Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 35 p.

Imię ..................................................................................

1 Wskaż te symbole państwowe, które podlegają ochronie prawnej. ( ... / 1 p.)

A. Flaga, herb i hymn państwowy. C. Wyłącznie godło i hymn państwowy.
B. Flaga, godło i hymn państwowy. D. Wyłącznie flaga i herb.
2 Wymień przynajmniej trzy przykłady tzw. polskiego dziedzictwa narodowego, które decydują o ( ... / 1 p.)
odrębności naszej kultury.

3 Zaznacz jedno uzupełnienie w każdym nawiasie, tak aby powstały zdania prawdziwe. ( ... / 1 p.)
A. Autorem słów Mazurka Dąbrowskiego jest (Jan Henryk Dąbrowski / Józef Wybicki).
B. Mazurek Dąbrowskiego jest polskim hymnem narodowym od (1918 / 1927) roku.
C. Biel i czerwień są polskimi barwami narodowymi od końca (XVIII / XIX) wieku.
D. Obecne godło Polski przedstawia orła w koronie i zostało ustanowione w (1989 / 1990) roku.
4 Zaznacz właściwe zakończenie zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. ( ... / 1 p.)
[...] Co nam obca przemoc wzięła,
A. Szablą zabierzemy. C. Szablą odbijemy.
B. Szablą odbierzemy. D. Szablą wybijemy.
5 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Istotne dla narodu dzieła sztuki, literatury i architektury oraz tradycje i obyczaje są elementami
A. tożsamości narodowej. C. symboliki narodowej.
B. dziedzictwa narodowego. D. świadomości narodowej.
6 Na podstawie zamieszczonego tekstu oceń, czy podane stwierdzenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli ( ... / 1 p.)
zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Anna K. posiada obywatelstwo polskie. W wieku 18 lat wyjechała z rodzicami z Polski do USA. Tam
skończyła studia, znalazła pracę i poznała swojego męża, obywatela amerykańskiego. W USA urodziła i
wychowuje dzieci.
1. Dzieciom Anny K. przysługuje z mocy prawa obywatelstwo polskie. P F
Annie K. przysługuje prawo do głosowania w wyborach odbywających się w
2. P F
Polsce.

7 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Narodowość i obywatelstwo to synonimy. Odnoszą się do tych samych
1. P F
wartości, norm prawnych i dziedzictwa narodowego.
Zgodnie z prawem każda biało-czerwona tkanina w kształcie prostokąta
2. P F
jest uznawana za oficjalną flagę państwową.
Za nasze dziedzictwo narodowe uznawane są m.in. obrzędy i zwyczaje
3. P F
wywodzące się z tradycji i kultury narodowej.
4. Wspólnotę etniczną łączy silne poczucie jedności kulturowej. P F

Grupa A | strona 1 z 6
8 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Obywatelstwo danego państwa posiada każda osoba, która mieszka na
1. P F
jego terytorium.
2. Poczucie przynależności do danego narodu nazywamy narodowością. P F
Główną zasadą obowiązującą w Polsce przy nadawaniu obywatelstwa
3. P F
jest tzw. prawo ziemi.
Nadanie obywatelstwa na mocy decyzji organów państwa nazywamy
4. P F
unarodowieniem.

9 Wymień trzy prawa obywatela zapisane w Konstytucji RP. ( ... / 2 p.)

10 Przeczytaj tekst i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (fragmenty)

1. Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy co najmniej jedno z rodziców
jest obywatelem polskim.
2. Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy urodził się na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani.
3. Za obywatela polskiego uznaje się cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się […].
4. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo polskie.
Źródło: http://prawo.sejm.gov.pl/.

Nabycia obywatelstwa polskiego zgodnie z prawem ziemi dotyczy przepis oznaczony cyfrą
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
11 Podaj nazwę organu państwa, który nadaje cudzoziemcom obywatelstwo polskie. ( ... / 1 p.)

12 Do podanych opisów przyporządkuj właściwe określenia. ( ... / 1 p.)

1. Osoba pochodzenia polskiego, powracająca A. naturalizacja

z obczyzny do Polski w celu osiedlenia się B. paszport
na stałe. C. prawo krwi
2. Dokument potwierdzający związek między D. prawo ziemi
obywatelem a państwem. E. repatriant
3. Zasada, zgodnie z którą dziecko nabywa F. obywatelstwo
obywatelstwo w chwili urodzenia po G. cudzoziemiec
przynajmniej jednym z rodziców.

