Powtórka z historii cz.

38: Wiek XX, Polska po 1945

r.

Wprowadzenie
Jak czytać polecenia?
Audiobook
Sprawdź się
Dla nauczyciela

Bibliografia:

Źródło: Edward Gierek o uczestnikach protestów robotniczych w czerwcu 1976 roku, [w:] M.
Mazur, Propagandowy obraz świata. Kampanie prasowe w PRL 1956-1980, Warszawa 2003,
s. 46.
Źródło: conference-board.org [dostęp 30.06.2018 r.].
Źródło: stat.gov.pl [dostęp 30.06.2018 r.].
Źródło: Cele Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, 29 września 1977 roku. Cytat za: Tekst
dostępny na kor.org.pl.
Źródło: Program Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, 2 maja 1976 roku, [w:]
Polskie Porozumienie Nieniepodległościowe. Wybór tekstów, red. Z. Najder, Londyn 1989, s.
4–7.
Źródło: W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003, s. 634–647.
Źródło: Sytuacja wyjściowa inicjatyw gospodarczych Edwarda Gierka, [w:] W. Roszkowski,
Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003, s. 634.
Źródło: Etyczne problemy współczesności, [w:] A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia 1956-
1997, Warszawa 1998, s. 248–249.
Źródło: Relacja prasowa o Zygmuncie Zaborowskim, jednym z przywódców robotniczych
wystąpień w Radomiu w czerwcu 1976 roku, [w:] M. Mazur, Propagandowy obraz świata.
Kampanie prasowe w PRL 1956-1980, Warszawa 2003, s. 57.
Źródło: Komunistyczna propaganda w okresie stalinizmu, [w:] K. Kersten, Historia polityczna
Polski 1944-56, Gdańsk 1989, s. 107.
Źródło: Definicja nomenklatury komunistycznej według leksykonu politologii, [w:] A.
Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia 1956-1997, Warszawa 1999, s. 284.
Źródło: G. Wołk, Ocena Okrągłego Stołu według prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Cytat za:
Artykuł dostępny na rp.pl.
Źródło: A. Kublik, M. Olejnik, Jacek Kuroń o porozumieniu okrągłostołowym. Cytat za:
Artykuł dostępny na wiadomosci.gazeta.pl.
Źródło: Neopozytywizm w myśli Stanisława Stommy, członka Koła Poselskiego „Znak”, [w:] S.
Stomma, Pozytywizm od strony moralnej, „Tygodnik Powszechny”,14 kwietnia 1957 roku.
Źródło: M. Machaj, Kryzys 1929-33, czyli największy przekręt w historii świata, dostępny w
internecie: prokapitalizm.pl [dostęp 26.06.2018 r.].
Źródło: Francusko-brytyjski plan zażegnania kryzysu sueskiego, [w:] H. Kissinger, Dyplomacja,
tłum. G. Woźniak, I. Zych, S. Głąbiński, Warszawa 1996, s. 589–591.
Źródło: Reakcja ZSRR, [w:] H. Kissinger, Dyplomacja, tłum. G. Woźniak, I. Zych, S. Głąbiński,
Warszawa 1996, s. 593.
Źródło: Życie w Chińskiej Republice Ludowej w okresie „rewolucji kulturalnej”, [w:] J. Chang,
Dzikie Łabędzie, tłum. B. Umińska, Warszawa 1996, s. 146–147.
 Powtórka z historii cz. 38: Wiek XX, Polska po 1945 r.

Nowy gmach Sejmu, ulica Wiejska 1930 r.

Źródło: Wikipedia Commons, domena publiczna.

Materiał jest częścią serii „Powtórka z historii”.

Pozwoli ci sprawdzić swoją wiedzę i powtórzyć wiadomości z jednego z działów historii.

Będziesz pracować z tekstami źródłowymi i multimediami oraz wykonywać zestaw ćwiczeń
interaktywnych. Aby ułatwić ci przypomnienie wiadomości w konkretnym kontekście
historycznym, materiał koncentruje się na wybranej epoce - w tym przypadku jest to XX w.
i Polska po 1945 roku.

