY|‹A nóżmcowa Ryc. 324 Zapalenie skórne-mięśniowe.

sxome mog,-4 ulec nasílenil-1 IJÜÜ WPilf“"iE"m Slünca' dla'
Ĺ~-ajeżv.¿¿0S,¿,w;1ć. kremy z filtrem przeciwsłonecznym
Mieszane choroba tkanki łącznej, twardzina układowa, toczeń , „_ _ .- ' = ' lnvm
ochronną. Kottykostetoidy o silny ni 1 bardříü S1 .
rumieniowaty ukladowy.
'u Są zazx-Wczaj Skuteczne, jednak leczenie należYP1`0'
.i_ . - ' ' ' ' ' ste-
BADANIA DIAGNOSTYCZNE '.›1ć.-szczególnie
_:í F
ostroznie.
.
Doustne
.
podawanie
. -
kotii
'
140
LECZENIE :i _ . lekow przeciwmalaiycznych
Badania histopatologiczne bioptatów ze skóry pomagają _ , _ _ , , _ _ _ ¬ ' ` . z 1o talidonndu częb
orn ostacią cho-
U prawie wszystloch chorych z zajęciem mięsm mezb r 3113 P0l@Pf=2@11le Stanu PHCJÜIW1 P ąp
w ustaleniu diagnozy, jednak czasem niestwierdza się żad- _ . . , - - ' ' ' ' ' ` ` zać skutecznośóleków
jest doustne podawanie kortykosteroidow w wysok1ch._ __Palenie pElP19f0S°""' moze Zmmels
nych zmian histopatologicznych lub są one minimalne. Nie- kach, ustalanych w zalezności od aktywności choroby. `wmalaI'YCZUi'Ch' ' ' ' `k
prawidłowe mogą być wyniki badania elektromiogralicznego oszczędzające kortykosteroidy, takie jak azatioprynai JT. Ryc. 326 Toczen rumieniowaty |<fąZ OWY-
iakty¬wność enzymów mięśniowych, w tym kinazy kreatynino- treksat, mogą zostać później włączone do leczenia wcelu-_ 1,"
wej (CPK). Należy 'wykonac badania w kierunku autoprzeciw- skania długotrwałej kontroli choroby.
ciał przeciw rozpuszczalnym antygenom jądrowym (ENA)
ianty-Jo-1. U dorosłych należy przeprowadzić kompleksową
diagnostykę W celu wykrycia nowotworu.

'
¬-um--"- ___ i

loz cZ_Ę'_ś_Ć_ 1_ Dermatozy Skórne manifestacje chorób układowych

' ' ' '|- ' '-1' ,.„ 1 "..-
"' "r "'-._":| ..- '-'n'-

E ieniowaty o|AGNosrY|‹A Różmcowa

(SLE) Mieszane choroba tkanki łącznej, toczen rumieniowaty krąż-
kowy. Humien na twarzy może przypominać zapalenie skóry,
WY KLINICZNE zapalenie skórno-mięśniowe. różę lub trądzik różowaty.

wjelonarządowa choroba zapalna, najczę

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
stawy i układ naczyniowy, związana
gicznymi. Toczefi rumieniowaty Charakterystycznąjest obecność przeciwciał przeciw dvnini-
jupzis erytliematosas - SLE} jest rzadko ciowemu DNA. Należy przeprowadzić pelne badania bioche-
nąix-x'iększ.e ryzyko zacliorowauia doty- miczne i hematologiczna W przebiegu choroby mogą
pochodzcnia af1'okaraibsl~'.iego. Charakte- \-wystąpić: niedokrwistość bemolityczna, leukopenia, limfope-
"SLE jest obecność nieswoistych narządowo nia, trombocytopenia i podwyższenie wartości OB. W celu
a zwłaszcza przeciwciał skierowanych prze- oceny stopnia zajęcia nerek należy' zbadać ich czynność. Stę-
DNA i przeciwciała anty-Sm. żenie sldadowych dopełniacza w osoczu może być obniżone.
występujące w przebiegu SLE mają postać Często stwierdza się obecność. przeciwciał antyfosfolipido-
plamisto-grudko wych w¬ykn-'itów z riiewielkiin wych, w tym antykoagulantu toczniowego - mają one wów-
Lokaljzują się najc.zęsciej w obrębie skóry eks- czas związek z zakrzepicą i wczesnymi poronieniami.
promieniowanie słoneczne (ryc. 328 i 329). Pomocne bywa również badanie histopatologiczne. Badanie
w kształcie motyla na twarzy nie zawsze za pomocą immunoiluorescencji bezpośredniej może wyka-
1 objawem są okołopaznokciowe telean- zać obecność złogów immunoglobulin na granicy skórno-na-
RYC' 327 Podostry skórny toczen rumieniowaty obecność narlżerek w obrębie błon ślu- skórkowej z materiału pobranego ze zmiany' skórnej zarówno
ustnej i rozległa utrata włosów. Nadwrażliwość
w przypadku SLE, jaki [ILE (lapas bo-nd).
może być wyraźna, a ekspozycja na UV
wt-'sicw nowych, ostrych zmian skórnych
LECZENIE
P0d?S1¦['y skórny toczeń D|AGNos1'Y|‹A nóżmcowa SLE może być wywoływany lub nasilany przez promieniowa-
rumlemowaty pęcherzyków. Do innych cech klinicznych ukla-
Ł'-'¿“"Ê'3”2I"'f-"T*-. toczen rumieniowaty ukiadgwy rumieniowatego należą: gorączka, poliartral- nie sloneczne, stres, zakażenia i pewne leki, których z tego po-
czeń rumieniowaty krążkowy. nerek, leukopenia., zapalenie błon surowiczych, wodu należy unikać. Stosowanie kortykosteroidów jest
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
ból w obrębie klatki p.iet's'iowej typowy dla zapa- niezbędne w ostrej fazie choroby. W przypadku braku odpo-
Te" Szczególny PÜÊHFP tocznia charakteryzuje się obecnością BADAMA o|AGNosTYczNE zapalenie osierdzia, zapalenie płuc i ericefa- wiedzi na leczenie lub prowadzenia terapii bez użycia stero-
1rozsianych,s".'met
I - Ą. ' ' ' rozmieszczonych
f"iC¿I¬11e ' .- ., zmian
_ . rumienio-
. _
Müffülüglii krwi, mocznik, elektrolity, kreatynina skórne ustępują bez bliznowacenia. idów lub z użyciem obniżonych ich dawek należy dołączyć
yo-z usz , -f ' . ~ -_ . . , dodatkowe leki o działaniu immunosupresyjnyrn. Leki prze-
k ł Cíaląclcłl' kiüre müšrł U11'-'žf. postac yiyk\i-'1toi-vgrt1d- funkcji “"'=lÜ`Übf"~ lJI'2cciwciała ANA, anty-Ro. t 1
'owo-z uszcz' .. ' ›
_ _ _ ? iląc-ich lub W5'l\“'¬f`1l-0\'¬‹“ obrączkowatych ciw podwójnej nici DNA (dsDNA_). Należy ciwmalatyczne mniej skuteczne niż w przypadku DLE. Ro-
1P0l1Cł'I<l1C2nÍ."Cl1 Í.1'}'C- 327). Nasilenie zmian jest riajrriękąyę 'wywiad n celu stwierdzenia, czy choroba niejest kowanie w przypadku SLE jest bardzo zróżnicowane,
W górnej części tL1łoy1.›ia_? na 531,-j 1 W gńmej Części ramion co
na lekami. a prognozowany okres przeżycia zależy' od stopnia zajęcia na-
.lesl 2"'fl`Q2-HUB Z flāłdwrażliii-'ością na światło i obecnością prze rządów wewnętrznych i częstości występowania zaostrzeń.
ciwcialan f- -' _ - _ . . LECZENIE
_ _ I il R0' Zmian? U-“-¬lĘ'l3'UJPl bez bliznowacenia, w prze-
ciwienstwie do tocznia rurnieniowatego krążków
._ ‹ fego. D zleci
' '
Unil"tanie
` sniatła
* słonecznf. go 1' ochrona przed
matek
Ę chóru* c -' C ~ -' , . `
J=l }` h na podostry skorny toczen rumleniowaty. _
p'"¿eC“'“'l1i1]Êl'"i'C1I1E. Iflkie jak hy(l1'oksvc_lilorochinai
są oba;-çzone zwiększonym nqęfkjem wstąpienia wmdzone
nt.t mog;2 byt fi stosona1iełąt.zn.xe.
- .. ' V» cięzszych
go bloku serca i tocznia rumieniowatego noworodków Częgm
:oby skuteczne są doustnie pgdwfane
stwie1'dza
_ si. ', . .' sj.‹¬sternone.
1*? 0b„I'łWj . np. zapalenie
., - staw.-«j.'0, w__I dja¿e_
ietmoidy 1 leki miinuriostipresyjne.
go pacjenci mogą spełniać kryteria diagnostyczne SLE jed-
nak rokowan` i ~ - f .- ' . " 'H ą I.
_ 1*' ll mi Pfśiiřflflixu jest dobre. Chorobę moze
'›-\-'1~'wolywac również stosowanie niektórych leków. m i d'
,' _ “' _ - . n. iu-
retykowt1azydon~yeh, giyzeořulwiny, terbinafimz, bj0j,¿e1.ó,_,,. k¿_l_
nalów wapnio'wych i etanerceptu l

328 Toczeń rumieniowaty układowy. Ryc. 329 Toczeń rumieniowaty układowy.

 _ip
mi

I64 1 Dermatozy Skorne manifestacje chorob układowych l65

'L _' ' _. _ - , .
' ' ' ._ _. -. __ _,_ __ _ _; _ -

Rumien wielo
3Í\
DEFINICJA I OBJAWY
Jest to ostra zapalna choroba skórvi błon
nością charakterystycznych zniian
cych tarczę strzelniczą lub tęczówką
wywołujące identyfikuje się w około 50%
Ściejjest to wirus op1¬t-'ş,gf;;¿|<j yęwjdej lub
tyczna. Ĺmiany skórne mogą mjeć
lub bąbli pol<rzy¬t~.'kowyc_h. Zmiam.
strzelniczą składają się z ruxiiiemowej
części środkowej i zapalnie zmienionych
(ryc. 330). Najcięższe zmiany skórne J
ble 1-' ëlk, Stöpi części wtfprostnych- \.¬,„„.kwity
rozsiane. Mogą również pojawić; się' _.
my ustnej i narządów płciowych, 3 także
(lyc. 331). Choroba czasem ma nanrotowy
również Ílęchfifłüiiiir' fłlfllień wiełopostaciowlf

D|AcNos1'Y|m Różmcowa Ryc. 332 Choroba Stilla.

Osutki polekowe, toczen runiieniowny
niowa. Ć

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
il badaniu h1stopatolog,1cznym zazwyczaj Stilla D|AGNos1¬n‹A nóżnlcowa
raktełirstlicznll Übfiiz Ê Êilllfllënieni w obI'Ę'bie Pol‹'„rzy'wka, reaktywne stany rumieniowe, w tym rumień
i zny1'od1iie1iiein komórek dolnych warstw brzeżny (gorączka reumatyczna), i toczen rumieniowaty.
I OBJAWY KLINICZNE
LECZENIE Stilla na ogół dotyczy dzieci. Najej obraz kliniczny
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
się: zapalenie stawów, gorączka, ból gardła, limfatle-
l"'*"l'i<'**ifsff` ='›¿12*f*'Tr'f12fli ustępują W f-neu 2-3 tygodni. w zapalenie błon surowiczych i przejściowe zmiany pla- Odczyn Biernackiegojest przyspieszony. W morfolofi krwi
kuzmit
tł I ogi" ¬ _. się
amczonych stosuje ._jędyme
. jeczeme
.. można stwierdzić neutrolilię. Badania czynności wątroby nie-
. Charakterystyczne zmiany skórne bez
we, natomiast zmiany w obrębie narządu wzroku kiedy wykazują zapalenie wątroby.
h dolegliwości świządoyiych występują u oko-
natychmiastowegj konsultacji 0]¿UjiS[¿„.cznej_ wfarmść-
pacjentów. Są to rumieniowe plamy ze zblednięciami
S['e1:fllf|0lel`3P11 ÜŠÜÜTÊJ Wüiążjest przedmiotem LECZENIE
Ryc. 330 Rumień wielopostaciowy. centralnej iwokól zmiany (ryc. 332). Pojawiają się
mm=-tj mozna ", przeprowadzic
- f krotkie,
- l-2-tygodn1owe_
. Za leki pierwszego rzutu uważa się niesteroidowe leki prze-
z gorączką w porze wieczornej, natomiast nie
kortykosteroidami w małęjących dawkach W ciwzapalne, jednak czasem niezbędne jest ogólne podawanie
w godzinach rannych. Choroba utrzymuje się stale
5Ü011Ír'Ch owlzodzeń w obrębie jamy ustnej należjz glikokortykosteroidów.
często jej wystąpienie poprzedza ból gardła.
Üdpüwiedniaz Plimülfif"=`1I3i<'2 düżklną. Długoterminowe
Pfleciwymusowe może okazać się pomocne w
nawrot.oni choroby u pacjentów cierpiących na
mien wielopostaciowy.

l
Ryc. 33| Rumień wielopostaciowy na języku,
66 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Zmiany polekowe l67
I' 5
__..~ __ z '-.| - . ¬ _-.
_ . I. "- .-"-- --_j ' 'u Mt ___ ' 1--. _ " ‹ I _._-' '-1. . '_' _ '

ZMIANY POLEKOWE
Ziniany skórne sta|1oyt-ią`jeclną z najczęstszych tnanii`estacji
ni cpoządanych reakcji polekon-"_5.fcli. Ich rzeczyyvista częstość
występowania _jest trudna do olo'eślenia_. gdyz łagodne i przej-
ściowe zmiany często nie są odntiton-'ya-'a1'ie. a takze dlatego,
ze niektóre choroby skóry mogą być fałszywie przypisywarie
lekoni. Niektóre grupy pacjentów są szczególnie narażone
na uystępowani.e niepożądanych reakcji polekowycli. Klasycz-
nyrn przykładeni takiej sytuacji jest ii-ysypka po ampicylinie
u pacjentów leczonych z powodu niononukleozy zakaźnej
(ryc. 333). Niepoządane reakcje polekowe n-ystępu__ją częściej
u pt-1c_je1u.óww starszym nicku i chorujących na zespół naby-
tego upośledzenia odporności (AIDS).
Lekarni najczęściej pon-'odu_jącyrni zmiany skórne są: an-
tybiotyki. niesteroidowe leki przeciwzapalne. leki przeciwpo-
daczkowei leki kardiologiczne. takie jak inhibi tory konn-'ertazy
angiotensyny, blokery kanalon' wapnitm-ych i amiodaron.
W przypadku pacjentów pi'zj-jnnijącycli wielo leków wskaza-
nie tego środka, który odpowiada za wystąpietiie zmian. mo-
ze być trudne - zwykle odstawia się lek najbardziej
..podejrzany”. Rozpoznanie może byc potwierdzone W próbie
prowokacji, jednak nalezy wziąć pod uwagę ryzyko, które czę-
stop1'ze'a-'aza nad korzyścianii. W przypadku reakcji \~\-=yp1'y-
skouych i planiisto-grutikoyi-'ych testy nasltó1'ko'.-ve rzadko są
diagnostyczne.
Osutki plamisto-grudkowe
(exanthema)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
.I est to najczęstszy typ polekon-ych reakcji skórnych. występti'
jący u 2-3% pacjentów po zastosowaniu niemal kazdego leku.
zu-ylde W ciągu 3 tygodni od rozpoczęcia leczenia. Typowo
na tułowiii i kończynach pojawia się odropodobna wysypka
składająca się z drobnych 'ayki-i-'itt'1i-y ruinienio›wo-grutłko-
wycli, które mają tendencję do zle'»yar1ia się (ryc. 334). Pole-
kowe osutki plamisto-grudkon-'e często powstają w niiejscach
urazu lub ucisku, a ich obraz kliniczny bywa bardzo różnorod-
ny. z dominacja drobnych grudek lub duzych plam, u-j,'sypl<_i
o układzie si_ateczkon-'atyni lub policyklicznego bądz rozległe-
go rumienia. Do powi-'stania zmian [nogą być predysponoi-'~-'ane
okolice wyp1'zeniowe. Czasem zajęte są także dłonie i pode-
szwy. ale twarz jest na ogół oszczędzona. Na konczynach dol-
nych często 'występują zmiany pralnicze. li.-'loze równiez dojść
do rozwoju nadżerkowego zapalenia jamy ustnej. Zmianoin
'E Uogólniona osutka
owa (AGEP)
OBJAWY KLINICZNE
Z LEKAMI
osutka krostkoi-ya (acute generalizcd. exe-ii.
p'ast't¿.losis - AGEP) są to zmiany krostkowe o na
1 -związzine z przyjmowaniein leku. Chorobę tę
ć przede wszystkim z łuszczyca krostkową.
niewielkie niezx-n'ązane z rnieszkami ii-'łostiwyriii krost
skupiska. które mają tendencję do zajinoa-'ania po-
ygięcim-'.'ych dtizx-'c'l1 sttliyów; tor-yarzyszą iln
Ryc 333 Osutka po amptcylmie
rozsiane uykn-'ity (ryc. 335). Moze i'ńn-"tiiez nystępo-
i eozvnofilia. W większości opisanych przypad-
IE pojawiły się po zastosowaniu antybiotyków
penicylin lub makrolidów. ale stu-"ie1¬dzano je tālliž Eł
innych lekach.
pół DRESS (reakcja
owa 2 eozynofilią
jawami ogólnoustrojowymil
|c1A. oBJAwY |‹|.|N|czNe | L|a|‹|
jce z|v||ANY
'azywołany przez leki \-\-ielo1u11'ządon"_tfzespól naflwrā Ż-
charakteryzujący się obecnością zmian skórnych. z to-
eozynofilią i objawami ogólnot1.strojon-yn1i. Z-iyykle
3-6 tygodni po wdrożeniu leczenia. Na obraz.
skórnych gkładają się: oarzęk twarzy z nacieczonyini
ii uogólniona wysypka planiisto-grtidkon-'a lub krost-
która c'.-ifoltitlje W złuszczające zapalenie skóry. Inne ob-
Ryc 334 Osutka plam|sto grudkowa
polekowe. ale zi-irykle zaczynają się na twarzy_. a potem
przestrzenia__ją na tułów; częściej towarzyszy im wstrząs,
rączka i limfadenopatia.
jai-W to: gorączka, linifadenopatia, zaburzenia hematologicz-
ne (cozynolilia. atypowa linifocytoza). zapalenie wątroby. za-
palenie płuc i zapalenie mięśnia se1'c.o¬.-yego. W terapii zwykle
stosuje sie podawane doustnie kortykosteroidy.
Zespół DRESS może zostać 'wys-ifolaiiy przez wiele leków,
ale przede wszystkiin przez leki przecinpadaczkowei antybio-
tyki.
Pęcherzowe reakcje
polekowe
DEFINICJA. OBJAWY KLINICZNE I LEKI
WYWOŁUJĄCE ZMlåNY
J est to heterogen na grupa reakcji skórnych obejmująca wie-
le różni-'ch ninifestacji klinicznych i rneclianízmów. Leki mo-
gą indukować rozwój pęcherfifüití Pfimfigüldll ÍPÜUŸZ SU* 54
i 56") oraz pseudoporfi1'íí, Cilüfübii P1-`¿YP01T1iflfll5lÜEăl P01`fi1'ÍfÊ«
ale z prtiwidlov.-"ym nietabolizrnein porfiryn. Penicylamina
¿“..V1¿1e -,.q.-¬.1-Ułiije pęcherzycę liściastą, natomiast kapto-
piyl - pęcherzycę zu-yldą. Obserwoyraiio pojan-ienie się peni-
figoidu bliziion-'aciejącego po zastosowaniu kl.on1dyny¬
a wcześniej praktololu. W przebiegu rumienia trwałego 1 po-
lekowego zapalenia 1'1aczyń może dochodzić do tu-'o1'ze11ia
zmian pęcherzowych, a ty przebiegu toksycznej nekrohzy na-
¿ . '- I _.' _ T '_ '
Skürka (j_0¿;¿-¿¿- Ü-p¿¿{f‹ş~m_.g.l rter_.rolysts TEl\) (patrz
SU- 170) _ dr, 1-Qzległeąo tworzenia się pęcherzy. Wiele leków
może indukować rozyfój pęclierzy na drodze reakcji fototok-
53-Cz11@j (patrz str. 1'ř"2}. Pęcherze mogą pojawić się u pacjen-
¿¿¬',\,.„.~ W Śpjągzce. często W miejscach potldzinfanycli uclskoi-'n.
po p1'zedawkon-'aniti barbitu1_'a1'iów, metadonu. l;I'ÓjpÍE'I`SC1E'-'
ni0“_.„__.Ch jej¿Ó,__.„.. pm¿C1¬,.»..-glępresx-jnych i benzodiazepin.
335l
_ _
17'.-._ - .
_

' 'HE
skórnym niekiedy towarzyszą gorączka i śr»-iąd. Zwykle osut- LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY ' _
1 1- 'L

ki plamisto-grudkowe ustępują ze ziuszczanienl. a czasem Lekanii najcześciej powodującymi osutki plamist .» ""'¿"_"_,-I-;I
_
.lt~._

z przebarwieniern pozapalnym. Zmiany skórne występujące

IH
Q-"`_-,-"l7Ÿý
:tP'„
.,-'H -3
są: ampicylina i penicylina. sull`onamidy. fenylbutazon.
W przebiegu chorób 1.-i='i1'L|son-'ycli rnogą przypominać osutki toina, karbainazepina, złoto i gentainycyna.
.f I
Ryc. 335 Ostra uogolniona osutka krostkowa.
-
8 czięść 1 Dermatozy
"' -' 't . - ` I ' ' 'I . ..__-
_ - '- F Ł _.
pok;-zywka
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Pokizywka jest na drugim miejscu wśród najczęściej występu-
jących skórnych alergicznych reakcji na leki. Możliwe patome-
chan izmy zmian to nadwrażliwość typu I (inediowana przez
iinmunoglobuliny IgE), reakcja kompleksów iinmunologicz-
nych (typu choroby posurowiczej) i bezpośrednie uwolnienie
histaminy z iiiastocytów. Zmiany skórne stanowią bąble po-
krzy¬wkowe, iiiekiedyo układzie policyklicznym (ryc. 336), któ-
re ustępują bez pozostawienia blizn lub suchości skóry (patrz
str. 32). Poki"z.ywka zwykle ustępuje po odstawieniu prowoku-
jącegoją leku, ale przez kilka tygodni nioże nawracać.
LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY
Najczęściej ii-ystąpieiiie zmian prowokują penicylina i salicy-
lany. Często wywołują je także: preparaty krwi, szczepionki,
radiologiczne śi'odki kontrastujące, NLPZ, cefalosporyna i in-
hibitory konwertazy anglotensyny. Przewlekła poltrzywka idio-
patyczna może być także zaostrzana przez leki, do których
należą kwas acetylosalicylowy i NLPZ oraz opiaty.
Zapalenie naczyń
DEF|N|cJA | oB.|AwY KLINICZNE
Zapalenie naczyń jest skutkiem tworzenia się kompleksów
iinrriunologicznycli, czego następstwem jest stan zapalny
i niartwica naczyń krwionośnych (patrz str. 143). Polekowe
zapalenie naczyń może obejmować skórę i/lub narządy we-
wnętrzne. Wzorzec zmian skórnych może wskazywać na ka-
liber zajętych naczyń. Zapalenie naczyń włosowatycli
charakteryzuje się obecnością przebarwionych plam typu pie-
przu Cayenne, zapalenie drobnych naczyń żylnych - wyczu-
walną palpacyjnie plamicą (ryc. 337), a zapalenie tętnic -
bolesnymi guzkami. Wszystkie postacie zapalenia naczyń roz-
wijają się głównie w obrębie podutłzi.
LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY
Wiele grup leków może wpłynąć na powstanie zapalenia iia-
czyń. Należą do nich: tiazydy, sulfonamidy, penicyljna, anty-
biotyki z grupy fluorochinoloiiów, inhibitory konwertazy
angiotensyny, cymetydyna, allopurinol. hydralazyna, cbinidy-
iia, fenylbutazon, produkty krwiopochodne i radiologiczne
środki cieniujące (kontrastujące).
Zmiany polekowe I69
í'-“"'“'i
4 4: `
.
Zespoł Stevensa-Jnh
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZ " 'K
Zespół Stei ensa-Johnsona jest cię?
lopostaciowego (erytlitnia iiiiiltiƒorme _ EM)
jącą się iozłegłyin zajęciem błon 51
ton aizyszą objawi iikładoii e
Objawy prodiomalne w postaci gorątzkl 1
tzucia poprzedzają po awienie si zmian
czemu towarzyszy (lub nic) iozsieiy
tarczy strzelniczej cliarakteiysti tznych dla
Błony sluzowc, najczęsciej jamy ustnej drog
is ojowek mogą byt ii znaczny in stopniu zajętg
sto toyi arzyszą ii tóine zakazenia (rjc 3381
jakosci zycia jest znaczące Chorzy skaizą si
bólowe, powikłania oczne, zaburzenia
trudnosci yy przyjiiiowaniu pokarnioyi stałych O rzywkowa reakcja polekowe Ryc 337 Polekowe zapalenie naczyn
W ai tosc kortykosteroidotei apii ogolnej pozostaje
LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY
Ruinien wielopostaciowy (patrz sti 164) jest
dukoyi any przez ioznc infekcje, ale spoiadycznie
ływac go leki Zespol Stei ensa-Johnsona
wywołany przez leki Naitzęstszymi ezynnikaini
cymi są sulfonamidy, ko-trimoksazol
tazon, fenytoina, karbarnazepina,
chlorpropamid, diuietiki tiazydowe i leki
laktyce nialarii
Rumlen trwały
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to reakcja skórna, ktorej cechą charal
wroty w tym samym miejscu (miejscach) po ZeSP0l Stevensa"lohnsona RYC 339 Zespol sœvensklohnsona
leku Zwykle zmiany są indukowane przezjeden
lina jest takze nadyi razliwosć krzyzoiia Tvpone
dobrze odgraniczone, ola ągłe lub ovt aliie, ciemne
ne ogriiska (ryc 340) ustępujące z pozostawieniein
inentacji pozapalnej Dosć częste jest występowanie
(ryc 341) Zmiany powstają w ciągu 8 godzin od
ku, zwykle na konczynacli narządach płciowych i iy
penanaliiej Zajęte mogą byc błony sluzoiie
LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY
Wiele lekow inoze wyiiołać rumien trvi ałv ale
wstaje on po podaniu tetracikbn, sulłoiiainidow,
mi i oksyfenbiitazonu
340 Rumien trwały Ryc 34| Rumien trwały
 lg Ji-

I "Ií-I'--'-_
I10 CZĘŚĆ 1 Dermatozy Zmiany polekowe ITI
___ __ -I _I I

| ... I'
_ . _ . . . .-- ."_'1.' 1-* ' '
-" 1- hl' 'I '|_ 'I H . I. H i',.__ .-1 0 J.-.- .'.-I Ådł-_LI
I ¬..-ŁL4---" --'-'1 ¬ I _ _ ,_ . _. . . `-_ --_ 5 Ł' -.. ‹'_ rfi ¦ł'.i.|.1...Ä.'¿ ¿¿'o¬'~.' Ł.."'-;Ł-LŠ¦'.';."

~- Toksyczna nekroliza fiszajopodobne

Ê naskorka (zespol Lyella)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to zagrażająca życiu choroba skóry
iieki'olizą ii-'szystkich i-iarstw naskórka i jego
niujc ponad 309-'ti poii"iei'zcliiii ciala. Często na
przed rozi-i-'ojeni zespołu ii-'ystç'pują_ objai-iy
staci odropodobiiycli lub zlewiiycli zmian ri
kalizowanycli na twarzy] kończynacli. Następnje
pojawiają się ziiiiany pęclie1'zykoi-yo. zlei-yająee się
wiotkic pęcherze. latii"o ulegające pęknięcia,
jest spełzaiiie dużych obszarów naskórka (ry-c_
Błony śluzowe są zazi-i-yczaj w znacznej iiiierze
czy to śluzówekjainy ustnej, spojói-i-'ek. tcliawicy,
gioiiu anogenitalnego. ii-łoże także nastąpić
RYC. 342 Toksytzna nekfcliza naskórka. paziiokci. O obecności choroby ogóliiousti'ojoi‹i-'ej
gorączka, leukocytoza, zaburzenia elektrolitowe oraz
__ aktyi-'mości eiizymóii-' ii=ąti¬obtii-iycli. Poi-iikłania w
1-Å
| o8iAwY |‹i.|N|czNE
l.kO“_.¿. 1-(-ićwe mogą przypoiniiiać itliopatycz-
po Ć UZ .-jr 47 i Dotlatkoiinii- obrazie hi-
Ĺpa „,.,ą.-gyęjjiije ogiiiskoiifii para keraloza
Ti_-'poii'e ziniiain* to iioletowe, llliićlklßz tli-`*lIÍ*'Sli“-iii'
Osujkj 1j5;_'_ąjo|)ot'liiliiie iiiają. teiitlencję do ztiji'i'joy~'Ł1-
" „_ .hni5j¿Ó,\_.- (ryc. 345) i inogąii-'sjjaółistniec ze
pOW1L1:i(łi'ileiiieiiłi skóry (WC. 34Üi} ÍUÜ l3*1`Ü""*"i“l*"iĆ
Wysieiy zniian może i-i=¬_i=stą]JíĆ PU L1l1lÍ~"'~"*"1'f3' 1'-'lllill ll”-
miesięcv od i'oz`PoczĘ'¿`Í3Ĺ@1`ř1PÍÍ- PU Ü'3l5l3""`”Ü"1u łfi"
je j¿›_1-(iii ziniaiiy powoli cofają się. W l71"¿}'Pi1Ĺl1'¿U
wylonty zlokalizoi-yaiic Są “""łl'1ř1lSCHCl`1 El{ś›l1_Ül`1Ü“"fi'
światło. Ponadto Po eltsPtiz§fC`.l1 na otlczyii niki dt* '-Ü'
ktiltii'oii-ytli łilinów może i-i"l`5l3lll“¿ 11533-lümlte
ygntakttiwe zapalenie skóry.

każeń ii-'tóriiych i iiieii-ydoliitiści wielonai'ządowej są

WYWOŁUJĄCE ZMIANY
_jak w przypadku oparzeń i wiążą się ze znaczną I _ , . .¬ '. - ' '- sto
osutki Dolekoi-ie "\'“.~ *=ĹĘ'ł3U.l‹i Síüáfřšülmlllüę 1.
stią. Ĺ./.ęsti mi poii ikłaiiiaini clioiobi są zaburzenia
u: I.ii'<:*-tJ?1i".itóii-' złota. 1.ieiiiCÍ\"li1"111"łÍ'-Z i“fĹ'ř"fi mna 1'
tacji i zespol siiclitgo oka. Leczt-.iiie ii-spiiiiiiigająçę
kapiopij- lu. diurety . -'koii-'tiazi-doiiw-th. lfill-if-."ld1“› - -
' " I " r ' ' - 'I -' r I
. J
byc proii adzone na oddziale iiiteiisifii-'iiej terapii lub
iiycli i pizeciiygriiżliczycb.
nioiijm. bkutetznosc takich inetod leczen1a,jak
danie wysokich dawek kortifkosteroitlów, dożylne íyç. 345 Liszajowata osutka poleküwfi-
\ .N iiiimunoglobiiliii i doustne podawanie cyklosporyny
stała ii pcliii poti-yiei tlzona ze względu na rfatlloe
_ nie clioiobi-.

LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY

Łtiologię polekoiyą stwierdza się nawet w ?5%
Wiele lekow moze ii-yiifolyi-i-'ac tę chorobę, jedriak
jej i-iystąpieiiie wiąże się z zastosowanieni: sulfonarnidóiy,
Ryc. 343 Tciksyczna nekrciliza naskórka. ków z grupy NLPZ. ti:-fiiytoiiiy, leków z grupy penicylin,

piirinolu. karbainazepiiiy i barliituraiiói-i'.

I

íyc. 346 Liszajowata osutka polekowa.

Ryc. 344 Toksyczna nekroliza naskórka.

?
 mi
`

I 72 CZĘŚĆ 1 Dermatozy
- .il '. . _
._ - _._..¿_ - ' .- _ i...`-lig”,
n

Nadwrażliwość na światło
F Í..