Grupa A | strona 2 z 6
13 Zapoznaj się z zamieszczonym wykresem i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)

Czy i jak często zdarza się, że odczuwa Pani/Pan dumę z tego, że jest Polką/Polakiem?

Źródło: http://www.cbos.pl/.

Oceń, czy podane stwierdzenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest
fałszywe.

Odsetek osób, które na postawione pytanie udzieliły odpowiedzi Raczej rzadko,

1. P F
był wyższy w 2010 r.
W latach 2010−2016 zmalał odsetek badanych, którzy często odczuwają dumę
2. P F
z tego, że są Polakami.
W 2016 r. odsetek osób, które udzieliły odpowiedzi Praktycznie nigdy, był o 5
3. P F
procent niższy niż w 2010 r.

14 Podaj trzy przykłady działań, które można uznać za tzw. patriotyzm gospodarczy. ( ... / 2 p.)

15 Wymień nazwiska trzech osób obywatelstwa polskiego, które swoją postawą rozsławiają Polskę na ( ... / 1 p.)
całym świecie. Wybierz reprezentantów różnych dziedzin, np.: sportu, kultury i literatury, polityki czy
nauki.
16 Wyjaśnij, jak rozumiesz współczesny patriotyzm. ( ... / 1 p.)

17 Wskaż postawy i zachowania, które są przejawami patriotyzmu. ( ... / 1 p.)

A. Znajomość przeszłości własnego państwa. D. Wywieszanie flagi z okazji świąt narodowych
B. Wywyższanie swojego narodu ponad inne nacje. E. Bezkrytyczna miłość ojczyzny.
C. Sumienna nauka i praca. F. Poszanowanie prawa.
18 Przeczytaj tekst i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Przodkowie Jarka przybyli na ziemie polskie w XVIII w. Jego rodzina na co dzień posługuje się dwoma
językami – polskim i niemieckim. Babcia Jarka cieszy się, że wszystkie sprawy w urzędzie gminy może
załatwić w języku niemieckim. Pisanie w języku polskim sprawia jej duże trudności.
Babcia Jarka korzysta z praw przyznanych w Polsce
A. przedstawicielom Polonii. C. mniejszościom narodowym i etnicznym.
B. cudzoziemcom o statusie uchodźcy. D. obywatelom państw sąsiednich.
19 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Mniejszość narodowa to
A. grupa ludzi zamieszkujących terytorium danego C. grupa ludzi odróżniających się od większości
państwa i odróżniających się od większości społeczeństwa przez wyznawanie odmiennej religii.
społeczeństwa wykształceniem.
B. grupa ludzi zamieszkujących terytorium danego D. obywatele danego państwa przebywający poza
państwa i wyróżniających się na tle całego jego granicami.
społeczeństwa ze względu na odmienne język,
kulturę, pochodzenie.

Grupa A | strona 3 z 6
20 Przyporządkuj do wymienionych rodzajów mniejszości odpowiednie przykłady. ( ... / 1 p.)

1. Mniejszość narodowa A. Tatarzy

2. Mniejszość etniczna B. Niemcy
C. Żydzi
D. Łemkowie
E. Ukraińcy

21 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Polskie prawo gwarantuje mniejszościom narodowym swobodę posługiwania

1. P F
się językiem narodowym.
Mniejszości narodowe mieszkające w Polsce mogą tworzyć własne instytucje
2. P F
społeczne i religijne.
Współczesną Polonię tworzy około 2,1 miliona Polaków mieszkających poza
3. P F
granicami kraju.
Spośród krajów Europy Zachodniej najwięcej Polaków mieszka we Włoszech i
4. P F
w Hiszpanii.

22 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Emigrantem jest
A. osoba, która powróciła do kraju ojczystego. C. osoba, która wyjechała na wakacje za granicę.
B. osoba, która opuszcza swój kraj na stałe. D. cudzoziemiec, który chce zamieszkać w danym
kraju.
23 Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz cechę, która odróżnia mniejszość narodową od mniejszości ( ... / 1 p.)
etnicznej.
Art. 2
1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie
następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i
ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. [...]
3. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie
następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
Źródło: Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku
regionalnym, http://isap.sejm.gov.pl/.
A. Dążenie do zachowania własnego języka, kultury i C. Zamieszkiwanie terytorium państwa polskiego
tradycji. przez co najmniej wiek.
B. Utożsamianie się z narodem posiadającym własne D. Wyróżnianie się na tle polskiego społeczeństwa ze
państwo. względu na odmienne język, kulturę i tradycję.

