OCENA RYZYKA

Ryzyko zawodowe
na stanowisku
pilarz-drwal
Metoda matrycy ryzyka
wg Polskiej Normy
PN-N-18002:2011
dla niemierzalnych
czynników
środowiska pracy

Różnorodność prac
wykonywanych przez pilarza-
-drwala sprawia, że ocena
ryzyka zawodowego tego
stanowiska jest złożona i musi
uwzględniać szereg czynników
mających charakter zagrożeń
zawodowych.
Z
akres prac wykonywanych przez pila-
rza-drwala obejmuje zadania z dzie-
dziny zagospodarowania lasu, pozy-
skiwania i transportu drewna oraz
eksploatacji i obsługi urządzeń technicznych
wykorzystywanych przy wykonywaniu tych
robót. Już sama próba przedstawienia stano-
wiska pracy pilarza-drwala oddaje wyjątkową
specyfikę prac, jakie wykonywane są przez
tych pracowników, a ich charakter powoduje,
że są to przede wszystkim prace szczególnie
niebezpieczne.

mgr inż. Jacek Chudzicki
starszy specjalista ds. BHP,
inspektor ochrony przeciwpożarowej
Charakterystyka
stanowiska pracy
Jednym z podstawowych elementów charak-
terystyki pracy pilarza-drwala jest określenie
jego stanowiska pracy. Ogólną definicję sta-
nowiska pracy odnajdziemy w Rozporządze-
niu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 roku w sprawie ogólnych
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy [3].
W pierwszej kolejności należy zwrócić uwa-
gę na § 2 ust. 7b cytowanego rozporządzenia,
gdzie zdefiniowano miejsce pracy, którym
jest przestrzeń wyznaczona przez pracodaw-
cę, do której pracownik ma dostęp w związku