DEFINICJA I OBJÅWY KLINICZNE

wotwo_r_y_
Są to reakcje skórne po ekspozycji na lek i światło. o podłożu
ł`ototoksyczii_i-'iii lub iotoaleigicziiyiii. Rozróżniciiie tych
dwóch typów reakcji na podstaii-ie obrazu klinicznego może
być niemożliwe, a ponadto niektóre leki mogą iiywoływać oba
typy reakcji. Reakcje fototoksyczne są częstsze i może do nich
dojść ii iiieiiial wszystkich osóli pod wariiiil~;iem przyjęcia od-
powiedniej dawki leku i ekspozycji na śi-i-iatło. W przypadku
reakcji fotoalergicznycli wyiiiagana jest interakcja leku, pro-
mieni UV i układu iiiiinunologicziiego.
Reakcje fototoksyczne niają postać nasilonego oparzenia
słonecznego z rumieiiiem, obrzękiem, pęcherzanii, sącze- godne nowotwory wywodzące się
niem i złuszczaniem, a póżniej - pizeliaryi-ieiiianii. Do wysie-
wu zmian w reakcji fototoksycznej dochodzi w ciągu 24
-J

Ł-1-'Č' naskorka
godzin od ekspozycji na lek; zmiany ustępują w ciągu tygo- Ryc 347 Reakcja polekowa związana
dnia. Wysypki fotoalergiczne ustępują w ciągu kilku tygodni, z nadwrazliwoscią na swiatło godne nowotwory wy\N0dZąC@ Się
a nawet miesięcy. W przypadku reakcji fotoiileigcziiej iiykiifi-
ty iiiają zmieiiny charakter. Mogą pojawić się ruinieniowe e skory własciwej
blaszki, ii-ypiysk, pęcherzyki i pęcherze. Z-niiany są chai'akte-
rystycznie rozmieszczone w okolicach eksponoii-'ai'iycli
na słońce, takich _jak ti-yarz i szyja (ryc. 34 7). a także grzbie-
godne guzy WYWOÜZQCG SIĘ
towe powiei'zchnie rąk i ii-yprostne powierzchnie przedra- przydatkow Skory
rnion. Do l`otooiiycholizy (ryc. 348) może dojść zarówno
ii' przebiegu reakcji lbtotoksycznych, jak i fotoalergicznych.
. *li-,q'›.n.1.1 Łagodne zmiany melanocytowe
L|a|‹| wYwoŁuJĄcE zM|ANY
Reakcje iiatlii-'i_'ażłiii-'ości na światło najczęściej obserwowaiic Nowotwory złosliwe | ich stany
są w przypadku stosowaiiia NLPÍŁ, antybiotyków z grupy te- Ryc 348 Fotoonycholiza
tracykliii (zwłaszcza doksycykliny), sulfonainitlów, diurety- prekursorowe
ków tiazytloii-'ycli i leków kardiologicznych, zwłaszcza
iiiliibitorów konwert.azy angiotensyiiy i aniiotlaronii.
Skorne choroby limfoproliferacyjne
Jodzica
Przerost dziąseł DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Dlugotrii ale podaii anie małych daii ekjod ku lub bi omku
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE rc spoiiodowac wi stąpienie zmian skoi ni ch ktorym
Leki poiyodiiją przerost dziąsel przez indukowanie r1euti'ope- szą (lub iiie) zajęcie błon sluzoiiw cli oraz
nii i imrntiiiosu presji lub przez modylikację proliferacji i nie- ogolnoustiojoiic Najbardziej charakteii styczne są
tabolizinu fibroblastów. Cyklosporyna oddziałuje zarówno ti ądzikopodobnt lub bujaj joe Jod moze wiwfolac
na układ immunologiczny, jak i fibroblasty. tiądzikopodobiit grudki 1 kiostlo, napięte pęcherze
Przerost dziąseł zi-i-iązany ze stosoiyaniem cyl-;losporyny nei liipeitroliczne bujające gory li bi oinizmie
jest zwykle ograniczony do wolnego brzegu dziąsełi biodawek dzikopodobrie i bujającc stiiierdza się częściej, a
iiiiędzyzębowycli. Często toi-yarz1i"szyniii krwawieiiie. Antago- rzadziej iiiz ii' jotli ziiiie Bujające jodo lub broinodeimie
niści kanałów wapiiiowych (zi-i-'iaszcza nifcdypiiia) mogą po- gą niiec bardzo sugestiwny obiaz kliniczni, z na
wodować guzkoi-i-"y lub rozsiany przerost dziąsel. mi inasami lnpei tioficznego naskorka 1 licziiimi
co iniituje pęcheizycę bujającą lub inlekcję
LEKI WYWOŁUJĄCE ZMIANY Powazne, a czasami siniertelne reakcje mogą być
Cyklosporyna, iiifedypina i fenytoina. podaniem iadiologcznego srodka kontiastującego
cego jod ii pacjentowi uczulonycli
- ` -A í

4 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Łagodne nowotwory Wywüdząœ się Z naskórka '75

.. _-. ,__ -mi -__ ." " __

ŁAGODNE Noworwonv Znam|ę Iojowe '-\ "' '.'_ ñ " '-'Ĺ"'*

.n-.

wYwoQzĄcE s|Ę 50 ..›- -..-

z NAs|‹om‹A DE|=|N|cm I OBJAWY KLI

Iest to litmtattoma poeliotlzenta n
it p1zewaza]a,t,e} częsci 7 grucfołou lojowych
Znamię naskórkowe .fmiani nianilesttną się jako plaskie
'tp'

_ ›-.-_

DEFINICJA I OBJAWY |(L|N|czNE b asfki lub plamş zlokal1fo'aane ii obrębie

jest to znamię złożone z l<eratf,›'r1t1cyttāw rozn'ijając_\'ch się glow» W okresie pokinttnia zmianv staj glę
dankouate(1}t..350). iiifczesmej często
z niepranitiloi-vego klonu komórek. Niemal wszystkie znamio-
zone. W oln'ebie znami_eni.a lojowego mogą
na naskórkoii-'e układają się wzdltiz linii Blaschko. które. jak
łagodne tioi-t'oti-ror;-' von-\'oclzące się 7
sie tnvaza. oclzi-t"ie1¬cietl|a_ja droge rnigraeji koiiiorek ektoder-
nak t'},-'zyko transforn1at.jinowotwo1'owej W ciągu
my z grzebienia 1'te1'n-'oi-reg:_› podczas enibríogeliezy. Znarnio-
jest niskie. Najczęściej powstającjmi
na naskót'kon-'e zazu-ji-'czai są obecne już od urodzenia
podatav'nio.kon1ot'koi-W.
iu"_\_'stc¿¬.puja_ u 0,1-0,5% osób do1*osł}-'cli. Zaraz. po urodzeniu
Znamię łojowe. Ryc. 35| Brodawka łojotokowa 0 typüwel
wyglądają jak różni-1-'e lub nieznacznie piginentowane pasma
lub blaszki. Z niekieni stają się ciemniejsze, a ich powierzch-
D|AGNos1'Y|‹A nóżmcowa brodawkowatej powierzchni.
nia - bardziej brodawkowata (13-'c. 349). 'Znainiortom tjmi ino-
Brodawka lojotokowa, .syriagozry5-t-¿¿dg„0ma
Przepuklina iiidzgowtt. chociaz spotykana
s¬z
zc towa1'z_\_i'sz}fć wiele zaburzeń t'ozii'ojow}'cl'1. „Zespól
musi bz,-*Ć uwzględniona W diagnostjfce iożriicowej
znamion naskorkow}'eli definiuje sie jako i-'i'spúi\-iq-'stępowa-
du na kornuiiikację z inozgietn.
nie znamienia loiowego iƒlulzi hrodawkca-i"atego oraz zaburzeń
rozi-»'oio\-t-'roli oś1'ot.lkoi-rege sfssteniu nerwowego, narządu
wzroku .i ukladu kostnego.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiezne.
|:›|AGNosrY|‹A aóżmcowa
LECZENIE
B1'otlat-vki Wiruson-fe o linijnjifni układzie. Wj-'cięcie we i-'iezesnjfm okresie doroslotšci może być:

gane ze ta-'zglętlow kosirietyeznj-'ch oraz ze względu

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
ko zezloślindenitt.
Badanie histopatologiczne pon"inno być przeproi-radzone
W celu zróżnicowania znaroion tiaskti1'kt1aą=‹:'li epidennoli-
tj»-'eznji-'cli i nieepiderint_›lilji'czn}:eli. _Jest to o tyle istotne, ze Ryc. 353 Nieregularna blaszkowata brodawka
zaburzenia getietycziie ii-ji-'stęjitijaee u pa.t;;jentów ze zna-
352 Brodawka łojotokowa
kształcie. łojotokowa.
mionami epidermolitjfczngnni moga zostać przekazane po- 4
toinstwu. Ujai-'miają się n-'owezzis jako pęclierzowa
n-'rodzona eryt|'oden1ia ichtiotj,~'ezna Ĺballotts' t`cl'¿tlz_tjo.s'iƒbi'n2
awka Iojot0I‹0Wa BADANIA DIAGNOSTYCZNE
e'tjt;tlzi'ofl‹?rrr2.(t - BIE.. patrz str. T'3`]|.
I CECHY KLINICZNE " . ._ . -' ' " .‹ -' ~›]u xw -'onanrt
stwach, nalezy' usulT=1<3 lllb Püddåc lmüpąll “ U' ' C
LECZENIE
to przebatw-nlona b1'odawkowat.a grudka lub blaszka, ktß- badania liisto|)atolog1CEi1fi>E'Í*-
Mriieisze zniiany rnozna skutecznie lec'z}=ć za pomocą krio- na skutek lagodnej proliferacji lkeralE‹'1}ÜÜ-Ĺ"l0“"'
terapii lub laseroterapii. Klif pt¬z§rpatlkt1 i-n_ększ}.fc:li znamion
lßlotokowe vi¬,~'SlĘ'Pt1.l3‹ Pon-'szeeliliie u osob IJf`l""*Ÿ>"'
KA nóżN|cowA
z tovrat'z.}'szą_c.ą hiperkeratozą mozna zastosować' doustne .
31¿¿d@_ - ptzcbarwtone
płaskie, . _ _ ' .= -zona "1n=natwarZ'i'
Í _ 11'1USZÊi
N V ÜYČ
_
40. roku zę-'cia i ich liczba 'ta-'zrast.a w1_'a'.‹'. z wiekiem. NEłJĹ`?-Ę`-'
leczenie retinoidami. Pacjenci z rozpoznanynr epiderrnoli- ,_ _ _ ¬ › F ' ' t' złośl_i\-va. Rozroznienie
uniiejscowione są na tułowiu i to-'a1'z'}-'. ale inogą rozn1co'-\-ane z płatną soc.ze'a'1eo'aa ą I _ ¬
t.yczn_\,-“rn b1'oclau-'kowatf,-'tn znainienietn naskórkciwş-'n'1, któ- Ć '. 't-‹-„=. \~vszvstl~:icli okolicach. e 113 S10,-je.-¿zn¿.;g¿i ' atvpowego
rogowacl - - znarntenia
_ melanoc}'-
,
1'z}-' planują _posiadanie potoriistwa, pon-'inni skonsultować . . _ _, -. › jl' ve o moze byc trudne.
Zmiany mogą mieć IIUSÍÜČĹ (OWE-go 1 (rzadko) czerniaka zios-n- g I I A Ham
sie ir poradni genetş-'czr|e_j ze wzgledtt na ryzşfko iwstapietiitt __ , ›, _. _ . -lv Uljfgz khnieznşf zosta znnu _-
Blaszki o zaljarwieniu b1`¿IZÜ“"l`I`*`-W-Űll'fmt 5l}1`3W1¿ÜąCĘl_ szc/.egohm vitedif ÊĹ-
BIE u dziecka. przez uraz bądź zakazenie.
nrazenie tłustej. 0 owalnyrn kształcie i lJr'tidttivktnvHí'3I
powierzchni. Blas'/.ka t1§,=gląd¿1„.lł11<l3}'l3F'lE1 Í}1"ZÍ*?l`r"le~lÜ'""1
do nonnalnej otaczająœj jłł SkŰ1"T" f.1`l"Ü' 351)' LECZENIE ł
Guza o zabanix-ieniu bfłiZÜ“"§*111'lÜ3¿11`1IÍ"111' lmpulastegn Zaziwezaj zmiane usu=.\'a się ze względów estetşfet'/.t_il\'‹1:l1 lu_)
kształtu, o relatş-'vfltië _tšlřld-lilfêl l30“"l*f1`ÍÊhm*_ J _ ;.'. powodu świądu. Żanianş' pow1e1'zclio\-t-ne tno?-fi! *FC na
„n¿11.;i~;¿1;j_¿i1-1ej" przez zaczopowane ttjśela 1'11l<fifi1¿l<f>`*^ ne zapomocą kriote1'‹1Pll 1 Lłiififfln Clgkle-gn aziotu* mę SĹ?
wlosowycli (ryc. 352)- _ natomiast- usunięb? P173' UÊFCÍU lÍ*'żeCZkÜl""3n1a' kulłgulaql
Ryc. 349 Znamię naskórkowe. Nietegltlariiej blaszki o zabarwieniu jast1ob1'ąztm¶.-fni. lub elekt1'odes§,'kac:ji.
nieznacznie iuszCZł1C'¿¬łj Się Ĺ1`§‹”3- 353)'
 -A

IT6 CZĘŚĆ2 Nowotwory Łagodne nowotwory wywodzące się z naskórka I71 __ _ _ ' .-z.¬--- .
, _ _ _. _ |_ "' _ ' .'\ .

_ › "" 1

Dermatosis papulosa nigra |:›|AGNosm‹A nóżmcowa ak ”

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Plamy soczewicowate. okomórkowy
mthoma)
Są to grudkowe 'iw-'ki"i'ity o zwiększonej pigmentacji, przypo- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
minające brodawki lojotokowe, zlokalizowane na skórze Nie są wymagane. I OBJAWY KLINICZNE
twarzy i szyi. Powstają na skutek defektu rozwojowego jed-
ustępujący' samoistnie, spowodowany szybką
nostki wlosow-'o-łojowej. Patologia ta jest niezwylde rozpo- LECZENIE .' " " ' ` ' 't"II`li8-- l
wszecliniona wśród osob rasy czarnej. Zmiany składają się
keratynocyt.ow. Åmiany pojawtiją SIĘ 1 J j
Większość pacjentów nie wymaga leczenia ych na słońce. szczegolnie na głowie
z malych ciemnych płarnek i gruclek, często dość licznych, być usunięte przy użyciu elektrokoagulacji lub gÓ1~nyç_l1. Pojedyncza twarda grudka o zabar-
w obrębie pol.ic/.ków i czoła.
lub cielistym szybko powiększa się w ciągll
lub tygotliii. Na końcu fazy wzrostu zmiana ma
.symemycziiego kopulastego guzka pokrytego scien- i
Ĺl
t
naskórkiem, z widocznymi tełeangiektazjami i cen-
połgżonyin czopcm rogowym (ryc. 355 i 356).
ustępuje samoistnie w ciągu kilku miesięcy, pozo-
.I

zagłębioną błiznę. I
|

Ryc. 355 Kerotooconrhoma z centralnym

się że \.\.3f5tępoi-y':itiie kerat'oaco.n.tltorao ma związek czopem rogowym.
na promieniowanie UV. Jednak, w przeciwień-
tio raka kołczystoko1'_1io1'kowego, rogowiak kolczystoko-
występuje zwykle u osob w średnim wieku
w populacji osob w starszym ynektt nić'
5-;io Zmiany rnnogie mogą pojawiać się u osób
presją oraz z rozrostem nowotworowym. Zmia-
się samoistnie występują w zespole Fergusona-

IA DIAGNOSTYCZNE
liistopatologiczne w cełu wyl<luczenia raka kolczy-
go.

rY|‹A Różmcowa
inwazyjnego raka kolczystokomorkowego i ro-
kolczystokomórkowego może być klinicznie i histo-
trudne; w razie jakich kolwiek wątpliwości guz
t_yy¿~ leg.-¿ony jak inwazyjny rak kolczystokomórkcwi-y
y autorzy uważają rogowiaka kolcz.ystokon'1orkowe-
za postać dobrze zróznicowanego raka kolezystokomór-
- przyp. red. wyd. poł.)

Leczenie
Wycięcie w celu histopatologicznego potwierdzüflífl 1"f-'Í'-'P0'
mania.
Ryc. 354 Dermorosis papulosa nigra.

Ryc. 356 Kerotoocanthomo.

E
 ei Ai

8 CZĘŚĆ2 Nowotwory _
e nowotwory WYWDÓZQCE SIĘ Z “askórka '79

Ryc. 357 Rogowiakjasnokomórkowy. Ryc. 358 Torbtel naskorkowa.

359 Torbieltricholemmalna. RYC' 360 Prosaki'

í. __.¬7_i l

wiak jasnokomórkowy Torbiel naskórkowa iel tricholemmalna

='é"fin"o
ā° U egosa) Prosak
DE|=|N|cJA| OBJAWY |‹L|N|czNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE I OBJAWY KLINICZNE De|=|N|cJA | oeiman' |‹|.|N|czN|z
Jest to guzek o złuszczającej się powierzchni zlokalizowany to cvsta 'vwpełnititia keratyną zlokalizowana w obrębie Jest to mała torbiel podnaskćrkowa. Prosaki są zazii'i=¬_t"f-`li=_?1.l
Jest to zawierająca keratynę torbiel otoczona przez
na kończynach dolnych; wywodzi się z duzych, zawierają-
kę o układzie watstwowyin identycznym jak w
l .¿¿kf,1-¬„.- ¿¿ł0u."y„ o wyścićłce pt'zy*potnit1Etlřt'3E'l 130' nmogie 1 mają eharattei- ui‹›i›filrfl2ni': twflirß \*t?'S*'fëP“J*t
cych glikogen keratynocytćit-'. Guzek jest pojedynczy, czer- zewnętrzną włosa. Ma postać twardego, Pl-7'-e5U“"3l' w okolicy powiek Í PÜüC3kŰ“' mlüdlich kübiet W postaci _ma-
Występuje powszechnie i manifestuje się jako miękki
wony (rzadziej brązowy), dobrze odgraniczony,
suwalny. kopulasty guzek o wielkości od kilku
guzka zlokalizowanego na giüwífł (1¬.*"'f-`› 359)' Mól? łych (1-2 mm eainayi uałwh sf'1d@1<(o'~'~'‹ 360)- 7-mlafltf
o średnicy 0,5-2 cm, z bardzo nieznacznym złuszczaniem przypadku wtórnego nadkażenia moze być bolesny mogą rowniez pojawiać się w olq-osie rtiemowlęcytn. Pyosalo
do kilku centymetrów połączony z lezącym wyzej
powierzchni. a niekiedy sączący (ryc. 357). Ten łagodny ucisku. Zaztmy-'czaj występuje u osob młodych 1 vi- sred- p0'„~..'5t;1_ją albo w obrębie niedostatecznie rozvnn1ęt.eg0 gru-
kiem, często z obecnym w części centralnej
nowotwór' występuje relatywnie rzadko i dotyczy doroslych wieku. lvlnogie torbiele mogą byc dztedziczone autoso- czołu lojowego. albo uszkodzonego przewodu eltri”`1Ü“'eg0
(ryc. 358). Zmiany. które dotyczą zazwyczaj młodych
w średnim lub starszym wieku. dominująco. 3,1-uozołu potowego w następstwie tworzenia się pęclietza
doroslych lub osob w średnim wieku, lokalizują się na
podnaskórkowego (np. w przebiegu pęcherzowego oddziela-
na głowie. szyi, ramionach i klatce piersiowej. Mogą
NosTY|‹A Różmcowa nia się naskorka, porfirii skćrnej późnej, pemfigoidu pęche-
D|AGNosrY|‹A nóżmcowa wtornemu nadkazeniu lub samoistnie uwalniają białą
ttywodzące się z p1zy=datkćn" skory. rzowego) lub radioterapii.
watą masę keratynową. Torbiele naskórkowe często
Włókniak skóry, ziarniniak ropotwćrczy, brodawka lojoto-
ją się także po urazie. w 'wyniku implantacji
kowa. LECZENIE
fragmentu naskorka do skory właściwej. ilfínogie torbiele _
Zmjamz -
zlokalizowane .. ' 1' stanowiące
na twarzy ' ` problem ko-
chirurgiczne.
skórkowe występujące w okresie dzieciństwa są cechą -
Smetyczny W Wjfşlu .
przypadkach mozna' usunąc' za p omoc 3.
LECZENIE
rakterystyczną zespołu Gardnera i zespołu
Wycięcie chirurgiczne. sterylnej igły bez miejscowego znieczulenia lub za p0H10C*řl
nabłoniakow podstai-'mokomórkot-'tycli (zespołu Gorlina).
punktowej koagulacji.

LECZENIE
Zmiany dające objawy lub szpecące mogą zostać iiycięlël
gdy nie są objęte procesem zapalnym. Niekompletne w)'CÍęĹ*Í
cie może prowadzić do riaywotot-t'.

í
80 część 2 Nowotwory Łagod ne nowotwory wywodzące się ze skory własctwej IBI
.znaifiuniiâ

ŁAGODNE N0w0Two RY powlek

:"'v'}_'^\fVPDZĄCE s|Ę ze SKÓRY Xamhügranuloma
SÜWEJ oe|=|N|c1A | oai KLINICZNE
Jest to łagodn y nonotyiór
i _ wywodzący blaszh qp0¬_¬_¿,¿1 otyane odkładamem się
włókniak ±Vłłal' ry zwykle występuje yye uczesn 'I Lgllry pouteki mogą yyystępowac
erolcr111a,(ryc 363)
dy nicznie ustę P u.IE U yyaększogq I n
DEFINICJA I OBJÅIIIIY KLINICZNE ?1n1any pojedyncze, chociaz =
.IGSĽ to guzek
zima W mnüåłfi Zmiany' mamfestu nozmcowa
- skórn y zbudowany z - -_ _ .I
na tyle chaiakterysty e.-1113 ze pomyłe-
stiocytów Í külagenu ;f toyy'1rzys. plizleplallljących Slę hh nozółte gfüfilkl 'Ĺ1¬‹c 362) któ
' ` - * ' `* 'E32-'Ją lperpazją naskól-jm Vs ŠÓITIBJ Czesci ciała
* oraz na tyyyrzy
16 na z mną dermatozą jest mało prawdopodob-
Te powszechnie “Tstępulřlce zmiany' zazwyczaj ' - ' dotyczą
_ zostayytenrem zanikoyt ej blizny zaJęlß
küńczirri dolnych mlodych osob doroslych (1-y.-C _ 351). prm-- |' nyewnętrzne oraz - nayiet u 10%
düpodobnie s''il ef ' _" - reakcji
* ekr em nreprayudlot-tej
_~ _ " __ na "ukągze-
ch
Wląze Slę ;_ rymq or-ych NOSTYCŻNE Ryc 363 Kępkt zolte
nia owadów. Moż e 1n1
` towarzyszyc
. › unugrlmwanje
_ nasilom Z Hqkrą E em Wi Siřłplenia róz ny ch
Š“"Í'~ld‹ Zmiany'' m'an LFE51'-1_l't
¬ 'f SIĘ ' jako
- _ twarda
_ grudka lub gu
zek o zabarwieriiu fioletoyyym
I _. hf " f f _ 4' 1
domfyn plzebarwiemem W hašrucf aral\lte1'1~Styczny1n obwo- DIAGNOSTYKA ROzN|cowA
_ _ ' Ł ILI El, ' l .' ' nalezą tłektrodesykacja 1 łweczko -
Slę większą kompüllefllę skornät niz y1lÍi„'dpai:lł]n}m'StwlerdZ3 Pokrzywka grudkoyya, hrstiocltozy z ko u nirejscoyyyrn, aplikacja iiasy conego roz
stawie Ocenę wizualnej Zmíam łāyya oby się na pod- mórek
_ ta- ' t
" 3 po _a oyyanyqyj hipel.k¿,_A BADANIA DIA GNOSTYCZN E tflchlorooctoyy ego 1 łaserotetapta ablacyqrra
rato" .- _ _» -
tycznjmnaskorloemowzmozor ›` '
1'-.l Dlgmen cji
- * B adame hrstopatolg Eficzne 1 immunol

D|AGNos1'Y|‹A nóżmcowp.
Znami tz komorkowe
' -- 1‹ czerniak
_ . gdy_ zmiana
_ cechuje się LECZENIE
Leczenie nie jest konieczne Nalezy ll takowłokmak
wzmozoną pigrnentacją
okttlistyczrie I OBJAWY KLIN ICZNE
LECZENIE czeryyoria grudka zbudowana ze zwlokmałej
ej yy okoł maly eh naczyn krynorrosrrych
Większosoi ‹ ' ' yrąfgtaycy
~ pacjentow ' _ _ _
zmiany' lest łagodny i 1 'I mfmmaúllal ze charakter brodayykowatej skory Ímram często są mnoge Ryc 364 Naczynlakowłoknlak
' - “ _ . ne ma oniecznosci `e` _ _ się na twarzy szczegolnie yy obrębie faldoyy no-
Wycręeie zmiany zalecane jest “_ pr {k.l_l usuyyama.
- ' 'Zy]Jatuwt]i."' lth liczba 1 ynelko'-rc yyzrastają w okresie
djgjgnustycznşthl fi. p HOSCI
(rtt 364) llłnogosc zmian jest cechą pato-
stuardnienia guzoyiatego yy mnych pizypad
kniakt mylnie rozpoznawane jako
łojoyye występują rzadko

mozna usuwac za pomocą laseroyy naczymowy ch

I rmnlak naczymowy
I OBJAWY KLINICZNE Ryc- 365 Ziarniniak naczyntowy
to gwaltownrc rosnący bolesny natzynrowy guzek kto-
srę ty miejscach drobny cł1 uraroyy 1 składa się
str”,. nacfyn włosoyyatych yy obrrękntętyrn podscrelisku BADANIA DIAGNOSTYCZNE
365) Zmiany te xyystępują powszechnie u dzieci
winny zostac ocenione ty badaniu htstopatolo
dorosły ch zazwyczaj pojawiają się yy obrębie pal Zmiany po
Po wycięuu mogą riantacac lub pojawiać się jako glcznym
satelitarne
LECZENIE
byc usunięte za pomocą łyzcc -
IYKA ROZNICOWÅ Zm1anypol1po'.yate mogą
zoltak tylokmsty czerni ak bezbaryynrkowy rak kol yyania 1 elektrokoagulacjr, ale nayyzoty są częste Bardziej
skuteczne jest wy cięcie zmiany z usunięciem lezący ch głę-
Ryc. 36| Włokriakrward
' _
y (hrstiocytomo) _ R yc 362 Xonthogronulomo juvemle biej yyarstyy skory właśt_1yyej
 _im Ji-

l82 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Łagodne nowotwory wywodzące się ze skory własciwej I83

_ - f *Ł
Ê? '-uv 3Êl
“s
1\ _-

Š*

fx

Ryc. 366 Angíoplazja grudkowa z eozynofilią. Ryc. 367 Przyzwojak. ' ki Ryc. 369 Torbiel śluzowa.
Mnogie mięsnia

Angioplazjlş grudkowa Guz splotowy iak gładkokomórkowy Torbiel śluzowa

z eozynofl lż (glomus tumor) -
(āpglolymp oid h perplasia I OB.lA\NY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
wrt eosinophilíafv oEF|N|c1A | oamwv |‹uN|czNE rzadko na-'stęptijącş' łagodny gliz, ktorj.-' roz=.'t-'ija się Jest to lagodna torbiel rzekoma zawierająca przejrzj-'stą ga-

oE|=|N|cJA | oB.|AwY |‹L|N|czNE Jest to bolesnj,-' guzek nz1cz}_‹'Iiiii\'¬ą-' zbuclowam' z gładkich. Zmiany mają postać różowych lub ciem- laretowatą treść. Prawdopodobnie powstaje na skutek ślu-
zowatego ziifjrrodnienia tkanki łącznej lub pochodzi
S?-@ŚCÍf?I'11'1§fCh (kłebkoujfclij nnzniieszczonychyrokół tkliwş-'cl1_ guzkow (ryc. 363), ktore stają się
jest to łagodne, miejscowo proliferująca zmiana zbudowa- low riaczjfiiionąfcii ¬.-t'j_t=slanycl'| endotelium. Guzy bezpośrednio ze stawu niiędzjrpaliczktiwego. Zmiany mają
pod \-8-piyiifeiii zimna. lvlriogie zmiany mogą wystę-
na z tuneli iiaczjfiiioi-iycli, 1-iji'sc.ieloi1}fch komórkami śród- nie są często spotykane; 11i‹igą wj-'stępo\"«'ać jako postać pojed';.'nczf',-'ch, dobrze odgraniczonych miękkicli
rodzinnie i być związane z mięśniakarni rnacicy lub
blonka 1 zav'.-'ierającjfch obfitą rozową cjrtoplazrnę oraz iiaczjfiiiowy guz pod}1t1z11t':kciou-"j-' lub jako mnogie i p|'zezroczj'stych torbieli o nielkosci do 5-10 mm, czasem
nerki. W tj-'ch przş-'padkach zitlerityfikomtiią przy-
pęcherzykowe jądra, a także z okoloiraczyiiiowt-'ch naciekow skie/czarne guzki na ktorejkolwiek części ciala (ryc. bolesnvch. Zimą-'lde uniiejseowione są na pouúerzcliniacli
mięśniaka jest defekt genu dla hyd|'atazf,' lumarano-
bogzitycli W eozjnofile. Zmiany te są uważane za odczi'nowe Zmiany mnogie ii-¬j=st'ępują zazwyczaj roclzinnie. gt'zbieto'a-"jfcli paliczkńw dystalrij-'cli palctåw rąk lub stóp
i tj-pot-vo \-wstęptiją u nidodşfch do1'osl_ych. Mają postać ma- (rvc. 369) i i-występują ii-"i'az z zapaleniem kości i stawów.
lych 1`U"1Í*"`11l0“"}'Ĺ`-h- DÜlI11`2G2l'üCEvstifch gllzkóuf zlokalizo- o|AGNosTY|‹A |=.'óżN|cowA rY|‹A nóżmcowa Częściej dotyczą kobiet.
\-vzinycli na głowie i szri, szczegolnie '.'.-' obrębie uszu. Czerniak złośliwy. nowotworş-' naczjmiowe, wlćkniaki tu-fa1'de.
LECZENIE
|:›|AGNosTY|‹A Różmcowa BADANIA DIAGNOSTYCZNE IA DIAGNOSTYCZNE Po nakłuciu i drenażu często występują nawrotşü Radykalrie
Inne naczyniaki, mięsak Kaposiego. Badanie histopatologiczne. leczenie chi1'urg;iczne za-ft-'kle polega na usunięciu torbieli
zmiany í histopatologiczne potwierdzenie rozpo-
U kobiet '.'. innogimí mięśniakami gladkokomórko- po uprzednim zlokalizowaniu polączenia między stan-'ein
BADANIA DIAGNOSTYCZNE |_|5çz|5N|E a torbielą.
wskazana jest ocena ginekologiczna w celu
Bio P sa
.lz W celu hiso L 1 ` -= .' -› '‹ -' -
t pattlogczricgopotr'nerdzŁn1.1iozpozna- .' - .' pojedynczej
Vl-jrcięue ' - zmiany
› -
jest u='skazar1e ze
' obecności zwłóloiíeń W maciej-'. Nalezy rozwa-
ma. .. _
na touaizyszącj-_ zmianie
. . bol.
,
iwkon.1niebadań w kierunku raka nerki.

LECZENIE
Ziiiiany często ustępują samoistnie W ciągu 6 miesięcy. Za-
zmiany mogą być wş'cina1ie. Leczenie dających
bieg cliirtirgiczny _jest skuteczny, jednak naw1'ot_\_' zdarzają
podmiotowe 1nnog;ich i11ięsniakt_*rw jest trudne.
się często.
lecznicze obejmują podawanie antagoiiistoi-'r kanałów
'cli. alfa-adrenolitykúw lub g'a.bapent1rI1§F.
 ?_:-

I84 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Łagodne guzy wywodzące się z przydatków skóry

._"" ' 1----“-_ .'_'.1 ' - - -.-- - - _ __ _
_ _ _ . _ _ _ _ ‹, _„_.„„ . _ .. _.
_ ,.-t__- " -| - ._' .. .__ 1...
- ' . ' A .- _ _ 3 ¬ -‹ L'
.-| ' -' ' -
" .' , "" " - "- ...
1 _

IE GUZY bruzcl nosowo-wa1'gowycli i przybierają perlisty wygląd. Mno-

›ZĄCĘ SIĘ _ gie zmiany mogą być dziedziczone autosomalnie dominująco
|ATKOW SKORY (nabłoniak gruczolakowaty toi'bielowy`) (ryc. 372). Włöklliaki
okołomieszkowe tƒilrrofoiłicaioma., uważane za ten sam no-
mponent komórkowy mieszkńw włosowycli wotwór, co t-ricliod-isco'ma. ale w innym stadium rozwo-
'ch i eloynoi-vycli gruczołów potowych może ju - przyp. tłum.) są rzadko \-iystępującyziii guzami
yotworom. 'Większość z nich występuje rzad- okołomieszkowej tkanki łącznej. Ivłnogie zmiany tego typu
niecharakterystycznych grudek lub guzków obserwuje się W zespole Birta-Hogga-Dubégo, któiy związa-
o są rzadko rozpoznawane na podstawie ob- ny jest z rakiem nerki. Naliłoniak wapniejący (p-iIo'rriot'i'ico-
i zawsze wymagają oceny histopatołogicznej. ma.) jest najczęściej usuwanym nowotworem w_ywo(lząc},-'1i'1
drozdziale zostaną omow tone ną brane naj się z p1'zydatkow włosa i typowo pojawia się w dzieciństwie.
jące ziniany. 'Zmiany mają postać twardych, sięgającycb głęboko guzków
skórnych 0 średnicy do 3 cm.

řeszka włosowego D|AGNosrY|‹A nóżnicowa

Ryc. 370 Chondrodermotitis noduioris.
Chondrodermatitís
nodularis
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to bolesny lub tkliwy guzek zlokalizowany na małżowi-
nie usznej, któremu towarzyszy stan zapalny oraz degene-
racja clnząstki i ochrzęstnej. Zmiana ta występuje
najczęściej u mężczyzn w starszym wieku i zwykle przybie-
ra postać owrzodziałej lub zrogowaciałej grudki zlokalizowa-
ne_`| W górnej części obrąbka ucha (ryc. 370). Zmiany są
bolesne przy ucisku i najczęściej dają dolegliwości nocą,
kiedy głowa spoczywa na poduszce. Przyczyna tej patologii
R Y C. 3 7 I Bi ÍZFIOWCG.
B I I Z I1 OVVC E I b I IZ I'I y
p I"Ze I"0 SÍOVIÍE
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są następstwem nadmiernej reakcji tkanki łącznej
Blizny przerostowe zwykle nie rozszerzają się poza 1-.. -_=_.
uszkodzenia i mają tendencję do zmniejszania się z
wem czasu. Natomiast bliznowce (kełoidy) rozszerzająl
poza początkowy obszar uszkodzenia. Występują
u osob rasy czarnej i mogą osiągać znaczne 1'ozmiarya-
stanoyn' istotny rłefekt kosmetyczny. Blizny przeros_'_
i keloidy szczegolnie czesto lokalizują się na górnej--_
Inne guzy wywodzące się z przydatkow skóry.
0B.|AwY KLINICZNE
clzące się z elementow mieszka włosowego. BADANIA DIAGNOSTYCZNE
-:fi zości mają łagodny charakter i pojawiają się na twa- Badanie histopatologiczne.
_ -_.Í-, być pojedyncze lub mnogie Włokniaki okołotniesz-
=Ł'¿.,.¿¿¿j,-¿,¿¿¿5¿;¿;1iz.o)i guzy wywodzące się z lejka mieszka LECZENIE
,_ ego mają postać mnogich powierzcliownych i gład- Pojedyncze zmiany są zwykle n-ycinane w całości w celu
delą koloru skóry. Niekiedy z guzów wywodzących się ustalenia rozpoznania. Leczenie mnogich zmian _jcst
I ętmnej pochewki mieszka (tricliolern mam ci) nyi.'astają na ogół podyktowane względami kosmetycznymi. Niszcze-
wlosow - zawsze dzieje się tak w przypadku nabłonia- nie zmian za pomocą lasera lub łyżeczkowanie może pocią-
z mieszktiw włosowych (tricłiofołl-icitłonta). Nabloniaki gać za sobą ryzyko bliznowacenia lub nawrotow_
*wi (triclioepithełioino) najczęsciej powstają w obrębie
31?
1- J. _ 1'_'\_-

jest nieznana, _jednak uważa się, że ważną rolę w jej etiolo- ynerzclini tułowia, ramionach, szyi i uszach (ryc. 3? -'\. .. 'Mu
_ „xl
gii odgrywają przewlelde uszkodzenia posłoneczne i osłabie- U osób narażonych na nystąpienie tych zmian należy
nie mikrokrążenia na skutek zirnna, urazu lub ucisku. kać zabiegów chirurgicznycli. poza bezwzglętłriynii ws 'lz' "01'
niami, Trądzik błiznowaciejący W obrębie tułowia 1noże'="Ĺ '-

o|AGNosTY|‹A Różmcowa ' --Ü

Zmiany są często błędnie rozpoznawane jako raki podstaw-
początek keloitłom.
Í'

gr
',
.="j 'Iną›"h|._.
;Bf‹`Ü4"

nokomórkowe, kolczystokomorkowe lub rogowacenie sło- o|AGNos1Y|‹A nóżN|cowA J H

neczne mimo obecności charakterystycznej tkljwości. Sarkoídoza w bliżnie i włókniakomięsak. 5 . . 4 ' _

" 1.- -

BADANIA DIAGNOSTYCZNE BADANIA DIAGNOSTYCZNE

i ' '
Badanie histopatologiczne. Nie są 'wy1nagane. _ 1' _ " _

.' .'.
LECZENIE LECZENIE "' .-
gu'
Standardowym postępowaniem jest wycięcie zmienionej W przypadku niewielkich zmian prostą i bezpieczną metüi
chorobowe chrząstki wraz z pokiywającą ją skórą lub bez dąest stosowanie olejku lub żelu silikonowego. Bliznowłłfi
wycięcia skory. Zmiany mogą nawracać. Wskazane jest re- zwykłe nawracają po wycięciu, jednak można to rjiiyłłfll
dukcja ucisku wywieranego na zmieniona część ucha oraz zmniejszyć, stosując pooperacyjną radioterapię, kompre-Sjüř
ochrona przed zimnem i prornieinowaniem UV _ terapię lub iniekcje kortykoste1'oidów. Ryc. 372 Mnogie nabłoniaki włosowe (nabłoniaki
gruczolakowate torbie|owe)_

|86 cześć 2 Nowotwory
Guzy gruczołów
apo rynowych
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Są to nowotwory powstające z gruczołów apokrynowycli.
Znanycb _jest kilka łagodnych wariantów tych guzów, ni.in.
torbielak potoi-'ty (lz.id'rocy.stomo."), który ma postać szaronie-
bieskiego torbielowatcgo guzka, a także syringocyst.odeno-
ma papilliferu-m., składający się z proliferującycb grudek_
Oblak (cyłindro':no) _jest kopulastym, dobrze odgraniczo-
nym guzem, który zi-cykle lokalizuje się na owłosionej skó-
rze głowy. Mogą występować mnogie wykwity_. które
zajmują niekiedy duże obszary i mają ,,rnózgoidalny"
ksztalt., stąd określenie guz turbanony (ryc. 373). Raki wy-
wodzące się z gruczołów apokryiiou-ych są bardzo rzadkie.
Mogą dawać przerzuty.
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Inne guzy p1'zydatków, rak podstawiiokon1ó1'kou-y (zwłasz-
cza wczesne zmiany).
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Pobiera się biopsję w celu wykonania badania histopatolo-
giczi lego.
LECZENIE
Wyc:ięcie chirurgiczne.
í__::i_
Łagodne guzy wywüdłřb-TE Się 2 PVZYÜHWÓW Skóry '37
Guzy gruczołów
ekrynowych
DEFINICJA I OBJAWY KLI
Sři 10 Wi'-if' i'*Ít”"'t'f`›¬'íł?¿fl'3Ê' Sił? 2 eloyiiowveh'
w¬ycli. Gruczolak potowy pi'zew‹)dow~y J
wilgotnego czerwonego guzka
skóry dłonii podeszew (ryc. 374).
kowc (spi"mi:icnoir"to) są izolowanymi
które mogą wystąpić w każdej lokalizacji.
ekiynowe są zwykle umiejscowione w okolicy
postać torbieloi-'iycii grudek, które mogą się
pacjent silniej się poci (ryc. 375). G1't1czolal_¿i
wodowo o charakterze znamienia (_
mnoge i tworzą niewielkie (średnicy 1-2
i płaskie grudki na powierzchni _powiek i
(ryc. 376). Zwylde występują u młodych kobie`t,;_
o|AGNosTY|‹A RóżN|cowA
Gruczolaki potowe przewodowe o charakterze
mogą przypominać brodawki plaskie, prosaki lubi
włosowe.
Wy-'cięt'.:i.e chirtirgiczne pojedynczych zmian. 373 Oblak (guz turbanowy). Ryc. 374 Gruczolak potowy przewodowy.
towe przewodowe o charakterze znamicnia można
nie leczyć za pomocą elektrokoagułacji lub
- - ;.-_
f' .-›'_
` I-1'
c. 375 Torbiel potowa ekrynowa. Ryc. 376 Gruczolaki potowe przewodowe
o charakterze znamienia_
 V'
Łagodne zmiany melanocytowe IB9
taa cześć 2 Nowotwory ,_ ¬ _„ _'-'._' ' ' _ .-¬'."'__.- 1* _ . '-- '_‹. " -| '¬'
..|__ _ _, _ -- 1 _. __.'

