MACIERZE

Definicja 1:
Macierza rzeczywista wymiaru m × n, gdzie m, n ∈ N, nazywamy
prostokatna tablice zlożona z m ∗ n liczb rzeczywistych,
ustawionych w m wierszach i n kolumnach.
Typy macierzy

1. Macierz zerowa
2. Macierz kwadratowa
3. Macierz diagonalna
4. Macierz jednostkowa
5. Macierze trójkatne
▶ dolna (dolnotrójkatna)
▶ górna (górnotrójkatna)
6. Macierz transponowana
Dzialania na macierzach

▶ Dodawanie macierzy
▶ Odejmowanie macierzy
▶ Mnożenie macierzy przez skalar

Przyklady:
Wlasności dodawania macierzy i mnożenia macierzy przez
liczbe

Niech A, B, C beda macierzami tego samego wymiaru, oraz niech

α, β beda liczbami rzeczywistymi.
Wówczas:
1. A + B = B + A
2. (A + B) + C = A + (B + C)
3. A + 0 = 0 + A = A
4. A + (−A) = 0
5. α(A + B) = αA + αB
6. (α + β)A = αA + βA
7. 1 ∗ A = A
8. (αβ)A = α(βA)
Iloczyn macierzy

Macierz A można pomnożyć przez macierz B tylko wtedy, gdy

liczba kolumn macierzy A jest równa liczbie wierszy macierzy B.

Niech A jest wymiaru m × n i B wymiaru n × s, wówczas C = AB

wymiaru m × s.

Przyklad:
Wlasności iloczynu macierzy

1. Niech macierz A ma wymiar m × n, a macierze B i C wymiar

m × s. Wówczas:A (B+C)=A B + A C
2. Niech macierze A i B maja wymiar m × n, a macierz C
wymiar n × s. Wówczas: (A + B)C= AC +BC
3. Niech macierz A ma wymiar m × n, a macierz B wymiar n × s
oraz niech α bedzie liczba rzeczywista. Wówczas:
(Aα)B=A(αB)=αAB
4. Niech macierz A ma wymiar m × n, macierz B wymiar n × s,
a macierz C wymiar s × t. Wówczas: (AB)C=A(BC)
5. Niech macierz A ma wymiar m × n. Wówczas: AIn = Im A
Rzad macierzy

Definicja 2:
Rzedem macierzy A nazywamy maksymalna liczbe liniowo
niezależnych wektorów (wierszy lub kolumn) tej macierzy i
oznaczamy przez rzA.

Definicja 3:
Rzad macierzy jest to najwyższy stopień niezerowego wyznacznika
kwadratowej podmacierzy (minora) tej macierzy (najwyższy
stopień jej nieosobliwej podmacierzy)
W praktyce obliczanie rzedu macierzy sprowadza sie do
przeksztalcenia macierzy A do postaci bazowej, przy pomocy
operacji elementarnych.
Rzad macierzy

Definicja 4:
Postać bazowa macierzy (macierz bazowa) dla macierzy A:

gdzie Ik jest macierza jednostkowa stopnia k, zaś 01 i 02 sa

macierzami zerowymi.

Twierdzenie 1:
Każda macierz A można za pomoca ciagu operacji elementarnych
przeksztalcić do macierzy bazowej, która zawiera podmacierz
jednostkowa stopnia k. Wtedy rzA = k. (Stopień k macierzy
jednostkowej I otrzymanej w lewym górnym rogu macierzy określa
rzad macierzy).
Przeksztalcenia elementarne dla obliczania rzedu macierzy
Rzad macierzy

Przyklady:
Wyznacznik macierzy

Definicja 5: Wyznacznikiem macierzy kwadratowej nazywamy

funkcje, która każdej macierzy rzeczywistej kwadratowej A = (aij )
przyporzadkowuje liczbe rzeczywista det A. Funkcja ta określona
jest wzorem indukcyjnym:
1. Jeżeli A ma stopień n = 1, to det A = a11 ;
2. Jeżeli macierz A ma stopień n, to
det A = ai1 Di1 + ai2 Din + · · · + ain Din lub
det A = a1j D1j + a2j D2j + · · · + anj Dnj
gdzie 1 ≤ i, j ≤ n , a symbol Dij oznacza dopelnienie algebraiczne
elementu aij .
Wyznacznik macierzy

Definicja 6:
Dopelnieniem algebraicznym elementu aij macierzy A nazywamy
liczbe
Dij = (−1)i+j det Aij
gdzie Aij oznacza macierz stopnia n − 1 otrzymana z macierzy A
przez skreślenie i-tego wiersza i j-tej kolumny.
Obliczanie wyznaczników

1. Wyznacznik stopnia 2 - wzór

2. Wyznacznik stopnia 3 - metoda Sarrusa
3. Wyznaczniki stopnia wiekszego niż 3 – metoda zwana
rozwinieciem Laplace’a
4. Wyznaczniki dowolnego stopnia – sprowadzanie do macierzy
dolno lub górnotrójkatnej (W tej metodzie wykorzystujemy
wlasności wyznaczników)

Przyklady:
Wlasności wyznaczników

1. Wyznacznik macierzy kwadratowej zawierajacej kolumne

(wiersz) zlożona z samych zer jest równy 0
2. Wyznacznik macierzy kwadratowej majacej dwie (dwa)
jednakowe kolumny (wiersze) jest równy 0
3. Wyznacznik macierzy kwadratowej zmienia znak, jeżeli
przestawimy miedzy soba dwie kolumny (dwa wiersze)
4. Jeżeli wszystkie elementy pewnej kolumny (wiersza) macierzy
kwadratowej zawieraja wspólny czynnik, to czynnik ten można
wylaczyć przed wyznacznik tej macierzy
5. Wyznacznik macierzy kwadratowej, w której elementy pewnej
kolumny (wiersza) sa sumami dwóch skladników jest równy
sumie wyznaczników macierzy, w których elementy tej
kolumny (wiersza) sa zastapione tymi skladnikami
Wlasności wyznaczników

6. Wyznacznik macierzy nie zmieni sie, jeżeli do elementów

dowolnej kolumny (wiersza) dodamy odpowiadajace im
elementy innej kolumny (wiersza) tej macierzy przemnożone
przez dowolna liczbe
7. Wyznaczniki macierzy i macierzy transponowanej sa równe
8. Wyznacznik macierzy trójkatnej jest równy iloczynowi jej
elementów diagonalnych
9. Wyznacznik iloczynu macierzy jest równy iloczynowi
wyznaczników det(AB) = det A det B
Operacje elementarne dla obliczania wyznaczników
Definicja 7:
Macierza nieosobliwa nazywamy taka macierz kwadratowa A, dla
której det A ̸= 0.