12 Promotor 11-12/2023

Z ARTYKUŁU
DOWIESZ SIĘ:
• jaki zakres prac należy
do obowiązków pilarza-drwala,
• jakie szkolenia musi odbyć
pracownik na tym stanowisku
pracy,
• z jakimi zagrożeniami spotyka się
pilarz-drwal podczas codziennej
pracy.
z wykonywaną pracą, a następnie na regula-
cje zawarte w § 2 ust. 8 tego rozporządzenia,
w którym zdefiniowano pojęcie stanowiska
pracy. Stanowiskiem pracy jest zatem prze-
strzeń pracy wraz z wyposażeniem w środki
i przedmioty pracy, w której pracownik lub
zespół pracowników wykonuje pracę. Z kolei,
mając na uwadze zakres wykonywanych prac
przez pilarza-drwala, które w ogóle dotyczą
zagospodarowania lasu, pozyskania i trans-
portu drewna oraz eksploatacji i obsługi róż-
nych maszyn i urządzeń technicznych, należy
przyjąć, że w głównej mierze miejscem pracy
jest otwarta przestrzeń leśna, teren zalesiony,
drogi leśne, pasy przeciwpożarowe, jak również
pobocza dróg w pobliżu lasu, a także tereny łąk
i pól przeznaczonych do zalesiania, jak również
inne tereny, na których prowadzone są prace
przez pilarzy-drwali. Co do stanowiska pracy,
będzie nią przestrzeń, w której wykonywana
jest praca. Ze względu na zmienny charakter
lokalizacyjny, przestrzeń pracy będzie również
zmienna ze względu na zmienne położenie
przedmiotów pracy. Definicje nie należą w tym
przypadku do prostych, jednak są bardzo waż-
ne dla określenia charakterystyki zagrożeń
w środowisku pracy.
Zakres prac wykonywanych
na stanowisku pilarz-drwal
Na podstawie § 2 i § 22 Rozporządzenia Mi-
nistra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2006 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu
gospodarki leśnej [5], należy przyjąć, że pod-
stawowy zakres prac pilarza-drwala dotyczy
okrzesywania, przerzynki, zrywki drewna,
usuwania drzew poprzez ich ścinkę i obala-
www.behapowcy.com
OCENA RYZYKA
nie. Należy również wziąć pod uwagę regula-
cje § 7 przywołanego rozporządzenia [5], gdzie
wskazano, że w przypadku prac polegających
na zagospodarowaniu lasu do kompetencji za-
dań pilarza-drwala należą także prace polega-
jące na zbiorze szyszek, nasion i pędów drzew.
Maszyny, narzędzia
i sprzęt pomocniczy
na stanowisku pilarz-drwal
Do realizowania swoich zadań pilarz-drwal mo-
że wykorzystywać między innymi następujące
maszyny, narzędzia i sprzęt pomocniczy:
1. narzędzia ręczne: siekierki, piły ręczne,
obcinarki, kosy ręczne, tasaki, kliny, liny,
łańcuchy;
2. narzędzia mechaniczne: pilarki spalinowe,
kosy spalinowe, przycinarki spalinowe;
3. maszyny wielooperacyjne: maszyny ścin-
kowo-układające, maszyny ścinkowo-zryw-
kowe, maszyny okrzesująco-przerzynające
(procesory), maszyny ścinkowo-okrzesują-
co-przerzynające (harwestery), samojezd-
ne rąbarki z pojemnikami na zrąbki;
4. sprzęt pomocniczy: pojazdy mechaniczne
do transportu, podnośniki mechaniczne,
drabiny, pomosty, inny sprzęt pomocniczy.
Szkolenia
na stanowisku pilarz-drwal
Równie charakterystyczne, jak miejsce pracy
pilarza-drwala jest podejście do procesu przy-
gotowania i dopuszczenia do pracy każdego
z pracowników na tym stanowisku. Podczas
przygotowania pracownika do pracy bardzo
dużo uwagi należy poświęcić wiedzy na temat
organizacji pracy. Obowiązkiem pracodawcy
zatrudniającego pilarzy-drwali, który wynika
z § 7 cytowanego już wcześniej Rozporzą-
dzenia w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy wykonywaniu niektórych prac
z zakresu gospodarki leśnej [5], jest każdora-
zowe informowanie każdego z pracowników
o organizacji pracy przed jej rozpoczęciem.
Jest to szczególnie ważne w aspekcie prac
szczególnie niebezpiecznych.
Wskazany obowiązek koresponduje z zapisami
§ 81 cytowanego wcześniej Rozporządzenia
Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie
ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy [3]. Obowiązek informacyjny dotyczący
organizacji pracy jest uzupełnieniem zapisów
13
OCENA RYZYKA
Czynniki fizyczne
na stanowisku pilarz-drwal