Grupa A | strona 4 z 6
24 Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Dużym wydarzeniem, które gromadzi Polaków z New Jersey i z Nowego Jorku, jest Parada Pułaskiego. Raz
w roku w pierwszą niedzielę października parada przemierza Piąta Aleję w Nowym Jorku. Tego dnia aleja
jest „własnością” Polaków. Kolory dominujące to czerwień i biel. Pojawiają się także ludowe akcenty. Jest to
dzień jedności, bliskości i wsparcia między Polakami. Nie widać różnic społecznych, zazdrości, egoizmu,
które na co dzień są nam bliskie. W paradzie biorą udział starzy, młodzi, dzieci - słowem wszyscy, którzy
czują się Polakami.
Źródło: K. Dewera, Polonia w New Jersey i w New York, www.magazynpolonia.pl.
Członków Polonii z rodakami żyjącymi w ojczyźnie nie łączy
A. udział w tych samych uroczystościach C. szacunek do symboli narodowych.
patriotycznych.
B. tożsamość narodowa. D. tradycja narodowa.
25 Do każdego typu mniejszości mieszkających w Polsce przyporządkuj trzy spośród wymienionych ( ... / 2 p.)
przykładów. W tym celu wpisz litery we właściwe rubryki tabeli.
Mniejszości narodowe Mniejszości etniczne

....... ....... ....... ....... ....... .......

A. Tatarzy B. Niemcy C. Żydzi D. Łemkowie E. Ukraińcy F. Romowie

26 Przeczytaj tekst źródłowy. Na podstawie zawartych w nim informacji zaznacz stwierdzenia, które ( ... / 1 p.)
opisują przyczyny powstania w społeczeństwie podziału „my” – „oni”.
Stereotypy wiążą się z kategoryzacją. Aby mówić o „czarnych przestępcach”, „głupich blondynkach” czy
„matkach Polkach” niezbędne jest wcześniejsze wyselekcjonowanie takiej grupy. Stwarzamy kategorię,
szufladkę w naszym umyśle, do której wrzucamy osoby do niej pasujące. W ten sposób powstają grupy.
Istnieją grupy, do których sami należymy, uważając je za grupy własne, oraz te, do których nie należymy i
których częścią się nie czujemy – czyli grupy obce. To jest właśnie moment powstania podziału JA − MY –
ONI, gdzie „ja” należę do pewnych grup, zgadzam się z nimi, mam podobne motywy i cechy. Razem
stanowimy więc „my”, które jest przeciwstawne do „oni”. [...] Z tej zależności wynikają daleko idące
konsekwencje − mamy skłonność do faworyzowania własnej grupy, [...] mamy potrzebę pozytywnej
samooceny. Nie ma więc w tym nic dziwnego, że aby ją zaspokoić, umniejszamy wartość innych grup.
Źródło: K. Piotrowska, Rzecz o stereotypach, www.racjonalista.pl.
A. Wyróżniamy i podkreślamy znaczenie grup, do D. Lekceważymy pozytywne cechy grup, do których
których należymy. nie należymy.
B. Członkowie jednej grupy kierują się podobnymi E. Postrzegamy rzeczywistości przez pryzmat
motywami i celami. stereotypów i kategoryzujemy innych ludzi.
C. Umniejszamy ważność grup, do których należymy.
27 Przyporządkuj podanym terminom (1−3) właściwe wyjaśnienia (A−D). ( ... / 1 p.)

1. Ksenofobia A. Niechęć lub wrogość w stosunku do innych ludzi wynikająca ze

2. Nacjonalizm strachu przed obcymi.
3. Szowinizm B. Przekonanie o wrodzonej wyższości jednej rasy ludzkiej nad innymi.
C. Uwielbienie dla własnego narodu połączone z niechęcią, a nawet
nienawiścią wobec innych nacji.
D. Przekonanie, że członkowie społeczeństwa powinni przedkładać
interes własnego narodu ponad inne sprawy.