W pierwszej części materiału przypominamy, jak interpretować polecenia pojawiające się

przy ćwiczeniach, i podpowiadamy, na co warto zwrócić uwagę. W drugiej będziesz
pracować z materiałami źródłowymi oraz multimedium, aby w ostatniej sprawdzić swoją
wiedzę, rozwiązując zestaw ćwiczeń związanych z danym okresem historii.

Twoje cele

Przeanalizujesz typy poleceń do ćwiczeń, które mogą pojawić się na sprawdzianie

wiedzy z historii dotyczącym XX w. i Polski po 1945 roku.
Przeanalizujesz wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście XX w.,
wskazując zależności pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego.
Ocenisz swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń przygotowanych w tym
repetytotium.
Opiszesz rodzaje źródeł i ocenisz ich przydatność do wyjaśnienia problemu
historycznego.
Zweryfikujesz swój stan wiedzy.
Jak czytać polecenia?

Ćwiczenia
W powtórkowych lekcjach skupimy się na części poświęconej pytaniom. Odnoszą się one
do wielu różnych materiałów źródłowych (nie tylko tekstów oraz ilustracji, ale również
map, tabel czy wykresów itp.), na których bazują m.in. ćwiczenia. Przede wszystkim musisz
dokładnie zapoznać się z materiałami źródłowymi, ale także zwrócić uwagę na polecenia.
Poniżej przybliżamy, czego możesz się spodziewać po poszczególnych poleceniach
i zastosowanych czasownikach:

wyjaśnij
twoim zadaniem jest zrekonstruowanie związku przyczynowo‐skutkowego, opisanie od
początku do końca, o co chodziło i dlaczego;

scharakteryzuj
podobnie jak powyżej należy przeanalizować genezę, przebieg oraz konsekwencje danego
procesu historycznego, podając uczestników wydarzeń (postacie, organizacje);

porównaj
czyli zestawianie wydarzeń, zachodzących procesów, danych itp. zarówno pod kątem
występujących różnic, jak i podobieństw;

rozstrzygnij
w tym wypadku oczekiwana odpowiedź jest jedna: „tak” lub „nie” (oczywiście wraz
z uzasadnieniem), ale bez formułowania własnych ocen;

rozważ
tu natomiast trzeba sformułować zarówno argumenty, jak i kontrargumenty, czyli „za”
i „przeciw”, wartościując słuszność danego rozumowania;

oceń
to polecenie pozwala ci przedstawić swoją własną, subiektywną opinię na temat
opisywanych zjawisk i procesów; każda przedstawiona ocena - o ile będzie dobrze
uzasadniona - zostanie uznana, dlatego też kluczową rolę odgrywa umiejętność budowania
argumentacji;

udowodnij
w poleceniu zawarta jest teza, a od osoby wykonującej to polecenie oczekuje się stworzenia
krótkiej narracji z podaniem argumentów na rzecz jej prawdziwości;
uzasadnij
zadanie podobne jak powyżej, ale w tym przypadku powinno się określić sposób
rozumowania, który umożliwia postawienie danej tezy;

wykaż
masz wykazać prawdziwość lub nieprawdziwość związków przyczynowo‐skutkowych,
odnoszących się do tezy;

podaj (wymień, wskaż)

takie polecenia występują w zadaniach półotwartych, w których masz miejsce na
odpowiedź; podajesz wtedy pojęcie, nazwę własną (pełną, bez skrótów), imię i nazwisko
osoby itp.

Pamiętaj, że odpowiedź musi odnosić się do źródła - błędem jest bazowanie wyłącznie na
swojej wiedzy i zignorowanie podanego źródła. Chodzi bowiem o to, aby umiejętnie
połączyć analizę materiału źródłowego z własną wiedzą. Nie bój się korzystać
z posiadanych informacji i zawsze odwołuj się do podanych źródeł.
Audiobook

Polecenie 1

Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj polecenia.

Polecenie 2

Wyjaśnij, jakie dwa cele przyświecały działalności „partyzantów”.