stanowią podstawową
grupę zagrożenia
wraz z zagrożeniami
psychofizycznymi.
art. 94 pkt 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r.
Kodeks pracy [6], gdzie pracodawca jest zo-
bowiązany do zaznajamiania pracowników
podejmujących pracę z zakresem ich obowiąz-
ków, sposobem wykonywania pracy na wyzna-
czonych stanowiskach oraz ich podstawowymi
uprawnieniami na zajmowanym stanowisku
pracy. Natomiast § 16 i § 21 Rozporządzenia
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy wykonywaniu niektórych prac z zakre-
su gospodarki leśnej [5] obowiązki informa-
cyjne i szkoleniowe zaostrzają, zastrzegając,
że możliwość wykonywania pracy na drzewach
stojących, jak również prac z wykorzystaniem
pilarki, mają wyłącznie pracownicy, którzy
ukończyli z wynikiem pozytywnym szkolenie
obejmujące zagadnienia z zakresu sposobów
bezpiecznej pracy, budowy, zastosowania i ob-
sługi osprzętu pomocniczego, użytkowania
i obsługi pilarki, zasad ratownictwa wysoko-
ściowego, jak również bezpieczeństwa i higie-
ny pracy przy eksploatacji pilarki oraz innych
zagadnień praktycznych prowadzonych w wa-
runkach terenowych.
Ze względu na to, że przepisy szczegółowe,
którymi w tym przypadku są postanowienia
zawarte w Rozporządzeniu w sprawie bezpie-
czeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu
niektórych prac z zakresu gospodarki leśnej [5],
w żadnym stopniu nie wykluczają ogólnych
obowiązków w zakresie szkoleń w dziedzinie
bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie § 6
Rozporządzenia w sprawie szkolenia w dzie-
dzinie bezpieczeństwa i higieny pracy [4],
pracodawca jest zobowiązany do zapewnie-
nia dla rozpoczynających pracowników na sta-
nowisku pilarz-drwal szkolenia wstępnego,
a w toku zatrudnienia szkolenia okresowego
dla pracowników zatrudnionych na stanowi-
14
skach robotniczych. Zgodnie z § 15 ust.1 Roz-
porządzenia w sprawie szkolenia w dzie-
dzinie bezpieczeństwa i higieny pracy [4],
szkolenie okresowe pracowników zatrudnio-
nych na stanowiskach robotniczych przepro-
wadza się w formie instruktażu, nie rzadziej
niż raz na 3 lata, ale w przypadku stanowiska
pilarza-drwala ze względu na charakter wyko-
nywanych przez tych pracowników czynności,
mających charakter prac szczególnie niebez-
piecznych, szkolenie okresowe powinno być
realizowane nie rzadziej niż jeden raz w roku.
Identyfikacja zagrożeń
charakterystycznych
na stanowisku pilarz-drwal
Identyfikacja zagrożeń zawodowych na stano-
wisku pilarz-drwal jest uzależniona od zakre-
su zadań wykonywanych przez pracowników
zatrudnionych na tych stanowiskach w po-
szczególnych zakładach pracy. Zagrożenia
te są zatem efektem występujących warunków
środowiska pracy i zakresu wykonywanych
czynności i są klasyfikowane jako zagrożenia
czynnikami fizycznymi, chemicznymi, biolo-
gicznymi i psychofizycznymi, które ze względu
na oddziaływanie na pracowników mają cha-
rakter niebezpieczny, szkodliwy i uciążliwy.
Mając na uwadze różnorodność zagrożeń
zawodowych charakterystycznych dla stano-
wiska pilarz-drwal autor dokonał próby ich
usystematyzowania. W tab. 1 zostały przed-
stawione czynniki fizyczne, biologiczne, che-
miczne i psychofizyczne z uwzględnieniem
szczególnych zagrożeń dla tego stanowiska.
Czynniki fizyczne
Czynniki fizyczne na stanowisku pilarz-drwal
stanowią podstawową grupę zagrożenia wraz
z zagrożeniami psychofizycznymi. Czynniki
fizyczne o charakterze mechanicznym, któ-
re dotyczą przemieszczających się maszyn
i pojazdów w warunkach terenowych, reali-
zowanym transportem w przestrzeni leśnej,
polnej, drogach leśnych i innych nieutwar-
dzonych terenach, są elementarnymi zagro-
żeniami. Następnie należy wskazać zagroże-
nia czynnikami fizycznymi, które są związane
z występowaniem ruchomych, niestabilnych,
spadających przedmiotów pracy, jak również
występowanie ruchomych, ostrych części na-
rzędzi napędzanych mechanicznie. Należy
Promotor 11-12/2023