28 Wyjaśnij, czym był Holokaust. ( ... / 1 p.)

29 Wymień dwa skutki skrajnej ksenofobii i nietolerancji. ( ... / 1 p.)

30 Wymień trzy przyczyny nietolerancji wobec osób o odmiennych poglądach. ( ... / 1 p.)

Grupa A | strona 5 z 6
31 Zaznacz cechy stereotypu. ( ... / 1 p.)
A. Ma zabarwienie emocjonalne. D. Przedstawia innych tylko w negatywnym świetle.
B. Odznacza się trwałością. E. Jest przekonaniem pewnej grupy osób.
C. Ma charakter uogólnienia. F. Opiera się na wynikach wieloletnich badań.
32 Wskaż postawy charakterystyczne dla nacjonalizmu i patriotyzmu. ( ... / 1 p.)

1. Patriotyzm A. Działanie na rzecz rozwoju społeczności lokalnej.

2. Nacjonalizm B. Poszanowanie innych narodów i ich kultury.
C. Pogląd, że naród ma prawo rozwijać się kosztem innych nacji.
D. Przekonanie, że naród jest najwyższą wartością.
E. Postawa obywatelska i prospołeczna.
F. Podporządkowanie praw obywatelskich interesom narodu.

1. ...................., 2. ....................

Grupa A | strona 6 z 6
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 35 p.
Imię ..................................................................................

1 Wskaż te symbole państwowe, które podlegają ochronie prawnej. ( ... / 1 p.)

A. Flaga, herb i hymn państwowy. C. Flaga, godło i hymn państwowy.
B. Wyłącznie godło i hymn państwowy. D. Wyłącznie flaga i herb.
2 Wymień przynajmniej trzy przykłady tzw. polskiego dziedzictwa narodowego, które decydują o ( ... / 1 p.)
odrębności naszej kultury.

3 Zaznacz jedno uzupełnienie w każdym nawiasie, tak aby powstały zdania prawdziwe. ( ... / 1 p.)
A. Biel i czerwień są polskimi barwami narodowymi od końca (XVIII / XIX) wieku.
B. Mazurek Dąbrowskiego jest polskim hymnem narodowym od (1918 / 1927) roku.
C. Autorem słów Mazurka Dąbrowskiego jest (Adam Mickiewicz / Józef Wybicki).
D. Obecne godło Polski przedstawia orła w koronie i zostało ustanowione w (1989 / 1993) roku.
4 Zaznacz właściwe zakończenie zwrotki Mazurka Dąbrowskiego. ( ... / 1 p.)
[...] Co nam obca przemoc wzięła,
A. Szablą odbijemy. C. Szablą odbierzemy.
B. Szablą zabierzemy. D. Szablą wybijemy.
5 Zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Istotne dla narodu dzieła sztuki, literatury i architektury oraz tradycje i obyczaje są elementami
A. tożsamości narodowej. C. symboliki narodowej.
B. świadomości narodowej. D. dziedzictwa narodowego.
6 Na podstawie zamieszczonego tekstu oceń, czy podane stwierdzenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli ( ... / 1 p.)
zdanie jest prawdziwe, lub F – jeśli jest fałszywe.
Anna K. posiada obywatelstwo polskie. W wieku 18 lat wyjechała z rodzicami z Polski do USA. Tam
skończyła studia, znalazła pracę i poznała swojego męża, obywatela amerykańskiego. W USA urodziła i
wychowuje dzieci.
Annie K. przysługuje prawo do głosowania w wyborach odbywających się w
1. P F
Polsce.
Dzieci Anny K. uzyskały obywatelstwo polskie w oparciu o zasadę prawa
2. P F
ziemi.

7 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Narodowość i obywatelstwo to synonimy. Odnoszą się do tych samych
1. P F
wartości, norm prawnych i dziedzictwa narodowego.
Za nasze dziedzictwo narodowe uznawane są m.in. obrzędy i zwyczaje
2. P F
wywodzące się z tradycji i kultury narodowej.
Zgodnie z prawem każda biało-czerwona tkanina w kształcie prostokąta
3. P F
jest uznawana za oficjalną flagę państwową.
4. Wspólnotę etniczną łączy silne poczucie jedności kulturowej. P F

Grupa B | strona 1 z 6
8 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.
Obywatelstwo danego państwa posiada każda osoba, która mieszka na
1. P F
jego terytorium.
Nadanie obywatelstwa na mocy decyzji organów państwa nazywamy
2. P F
unarodowieniem.
3. Poczucie przynależności do danego narodu nazywamy narodowością. P F
Główną zasadą obowiązującą w Polsce przy nadawaniu obywatelstwa
4. P F
jest tzw. prawo ziemi.