ŁAGODNE ZMIANY . błękitne

IVIELANOCYTOWE
ÍOBJAWY |‹|.|N|czNE
0 melanocytów położone głęboko w skórze
Wrodzone znamię Jostać równomiernie zabarwionej niebieska-
melanocytowe Š-fuçlląj (iyc. 379) zlokalizowanej na twarzy,
řtczyI"1ac.l1 i pośladkach. Występuje u star-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE tłodych dorosłych. Uważa się, że wrzeciona-
Jest to znamię barwnikowe obecne od urodzenia wywodzą- melanocyty zlokalizowane w obrębie skóry
ce się z melanocytów. 'Znamiona wrodzone dzieli się alanocytami, którym nie udało się wywędro-
na male (o średnicy niniejszej niż 1,5 cm). średnie (o śred- za podczas życia płodowego. Zezłośliwienie
nicy poniżej 20 cm) i olbrzymie (o średnicy większej niż 20 zo.
cm) (ryc. 377 i 378). Częstość występowania malych zna-
mion u noworodków jest szacowana w przybliżeniu na 1%;
Yt‹A Różmcowa
olbrzymie znamiona wrodzone są rzadkie (częstość wystę- gęstość barwnika zmianę można pomylić Ryc. 379 Znamię błękitne.
powania poniżej 0,002%). W okresie niemowlęcym znamio-
na mają kolor jasnobrązowy; narastająca pigmentacja
DIAGNOSTYCZNE
i natlmierny wzrost włosów tcrminalnych charakteryzują
zmiany ,,starsze”. Znamiona olbrzymie mogą być związane idanie histopatologiczne w razie wątpliwości
z Ieżącymi u ich podłoża wadami rdzenia kręgowego, pig- 1 lub powiększania się wcześniej stabilnej
mentacją opon miękkieÍ_'i i licznymi małymi znamionami
wrodzonymi o innej lokalizacji.

D|AGNo5TY|‹A aóżmcowa bne, chyba że istnieją wątpliwości diagno-

Z-namiona naczyniowe i naskćrrkowe_ azania kosmetyczne.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Biopsja w przypadku podejrzenia zmiany złośliwej_ melanocytowe
'e
LECZENIE
I OBJAWY KLINICZNE Ryc. 380 Atypowe (dysplastyczne) znamię
Ryzyko transformacji nowoti-yoi'owcj małych znamion mela-
nocytowych wrodzonych jest niezmiernie niskie, niemniej (lub, rzadziej, łączące) znamię melanocyto- melanocytowe.
czasem w okresie wczesnego dzieciństwa lub dorosłości wy- i cechatni klinicznymi idub histologicznymi.
_-'rnikowe mają jedną lub kilka z następują-
cina się je ze względów' kosmetycznych. Szacuje się, że ol-
380): cowana częstość występowania postaci sporadycznej w ogól-
brzymie znamiona mełanocytowe wiążą się z około 5%
nej populacji wynosi 1-5%. Ryzyko wystąpienia czerniaka
ryzykiem transiorinacji nowotworowej w ciągu całego życia.
wyżej 0,5 cm; u tych osób może być. zwiększone 10-krotnie.
Całkowite wycięcie może nie być możliwe, ale można uzy-
I O1 IT131' 3.113 g`I'EtI`llCEI;
skać poprawę wyglądu zmiany, wykonując zabieg derma- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
brazji w okresie noworodkowym. e zabarwienie;
'
.y rumienz
1 Badanie histopatologiczne może wykazać atypię komórkową
_______ „ _ .yóch składowych: plarnistej i grudkowej. melanocytów, atypię architektoniczną (zlewanic się sopli na-
I"I`IElHI'IÜC)"`ĽCJ\t"IfE.
skórkowycb, hiperplazję melanocytów) oraz odpowiedź go-
_la 'n _,znamię dysplastyczne" jest zarezerwowany dla zna- spodarza (nacieki lirnfocytarne, włóknienie blaszkowate).
0 oltreślonyzn obrazie hi_stopat.ologieznyni_ Pacjenci z ze-
mznamion atypowych (rodzinnym lub sporadycznym) LECZENIE
liczne znamiona atypowe zlokalizowane w obrębie skó- Znamiona atypowe, które trudno odróżnić od wczesnego
ceksponowanejna słońce (pośladki, narządy' płciowe, czerniaka w badaniu klinicznym, powinny zostać usunięte.
_siona skóra głowy, podeszwy, grzbiety stóp). Fenotyp zna- Fotografowanie lub obrazowania cyfrowe mogą być pomocne
ÍI1atypofwych może być tlziedziczony jako cecha autoso- w kontrolowaniu pacjentów i obserwacji ewentualnych zmian
Va dominująca lub występuje sporadycznie. U osób w obrębie znamion.
.Itlzorzadką postacią rodzinną (u krewnych pierwszego
fi' występują znamiona atypowe, a wywiad w kierunku
bgiegoczerniaka złośliwego jest dodatni) w charaktery-
_my sposób rozwijają się mnogie pierwotne czerniaki. Sza-
90 część zy lşzgjwqtjwnjry --.-----1|-,-¬-f _._-= _ Łagodne zmiany melanocytowe l9l

Łagocjne nabyte Więltszosc znamion stiiierdzanjfgh u

znamnę melanocytowe czące, które mogą sie lokalizować na 87
ła. U osob dorosłych występują na
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE lialządach płciowych. Znamiona złożone
Jest to zmiana powstające na skutek proliferacji melanocytów
cyty są obecne zarowno w naskórku
o łagodnym charakterze. Skupisko Inelanocytówjest począt-
stępują w obrębie każdej części ciała i
kowo ograniczone do warstwy podstawnej naskorka (znamię postaci: od jasrlobrązowycłi
łączące), a następnie migruje do skóry właściwej (znamio-
nobrązowych brodawkowatych i czasem
na złożone i skórne). Łagodne nabyte znamiona melanocyto-
blaszek (ryc. 382). Znamiona skórne
we są bardzo rozpowszechnione. Częstość występowania ciej dekadzie życia, często na twarzy, 1
znamion wzrasta powoli w okresie dzieciństwa, a czasem na- barwnika. Często mają postać kopulastych
gle i szybko w okresie dojrzewania. Ich liczba osiąga plateau
tych, lub uszypułowanych guzków (ry(;_
w trzeciej dekadzie życia, a. potem powoli się zmniejsza, aby
l`ormacja łagodnych nabytych znamion
w starszym wieku stać się rzadkością. Liczba znamion może niezmiernie rzadka.
wzrastać w następstwie ekspozycji słonecznej, zajścia wcią-
żę lub immunosupresji. o|AGNosrY|‹A RóżN|cowA
Znamiona łączące są to małe (0,1-1 cm średnicy) ciem- Łączące i złożone znamiona mogą być
nobrązowe, równomiernie zabarwione symetryczne plamy lub z plamami soczen-icowatymi i brodawkami
Znamię Spitz. Ryc. 385 Piegi.
minimalnie nşaaiosłe grudki (ryc. 381).
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Biopsja i badanie histopatologiczne są
w przypadku trudności w klinicznym
.ii

zmian od czerniaka.
LECZENIE
Znaczna więl-:szość zmian nie wyniaga
klinicznych. W przypadkach wycięcia z
tycznych należy' rozważyć ryzyko bliznowacenia
nięte znamię należy wysłać do badania
Znarniona łączące i złożone powinny zostać
'-.›___ chowaniem wąskiego marginesu. Wypulde
skórze w kolorze cielistym mogą zostać usunięte
.1 cie i kauteryzację z dobrym efektem ko
.'~- r ."t
I
ię Spitz
J | oBJAwY |‹L|N|czNe
znamię złożone. zi-yylde obserwowane
i llistopatologjcznie różniące się od po-
wysttgpujących nabytych znamion melanocyto-
mają postać delikatnych czerwonobrążowych
grudek lokalizującycb się w szczególności
(ryc. 384:) i kończyriach. Średnica grudki może
do 1-2 cm, _jednak potem jej rozmiary pozo-
. Różmcowa
Piegi
DEFINICJA | OBJAWY KLINICZNE
Są to bladobrązowe plamy o srednicy poniżej 3 mm. poja-
wiające się w wyniku indukowanej przez promieniowanie
UV produkcji mełaniny przez normalną liczbę melanocytów
\-'lfarstyw podstawnej. Zmiany są mnogie i rozmieszczone
na skórze części ciala eksponowanych na promienie sło-
neczne (ryc. 385). Piegi są wyraznie widoczne w okresie
letnim, po ekspozycji na promieniowanie UV, i właściwie
znikają zimą. Są bardzo powszechne, szczególnie wśród
dzieci oraz osób z I lub II fototypem skory.

1.. . i 3- -ki;
.'"'_lx._ ;_.' 59
łagodne znamię melanocytowe, xe.n.titogron.'u.lo- o|AGNosTY|‹A nóżmcowa
Ryc. 38| Znamię łączące. ziarniniak naczyniowy. Plamy soczewicowate często są bardzo podobne do piegów,
jednak utrzymują się mimo braku stymulacji U\'.F
ai i e " Ż DIAGNOSTYCZNE
zny jest typowy dla znamienia złożone-
komórek wrzecionowatych lub nabionko-

niezbędne jest lokalne wycięcie zmiany z wąskim

w celu potwierdzenia diagnozy.

Ryc. 382 Znamię złożone. Ryc. 383 Znamię skórne.

 : -Å-
I92 _C_ZĘŚĆ 2 Nowotwory
l .
Ryc. 386 Plamy soczewicowate.
Ryc. 387 Posłoneczna plama soczewicowata.
Ryc. 388 Mnogie plamy soczewicowate
po PUVA-terapii.
V Nowotwory złośliwe i ich stany prekursorowe I93
¬
Plamy soczewi
n|z|=|N|cJA| oB.|AwY |‹|.|
Są to utrwalone brązowe plamy
nego wzrostu liczby' melanocytów w
stawnej naskórka (ryc. 386). Plamy
się lokałizować w obrębie każdej części
jówkami oraz granicami śl
my soczewicowate występują powszechmşe
skórze, czasem jednak spotyka się je U
dzicznymi wielonarządowynii z
spół Peutza-„leghersa (zwłaszcza gdy
na wargach i błonach śluzowych policzkówmi
plamy soczewicowate centralnej części
lentigi-nosie), związane z niepra
oraz zespół LEĹOPARD (obejmujący
plamy soczewicowate, zmiany w EKG,
zwężenie ujścia tętnicy płucnej,
nie narządów płciowych, opóźniony wzrost,
my soczewicowate mogą również być
poważne oparzenie słoneczne, szczególnie w
części pleców, oraz przez długotrwałą
(słoneczne plamy soczewicowate).
na twarzy i grzbietach rąk u osób w średnim
wieku (plamy starcze, plamy wątrobowe) (rym,
ne posłoneczne plamy soczewicowate mogą
w wyniku leczenia metodą PUVA (ryc. 383)
nego korzystania z solarium.
o|AGNosrY|‹A RóżN|cowA
Piegi. znamię melanocytowe łączące. Zmiany
mogą być trudne do różnicowania z wczesnym
kiem.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są zazwyczaj potrzebne. Zmiany atypowe lub
nie powiększające się należy poddać biopsji.
LECZENIE
Polega na zapobieganiu dalszemu uszkadzaniu
promieniowanie UV, tzn. na unikaniu słońcai
kremów z filtrem. Delikatna. krioterapia może być.
wana w celu rozjaśnienia plam soczewicowatych
wanych na twarzy.
ji-
_ »'- , _-_ '
RY zŁośL|wE
PRE|‹uRsoRowE
me şłoneC_2r_Ie
atosrs, actmlc
|oB1AwY |‹|.|N|czN|a
złuszczająca się blaszka zlokalizowa-
e]¿5p0nowanej na światło, ktorej pojawienie się
obecnością dysplastycznych keratynocy-
naskórka. Zmiany mogą lokalizować. się
twarzy (łącznie z wargą dolną), pozbawionej
glowy (ryc.. 389) oraz na skórze przedra-
rąk; mają postać czerwonożółtych lub be-
Ü średnicy 0.5-1 cm, z iuszczącą się lub
powierzchnią (ryc. 390). W obrębie
pojawić się owrzodzenie lub róg skórny.
są mnogie. Występują powszechnie, szcze-
z jasną karnacją i powyżej 40. roku życia
ekgpozycją słoneczną związaną z rekreacją lub
Liczne zmiany mogą występować u pa- Ryc. 389 Ogniska rogowacenia słonecznego
długotrwaiej immunosupresji (np.
mi-ek). Ryzyko transformacji w inwazyj-
kolczystokomórkowego jest niewielkie.
I - ł
\ ROZNICOWA
lojotokowa. brodawki wirttsowe, rak kolczystoko-
DIAGNOSTYCZNE
W razie wątpliwości diagnostycznych.
łyżeczkowanie i kauteryzacja. lyliejscowo stosu-
l, diklofenak lub imikwimod. Unikanie
słonecznego oraz regularne stosowanie
z filtrami zmniejsza częstość powstawania nowych
'rogowacenia słonecznego.
Ryc. 390 Rogowacenie słoneczne
__ I94 CZĘSC 2 Nowotwory
-¬
zr-
Ryc 39| Płama Soczewlcowata Złüsllwa
Ryc 392 Czerniak szerzący się
owlerzchownre
Ryc 393 Czermakguzkowy
_ Nowotwory złośliwe i ich stany prekursorowe l95
L.
Czermak
DEFINICJA | oB.|AwY KLINICZNE
jest to zmiana pow stająca na skutek probferacjj
tow o złoslrwym »charakterze Najczęsciej
chy złośliwych zmian nielariocytowych jo
powyzej 1 cm, powrększame się, zmiana
gulaim brzeg obecnosc stanu /apalnego,
pow lub krwawienia, zmienione czucie lub
Pojawienie się jakiejkolwiek zmram w obrębie
mejącego rnamrenia barwników ego powinno
klmlcj stę 1 skłomc go do zbadania zmranv pod
tualnej obecnoscr czerniaka
Zachorowalnosc na czerniaka wzrosła r
w ciągu ostatnich dziesięcioleci Największą liczbę
wan odnotowuje się wsrod osob rasy białej z
wej Zelandii Ekspozr cja na pr omreniowame
f ownym czynnikiem etrologrczmrn w sz.
czy to ekspozi cj1 kiotkotrwałej intensywnej, z
słorreczmm a takze ekspozycji zaistniałej 'w
cinstwa W przypadku .floshnej planu s ot
inaczej - większe znaczenie ma całkowita
na dawka ekspozycyjna Do ł`enot\'powycł1 czynników
można zallczjc jasną karnację rude bądz jasne
breslue ocrj, nrezdolnosc skory do opalania sr ,
pregow p am soczcwrcowats ch. duzej liczby
nnon nrclanocytowsch oraz znamion atypowych
najczęsciej lokalrzuje się na podudziach u kobret
na skórze pleców u rnęfcrjrn Bardzo rzadko
w oki esre dzlecrnstwa
Wt rozrnanry cztery podtspy kliniczne czerniaka
Złosliwą plamę soczevncowatą -jest to
zabarwrona plama, ktor 1 powoli powiększa się w
kilku lat 1 zwykle lokillfuje na policzku lub skrom
u starszych osob (wc 391) Nagie pojawienie się
fabarwronego ns kwitu grudkow ego lub guzkowego
wskazuje na mwazje skora w łascm ej przez złośliwe
melanocyty (czermak wywodzący się z plamy
soczewrconatej)
Czerniak szerząci się powierzclmxmre - jest to
lub grudka, zazww craj o srednicy ponad 0 5 cm,
o zrozmconanym zabarwieniu od jasnobrązowego
do mebreskoczarnego z nieregularnym brzegiem
1 sączącą lub pokryty strupamr poynerzthmą
(rjc 392)
Czerniak guzkowy - jest to gwałtowrue powrększająßy
się często wrrodzrejący, nrebreskoczarnj guzek
(isc 393)
_ ¬ 1'
394 Czerniak akralny wywodzący się
soczewtcowatej
akralnv WW-Otlżący się z plamy
atcj -jest to nreregularnre zabarwrona
ia plama na podeszwach stop lub w obrębie
(nt 394) Czerniak podpaznokciowy
okołopazrrokcrowy (odmiana czerniaka akralnego
I'o się z plamy soczewrcow atej) występuje
postaci lunjnego prgmentowanego pasma
paznokcru lub rfolowatrej dystrołir paznokcia,
towarzj szącą prgmcntacją ptoksy malnego wału
rowego (objaw Ilutchmsona) (rat 395)
YKA RózN|c0wA
zmiany barwnrkowe 1 naczyiitone Szczególną
moze sprawrat. rozmcowanie złoślmej plamy so-
tej ze zws klą plamą soczewicowatą brodawką ło-
łub rogonaceniem słonecznym czerniaka
z guzem mczt nromrn lub zrarnnnakiem naczy
czerniaka podptmokclowego .' rnfekcją grfybrczą
| podpaznokuowion
IA DIAGNOSTYCZNE
lnstopatologlczne wyclętej zmiany Rokowanre
jest scrsle związane ze skalą lzłreslowa (głębo
nacrcczenra skora przez złosliwe melanocitj, okresla
warstwy zrarmstej) dlatego wczesne rozpoznanie jest
Istotne Biopsja moze zostac pobrant w przypadku
zmian. rr ktorych rozpoznanie me jest oczywiste,
unrkmęcra niepotrzebnego wycięcia zmiany łagod
Hp brodawki łojotokowej
W 1. .. ' - _ '- '- _ ,. _ _-_ `._ n' _ '. ._ ._,
Ryc. 395 Czerniak podpaznokciowy.
Badanie histopatologiczne wartowníczego węzła chłonne-
go może być przeprowadzone w celu określenia wskazań
do kolejnych zabiegów chirurgicznych w obrębie tej samej'
grupy węzłów chłonnych. Aby ułatwić ustalanie rozpoznania.
klinicznego czerniaka, zostały opracowane specjalne systemy
komputerowej analizy obrazu,jednak nie są one jeszcze ruty-
nowo używane w praktyce.
LECZENIE
Wycięcie cltirurgiczne guza pierwotnego, z następczym wy-
cięciem blizny- szerokość marginesu zależeć będzie od głę-
bokości nacieku (skala Breslow). Rekomendacje są
następujące: 2-5-milimetrowy margines w przypadku czer-
niaka in siła., jednocentyrnetrowy margines w' przypadku
czerniaka im-vazyjr'1ego do l mm głębokości, dwucentjnne-
tror-'ry margines w przypadku czerniaka o głęboko-
ści l-2 mm oraz trzycentymetrowy margines w przypadku
guzów głębiej naciekających. Pacjenci, u których chirur'gicz-
nie usunięto pierwotnego czerniaka złośliwego, bez cech
wtórnego nacieku, zazwyczaj są obserwowani przez derma-
tologów przez 3-5 lat. Powinni zostac poinformowani o ko-
nieczności kontrołi znamion i samokontroli powiększonych
węzłów. U pacjentów' z wyczuwalnymi palpacyjnie regional-
nyrni węzłami chłonnymi istnieje prawdopodobieństwo prze-
rzutów, dlatego wymagąją oni kompleksowej opieki chirurga
i onkologa.
 l96 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Nowotwory złośliwe i ich stany prekursorowe I97
1-l__`E `

f- -¬- - . _ _ __ _ V V

W
7 'T 73' _, 1 I" ¦:_¿_,~I_¿'_ł f

396 - .' \
_„_
t-_-..
.'..*¿-_é
-In.. G
_ -= W --af
0*'
_
\ł' sšl
i _ a- "' ‹. I h
_ 3. _
1-_ _ -,"_ _ __ nn

Ryc. 396 Choroba Bowena. Ryc. 397 Erytroplazja Quęyram

1 l
Rak kolczystokomórkowy. Ryc. 399 Rak kolczystokomórkowy wargi
dolnej.

Choroba Bowena o|AGNosTY|‹A nóżmcowa

Pojedyncze blaszka łuszczycowa, Wyprysk
kolczystokomórkowy W obrębie błizncnyacenia (np. ptzewlekły toczen rumienio-
waty krązkoi-yy) lub owrzodzenia (owrzodzeliie Marjolina).
DE|=|N|cJA 1 OBJAWY KLINICZNE wieloogniskowy rak podstawnokoinórkowy, | oBJAwY |‹L|N|czNE Palenie tytoniu ma związek ze zmianami W obrębie warg
jest to śrtidnaskórkowy rak płaskonabłonkowy charaktery- słoneczne. (ryc. 399).
_plaskonabłonkowa zmiana spowodowana inwazyjną
Í¿U.lři'f-`-}" SÍĘ' Slaiym iiystęptiii-'aniem czerwonych, łuszczących
keratynocytów naskórka. Zmiany mają postać
Się blüfiłok. Zmiany, które najczęsciej stwierdza się na koń- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
blaszki lub guzka, ze słabo odgraniczoną stward-
czynach dolnych starszych kobiet, mogą być mnogie. Ich Biopsja w celu potwierdzenia diagnozy. wą, zazwyczaj owrzotlziałą, z iuszczącą się lub
n|AGNosTY|‹A nóżmcowa
rozwój jest zazimyczaj związany z przewlekła ekspozycja
strupein pon-i.ei'zcl1nią (ryc. 398). Hak kołczystoko- Rogowiak kolczystokomorkot-yy, rogowacenie słoneczne,
na promieniowanie UV, _jednak W niektorych częściach LECZENIE
(squc1m.oii.s cell. cai'cin.om.o - SCC} zwykle lokali- choroba Bowena.
swiata istotnym czynnilciem etiołogicznym jest długotrwałe Leczenie rlestrukcyjne (krioterapia,
się na skórze części ciała eksponowanych
spożywanie wody zanieczyszczonej arsenem (ryc. 396). zacja) jest zazyiyczaj skuteczne, jednak BADANIA DIAGNOSTYCZNE
sloneczne (grzbiety rąk, przedramiona, szyja
E1Íi"U'0Pl3Ł.lři QUE'yI'at.a (ryc. 397) jest ocrębną kliniczna powolne gojenie się skory w obrębie potludzí.
szczególnie wargi dolne. oraz inałzowiny uszne), to- Biopsja W celu wyloanania badania histopatologicznego.
odmianą srodnaskmkowego raka płaskonabłonkowego, cha- W tej sytuacji może byc chirurgiczne usunięcie
słonecznemu zw,-'rodiiieiiiti tkanki sprężystej
rakteryzująca się obecnością dobrze odgraniczonych czer- nym metod leczenia zalicza się miejscowe LECZENIE
wcmu rogowaceniu słonecznemu. Lokalne
wonych. błyszczących blaszek zlokalizowanych na błonach uracylu lub imikyamodu oraz terapię
chłonne mogą być powiększone W przypadku obecno- Celem leczenia jest całkowite usunięcie guza i zapobieże-
śluzox-wych narządów' płcioi.-yych (patrz roi-'mież str. 93).
nie przerzutom. Wycięcie cliirurgicziie z szerokim margi-
postać raka kolczystokoiiitirkowego na ogół do- nesem otaczającej skory jest metodą z wyboru w przypadku
osób rasy białej, najczęsciej starszych mężczyzn większości gilzów skory, ale iv przypadku niew¬ielkich wol-
ekspozycja słoneczną W fwywiadzie. Do innych no rosnących i dobrze zroznicowanych SCC właściwe mo-
etiologicznyeh zalicza się karcynogeny działające że być usunięcie guza za pomocą łyżeczkowania lub
(np. dziegieć, olej napętiowy) oraz ogolnie (np. elektrokoagułacji. U paejeritow z dużymi lub szybko rosną-
), fotochemioterapię, zakażenie wirusami brodaw- cymi guzami, zbyt słabych, aby mogli zostać poddani zabie-
ludzkiego oraz przewlekła immunosupresję. Haki kol- gowi chirurgicznemu, preferowaną metodą jest
iwe mogą się i'ozwiną':': na obszarach radioterapia.
ni popromiennym stanem zapalnym skóry,
 l98 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Nowotwory złośliwe i ich stany prekursorowe I99
. _ ,__
_ T' - " ' '_ _ ,
- , _ __|`_ _ - __ .. _ _¦ ` . ' .r'- _ ' _. H _ Z ` _ ' 4.-.,._ -_
¬ _` 1'-` ,| I ¬ _ _I ,_ J 1 l_._ __ __ _ t_ - -¬-

Rak podstawnokomórkowy tych przj,-padk-św, gdy zmjgmy pojawiają

Postać guzkowa BCC rozwija się W
DEFINICJA I OBJAWY |‹|.|N|czNE sa i okolicy wewnętrznego kąta ok3_
_[est to wolno rosnący, miejscowo złośliwy guz powstający przeświecających guzkow lub grudek
na skutek proliferacji keratynocyttiw wa1'sti-ty podstawnej. tozowego bądz o wzmożonej piwientaqjj
Rak podstawnokomórkowy (Łittsal cell tfo'rt:in.om.a - BCC) ang-iektazjami na pow1`erzcl'1ni. Wraz ze
jest najczęstszym rakiem skory - występuje prat›'tie 4-krot- uiększanieni się zmiany w części
nie częściej niz rak kolczystokorntnkou-y (SCC). Zmiany owizodzenie, a na obwodzie perłowa
ptjawiają się najczęściej u osob o jasnej karnacji i są zwią- (ryc. 401). Postać twardzinopodobna jest
zane z długotrwałą ekspozycja na słońce. jednak w przeci- pominająca bliznę blaszka w kolorze skóry
wieństwie do SCC zi-'tykle nie rozwijają się w okolicach bo odgifatiiczonych brzegach, twşgtępująca
najbardziej,eksponowanych na promieniowanie UV. BCC nosowo-wargowych i na czole. Rak
może w rzadkich przypadkach rozwinąć się na podłożu zna- pot-1-'ie1'zcl1ou-iiy wieloogniskowy ma postać
niienia lojowego lub zespołu nabioniaków znamiotitm-'_\_-'cli dek pokrytych łuską (ryc. 403), które częgm'
bądź po doustnym przyjęciu a1'senu (dotyczy to zwlaszcza się poza twarzą.

l_

Ryc. 404 Mięsak naczyniowy.

tnóżmcowa Mięsak naczyniowy

tak podstawnokomorkoi-yy może przypomi-
występujące w chorobie Bowena, a jego postać
można omylkowo uznać za bliznę. Zmia-
pigmentacją powinny być toziiicowane
Ryc. 400 Rak podstawnokomćirkowy Ryc. 40! Rak podstawnokomórkowy-
barwnikowy_ o wałowatym perłowym brzegu. DIAGNOSTYCZNE
celu tt-¬_,-'ktąiriariia badania histopatologicznego.
leczenia zalezy od wielkości i. lokalizacji guza,
od jego podtypu klinicznego i wcześniejszego lecze-
większości przypadków postaci guzkowej raka meto-
wyboru _jest wycięcie z szerokim marginesein
ej skory. Uzyskany materiał bada się histopato-
, dokonując oceny głęboko i brzeznie położonych
Chirurgia inikrograiiczna metodą lylohsa jest wska-
postaciach nawracających i twardzinopodobnych
Í). Destrukcja guza, np. za pomocą łyzeczko-
lub koagulacji, oraz krioterapia i miejscowe leczenie
stanowią alternatywne rozwiązania terapeu-
W przypadku powierzchownych zmian w okolicach
się z poważnym ryzykiem.
Ryc. 402 Postać twardzinopodobna raka Ryc.. 403 Rak podstawnokomórkowy
podstawnokomórkowego_ powierzchowny.
(angiosarcoma)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to rzadko 'występujący aşesywny liowotwńr złośliwy, który
wywodzi się z naczyń krwionośnych. Większość guzów powsta-
je na skórze twarzy i owłosione] skórze glowy u osob starszych.
ich pojawienie się moze być takze związane z obecnością
przewlekłego obrzęku liiiiiatycznego (zespół Stewarta-Treye
sa) lub wcześniejszą raclioterapią. Pierwotna zmiana ma postać
przebarwienia ptzypon1inają_cego siniec. Następnie pojawiają
się ciemnoczerwone guzki. owrzodzenia i obrzęk (ryc. 404).
Zwykle dochodzi do przerzutowi zgonu.
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Wczesne zmiany są subtelnie w¿.=razone i mogą być pomylone
z sinceni lub rożą.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym stwierdza się dezorganizację-
naczyń i obrzęk komórek śrotlblonka_
LECZENIE
Leczenie obejmuje 'wycięcie zmianyi radioterapię, ale roko-
waniejest złe.
 200 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Skorne choroby Iimfoproliferacyjne 20|
.' ._ ... . _ - _ '
A " 'I' _I _ _ -" I' ____ "' . " " - ._ _ ' "" J-Ĺ Ł.
..¬.~_s. ti Lf 1.QŁ.__ł.:'..|n.I..J.

s|‹óRNE ci-|oRoBY k grzyblasty

|_|M|=oPRoL||=ERAcYmE
Łagodny naciek
Iimfocytarny Jessnera
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
_lest to przewlekła łagodną choroba o nieznanej przyczynie,
charakteryztijąca się występowaniem mnogich, gładkich gru-
dek koloru wiśniowego zlokalizowanych na skórze gł'ouy i szyi
(ryc. 405). Zmiany mogą się ziewać i nie pozostawiają blizn.
W badaniu histopatologicznyin stwierdza się okołonaczynio-
wy naciek z liiiifocytói-y T w powi e1'zchownych i środkiii-t-ycli
waifsti.-yacli skory, z riiezmieiiionjmi naskrirkiem. Choroba do-
tyczy częściej kobiet niz rnęzcmrzn; obsei'wowai"io przypadki
rotlziniiego występoi-i-'aiiia_
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie l'iistopato_logiczne zwykle pozwala potwierdzić rozpo-
znanie, chociaż obraz niiki'oskopoi'i'y wykazuje wiele zbieżno-
ści z innymi chorobami cliarakteryzującynii się sk.ćr'iiyiiii
naciekami linifocytowymi. Wyniki badania inctodą immuno-
łluorescencji bezpośredniej i profilu autoprzeciwcial są ujem-
ne, co pomaga wykluczyć toczen rumieniowaty ukladowy
(patrz str. 1ti3`).
o|AGNosTY|‹A nóżitiicowa
Toczeń ruinieniowaty ukladowy, choroby pseudochłoniako-
we i nacieki liinfocytowe o charakterze zmian złoślit-iycli, ta-
kie jak przewlekła białaczka szpikowa i chłoniak_
LECZENIE
Choroba ta często nie odpowiada na leczenie, jednak skutecz-
ne mogą się okazać silne kortykosteroidy stosowane miejsco-
wo oraz dapson i leki przeciwmalatyczne.
l metoclt leczenii zalezi od stadiuni choroby il-.ondi cji
Ryc 406 Lymphomotoid papulogjg
Lymphomatord papą
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
lest to izadl-ta łagodna choi oba limit
rizująca się obecnością nawiacających
gi udel ktore goją się z pozostawieniem blizn
postac dobizc odgianiczonych czcri
malych gi udek o rori ivch iorniiarach,
siednici ktore ulegają kołnieizt koiiateniu
gą oiic pon oh się goic pozostawiając otlbarviione
kotic (ric 406) Zmiany lokahzujj się głownie na
i ii ewiięti zni ch zgięcrou ych post terzcliniach
zbędna jest ciltigottitala obseiyiacj.t, gdyz u 5%
chodzi do przejścia zmian it bardziej agi esi wriego
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Prziłuszczyca pizeiilekła chłoniak skon z kornórek
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie histopatologiczne Wjioznia się kilka
stopatologicznscli Ĺyiiiplroinotoirl ptiptilosis Atypowe
cj ti CD30+ często dominują is nacieku skoriiym, a
ieaianzacji genoii mogą ii skazvyiac na rozrost
LECZENIE
Nie opracowano jeszcze terapii iipłyyiając ej na
robi jednak wileczenie moze przy spieszy c fototerapia,
wanie nietoti eksatu ii niskich daukach lub dapsonu
|oBJAwY |‹L|N|czNE
jest najczęsciej występtijącyni ehłonia-
T Ta rzadka choroba doticzy głoiiiiie star
1 ztwklc ni t pi zen lekłs ale łagodny przebieg
jest na ogni liezobjaiiowy lub z obeciioscij
dejjj„¿m1e zltiszcfająci ch się ognisk o roznych
Zmjam te mogą byc rlokalizoiiaiic ii kazdej oko
tendencję do zajiiiowaiiict tułoynti i poslarlkon
osób 0 ciemnej karnacji wyiaziia moze być lll
(ng 408) W wiekszosci pizspadkois nic do-
roziioju choroby Ogniska iuniienioise
ti nacicczoiic purpuioii oczerwone blaszki.
wrzodziejącc blaszki lub guzki (stadium guzotta-
Wsz'vstkie ti zy stadia zmian mogą its stępots ac
Włgsioiiej skory glow» niekiedy proisadzi do ii sie
dojsc clo pon iększcnia obuodowj cli węzłoii chłon-
ti 1zaclloclipr2ii1‹1d1<f1Ch C10 hütl-łffoplüllüfiwgülll Ryc 407 Ziarniniak grzybiasty - stadium
grę iiaciekots limlati cms ch ti ioznicli nai ządach In-"an nacjekgvqyçh
pagetoidalna (choi oba Woriiigci a-Kolop-
sl~oi¬. f konioiek T, nia postac dobrze odiłii 9-'11'
pgjedynczcj poiioli poiiiększającel się l1l‹ł*¬±"lsl
się piiiiieizcliiii ktora ii.-_ijcręsciej pon staje
di stalnycli u niłodych rlotosłycli
ROZNICOWA
łuszczi ca i pi /i łuszczs ca tirtilinoogniskoit a
DIAGNOSTYCZNE
histopattilogicziie zinienionej skan Hatlaiiit reai an-
receptoia dla koiiióiek I mogą potwiei dzie itczt -
skon lub yięzłćii chłonnycl'i Badania
i hcinatologiczne poziialają wyklticzyc zajęcie Ryc 403 Z|3rn|n|al‹ grzybiasty Z Ognlskātml
kiedi choroba znajduje się w stadium rozległe] h|poptgment'.aC|l
pacjenta Nalezy piniiętac, ze jiicjciici często są
iw staiszsm iiieku Silne miejscoiio rziałające gli
eioidt 1 fototeiapię stosuje się poiiszeßblllt'
i etapie choroby Inne opcje tei apeutsczne obej
stosoii anie miejscowi ej cheinioteiapii (niechloiet.iini-
) ietinoicloii radioteiapii 1 iiiswietlania
szybkich elektronoii

Ryc. 405 Łagodny naciek límfocytarny Ryc 409 Ziarniniak grzybiasty - stadium
_|essnera_ guzowate
 202 CZĘŚĆ 2 Nowotwory Skorne choroby irmfoprohferacyjne 203
" ___ ___ _ '_- " ... .' ,_ -_ll ... .. .. ..- . .1 -_ _ _

