Professional Documents
Culture Documents
Analiza Termiczna Żelbetowych Komin
Analiza Termiczna Żelbetowych Komin
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
pola temperatur ma znaczący wpływ na wartości na- naną z cegły szamotowej „C1” grubości 25 cm od pod-
prężeń występujących w żelbetowym płaszczu tego stawy do poziomu +30 m, a powyżej tego poziomu
typu obiektów. z cegły ceramicznej dziurawki grubości 12 cm, odpo-
Agresywne działanie spalin i zastosowane materiały po- wiadającej wytrzymałością obecnej klasie 15 [23].
wodują, że większość kominów tego rodzaju wybudo- Galerie obsługi znajdują się na poziomach +42,5, +87,5,
wanych przed rokiem 1990 bardzo szybko traci warstwę +132,5 i +178,8 m. Termoizolację trzonu stanowi warstwa
termoizolacji położoną pomiędzy wewnętrzną wymu- wełny żużlowej o grubości 6cm do poziomu +70 m, 4 cm
rówką a płaszczem komina. Brak termoizolacji powo- pomiędzy +70 m a +90 m i 4 cm od poziomu +90 m
duje narażenie betonu trzonu komina na temperatury do +150 m. Na ostatnich 30 m rolę termoizolacji pełni
wyższe niż przewidywane na etapie projektu, powodu- warstwa szkła piankowego szarego grubości 4 cm.
jąc zwiększenie naprężeń termicznych w trzonie; jest
to przyczyną rozwarcia rys i penetracji spalin oraz kon- 3. Zmiany stanu technicznego komina w świetle
densatu w głąb płaszcza. Wysoka kwasowość konden- badań w latach 2000-2010
satu spalin powoduje zmianę odczynu betonu trzonu,
a co za tym idzie osłabienie ochronnego działania wy- Podczas eksploatacji komina w latach 1975-2010 ele-
wieranego przez beton na stal zbrojeniową, powodując menty jego konstrukcji ulegały postępującej korozji. War-
korozję zbrojenia trzonu. Kwasowy odczyn kondensatu stwa wełny mineralnej doszczętnie skorodowała i bardzo
spalin i samych spalin sprzyja także karbonatyzacji be- szybko przestała pełnić swoją funkcję. Trzon komina był
tonu, powodując zmiany w jego właściwościach mate- wielokrotnie remontowany z powodu licznych pęknięć,
riałowych [1, 2, 3 i 4]. rys i perforacji spowodowanych gromadzeniem się kon-
Stan techniczny komina ma również wpływ na charakte- densatu na wspornikach pomiędzy wymurówką i płasz-
rystyki dynamiczne konstrukcji. Wpływ degradacji płasz- czem komina. Postępująca karbonatyzacja spowodowa-
cza komina na jego częstotliwości drgań własnych anali- ła znaczący wzrost wytrzymałości na ściskanie betonu,
zowano w pracy [8]. Wykorzystano trzy warianty modelu z którego wykonany został komin, jednocześnie powo-
uwzględniające stopień degradacji konstrukcji. dując spadek jego odczynu poniżej 11.8pH, sprzyjając
W prezentowanej pracy, przyjmując trzy warianty mo- korozji zbrojenia [6]. W wewnętrznej warstwie żelbeto-
delu komina, w zależności od jego stanu technicznego, wego płaszcza komina, narażonej na bezpośredni wpływ
analizowano wpływ obciążenia termicznego w zależno- spalin, nastąpiły znaczne ubytki grubości betonu (śred-
ści od pory roku na stan naprężeń w konstrukcji. nio 1 cm grubości ścianki) [11,12,13].