podkreślić, że praca na tym stanowisku zwią-
zana jest także z narażeniem na takie czynniki
fizyczne jak drgania mechaniczne, hałas i pyły.
To szerokie spektrum czynników fizycznych
w pewien komplementarny sposób współist-
nieje z czynnikami psychofizycznymi, które
mają charakter obciążający w sposób statycz-
ny i dynamiczny. Warto podkreślić, że sposo-
by wykonywania pracy na tym stanowisku,
w szczególności z wykorzystaniem narzędzi
przenośnych, stanowią duże obciążenia wyni-
kające w dużej mierze z wymuszonej pozycji
ciała oraz obciążeń ruchowych.
Zagrożenia chemiczne
Według oceny autora tego artykułu, marginal-
ne znaczenie mają na tym stanowisku zagro-
żenia chemiczne, do których w subiektywnym
procesie kwalifikacji zagrożeń można zaliczyć:
etylinę, olej napędowy, olej silnikowy, smary
maszynowe lub smary ogólnego zastosowa-
nia. Pomijanie tego zagrożenia związanego
ze szkodliwymi konsekwencjami dla zdrowia
lub życia pracownika wynika z intencyjnego
charakteru wykonywanych czynności z udzia-
łem paliw i substancji smarujących oraz mini-
malnego czasu narażenia, wynikającego z po-
mocniczego procesu uzupełnienia niewielkich
ilości paliwa lub oleju, a także smarowania
części roboczych narzędzi mechanicznych
niewielkimi porcjami smarów. W przypadku
stosowania się do podstawowych zasad bez-
pieczeństwa zalecanych przez producenta pa-
liw i smarów nie stanowią one szkodliwości,
a w pomocniczym procesie pracy również nie
wpływają na poziom bezpieczeństwa. Stawia-
nie tych substancji w świetle zagrożenia dla
człowieka może stanowić nadużycie, które
w szacowaniu ryzyka zawodowego będzie
miało nieznaczący poziom. W przypadku nie-
zastosowania się przez pracownika do zaleca-
nych środków ochrony, konsekwencje nie będą
stanowiły dla pracownika istotnych szkodliwo-
ści lub drastycznego zagrożenia. Odmiennie
sytuacja będzie wyglądała w takich procesach
pracy, w których paliwo lub smar są podstawo-
wymi przedmiotami pracy.
Natomiast obecność paliwa i oleju napędowe-
go należy w ocenie ryzyka zawodowego dla
stanowiska pilarza-drwala rozpatrywać przez
pryzmat zagrożenia o charakterze pożarowym
w sytuacji nieodpowiedniego składowania lub
www.behapowcy.com
Ocena ryzykA
zaniedbań w zakresie utrzymania porządku.
Warto zaznaczyć, że wykorzystywanie w pracy
pilarza-drwala urządzeń spalinowych powo-
duje powstawanie i miejscowe gromadzenie,
często w nadmiarze, określonych ilości spa-
lin silnikowych. Występowanie spalin w tym
przypadku jest sytuacją, która tylko w pew-
nych okolicznościach może być niebezpieczna
i szkodliwa. Z uwagi na to, że stanowisko pracy
zorganizowane jest na terenie zewnętrznym,
gdzie występuje jego naturalne przewietrza-
nie, to w sytuacji wykonywania pracy w blisko-
ści rury wydechowej silnika spalinowego urzą-
dzenia obsługiwanego ręcznie lub w miejscu
pracy, gdzie mogą gromadzić się miejscowo
spaliny, stają się one zjawiskiem niebezpiecz-
nym. W długim okresie mogą one być zjawi-
skiem szkodliwym. W tym przypadku spali-
ny występujące na stanowisku pracy mogą
trafiać do układu oddechowego pracownika.
W ocenie ryzyka zawodowego takie zagroże-
nia powinny być brane pod uwagę. W sytuacji
niebezpieczeństwa narażenie na spaliny może
prowadzić do zmian stanu psychofizycznego
pracownika, a w sytuacji szkodliwości może
inicjować powstanie lub rozwój różnorodnych
chorób ze względu na skład chemiczny spalin
(np. tlenek węgla, węglowodory, tlenek azotu,
tlenki siarki, ołów, sadza, dym, ciężkie związki
organiczne w fazie ciekłej itp.).
Zagrożenia biologiczne
Charakterystycznymi zagrożeniami na stano-
wisku pilarz-drwal są zagrożenia biologiczne.
Narażenie na ten rodzaj czynników wynika
z wykonywania pracy w środowisku natural-
nym, a w szczególności w miejscach wystę-
powania niebezpiecznych mikro- i makroor-
ganizmów.
15
OCENA RYZYKA