Zespół Sezary'ego Llmfocytoma y chłomak skory

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLIN
orek B
J est to rzad 1-oo w}fstępują_c}f c11lonialo'bio_łz1ezka z komó1'el< T lesl lo prfeeleldo łagodne eboroba I OBJAINY KLINICZNE
c.l1a1'z1l<te1¬yzująe±~' się obecnością ery-'tr'oale1'1nji (rş-'‹:. 41 0), lim- na Y udz'1ełen1 Lo111orek B Chąlakteryzule p1ol1l`0r'1q„1lunfocxlou B u obl-ęblo okólw, kto-
fzldenopetii i :1t§.'[Jov'›-ją-'ch limfoeşftow (komórek Seza1'}"ego) we mem n11n1Ł,n1ou¬„ eh lub fioł l\uu“'s Ch gullšöw ~=,1ę ‹›bec11‹)¬c1ą m no,fi_=;1eh '=.u1a1 dnlob ch blaszek
Io¬«'¬-1`, które stanowią co nojn1niej 5% ogólnej liczby li|ni`‹'›c}«'tó\-v floI\<1l1fo\'»a1nf.h na ~„l\o1¿e glam 1'¬zv1(1'¬,(; 4 guzkou l)a1\'n uemo11opu1pu1o\'.e1 o glad
krwi obx-vodov\~'ej. Choroba ';lo1;j.-'ezş' głównie st¿1r's'¿ycl'1 męż- o1ęl~.sza1ąee elę m11.m\ me (1431 objawów 1710/lmou a11cJmL|ko'¬‹:1 Skox ne chłomąlxl
czyzn i może 1'ozwi11ąć się do nooo lub być skutkiem ewolucji P1 zvczx na choroby Je'¬tn1e¿nan¿ [ B są xzodką choiobą fltąllomxląáą 1.1 p1fvl›I1fu11u
zia1'1'1iniaka grzyl)iasteg{›. W przebiegu zespołu Sezanfego nie- slępuje u Lolnet U111ew1elloe]c¿ę=;c1 w=.7v¬11«1cl1 cblomallow skól m ch Pocltvpx chło-
kiedy \x~'j_vsŁępL|ją; hepatolnegelio, ły-'síenie. d_x-'st.1'ofia paznolzci w oI1łon1<1l\.1 skou z komolcl-_ B z Lomolek B ohe|mu|ą cbłollloko z osmdkou mz
i rogov\'ac.enie sl<ó1¬}-'. (follulfi unter cell Ígroplzomo) l~.Ło1¬. uns1ępL1]e
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA W obrçbne głową 1 sm (wc 412) chlon1:~1l«a suefx -
o|AGNosTY|‹A Różulcown Lagodm' noe1ekl1r1"1ł`oc.\,t.ł1'11\, _lessnela którş cfę<to1o/W118 şlę u obręble tuło=.u.1 leblonn
Inne p1'z}='cz}.-'n§,-' e1*§."t1'ode1'n1ií. lo swlellne. chlom łk 2 1\omo1el\ B Lhoroby Lomo1eI\ B, klon ¿\nl\le \w.'›lępu]L u obxęb e
1 ukąs/e111.± p1.›:e¿ ouadv u =„t„11<¬z\cI1 kob1eŁ(1'yc 413) ?_'.n11a.nv1'no- Ryc 4|2 Chłomak skory Z komorek B
BADANIA DIAGNOSTYCZNE ‹apont.1n1czn1e. .1 lokowonle ]est zxwlde b@.rd¿o
Biops_}e sl<Ór'}-' i węzła ehlonnego W celu eq-'konanizł badania hi- BADANIA DIAGNOSTYCZNE tvoe do sx stem‹mu:]1 pozasl{o1mch chło-
SL‹)petoIo;g,iez1'1ego. Określenie W 1'ozn1azie krwi liczby komó- Bodenle h1'3lop=uolo,9;1Lf| xe komolek B
rek Sezarş-"ego.
LECZENIE \ ROZNICOWA
LECZENIE [\1e ma u=¬l.11onego eposobu leuuna. ale mozna nacxelo l11nÍ'o›L'+1l`›\\ E'
l\-'Iożna doustnie podać retinoifl bekeorflten - W monolerapii |„o|o:11t¬~,'I±o›±¬Ie1 o1d\ 1n1e]ecou 0 lub doog111skowo 1
lub W l‹ombinooii :Ł inte1'ł`e1*o~n;u'_ni i foLoLe1'apią. Po:+'.eu5t|'ojo- r11.1l=u¬,'(.¿ne DIAGNOSTYCZNE
we fotol"o1¬e¿a obejmuje neświellollie p1'o1nien'iami UVA lim- hlstopomlogużzne 1 lrnrnunofenohpowanle l1n1l`oc'~.-
foeşftowx-' ex 1.-'iz-'o po upr'zeclnin1 (louetnym przş-jeeiu 'xx ldu‹.fen1a ex sten1o1¬.¬w.,l1 Ll1Ion1el‹{›u .f Lomo
psorolenów. \W]\ou.±c bad ¬±n1a pozuolające u. pelm ol‹1e~,I1c

mmuu mo¿no u:=Lm.1‹Ĺ Ll11rurg1'.':?n1e Pouoerz

ra|;l1ote1„1p1a ]esl często f›I\uteLfr1L1. ale u p1¿y])„1dku
Z du/mh Lomoiek B ?lol~.=1I1¿ow.u1ego u oblęble
n dolnej şkoylrzolüo cllenllotelaple jest Yuş l-„le

Ryc 4 I 3 Chłomak z duzych komorek B

Ryc. 4 I O Erytrodermia w zespole Sezarfego. Ryc 4II Lrmfocytümo skory

-A-

każenia i zarażenia !
1

każenia bakteryjne
każenia grzybicze l
każenia wirusowe
¬-
¬

każenie ludzkim wirusem niedoboru

porności (HIV)
rażenia
Choroby tropikalne

L
F
.'
I
206 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia bakteryjne 207
¿¬ ' ¬. -" " _' ' ' . -.'. _-' .. ` .... .
` 7 " - I' ' _ 1 ` ._ _ "WI I _ 'I

ZAKAŻENIA BAKTE RYJNE DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWA

Zakażenia grzybicze, opryszczka zwykła,

Liszajeç BADANIA DIAGNOSTYCZNE

Wymaz bakteiiologicziiy ze zmian skómych
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE nia antybiorykowrazliwości. I
Liszajec jest zakaźną ostrą powierzchowną infekcja, skóry ny-
woływaną przez Striphylococcits oareas lub, rzadziej, przez LECZENIE
paciorkowce, szczególnie z grupy A wedlug Lancefield. Cho- Miejscowe leczenie antybiotykami, np.
roba najczęściej dotyczy malych dzieci, jednak może wystąpić sem fusydowyn1,jest skuteczne w przypadj(u
u osób w kazdym wieku. Przeludnienie, niski poziom higieny, czonego, jednak coraz częściej zdarzają
ciepły i wilgotny klimat oraz wcześniejsza choroba skóry, np. gronkowców oporne na kwas l`usydov.¬,'_
n-yprysk lub świerzb, p|'etlysponuja, do liszajca. wszechnego stosowania tego antybiotyku. W
Zmiany skórne są to złotozólte strupy powstałe z wysięku, dziej rozsianych zmian, limfadenopatii lub
które zazwyczaj lokalizują się na twarzy (ryc. 414). Zmiany zakazema szczepami paciorkowców. które
szerza, się miejscowo i mogą się ze sobą łączyć; mnogie zmiany zapalenie nerek, nalezy zastosować antyb
są powszechnie spotykane. Infekcja epidermolitycznymi szcze- erytromycynę lub flukloksacylinę. Uz 4 I 6 Niesztowica. Ryc. 4 I 7 Zapalenie mieszków włosowych.
pami gronkowców produkującymi toksyny może być przyczy- może być miejscowe zastosowanie ani
ną powstania pęclierzy (liszajca pęcherzowego) (ryc. 415). heksydyny lub joclyny powidonowej.
Po ich pęknięciu tworzy się brazowy strop. który ustępuje od- wica Zapalenie mieszków
środkowo, w efekcie czego powstaje pierscieniowata zmia- włosowych
na skórna. Zmiany układowe nie są powszechne, aczkolwiek
donoszono o wystąpieniu kłębuszkowego zapalenia nerek. po- I OBJAINY KLINICZNE DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
przedzonego liszajcem wywołanym przez paciorkowce. które obejmuje głębsze warstwy skóry niz li- J est to powierzchowne zakazenie mieszloów w-losowych, któ-
równiez u-'jwirolywarie przez Slophylococcus aureas oraz re może być spowodowane przez wiele patogeriów', w tym Sta-
Streptococcu..s. Choroba ta występuje rzadko w klima- plrylococczts oirre-its, Stopliylococcns koagulazoujeinny,
ym, gdzie dotyczy głównie dzieci, natomiast P.sea.donrorzo.s aeruginosa, bakterie Gram-ujemne oraz droż-
tropikalnym może wystąpić u osób w kazdym wie- dże Pityrosporzort. Do niezakaźnycli przyczyn zapalenia
nni predysponującymi są niski poziom higieny niieszków włosowych zalicza się rózne substancje chemiczne
Zmiany mają postać twardych ciemnycli sko- i urazy. Patologia ta występuje powszechnie i dotyczy najczę-
pokrywających ograniczone obszary rnartwiczej ściej mlodych dorosłych, ale może wystąpić L1 osób w kazdym
-z obecnością zapalnego halo (ryc. 4 16), a niekiedy rów- wieku. Zapalenie mieszków włosowyc|'i charakteryzuje się
Zmiany zazwyczaj lokalizują się na kończynacli obecnością drobnych krostek. w obrębie których przy bardziej
ciągu “Z-3 tygodni, pozostawiając blizny. szczegółowym badaniu moga być widoczne umiejscowione
centralnie mieszki włosowe (ryc. 417). Ponadto stwierdza się
(KA Różmcowa różnego stopnia stan zapalny skóry otaczającej.
naczyń, pityriosis liclien.oirle.s.
o|AGNosrY|‹A nóżmcowa
DIAGNOSTYCZNE Inne patologia dotyczące lnieszków wlosowycli, np. litrlren
się wymazy bakteriologiczne w celu określenia anty- plon.opilo'ris, oraz krosty niezwiązane z mieszkami włosowy-
mi, np. występujące w łuszczycy.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE
się doustne podawanie antybiotyków oraz leczenie Badanie mikrobiologiczne wymazu skóry. Wymaz z nosa po-
podstawowej lub współtowarzyszącej, np. swierzbu. biera się w przypadku nawrotow w celu identyiikacji nosiciel-
stwa gronkowców.

LECZENIE
Łagodne gronkowcowe zapalenie mieszków włosowycli czę-
sto ma samoograniczający się przebiegi może być leczone
za pomocą miejscowo działających preparatów antyseptycz-
nych. W przypadkach z bardziej nasilonymi objawami wska-
zane jest. miejscowe lub ogólne zastosowanie antybiotyków.
RYC- 4I4 LÍSZHIEC- Ryc. 415 Liszajec pęcherzowy.
Zapalenie mieszków wlosowych wywołane chemikaliarni lub
urazem mechanicznym ustępuje po wyeliminowanie ze-
wnętrznego czynnika prowokującego.
 -A

zoa część 3 zakażenia i zarażenia Zakażenia bakteryjne 209

\1- L 4. '„ H
~ '--' ' ` 'L'-..;4-s. _¿ą.|¬~.1m;'.n.l.\:'l5|.'l..|4i=ln L.-_-..'JIni":Ĺ.:.l 1.1¿=.r¿.åa ,. -.|';.n.'_-'a...§.n.,‹IŁ|.› '.,¿=.'_'_ -_:Ł-_` ¬.-Ł.äĽ=.-Ł.-.I -.1_ ...= -.Ł '-_- JJ.. Graf:

Ryc. 4 I 8 Czyraczność. Ryc. 4 I 9 Rzekome zapalenie mieszków włosowych.

Czyrak i Czyrak gromadny o|AGNos'rYi‹A RóżN|cowA ome zapalenie LECZENIE

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE

W przebiegu ciężkiej postaci trądziku mogą
wać zapalne torbiele i grudki, jednak dokładniejsze
Czyrakjcst to ropień powstający w obrębie mieszka włosowe- zrnian wykazuje obecność zaskórników. Ropnie
go, powodowany przez Stopltylococcas a-ti-reas. Czyraki gro- typowo zajmują okolice pachn-in, pach i piersi.
madne są zmianami bardziej rozleglymi, z zakażeniem
i martwicą kilku mieszków wlosowych oraz otaczających tka- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
nek miękkich. Z zapalnego guzka rozwija się krost.a, kt.óra na- Wymazy bakteriologiczne ze skóry oraz okolic
stępnie ulega pęknięciu i opróżnieniu (ryc. 418). Czyraki nych za nosic.ielst.wo patogenu w celu określenia
ów włosowych
I OBJAINY KLINICZNE
zapalenie niieszków włosowych [pseadofolli.c'al'¿ti.s')
zapalna okoloinieszkowa zmiana skórna spowodowa-
włosów w skórę. Zwykle dotyczy osób z gruby-
i kręconymi włosami, a najczęściej - mężczyzn
afrokaraibskiego. Golenie tuż przy skórze oraz
Najwazniejszyln elementem postępowania jest wstrzymanie
się od usuwania włosów wszelkimi metodami do czasu ustą-
pienia dolegliwości. Nie jest to metoda chętnie stosowa-
na przez mężczyzn. Pomocna może być prosta
zmiana techniki golenia, np. użycie elektrycznej golarki za-
miast golenia na mokro lub używanie kremu do depilacji. Za-
stosowanie antyseptyków może pomóc w zapobieganiu
wtórnej infekcji. a miejscowe zastosowanie kortykosteroidó'w
|-

mogą być mnogie; czyraki gromadne są większe i mają wiele kowrażliwości. W przypadku zmian nawracających i pocieranie włosów nasila problem. Zmiany skór- o silnym działaniu - w redukcji bliznowców.
ujść; ich średnica może przekroczyć .l cm. Czop niartwiczy przeprowatlzić dalszą diagnostykę, tj. określić stężenie lokalizują się na brodzie i karku w postaci mnogich
pozostawia głębokie owrzodzenia. Zmianom o charakterze zy na czczo, aby i-¬.yl<lt1czyć chorobę zasadniczą. grudeki krost (ryc. 419). Zmiany mogą pozostawiać
czyraka i czyraka gromadnego towarzyszą niekiedy objawy cznc blizny i keloidy - trądzik biiznowcowy karku
ogólne, takie jak gorączka i złe samopoczucie, zazi-~.ycz.a_j LECZENIE lteloidolis nuchae) (ryc. 420).
o cięźszym przebiegu w przypadku czyraka gromadnego. Czy- Nalezy zastosować doustne leczenie flukloksacyliną
r

raki zwykle dotyczą zdrowych mlodych dorosłych, ale należy biotykiem opornym na penicylinazę. Pomocne mogą l DIAGNOSTYCZNE
pamiętać 0 tym, nawracanie zmian może świadczyć nież miejscowo działające preparaty nie są wymagane. Mozna pobrać wymaz do bada-
o obecności źle kontrolowanej cukrzycy. Czyraki gromadne W przypadku zmian naiwracającycli przeprowadza się mikrobiologicznego ze zmian loostkowych.
najczęściej występują u starszych pacjentów ze wspólistnie- eradykacji Stapltylococcrr.s z okolic odpowiedzialnych
jącymi ch orobarni. nosicielstwo, takich jak nos i krocze. Należy poddać
każdą ogólnoustrojową chorobę leżącą u podłoża
i wszelkie inne nieprawidłowości.

Ryc. 420 Trądzik biiznowcowy karku.

 są

ZIO CZĘŚĆ 3 Zakażeniaízarażenia Zakazenta bakteryjne 2| I

_ tt . m._-m.~ . ---. _:... --'.-

Roza, zapalenie skóry

I-

i tkanki podskórnej oraz

martwicze zapalenie powięzi | oBJAwY |‹|.|N|czNE
(5¿}¿gt'lat\f11z±ljEfst to ostra infekcja i-if;-'tt'ołaii;-1 u-¬_tft'n"¿t-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Róża oraz zapalenie skóry' i tkanki podskórnej (celloliti.s`) są to
laviię szr:z‹-:=p@'1'1 5U`ffP10f-ff›'C'1`-H-S Pyfflśffimfs' `“""řfÜ*fl'
n za_;¿\.„.¬_„‹.¿-zgij górne drogi oddechowe, stad takie
zakażenia ii-'jfi-i-'oljwt-'arie zziznş-'czrtj przez paciot'kowce. chociaż
powodować jc może 1'ón-nież wiele inngrch bakt.c1'ii, szczegól- . jak ból gardła i limfadenopatia.
0g1'3f1i.c2z1jz1 się do tułowia.Początkowo
nastepnie zintany
ulegają
nie u osób z obniżona odpornością. Nie ina zasadniczej 1'‹_'›ż.i'_ii-
Rtiiiiień pojawia się 1't'n¬."Iiiez na tt-t'ai'zj±,'. omijajac
cy niiętlzy zapaleniem skóry _i tkanki podskórnej a rt'›:`<a, ale
Dkolgustiią, która pozostaje stosunkowo blada. Język
of prz_\,-"padku tej ostatniej zakazeniejest bardziej powierzchoxv-
„ z obrzęloiiętş-'1ni_ brodawkarni (.„jęzj@.'kt1*t1skaw-
ne. W rna1't\ricz},-'in zapaleniu powięzi zakażenie sięga głębiej, Płünica ¿\.¬„.¬_„-'kle występuje t1 dzieci, chociaz nie tak
do poo='ię7.i. Wp1'zypadkt1 wszşfstkieli trzech oniawianf.-'cli cho-
Jak lęilka dekad temu i W iagodniejszej postaci. Do po-
rób istotne są czynniki p1'erlş,'spo1"it1jące, takiejak u1'az i crukivy-
wYw'ołaiiş'cl1 przez toksfmş-' lub ino-'az_]ę bakterypią na-
ca, ponieważ })i~z}"czjn"tiają_ się one do roza-'ojti infekcji. (`Jb1zek.
opon inózgoi't-'}.'c.h. zapalenie szpiku. gorączka
a zwlaszc.za obrzę_k linil`at},'c:'.ny, irpiiikającş' z nied1'‹'izr'tośt:i na-
01--„iz zapalenie klębtiszków iieiźkcit-rycli.
ezj.-'ń cliloiinycli, jest \-vażri}m'1 czf.-'nnikicin pred}~'sponującyni,
który może pi'oi-'radzić do nawrotów chorobşf. Y|‹A Róznicowa
Infekcja iiianilesttije się zlgnri saniopoczueiein i goi'ąc'zl‹ą;
1-' zespół wstrząsti toksycznego. choroba lšawasa-
W ciągu kilku następi tych godzin lub dni pojzmia się zaczenrie-
oiriisowe, osutki polekowe. í
nienie o1'az tldit-t-'‹.›sć i obrzęk zajetej okolicy ciala (1'y‹;'. 421).
Ryc. 42| Zapalenie skóry í tkanki Ryc. 424 Złuszczanie po przebyciu zespołu
W ciçzkicli postacia.c.h niogą pojawiać sie pęcherze, czasem IA DIAGNOSTYCZNE wstrząsu toksycznego.
krwotocziie. Czesto iwstejşiuja cze|'n-"oiie smugi. śniadczące
1 gardła w celu 'in-'kon:i1'ii'tt badań baktei¬itilogiczn1i-c.li.
o zapaleniu nacz}ri'i clilorinjrch, oraz bolesna liinfadenopatia.
W róży granice zaczern-ienienia zi-izti-ft-'cz.aj sa ttf¿.'1'a'ź11iej zazna-
czone niż W prz;-'padku zapalenia skóry i tkanki podskórnej
g,;o¿tos‹_›o-'ać leczenie penicyliną W pelrijrcii dawkach.
(tj-'c. 422). W 1'i1a|'tn-iczjrni zapaleniu |iowiezi często obserwti-
tylko pojawi się podejrzenie płonie;-'.
je sic cie1nnot'Yze1'wonj_i' ruinieii oraz głębokie krwotoczne pę-
cherze. :Ł i"i1;1tr'tn-"ic"¿i¿skói'j_r i tkanek niiçlchcli ttjrc. 423).

o|AGNosTY|‹A Różnicowa I wstrząsu toksycznego

"Åakrzepica żył głębokich podudzi, eti:¿'.},'rioiilo'o-'e zapalenie
N|ciA | oBJAwY |‹|.|N|czNE
skóra-' i tkanki podskórnej (zespól "'f-"'r'ellsa_). Inne sta-inf,-' rtimieniowe inediowane toksynann. Choroba ka-
ten jest kon sekweiicja infekcji St.n.pliylococctis' i:n.ireu..s
şzczepcrn paciorko\~.'ca grllllłs'‹^=l11`UĹlUk1llłłf5Í>"m E'?›7-'UÍÜ1<5§"' w'isal<i różni sie ziwkle od IÜSDÜÍ'-1 """5l1""-łi.5U l0l*í5_V'31¿""3ë'š0 “TV
BADANIA DIAGNOSTYCZNE stępowaniem p1'zctlittzaja_ccj się Ę01`¿l.ĹŸ1f-lU¬ 1'fł1.lęC-111 S'¿`1`C¿'
Dojego objao-'ów klinicznş-'eh należą: gorączka, zie samo-
Oprócz posiewót-\' krwi, kt.órfrch ii-'ft-'iiilt często jest iiegatytx-'rng uogólnionej |inif'ade_i'iopatii ibraku wstrząsu.
i rozlegla w_x,-'sypka, prz1rpon1i|1ająca oparzenie
iiależy pobrać \-mrizizş-' z nadżerek i onrzodzeń. Badania sero-
Ryc. 422 Róża. fne; następnie ttjçstępttje zapaść naezjş„'nio=.-'ra i iiien¬_ş'-
logiczne mogą potv'.-ierdzić infekcje paciorktn-rcon'ą (ASO, an- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
oielonarzatlowa. Pzicioi'ko'a-'con-¬.-'j~,= zespol wstrząsti tok-
ty-DN.'\za B). Badanie inikrobiologiczne n-'ji-'inazót-t' pobranşfch z odpovflcd-
oiążc się z witgksza tirnieralnościa i zazwyczaj
ptije po ciężkiej, i1iwazş'ji1ej infekcji za-'iązaiiej z rana nich okolic, wt\"n1 równiez posiew low-\-i.
LECZENIE
zna lub z porodem. G1'o11koii-'ctianf zespół wstrząsu
Leczenie \-t-'szj.-'stkicli trzech chorób polega na zastosot-vaniu
toks\'cmeg‹'i |no:ă'.e tt-"ystąpić w1'1astępstn-'ie blahft-'eh lub bezob- LECZENIE
s}'s;ten1ot'¬-'ej antybiotykoterapii (a.1'1t}.'biotjt"ki często podaje sie
li '/.aka'}'.eń. jak 1'ó\-mież stosowania silnie wchlaniaja-
drogą pai'e11te1'alną). l\-'laim-'icze zapalenie ptinięn może prze- , 1 __ _ _ _ „_ ,.' . _Y l ,'."
Niczbędne jest paienteralne podanie antş b1ot_\_ kon '¬\ u'_\_ si
.`.,', ."_")_

cych tai'nponÓw dopocliwon-"f_«'cli. Wjrsjt-'pka b'ledI'1ifi W CÍÊŁŠU

biegać W sposób ostiş' oraz wiąz;-ić się z i-nisoką tnnieralnością. .-kilku dni. a po tygodniu następuje zluszczanie się skórf›" I`ft.l< kich dawkach oraz intetisrt-'riie monitorowanie paramet1'ó\-i-
W tşnn pi“zypa(lku niezbędna jest pilna interwencja chirur- jwciot-tjtfcli.
;istóp Ęrj.-'r:. 424).
giczna. polegająca na usuniecitt inartn-'iczj,'cli tkanek. W na-
o-'racając§,-'m zapaleniu skóry i tkanki podskórnej wskazane
może być długotrwałe podawanie aiitjrbiotjt-'kon-f oraz niedo-
puszczanie do powsttftwariia wi'ót'zakaze1iia, np. uszkodzenia
skóry przez g1'zjvbice |"i"1içdz}fpalcowa_ stóp.

Ryc. 423 Martwicze Zapalenie powięzi.

III CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia bakteryjne ZZI3
_ . . _..- -. ._ -__ --'- _ - ' - --.- , -* Ľ, -
. _ ' " _ __ _.' ' _ __ _ _ -__ ' _ . '- ,._ _ :L _ ' ' _ _ 1 _ ' . ._ '_ _'_
(J. _ ._ .- ' ,

l4_5 nie meningokokowe w postaci guzków lub pęcherzy zlokalizowanych na kończy-

| oB1AwY |<L|N|czNE
“.¬„.«„„,.‹ołaiia przez Gram-ujeninego ziarniniaka
m¿›m`n.qit.idis. Bakteria ta może kolonizować górne
L zclrovi-yc.li nosicieli. Do łagodnych, ograni-
nach. Najczęśc.iej ta choroba dotyka dzieci i młode osoby do-
rosłe. Sporadycziiie obserwuje się przypadki epidemii.
D|AGNosTYi‹A Róznicowa
Wirusowe zapalenie opon inóz.gowych oraz inne przyczyny

form infekcji należą: zapalenie spojówek, zapalenie ostrego zapalenia naczyń.

Ryc. 425 Gronkowcowy zespół oparzcinej
skóry.
Gronkowcowy zespół
oparzonej skóry
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Gronkowcowy zespół oparzonej skóry (stnpiiyiococctil s'caided
skin synd.'.'roi'ri.e - SSSS) jest to rozlegla złuszczająca derniato-
za wywołana zakażeniem szczepanii Stapiiylococcits aioeiis
produkującymi toksynę epiderrnolityczną. Są to te same tok-
syny, które biorą udział w rozwoju liszajca pęcherzowego.
Czerwona i tkliwa. skóra odwarstwia się, pozbawiając naskór-
ka rozległe obszary tułowia. powierzchnie zgięciowe i twarz
(ryc. 425). Czas gojenia wynosi około 7 dni. SSSS zazwyczaj
dotyczy dzieci, chociaz w ograiiiczonym zakresie może wystą_-
pić równiez tt osób dorosłych, W szczególności gdy współjst-
nieje u nich rtiewydolność nerek lub alkoliolizin.
o|AGNos1'Y|‹A nóżmcowa
W toksycznej nekrolizie naskórka rozwarstwienie skóry nastę-
puje glębiej, na granicy skórno-naskórkowej, co zwiększa cięż-
kość choroby i umieralność.
i rozwijająca się w ich następstwie bakterie-
postaciaiiii choroby są: zapalenie opon mózgo-
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
posocrnica. Ta ostatnia pojawia się nagłe i może Rozpoznanie potwierdza identyfikacja meningokoków we
W sposób piorun ujący. Wczesne zmiany skórne krwi, w płynie niózgowo-rdzeniowyin i zmianach skórnych.
dvsjq-ętiiyfcli, małych różowych plam i grudek,
o cliarakterze kiwotocznym. Mogą równiez wy- LECZENIE
osutki poktzywko- lub odropodobne. Cha- Infekcje postępuje gwałtownie (ryc. 428) i może zakończyć
jcst rozległa plarnica, szczególnie się zgonem na wczesiiyin jej etapie. Antybiotykoterapia stoso-
Ryc. 426 Krwotoczna krosta w
na kończynacli i tułowiu (ryc. 427). Mogą wy- wana drogą parenteralną powinna zostać włączona nie-
posocznicy gonokokowej.
fiużej' wielkości plamicze martwicze ziniany skórne zwłocznie po i-tysunięciu podejrzenia choroby 1 przyjęciu
brzegach oraz podskórne wylewy krwawe. pacjenta do szpitala.
Posocznica gonokok naczyniowe niekiedy rozwijają się kilka dni pózniej
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Przewlekła utajona iiifekcja Neisscria gonorrhoeae
przyczyną bakterieniii oraz chorób wiełon
ny skórne, gorączka i bóle stawowe należą do
nego posocznicy gonokokowej. Krwotoczne krostyi
pojawiają się w obrębie ognisk wysypki, typowo
(ryc. 426).
DIAGNOSTYKA nóżN|cowA
Posocznica nieningokokowa, zapalenie naczyń i
teiyjne zapalenie wsierdzia.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Należy pobrać wyinazy bakteriologiczne z okolicy
płciowych, gardła i odbytu ze względu na często
infekcję utajona. Wyniki posiewów krwi mogą być Ryc. 427 Zmiany plamicze w przebiegu posocznicy
rzadko udaje się wyhodować. gonokoki ze zmian meningokokowej.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE UWAGI

W przypadku gronkowcowego zespołu oparzonej skóiy bada- Należy przeanalizować wywiad dotyczący kontaktów
nie histopatologiczne zmienionej chorobowe skóry wykazuje nych oraz zbadać partnera seksualnego.
rozdzielenie naskórka rnięclzy warstwą ziarnistą i kolczystą,
co odróżnia ten zespół od toksycznej nekrolizy naskórka. LECZENIE
W celu szybkiego postawienia diagnozy można wykonać ba- Stosuje się antybiotyki podawane drogą parenteralrią
danie zanirozonego wyciiika skóry. Poniewaz zmiany skórne
są inediowane przez toksyny, zazwyczaj nie uzyskuje się wzro-
stu bakterii odpowiedzialnych za chorobę z wyrnazów pobra-
nych ze skóry i płynu zawartego w pęcherzach.

LECZENIE
Rokowanie jest poinyślne w przypadku natychmiastowego pa-
renteralnego podania antybiotyków. Ryc. 428 Zmiany zgorzelinowe w przebiegu posocznicy
meningokokowej.
214 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia bakteryjne 215
__)_
_- ,._
'. _
_.-__,.-
.
-_.,
._ _.-_
_-
-___
_
__¿
~
- --~‹,
_
.:_:
. f‹. .
___ _
. __ ,
__ .._'
_
'I

Łupież rumieniowy D|AGNosTY|‹A nóżnicowit

Łupież pstry zazwyczaj nie lokalizuje się W
iii
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
wych. W przypadku grzybicy pachwin oraz
Łupież rumieniowy (eryth.-i'a.smti) jest to łagodna przewlekła ny sa bardziej zapalne. W iuszczygv
powierzchowna infekcja wywołana przez Coi“ynebacteri~u.ni. zmiany skórne są zwykle bardziej czerłvon
en
niinutissi-'maria Te Gram-dodatnie pałeczki stanowią część flo- nież dodatkowe błaszlo' w obrębie p
ry fizjologicznej przestrzeni niiędzypalcowych stóp. Ich nad- ła. W diagnostyce różnicowej bierze się
mierny wzrost w obrębie powierzchni zgięciowych może być łojotokowe zapalenie skóry.
sprowokowany przebywaniem w ciepłym i wilgotnyrn klima-
cie. Wysypka składa się z czerwonych lub brązoi-tycli dobrze BADANIA DIAGNOSTYCZNE
odgraniczonych, nieznacznie łuszczących się lub połyskują- Diagnostycznajest koralowoczerwona
cych rozległych plam (ryc. 429). Najczęściej zajętyini okolica- pie Woods.
mi ciala są pachyi pachwiny. Zmianoin nie towarzyszą objawy
podmiotowe, niemniej czasem występuje świąd o niewiellcim LECZENIE
nasileniu. Infekcja częściej dotyczy osób dorosłych niż dzieci Jeśli infekcja nie jest rozległa, zazwyczaj
i jest bardziej powszechna w tropikalnych kliniatacli oraz miejscowe stosowanie preparatów azolowych lub
wśród osób chorujących na cukrzycę. Bezobjawowe nosiciel- sydowego.
stwo C. niiiiit.ti.s.sim.u.:rn jest powszechne.

430 Keratoliza dziobata. Ryc. 43| Keratoliza rlziobata.

i
l
i

tofiza dziobata (pi-I-ted BADANIA DIAGNOSTYCZNE

atolysis) Na ogół nie są wyniagane.

ICJA I OBJAINY KLINICZNE LECZENIE

to przewlekła pon-iei'zcliovnia infekcja podeszew stóp i-\-y- Zmniejszenie potłiwości stóp pomaga kontrolować chorobę.
przez Corynebrtct.eri'ii'm. oraz potencjalnie przez in- Można dodatkowo stosować miejscowo działające preparaty
organizniy. Obraz kliniczny jest charakterystyczny: antybakteiyjiie.
powierzchni skóry występują małe okrągłe „dziobate” nad-
(ryc. 430i 431). Okluzyjne obuwie i nadmierna potli-
stóp zazwyczaj przyczyniają się do wystąpienia tego
iu, najczęściej u mlodycli mężczyzn. Zazwyczaj nie
objaoy podmiotowe.

Ryc. 429 Łupież rumieniowy.

2l6 CZĘŚĆ3 Zakażeniaizarażenia Zakażenia bakteryjne 2l1 l
._ _ . _ _ _ .. ._ _ _
- ' 1 -f .-1 _- . -. t.,r__ - ,. -

Ryc. 432 Gruźlica toczniowa.

i
Ryc. 433 Gruźlica brodawkująca. . 434 Tuberkulid grudkowo-zgorzelinowy. Ryc. 435 Rumień stwardnialy (Bazina).