P R Z E G LĄ D B U D O W LA NY 6/2015 83
70 LAT WYDZIAŁU INŻYNIERII LĄDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
350
300
200
50
0
4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 czas w h
10
gdzie:
0 Iβ – natężenie promieniowania słonecznego na daną
4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 czas w h
powierzchnię [W/m2],
Rys. 4. Wykres wysokości słońca nad horyzontem E – współczynnik absorpcji promieniowania słonecz-
nego,
84 P R Z E G LĄ D B U D O W LA NY 6/2015
70 LAT WYDZIAŁU INŻYNIERII LĄDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
110 - 120m 66,71 52,82 25,14 11,26 70,19 57,94 33,45 21,21 70,27 58,07 33,66 21,46
120 - 130m 65,05 51,11 23,37 9,46 68,35 56,19 31,87 19,72 68,38 56,24 31,97 19,83
130 - 140m 63,69 49,41 21,6 7,65 66,47 54,41 30,27 18,21 66,49 54,43 30,31 18,26
140 - 150m 61,69 47,62 19,64 5,6 64,26 52,05 27,63 15,42 64,28 52,08 27,69 15,47
150 - 160m 59,54 44,94 15,94 1,39 59,55 45,01 15,62 1,52 59,61 45,03 15,68 1,56
160 - 170m 58,05 43,39 14,28 -0,3 58,09 43,44 13,89 -0,11 58,15 43,47 13,92 0,07
170 - 180m 56,6 41,86 12,6 -2,07 56,61 41,87 12,17 -2,03 56,66 42,05 12,21 -1,95
(4)
w którym: (5)
αn – współczynnik napływu ciepła dla wewnętrznej stro- w której:
ny wykładziny [W/m2K];
α0 – współczynnik odpływu ciepła dla zewnętrznej po- (6)
wierzchni trzonu [W/m2K]; gdzie:
Tw – temperatura wewnętrzna,
130
125
dT dla modelu A, lato,
Tz – temperatura zewnętrznej.
120
115 strona nasłoneczniona Na podstawie wzoru (6) obliczono róż-
110
105 dT dla modelu A, zima, nicę temperatur między wewnętrzną
100
95
strona strona nasłoneczniona a zewnętrzną częścią trzonu komina
90
85
dT dla modelu C, lato, dla kolejnych metrów wysokości komi-
nasłoneczniona
80
75 na. Przykładowo na rysunku 6 pokaza-
dT dla modelu C, zima,
70 no zmiany różnic temperatur w oblicze-
dT [oC]
65 strona nasłoneczniona
60
55 dT dla modelu A, lato, niowych modelach „A” i „C”. Ilustrację
50
45
strona w cieniu ograniczono do modeli „A” i „C” z uwagi
40
35
dT dla modelu A, zima, na skrajne ich stany techniczne.
30 strona w cieniu
Wykresy wyraźnie ilustrują różnicę pomię-
25
20 dT dla modelu C, lato, dzy gradientem temperatur występującym
15 strona w cieniu
10 w zimie i w lecie w modelach „A” i „C”. Dla
5 dT dla modelu C, zima,
0 strona w cieniu szczytowych segmentów komina różni-
ce są nieznaczne ze względu na warstwę
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
110
120
130
140
150
160
170
180
P R Z E G LĄ D B U D O W LA NY 6/2015 85
70 LAT WYDZIAŁU INŻYNIERII LĄDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
110 - 120m 12 11,0 9,1 12,4 10,0 9,3 8 20,0 10,1 8,0 7,5
120 - 130m 12 8,0 12,5 9,0 7,2 6,8 8 20,0 10,1 8,0 7,5
130 - 140m 8 11,0 9,1 5,5 4,4 4,1 8 20,0 10,1 8,0 7,5
140 - 150m 8 9,0 11,1 4,5 3,6 3,4 8 20,0 10,1 8,0 7,5
150 - 160m 8 9,0 11,1 4,5 3,6 3,4 8 20,0 10,1 8,0 7,5
160 - 170m 8 9,0 11,1 4,5 3,6 3,4 8 20,0 10,1 8,0 7,5
170 - 180m 8 9,0 11,1 4,5 3,6 3,4 8 20,0 10,1 8,0 7,5
Tabela 3. Naprężenia w stali i betonie trzonu komina Tabela 4. Wartości rozwarcia rys w płaszczu komina
Naprężenia w stali [MPa] Naprężenia w betonie [MPa] Rozwarcie rys [mm]
Segment Segment
