NaCoBeZu Świat i Polska 1970–1980

1. Sytuacja na świecie w latach 70. XX w.

➢ Znasz daty: 1972 afera Watergate, 1973 wojna Jom Kippur, 1973 kryzys naftowy, 1975 początek dyktatury Czerwonych Khmerów w
Kambodży, 1979 rewolucja islamska w Iranie.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: afera Watergate, wojna Jom Kippur, kryzys naftowy, dyktatura Czerwonych Khmerów w Kambodży, rewolucja
islamska w Iranie, ajatollah, embargo.
➢ Wskazujesz trzy przyczyny osłabienia pozycji USA na świecie w latach 70. XX w.
➢ Wiesz, z czego zasłynęli: Pol Pot, Richard Nixon, Chomejini, Reza Pahlawi.
➢ Rozpoznajesz na fotografii Nixona i Chomejiniego.
2. Wzrost wpływów ZSRS w Azji, Afryce i Ameryce Łacińskiej.
➢ Znasz daty: 1973 zamach stanu w Chile, 1975 interwencja sił kubańskich w Angolii oraz wietnamskich w Laosie, wojna o Ogaden
1977–1978. 1979 obalenie dyktatury Czerwonych Khmerów przez Wietnam, 1979–1989 wojna w Afganistanie.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: KGB, Specnaz, mudżahedini, wojna o Ogaden, Ludowy Ruch Wyzwolenia Angoli, Pathet Lao.
➢ Wiesz, z czego zasłynął Salvador Allende i Augusto Pinochet.
➢ Wiesz z czego zasłynął Leonid Breżniew i rozpoznajesz go na fotografii.
➢ Charakteryzujesz metody, jakimi Leonid Breżniew wzmacniał wpływy ZSRS na świecie.
➢ Charakteryzujesz przyczyny, przebieg i skutki sowieckiej interwencji w Afganistanie.
3. Polityka odprężenia.
➢ Znasz daty: 1971 przyjęcie CHRL do ONZ oraz zastąpienie przez CHRL Tajwanu w Radzie Bezpieczeństwa ONZ, 1972 porozumienie
SALT I, 1972 pierwsza wizyta amerykańskiego prezydenta w Chinach, 1975 Akt końcowy KBWE, 1978 porozumienie w Camp David,
1979 uznanie przez USA CHRL za jedyny legalny rząd chiński, 1979 porozumienie SALT II.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: polityka odprężenia, SALT I, SALT II, dyplomacja pingpongowa, porozumienie w Camp David, KBWE.
➢ Charakteryzujesz cele jakie ZSRS i USA chciały osiągnąć poprzez politykę odprężenia oraz przyczyny zakończenia tej polityki na
przełomie lat 70. i 80. XX w.
➢ Charakteryzujesz przyczyny oraz główne etapy zbliżenia amerykańsko-chińskiego na początku lat 70. XX w.
➢ Znasz postanowienia KBWE w Helsinkach oraz przedstawiasz nazwy czterech koszyków konferencji.
➢ Wiesz, z czego zasłynęli: Jimmy Carter, Henry Kissinger, Zbigniew Brzeziński.
➢ Rozpoznajesz na fotografii: Jimmy Carter, Zbigniew Brzeziński, porozumienie w Camp David.
4. Państwa niemieckie – współistnienie i stosunek do nazistowskiego dziedzictwa.
➢ Znasz daty: 1946 koniec procesu norymberskiego, 1958 powstanie Centrali Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w
Ludwigsburgu, 1973 układ normalizujący relacje RFN z NRD, 2022 raport parlamentarnego zespołu dotyczący reparacji od Niemiec.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: Ostpolitik, doktryna Hallsteina, rewindykacja, restytucja, ekstradycja.
➢ Wiesz, z czego zasłynęli: Willy Brandt, Kurt Waldheim, Heinz Reinefarth, Szymon Wiesenthal, Adolf Eichamann.
➢ Rozpoznajesz na fotografii Brandta oraz zdjęcie, kiedy klęczał przed Pomnikiem Bohaterów Getta w Warszawie.
➢ Znasz najważniejsze wydarzenia związane z rozliczeniem niemieckich zbrodni.
➢ Charakteryzujesz problemy oraz ograniczenia związane z denazyfikacją i rozliczeniem niemieckich zbrodni.
➢ Charakteryzujesz problem reparacji od Niemiec i kwestie prawne z tym związane.
➢ Znasz kwotę strat polskich w II wojnie światowej oszacowaną przez parlamentarny zespół: 6 bln 220 mld zł.