' ' skory

Gruzllca '
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to zakażenie wyit-tfołane przez llipt'obrt.ctt'riiroi. tu.tiei'cti.lo-
sis. które może przebiegać w postaci wielu i'óżnycli zmian
skórnych, w zależności od stanu odporności organizintt go-
spodarza i drogi zakażenia. Zakażenia może szerzyć się wspo-
sób bezpośredni, drogą przerzutów lttb drogą węzłów
chłonnych. Gruźlica toczniowa (łapits t=ttłgo~ris) jest to naj-
częstszy kliniczny wariant grużlicy skóry, który typowo zajmu-
je głowę oraz szyję. Może również powstać w iiiiejscu
po szczcpieniu BCG. Zmiany, o postępującym charakterze,
mają postać. czerwonobi'ązowycli miękkich grudek i blaszek,
które przypominają „galaretkę jabłkową" (ryc. 432). Choro-
ba rozwija się powoli rr ciągu kilku lat, z pozostawieniem blizn.
Szankier gruzíliczy. grużlica brodawkująca (ryc. 433) (obie
postacie szcrzą się przez kontakt bezpośredni) oraz skórny
rozsiew zniian przez ciągłość z zainfekowanych węzłów
chłonnych łtib kości są rzadko obserwowane.
Gruźlica skóry należała do chorób rzadko spotykanych
w Wielkiej Brytanii. jednak w ostatnicłi dziesięcioleciach od-
notowuje się wzrost częstości jej występowania, szczególnie
wśród osób pochodzących z subkontynentu indyjskiego oraz
osób zakażonych H IV.
D|AGNosrY|‹A RóżN|cowA
Toczen rumieniowaty, trąd. sarkoitloza. grzybica głę
` -.- INICJA I OBJAWY KLINICZNE
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Hodowla ."llycolJticteriitii"i ze zmienioiiej chorobowe
zwyczaj kończy się iiiepowodzeniem. Badanie histopattií
ne 'wykazuje obecność ziarniniaków, ale występ0"_
niartwicyserowaciejącej niejest typowe, ziidentyfikacjii
kówgi'użlicy1niize być trudna. H iąadaiiiu histopatologicznyni lub hodowli materiału ze
LECZENIE
Polega na stosowaniu standardowego leczenia przeci
czego.
UWÅGI
W obrębie długo utrzyniującycli się zmian skórnych it'-" 'iii
biegu gruźlicy toczniowej może dojść do rozwoju raka .'--~
stokoniórkowego.
berkulidy
__ '
_,togrupa chorób powt_ido\-raiiych reakcją nadwrażliwości
_. erzący się drogą kri-tionośną fi-'łycoba.t.'teri.a.m t.u.bercttł.o-
'jfi bna_jego an tygeny u osoby z silną odpowiedzią iuununo-
zną_.Grupa ta obejmuje: tuberkułid łiszajowaty,
“rkułid grudkowo-zgorzelinowy i runiiei'i stwardniały.
y skórnej nie stwierdza się obecności bakterii, _jednak
oniocąpolinierazowej reakcji łańcuchowe] w niektórych
-1' atlkach\-w_,-'kiywaiio DNA prątków. Tuberkulid liszajowa-
t rzadko spotykany w Europie - większość przypadków
.czy dzieci z rozpoznaną grużlicą węzłów chłonnych lub
Wykwity skórne stanowią zgrupowania małych łiszajo-
_chgrudek koloru skóry lubjasiiobrązowycli. Są one spo-
'-" awarie powierzchownyin ziarniniakowym zapaleniem
- ' owanyni w obrębie przewodów gruczołów potowych,
_Szkówwłosowycli oraz brodawek skóriiych. Tuberkulid
Ídkowo-zgorzełinowy'występuje w postaci martwiczycb
ek zlokalizowanych zazwyczaj w obrębie dystalnych czę-
l'ĹiCüñcz}-'ii po stronie prostowników. Dotyczy głównie dzieci
rütllşfch osób dorosłych. Zmiany skórne występują w skupi-
1' Ebi ulegają owrzodzeniu, pozostawiając przebarwione bli-
(1`:‹'Ľ. 434). W przypadku tego tulierkulitltt ziai*niniakow_t'
Iapalny obejmuje całą grubość skóry i sięga aż do tkanki
podskórnej. Huinień stwardniały (Bazina) charakteryzuje się
występowaniem wrzodziejących guzków w obrębie podudzi;
typowo dotyczy kobiet z nadwagą (ryc. 435). Stwierdza się
ziarniniakowe zapalenie tkanki podskórnej z towarzyszącym
neut.roi'iłowym zapaleniem naczyń.
D|AGNosTY|‹A nóżmcowa
Sarkoidoza i inne choroby ziarniniakowe.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie łiistopatologiczne zmienionej chorobowo skóry po-
maga w ustaleniu rozpoziiania, jednak zapalenie ziarniniako-
we o innej etiologii może mieć podobny' obraz. Należy
przeprowadzić diagnostykę całego organizmu w kierunku ak-
tywnej postaci gruźlicy oraz rozważyć przeprowadzenie badań
sktiningowycli w kierunku infekcji HIV u osób z grupy ryzy-
ka, ponieważ zakażenie to predysponuje do wystąpienia gruź-
licyi zwiększa śmiertelność związaną z grużlicą.
LECZENIE
Standardowe leczenie przeciwgrużlicze.
Gruźlica może również 'wywołyyt-'ać rumień guzowaty. zapale-
nie tkanki podskórnej i guzkowe zapalenie naczyń, chociaż
częściej pi'zyczyny tych chorób są linie.
CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakazema bakteryjne 2 9

Trąd Za kazenie mykobak1

DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
_I est to przewlekła choroba ziarnii¬iiakowa wywoiywaiia przez
lL'IyCobacte~i'iii.'in lepme, pieiwotnie zajmująca neri-vy obwodo-
we i skórę. Obraz kliniczny zalezy od stanu odporności osoby
zakażoiiej.
Występowanie trądu tuberkuloidowego obserwuje się
wśród osób z wysol<ím poziomem odporności. Zmian skór-
nych jest nievnele: są to dobrze odgraniczone blaszki z wynio-
slyrn runiieniowyrn bi'zeg,iem oraz odbaiwioiiyni, suchym
i pozbawionym czucia obszarem W części środkowej
(ryc. 436). Pogrubiale nerwy obwodowe mogą być Wyczuwal-
ne palpacyjnie.
Trąd lepromatyczny występuje u osob z obniżoną odpor-
nością komórkową. Zmiany skúrne są innogie i mają charak-
ter naciekowych grudek, guzkow i blaszek zlokalizowanych
zwłaszcza ii-' obrębie chiodriicjszych części ciala (ryc. 437).
W niektórych granicznych postaciach tuberkulidów
(ryc. 438) procesy inmiuiiologiczne mogą być przyczyną
uszkodzeń tkanek.
szybko rosnącymi
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZ
Mykobakteric jest to grupa prątkow ktora
zakazenia skory tkanek miękkich i kosci N
cobiirteriimi' fortiiitiini M cliclonrtefrtbsres
fix Ŝą one powszecliiiie obecne w otacza]
i pi zez sk izoną niidę mogą pronadzic do s
med» cznyth Zakazenie skory u osob im]
inch vi postaci ograniczonego ropnia zazi
vi wyniku urazu penetriuącego natoiniast
odpornoscią znnam skorne mogą miec pos
warzyszącą infekcyą ogoliioustrojoną
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Grzybica głęboka
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Hodowla z materialu biopsijnego, np ze 5
bardziej i'iiai¬igndii.i wirleiit'rlikac3iorgani_ _ ___„
7 Z3z1bp1l'ĹWl‹ElÍ1['.`_] I`Ü'p"f C tuberkulüldowy Ryc Ieprürnatyczny

Trąd jestjedna z najczęściej występiijącycli na świecie

chtirúb skory; 70% przypadków obserwuje się W Indiach. Naj- LECZENIE
bardziej podatne na zakażenie są osoby młode; do szerzenia hiezbędiie ]est oaolnoustioiowe leczenie przeciwbałtt
się choroby zwykle dochodzi drogą ki'opelkon-'ą. Okres inku- W przypadku choioby ograniczone] dotyczące; wył "
bacji trądu może sięgać nan-'et kilku lat. skory dobie efekty lecriiicfe farnycza] uzyskuje się
stoson aniu monoterapii Postac ukladona wyinaga p
D|AGNosTY|‹A Różnicowa uadzenia tcrapu wtclolekowej
Orlbarwieiiia pozapalne mogą być rnylonc z trądein tuberkuli-
dowym, jed nak znikają one w ciągii kilku niiesięcy. W przypad-
ku bielactwa zmiany skórne cechuje depigmentacja, a nie
liipopignientacja. Inne choroby ziarniniakowe takie jak gruź-
lica, leisznianioza, kila, Írambezjai sarkoidoza, powinny zostać
wykluczone na podstawie wyiiil<oi'r badań bisttipatologicznych
i mikrobiologicznych oraz testów skoriiycb.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE Ryc 438 Postac graniczna trądu

Wymaz ze skóry, biopsja skóry. zcskrobiny z nosa, biopsja ner-
wu. test z leprominą.

LECZENIE
Wszyscy pacjenci z trądem powinni przejść odpowiednią me-
lolekową terapię zgodną z rekornendacjami Śi-ińatowej Orga-
riizacji Zdroi-via. Lekarni pierwszego rzutu są: i'ifainpicyna.
dapson i kl‹.ifaz.yriiina. Trąd ubogoprątkon-y leczy się przez 6
miesięcy, a bogatoprątkowy przez 24 miesiące, z kontrolą od-
pon-'iednio po 2 i 5 latach. Zapalenie iiern-'on' i stany zapalne
skúiy powiiiny być leczone doustnie podawanyini preparata-
mi kortykosteroidów.

220 CZĘŚĆ 3 Zakażeniaizarażenia
Ryc. 439 Ziarniniak akwariowy.
zakażenie prątkiem
Mycobacterium marínum
(ziarniniak akwariowy)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Ta p1'zewlekla infekcja skórna jest wywoływaiia przez niegruź-
liczego (atypowego) prątka il-lgitfobocteriiiin. -iii.ai'intirn, który
bytuje w ciepłej wodzie, a zwłaszcza w tropikalnych zbiorni-
kach wodnych. Prątek ten 'występuje endeniicznie u większo-
ści ryb tropikalnych_. a rzadka choroba, którą wywołuje,
zazwyczaj obserwoi-'ania jest u hodoii.-'con' ryb. Wylcnity poja-
wiają się w obrębie eksponowaiiej, uszkodzonej skóiy, np. i'ąk.
Krosty i guzki pokrywa_ją się strupami o brodawkowatej po-
wierzchni (iyc. 439). Poniewaz prątek szerzy się drogą na-
czyń chłonnych, mogą pojawić się układające się linijnie guzki
oraz linifadenopatia (ryc. 440), podobnie jak w sporotiycho-
zie (patrz str. 225). Zmiany goją się przez kilka miesięcy.
Tenipei'at.ura 37°C hamuje wzrost bakterii, dlatego infekcja
rzadko przybiera postać ogóliioustrojową.
Ryc. 440 Sporotrychoidalne szerzenie
zmian.
|:›|AGNosrYi‹A aóżN|cowA
Sporotrychoza. leiszmanioza.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Wynik hodowli materialu pobranego ze zmian skórn
często pozytywiiy, co poz'wa.`:a to na określenie antybio ` Í.
liwości. Badanie histopatologiczne chociaz pomocne, =`.şŸf
' z.
vi-'sze pozwala na ii-ylduczciiie sporotiychozy.
UWAGI
N ależy powiadomić mikrobiologa o podejrzenia za
il-'iycobacteiiuni niriri-iiarri. - ma to na celu za.pewn.ienie -L
malnych warunków hodowli.
LECZENIE
Nie okrcśiorio. który z doustnie podawanych aiitybiotykúrf
w przypadku tej inl`ekcji optyinalny. Opcje terapeut-Ł'
obejmują stosowanie: minocyklíny, trimetopriniu, kl- ` f
niycyny i ryfampicyny przez 3-4 miesiące.
'__
- J " v-‹-I .I I I _
Ryc. 44| Rumień przewlekły wędrujący.
horoba z Lyme
FINICJA I OBJAWY KLINICZNE
oroba
z Lyme (borelioza) jest wyii~'oływaiia przez Borreliri
rgdorferi, krętka przenoszonego przez kleszcze. Nazwa
oroby pochodzi od nazwy miasta Lyme w stanie Connecti-
_t w Stanach Zjednoczonych, gdzie wywołujący ją patogen
2-*lit po raz pierwszy zidentyfikowany. Występuje on w wie-
Í iiinycli częściach świata, a zwłaszcza w środkowej Europie
,_fSkand}'ri:inüj.Boreliozajest. to przewlekła wieloul-dadowa in-
kcja,która często manifestuje się w postaci zmian derma-
plogicziiych. W wyniku progresji choroby może dojść
-=.' zajęcia stawów oraz układu nerwowego. Pierwsze objawy
Írfekcji pojawiają się na skórze, w obrębie ukąszenia przez
Ĺ. eszcza, jako szerzący się obrączkowaty rumień, określany
1 ¬--.- '
` `-nem i¬uinienia przewlekłego wędrującego (ryc. 441). Sto-
3
*jiień nasilenia rumienia jest różny, często bardzo niewie.l.ki.
-
'Ĺfiniiana szerzy się powoli, z częstotliwością kilku, kilkunastu
'5iEentyrr1eti'ów na tydzień, ustępuje nieleczona.
Chorobie może ewentualnie towarzyszyć limřadenopatia
"fiiraz objawy ogólne. Zakażenia szerzy się niekiedy w ciągu
iltilkii dni lub tygodni po inokulacji, prowadząc do zajęcia ukła-
'tiu nerwowego (moze wystąpić zapalenie opon niózgowo-
Zakażenia bakteryjne 22|
i' I _ _
Ł '*`-| -'_'-¬ -1' ' - 1. '
-rdzeniowych i porażenie nerwów) oraz zapalenia serca i sta-
wow. Inna skórna manifestacja boreliozy - zanikowe zapale-
nie skóry kończyn - może pojawić się w późniejszycli st.adiach
choroby. Obserwuje się wówczas guzki i blaszki, zazwyczaj
w obrębie stóp oraz rąk, które szerząc się, pozostawiają zmia-
ny zanikowe w swej centralnej części.
o|AGNosi'Y|‹A nóżN|cowA
Inne przyczyny rumienia obrączkowatego. Zmiany skórne
w grzybicy tułowia są zazwyczaj bardziej łuszczące się niż
w przypadku rurnienia przewlekłego wędrująccgo.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badania serologiczne w kierunku B. burgdorferi zazwyczaj po-
twierdzają diagnozę, ich wynik może być jednak negatywny
we wczesnych starliach choroby. Bara-ieiiie metodą Warthí-
na-Starry'ego może okazac się pomocne przy identyfikacji
krętka w obrębie zmienionej chorobowe skóry.
UWAGI
Odpowiednia antybiotykoterapia zapobiega rozwojowi choro-
by wieloukładowej.
222 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia grzybicze 223
_ '-' -. __': -"' _¿._;¿¿h-.¿¦.¿_,,_._¿l›,-H¿_„`¦'_,____,,..,____'„:-,,,,. '_' ' _ ....__ ..- - ._ ¿ _ „_-_'..__ _._._,¿-_,H - _..› ¬tt..,_ __ .- -
;,1¿:ŁŁJ

zA|‹AżEN|A GRzYB|czE 5177 ¬ .ł.-IÊL' TI

Dermatofitozy
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Derinatofity są to grzyby zakazające warstwę rogową naskór-
ka, co powodu_je grzybicę. Wyrfóżiiia się trzy rodzaje dermato-
Iitów': M-ir:-i'‹isporii'i:i, Ti'icliopli:_i)toii. i Epirle-rniopliyto-ii..
Obraz zmian skórnych zależy od lokalizacji. zakażenia oraz
rodzaju zakiiżającego grzyba. Stan zapalny w przypadku grzy-
bic odzwierzęcych jest zazwyczaj silniejszy niż w przypadku
zakażeń grzybami wyłącznie ludzkimi. Są znane równiez eri-
cleiiiicznie występujące rodzaje gzyliów, cliarakteiystycznc
dla i'ó'ż|'1ycl'i regionów.
Tima. corporis jest to zakażenie skóry gładkiej, z wyłącze-
niem skóry dłoni i podeszew oraz owłosionej skóry glowy, któ- RYC. 442 I-ÍHEG Cúfpüflå. _ 444 Grzybica Qkglicy gzparyf Ryc. 445 Grzybica stóp (stopa sportowca).
re to okolice mogą być źródłem zakażenia. Moze być
dkowej.
wywołana przez wszystkie rodzaje dermatoiitów. Częstynii pa-
togenaini są Trichopli.yt.on rizbrirm i i"d'icro.spo'rii.rri canis.
Zmiany skórne są swędzące i okrągłe, z czasem obrączkowa-
te i dobrze odgraniczone, z uniesioiiyin, pokrytyin łuskami
brzegiem (ryc.. 442). Niewłaściwc leczeiiie kortykosteroida-
mi stosowanymi miejscowo lub ogóliiie może zmienić obraz
kliniczny, red ukując stan zapalnyi tymczasowo świąd. Zmia-
ny staja, się słabiej odgraiiiczone, mniej lu szczące i szerzą się
powoli o|'_iwodowo. To prowadzi do powstania obrazu [ineo in-
cogrtitri (ryc. 443).
W grzybicy pachwin i szpai'y międzypośladkowej
(ryc. 444) świądjest często bardziej iiasilony niz w grzybicy
skóry gładkiej, poza tym obraz kliniczny obu chorób jest po-
dobny.
Grzybica stóp [_ stopa sportowca) jest patologią niezwykle
powszec.liną. Wilgotna skóra przestrzeni międzypalcowycli
zapewnia idealne warunki dla rozwoju Tricliopliyton i`ii.te'rdi- Ryc. 443 Tínea incognito. 446 Grzybica owłosione] skóry głowy. Ryc. 447 Kerion.
girale, T. i'u.bru.-in i Epidenn.ophyto'ri ƒlorcosazm., często wspól-
istnieja,cych z baktcrianii (ryc. 445). Wilgtitiia, łuszcząca się
skóra, z towarzyszącyini szczelinami szerzy się z przestrzeni
iniędzyjialcoi-'iycli stóp na podeszwy oraz grzbiety stóp. Wspól-
ne prysznice i urządzenia sanitarne sprzyjają rozszerzeniu się
tego zakażenia.
Grzybica owlosionej skóry glowy dotyczy głównie dzieci Grzybica brody ttiiieti lJoi'ba.c) 'wywołuje podobne
i jest efektem inwazji ttzoiiów włosów pi'zez Microspoi'i.nit ca- jak grzybica owłosionej skóry _gloi-inf, jednak ze
nis. M. au..do'uiÍit-ii i niektóre gatunki `Ti'icltopliytori. Stopień na fakt, że czynnikiem inlekcyjiiym jest często
reakcji zapalnej zależny _jest od typu zakażającego grzyba. M. zwierzęcy, stopień iias'iIen.ia stanu zapalnego może być
crm-is powodu_je powstanie takich objawów, jak ogniska nyły- ny (ryc. 448).
sienia z ułainanynii w-losami, złuszczanieiii i stanem zapal- Grzyliica rąk, zazwyczaj wyw'oływaiia przez T.
nym (ryc. 446). Derinatofity odzwierzęce, np. T. t1e'i'rut1fosu.iii., stwarza szczególne trudności diagnostyczne. Nasilenie
powodują powstanie bardziej nasilonego stanu zapalncgo. zapalnegojest na ogół iiiinimalne. Dłonie stają się suche, -Z
z bolesną obrzękniętą blaszką i z ropną wydzicliną określaną u-'arzyszącym miernyni złuszczaniein, widocznjnn
niianeni ltcrioit (ryc. 447). Ziniiinotn towarzyszy zi-iylde złe W obrębie bruzd (ryc. 449). liifekcja jest zazwyczaj
samopoczucie, liinl`adenopatia oraz iysienie bliznowaciejące.

C. 448 Grzybica brody. Ryc. 449 Grzybica rąk.

224 CZĘŚĆ 3 Zakażeniaizarażenia Zakażenia grzybicze 225

Grzybica paznokci (tirteft ttrtgaiarn) jest. powszechnie wy- Łupież pstry

stępującą i często przypadkowo rozpoznawaną jednostką cho-
robową. Nierzadko współistnieje z grzybica stóp.
Zmiana zabarwienia płytki paznokciowej na kolor bialy lub
żółty W pierwszej kolejności dotyczy wolnego brzegu płytki pa-
znokciowej, a następnie szerzy się proksymalnie w kierunku
oskórka (ryc. 450). Paznokieć staje się l-:ruchy i pogrubialy.
Najczęściej zajęte są płytki paznokciowe stóp.
o|AGNosrY|‹A Różmcowa
Tinea corporis należy różnicować z łuszczyca i wypryski em
píeniążkowatym. Zmiany skórne w przypadku infekcji droż-
dżakowej są znacznie słabiej odgraniczone od otaczającej
zdrowej skóry. Niezapalna grzybica owlosionej skóry głowy,
w przeciwieństwie do łysienia plackowatego, manifestuje się
złuszczaniem oraz obecnością ułamanych włosów. Grzybica
stóp w obrębie przest1'zeni międzypalcowych może przypomi-
nać infekcję bakterjjną, a w obrębie podeszew stóp - wyprysk
lub łuszczycę. Brak symetrii zmian pozwala odróżnić grzybi-
cę rąk od łuszczycy, wyprysl-iu i rogowca.
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to powierzchowne przewlekłe zakażenie
wane przez Lipoñlny grzyb z rodzaju drożdży _
frrrfur. Zmiany skórne są to jasnobrązowe lub
się plamy, które nie poddają sie opalaniu przy
na promieniowanie tlltrafioletowe. Zazwyczaj
powoduje żadnych objawów podmiotowych i
młodych osób dorosłych. Zmiany skónie lokalizują
w obrębie górnej części tułowia, jednak mogą
rzyć się na proksymalne części kończyn i szyję
Różne gatunki Molossezio stanowią fizjologiczną
człowieka i intensywnie kolonizują owlosioną
górną część tułowia i zgięciowe powierzchnie
ne pocenie się i stosowanie olejków mogą
ność na to schorzenie.
D|AGN0s'rY|‹A nóżmcowa
Łupież rurníeniowy, wyprysk łojotokowy, bielactwo.

BADANIA DIAGNOSTYCZNE BADANIA DIAGNOSTYCZNE

Bezpośrednie badanie mikroskopowe i hodowla zeskrobin
skórnych lub fragmentu paznokcia lub włosa. Zakażenia wło-
sów przez M. audonnii i M. crmis wykazuje jasnozieloną flu-
orescencję w lampie Woods (UV 365 nm). Jest to szczególnie
przydatne badanie w przypadku epidemii.
LECZENIE
Ograniczone zakażenie skóry nieowłosionej może być leczo-
ne miejscowo działającymi preparatami przeciwgrzybiczyrni.
Zakażenie skóry owłosionej, paznokci i dłoni wymaga zasto-
sowania leczenia ogólnego.
Badanie mikroskopowe zeskrobin skórnych
ność charakterystycznej grzybni i kulistego
bych ścianach, wyglądem przypominających
z klopsikami”.
LECZENIE
Miejscowe stosowane preparaty przeciwgrzybicze
skuteczne, jednak nawroty choroby zdarzają sie dość
Można doustnie podawać preparaty it.rakonazolu.
informować pacjentów o tym, że repigmentacja skóry
potrwać kilka miesięcy.
miejscu urazu powstaje guzek lub blaszka o brodawko-
C. 452 Zmiana guzkowa W przebiegu
"YCh°za
|C.IA I OBJAWY KLINICZNE
to rzadko występująca głęboka infekcja grzybicze iifjmro-
przez Sporotlma schencltii. Grzyb ten jest. bardzo
spotykany na rozldadających się roślinach. Do zaka-
zazyiyczaj dochodzi W nynjku niewielkiego urazu.
poiznerzchni (ryc. 452), następnie, wzdłuż przebiegu
limfatycznych, pojawiają się guzki. co stanowi cechę
yczną tej choroby (ryc. 453).
Ryc. 453 Zmiany guzkciwe wzdłuż naczyń
Iimfatycznych w przebiegu sporotrychozy.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Hodowla mykologiczna. Wynik badania histopatologicznego
często jest niecharakteiystyczny.
LECZENIE
Podaje się ogólnie leki przeciwgrzybicze. Taniąi skuteczną al-
ternatywę terapeutyczną stanowi doustne podawanie jodku
potasu.

KA nóżmcowa
zmiany mogą przypominać leiszrnaniozę iziarni-
typu ciała obcego. Rozsiew zmian wzdłuż naczyń chłon-
występuje również w ziarniniaku akwariowym (patrz
220) - taki rozsiewjest określany mianem szerzenia się
idalnego.

Ryc.. 450 Grzybica paznokci. Ryc. 45| Łupież pstry.

226 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia grzybicze 227
. _ .-._ ...-._.- _.j _ , -
Q- ' -ti» ' '- ..
"--- ' _' - -'
A __ . ,'\-___..-...___-_
, _ ... _ .- -_ _ '1 - 1- - -'.
z 2 1 '|. _ ._ _ .-. _ ,._ - .. ._ __ - -_ - . _ -. _
._ _ , -¬ - .- _ _ - -_ - _ _ __
'_ I _ _ _'__ - - _ __ - › Ä ,¿u|-,1__,.- _ -_ _ __ , _ ..- __ __ _._ _, _ _ _. I _»_ __ - 1 __'__ _ ._ -_ __ .

Infekcje drożdża kowe licach na skutek urazu, dzialania środków

wyprysku. Szczególnie podatne są też osoby H
DE|=|N|C.|A I OBJAWY KLINICZNE cę związaną z powtarzającą się ekspozycją na
Kandydoza (_ca-ndi.ditt.sis_) jest zakażeniem wywoływanyin wisko. Przewlekła kandydoza skóry i błon śluzowych
przez (lrożdżaka (Šortdide oliiiroits lub okazjonalnie przez in- dzierlzicznego niedoboru odporności, który Objawja
ne gatunki grzybów z roc.za_ju Cano'i`da_ Ten drożtlżak może fią paznokci (ryc. 457), aw przypadku [i1~z@w]e](jej I
być normalnjnn komensalem błon śluzowyclijaniy ustnej i po- błon śluzoii-3-'c.li rói.-'mież za_jęciem przełyku,
cliwy. Często wywołL1_je powierzcliowne infekcje błon śluzo-
wycli, okolic wyp1'zeniowy'eli i przestrzeni 11iiędzy'jJalcti'wycl1 D|AGNosrY|‹A aóżN|cowA
u podatnycli pacjentów. Podatnośc na zakaż.enie może być Kandydozę okolic zgięc.io\-'rycli należy różnicować z
zwiększona u osób po antybiotykoterapii, z zespołem Cu shin- ruii1iei'iir_iwy1i1, grzybica pacliwin i łuszczyca. Zmiany
ga, cukrzycą. infekcja HIV i u kobiet w ciąży. Zakażenia ukła- bie jamy ustnej mogą przypominać ogniska liszaja
dowe_ które występuje rzadko i zagraża życiu, dotyczy głównie dysplazję i leukoplakię włochatą.
osób wstanie imrnunosupresji i nyiiiszczonycli.
Pouiei_zcl"i nia błony śluzowej _jest pokryta białymi blaszka- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
mi, które po usunięciu pozostawiają rumieniowe ogniska. Wyniazy i hodowla. Fosiew krwi w przypadlgu
(ryc. 454). Okolica podsutkowa i pachuiny stają się bolesne drożdżakowej.
i swędzące, widoczne są ogniska rumieniowe o lśniącej po- Ryc. 458 Mycetomo.
wierzchni, często z obecnością zmian satelitarnych LECZENIE
(ryc. 455). Przewlekłe zapalenie wałów jiziziiiikcitiwycłi wy- Stosuje się miejscowe lub ogólne leczenie preparatam'í
wołane infekcją drożdżakową powoduje bolesny obrzęk tych ciwdrożdzakon-ynii_ w zależności od tego, która okolica
wałów, a zazwyczaj równiez palców (ryc. 456). Zakażenic jęta i jakie jest nasilenie infekcji. Należy wykluczyć
drożdżakowe wałów paznokciowych często stwierdza się mogące sprzyjać infekcji.
u cłiorycli, u których wcześniej uystąpiły zmiany w tych oko-

imâ D|AGNosrY|‹A nóżnlcowa

E4
NICIA I OBJAWY KLINICZNE
to przewlekl a ograniczona infekcja wyi.-roływana przez
gatunków grzybów lub proinieniowców (bakterie nitko-
e), cl"iarakteryzuja,ca się formowaniem skupisk mikroor-
(,,ziaren"`) w obrębie 1'opnia. Różne gatunki
.„. izmów mogą n-¬__m-'ołyu-'ac tę chorobę w różnych regio-
świata; zalicza się do nich: Mruiiirclltt inyceł.oin.tttis'.
yces .s'omttl~iensis i Nocnrrlia.. Żyją one jako saproli-
w glebie i roślinach; często dostają się do tkanki podskórnej
skutek skaleczenia się, np. cierniem_ Większość zmian lo-
się w obrębie kończyny dolnej; twarda obrzęknięta
z przetokami i widoczną n-ydzieliną,jest pokryta wykwi-
Ryc. 454 Kandydoza jamy ustnej. Ryc. 455 Kandydoza okolic zgięciowych
w postaci guzków i krost (ryc. 458). lyitiże to skutkować
z obecnymi ogniskami satelitarnymi.
oraz znacznym obrzękiem kończyny.
Ís
Przewlelde bakteryjne zapalenie szpiku i kości, sloniowacizna.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Wstępna, diagnozę można postawić na podstawie zabarwienia
ziaren i wyniku badania mikroskopowego, jednak do dokład-
nego określenia czynnika i-i-yi-i--olującego niczbędnejest zało-
żenie hodowli. Wskazane jest przesłanie próbki
do refcrencyjnego laboratorium.
LECZENIE
Ogólnie podawane leki przeciwgrzybicze lub antybiotyki, takie
jak ryfampic'ma, dapson_ streptoniycwia i ko-t.rirnoksazol. mo-
gą być pomocne, jednak leczenie nie zawsze jest skuteczne.
W razie niepowodzenia terapeutycznego ostateczną metodą
może okazac się amputacja zajętej kończyny. co ma na celu
uchronienie pacjenta przed szerzeniem się zakażenia.

Ryc. 456 Drożdżakowe zapalenie wałów Ryc. 457 Przewlekła drożdżakowa infekcla
paznokciowych_ skóry í błon śluzowych_
228 CZĘŚĆ3 Zakażeniaizarażenia
|_ _ _,j__1' ' ' 'ip ¿_l_ ._
I '_. "" .I "' ,|."
zA|‹AżEN|A wlnusowe
od ra
DE|=|N|cJA | oB1AwY |‹uN|czNE
jest to infekcja wywoływane przez miksowirus RNA, charak-
teryzująca się występowaniem objawów z górnych dróg odde-
chowych, zmian skórnych i gorączki. Do zakażenia dochodzi
zazwyczaj w okresie dzieciństwa. Odra jest obecnie rzadziej
spotykana dzięki skutecznym szczepieniom. Okres inkubacji
choroby wynosi około 10 dni. Jej objawy kliniczne to: gorącz-
ka, niezyt nosa, zapalenie spojówek oraz pojawiające się
po 3-4 dniach plamki Koplika (blade plamki na czerwonej
podstawie) w obrębie błony śluzowej policzków_ Zazwyczaj
po kolejnych 1-2 dniach występuje osutka. Pierwsze vtykwsity
skórne lokalizują się w okolicy za usznej, a następnie przybie-
rają postać uogólnionej osutki plamisto-grudkowej (ryc. 459).
Po ?-10 dniach wysypka blednie, pozostawiając na skórze
ogniska drobnego złuszczania. U osób z immunosupresją lub
nieclożywionych osutka może miec bardziej nasilony charak-
ter, z towarzyszącą planiicą, lub na odwrót - zmiany mogą być
minimalne, ale z towarzyszącym gwałtormyni rozsiewem wi-
rusa do płuc imózgu.
D|AGNosrY|‹A Różmcowa
Choroba Kawasaki, płonica, osutka polekowa_
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Obraz kliniczny zazwyczaj pozwala postawic diagnozę. Badania
serologiczne mogą potwierdzić rozpoznanie retrospektywnie.
LECZENIE
Podanie antybiotyków może być niezbędne w celu kontroli
ł
wtórnych powikłań bakteryjnych. ímmunizacja bierna głobu-
linami ludzkimi obniża ryzyko wystąpienia infekcji po ekspo-
zycji na wirusa w grupie podwyższonego ryzyka.
Ryc. 459 Uogólniona osutka plamisto-
-gruclkowa w przebiegu odry.
Zakażenia wirusowe 229
' -_ .-- _ ..- .'..-_f' - _
_ - _ _ ' _ __ .' '_
R ozycz
' ka |en zakazny
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE I OBJAWY KLINICZNE
Jest to infekcja wy¬uoływana przez togąwn-U5 z3j„3¿11j, (nazwam te/ „chorobą piątą ) jest infekcją
puez pa1"now1rus Bl9 Pierwszym objawem cho-
RNA' °har3kœ“z”l°i““ W “`"fS*ę1”°`”"*“1e"*
z ton arzyszącvmi łagodnymi objawami ogolnym1_ tvysypka lokalizująca się n.1pol|czl«.ach Zmiany skór-
tej choroby wy stępowały regularnie do czasu postat czerwonych gtudek które następnie zlewają sic,
ma szczepienia Objawy rozyczki to gorąg¿]<a bój chgrcniu wygląd osoby spoliczkowanej (slapped check
palenie spojówtk oraz - czasem - zapalenie j (nt 461) Siatkon ata iwsypka moze rowniez wystę-
o kilka dni poprzedza wystąpienie uysyplq na skoize posladkon 1 ramion, szerząc się pi oksyrnalnie
szy ch dzieci 1 osob dorosłych U młodszych dzieci (nt 462) Zmiany czasem lokalizują się ii. obrębie
stępuje osutka czerw onoplamista, w pierwsz Stop 1 un znnują przez 7 dni Na błonach sluzowi ch mo-
pojawiająca się na twarzy, a następnie czeiwone planu Zmianom często towaizy szy Ryc 46 | Rjjmjen zakazny ( ,choroba piąta
w dol na całą skórę W miar o esji 'y gorąt.zl\a U stal szych dzieci 1 u osob dorosły ch moze Sja ed Che-ek djgg-asg)
bardziej zlevnw charakter (rjt. 460) bol station przy minimalny ch lub nictibecni. ch
wo zajmująca potyliczne węzły chłonne jest skoinyth U podatmth dzieci z anenną sierponato-
w em dominującym 1 moze 'ayprzedzać pojawieme niektedi występuje przełom lieinolityczzm Wzwiąz-
Zmiany skorne cofają się w ciągu 4-5 dni najpœrw 1 zftkazenicin paru oyni uscm 1319 obseiuon ano
na twarzy a następnie na skórze tułowia konczyn ostrej dei matozj akralnej, czy li gi udkon o-1-„ru o
1 dolmch zespołu rękaniczkono-skarpetkonego
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA OSTYKA ROZNICOWA
Inne osutlo wirusowe osutlo lV', sypka moze stigeionat. chorobę Kanasalo
rniiani ogolnoustrojowe są mniej nasilone
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Wjkoriuje się podwojne badanie serologtczne lub IA DIAGNOSTYCZNE
krwi w celu potwierdzenia podwyższonego miana f¿l.ZlE („Il()I`0I3'v łTlÜ'Zl`l3. ?lCłE.1`llĹ`lI"ll(Ü\"LHC '‹"i'11USi?_ W FJLII U-
lgllfł przecir. rozyczce pacjenta Podiu zszone miano su olstycłi przeciw C1211 Cild
BIE) iw klasie lgiil utrzymuje się 'w surowicy kryn
I-ECZEN IE 3 iniesięci
Nie ma sw oistego leczenia
UWAGI
poł dłoni, stop | ust
Okres inkubacji choroby wynosi 2-3 ti godnie Rozyczka
I
dzona moze powodowac wady wielonarządovic I OBJAWY KLINICZNE
to infekcja inr11son.in'w1oly1i ma przez szczepi. Coz sac-
P., ponodująca zapalenit jamy ustnej oraz wysieu pęche Í
fmldfl \\ 0b1ęb1@l‹'1l<1SfUP Í°ĘCh@1`2i1fi1U1׋1l1¿Ł'J=iß@ Ryc 462 Statkowata wysypka W rumlenlu
n jamie ustnej n1ajątenden›:.ję do szybkiego pękama 1 tno- Zakaznym
bolesny ch owrzodien Vi"¬„k"w1tyn obrębie dłonii stop
owalne koloru szarego 1 tonarzyszącirn otaczającym iu-
tn c 463) Zajętc mogą byc boczne 1 grrbietoue po
nie palcow oraz podeszny 1 dłonie Zmtanom
niewielka gorączka Choroba utrzymuje się nie
niz tydzien Zmiany 'w obrębie jann ustnej są najbar
witlotznc u osob dol osłrch
NOSTYKA ROZNICOWA
kliniczm ii pełni iorwiniętej choroby jest thai aktery
Ryc 460 Rozyczka ma swoistego lecleun Ryc 463 Żespüł dlüril, Stop I ust
230 CZĘŚĆ3 Zakażeniaizarażenia
Ryc. 464 Wysypka W przebiegu gorączki
gruczołowej.
Gorączka gruczołowa
(mononukleoza zakaźne)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to infekcja wywoływane przez wirus Epsteina-Barr po-
wodujące występowanie gorączki, bólu gardła i łimfadenopa-
tii. Do zakażenia dochodzi drogą kropelkową lub przez
kontakt bezpośredni (,,choroba pooałunków”). Ogólne złe sa-
mopoczucie i gorączka 0 kilka dni poprzedzają 'wystąpienie
bólu gardłai zmian o charakterze plamicy na granicy podnie-
bienia miękkiegoi twardego. Często obecne są również ljmfa-
denopatia i splenomegalia. Wysypka o charakterze plamistym
lub planiisto-grudkowym w obrębie tułowia i twarzy' pojawia
się W 10% przypadków po kolejnych 4-6 dniach (ryc. 464).
Może również wystąpić ostra poktzywka. W przypadku przy-
jęcia ampicylíny pojawienie się plamisto-grudkowej lub odro-
potlobnej wysypki jest. niemalże pewne.
D|AGNosrY|‹A nóżulcowa
Płonica iinne osutki wirusowe.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Należy potwierdzić obecność atypowych limfocytów w rozma-
zie krwi. Po upływie 1-2 tygodni wynik testu Paula-Bunneila
jest pozytywny u większości pacjentów.
LECZENIE
Nie ma swoistego leczenia.
'_._ Ę3 ;',í".f,'¬_-I , 'r- _ -- _
¬'_'l'
Ryc. 465 Ospa wietrzna.
Ospa wietrzna
DE|=|N|c.|A I OBJAWY |‹L|N|czNE
Jest. to infekcja wywoływane przez wirus ospy
paśca (VZV), powodujące ostry wysiew zmian
wych, z towarzyszącą gorączką. Rozwój
grudkowych zmian skórnych, przekształcających
nie w pęcherzyki i krosty, jest poprzedzony' ogólnym
mopoczuciem i gorączką. Wykwity skórne o
nasileniu są zlokalizowane dośrodkowo i mają
pęcherzyków oraz strupow (ryc. 465). Do zakażenia
dzi raczej drogą kropelkową niż przez kontakt
Blizny zazwyczaj są plytkie, chyba że dojdzie do wtórnęj
cji lub powstania głębokich przeczosów.
D|AGNosrY|‹A aóżmcowa
Rozsiana opiyszczka zwykła, np. w wyprysku
tyrn, nie ma typowego dla mononuldeozyt
mieszczenia.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Nie są ru tynowo wykonywane. Można wykonać
korzystaniem mikroskopii elektronowej i posiew
ny płynu pobranego z pęcherza.
UWAGI
Okres inkubacji wynosi 2-3 tygodnie.
LECZENIE
Doustne podawanie leków przeciwwiruso'wych jest.
u osób dorosłych, pacjentów w stanie immunosupresji
z ciężką postacią choroby niezależnie od wieku.
Zakażenia wirusowe 23 I
Ryc. 466 Półpasiec.
pasiec D|AGNosTY|‹A nóżN|cowA
Często wskazówką diagnostycznąjest ból, poprzedlājąüy WY-
A | OBJAWY KLINICZNE siew zmian skórnych w danej okolicy ciała. Może on naślado-
to reaktywacja latentnego zakażenia wirusem ospy wać ból pochodzenia sercowego lub opłucnowego. Półpasiec
we wczesnej fazie może przypominać opryszczkę zwykłą.
ipółpaśca ze zwojów czuciowych, wywołujące zmia-
skörne o charakterze pęcherzyków, które lokaljzują się
obrębie dermatomów. Pojawienie się zmian skórnych czę- BADANIA DIAGNOSTYCZNE
poprzedząją dolegliwości bólowe i parastezje w obrębie da- Hutynowo nie są konieczne. Można wykonać badanie z wyko-
rzystaniem inikroskopii elektronowej i hodowlę wirusa.
nego dcrmatomu. W ciągu 3-4 dni na obszarze jednego lub
kilku dermatomów pojawiają się zgrupowane czerwone grud-
ki. które następnie przeksztalcają się w pęcherzyki, a póżniej LECZENIE
Wczesne doustne podanie leków przeciwwirusowych, np.
w krosty (ryc. 466). Ból, gorączka i powiększenie miejsco-
acyklowiru, może zahamować progtesję zmian skórnych,
wych węzłow chłonnych występują często, szczególnie u star-
zmniejszyć ból oraz zredukować ryzyko wystąpienia neuralgii
szych pacjentów. Najczęściej zajęte są dermatomy w obrębie
klatki piersiowej oraz twarzy. W przypadku zajęcia okolicy popółpaścowej.
oczu może dojść do zapalenia rogówki. Niekiedy dochodzi
również do porażenia nerwów ruchowych. U pacjentów wsta-
nie inimunosupresji obserwuje się rozsiane zmiany skórne.
Wykwity ustępują w ciągu kilku tygodni, jednak holesność
izaburzenia czucia mogą utrzymywać się stale oraz utrudniać
codzienne czynności życiowe. Zachorowalność na półpasiec
wzrasta wraz z wiekiem. Immunosupresja spowodowana roz-
rostem nowotworowyin, lekami i AIDS zarówno zwiększa za-
padalność na tę chorobę, jak i pogarszajej przebieg. Z jednej
strony nie ma dowodów na to, że kontakt z osobą chorą
na ospę wietrzną prowokuje 'wystąpienie półpaśca, a z drugiej
wiadomo, że półpasiec jest. zakazny i może iwyyt'ołaó ospę
wietrzną.
' CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia
'1 _ ' .›_- -_. _ ., .- --¬.,.¬-` -' -'- ' -' If
\ J
Opryszczka zwykła
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to zakażenie wirtisciii opryszczki zwyldej (I-ISV) typu 1
i 2. powodujące wysiew zmian pęcherzykowych. Pierwotne
zakażenie HSV-1 zazwyczaj wywołu_je zapalenie jamy ustnej,
natomiast zakażenie HSV-2 - zmiany w obrębie błon śluzo-
wych narządów' płciowych (patrz str. 94). Kolejna infekcja wy-
stępuje bez ekspozycji na wirus, gdyż pozostaje on w formie
latentnej w zwojach czuciowycli.
Pierwsza ekspozycja na HSV-1 zazwyczaj następuje
w wieku dziecięcyni; zakażenie objawia się wówczas zapale-
niemjamy ustnej, gorączka, oraz zmianami o charakterze pę-
cherzyków i owrzodzeń na podiiiebieniu m_ięld‹:iin i twardym.
Opryszczka może się również szerzyć drogą kontaktu bezpo-
średniego. Zmiany na palcach mają postać głębokich bole-
snych, zgrupowanycli pęcherzyków, które lokalizują się
na opuszkacli (zanokcica opryszczkowa) (ryc. 467). Zmiany
skórne w obrębie twarzy, często miiogie, mogą szerzyć się
wśród zapaśników, a także wśród rugbistów w czasie 'wykony-
wania określonycli elementów gry (st:riii'ii poz) (ryc. 468).
Reaktywacja latentnego zakażeiiia, zwłaszcza w obrę-bi.e zwo-
ju nerwu trójdzieliiego, powoduje wysiew zgrupowaiiych pę-
cherzyków na twarzy (ryc. 469), zazwyczaj na wargach
(opryszczka wargowa). Nie wiadomo dlaczego u niektórych
osób inl"ekc_`|a ma charakter iiawrotowy, podczas gdy u in-
nych - nie. Ekspozycja na promieniowanie słoneczne lub to-
wai'zysząca inna choroba mogą sprowokowaó wysiew zmian
skórnych, który poprzedzony jest uczuciem nirowienia w ob-
rębie zajętej skóry. Pęcheizyki pokrywają się strupem i ustę-
Zakażenia wirusowe 233
\.
- I 1
pują vi ciągu około 7' dni, jesli nie dojdzie do wm
Gdy skoia jest uszkodzona, np w przebie
ŠUWYPW
iob dcrinatologicrni cli, zakażenie wirusem h
brac postac iofsiaiią, więc; zagiazającą zycl
t lpfl' szczkonat Y - 1"? c 470 wipiys li ospopodobny
W przypadku iniinuiiosiipresji inoze dojść do pot
ponytli rozległych zmian skórnych ¿ iyzy kiem 1-
tetnow ego Przewlekłe ii izotlziejące zmiany
tzaseni u osob z AIDS
DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
Owizodzenia o cięzkini pi zabiegu ti pi zabiegu afi.
fekcje uqxiołvyiaiie przez niektóre szcze 5
Ĺotsatkie inogi pi .fypomiiiac pierwotne o C;
palenie janiy ustnej Zanokcitę opryszcxkow ale
ii ac z zakazenicni baktei yjny iii Opryszczka ' 1
przy poimnat liszajec, infekcje o ciężkim przebi
by c romit onane z polpastcin 1 ospą wietimą
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Mikroskopia elektroiiowa iflub hodowla, lub bada
nologicziie pb nu z pęeheizy kon
LECZENIE
Infekcje o ciężkim przebiegu w srtzegoltiosci w
na pn sku opi 5 sztzkow atego lub 1mmunosupiesji
si stemou ego podan ania leku prfetiwwiruson ego
wii u Iiifekcja w obrębie iiarzt du wzroku moze sk u Ryc 468 Opryszczka u rugbisty (scrum pox)
paleniem rogoytlo i s owck a ii efekcie n dl
Ryc 469 Opryszczka wargowa Ryc 470 Wyprysk opryszczkowaty
 _-tu