Audiobook można wysłuchać pod adresem: h ps://zpe.gov.pl/b/P17XJwyb2

Marzec 1968 roku i frakcja „partyzantów”

Temperatura nastrojów politycznych w Polsce gwałtownie wzrosła pod koniec 1967 r.

Składały się na to dwa zjawiska. Po pierwsze, rosnąca polaryzacja bloku radzieckiego,
powstanie opozycji dysydenckiej w ZSRR oraz liberalizacja dubczekowska w CSRS
(Czechosłowackiej Republice Socjalistycznej) budziły nadzieje i oczekiwania
intelektualistów oraz studentów na demokratyzację życia politycznego w PRL. Z drugiej
jednak strony rosło zniecierpliwienie młodego pokolenia partyjnych „aparatczyków”,
żądnych władzy, po którą chciało ono sięgać przy pomocy policyjnej frakcji
„partyzanckiej”. Żerując na antysemityzmie mas członkowskich PZPR frakcja ta coraz
jawniej szerzyła czarnosecinną propagandę wskazując na rzekome powiązania opozycji w
Polsce z „międzynarodowym syjonizmem” i „zachodnioniemieckim rewizjonizmem”.
„Partyzanci” zamierzali poprzez policyjne prowokacje wykorzystać ferment wśród
inteligencji i studentów dla wykazania niezbędności oraz potęgi swych formacji
policyjnych oraz paramilitarnych.

Źródło: Marzec 1968 roku i frakcja „partyzantów”, [w:] W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003,
s. 533–534.

Twoja odpowiedź
Polecenie 3

Podaj imię i nazwisko wszechwładnego lidera frakcji „partyzantów”, Ministra Spraw

Wewnętrznych PRL w latach 1964-1968.

Twoja odpowiedź

Polecenie 4

Udowodnij, że tekst Urbana był elementem komunistycznej indoktrynacji społeczeństwa.

Audiobook można wysłuchać pod adresem: h ps://zpe.gov.pl/b/P17XJwyb2

Jerzy Urban (ps. Jan Rem), Seanse nienawiści

W inteligenckiej części warszawskiego Żoliborza stoi kościół księdza Jerzego Popiełuszki –

obok św. Brygidy w Gdańsku najbardziej renomowany klub polityczny w Polsce. (…) Co
tam więc robi natchniony polityczny fanatyk, Savanorola antykomunizmu? (…) Uczucie
nienawiści politycznej do komunistów, do władzy, do wszystkiego, co jest powojenną
Polską, przynoszone na tę salę przez bywalców, a pod dyrygencją księdza Popiełuszki,
przestaje być wewnętrznym robakiem drążącym człowieka. (…) Ks. Jerzy Popiełuszko jest
więc organizatorem sesji politycznej wścieklizny.

Źródło: : J. Urban (ps. J. Rem), Seanse nienawiści, „Tu i teraz”, nr 38/1984.

Twoja odpowiedź
Polecenie 5

Wyjaśnij, jakimi intencjami kierowali się komuniści, inicjując próbę porozumienia z częścią
demokratycznej opozycji.

Audiobook można wysłuchać pod adresem: h ps://zpe.gov.pl/b/P17XJwyb2

Witold Gadomski, Miała być gospodarka mieszana

Choć powodem, dla którego komuniści zgodzili się spotkać z opozycją przy Okrągłym
Stole, była zapaść gospodarki i niewypłacalność zadłużonego po uszy państwa, to reformy
gospodarcze nie były najważniejszym punktem rozmów. Liderzy PZPR wiedzieli, że nie
mają społecznej legitymacji, by przeprowadzić trudne reformy gospodarcze, zaś „strona
społeczna” nie do końca zdawała sobie sprawę z głębokości kryzysu. Chodziło więc o to,
by złożyć na opozycję część ciężaru władzy i odpowiedzialności za państwo, a tym samym
zyskać akceptację społeczeństwa dla reform.

Źródło: W. Gadomski, Miała być gospodarka mieszana, dostępny w internecie: wyborcza.pl [dostęp 16.06.2020 r.].