 5. Polityka wschodnia Stolicy Apostolskiej.
➢ Znasz daty: 1939–1958 pontyfikat Piusa XII, 1958–1963 pontyfikat Jana XXIII, 1963–1978 pontyfikat Pawła VI, 1978–2005 pontyfikat
Jana Pawła II, 13 maja 1981 r. zamach na Jana Pawła II, 1972 wypowiedzenie przez Watykan uznania rządu RP na uchodźstwie i
uznanie rządu PRL.
➢ Rozpoznajesz na fotografiach wyżej wymienionych papieży.
➢ Charakteryzujesz działania podejmowane przez dyplomację papieską za czasów wyżej wymienionych papieży ze szczególnym
uwzględnieniem polityki wschodniej.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: Stolica Apostolska, dyplomacja papieska, szintoizm, sikhizm, hinduizm, religie pierwotne, buddyzm, konfucjanizm.
➢ Wiesz, kim był Agostino Casaroli oraz Mehmet Ali Agca.
6. Chiny i „państwowy kapitalizm”.
➢ Znasz daty: 1976 śmierć Mao Zedonga, 1978 przyjęcie kursu reform zaproponowanych przez Deng Xiaopinga, 1989 masakra na placu
Tian`anmen.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: dekolektywizacja, kapitalizm państwowy, jeden kraj dwa systemy (pamiętaj w definicji o Hongkongu i Makau).
➢ Charakteryzujesz reformy gospodarcze przeprowadzone w Chinach przez Deng Xiaopinga.
➢ Rozpoznajesz na fotografii Deng Xiaopinga oraz scenę przedstawiającą mężczyznę stojącego naprzeciw czołgów w czasie protestów
1989 r.
➢ Przedstawiasz przyczyny, przebieg i skutki protestów studenckich w 1989 r.
7. Neoliberalizm i nowa prawica.
➢ Znasz daty: 1979–1990 rządy Margaret Thatcher w Wielkiej Brytanii, 1981–1989 prezydentura Ronalda Reagana w USA.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: keynesizm, związek zawodowy, neoliberalizm, nowa prawica, konserwatyzm, stagflacja, reaganomika, thatcheryzm.
➢ Wskazujesz przyczyny zwycięstw wyborczych zwycięstw nowej prawicy w USA i Wielkiej Brytanii na przełomie lat 70. i 80. XX w.
➢ Charakteryzujesz politykę zagraniczną prowadzoną przez Reagana i Thatcher.
➢ Rozpoznajesz na fotografii Reagana i Thatcher.
8. PRL w czasach Edwarda Gierka (1970–1980)
➢ Znasz daty: 1970–1980 rządy Edwarda Gierka, 1975 reforma administracyjna, 1976 nowelizacja konstytucji PRL, Czerwiec 1976
protesty w Radomiu, Ursusie i Płocku, 1976 ogłoszenie tzw. manewru gospodarczego, 1976 powstanie KOR, 1977 zabójstwo
Stanisława Pyjasa, 16 października 1978 wybór Jana Pawła II na papieża, 1979 zima stulecia, czerwiec 1979 pierwsza pielgrzymka
Jana Pawła II do Polski.
➢ Wyjaśniasz pojęcia: plenum, Komitet Centralny, Biuro Polityczne, propaganda sukcesu, PEWEX, reforma administracyjna 1975 r.,
nowelizacja konstytucji PRL 1976 r., dotacja, pułapka zadłużenia, ścieżka zdrowia, tzw. manewr gospodarczy, TW.
➢ Rozpoznajesz na fotografii Edwarda Gierka.
➢ Charakteryzujesz najważniejsze założenia programu gospodarczego Edwarda Gierka nazywanego Drugą Polską.
➢ Przedstawiasz najważniejsze inwestycje gospodarcze Edwarda Gierka.
➢ Charakteryzujesz politykę zagraniczną Gierka wobec Zachodu oraz ZSRS.
➢ Przedstawiasz wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny kryzysu gospodarczego w PRL za czasów Gierka.
➢ Charakteryzujesz przyczyny, przebieg i skutki wydarzeń Czerwca 1976 r.
➢ Charakteryzujesz początki działalności opozycyjnej w PRL od 1976 r. (najważniejsze postaci, cel działania organizacji, znajomość nazw
organizacji i ich skrótów): KOR, ROPCiO, KPN, Ruch Młodej Polski, WZZ, SKS, Kościół katolicki.
➢ Charakteryzujesz formy działalności opozycji demokratycznej w PRL.
➢ Przedstawiasz znaczenie wyboru Karola Wojtyły na papieża oraz jego pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny (Niech zstąpi Duch Twój! I
odnowi oblicze ziemi. Tej ziemi!).