234 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakażenia wirusowe 235

Í- . H.. ş '-- . Í |i.
> r. -_ _I _„ '_ '__ _ - »il-I _ jj I 1Í- Í _ ._ | _ I j ;HF ' 'i_ _ - -_ - ' | ___,.__. .z, js- .- _ ___ _.___ ...-......._~..z...-I|mł¦:f_.±ni..'L _I _'nań
_ _ _ -- _ - -_ - - - - - - - 1- .-. -- ' -- - - '

Brodawki wirusowe nastąpi do okolic wyniagających golenia,

_ L!
może okazać się bardzo trudna do
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
0 Brodawki podeszwowe, które są zl
jest to zakażenie skóry i bion śluzowycli wywołane przez wi- na podeszwach stóp i czasami mogą
rusy brodawczaka ludzkiego i prowadzące do powstawania
dolegliwości bólowe (ryc. 473).
zmian w postaci cielistych grudek. Wyglądi lokalizacja ziiiia.n 0 Brodawki mozaikowe, które występują na
zależą od podtypu w“ii'usa_ Brodawki wirusowe występują nie- stóp. Są to licziie pojedyncze zmiany, Ś z
zwykle często wśród dzieci, jednak mogą dotyczyć osób fu'
ze sobąi tworzące blaszkę (iyc. 474).
z wszystkich grup wiekowych. W przypadku iinniunosupresji ' Brodawki płaskie, które są niniejsze ibardzi ej. _L7-å`-_

zmiany są rozleglejsze i bardziej liczne. Brodawki rąk są czę-

niż pozostałe typy. li-'Iogą ulec znacznemu
sto stwierdzone u osób sprzedających surowe mięso i iyby. rozsieirowi, zazwyczaj w obrębie twarzy i
_»-
Wyróżnia się następujące główne typy brodawek: (ryc. 475). 1

2' "-_
I. "
I Brodawki zwykle, które zazwyczaj występują na rękach ' Brodawki narządów' plciowycli. F " I Ii
}f×':*_2y--
ale mogą też pojawić się w każdym innym miejscu. _ .'. On- 1

Do zakażenia dochodzi przez kontakt bezpośredni,

zwłaszcza gdy skóra jest uszkodzona. Zmiany skórne DIAGNOSTYKA ROZNICOWA
.pn

rozsiewają się z rąk na lokcie, kolana i twarz. Wykwity Brodawczak. niewirusowy oraz rogowacenia
mają postać twarclych cliropowatych grudek różnej tokowe mogą przypominać brodawki iiirusowe.
_ ,‹'_ø

wielkości: od zupełnie małycli {_kilkun'iilimeti'oi-iycli) .'. 'z'-.

_›-v..›,.'
rr'

do dużych, które powstają na skutek zlewaiiia się LECZENIE

pojedynczych grudek (ryc. 471). Większość brodawek ustępuje spontanicznie w ciągu
' Brodawkj iiitkowate lub palczaste, które występują szczególnie ii dzieci. W terapii zmian opornych
powszechnie na twarzy i są cieńsze oraz bardziej miejscowo leki keratolityczne oraz metody d
nitkowate niż brodawki za-ylde (ryc. 472). Jeśli rozsiew k1'ioterapię. 472 Brodawki nitkowate lub palczaste. Ryc. 473 Brodawki podeszwowe_

zrfil

Ryc. 474 Brodawki mozaikowe Ryc. 475 Brodawki płaskie.

Ryc. 47 I Brodawki zwykłe

236 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia
Epidermodysplasia
verruciformis
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to choroba wrodzona, której istotąjest rozsiana pi'zeti¬w'a-
ła infekcja wirusem brodawczaka ludzkiego, z predyspozycją
do rozwoju raka kolczystokomórkowego Zmiany skórne wy-
stępujące na twarzy to typowe brodawki płaskie, natomiast
zmiany stwierdzone w pozostalych okolicach są większe, prze-
barwione lub odbarwione, i przypominają łupież pstry
(ryc. 476). Obecne mogą być również zmianyprzypominają-
ce rogowacenie łojotokowe. Brodawki zazwyczaj rozwijają się
nagle w wieku dziecięcym, mogą _jednak występować w każ-
dym wieku.
o|AGNosTY|‹A Różmcowa
Łupież pstry, liszaj płaski rozsiany, oc'iriia'i'otosiÍs 'i.'ei'i'iic'ifo'i'iri-is'.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
W badaniu histopatologicznym można stwierdzić obraz type-
wy dla brodawck wirusowych, z wakuolizacją kcratyriocytów.
LECZENIE
Zaleca się, aby pacjenci unikali nadmiernej ekspozycji na pro-
iiiieiiiowaiiie ultrafioletowe oraz poddawali się częstej kontroli'
lekai'skiej pod kątem obecności zmiaii ii ow'otworowych
i przcdnowotworowych_ Obraz kliniczny może ulec poprawie
w wynikti doustnego podawania retinoidów; leki te _jednak nie
wpływają na obecność w'.irusa_
Ryc. 476 Epidermodysplosio' verruciformis.
Zakażenia wirusowe 237
_ ¿‹.„ ._ *__ . s.„'_±'-_. u.".t;¬'...c=.¬i...-.i._.'.'„‹:„.- mmęfi&¿
Mięczak zakaźny
DEFINICJA I OBJAINY KLINICZNE
Są to łagodne zniiaiiy skórne pojawiające się w wyn'
żenia pokswirusein. lrlają postać świecących
pólprzezroczystych grudek o zabarwieniu różowym
stym. Rozwijają się powoli, a ich średnica zazwyczaj
kracza 1 cm (ryc. 477i 478). Wykwity mogą się
w obrębie każdej części ciala, _jednak zazwyczaj
na głowie, szyi i w zgięciach stawowych; u pacjentów w
immunosupresji lub zakażonych HIV są rozsiane i
Rzadko zdarza się, że zgrupowane zmiany tworzą
blaszki. infekcja najczęściej dotyczy dzieci; u dorosłych
być przenoszone drogą kontaktów' seksualnych.
DIAGNOSTYKA RÓŻNICOWÅ
Š'-¬“~_~›=."`¿`~.-.'if"-`_'
Pojedyncze większe wykwity mogą pifzyponfijnać wieje
zmian skórnych, np. i'ogowiaka kolczystokomórkowego
podstawnokoinórkowegoi brodawki wirusowe. Ryc. 417 Mięczak zakażnyu Ryc 478 Mięczak zakazny
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
l'luty'nowo nie są wyniagane. W badaniu his Niesztowica zakaźna (orfl
zrniaii skórnych można stwierdzić charakterystyczne
W przypadku infekcji rozsiari ej należy rozważyć DEFINICJA I OB_IAWY KLINICZNE
dzenie testów w kierun ku zakażenia H W. Jest to zakażenie wywolatie przez parapokswii'usa_ Choroba
ta jest powszechna wśród owiec i kóz - dotyczy' głównie ja-
LECZENIE gniąt, które zarażają czlowieka przez kontakt bezpośredni.
Zazwyczaj nie jest konieczne, gdyż infekcja ma powodując 'wysiew' zmian w postaci pęcliei'zykowo-krostko-
do sa.inoistiiego ustępowaiiia Przetrwałe Wykwity można wych guzków. Wczesne wyki-iity'_ grudki [ioletowego koloru,
czyó za pomocą lyżeczkowania, krioterapii lub umiejęmegg-ą po kilku dniach stają się pępkowatynii krwotocznyini zmia-
wyciśnięcia zawartości. nami pęcheizykowo-krostkow-ynii z centralnym strupeni,
otoczony-'mi szarym halo na podłożu ruiiiieiiiowyni
(ryc. 479). Zmianyzazwyczaj są pojedyncze, lokalizują się
na rękach i mogą osiągać 2-3 cm średnicy. Ustępują sponta-
nicznie w ciągu 3-5 tygodni.
D|AGNosrY|‹A Różmcowa
Zanokcica \-'nrusowa, infekcja bakteiyina.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Zazwyczaj nie są wyinagane. Mikroskopia elektronowa po-
zwala zidentyfikować wirus.
Po przebyciu nies:'.towicy zakażnęj może dojść do rozwoju ru-
Inienia wiclopostaciow-'ego_ Ryc 419 N|ę5zr,0w|r;a zakazna (off)
38 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zakazenle |udzk|m wirusem niedoboru odpornoscl (HIV) 239
. _ _ - '_ __ _ _- .._.__ '._ _ _I _ _ I _ , ,__ ._ &
"` ' _ " ' .I7 _ ~_ '. _ ' I ' '_ ` " ' _ I ~ __ I- -1-_ .- _ _ ' ` '

ZÅKÅŻENÍE LU DZKÍHÍÍ na stan lch zdtowla mele z tych derrnato?
w| RUSEM N | E DOBORU 1/_1d?1e_] Jed11„1k11ale.'"„ pannę-tac ze HAART m
ODPORNOSCÍ (HÍV) mu'1›l'n'1ae frntarit dennatolo gn czn C, k mie Ŝtanowłą
.zespolu 1‹_kt111st¬,ftuo]11n1n1unoIog;1cfneJ lub są
n1tpo¿1tl111'1t_h dzlałan tej te] tpu
DeI'|1'latOZy Z\NiąZa ne Główne d1og1 zakazenla HIV to kontoku
Z za każen iefn H ga ptzezłozt, skou a otoz dofvlne stoso\'.an1e narkotyków
jest 1111 usem RNA ktorw, ttntka do komollo wiąząę
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE ceptorem (`D-'I Pue:otl'¬1'1ot11a„tta11sk1¬.pqę
Ludzki wirus niedoboru od1:1orności (I'IIV)_1est czylmil-;ie111 lntegi ujt =.1ę 1' DNA gospodarz 1 PtNA1h1ałka vnrusa są
twwołującyrll zespól nabytego niedoboru odporności (AIDS), tetvzou ane 1 stale uualnlane do osotza meleczonego
któ1¬}1 został po raz pierw-'sz}~' opisany' na początku ta (>10"' tzastek w11t1so=1¬.¬„ chƒdzten)
lat 80. XX wieku. Przez zakażenie komórek im1r1unokompe~ Ostle zakazente pleruotno tt c1 tgu 6 13 güdm od
tent11j,›'oh, lirnfooj,-'tóx1~"I` CD4+ i n'|akro1°agow. a w konsekwen- c_|1 na tmusa powoduje u promo tt sf» stk1‹.h p
cji d}'sfur1koję ukladu ilntnunologioznego, powoduje p1en1c 111esptc~,fic?1n';i1 obyauon choi obx taluch Jak
zaburzenia FL111 ktrji 1'óżnycl1 układów. O|J_ja11'"_1'de1*n'1ato1og1cz- samopoozuue 1 g,ora„Lzka kk 'ist pka poJ.1\"r1a_|ąca slę po
ne są róz1¬1o1'od11e .i sta11ov1‹'ią istotą cechę diag11ost}'cz11ą I pro- kon'~'\e1s]1 don Łzy Tåflń pao]ento1¬. 1 manifest e s1ę
g11ost}-'czllą zakażenia HIV _ Odsetek pacjentów, u ktúrycll svmetnczne] osutkl plan11sto-grtldkovtei
1-vystępurją objawy skórne, a takze stopień dolegliwości skú1'- na skorze klatkl p1e1s1o=.'1eJ dlonl podeszew 1
nyoli wzrastają wraz ze stopniem z11awar1so1-1-'allia choroby (nt 480) I1111eolJ|aw=. derrnattiloglozne to o
i postępem i1nmunosup1'esji. W związku z wprowadzeniern m śluzouej Jann ustnej 1 nar¿.1do'1'1 plr_1owvc„h
tzw, wystiee akt}.='1-vriej terapii antyfretrowi1'usowej (h1`g1'1ly oc- in pt .Lema 11 ob] t¿|;11e nftrfatlúu ph'_11111'u;_l1 o1 af zespół
t1".oo o1'1.t1` r'ol.1'ot.-'oroi tl1f..='mpy - HA1'\R'I"`1, ktora W og1'on11'1}'111 sa-Johnsona
stopniu zwitşkszjrla })rzezj›rwal11ość paejerttovt' oraz 1.'\-'plyrtęla
U p¿1qento1". Hl\ poz'1'tw."11vf_h mogą W stępon at, zakaz
chorobą skort o męzknn 1 oporlnm na le1:zen1e plzeblegu
_
z.1k'tm\› ' może przeb1ega(_ ze zm 1 a r1_1m11ozs1anSmi
su 2.36-231) .1:'.1k.17en1e I-IIV 11alez1frt1_'wazvc u kaz
0501111 dotosłej zgltxszająeej s1ę z l1cz11",“1111 gudkow'~1n11 lub
1 zmianaml na t '11 al zw 1 szvt C1 e zle e prze v1 lekłe
e zakaz enle '.'nruso111lzr'rpes 81111 piet okohuf ano-
|e'¬l ]edm1n z objawovt tl1a1akte1\‹*¬tvcz11\„ch dla
na 481) Reaktxwacja zakazenla c1torr1ega1ow1ruse1n
va prztpadku /aa11anso1¬„a11e] 1mmunosup1es11
przvblerac postac u1¿odz1e¦ąc1cI1 gt1zkow1l1lasfek
pac3e11t11\t 7.±kazo11'1cI1 HI\ brt1rla'~1k1 wttusowe (patu Ź
234-'T' 3:1) mogąbxcbardzlej1ofległe1at'¬1'pone Loukoplo- Ryc 432 Leukopjakła włü¿ha1-3 jamy ustne]
włocl1ata}a11n ustnej iwnołana zakazentein wirusem Ep-
Ban jest p1e1'w„f\111 v1 ezesnvm ob_]„t'.'-1en1 zakazen1a
Ch.1rz1kte1\‹zu]e s1ę ¬1wstępo1'1 anlem lJ1.=1t\„'t:I'1 znuan
szotstkle] pome1zchn1 na bocznveh loattfędztaeh Jt-;nka
482) 1za¿\1'1'c7a] ]estbezo|:g.n'1o'.~.a V1 przobużgu zaka-
HII. w\,'stopt1_|ą czasem n1et'1pot'.e przewlekle rozległe
te postaue ospv wlettzncj
Ka11dvdoza}an1\ ustnej (su 22b)1ostl\1as1fLfr1ą oznaką
mosupresil ktora nioft nnee rozne p1zşt_¿}1n'. m 1n
raka/en1e HI\ Kandtdoza przełvku ]ost Lhotobł,
AIDS Grzvbtca skon gladk1e} wtstępuje po-
u osob .fak.=1zo11yol1 HIV, s¿t__›*egoln1e dowcztf to
paznokci twwtołaile] ptzez Trtthoplttƒton rttbrum
str 225-221) Zak‹tfe1"11e C1 tƒptooot ous rteofoinzorts
lnltt 11 przeblegu AIDS rozs1anv ohatakter, 1' nekto
1 grudkmto-guzkom1t11 zmtanalnl skórrnnil

Zakazenlu HIV rnog1 townlez toviatztfszve 1nÍek1_}e bok-

tt nm kila ktora nlekledx ob_]a".11<1 s1ę 11 111etvpov=¬„
Nalezv 1:1 Iozu .t/1.1, L1 kazdego patperlta ze zrnlanaml
o zluszczatacxmi 1 otttzodzenlalni tt okoliev |ann
1 narządott płcloxwßlt I\.1ezyn1ako¬.=„±tośL hzlktervi
Ĺbartllzory arrgtorizoloszsnest 1nl`eke|ą tzadko tu stgpują
u no'¬1o1tl1 Hl\' ktotą ttwwtołuje Ĺzrun-u_]en1na bakterie Ryc 433 Nek,-Otyczne 2|-many grudkowo
p1¿e11os.'ona pne? zadtapame kot_1ro pazurem Ta guzkowe wywołane przez C;-ypmcoccus
objama się ptupurotxoezemonşrni guzkalm 1 gtud- neoformans
p1¿1rpo1n1n1]ac\n11rmęsaka kaposlego mc 484)

Ryc. 480 Zmiany skórne po serokonwersji Ryc 48| Przewlekła nadzerkc'-wa oprySZCI|<3 Ryc 484 Purpurowoczerwone guzk| tgruclkl
HIV. w przebiegu AIDS wywołane przez bakterię Bortonello
240 cz:-;ść 3 zakażenia izarażenia Zakażenia ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV) 24|
Ľ _ ... : _ _ .- _ _ - ._ - :..__ .__ _...___ _ . - .| 'i _. I _If-'.›-'Í' ø~*i'||

:-'-

Wiele rlermatoz zapaln}_n;'l'1 1-1-'_t'stepL1_je częściej u osób za-

kaz'onj_fcl'1 HIV. Łojotokowe zapalenie sko1'}.'_jest bardziej roz-
ległe i nasilone, a lt|sz.cz}"c11 moze mieć eiçzszy i atypowy
przebieg. Śn-'ią(l_. sL1cl11_1ść skóry oraz |'}.'bia łuska są 1'ńu-'riiez
probloniami często olasorwot-1-'a11},'1r1i u osob zal-tazotiycli HIV.
lŠozjn1ol`ilr›\-ve zz-rpalenie niieszkou-' u-'ltnsoun-'cl1, el"1a|'akter'y-
styezne dla zakażenia HIV, objawia się ia-¬_,,'stęp‹j1w;11'1iem nasi-
lf111eg‹_1ś\\'i.ą_tlt1 oraz okołornieszktit-'nach g1'ut'lel<ijaÍo1-t'_t_fcl1 krost
(ryc. 485). W badaniu bistopatologieztiş-'rrt stn'¬ierdza się eba-
1'¿1kte1`}-'stjfczliy obraz z okolo111ieszkt11-ryriii de12,1'a11ulu„jącyr|"1i
eozfniolilami i kornórkanii tt|ez.njnni_ V1-"1'az z zakażeniem HIV
powszechnie 1-1-"ystçlāuie śr-\-'ie1'zb, który ma z1t}'|1f11t"y przebieg,
z za_]er;'ien1 glou-"_t' i szt-fi. Moze takze 1-111-'st±1¿|Jić s"u"ie1'zb norwe-
ski (str. “E-"l¿5`Ĺ). któr_V_}est silnie 'z¿11'ażlit-na i kttirogo pojat-'ne1'1ie
sie powinno wzbudzić podejrzenie 1-1-'spolistnieiąeego zakaze-
nia 1-\'*i1'use1n HI\-"_
lt-lięsak Kaposiego jest uznau-'antf za chorobę 'a-'sl‹azr1iko-
tx-'ą AIDS. 7Ć\-n`ąza1'1ş-' z AIDS mięsttk Kaposiegojest el`el<tt:m in-
Fekeji wirtisern typu HHV-8. Nowotwór' powoduje
u.-ielotigniskot-ve znuany na twarzjtf, W obrębie błorn-' śluzowej
jarnş-'t1st11e_i (jĹ_1'ye_ 486 i 48 7). na podniebieniu oraz u' okolicy
iiarząclón-' picriou-'11-'‹:l'1. VV11astępst1°t"ie zmian t-nrstępttje czasem
obrzęk liiiifiityeztn-' in-'e. 488). _¬1"Iozna rowriiez z11ale;i.ćtlol:1rze
udokun1e|'1to1'1fa1'1e opisy p1'z}-'ptrtlkow srodnablonkowej neo-
plazji i ir1\-¬.'azyj11e_go raka okt'1liej±1' odbş-'tu i 11:11'zątltiw płciotwch.
Problem u pacjeiitow zzikztżolijzeli HIV stanowią takze
ttogólnione osutki polekon-'e_ Zrniariy W przebiegu rumienia Ryc. 485 Eozynofilowe zapalenie mieszkćiw Ryc. 488 Obrzęk limfatyczny związany z mięsakiem Kapesiege_
tn-'ralego tşnaowo lokalizuja się W okolicy anogenitalnej_ 7.osta- włosowych.
ło to dobrze ucloktinientowane tt' przjrpadku natlze1'el<'.-'q_1'st(;-
pt1_]'„1„rr}_„'el1 na p1'ąciu u pae_ientńu-' f1t1'z}nnt1]ąe}'eh |1enta1nidfn1ę.
Do irinych sktitków tlboeztijtfeh stosowariia lekow ant}-'retro-
1.-'.'i1't1st11'1'¬¿,'cl¬1 (p. nizej) zalicza się śeietnnienie plytki paznok-
t:iowej po stosowar1i1.1 azş-'tiot}fn1it.l'¿.'11}-' (Ft ZT] (ryc. 489).
lipod§1'stroIię po stost1\.'1fa1'1it1 inbibitorot't= proteazy (ryc. 490)
i zespol Stet-'ensa-Johnsona po _=;tosowanit1 z}„'do1-1'urI}=1"1j,"_

ROZPOZNANI E
'žlakazenie HIV rozpoznaje sie naj częściej przez stuierdzenie
obecności p1¬zec:i\-vciał przecix-'n'1"i1'usot-.-"j,-'eh_ U większości pa-
tjeritów p1'zeci\-vciala lgG po_jawia_ja się tt-' eiagtt 6- 12 lygodrii Ryc. 486 Mięsak Kaposiego w jamie ustnej.
od zakażenia. Okres od ekspozşfeji na '1-1-'irtlsa do Inonientu po-
jawienia się 11-'}-'k1¬,,"\-wfttlin-'cb p1'zeeit-1'cial jest określanş-' mianem
okienka serologicznego lub serokor1wers¿]i_ Vt"' tjnr1 masie oso-
ba zakazana może mieć tt-}~'s‹1ką_ 11.-irernię ijest wş-'soce zakaź-
na. VV celu potu-'ie1'clze1"1ia obecności p1'zeciu-'eitli zaznş-'cza_]
tvyktintlje się test ELISA (test innnunoenz}=_r11z1tj~'cz11ş'__), a '.\'¬_„-'-
nik pt1z_x'tjt-"n-nf_1' potu"ie1'‹lza za pomocą d1't.1giego testu, np. We-
stern blot_ Są 1'ó\~.'niez dostępne szşfbkie testj; tt-'skazttjące
na obecność HIV. któ1"_ş-'eli tnrktirirrriie trwa okolo 30 minut.

Ryc. 487 Mięsak Kaposiege W jamie ustnej. Ryc. 489 Ściemnienie paznokci W przebiegu Ryc. 490 Lipodystrofia w przebiegu leczenia
leczenia azydo›tymidyną_ inhibitorami prot:eazy_
42 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia
Kolejny rodzaj testów opiera się na wyltrywaniu antyge-
nów wirusowych, zazwyczaj białka P24, które jest obecne juz
we wczesnym okresie po infekcji, a jeszcze przed serokonwer-
sją. Testy na obecność antygenu P24 są czasem stosowane
w przypadku dawców krwi. Trzeci rodzaj testów opiera się
na wykrywaniu wirusowego DNA lub RNA. Testy te umożli-
wiają potwierdzenie obecności I-IIVjuz w ciągu pierwszego ty-
godnia od zakazenia. Dzieci matek HIV-pozytywnych są
badane za pomocą techniki łańcuchowej reakcji polimerazy
(PC H), w której dochodzi do amplifikacji DNA wirusa. W kra-
jach rozwiniętych zasoby banków' krwi są sprawdzane
na obecność I-IW za pomocą testów RNA, znanych jako testy
NAT (rtucieic acid a.mpłifi.cation testing). U pacjentów ze
stwierdzoną obecnością wirusa przeprowadza się testy ilościo-
we, wyloywające vnrusowy materiał genetyczny, co pozwala
na monitorowanie przebiegu choroby i odpowiedzi na lecze-
nie. Testy wyl-o'ywające obecność DNAJRNA są rzadko stoso-
wane w diagnostyce zakażenia HIV u osób dorosłych ze
względu na wysoką cenę i większą złożoność w porównaniu
ze standardowymi testami oceniającymi obecność przeciwciał
lub białka P24.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
U pacjentów HIV-pozytywnych, u których pojawiają się zmia-
ny skórne, często niezbędne jest przeprowadzenie badań dia-
gnostycznych W zalezności od choroby mogą to być badania
mykologczne wyskrobin, wymazy do badań wirusologcznych
i bakteriologicznych lub badanie histopatologiczne skóry.
Próbki powinny być odpowiednio zabezpieczone, aby unik-
nąć ryzyka zakażenia osoby pobierającej badanie i pozostałe-
go personelu.
LECZENIE
Terapia HAART to kombinacja trzech lub więcej leków skie-
rowanych przeciwko HIV. Terapia HAART w ogromnym stop-
niu wpłynęła na przeżycie pacjentów zakażonych
antyretrowirusowe można podzielić na cztery grupy
otydowe/nukleozydowe inhibitory odwrotnej
(NRTI), znane tezjako analogi nukleozydowt-:', były
mi lekami dopuszczonymi do leczenia zakażenia HIV
r_). NRTI działają na odwrotną transkryptazę,
w ten sposób replikację wirusa. Leki te uważane
słup” leczenia skojarzonego, ponieważ większość
zawiera przynajmniej dwa leki z tej grupy. Drugą
stanowią nienukleozydowc inhibitory odwrotnej
(NNRTI), znane tez jako analogi nienukleozydowa
te leki hamują replikację wirusa przez inhibicję
transkryptazy. Trzecią grupę leków antyretrc
nowią inhibitory proteazy. Hamują one białka
w procesie namnazania wirusa. Czwartą i najmłodszą
leków są inbibitory wnikania, które zapobiegają
niu się cząstek wirusa do komórek ukladu ir
go. Nie są to leki stosowane w terapii pierwszego nutą,
Naj powszechniej stosowany zestaw leków w terapii I
składa się z dwóch leków NHTI (np. zydowudynyi
ny) w połączeniu z NNHTI (np. efanirenzem) lub
nym” inhibitorem proteazy. Środkiem
„wzmacniąjącym” inhibitory proteazy jest ritonawir
dawce.
Oporność na terapię antywirusową może być
na pojawieniem się zmutowanych szczepów wirusa.
problemem są działania uboczne leków i ni
pacjentów do zaleceń terapeutycznych (non-adherence)
powiedz na leczenie monitoruje się przez określenie
cząstek wirusa i limfocytów CD4. Trwają badania
na celu sprawdzenie, kiedy najlepiej zacząć stosować
HAART. W związku z tym, ze badania w tym zakresie
trwają, przed rozpoczęciem leczenia należy
alny stan wiedzy.
Zarażema 243
zARAżEN|A
Ukąszenia owadów
i roztoczy (pokrzywka
grudkowa)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
W wyniku ukąszenia przez owady lub roztocza pojawiają się
mnogie bąble, grudki lub przeczosy, a czasem pęcherze.
Pchły, komary i meszki to najczęstsi sprawcy ukąszeń; ich
.aktywność zależy od szerokości geograiicznej i pory roku. Re-
akcje na ukąszenie są rózne, w zalezności od indywidualnej
gdpowiedziz zmiana moze w ogóle nie wystąpić, mogą pojawić
się łagodne swędzące grudki lub nawet zmiany pęcherzowe.
Znajomość pory roku i okoliczności zazwyczaj wystarcza
do określenia, czy pacjenta ukąsił komar czy meszka. Ukąsze-
nia przez pchły i roztocza, zwłaszcza wielokrotne i nawraca-
jące, mogą sprawiać znaczne trudności diagnostyczne. Używa
się w odniesieniu do nich terminu pokrzywka grudkowa Naj-
liczniejsze zmiany skórne można zaobserwować w obrębie
kończyn dolnych i dolnej części tułowia (ryc. 491), ale zajęta
moze być kazda okolica. Zgrupowane swędzące grudłci i bąble
niekiedy układają się linijnie_ W obrębie zmiany skórnej uwa-
gę zwraca obecność centralnie położonego punktu, ale często
niełatwo go zauważyć z powodu zamazania. obrazu zmiany
na skutek intensywnego drapania swędzącycb wykwitów. Mo-
gą tez 'występować pęcherze, które zazwyczaj lokalizują się
na kończynach dolnych (ryc. 492). Są one częściej spotyka-
ne u dzieci, jednak mogą wystąpić równiez u osób dorosłych.
Zmiany są zwykle powodowane przez kocie i psie pchły. Pta-
sie pchłyi roztocza mogą takze dawać się we znaki człowieko-
wi. Do częstych pow`1kła_ń ukąszeń nalezy wtórne nadkrlżeriie
bakteryjne. Ryc. 49| Pokrzywka gruclkowa.
o|.AGNosrY|‹A nóżmcowa
Wyprysk mieszkowy, opiyszczkowate zapalenie skóry.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Badanie sierści kotów lub psów uzyskanej podczas szczotko-
wania oraz inspekcja ich legowiska Samo badanie zwierząt
rzadko potwierdza infestację.
LECZENIE
Bardzo często trudno jest ,,\~tyśledzić" czynnik sprawczy_ Po-
mocne może być leczenie objawowe, polegające na miejsco-
wej aplikacji preparatów plzeciwświądowycb, tloustnym
podawaniu leków przeciwhistaminowych oraz stosowaniu re-
pelentów.
Ryc. 492 Pęcherzowa pokrzywka grudkowa
44 CZĘŚĆ3 Zakażeniaizarażenia
_Ź--..- _ - _ .. .-
Zarazenia 245
I _ I 1- _ ' _ 5 | ._ _ _ . J ›
1. __, __ __ _ __',_ I _I __ _ ._ l. '__.~. _ ___ W ¬ - _ a Ł .-,

ííí

Świerzb
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to zarażenie roztoczem Sorcoptes scabiei, który
nele w obrębie skóry, powodując powstanie
dzącej wysypki. Hoztocza mogą się szerzyć z
na człowieka przez bezpośredni kontakt fizyczny_ np_
podanie ręki. Okres latencji, podczas którego roztocza
bu są przenoszone bezobjawowo. znacznie ułatwia
strzeníanie się zakażenia. Intensywny świąd,
spokojny sen, pojawia się 3-4 tygodnie po infestacji.
patognomoniczne dla tej choroby to niewielkie linjjne
w obrębie których obecne są roztocza (ryc. 494).
Ryn 493 Reakcja po użądjeniu przez owadał można W obrębie rąk, nadgarstków i stóp oraz w okolicy
Ryc. 494 Nory świerzbowcowe. Ryc 495 Grudkiswierzbowcowe
dów płciowych; mogą to być także zmiany rozsiane,
że świąd, pokrzywkowate grudki oraz pqjedymze
U I E I1 I a O\Na d ÓVU' cherzykowe są wynikiem reakcji nadwrażliwości (ryc_
Zazwyczaj stwierdza się również rozległe zmiany
DEFINICJA I OBJAINY KLINICZNE Charakterystyczne dla świerzbu są zapalne grudki
Użądlenia owadów, takich jak osy, pszczoiy i mrówki, ttşwtfo- na prąciu (ryc. 496), które stanowią cenną wskazówka
lują miejscową lub nawet ogólnoustrojową reakcję. Wstrzyk- styczną w razie trudności ze znalezieniem tuneli.
nięcie jadu powoduje natychmiastowe pojawienie się bólu swędzące guzki świerzbowcowe mogą pozostawać na
oraz obrzęku i rumienia, które stopniowo się nasilają. Reak- lub błonach sluzowych przez kilka miesięcy po
cje ogólnoustrojowe, takie jak swiszczący oddech, hipotensja nej prawidłowo terapii (ryc. 497).
i anafilaksja, jak również nasilona miejscowa reakcja rumie- Świerzb norweski jest to rzadka postać zakażenia,
niowa (ryc. 493), są zazwyczaj spowodowane nadwrażliwo- rym obniżona odporność gospodarza pozwala na
ścią na jad owadów. mnożenia się roztocza. Zmiany skórne w postaci
i luszczycopodobnych łusek wypełnionych roztoczami
BADANIA DIAGNOSTYCZNE obecne na skórze rąk, oudosionej skórze glowy oraz na
Test radioalergosorbcji (EAST) pozwala na stwierdzenie pod- twarzy i tułowia (ryc. 498). Nasilenie świądu może być
wyższonego stężenia IgE swoistych dla jadu osyi pszczoły. malne. Osoby podatne na zarażenie świerzbcm
np. osoby w starszym wieku. kobiety ciężarne i osoby z
LECZENIE upośledzeniem umysłowym. mogą wykazywać jedynie
Ügólnoustrojowe reakcje alergiczne 'wymagają natychmiasto- maine obniżenie odporności. Świerzb norweski nie
wego zastosowania adrenaliny oraz leczenia wspomagające- do izadkości w przypadku pacjentów z AIDS. Jest on
go; w przypadku reakcji miejscowych wystarcza ogólne zakazny, dlatego może być przyczyną epidemii w
podanie leków przeciwhistaminowych. U osób z ogólnoustro- i innych instytucjach.
Ryc. 496 Guzki zapalne na prąciu w przebiegu Ryc 497 Guzki swierzbowcowe
jowymi reakcjami zagrażającymi życiu w wywiadzie należy
D|AGN0sTY|‹A aóżnlcowß. ' świerzbu.
rozważyć odczulanie. Może ono być przeprowadzone wyłącz-
nie przez doświadczony personel medyczny, jeśli na miejscu Ustalenie rozpoznania nie jest trudne w przypadku
jest dostępny zestaw przeciwwsttząsowy. nia obecności typowych nor świerzbowcowych. W LECZENIE
ce różnicowej należy wziąć pod uwagę Na rynku dostępnych jest wiele miejscowo działających leków
przebiegające ze świądem, wtym pokizywkę, wypryski przeciwswicrzbowcowych, takich jak np. permetryna i mala-
figoid. Śn-ierzb i roztocza odzwierzęce mogą uywołyv-'ač tion. Pozostawia się je na skórze na 12-24 godziny; leczenie
dobne zmiany skórne. tzn. pokrzywkowate, rumietńofifi należy powtórzyć po tygodniu. Wszystkie osoby będące w bli-
grudki. jednak bez obecności tuneli. skim kontakcie z chorym również powinny być poddane le-
czeniu w tym samym czasie, aby zapobiec reinfestacji.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE Doustne podawanie iwermektyny wydaje się bezpieczne i sku-
Obecność świerzbowca lub jego odchodów w zesk teczne oraz bardzo pomocne w przypadkacli epidemii. ale lek
oglądanych pod niikroskopem potwierdza 1'ozpozn3r11G ten nie został jeszcze zarejestrowany. Niezbędne jest wypra-
nie używanych przez pacjenta ubrań i pościeli.