Twoja odpowiedź
Sprawdź się

Pokaż ćwiczenia: 輸醙難

Ćwiczenie 1 醙

Oceń, czy zasady głoszone przez Stanisława Stommę mogły być skutecznym instrumentem
walki o prawa obywatelskie w PRL.

“ Neopozytywizm w myśli Stanisława Stommy,

członka Koła Poselskiego „Znak”

1. Przez „pozytywizm” rozumie się nakazy współczesnej polskiej racji

stanu, zwłaszcza głoszące potrzebę sojuszu z ZSRR, uzasadniane
interesem narodowym wynikającym z sytuacji geopolitycznej,
niezależnie od założeń ideologicznych, a nawet wbrew przesłankom
ideologicznym.
2. „Pozytywizm” rozumiany jest jako pewna ogólna metoda polityczna.
W tym ujęciu polityka „pozytywistyczna” jest zaprzeczeniem
romantyzmu politycznego. Zasadą jej jest umiar, ostrożność, skłonność
do kompromisu, a odrzucenie polityki ryzyka i mierzenia sił na zamiary.
3. „Pozytywizm” znaczy też odrzucenie polityki pres żowej i nieufny
stosunek do wielkich haseł stających się motywem działania.

Źródło: Neopozytywizm w myśli Stanisława Stommy, członka Koła Poselskiego „Znak”, [w:] S. Stomma, Pozytywizm od
strony moralnej, „Tygodnik Powszechny”,14 kwietnia 1957 roku.

Twoja odpowiedź:
Ćwiczenie 2 難

Wyjaśnij cel ostentacyjnego udziału I Sekretarza KC PZPR w Dniu Czynu Partyjnego.

Źródło. Małżeństwo Gierków w czasie Dnia Czynu Partyjnego (1974 rok)

Źródło: Leszek Wysznacki, dostępny w internecie: wikipedia commons, domena publiczna.

Twoja odpowiedź:
Ćwiczenie 3 難

Wyjaśnij, w jaki sposób Gierek chciał osiągnąć wszystkie wyznaczone cele jednocześnie.

“ Sytuacja wyjściowa inicjatyw gospodarczych

Edwarda Gierka

Niemal natychmiast po tragicznym grudniu 1970 r. nowe kierownictwo

partyjne przekreśliło politykę gospodarczą ekipy gomułkowskiej
i zaczęło realizować własną linię. (…) Gierek rysował w istocie wizję
drugiej industrializacji PRL przy jednoczesnej rozbudowie infrastruktury
transportowej, usługowej oraz szybkim wzroście stopy życiowej.
W programie tym, obliczonym na propagandowy efekt
w społeczeństwie, zawarł nowy szef PZPR perspektywę ekspansji
zarówno w dziedzinie spożycia, jak i inwestycji. (…) Gierek uległ presji
robotników, których się obawiał i których pragnął obłaskawić. Nie chcąc
zmieniać systemu w płaszczyźnie politycznej lub kulturalnej, nowa ekipa
musiała odwoływać się do aspiracji konsumpcyjnych społeczeństwa.

Źródło: Sytuacja wyjściowa inicjatyw gospodarczych Edwarda Gierka, [w:] W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski
1945-1980, Warszawa 2003, s. 634.

Progres zadłużenia zagranicznego PRL w latach 1946-80 (w mld USD)

Rok Wartość nominalna Wartość realna w 2005 roku

1946 0,2 2

1955 0,2 2,2

 Rok Wartość nominalna Wartość realna w 2005 roku

1963 1 7

1970 1,1 6,4

1976 8,4 28,8

1980 24,1 57,1

Źródło: W. Roszkowski, Najnowsza historia Polski 1945-1980, Warszawa 2003, s. 634–647.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 4 難

Porównaj założenia programowe obu organizacji opozycyjnych i wskaż, który program miał
bardziej radykalny charakter.