„A” „B” „C” „A” „B” „C” „A” „B” „C”
0 - 20m 11,334 12,241 13,034 5,775 6,237 6,641 0 - 20m 0,188 0,201 0,203
20 - 30m 12,982 13,891 14,670 5,361 5,736 6,058 20 - 30m 0,154 0,163 0,168
30 - 40m 13,115 13,771 14,558 5,731 6,018 6,361 30 - 40m 0,194 0,208 0,213
40 - 50m 14,938 15,984 16,731 5,233 5,599 5,861 40 - 50m 0,162 0,174 0,182
50 - 60m 14,477 15,288 16,649 5,152 5,441 5,925 50 - 60m 0,156 0,164 0,2
60 - 70m 14,157 15,120 15,997 5,323 5,685 6,015 60 - 70m 0,137 0,145 0,163
70 - 80m 11,336 12,243 12,583 4,688 5,063 5,204 70 - 80m 0,161 0,172 0,176
80 - 90m 9,073 9,708 10,162 4,274 4,573 4,787 80 - 90m 0,217 0,233 0,239
90 - 100m 7,371 7,740 8,477 4,277 4,491 4,919 90 - 100m 0,214 0,225 0,253
100 - 110m 4,633 4,957 5,235 4,023 4,305 4,546 100 - 110m 0,239 0,253 0,289
110 - 120m 1,832 1,935 2,034 3,588 3,789 3,983 110 - 120m 0,363 0,388 0,392
120 - 130m 0,094 0,100 0,105 3,142 3,356 3,519 120 - 130m 0,342 0,368 0,374
130 - 140m 0,052 0,056 0,060 2,569 2,775 2,954 130 - 140m 0,311 0,327 0,355
140 - 150m 0,039 0,042 0,044 1,938 2,074 2,190 140 - 150m 0,285 0,302 0,319
150 - 160m 0,0321 0,0331 0,034 1,5230 1,5687 1,691 150 - 160m 0,262 0,283 0,277
160 - 170m 0,0183 0,0187 0,019 1,4410 1,4698 1,513 160 - 170m 0,251 0,266 0,261
170 - 180m 0,0154 0,0160 0,016 0,7950 0,8268 0,819 170 - 180m 0,257 0,267 0,268
Δσ betonu B wzgl. A
1,400 mentach trzonu przedstawia tabela 1.
1,200 Δσ stali B wzgl. A
1,000 Δσ betonu C wzgl. A 4.3. Wyniki analizy numerycznej
0,800 Δσ stali C wzgl. A w zakresie statyczno-wytrzyma-
0,600
łościowym
0,400
Analiza statyczna modeli „A”, „B”
0,200
i „C” została wykonana z uwzględ-
0,000
nieniem stanu technicznego (ubytki
0 20 30 40 50 60 70 80 90 100 110 120 130 140 150 160 170
betonu [8]) oraz wpływu naprężeń
Wysokość [m]
termicznych. Do analizy wybrano
Rys. 7. Różnice naprężeń pionowych w betonie i stali trzonu komina (model B „model dla okresu letniego” ze wzglę-
względem A i C względem A) du na występowanie wyższych tem-
86 P R Z E G LĄ D B U D O W LA NY 6/2015
70 LAT WYDZIAŁU INŻYNIERII LĄDOWEJ POLITECHNIKI KRAKOWSKIEJ
A R T Y K U ŁY P R O B L E M O W E
Wapno-Gips, nr 3/1995
nowym płaszczu komina. [4] Kańka S., Materiałowe i eksploatacyjne uwarunkowania trwałości
Analizy numeryczne wykazały też zwiększenie się sze- żelbetowych kominów przemysłowych. Praca doktorska. Politechnika
rokości rozwarcia rys w płaszczu komina (tab. 4.), spo- Krakowska, Kraków 2012
wodowane znacznym wzrostem temperatury betonu [5] Lechman M., Ocena wpływu nierównomiernego nasłonecznienia
w rozpatrywanych modelach „A”, „B” i „C”. na konstrukcje kominów żelbetowych i murowanych. Prace Instytutu
Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, nr 78, Wrocław 2000
Przykładowo zależność wzrostu rozwarcia rysy w mo- [6] Oruba R., Analiza wpływu uszkodzeń na sztywność i właściwości
delu „C” od zmiany temperatury betonu trzonu wraz dynamiczne żelbetowych kominów przemysłowych. Praca doktorska,
z linią trendu pokazano na rysunku 8. Politechnika Krakowska, Kraków 1994
[7] Oruba R., Oddziaływanie środowiska przemysłowego i eksploatacji
górniczej na bezpieczeństwo żelbetowych kominów przemysłowych.