9 Wymień trzy obowiązki obywatela zapisane w Konstytucji RP. ( ... / 2 p.)

10 Przeczytaj tekst i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Ustawa z dnia 2 kwietnia 2009 r. o obywatelstwie polskim (fragmenty)

1. Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy co najmniej jedno z rodziców
jest obywatelem polskim.
2. Małoletni nabywa obywatelstwo polskie przez urodzenie, w przypadku gdy urodził się na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, a jego rodzice są nieznani.
3. Za obywatela polskiego uznaje się cudzoziemca przebywającego nieprzerwanie na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej co najmniej od 3 lat na podstawie zezwolenia na osiedlenie się […].
4. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może nadać cudzoziemcowi obywatelstwo polskie.
Źródło: http://prawo.sejm.gov.pl/.

Nabycia obywatelstwa polskiego zgodnie z prawem krwi dotyczy przepis oznaczony cyfrą
A. 1. B. 2. C. 3. D. 4.
11 Podaj nazwę organu władzy, który decyduje o uznaniu cudzoziemca za obywatela polskiego. ( ... / 1 p.)

12 Do podanych opisów przyporządkuj właściwe określenia. ( ... / 1 p.)

1. Osoba pochodzenia polskiego, powracająca A. prawo krwi

z obczyzny do Polski w celu osiedlenia się B. paszport
na stałe. C. naturalizacja
2. Dokument potwierdzający związek między D. prawo ziemi
obywatelem a państwem. E. repatriant
3. Zasada, zgodnie z którą dziecko nabywa F. obywatelstwo
obywatelstwo w chwili urodzenia po G. cudzoziemiec
przynajmniej jednym z rodziców.

Grupa B | strona 2 z 6
13 Zapoznaj się z zamieszczonym wykresem i wykonaj polecenie. ( ... / 1 p.)

Czy i jak często zdarza się, że odczuwa Pani/Pan dumę z tego, że jest Polką/Polakiem?

Źródło: http://www.cbos.pl/.

Oceń, czy podane stwierdzenia są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest
fałszywe.

Odsetek osób, które na postawione pytanie udzieliły odpowiedzi Raczej rzadko,

1. P F
był niższy w 2010 r.
W latach 2010–2016 wzrósł odsetek badanych, którzy często odczuwają dumę
2. P F
z tego, że są Polakami.
W 2010 r. odsetek osób, które udzieliły odpowiedzi Praktycznie nigdy, był o 5
3. P F
procent wyższy niż w 2016 r.

14 Podaj trzy przykłady działań, które można uznać za tzw. patriotyzm gospodarczy. ( ... / 2 p.)

15 Wymień nazwiska trzech osób obywatelstwa polskiego, które swoją postawą rozsławiają Polskę na ( ... / 1 p.)
całym świecie. Wybierz reprezentantów różnych dziedzin, np.: sportu, kultury i literatury, polityki czy
nauki.
16 Wyjaśnij, jak rozumiesz współczesny patriotyzm. ( ... / 1 p.)

17 Wskaż postawy i zachowania, które są przejawami patriotyzmu. ( ... / 1 p.)

A. Znajomość przesłości własnego państwa. D. Poszanowanie prawa.
B. Sumienna nauka i praca. E. Wywieszanie flagi z okazji świąt narodowych
C. Wywyższanie swojego narodu ponad inne nacje. F. Bezkrytyczna miłość do ojczyzny.
18 Przeczytaj tekst i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Przodkowie Jarka przybyli na ziemie polskie w XVIII w. Jego rodzina na co dzień posługuje się dwoma
językami – polskim i niemieckim. Babcia Jarka cieszy się, że wszystkie sprawy w urzędzie gminy może
załatwić w języku niemieckim. Pisanie w języku polskim sprawia jej duże trudności.
Babcia Jarka korzysta z praw przyznanych w Polsce
A. mniejszościom narodowym i etnicznym. C. cudzoziemcom o statusie uchodźcy.
B. obywatelom państw sąsiednich. D. przedstawicielom Polonii.
19 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Mniejszość narodowa to
A. grupa ludzi zamieszkujących terytorium danego C. grupa ludzi zamieszkujących terytorium danego
państwa i odróżniających się od większości państwa i wyróżniających się na tle całego
społeczeństwa wykształceniem. społeczeństwa ze względu na odmienne język,
kulturę, pochodzenie.
B. grupa ludzi odróżniających się od większości D. obywatele danego państwa przebywający poza
społeczeństwa przez wyznawanie odmiennej religii. jego granicami.