Ryc 498 Swrerzb norweski

5 CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia Zarażenia 247
.__ _ . ._ ___ f r. __- -H ;_-3 , - I -i-g- -...U..ĄLă; _-¿4..±.ł2'¿..-_...a-_.a.__=.__Š.Å;n|..=Łn_¿.„=l.-
_ _ _ _ _ ' _ .-._ 1. Ą _ _ _ ..- F _ _I
, _ ___| ll '|" " ' '_

Ukąszenia pluskwy domowej Wszawlca

Ę
r' Z H
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE Człowiek może być gospodarzem dla trzech pagçiżytującwh,
Zmiany wywołują ukąszenia odżywiających się krwią owadów gatunków wszy: Prfdir:ttlu.s cepitis (wesz głowowa), Pedicu- II

Cime;'-; lcct"t.tla.rius. Pluskwy domowe żyją w pęknięciach h.um.rnia.s (_ wesz ludzka) i Ptiriras pubis (wesz łgnoway "
ścian, w meblach i pod tapetatni; zazwyczaj żerują w nocy. Są
w stanie przeżyć długi czas bez pożywienia. Ugryzienia zazwy-
czaj dotyczą twarzy. szyii ramion. ll-'lają postać swędzących Wszawica głowowa
grudek, z widocznym w środku punktem; często są zgrupo- -Ÿ

wane w jednym miejscu lub uldadają się linijnie (ryc. 499:). DE|=|N|cJA| 0B.|AwY KLINICZNE
Pluskwy domowe można zobaczyć gołym okiem: są brązowe, Jest to zarazenie owłosionej skóry glowy przez wesz gl0w0wą___ _
owalne, spłaszczone i pozbawione skrzydeiek (ryc. 500). In- Występtlje endemicznie wśród dzieci ticzęszczającyfi-¿_
ny gatunek pluskw-¬.y._ normalnie atakujący ptactwo, może rów- do szkół podstawowych. ĹĹ`-zęśeiej dotyczy dziewczimek.
nież atakować człowieka. może prowadzić do powstania przeczosów, nadkażeń i limiā-._. Ryc. 50| Gnida (jajo) wszy głowowej. Ryc. 502 Wesz łonowa na rzęsach.
denopatii. Dorosłe osobniki. owadów zaza-¬__„'c.zaj są nieliczne",
D|AGNosrY|‹A Różmcowa ale można znależć ich gnidy (białe owalne_ja_ja) przy-'lęgające
Ukąszenia innych owadów. do łodyg włosów (ryc. 501), szczególnie w okolicy kark.u,_=
i uszu.
LECZENIE
Ukąszenia można leczyć objawowo przy użyciu miejscowo LECZENIE
działających leków przecii-Vst-yiądowych i antyhistaminowych. Miejscowe aplikacja leków owadobójczych. takich jak mala.
Należy przeprowadzić eradykację pluskiew w otaczającym tion, karbaiyl i permetryna, skutecznie zwalcza wszy. Jednak:-"
ś1*odo\-t-iskti (meble, pościel itd). coraz powszcchniej występuje oporność na te leki - stosuje
wówczas inne metody. np. usuwa się insekty za pomocą,
szczoteczki do zębów po urnyciu włosów szamponem i nałiií-
zeniu odżywki.

Ryc. 499 Ukąszenie pluskwy domowej.
I _
UWAGI
Wesz glowowajcst bardzo trudna do eradykacji. Infestacja
może dotyczyć również osób dorosłych.
Ryc. 503 Zmiany skórne wywołane przez Ryc. 504 Wesz ludzka w obrębie szwu.
wesz odzieżową.
Wszawica łonowa
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE Wszawica odzieżowa o|AGNosrY|‹A Różmcown
jest to zarażcnic okolicy lonowej przez wesz ionową, manife- Świąd spin-'rodowany ukąszeniein wszy odzieżowe] można po-
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE mylić ze świ ątlem występującym w przebiegu chorób układo-
stująca się świądcm tej okolicy. Wszy łonowc są przenoszone
przez bezpośredni kontakt. zazwyczaj seksualny. Nawet nie- Jest to za1'ażcr1i_c skóry i ubrań przez wesz odzieżową. Sprzy- ii-¬__~'cli. zwłaszcza wśród pacjentów hospitalizowanych_
uzbrojonyni okiem można zobaczyć jaja i dorosłe osobniki jąją mu bieda i zanicdbanic; w krajach rozwiniętych choroba przebranych w czyste piżamy. _
owadów. U dzieci wesz łonowa może również skolonizować dotyka głównie bezdomnych. Uczucie st-i-'lądu jest wynildeln
rzęsy i owłosioną skórę głowy (ryc. 502). uczulenia na ślinę wszy. Na skórze ri'1ogą±występtiii"aó prze-
czosy, nadkazenie i przebarwienia (ryc. 503). Czasem wi- Ubranie należy zniszczyć, potraktować środkami owadobój-
LECZENIE doczne są czerwone płatny i grudki. Dokładne pi'zyj1'zenie się czymi lub wfmrać w gorącej wodzie, aby zapobiec ponowne-
'

i.¬|
I

_ Stosuje się miejscowo działające leki owadobójcze. Wszyscy ubraniom pozwala na dostrzeżenie wszy i ich jaj w szwach mu szerzeniu się inlestacji.
_

partnerzy seksualni pacjenta powinni zostać poddani lecze- ubrań (ryc. 504).
niu i przebadani w kierunku innych chorób przenoszonych
drogą płciową.

_' :-1 - ._
-¿Í¬Łifi)1f'=_¿j.__¿

I _'_¿.›:.='_ t. '
-|- F-_-' _' |~.. r

Ryc. 500 Pluskwa domowa.

CZĘŚĆ 3 Zakażenia i zarażenia
»_ ' - ' _""' T' '- "' ' „r 1 -- Í -
C H O RO BY 1-Ro Pl KAI-N E
Leiszmanioza skórna
DEi=iNicJAi 0BJAiiiiY KLINICZNE
_lest to ograniczona reakcja skórna na zarazeriie pierwotnie-
kiem Lei`sh.irici'iiia., przenoszonym przez iikąszenia muchó-
wek. Choroba może dotyczyć skóry i śluzówek, a także
iiarząrlów' wewnęuziiych. Istnieje wiele gatunków Leish.mci.-
iiria., jednak większość przypadków' choroby wśród podróżni-
ków powracających z tropików wywołują L. tropica, L. -iiiajoi'
i L. aeth iopźcfa. Jest to choroba występująca w krajach o gorą-
cym klimacie, położonych na wybrzeżu Morza Śródziemne-
go, w Afryce Północnej, Anieryce Południowej oraz
w środkowej części Azji i Chin.
W przypadku suchej, _,,iniejsl{iej" postaci choroby po okre-
sie okolo 2- miesięcznej inkubacji tworzy się brązowiipurpu-
rowy guzek. Z czasem ulega on powiększeniii, osiągając
średnicę 1-2 cm, a wjego centralnej części tworzy się plytkie
owrzodzenia przykryte strupem (ryc. 505 i 506), które goi się
po 8-12 miesiącach z poziistawicnieiii blizny.
Ryc. 505 Leiszmanioza skórne.
Ń Choroby tropikalne 249
Ä
'I f _ if
11:
W przypadku mokrej, „wiejskiej” postaci chor
skórne pojawiają się wcześniej po inokulacji; także owrzg
nie tworzy się wcześniej (ryc. 507). W okolicy naczyń H
tycznych mogą pojawic się wtórne guzki (ryc. 508
gojenie trwa zazwyczaj 2-6 miesięcy.
oiAGNosrYi‹A iióżiiiicowa
Czyral<i wywoiywaiie zakażeniem Si1oph_yi0C¿,cü¿S mm
i wtórnie zainfekowaiie ukąszenia przez owady, ki(,1~e_m
T
goić się przez kilka tygodni.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Biopsja skóry lub wymaz w celu identyfikacji organizmu u
hodowla. Wynik testu skórnego (testu z leiszmaniną) jesz;
zytyi'm§,‹' w około 90% przypadków.
LECZENIE
Drobne zmiany skórne in ogą ustąpić samoistnie z pozostaw
niem blizn. Lekaini z wiiboru
. są związki pięciowartościow
`_ i
aiityrnonu, które mogą być stosowane cloogniskowo lub OE
nie. Mniejsze zmiany leczy się za pomocą kriotera iii e'1
nik 'wykoizy'stujący'ch wysoką temperaturę lub przezi ci i
Ponadto stosuje się preparaty z grupy azoli i terbinafirię_
Ryc. 507 Owrzodzeriie skory W przebiegu Ryc 508 Wtorne zmiany guzkowe
I' ł
leiszmaniozy skórnej. w przebiegu leiszmaniozy skornej
Muszyca
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
Jest to zarażenie skóry ludzi i zwierząt wywoływane przez lar-
wy inuch (Diptera). [nfestacja może niieó charakter bez-
względny, _jeśli faza pasożytnicze jest niezbędna dla cyklu
życiowego owacla, lub fakultat.ywny, jesli larwy rozwijają się
w1na1'twych tkarikacli, ale mogą również. rozwijać się w obrę-
bie ran. Lamş' (takich gatunków, jak giez. mucha plujka i mu-
cha tumbu) mają zdolność penetracji nieuszkodzonej skóry
ipoi-votlowaiiia zmian czyrakopodobnych (ryc. 509), szcze-
gólnie w obrębie skóry odsłoniętej np. na twarzy, owłosionej
skórze głowy lub kończynach. Zmiany skórne są bardzo bole-
sne i i-rydzielają suroii-'iczo-krwistą treść. Larwy innych gatun-
ków much (np. muchy plujki i muchy domowej) mogą
wtóriiie zakazać zaniedbane ranyi owrzodzenia. Ryc 509 Muszyca skory
o|AGNosTYi‹A RóżNicowA
Czyraczność.
Ryc. 506 Leiszmanioza skórna. BADANIA DIAGNOSTYCZNE LECZENIE
Nie są zazwyczaj potrzebne. Larwy mogą zostac iwcisnięcie w znieczuleniu rriiejscowyni
po uprzednim nacięciu zmiany
O CZĘŚĆ 3 Zakażeniaizarażenia
Onchocerkoza
(ślepota rzeczna)
DEFINICJA I OBJAWY KLINICZNE
J est to choroba wywoływane przez filarię O'i'ichoccrcr.'. iioliiu-
lus, objawiająca się w postaci rumienia z towarzyszącym świą-
dem oraz pokrzywkowatych grudek, po których pojawia się
niecłiarakterystyczna wysypka grudkowa. Zwykle zajęte są po-
śladki i ramiona (ryc. 510). Następnie obserwuje się znacz-
nego stopnia łichenifikację i male blizny, a w końcu atroñę
skóry z utratą jej elastyczności.
Ofncliocercoi'no.ta są to niebolesne obrzęki umiejscowione
w okolicach wyniosłości kostnych, gdzie często bytują dojrza-
łe osobniki. Unchocerkoza występuje w nfiyce tropikalnej,
Arabii Saudyjskiej, Ameryce Środkowej i w Meksyku. Larwy
są przenoszone przez ukąszenia czarnych muszek. Choroba
dotyczy osób w każdym wieku. Jeśli nie zastosuje się leczenia,
objawy nasilają się, aż do wytworzenia zmian atroficznycłi.
Mikrofilaria atakuje równiez narząd wzroku, czego konse-
kwencją moze byćjego trwała utrata.
F?
Ryc. 5 I 0 Onchocerkoza.
Ryc. 5| I Onchocerkoza.
o|AGiiiosTYi‹A itóżiiiicoiiiiii
Należy wylduczyć inne przyczyny uogólnionego świąflu,
niedokrwistość z niedoboru żelaza. Swierzb i wszawica
dzo częstymi przyczynami uogólnionego świądu, jedńāā
choroby te można latwo rozpoznać przez stwierdzenie
ności odpowiednio nor śwfierzboififcowych i wszy w szwaiili
ubrań.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Pobrane w nocy wycinki skóry kończyn dolnych lub pośląąz
ków są badane w soli fizjologicznej pod kątem obec-ności
krofilarii. Guzki mogą zostać wycięte chirurgicznie i pod-daną
badaniu histopatologicziiemu. Wynik testu skórnego w-lfigz
runku Iilarii jest zazwyczaj pozytywny. lylorfologia kiwi
wykazać eozynoiilię. Odczyn wiązania dopelniacza jest pizzy.
tywny w ponad 60% przypadków.
LECZENIE
Skuteczne jest doustne podanie pojedynczej dawki iwermek~,
tyny. Pacjenci zarnieszkujący obszary endemiczne mogą 20..
stać ponownie przcleczeni po upływie 6-12 miesiecy.
L
'-1
B. .„'z¿l±a-;¿`ai±.1.9-a¦.u±;a__¿;t-„„=..e›«=¿-z„‹i.z.i.--__-_-
Ryc. 5 I 2 Zespół larwy skórnej węclrującej.
Zespół larwy skórnej
wędrującej
DEFINICJA I OBJAINY KLINICZNE
Są to samoograiiiczające się zmiany skórne wywołane inigra-
cją larwy tęgoryjca, dla której człon-i`ek_jest gospodarzem koń-
cowyni. Większość przypadków tej choroby _jest
wywoływane przez larwy' tęgoryjca psiego lub kociego, które
pcnetrują skórę na terenach wilgotnych, zacienionych lub
piaszczystych. takich jak tropikalne plaże. Zmiany skórne ina-
ją postać intensyi-niie swędzących wężowatycli, różowych li-
nii, którc wydłużąją się o około 1 cm na dobę (ryc. 512).
Liczne larwy powodują powstanie zdezorganizowanych sku-
pisk linii o krętyni przebiegu (ryc. 513). Części ciala ekspo-
nowaiie na piasek, takie jak stopy i pośladki, to najczęstsza
lokalizacja zmian skórnych u podróżników wracających z kra-
jów tropikalnych. Larwy zwykle wędrują w obrębie naskórka
przez inni cj więcej 4 tygodnie, po czyni obumierają.
oiAGNos1'Yi‹A RóżNic0wA
Zmiany skórne w przebiegu zai'azei'iia Strti'rigyĹoide.s stereo-
rolis postępują szybciej, częściej dotyczą okolicy okołoodbyt-
niczej i są związane z zajęciem jelit. Zmiany skórne
w przebiegu muszycy wędrującej są krótsze i zakończone la-
two pękającymi pęcherzykami.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Zwylde nie są wyinagane.
LECZENIE
Zmiany skórne szybko ustępują po zastosowaniu pojedynczej
dawki iwcrmektyny lub 3-dniowego leczeiiia albeiidazolem.
Chorobytropikalne 25|
_ -.
J
l_
_'._ _ ._
IJ-
-'c
_... .
'itr'Liz:
“"i-.|-u-
Ryc. 5 I 3 Zespół larwy skórnej wędrującej.
Strongyloidoza
(larva currens)
DEFINICJA I OBJAIIIIY KLINICZNE
Jest to infekcja pasożytnicza w"ywołyi-i'aiia przez glistę S ti'o'ii-
gyloides stercon:i.lis. Najczęściej występuje w ciepłyin i wilgot-
nym klimacie, a zwłaszcza w Azji południowo-wscliodniej.
Zakaźna larwa penetruje skórę i może iwyi-i'ołać_jej zapalenie.
Larwy dojrzewają wjelitach i niekiedy powodują reinfestację,
przedostając się do liloiiy sltizowej okolicy odbytu.
Na drodze swojej migracji w skórze larwa powoduje po-
wstawanie bąbli i rumicnia. W przebiegu zarażenia czasem
pojawiają się również uogólnione zmiany o chat'a.kt.erze po-
krzywki. Natomiast w przypadku cięzldej infcstacji może dojść
do zapalenia _jelit i zaburzeń wcł'ilaiiia.nia pokarmów.
oiAGNos1'Yi‹A nóżnicowßi
Świąt] występuje także w przebiegu infestacji tęgtiiyjccm, jed-
nak głównymi elementami obrazu klinicznego są wtedy zapa-
lenie płuc i niedokrwistość z niedoboru żelaza.
BADANIA DIAGNOSTYCZNE
Można stwierdzić podwyższenie całkowitego stężenia IgE
oraz, zazwyczaj, eozyniifilię. Lori-ty Sti“o'iigyloide.s spp. są
obecne w kale i próbkach pobranych z jelita czczego. Moż-
na również przeprowadzić testy serologiczne w kierunku
przeciwciał swoistych dla S t.i'o'ii.yjyloirles.
LECZENIE
Albendazol lub iwermektyiia podawane. dou stnie. W celu po-
twierdzenia skutecznej eradykacji należy przeprowadzić kon-
trołne badanie kału po upływie 3 i 6 miesięcy od zakończeiiia
leczenia.
 -1

Skorowidz 253
l"- | ii .|" - -

riruczolakü) potowe kłębkowe 186 lncontinentia pigment: 107 Lrszaj złocisty 141
SKOROWIDZ ._ _ przewodowe 186, 187 |nfekcja(e) drozdzakowe 226 - zwykły 24
_ - - ocharakterze znamienia - - przewlekła skory i błon sluzo- Liszajec 206
186, 187 "4"'i"Ch 225 - pęcherzowy 206
A Chondrodermatitis nodularis 184 DEfm&102ü{y) neutrofilowa ostrą Grudka(i) 9 Lnyedo reticularis 142
Acne excoriée 78 Chorobaly) Andersona~Fabry'ego gorączkowa 147 - i krostki w trądziku różowatym 79 J Lupus yułgaris 216
- keloidalis nuchae 209 133 - okolicy narządów płciowych - o spłaszczonej powierzchni 47 Jeziorko zylne 130 131 - pe-rnin 154
Acrodermatitis enteropathica 90, 91 - Behçeta 92 i odbytu 81 - perliste prącia 82 .lodzica 172 Lymphornatoid papulosis 200
Actinic keratosis 193 - Bowena 196 - perforujące 65 - świerzbowcowe 245 lunctional epidermolysis - JEB 63
- prurigo 120 - Dariera 67 - pęcherzowa linijna lgA di Gruźlica brodawkująca 216
Acute generalized exanthematous - Flegela 65 59 ~ skóry 216 K Łupiez biały 114
pustulosis - AGEP 167 - Guenthera 126 - zawodowe 30 - toczniowa 216 Kalcynoza moszny 84 - czerwony mieszkowy 45
AIDS 238 - Haileya-Haileya 53 - - niezapalne 29 Grzybica brody 222, 223 Kandydoza 95 226 - pstry 224
Albinizm oczno-skórny 1 12 - Leśniowskiego-Crohna, postać Dermografizm 33 - okolicy szpary międzypośładko- - jamy ustnej 226 - rozowy Giberta 44
Angiokeratoma corporis diffusum skórna 91 Discoid lupus eiythematosus - DLÊ; wej 222, 223 - okolic zgięciowych z ogniskami - - układ zmian przypominający
133 - Iimfoproliferacyjne skórne 200 161 - owłosionej skóry głowy 222, 223 satelitarnymi 226 choinkę 44
Angiokeratoma Mibellego 133 - Pageta, postać pozasutkowa 89 Drożdżyca 95 - paznokci 224 Karotenemia 116 - rumieniowy 214
Angiołymphoid hyperplasia with - pęcherzowa wieku dziecięcego - okolicy pachwinowej 95 _ rąk 222, 223 Keratoacanthorna 177 Łuska 10
eosinophilia 182 przewlekła 59 Dystrofia paznokci 45 - stóp 222,223 - z centralnym czopem rogowym 177 Łuszczyca 38
Angioplazja grudkowa z eozynofilią - „piąta” 229 Guzlyl Degosa 178 Keratoderma blenorrhagica 88 - brudzcowa 39
182 - Sneddona-Wilkinsona 52 E ~ gruczołów apokiynowych 186 - climactericum 69 - kropelkowata 39
Angiosarcoma 199 - Stilla 165 Eczema craquelé 21 - - ekrynowych186 Keratoliza dziobata 215 - krostkowa 40
Argyria 1 16 - Webera-Cockayrie'a 63 Elctropion w niepęcherzowej wrodzig.. - łagodne wywodzące się z przy~ Kerion 223 - - uogolniona 40
Atrofia 10 - z Lyme 221 nej erytrodemii ichtiotycznej 72 datków skóry 185 Kępki zołte powiek 181 - w obrębre kolana 38
Atrophie blanche 139 - grudkowo-złuszczające 38 Epidermodysplasia verruciformis 236" - mieszka włosowego 185 Kłł-H 95 - - owłosłonej skory głowy 39
- naczyń krwionośnych, nieprawi- Epiaefmaiyziz buiiaza - E8 sz 6i - splotowy 182 ¬ cłrugorzędowa 97 Łysienie androgenowe 100
B dłowości strukturalne 129 - ~ acquisita - EBA 58 - turbanowy187 - pierwszorzędowa 97 - błiznowaciejące 48 100
Badanie przedmiotowe 8 ~ pęcherzowe 50 Erythema ab igne 142 Guzki i grudki purpurowoczerwone Kłykciriy płaskie 97 - plackowate 98
Balanitis circinata 88 ~ - charakterystyka irnrriunofluore- - eleiratum diutinum 145 wywoła ne przez bakterię Barto- Koilonychia 31 - - na skorze twarzy 98
Basal cell carcirioma - BCC 198 scencyjna 51 Erythrasma 214 riella 239 Krocze pierwotne w 7 tygodniu - - a paznokcie 98
Biełactwo 110 ~ tropikalne 248 Erythropoetic protoporphyria - EPP- - reurnatoidalne 155 rozwoju embrronalnego 81 - pourazowe 101
~ zmiany wokół ust 1 10 ¬ ukłacłowe skórne, manifestacje 124 - świerzbowcowe 245 Krosta 9 - telogenowe 99
Blackheads 76 149 Erytrodermia 12 - zapalne w świerzbie 245 - krwotoczna W posocznicy gorio- - - rozlane 99
Błaszka 9 - włosów 98 - ichtiotyczna niepęcherzowa kokowej 212
~ łuszczycowa 38 ¬- zapalne 140 wrodzona 72 H
~ macierzysta w łupieżu różowym Chronic bullous disease of child- - - pęcherzowa wrodzona 73 Hamartoma 174 L Mastocytoza 36
Giberta 44 hood - CBDC 59 - - - hiperkeratoza dłoni 73 Hemosyderoza 115 Laiya currens 251 Melanocytoza skórna 109
Bliznowacenie w EPP 125 Chrysiasis 116 - łuszczycowa 40 - hipostatyczna115 Leiszmanioza skórna 248 Melazma 108
- w trądziku zwyczajnym 76 Congenital erythropoetic protopor- - w zespole Sezary'ego 202 Hidrocystoma 186 Leukoplakia włochata jamy ustnej Mięczak zakazny 236 237
Bliznowce 184 phyria - CEP 124 Erytrokeratodermia(e) 66 Hiperhydroza 31 23 9 Mięsak Kaposiego w jamie ustnej 240
Blizny ospowate 123 Cylindroma 186 - postępująca symetryczna 66 - dłoni u osoby określanej mianem Lichen planus - LP 47 - naczyniowy 199
- przerostowe 184 Cysty w trądziku chlorowym 29 Erytrokeratoderma variabilis 66 ruster 31 - - pernphigoides 61 Mięsrirakjii gładkokomorkowe 183
Borelioza 221 Czerniak 194 Erytropłazja Queyrata 196 Híperkeratoza 10 Lichenifikacja 10 - - mnogie183
Brodawka(i) łojotokowa 175 - akrałny wywodzący się z plamy Eitanthema 166 - dłoni w pęcherzowej wrodzonej - okolic kostek 15 Mononukieoza zakazna 230
- mozaikowe 234, 235 soczewicowatej. 195 erytroderrnii ichtiotycznej 73 Limfangiektazje 129 Morfologia zmian skórnych 8
- narządów płciowych 234 - guzkowy 194 F - ogniskowa akralna 69 Lirnfocytoma 202 Morphea 156 157
- nitkowate 234, 235 - podpaznokciowy 195 Fłuorescencja erytrocytów w CEP - podpaznokciowa 41 - skory 202 Muszyca 249
- palczaste 234, 235 - szerzący się powierzchownie 194 126 - - we wrodzonym zgrubieniu Linear EgA disease of adults - LAD - skóry 249
- płaskie 234, 235 Czyracz ność 208 Folliculitis decalvans 78 paznokci 69 59 Mycetoma 227
- podeszwowe 234, 235 Czyrak 208 - keloidalis nuchae 78 Hipermelanozy 103 Lipodystrofia w leczeniu inhibitora- Mykobakterie, zakazeriia 218
~ wirusowe 234 - gromadny 208 Fotodermatozy nabyte idiopatyczne Hipertrychoza 102 mi proteazy 241
- zwykłe 234 118 - ograniczona 102 Liszaj amyloidowy 106
Brodawkowatość 82 D - o podłożu genetycznym i meta- - w porfirii skórnej 124 lśniący 49 Nabłoniaki gruczolakowate torbie-
- przedsionka pochwy 83 Dermatitis artefacta 28 bolicznym 124 Hipome|anoza(y) 110 płaski 47 86 103 lowe 185
- - na udzie w wyniku kontaktu ze - - metabolicznym 128 ¬ lto 112 - błon sluzowych jamy ustnej 47 - włosowe mnogie 185
C środkiem chemicznym 28 - z defektem naprawy DNA 127 Hirsutyzm 102 nadzerkowy 87 Naciek limfocytarny Jessnera
Candidiasis 226 - herpetiformis - DH 58 Fotoonychoiiza 172 Histiocytoma 180 pęcherzowy 61 łagodny 200
Cellulitis 210 Dermatofitozy 222 HIV 238 przebarwieme 47 Naczyniakü) 136
Chłoracne 29 Dermatofity 222 G przerosły 48 - gumiasty 137
Chłoniak skóry pierwotny z komó- Dermatosis papulosa nigra 176 Głomus tumor 182 I skóry dłoni 48 - gwiazdzisty 130 131
rek B 203 Dermatoza(y) 13 Gnicła (jajo) wszy głowowej 247 Ichtyosis 70 zmiany obrączkowate 49 87 - jamisty137
- dużych 203 - krostkowa podrogowa 52 Gorączka gruczołowa 230 ¬ łinearis circumflexa 75 twa rdzinowy 85 - lirnfatyczny129
 -4-=

'54 Skorowidz Skorowidz 255

i . _ ' in " __ _
¿_„ _ _*_ .-_ AI

Naczyniak(i) limfatyczny ograniczo- Opryszczkaü) przewlekła nadżer- Pityriasis iichenoides 46 Protoporfiria erytropoetyczna 124, Rumień trwały 168, 169 Toczeń rurriieniowaty krążkowy 161
kowa w AIDS 238 _ rubra pilaris _ PRP 45 125 _ wielopostaciowy 164 _ _ przewlekły197
ny129
_ pełzakowaty 130 _ u rugbisty 233 P|ama(y) 8 _ _ bliznowacenie 125 _ _ na języku 164 _ skórny podostry162
_ u noworodka 137 _ wargowa 233 _ cafe au Iait 104 _ _ wrodzona 124, 126 _ zakażny 229 _ układoWy163
_ zwykła 232 _ łososiowa 41, 135 _ _ _ fluorescencja erytrocytów126 Rybia łuska 70 _ _ pęcherzowy 60
Naczyniakowłókniak 181
Nadwrażliwość na światło 118, 172 Orf 237 _ mongolska 109 Pizebarwienie(a) pozapalne 103 _ _ arlekinowa 74 Torbielie) naskórkowa 84, 178
Ospa wietrzna 230 _ naczyniowe typu czerwonego _ w Iiszaju płaskim 47 _ _ blaszkowata 74 _ _ ekrynowe186,187
Nadżerka 9
Osutkafi) 12 wina 134 Przeczos 10 _ _ dziedziczona recesywnie zwią- _ śiuzowa 183
Naparstkowanie 41
_ _ _pogrubiała o ciemnym zabar. Przerost dziąseł 172 zana z chromosomem X 71 _ tricholemmałna 179
Narządy płciowe zewnętrzne (sche- _ krostkowa ostra uogólniona 167
_ liszajopodobne 171 wieniu 135 Przyłuszczyca ostra 46 _ _ zwykła 70 _ włosowa 179
maty) 81
_ soczewicowate 192 _ plackowata drobnoogniskowa 43 Torbielak potowy 186
Nekroliza naskórka toksyczna 170 _ młodzłeńcza wiosenna 119
Neoplazja śródnabłonkowa 93 _ plamisto-grudkowe 166 _ _ posłoneczna192 _ przewlekła 46 5 Trąd 218
_ _ mnogie po PUVA-terapii 192 Przyzwojak 182 5amouszkodzenie(a) skóry 28 Iepromatyczny 218, 219
Nerwiakowłókniakowatość 105 _ _ uogólniona w odrze 228
_ połekowa lłszajowata 171 _ _ złośliwa 194 Pseudoacanthosis nigricans 149 _ _ z przeczosami 28 postać graniczna 219
Niedobór barwnika samoistny
_ _ po ampicylinie166 _ typu kawa z mlekiem 104 Pseudofolliculitis 209 Sarkoidoza 154 tuberkuloidowy 218, 219
kropelkowaty 114
Niesztowica 207 _ świetlne wiełopostaciowe 119 Plamica Schónleina-Henocha 144 Pseudopelade 101 _ grudkowa 155 Trądzik apokryfowy 90
_ w zapaleniu naczyń wyczuwalna' _ obrączkowata 155 bliznowcowy karku 209
_ zakażna 237 Üwrzodzenie(a) 9
R Scrum pok 233 chlorowy 29
Nietrzymanie barwnika 107 _ chromowe 30 palpacyjnie 143
_ _ rozkład zmian przypominający _ cukrzycowe okolicy pięty 139 Plamki Campbeila de Morgana 132 Rak kolczystokomórkowy 31, 139, Siateczka Wickhama 47 guzkowo-torbielowaty 77
znak chińskiego alfabetu 107 _ kończyn dolnych pochodzenia _ Fordyce'a 83 197 Skóra pergaminowata i barwniko- i inne związane z nim choroby 76
_ _ zodbarwieniami 112 naczyniowego 138 Pluskwa domowa 246 _ _ wargi doinej 197 wa 127 indukowany lekami 77
Płonica 211 _ podstawnokomórkowy 198 Skrobiawica plamista 106 niemowlęcy 78
Nory świerzbowcowe 245 _ Marjolina197
Nowotwory 173 _ nowotworowe 139 Poikilodermia Ciyatte'a 108 _ _ baiwnikowy 198 Skrzydlik 48 olejowy 30
_ łagodne wywodzące się z naskór- _ podudzia w anemii sierpowato- Pokrzywka 32, 168 _ _ o wałowatym perłowym brze- Slapped cheek disease 229 pospolity 76
ka 174 krwinkowej 139 _ barwnikowa 36, 37 gu 198 Solar keratosis 193 różowaty 79
_ _ _ ze skóry właściwej 180 _ skóry w leiszmaniozie skórnej 249 _ chołinergiczna 33 _ _ postać twardzinopodobna 198 Spiradenoma 186 skupiony 77
_ złośliwe i stany prekursorowe _ _ w zapaleniu naczyń 143 _ fizykalna 33 _ _ powierzchowny198 Sporotrychoza 225 zwyczajny 76
193 _ w piodermii zgorzeiinowej 146 _ grudkowa 243 Reakcja{e} fotoalergiczne 172 Srebrzyca 116 Trichotillomania 101
_ żyine 17, 138 _ _ pęcherzowe 243 _ fototoksyczne 172 Staphylococcal scalded skin syndro- Tuberkulidłyi 217
O _ kontaktowa 32 _ polekowe pęcherzowe 167 me _ 5555 212 łiszajowaty 217
Objaw Kóbnera 38, 49 P _ naczyniowa 34, 143 _ _ pokrzywkowa 169 Stawy, zapalenie reaktywne 88 grudkowo-zgorzelinowy 217
Üblak186, 187 Palmoplantar keratoderma _ PPK 68 _ słoneczna 122, 123 _ _ z eozynofilią i objawami ogól- Stopa sportowca 222, 223 Tufted folliculitis 78
Obrzęk lirnfatyczny 139 Panniculitis 148 _ zwykła 34 noustrojowymi 167 Strongyloidoza 251 Twardzina Iinijna 156
_ _ związany z mięsakiem Kapo- Pelagra 128 Folymorphic light eruption _ PLE 119 _ _ związana z nadwrażliwością na Strup 10 ograniczona 156, 157
siego 241 _ naszyjnik Casala 128 Pomphoiyx 22 światło 172 Stwardnienie 10 _ uogólniona156
_ naczynioruchowy 35 Pemfigoid bliznowaciejący 56 Porfiria(e) skórne 124 Rhinophyma 79 Syringocystadenoma papilliferum plackowata 156
_ _ języka 35 _ błon śiuzowych 56, 57 _ _ późna 124 Rogowacenie ciemne 149 186 układowa 158, 159
_ _ powieki 35 _ ciężarnych 57 Porokeratosis plantaris, palmaris et _ mieszkowe 15, 65 Syringonia 186
_ twardzinowy Buschkego 159 _ pęcherzowy 56 disseminata 150 _ słoneczne193 Systernic lupus erythematosus _ SLE U
_ twarzy W trądziku różowatym 79 Pęcherze podnaskórkowe 50, 56, Porokei'atoza(y) 150, 151 _ zaburzenia 65 163 Ukąszenia owadów i roztoczy 243
Oburnieranie tłuszczowate skóry 1 53 124 _ linijna150,151 Rogowce dłoni i stóp 68 Szczelina 9 pluskwy domowej 246
_ _ _ z owrzodzeniami 153 _ podrogowe 50,52 _ Mibel|ego150,151 _ krwawe 82, 132 Szkarlatyna 211 Użądlenia owadów 244
Ochronoza 116 _ śródnaskórkowe 50, 53 _ punktowe150 _ _ moszny 82, 133 _ reakcja 244
Oddzielanie się naskórka pęcherzo- _ w piodermii zgorzelinowej 146 _ słoneczna rozsiana powierzchow- Rogowiak jasnokomórkowy 178 S
we 62 Pęcherzyca 54 na (DSAP) 150, 151 _ kolczystokomórkowy 177 Ściemnienie paznokci w leczeniu V
_ _ _ nabyte 58 _ bujająca 55 Poroma 186 Rogowiec dłoni i podeszew 45 azydotymidyną 241 VIN wieloogniskowa niezróżnico-
_ _ _ postac' dystroficzna 64 _ liściasta 54 Porphyria cutanea tarda _ PCT 124 _ _ istóp dziedziczny 68 Ślepota rzeczne 250 wana 93
_ _ _ _ łącząca 63 _ przewlekła rodzinna łagodna 53 Posocznica gonokokowa 212 _ _ nabyty 69 Świerzb 244
_ _ _ _ zwykła 62 _ zwykła 54 _ _ krosta krwotoczne 212 _ _ Thosta-Unny 68 _ norweski 245 W
Odmroziny 140 _ _ z zajęciem błon śluzowych _ meningokokowa, zmiany plami- _ _ Vohwinkela 68 Świerzbiączka guzkowa 23 Włókniak twardy 180
Odra 228 jamy ustnej 54 cze 213 _ punktowy 69 _ letnia 120 Wszawica 246
Ogniska rogowacenia słonecznego Pęcherzyk 9 _ _ _ zgorzelinowe 213 krwawy ograniczony 133 _ _ Hutchinsona120 _ głowowa 246
193 Phytophotodermatitis 122, 123 Potliwość nadmierna 31 okresu okołomenopauzalnego 69 _ łonowa 246
Onchocerkoza 250 Piebaldyzm 113 Potówki zwykłe 52 Ropnie mnogie pach 90 T _ na rzęsach 247
Onycholiza 41 Piegi 191 Poziomy rozszczepienża w dziedzicz- Róża 210 Tarczka 9 _ odzieżowe 247
Oparzenie(a) po kontakcie z cemen- _ w dołach pachowych w nerwia- nych postaciach pęcherzowego Różyczka 228 Te|eangiektazja(e) 9, 1 18, 130 Wyprysk atopowy 14
tem 31 kowłókniakowatości 105 oddziełania się naskórka 62 Rumień Bazina 217 _ krwotoczne 131 _ grawitacyjnyfi'
_ słoneczne 118 Piodermia zgorzelinowa 146 _ tworzenia się pęcherzy w choro- guzowaty 148 _ samoistne 131 _ łoiotokowy 18, 19
Opryszczkaü) narządów płciowych _ _ owrzodzenie146 bach pęchei'zowyci'i 50 pęcherzowy wielopostaciowy Tinea barbae 222 _ _ u niemowląt 19
94 _ _ pęcherze146 Półpasiec 231 60, 61 _ corporis 222 _ niemow|ęcy14
_ nawrotowa na prąciu 94 Pitted keratolysis 216 Prosakü) 179 przewlekiy Wędrujący 221 _ incognito 222 _ opryszczkowaty 16, 233
- ospówkowate122,123 Pityriasis amiantacea 41 _ koloidowe 118 stwardniały 217 _ uriguium 224 _ pieniążkowaty 20
 --