5. Podsumowanie Rozprawy Monografie 211. Wydawnictwa AGH, Kraków 2010
[8] Tatara T., Ratajewicz B., Wpływ stanu technicznego komina żelbe-
Wyniki analizy numerycznej przedmiotowego komina towego na jego właściwości dynamiczne, „Inżynieria i Budownictwo”,
ukazują zmniejszenie różnicy temperatur między war- nr 1/2015
stwami płaszcza oraz wzrost naprężeń w zbrojeniu i be- [9] Zych M., Naprężenia termiczne w dojrzewającym betonie ściany
zbiornika żelbetowego, Czasopismo Techniczne z.12 – Środowisko
tonie dla modeli „B” i „C”. W porównaniu z modelem z. 1-Ś/2007, ISSN 0011-4561, str. 191-208
„A”, gradienty temperatur modeli „B” i „C” zmniejszyły [10] Praca zbiorowa, Budownictwo betonowe, tom XIII – Zbiorniki,
się o ok. 4%, powodując nagrzanie zewnętrznej warstwy zasobniki, silosy, kominy i maszty. Arkady, Warszawa 1966
płaszcza i zmiany w naprężeniach panujących w trzo-
nie komina. Bezpośredni wpływ ma na to brak izolacji WYKORZYSTANE MATERIAŁY
termicznej, w modelach „B” i „C”, doszczętnie skoro- [11] Ocena stanu technicznego żelbetowego komina H = 180 m
w Elektrociepłowni nr 2 w Zakładach Koksowniczych „Zdzieszowice”.
dowanej przez spaliny.
Politechnika Krakowska, Kraków 2000
Wzrost temperatury żelbetowego płaszcza podczas eks- [12] Ocena stanu technicznego żelbetowego komina H = 180 m
ploatacji powoduje zwiększenie rozwarcia rys i postę- w Elektrociepłowni nr 2 w Zakładach Koksowniczych „Zdzieszowice”.
pujące rozszczelnienie komina [5]. Dodatkowo wzrost Politechnika Krakowska, Kraków 2005
temperatury może spowodować odkształcanie się sta- [13] Ocena stanu technicznego żelbetowego komina H = 180 m
w Elektrociepłowni nr 2 w Zakładach Koksowniczych „Zdzieszowice”.
li zbrojeniowej, a w efekcie utratę przyczepności zbro- Politechnika Krakowska, Kraków 2010
jenia i zniszczenie otuliny. [14] ISO 4354:2009 Wind actions on structures
Naprężenia w betonie i stali zbrojeniowej w modelach [15] PN-EN 1991-1-1:2004 Eurokod 1 – Oddziaływania na konstrukcje.
„B” i „C” nie przekraczają dopuszczalnych normowych Cz. 1-1: Oddziaływania ogólne. Ciężar objętościowy, ciężar własny,
wartości [17], ale postępująca korozja i utrata grubości obciążenia użytkowe w budynkach
[16] PN-B-03004:1988 Kominy murowane i żelbetowe – Obliczenia
ścian trzonu mogą spowodować ich przekroczenie. statyczne i projektowanie
Celem precyzyjnego określenia obecnego stanu komi- [17] PN-B-03254:2002 Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone –
na konieczna jest analiza termowizyjna i ponowne po- Obliczenia statyczne i projektowanie
branie próbek płaszcza, co pozwoli ocenić rzeczywisty [18] PN-EN 1992-1-1:2008 Eurokod 2 – Projektowanie konstrukcji
z betonu – Część 1-1: Reguły ogólne i reguły dla budynków
rozkład temperatur w betonie podczas pracy komina
[19] PN-EN 13084-1:2007 Kominy przemysłowe wolno stojące.
oraz określić postęp korozji. Część 1: Wymagania ogólne
[20] PN-EN 13084-2:2007 Kominy wolno stojące. Część 2: Kominy betonowe
BIBLIOGRAFIA [21] PN-EN 13084-4:2006 Kominy wolno stojące. Część 4: Wykładziny
[1] Fiertak M., Kańka S., Postęp destrukcji betonu trzonu komina ener- murowane. Projektowanie i wykonanie
getycznego. Materiały XII Konferencji Naukowo-Technicznej KONTRA, [22] PN-77B-02011 Obciążenie wiatrem
Zakopane 2000 [23] PN-EN 771-1 Wymagania dotyczące elementów murowych –
[2] Fiertak M., Kańka S., Ocena stopnia destrukcji materiałów w żel- Część 1: Elementy murowe ceramiczne
betowych kominach energetycznych. Inżynieria i Budownictwo, nr [24] http://manual.midasuser.com/EN_TW/Gen/761/whnjs.htm, sier-
7-8/1995 pień 2010
P R Z E G LĄ D B U D O W LA NY 6/2015 87