Grupa B | strona 3 z 6
20 Przyporządkuj do wymienionych rodzajów mniejszości odpowiednie przykłady. ( ... / 1 p.)

1. Mniejszość etniczna A. Tatarzy

2. Mniejszość narodowa B. Niemcy
C. Żydzi
D. Łemkowie
E. Ukraińcy

21 Oceń, czy podane zdania są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest ( ... / 1 p.)
fałszywe.

Współczesną Polonię tworzy około 2,1 miliona Polaków mieszkających poza

1. P F
granicami kraju.
Mniejszości narodowe mieszkające w Polsce mogą tworzyć własne instytucje
2. P F
społeczne i religijne.
Polskie prawo gwarantuje mniejszościom narodowym swobodę posługiwania
3. P F
się językiem narodowym.
Spośród krajów Europy Zachodniej najwięcej Polaków mieszka we Włoszech i
4. P F
w Hiszpanii.

22 Wskaż właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Emigrantem jest
A. osoba, która powróciła do kraju ojczystego. C. osoba, która wyjechała na wakacje za granicę.
B. cudzoziemiec, który chce zamieszkać w danym D. osoba, która opuszcza swój kraj na stałe.
kraju.
23 Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz cechę, która odróżnia mniejszość narodową od mniejszości ( ... / 1 p.)
etnicznej.
Art. 2
1. Mniejszością narodową, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie
następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty narodowej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i
ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie. [...]
3. Mniejszością etniczną, w rozumieniu ustawy, jest grupa obywateli polskich, która spełnia łącznie
następujące warunki:
1) jest mniej liczebna od pozostałej części ludności Rzeczypospolitej Polskiej;
2) w sposób istotny odróżnia się od pozostałych obywateli językiem, kulturą lub tradycją;
3) dąży do zachowania swojego języka, kultury lub tradycji;
4) ma świadomość własnej historycznej wspólnoty etnicznej i jest ukierunkowana na jej wyrażanie i ochronę;
5) jej przodkowie zamieszkiwali obecne terytorium Rzeczypospolitej Polskiej od co najmniej 100 lat;
6) nie utożsamia się z narodem zorganizowanym we własnym państwie.
Źródło: Ustawa z dnia 6 stycznia 2005 r. o mniejszościach narodowych i etnicznych oraz o języku
regionalnym, http://isap.sejm.gov.pl/.
A. Dążenie do zachowania własnego języka, kultury i C. Zamieszkiwanie terytorium państwa polskiego
tradycji. przez co najmniej wiek.
B. Wyróżnianie się na tle polskiego społeczeństwa ze D. Utożsamianie się z narodem posiadającym własne
względu na odmienne język, kulturę i tradycję. państwo.

Grupa B | strona 4 z 6
24 Przeczytaj tekst źródłowy i zaznacz właściwe dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
Dużym wydarzeniem, które gromadzi Polaków z New Jersey i z Nowego Jorku, jest Parada Pułaskiego. Raz
w roku w pierwszą niedzielę października parada przemierza Piąta Aleję w Nowym Jorku. Tego dnia aleja
jest „własnością” Polaków. Kolory dominujące to czerwień i biel. Pojawiają się także ludowe akcenty. Jest to
dzień jedności, bliskości i wsparcia między Polakami. Nie widać różnic społecznych, zazdrości, egoizmu,
które na co dzień są nam bliskie. W paradzie biorą udział starzy, młodzi, dzieci - słowem wszyscy, którzy
czują się Polakami.
Źródło: K. Dewera, Polonia w New Jersey i w New York, www.magazynpolonia.pl.
Członków Polonii z rodakami żyjącymi w ojczyźnie nie łączy
A. szacunek do symboli narodowych. C. udział w tych samych uroczystościach
patriotycznych.
B. tożsamość narodowa. D. tradycja narodowa.
25 Do każdego typu mniejszości mieszkających w Polsce przyporządkuj trzy spośród wymienionych ( ... / 2 p.)
przykładów. W tym celu wpisz litery we właściwe rubryki tabeli.
Mniejszości narodowe Mniejszości etniczne

....... ....... ....... ....... ....... .......