“ Program Polskiego Porozumienia

Niepodległościowego, 2 maja 1976 roku

Polskiemu Porozumieniu Niepodległościowemu przyświecają

następujące ogólne cele:
1. Odzyskanie przez Polskę rzeczywistej suwerenności.
2. Uczynienie wszystkich Polaków współgospodarzami naszej Ojczyzny,
umożliwienie im uczestnictwa w rządzeniu.
3. Wprowadzenie w życie swobód obywatelskich, zgodnych z duchem
naszej przeszłości i rozwojem wolnych krajów Europy.
4. Stworzenie ram prawnych i organizacyjnych, gwarantujących
powstanie i trwałość wielopartyjnej demokracji polskiej.
5. Dobrobyt mierzony poczuciem ludzi, nie naciąganymi
przekroczeniami wydumanych planów, postęp gospodarki narodowej
bez ciągłego wymagania poświęceń i wyrzeczeń od wielomilionowych
rzesz pracujących.
6. Swobodny i wszechstronny rozwój kultury i nauki polskiej.
7. Szerokie otwarcie okien na świat, swoboda poruszania się, wymiany
myśli i wiadomości.

Źródło: Program Polskiego Porozumienia Niepodległościowego, 2 maja 1976 roku, [w:] Polskie Porozumienie
Nieniepodległościowe. Wybór tekstów, red. Z. Najder, Londyn 1989, s. 4–7.

“ Cele Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, 29

września 1977 roku

Zadaniem Komitetu Samoobrony Społecznej „KOR” będzie:

1. Walka z represjami stosowanymi z powodów politycznych,
 światopoglądowych, wyznaniowych, rasowych i udzielanie pomocy
ludziom z tych powodów prześladowanym.
2. Wałka z łamaniem praworządności i pomoc pokrzywdzonym.
3. Walka o instytucjonalne zabezpieczenie praw i wolności
obywatelskich.
4. Popieranie i obrona wszelkich inicjatyw społecznych, zmierzających
do realizacji praw człowieka i obywatela.

Źródło: Cele Komitetu Samoobrony Społecznej KOR, 29 września 1977 roku. Cytat za: Tekst dostępny na kor.org.pl.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 5 難

Wyjaśnij wpływ wyniesienia Karola Wojtyły do godności głowy Kościoła katolickiego na

przełom w życiu społecznym, jaki nastąpił w 1980 roku.

Źródło. Wierni oczekujący na przyjazd Jana Pawła II do Krakowa, 6 czerwca 1979 roku

Źródło: dostępny w internecie: polska1919-89.pl.

Twoja odpowiedź:
Ćwiczenie 6 難

Wyjaśnij różnicę w postrzeganiu problemu obecności w życiu politycznym i gospodarczym III

RP reprezentantów starego systemu w poglądach Jacka Kuronia i Lecha Kaczyńskiego.

Źródło 1.

“
A. Kublik, M. Olejnik

Jacek Kuroń o porozumieniu okrągłostołowym

Gdyby w Stanach Zjednoczonych zwycięstwo demokratów sprawiało,

że republikanie zostają natychmiast usunięci ze wszystkich stanowisk,
zmienia się ich życie i sposób funkcjonowania ich rodziny i majątki
zostają zniszczone – to nie byłoby żadnych wyborów, a wojna domowa.
Dlatego wybory są wolne, że ci, którzy przegrywają, mogą dalej działać
w parlamencie, w gospodarce, życiu publicznym, a nie w obozach
koncentracyjnych. Wchodząc w kontrakt Okrągłego Stołu, musimy
uczciwie zapewnić komunistów, że nie zrobimy potem żadnego
polowania na czarownice. Muszą nam uwierzyć, jak nie będziemy
wiarygodni, wybory zakończą się tak czy inaczej zamachem stanu. (…)
Skoro ktoś popełnił przestępstwo, to winien za nie odpowiadać. Jeżeli
jednak podpisujemy zobowiązanie, to musimy mieć dobrą wolę jego
dotrzymania: przegrają – nikt nie będzie ich karał za to, że byli
komunistami.

Źródło: A. Kublik, M. Olejnik, Jacek Kuroń o porozumieniu okrągłostołowym. Cytat za: Artykuł dostępny na
wiadomosci.gazeta.pl.

Źródło 2.