Metoda matrycy ryzyka dują wystąpienie określonych strat, to ocena

wg Polskiej Normy
PN-N-18002:2011
Metoda matrycy ryzyka wg normy PN-
-N-18002:2011 [1] jest metodą dwuparame-
trową. Parametrami ryzyka są możliwe skut-
ki, określane jako ciężkość następstw oraz
prawdopodobieństwo, z jakim skutki mogą
wystąpić. Szacowanie ciężkości i prawdopo-
dobieństwa może zostać określone w trzy- lub
pięciostopniowej skali w odniesieniu do każde-
go zidentyfikowanego zagrożenia. Przyjmując,
że ryzyko zawodowe jest prawdopodobień-
stwem wystąpienia niepożądanych zdarzeń
związanych z wykonywaną pracą, które powo-
ryzyka zawodowego będzie procesem ana-
lizowania tego ryzyka i wyznaczeniem jego
dopuszczalności [2].
W metodzie matrycy ryzyka wg Polskiej Nor-
my PN-N-18002:2011 szacowanie ryzyka jest
realizowane poprzez określenie ciężkości na-
stępstw, czyli skutków i prawdopodobieństwa
następstw, z jakimi mogą one wystąpić.
W tab. 2 przedstawiono szacowanie ciężko-
ści następstw oddziaływania poszczególnych
czynników wraz z charakterystyką tych skut-
ków. Ciężkość skutków została sklasyfikowana
w trzech grupach: następstwa o małej szko-
dliwości, szkodliwości i dużej szkodliwości.

upadek na tym samym poziomie – potknięcie, poślizgnięcie na nierównym,

mokrym lub wilgotnym podłożu – ściółce, gruncie, trawie, ośnieżonym
lub oblodzonym terenie

upadek na niższy poziom – drabiny i drabinki, podesty, nierówności terenu

uderzenie o nieruchome przedmioty podczas przemieszczania się

− gałęzie, pnie drzew, konary
Przemieszczanie się

uderzenie w wyniku upadku przedmiotów z wyższego poziomu

– upadające drzewa, upadające gałęzie, oderwane fragmenty ścinanych drzew
i fragmenty drzew sąsiadujących

przygniecenie przez ścinane i obalane drzewo, odłamane gałęzie,

upadek innego potrąconego drzewa przez ścinane

przemieszczające się i ruchome maszyny i urządzenia, przemieszczające się

Maszyny i urządzenia
transportowane drzewa i inne ruchome przedmioty pracy, elementy wyposażenia
techniczne, pozostałe
i przedmioty pracy znajdujące się w ruchu lub znajdujące się
czynniki mechaniczne
Czynniki fizyczne

w ruchu ich części obrotowe lub posuwiste

używane maszyny z krawędziami tnącymi i ostre narzędzia ręczne, np.: łańcuchy

Ostre krawędzie elementów
piły spalinowej, ostre krawędzie pił ręcznych, siekiery, noże, przecinaki
stałych, ruchomych
i luźnych środków
i przedmiotów pracy różnego rodzaju elementy ostre i wystające – fragmenty drzew, ostre
i wystające części drzew, gałęzi itp.

Hałas silnik spalinowy piły łańcuchowej, silnik kos spalinowych i kosiarek

pyły pochodzenia organicznego – podłoże gruntowe, stare drzewa, pył drzewny

Pył
wytwarzany w czasie ścinania drzew itp.

drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne (drgania

Drgania mechaniczne
miejscowe) – podczas pracy spalinowej pilarki łańcuchowej

zmienne warunki atmosferyczne – praca na wolnym powietrzu w okresie letnim

Mikroklimat – przegrzanie, udar słoneczny lub duża wilgotność powietrza i niska temperatura
w okresie zimowym – wyziębienie, odmrożenia

nieumyślne zaprószenie ognia – sucha ściółka leśna, suche liście lub inne materiały
łatwopalne pochodzenia naturalnego