A. Niemcy B. Tatarzy C. Żydzi D. Białorusini E. Karaimi F. Romowie

26 Przeczytaj tekst źródłowy. Na podstawie zawartych w nim informacji zaznacz stwierdzenia, które ( ... / 1 p.)
opisują przyczyny powstania w społeczeństwie podziału „my” – „oni”.
Stereotypy wiążą się z kategoryzacją. Aby mówić o „czarnych przestępcach”, „głupich blondynkach” czy
„matkach Polkach” niezbędne jest wcześniejsze wyselekcjonowanie takiej grupy. Stwarzamy kategorię,
szufladkę w naszym umyśle, do której wrzucamy osoby do niej pasujące. W ten sposób powstają grupy.
Istnieją grupy, do których sami należymy, uważając je za grupy własne, oraz te, do których nie należymy i
których częścią się nie czujemy – czyli grupy obce. To jest właśnie moment powstania podziału JA − MY –
ONI, gdzie „ja” należę do pewnych grup, zgadzam się z nimi, mam podobne motywy i cechy. Razem
stanowimy więc „my”, które jest przeciwstawne do „oni”. [...] Z tej zależności wynikają daleko idące
konsekwencje − mamy skłonność do faworyzowania własnej grupy, [...] mamy potrzebę pozytywnej
samooceny. Nie ma więc w tym nic dziwnego, że aby ją zaspokoić, umniejszamy wartość innych grup.
Źródło: K. Piotrowska, Rzecz o stereotypach, www.racjonalista.pl.
A. Wyróżniamy i podkreślamy znaczenie grup, do D. Członkowie jednej grupy kierują się podobnymi
których należymy. motywami i celami.
B. Lekceważymy pozytywne cechy grup, do których E. Postrzegamy rzeczywistości przez pryzmat
nie należymy. stereotypów i kategoryzujemy innych ludzi.
C. Umniejszamy ważność grup, do których należymy.
27 Przyporządkuj podanym terminom (1−3) właściwe wyjaśnienia (A−D). ( ... / 1 p.)

1. Szowinizm A. Niechęć lub wrogość w stosunku do innych ludzi wynikająca ze

2. Nacjonalizm strachu przed obcymi.
3. Ksenofobia B. Uwielbienie dla własnego narodu połączone z niechęcią, a nawet
nienawiścią wobec innych nacji.
C. Przekonanie o wrodzonej wyższości jednej rasy ludzkiej nad innymi.
D. Przekonanie, że członkowie społeczeństwa powinni przedkładać
interes własnego narodu ponad inne sprawy.

28 Wyjaśnij, czym był Holokaust. ( ... / 1 p.)

29 Wymień dwa skutki skrajnej ksenofobii i nietolerancji. ( ... / 1 p.)

30 Wymień trzy przyczyny nietolerancji wobec osób o odmiennych poglądach. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona 5 z 6
31 Zaznacz cechy stereotypu. ( ... / 1 p.)
A. Przedstawia innych tylko w negatywnym świetle. D. Ma zabarwienie emocjonalne.
B. Odznacza się trwałością. E. Jest przekonaniem pewnej grupy osób.
C. Ma charakter uogólnienia. F. Opiera się na wynikach wieloletnich badań.
32 Wskaż postawy charakterystyczne dla nacjonalizmu i patriotyzmu. ( ... / 1 p.)

1. Patriotyzm A. Działanie na rzecz rozwoju społeczności lokalnej.

2. Nacjonalizm B. Podporządkowanie praw obywatelskich interesom narodu.
C. Pogląd, że naród ma prawo rozwijać się kosztem innych nacji.
D. Przekonanie, że naród jest najwyższą wartością.
E. Postawa obywatelska i prospołeczna.
F. Poszanowanie innych narodów i ich kultury.

1. ..................., 2. ...................

Grupa B | strona 6 z 6