“
G. Wołk

Ocena Okrągłego Stołu według prezydenta Lecha

Kaczyńskiego
 Okrągły Stół stał się początkiem zjawisk, które trzeba ocenić
jednoznacznie negatywnie. Co prawda nie było tam żadnego tajnego
spisku, lecz nastąpiła fraternizacja i początek pewnej polityki, w ramach
której za udział w komunistycznym systemie należą się przywileje. Cała
istota procesu społecznego po 1989 r. polegała na tym, że w walce
o usytuowanie w zupełnie nowej strukturze społecznej, gospodarce
rynkowej, ludzie z tamtego systemu mieli olbrzymią przewagę.

Źródło: G. Wołk, Ocena Okrągłego Stołu według prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Cytat za: Artykuł dostępny na rp.pl.

Źródło 3.

“ Definicja nomenklatury komunistycznej według

leksykonu politologii

Wypracowała strategie antycypacyjne, tworzyła sobie warunki do

korzystnego przejścia z systemu upadającego do nowego,
przygotowywała się do gospodarki rynkowej już od połowy lat
osiemdziesiątych, by zamienić w drodze konwersji kapitał polityczny
w ekonomiczny, z pozostawieniem możliwości powrotu do władzy.

Źródło: Definicja nomenklatury komunistycznej według leksykonu politologii, [w:] A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia
1956-1997, Warszawa 1999, s. 284.

Twoja odpowiedź:
Ćwiczenie 7 難

Oceń, czy opisane w tekście zjawisko występuje w społeczeństwie współczesnej Polski.

“ Etyczne problemy współczesności

W demokratycznych państwach gospodarki rynkowej, a także w krajach

podlegających transformacji ustrojowej oraz w Trzecim Świecie, rozwija
się zjawisko, nazwane przez Zbigniewa Brzezińskiego „permisywną
kornukopią” (od słów „permissive” - pozwalający na wszystko i „cornu
copiae” - róg obfitości). Polega ono na upowszechnieniu się złudzenia,
że wszystko jest osiągalne i dozwolone, że do szczęścia nie jest
potrzebny ani przymus, ani poświęcenie, że wystarczy powiększanie
konsumpcji. Wolność staje się celem samym w sobie, zachętą do pogoni
za dowolnymi zachciankami. W tych warunkach zanika rozróżnianie
dobra i zła, zastępowane co najwyżej „moralnością proceduralną”,
w której ważna jest zgodność lub niezgodność działania z literą prawa.
„Gdzie poskromione są zasady, tam zdobywają władzę małostkowe
pragnienia”, stwierdził Abraham Heschel. Małostkowość
i powierzchowność owych pragnień polega między innymi na braku
równowagi między dążeniem do szczęścia, czy raczej przyjemności,
a gotowością do ponoszenia odpowiedzialności za swoje czyny.

Źródło: Etyczne problemy współczesności, [w:] A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia 1956-1997, Warszawa 1998, s.
248–249.

Twoja odpowiedź
Ćwiczenie 8 難

Wyjaśnij, na czym polegał problem tzw. „społecznych kosztów transformacji systemowej”.

Stopa bezrobocia rejestrowanego w Polsce w latach 1990-95 (w procentach).

Rok/
I II III IV V VI VII VIII IX X XI
miesiąc

1990 0,3 0,8 1,5 1,9 2,4 3,1 3,8 4,5 5 5,5 5,9

1991 6,6 6,8 7,1 7,3 7,7 8,4 9,4 9,8 10,5 10,8 11,1

1992 12,1 12,4 12,1 12,2 12,3 12,6 13,1 13,4 13,6 13,5 13,5

1993 14,2 14,4 14,4 14,4 14,3 14,8 15,4 15,4 15,4 15,3 15,5

1994 16,7 16,8 16,7 16,4 16,2 16,6 16,9 16,8 16,5 16,2 16,1

1995 16,1 15,9 15,5 15,2 14,8 15,2 15,3 15,2 15 14,7 14,7

Źródło: stat.gov.pl [dostęp 30.06.2018 r.].

Inflacja w Polsce w latach 1989-93 (dane procentowe na koniec każdego roku).