Skorowidz
'i. n - 1
. '«¬
..._.
i'
K _ _ 1 I
.1- "` .-- _ " -

Wyprysk podudzi 17
_ potriicowy 22
Zapalenie skóry kontaktowe aler-
giczne po kontakcie z niklem 26
Zrnianałył brodawkowate 10
g rud kowo-g u zkowe nekrotyczne
Stelarat
(ustekinumab)
SI(lttI(l¦lliI_A III FGIIMMŻJA 0 lillll
zgodna z łfharalilerystylią Produktu leczniczego z cliiia 20.03. 2014
_ _ dłoni i stóp 22 _ _ _ z obuwiem 26 wywołane przez Cryptoœççus
_ powierzchni zgięciowych 14 _ _ _ z pierwiosnkiem 26 neoformans 239 111111101 P1ł0Dl.lIl1'U l.E(21ilI(ZEGO Stełaia, 45 mg, P0 mg roztwór do wstizyliiwziiil w ampułkostrzykawce. niepożądanymi. ktore zgłaszario po iostositi'-'aniii produktu Stelarzi, są ciężkie reakcje nadwrażliwości, w tym
_ _ _ z substancjami zapacho- guzkowe w sporotrychozie 225 SKŁAD IŁKOŚUOWY I ILOŚCIUWY Kazda fiolkałamptiłlrostrzyliąwka dojednoiazowego użytku zawiera 45 mg lub analiłaksja. Dane dotyczące bezpleczeiistwa stosowania produktu znajdujące się poniżej odzwierciedlają ekspozycję na
_ rąk 15 00 rng usieklnumaliu w odpowiednio 0,5 ml lub l,0 ntl roztworu do wstrzykíwari. Ustekiniimałi jest w pełni ludzkim ustekinirmab podczas 7 kontrolowanych badan klinicznych fazy z is przeprowadzonych z udziałem 4135 pacjentów z
_ w okolicach oczodołowych 14 wymi 27 _ wtórne w leiszmaniozie skór'-ne.j._ pizeclwcialem monoklonalnym lg'S1i‹ przeciwko interleukinie jll 177731, wytworzonym w llníi komórkowej myslego łuszczycąi jlubj luszczycowyiii zapaleniem stawow, w tym 3750 przyjriiu_jących lek przezokres co najmniej ti miesięcy,
_ _ _ z żywicą epoksydową 249 sżpiczalra ż wykorzystaniem techniki ielcimbinacjl DNA. Pł1S1'MÍl¦lIllłiIJiEEIil11'ĽIll.lI Fłoztwoc do wstizykiwaii. 1481 przez co najmniej 4 lata oraz 333 przez co najmniej 5 lat
_ z zastoju 17 lłoztwor jest przezroczysty ilo nieznacznie opalłzujączgo. becbaniiny do jasnożoltego. WSIAZANIA D0
_ zimowy 21 powietrznopochodne 27 _ wzdłuż naczyń limfatycznyçh STOSłI'1'|'Młll'i: Produkt Stelara jest wskazany w leczeniu iimiarliowanych do clęzkicli postaci Potlsuiriowaiilc' dzlzłaii niepożądanych stwierdzonych w iizlrcie badan klinicznych nad łtrszczycą ł luszczycowym
__ żylakowy 17 _ _ z podrażnienia 25 w sporotrychozie 225 łuszczycy plackowatej u osob dorosłych, u których nie powioclło się leczenie lub występują przeciwwskazania, lub zapaleniem stawów i po wprowadzeniu produlclti do obrotu:
'i.¬_.rstęjiuje nietolerancja w stosunku do innego rodzaju terapii systemowych obejmujących leczenie cylilosporyną,
_ żylny 17 _ łojotokowe 18 linijne 11 metotrcltsątem lub metodą PUW.. Łjiş,-=g'y;gg'ę ząpalenie sta'i.'oit.' jPs4j: Produkt Btelara w monoic-iapii lub w ŁßiŁM 'í1i'ttttiś~j.t't'szt':.ii.tci't=nia= ü2"ałLizi1tep.
tt' ` iiżąœriel _
łuszczycowe uogólnione 39 sknjsirzeiilu z MIX, jest wskazany w leczeniu czynnego luszczycciwego zapalenia stawów u osob dorosłych, gdy Założenia i zarażenia cusożyrnicze Ezęsto: zakażenie zęba, zakażenie goinytlt drog ocldechowycli,
_ skóry 14 _ okołoustne 80 odpowiedż na wczcsiiiejszą nleblologiczną terapię lekami przeciwreumatycznymi modyftkującymi przebieg choroby zapalenie jamy nosowo-gardłowej
Wysięk 10 _ opryszczkowate 58 -_
_ w okolicach zgięciowych 41 rang disease-modjrjzing .inrł-rłieumatlc drug 0M4li'0,l jest niewystarczające Dllłllłüłlílllli I SPOSÓB Niezbyt często: zapalenie tkanki łącznej, połpasiec, wirusciwe
_ po kontakcie z włóknem szkla- melanocytowe łagodne 188 ?DDl1WI.I'|Il Produkt Stelara jest przeznaczony do stosowania zgodnie z zaleceniami i pod kontrolą lekarza ząfiżenje gornych dro_g_gçfii;jgclioii'ych
Wysypka siatkowata w rumieniu posiadającego clrowladczenle w rozpozriawarilu i leczeniu łuszczycy. łiawkowanie: Łuszczyca glackouąją: Ialecanym
obrączkowate 11 Eaburzeiiia ukladu immunologicznegci Niezbyt często: reakcje nadwozliwpści
zakaźnym 229 nym 30 -
dawkowaniem produktu Slelaia jest dawka pciczątkowa wynoszącą 15 rng podawana podskorníe, następnie ta sama jwtym wysyplia, pokrzywkal
_ posłoneczne przewlekłe 121 _ w liszaju płaskim 49, 87 diwlia po 4 tygodniach, a potem co 12 tygodni. Należy rozważyć możliwośc przerwania leczenia u pacjentów, ktorzy
_ w gorączce gruczolowej 230 ._

_ _ _ ciężkie przypominające
Wywiad 8
naciek chłoniakowy 121
X _ stóp młodzieńcze 23
_ wokół oczu 80
Xanthogranuloma juvenile 180
Xeroderma pigmentosum _ XP 127 stawów łuszczycowe 42
_ reaktywne 88
Z tętnic guzkowe 144
wałów paznokciowych drożcłża-
Zaburzenia pigmentacji 103
_ _ niezwiązane 2 melaniną 115 kowe 226
warg Meisnera 156
_ rogowacenia 65
_ ziarnirtiakowe 156
Zajęcie paznokci W łysieniu placko-
żołędzi 85
watym 98
Zakażeniejał bakteryjne 206 _ obrączkowate 88
_ Zoona 89
_ gronkowcem złocistym wtórne 16
_ grzybicze 222 Zarażenia 243
Zaskórnikłił 9, 118
_ ludzkim wirusem niedoboru
odporności 238 _ otwarte 76
Zespółłyl Albrighta 105
_ meningokokowe 213
_ mylcobakteriami szybko rosnący- _ dłoni, stóp i ust 229
mi 218 _ DRESS 167
_ prątkiem Mycobacterium mari- _ l<|ippela_Trenaunaya 135 ='
num 220 _ lai'wy skórnej wędrującej 251
_ wirusowe 228 _ Lyella 170
Zanik połowiczy twarzy postępujący _ nabytego niedoboru odporności
156 238
_ Nethertona 75
Zanokcica opryszczkowa 233
Zapalenie czerwieni wargowej 120 _ oparzonej skóry gronkowcowy
_ mieszków włosowych 207 212
_ _ _ eozynołilowe 240 _ Parry'ego_Romberga156
_ Reitera 88
_ _ _ rzekome 209
_ _ _ skóry głowy związane Z trą- _ rybiej łuski 75
_ Sezary'ego 202
dzikiem 78
_ naczyń 143, 168 _ Steyensa_.lohnsona 168, 169
_ _ guzowate144 _ Sweeta147
_ _ polekowe 169 _ wstrząsu toksycznego 21 1
_ _ włosowatych 115, 141 Ziarniniakakwariowy 220
_ podskórnej tkanki tłuszczowej ... grzybiasty
148 _ naczyniowy181
_ powięzi martwicze210 _ obrączkowaty152
_ skórno-mięśniowe 160 _ _ rozsiany 152
_ skóry14 _ Wegenera 144
zjocjca 115
_ _ atopowe 14
_ _ itkanki podskórnej 210 Zługzçzanie po przebyciu zespołu
_ _ kontaktowe 25 wstrząsu toksycznego 21 1
_ _ _ alergiczne po kontakcie Zmianały) barwnikowe
2 chromianami zawartymi w ce- iekamiiiż
mencie 27 _ bielacze wokół ust1 0
if
"'"`
nie wykazują odpowiedzi klinicznej do 23. tygodnia terapii. Pącjerici` zniosą ciała :› l00łlg [tła pacjentów z masą ciala
pełzające 1 1
_.-
> 100 kg dawka początkowa wyrtosi 90 rng podawana podskornie, następnłetii sama dawka po 4 iygodiiiach, a potem
pęcherzowe w lichen planus pem- co 17 tygodni. tldowodnłono, że u tych pacjentów, preparat podany w tłciwce 45 mg również wykazuje skutecznośc".
Jednakże w przypadliu dawki 90 mg skuteczność byla większa. L Ealecanynt
phigoides 61 dawkowanłem produktu Srelara jest dawka początkowa wynoszącą 45 mg podawana podskornie, następnie ta sama
_ w liszaju płaskim 61 dawłia pci 4 rygodniacli, a potem co 12 tygodni. klternatywnie można z.astoso'-'nic' dawkę 90 mg u pacjentowz masą
ciala :>l00 kg. Należy rozważyc' możliwośc przerwania leczenia ii pacjentów, ktorzy nie wykazują odpowiedzi klinicznej
_ w pokrzywce ba rwnikowej 37 do 23. tygodnia leczenia. Pacjenci wpodesziym wieku ładšlzljkie ma konieczności dostosowania dawki ii pacjentów
pępkowate 10 si' podeszłym wieku. Zaburzenia czynności nerek i' wątroby Nie przeprowadzono badziri pmduktu Stelarz w tych
pcipułacjach pacjentów. Dlatego wtym przypadku brali zaleceń dotyczących dawkowanie leku. łłzłeci' ł młodzież Nie
plamicze w posocznicy meningo- określono dotychczas bezpieczenstwa stosowania ani skuteczności produktu leczniczego Sielarz u dzieci l mlodziezy w
kokowej 213 wieku poniżej 13 lat Brak dostępnych danych. Sposób podawania: Produkt Stzląia stosuje się w postaci podskomjidi
wsirzykiiięc. Jeżeli jest to mozliwe, należy unikać jako miejsc wstrzykriięc lragineriiow skory objętych łuszczycą. za
rozsiane 12 zgodą lekarza oraz po odpowiednim przeszlcołeiilu w zakresie techniki podsltornego wstrzykiwanlii leku. pacjenci mogą
skórne, kolor 12 dnlronywzc samodzielnych wstrzykiwari jircioulctu Stełara. Jednak, lekarz powinien upewnic' się, że pacjent będzie w
iidposirizdnl sposob kontynuował terapię. Pacjent powinien zostac poinformowany o konieczności wstrzyłiriięcia
_ kształt 11
calkoiwtej ilości piocliiktu Stelaia, zgodnie z zaleceniami zawartymi w ulotce dla pacjenta. 'wyczerpujące instrukcje
_ po serokonwersji 238 dotyczące podawania leku zostaly zamieszczone w ulotce dla pacjenta. PIłIEĽlli'i'1li'5ü.i.'.4lillłi Nadwrażliwośc' na
substancję czynną lub na któiąliolwiek substancję pomocniczą. Istotna łiliniiziiie, aktywna postac zakażenia jnp:
_ _ polekowe 166
czynna griizlical SPECIMHE BSTIIIEŻENIA I ŚRODKI DFIIIĘIŹHIIIŚĽI lI'łl"I1'Ĺ2ĄłIE S!'050lNMIlll Ęakażenla:
_ _ rozmieszczenie (dystrybucja) 12 Ustzliinumab może zwlęlrszac ryzyko wystąpienia nowych infekcji oraz rzaktywację zakażari uizjpnych. W trakcie
prowadzonych badań klinicznych, u pacjentów przyjmiijących produkt Stelzrz, zaobserwowano ciężkie infekcje o
_ _ wywołane przez wesz odzie-
pc-dlożu bakteryjnych, gizybiczym i wiiusowym. Ze szczególną uwagą nalezy mzwazyc liwc'stię stosowania produktu
żową 247 Stelara u pacjentów z przewlekłym zakażeniem lub z naii'racająryini inłelicjamł w wywiadzie. Przed rozpoczęcłeni
terapii produktem Sielaia nalezy zbadać pacjenta, czy nie występuje u iiiego infekcja gruzlicza. Produktu Stelara nie
_ skupione12 wolno podawac' pacjentom z aktywną postacią grużlicy. Przed podaniem produktu Stelziz należy rozpocżąc terapię
_ spiralnell postaci utajoiiiej gruzllcy. Leczenie przeciwgrużlicze należy rownież rnzwożjrc przed zastosowanleni produktu Stelara, u
pacjentów z inajoną lub aktywną postacią giużllcy w u ktorych nie ntożria potwierdzić właściwie
_ zabarwienia skóry po amiodaro-
przeprowadzonego postępowania leczniczego. Pacjenci. lctoigr otrzymują produkt 'itclara powinni byc' ściśle
nie117 monitomwani. czy nie występują u nich objawy przeclinłotiiwi: i podmiotowe aktywnej postaci grużlicy w czasie oraz
po zaltoiiczeitlu leczenia. Nalezy polriloimowac' pacjentów o konieczności zgłoszenia się do lekarza w przypadku
_ _ _ minocyklinie 117
pojawienia się objawów przediitíotowych łuli podmiotowych, sugerujących istnienie ziikażeuiti. W przypadku
_ zgorzełinowe W posocznicy me- wystąpienia u pacjenta ciężkiej infekcji, pacjent powinien byc' ściśle monitorowany, a produktu Stelara nie należy
podaiirat, aż do momentu ustąpienie objawów infekcji. tłowotwcicy zpjliyg' Leki immunosupresyjne, takie jał-
nirtgokokowej 213
ustekinuinab, mogą zwíększac' ryzyko wystąpienia nowotworów złośliwych. U niektorych pacjentów, ktorzy
_ zlewne 12 przyjmowali pmdukt Stełaia w trakcie badali klinicznych pojawiły się raki złośliwe skory lub o innej lokalizacji. Nie
przeprowadzono zadnych badań obejmującyclt pacjentów z dodatnim w kierunku nowotworów złośliwych lub
Znamię Beckera 106
koiiiynuujących leczenie po rozwinięciu nowotworu złośliwego w trakcie pizyjntowąnia produktu Stelara. Dlatego
_ bezbarwnelll nalezy ze szczególną uwagą rozważyć zastosowanie pmcluktu Stelaia u tych pacjentów. Wszystkich pacjentci.i', w
szczególności w wieku powyżej 60 lat, pacjentów wcześniej podtlawanych dlugotrwakmu leczeniu
_ blade136
irriniunosupresyjnemu lub pacjentów wcześniej poddziwanyclt leczeniu PUl"ił, należy monitorować, ny nie występiije
_ błękitne189 u nich tak skóry niebędący czemiiikłem lłealtcję' nądiwąz'l"±,5p§j;'" Po wprowadzeniu produktu do obrotu zgłoszono
ciężkie reakcje nadwrażliwości. Niektore z nich wystąpiły kilka dni po leczeniu. występowała reakcja anałilalityczna i
_ brodawkowate137
obrzęk natzyriiotiicltowy. W przypadlui wystąpienia reakcji anafilaktycżnej lub innej ciężkiej reakcji nadwiażlrwoścl
_ halo 111 należy natycltnilast przerwać podawanie produktu Stelziia i wdtożyc' odpowiednie leczenie. wrąz' 'jyjjzsc' na lateks;
Üsloną na igłę strzykawki w arnpułkostrzylcawce jest produkowana z suchego kauczuku naturalnego łpochodna
_ łączące190
lateksuj. boty może powodciwac reakcje alergiczne u osob z wrażliwością na lateks. Ęączeplenia Nie zaleta się
_ łojowe 174, 175 podawania żywych sztzepłonelr wirusowych lub liakteryjnycłt [takich jak 3.-iciłlus íałnterte-óuerlp łBĹO}]
równocześnie ż produktem Stelara. Nie przeprowadzono szczegółowych btdiiri z udziałem pacjentów, ktorzy otrzymali
_ melanocytowe atypowe 189
żywą szczepionkę wliusową lub bakieryjną. Brakdostępnych danych dotyczących wtórnego przeniesienia inlelicji przez
_ _ dysplastyczne 189 iywe szczepionki u pacjentów otrzymujących produkt Stelara. Przed rozpoczęciem szczepienia żywą szczepionłcą
wiiusową lub bakleryjną terapia produlttem Stelara powinna zostac wstrzymana przezoluesco najmniej 15 tygodni od
_ _ łagodne nabyte 190
podania ostatniej dawki leku, l może byc' wznciwiona po co najmniej 2 tygodniach po wjdtonaniu szczepienia. Pacjenci
lecżenl produktem Stelara mogą pizyjmciwac' równocześnie szczepionki iriakrywowane lub zawierające drobnoustroje
- - WFOÜZOHB 133 zabile. Dlugotrwale leczenie produktem SIEŁARA nie hamuje humoralnej odpowiedzi immunologiczne] na
_ fla5kÓfl<0WÊ polisacliaiydj' pneumokokowe lub szczepionki przeciwtężcowe. lednoc¿ęsną_{ę[ąpla immunosuprzsgjna:
Bezpieczenstwo stosowania i sltutecznosc skojarzenia produktu Stelziii oraz lekow immunosupresyjnych, w tym
- 014109 preparatów biologicznych lub fototetapii były przedmiotem badan klinicznych dotycżącyclt łuszczycy, W badaniach
- 5l<Č'fI'l@19Ü klinicznych dotyczących luszczycuwego zapalenia stawów jednoczesne stosowanie lrllil nie wplywaio na
bzzpieczeiistwo stosowania i skuteczność produktu Stełani. Szczególną ostiożnosc iiależy zachowac przy iozważaniu
" SPÍÍF-' 191 rownoczesnego siosowaiiia innych lekow irnmunosupresyjnych i produktu 'itelaia oraz w przypadku przechodzenia ze
- SUŸĽUHB 111 stosowani`zi innych liiołogicznycli preparatów immunosupresyjnych. lmmunorerapią: Piodiikł Stelara nie był badany ii
_ telearigiektatyczne 130 pacjentów, ktorzy piżechodzili immiinoterapiç alergii. Nie wiadomo, czy produkt Etelara wplywii na immuiioterapię
fllctoił. Pacjenci wpodeszlym włelru ja' 05 ład U pacjentóww wieku 35 lat lub starsąfch.
_ truskawkowe lub włośniCZl<0W@ ktorzy otrzymywali produkt Stelara generalnie nie stwierdzaiio rożiiic w skuteczności i bezpieczeristwle stosowania
137 tego leku w porownaniu z mlodszymi pacjentami, jednak liczba pacjentów w wieku ti-5 lat i starszych nie była
wystiircząjąca, by stwierdzic, czy reagują oni inaczej niż młodsi pacjenci. Ponieważ zasadniczo u pacjentów w
- ~ Z Cüllhüml l'@9f@'-*ll 137 pcdeszlyrii wieku częstosc' występowania infekcji jest większa. należy zachowac osirożnośc' podczas leczenia rych
pacjentów. Dlllitlłlllll IIIEPOIĄDMIE Najczęsciej występującymi dzialanianii iiiepożądanyml t:~›51~i'sl
.¿1zf§›“-“" _Q1 ziozoneioo iisteliłnumabu ii' koiitiolowanych okresach badań klinicznych dotyczących łuszczycy i łuszczycowego zapalenia
'fl- siawow, byly stany zapalne jamy rtosowo-gaidłciwej, bol glowy oraz zakażenia goinych drog oddechowych. Wiekszosc
pf-`:~.
ir" 3.5 z riich była łagodną i nie bylo konieczne przerwanie leczeiiła w trakcie badania klinicznego. Najcięzszyrni działaniami
. 17-'
'.._."
:-'#7'
'=iu#ę_
co Q
.flt
Rzadko: ciężkie reakcje nadwrażliwości
jw jyzn reakcja arufilzktycżrją_g_j1Ĺ¿çk naczynłuruchot'.grl_ _
Zaburzenia pşycłgczgę
Hł fi 2
.Zaburzenia układu nerwowego Ľzęsto: zawroty głowy, hole głowy
łjjęmjljgęsto: porażenie neiwjuwzrzmyego
Zaburzenia ukladu oddechowego. Ĺzęstn: bol jamy ustnej, gardiai krtani
kją_jkjj:iieislowc'_j iśiodßşiga _ .Niezbyt często: przekiwienięjąmj' iiosciwej
Eabijijgnią żolądlra i _jelit _j,"_ęsto;j1`ggunlta. nudriości
Zaburzenia skory l tkanki poclskotnej Ĺzęstci: świąd
_ _ lłizzbrt ü*tßlt>1l1'ßtft2t0_l=too1=ois'a
.Zaburzenia mlęśniowo-szkieletowe tizęstci: bol pleców, ból mięśni, bol stziwciw
l tkanki łącznej _ _
Zaburzenia ogólne i stany Często: uczucie zmęczenia, rumieri w miejscu wsirzylinlęcia,
w miejscu podania bol w ntiejscii wstrżyknięcia
Niezbyt często: oclczyny w miejscu wstrzylinięcia
_ _ jgtin.: krwawienie.luwiali„sj,v¿ąjdnienle.ohrzę1iśwlągj Ą
lakazenia. W badaniach z kontrolą placebo u pacjentów z luszczycą i łliibj łuszcgfcowym zapaleniem stawów
wskaźnilil iiiłekcji lub ciężkich infekcji były podobne wścocl pacjentów leczonych usteklriumabem i pacjentów
otrzymujących placebo. U pacjeiitów z luszczycąi luszczycowym zapaleniem stawów w okresie badan klinicznych
z łcoittrcilą placebo, wskaznik iiifełtcji wynosił 1,77 w przeliczeniu na jednego pacjentalmlt obserwacji w przypadku
pacjentów otrzymiijącyclt usteliinumab oraz 1,17 w przypadku pacjentów ołrzymującycli placebo. Ciężkie założenia
dültftjljl 0.01 w przeliczeniu na jednego pacjentairok obserwacji w przypadku pacjentów otrzyniujących usteltlriurntib
[5 przypadków ciężkich infekcji w grupie 0 l ti pacjerilo-lat obsenuzcjil oraz 0,01 w przlrPadiiu pacjentów iiirzyrnujących
placebo I-1 przypadki ciężkich infekcji w grupie 737 pacjenio-lat obsenyacjij. W kontrolowanych t niekoittrolowanych
okresach badań klinicznych nad łuszczycą lusżczycowym zapaleniem stawów, reprezentujących 9343 pacjento-lat
ekspozycji u 4135 pacjentów. mediana czzsu obserwacji wyniosła l,l roku; 5,2 lat '.'.' badaniach nad łuszczycąi l rok w
badaniach nad luszczycowym zapaleniem stawow. wskaznik lrifekcji wynosił 0,36 w przełlczenui na jednego pacjeiitai'
rok obserwacji w przypadku pzcjeiiiow olrzymiijącycłt ustekinuriiab, a wskaznik występowania ciężkich infekcji
wyniósł 0,01 w przeliczeniu na jednego pacjentailriili obserwacji w przypadku pacjentów ołrzymujących ustelclriumąb
[107 przypadków cięzkich infekcji wgrupie 9343 pacjentolat obseiwacjll, a odnolowaiie ciezkie infekcje, obejmowały
przypadki zapalenia uchyłkow, zapalenia tkanin łącznej zapalenia płuc, posocznicy, zapalenia wyrostka robaczkowego
i zapalc-nia pęcherzyka żołciowegow badaniach klinicznych u pacjentów z postacią gruźlicy utajoncj, ktorzy
równocześnie przyjrnowili izoniazyd, nie zaobseiwowaitci rozwoju gruźlicy. Nowotwory głgåligg' W lionticiłciymnych
placebo okresach badań lilinicznyclt nzci łuszczycą l łuszczycowyni zapaleniem stawów, częstość występowania
nowotworów złośliwych, z wyjątltjerii talia skory niebędącego czemiakiem, wynosiła 0,16 w pizeliczeniii na 100
pacjertlo-lat obserwacji' w przypadku pacjentów otrzjpnujących ustekittumab [1 przypadek w grupie 615 pacjerito-lat
oliserwacjił w poiówrianiu 20,35 w przypadku pacjentów pizyjmujących placebo ll przypaciekwgiuple 28'! pacjento-
lat otisenrzacjtl. Ĺzęstośc' występowania rola skory nłebęclącego czerriiakiem wynosiła 0,65 w przeliczeniu na 100
pacjento-lat obserwacji w przypadku pacjentów pizyjinujących ustekłnumali [4 przypadki w grupie 615 pacjeniolai
obserwacji] w porownaniu z 0,70 w przypadku pacjentów pizyjmujących placebo [2 przypadki w gi1ipie287 pacjento-
lat obserwacji) W kontrolowanych i níeliorilrolowatiych okresach badan klinlcznycii nad luszczycą l luszczycowym
zapaleniem stawów, reprezentujących 5343 pacjentu-lat ekspozycji u 4.135 pacjentów, mediana czasu ciłiseiwacji
wyniosła t,l roku; 3,7 lat w liaclziiiach nad luszczycąi l,0 rok w badaniach nad luszczycowyin zapaleniem stawów.
Nowotwory złośliwe, zwyjątltlem raków skory niebędących czerniałriem, zgłoszono u 55 pacjentów z 9330 pacjento-lat
obserwacji lczęstośc występowania 0, So na 100 pacjeniolat obserwacji ii pacjentów leczonych ustelrinumabemj.
la częstość występowania iiowotwoiow złośliwych odnotowaria u pacjentów' leczonych iisteklitumabern była
porównywalna z cżęstością spodżiewaną w populacji ogolnej lstaiidaroowy wskaźnik zapadalności = 0,92 liłfiłłi
przedział ufności: 0.69; 1,201. dostosowany do wieku, płci i izsyl. ltłajczęściej zgłaszariymi nowotworanii zlośliwyrnl,
innymi niż rak skóry nłebçdący czeinialrtem, były raki gruczołu kroluziwego. czeiniak, rak okrężiiicy, odbytriicy l
piersi. (zęstość występowania raka skory niebędącego czemiiikłem wynosiła 0,50 na 100 pacjenta-lat obserwacji
u pacjentów leczonych ustelrinumaliem l49 pacjeritow w grupie 9315 pacjentolar obserwac_ji]. Stosunek liczby
pacjerttow z rakiem skory porlstawncikoriiorltowym do liczby pacjentów z niklem skory kplczystolcomc'irk.owym 14:1]
jestporównywalnyzespodzlewanymw populcicjiogolnej. lłęalicjg nadwrażlimgg'i' W kontrolowanych okresach badan
klinicznycli dotyczących stosowania ustekiiturttzbu w łuszczycy i luszczycowym zapaleniu stawów u cllki pacjentow
zaołiserwowano wysypkę oraz pokrżywlę. lmmjgogflnośc: W badaniach klinjcniych mniej niż 3% pacjentów
leczonych udelrinumabem wytworzyjo przeciwciała przeciwko usiekinuntabowi. lliestwieidzono widocznego związku
pomiędzy wynsorzenłem przeciwciał mi usiekinumab, a pojawieniem się odczyiiu w miejscu 'wstrzylmlęoa leku.
Większośc' pacjentów z obecnością przeciwciał na usteliinumali mi-.tło przeciwciała neiitralizujące. Skuteczność leczenia
była mniejsza u pacjentów wykazujących dodzitisie wyntkttesiow na obecność przeciwciał przeciwko uslelinumabowi,
jednak obecnosc przeciwciał nie wyklucza uzyskania pozytywnej odpowiedzi klinicznej na leczenie.
Pl1[lli1l01 (lDPOWlH1ZłlLII1'Janssen~Ľil.ig International Nli' lumlioutsewrg 30 B-2340 Beerse, Belgia
PIłIEl}S1l'lWlCIEl. P0lIlMI1lTll lJD1l0'|ll`IEOIl.4l.HEfi0 lanssenfilag Polska Sp. zoo,
ul. llzeclta 24, 02-l35Warszawa tel: j022_ł 7176000, fair; [077] 2375031.
POZWOLENIA 1111 DÜPUSZCIEIIIE I1lllI¦lBl10TU _ decyzja llE:-15 mg liolka - EU.ł170374947001.
90 mg fiollta - EU_llf03.l494.l007, 45 rng arnpulkosttzykasirka - EUili'l]3r`4El4ƒ003..
90 mg ampulkostrzykawlia - EU.tłi03i'494l004
KRTEGIIIIIIII DDSTĘPHDŚŁI: wydawane z przepisu lekarza do ziistrzeżcinego stosowania _ llpž.

r" wi''-1'-.tN2f_f}ł~
'
DERMATOLOGIA
Prezentowana książka to doskonałe połączenie fotografii
klinicznych o bardzo dobrej jakości technicznej ze zwięzłym
opisem poszczególnych jednostek chorobowych opisanych
według przejrzystego schematu.

W publikacji przedstawiono: dermatozy, różne rodzaje wy-

prysków i zapalenia skóry, pokrzywki, choroby z wykwitami
grudkowo-złuszczającymi, choroby pęcherzowe, zaburzenia
rogowacenia, trądzik i choroby pochodne, dermatozy genital-
ne i okolicy odbytu, choroby włosów, zaburzenia pigmentacji,
fotodermatozy, choroby naczyń krwionośnych i zapalne,
skórne manifestacje chorób układowych, nowotwory łagodne
i złośliwe oraz stany przedrakowe, skórne choroby limfopro-
Iiferacyjne, infekcje bakteryjne i wirusowe, dermatozy wywo-
łane zakażeniem HIV, wszawicę oraz choroby tropikalne.

Książka będzie szczególnie wartościowa dla lekarzy dermato-

logów, lekarzy rodzinnych oraz studentów medycyny.
 F A " Ą' UNIWFETU
BIBLIOTEKA L
IHEIJYCŚZNEGD W LLr|3L|N|E

Ciclopirox olaminum
uwrßą łnßü
i5<;l\ic\‹¬,
Leczenie miejscowe wszysr|‹icn Z
` postaci grzybicy skóry

""'-¬_

._'fl_r'
'-- „_
'CO

..P.›1'.'=¬!.s. ` .
iif -A.:
Q-F
im
„L
C
-JE-

fa
:F

przeciwgrzybicze
.P

Q
1.
|¬
'._.-
4-‹
|_¬

przeciwzapalne ._.,
.Ü

Tung
Ü
Ĺ'
_?'¬
F'

przeciwbukłeryjne ś
...._

grskóry
zybic

Hastfgj =rngin'Í S
,J.
Űtłopírox olamfnum Ê
|.l'lł',' ¦h_ 'ł';':.]_' grr wg; . '¶'.'._'i'{' Ü -

|-ßüeniu mlijscmue
iflíblt skóry í„gm "Haec
“ Cídnoprƒamrƒ.onuxm Lecmizenijsecowe

_-'=f,:'_'\._ł_-:P-.
I W - ‹-.~= _ ma- ___ ,jm
' __ Ü ._ F* ¬"¦`\} ¬ n '

.lc . . J ut
Üdolmmx Ommmum _,,«- l_ <J,_f"i UG '31, l<rE'rI1

Leczenie m' z--.

L
];i;-yş c;¿¿,§
OD 0 mam nu _
g Š ni 30
i._-'I'
Lcczunie miejscowe gr¿yb|¿ skúry "l" 1 if _‹_.|-

Uniwersytet Medyczny w Lublinie

nrlnw W 23417

Il l l l l l l l l l l l l lIlIl l l l l l l |l|l | l l|l|

BGMCh 0.365/13