 Rok 1989 1990 1991 1992 1993

Wskaźnik inflacji 640,0% 249,0% 60,4% 44,3% 37,6%

Źródło: conference-board.org [dostęp 30.06.2018 r.].

Twoja odpowiedź
Dla nauczyciela

Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: historia

Temat: Powtórka z historii cz. 38: Wiek XX, Polska po 1945 r.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum

Podstawa programowa:
Zakres podstawowy
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Chronologia historyczna. Uczeń:
1) porządkuje i synchronizuje wydarzenia z historii powszechnej oraz dziejów ojczystych;
2) dostrzega zmienność i dynamikę wydarzeń w dziejach, a także ciągłość procesów
historycznych i cywilizacyjnych.
II. Analiza i interpretacja historyczna. Uczeń:
1) analizuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w kontekście epok i dostrzega zależności
pomiędzy różnymi dziedzinami życia społecznego;
2) rozpoznaje rodzaje źródeł, ocenia przydatność źródła do wyjaśnienia problemu historycznego;
3) dostrzega mnogość perspektyw badawczych oraz różnorakie interpretacje historii i ich
przyczyny;
4) ugruntowuje potrzebę poznawania przeszłości dla rozumienia współczesnych mechanizmów
społecznych i kulturowych.
III. Tworzenie narracji historycznej. Uczeń:
1) tworzy narrację historyczną w ujęciu przekrojowym, jak i problemowym;
2) dostrzega problem i buduje argumentację, uwzględniając różne aspekty procesu historycznego;
3) dokonuje selekcji i hierarchizacji oraz integruje informacje pozyskane z różnych źródeł wiedzy;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

analizuje typy poleceń do ćwiczeń, które mogą pojawić się na sprawdzianach z historii.
ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń przygotowanych w repetytorium.
Strategie nauczania:

konstruktywizm,
lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

pogadanka;
praca ze źródłami oraz audiobookiem;

Formy zajęć:

praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

zasoby multimedialne zawarte w e‐materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.

Przebieg zajęć:

Przed zajęciami:

Uczniowie zapoznają się z tekstem e‐materiału oraz wskazówkami, jaki interpretować

polecenia występujące w zadaniach maturalnych.

Faza wstępna

1. Nauczyciel podaje temat i cel lekcji: Nauczycie się (lub przypomnicie sobie), w jaki sposób
przygotować się do sprawdzianu z historii. Skupimy się na ćwiczeniach dotyczących wieku
XX i Polski po 1945 roku. Przećwiczycie pracę z materiałami źródłowymi i różnymi typami
poleceń.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi, aby uczniowie, pracując następnie w parach, uważnie wysłuchali

audiobooka i zapoznali się z poleceniami.

2. Prowadzący odtwarza audiobook będący zbiorem tekstów źródłowych. Ustala czas na

wykonanie w parach poleceń do audiobooka. Uczniowie w parach pracują nad
poleceniami.
3. Następnie nauczyciel prosi 2‐3 wybranych uczniów o przedstawienie swoich propozycji
odpowiedzi. Reszta uczniów może dopowiadać brakujące ich zdaniem informacje. Jedna
osoba notuje propozycje na tablicy. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi,
udziela uczniom informacji zwrotnej.

4. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez
prowadzącego ćwiczenia z e‐materiału. Wspólnie weryfikują odpowiedzi, nauczyciel
w razie potrzeby dopowiada istotne informacje.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów, które zagadnienia albo polecenia były dla nich trudne. Prosi
wybranego ucznia albo uczennicę (może być także ochotnik) o podsumowanie lekcji.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniowskich grup.

Praca domowa

1. Uczniowie wykonują w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

2. Nauczyciel może rozdać przykładowe ćwiczenia maturalne (z wcześniejszych

egzaminów) i poprosić o wykonanie ich w domu.

Materiały pomocnicze:

Arkusze maturalne CKE z matury z historii z poprzednich lat.

Wybór tekstów źródłowych do wskazanej epoki.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Uczniowie mogą odsłuchać audiobook przed lekcją, aby przygotować się do pracy ze
źródłami w czasie fazy realizacyjnej lekcji.