Pożar nieodpowiednie magazynowanie etyliny lub oleju napędowego, jak również

uzupełnianie paliwa do silników spalinowych pilarek łańcuchowych, kos
spalinowych, kosiarek spalinowych, jak również maszyn wielooperacyjnych i sprzętu
pomocniczego

Tab. 1. Zagrożenia zawodowe charakterystyczne dla stanowiska pilarz-drwal

16 Promotor 11-12/2023
 OCENA RYZYKA

Mikroorganizmy laseczka tężca (Clostridium tetani)

występujące w lesie

biologiczne
Czynniki i na terenach otwartych laseczka zgorzeli gazowej (Clostridium perfringens)

Makroorganizmy kleszcze przenoszące boreliozę lub kleszczowe zapalenie mózgu

występujące w lesie
i terenach otwartych dzikie zwierzęta – żmije, lisy, wiewiórki, dziki itp.
chemiczne
Czynniki

Spaliny silników maszyn, urządzeń tlenki węgla, węglowodory i tlenki azotu

oraz sprzętu pomocniczego oraz pozostałe produkty spalania paliw

ręczne prace transportowe narzędzi i przedmiotów pracy

Obciążenia fizyczne
dynamiczne
przemieszczanie się w nierównym terenie – przeciążenia układu ruchu
psychofizyczne
Czynniki

utrzymywanie wymuszonej pozycji ciała

Obciążenia fizyczne
statyczne
utrzymywanie ciężkich narzędzi i innych środków pracy w rękach

warunki pracy – stała koncentracja i uwaga, narażenie na kontakt

Stres
z osobami trzecimi w lesie – kłusownicy i inne osoby

Tab. 1. Zagrożenia zawodowe charakterystyczne dla stanowiska pilarz-drwal – cd.

Po oszacowaniu ciężkości następstw kolejnym pracy. Tab. 6 zawiera wartości parametrów

ocenianym parametrem jest prawdopodo-
bieństwo ich wystąpienia. W tab. 3 zaprezen-
towano szacowanie prawdopodobieństwa
następstw, gdzie zostały one sklasyfikowane
jako mało prawdopodobne, prawdopodob-
ne i wysoce prawdopodobne. Tab. 3 zawiera
również charakterystykę dla poszczególnych
rodzajów prawdopodobieństwa.
W opisywanej metodzie matrycy ryzyka warto-
ściowanie szacowanego ryzyka przeprowadza
się poprzez odczytanie jego wartości z matrycy
w skali trzy- lub pięciostopniowej. Tab. 4 przed-
stawia wartościowanie ryzyka w skali trójstop-
niowej, a tab. 5 − wartościowanie w skali pię-
ciostopniowej dla niemierzalnych czynników
środowiska pracy.
ciężkości następstw i prawdopodobieństwa
dla zidentyfikowanych czynników zagrożenia
wraz z określonym wartościowaniem ryzyka
dla każdego z nich. Przeprowadzona analiza
wartości ryzyka dla poszczególnych czynni-
ków daje podstawy do podejmowania decyzji
dotyczących akceptacji poziomu ryzyka lub
podjęcia koniecznych działań w celu jego
zmniejszenia lub zapewnienia, że ryzyko zo-
stanie na akceptowalnym poziomie. Akcepto-
walny poziom ryzyka może w takim przypadku
wynikać z przyjętej przez organizację polityki
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz obowiązu-
jących wymagań przepisów prawa i norm [2].

Wyznaczenie
Podczas przygotowania
ryzyka zawodowego
dla stanowiska pilarz-drwal
pracownika do pracy
Szacowanie ryzyka dla stanowiska pilarz-drwal
przeprowadzono za pomocą metody matrycy
bardzo dużo uwagi
ryzyka wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011 [1]
z wartościowaniem w skali pięciostopniowej
należy poświęcić wiedzy
dla niemierzalnych czynników środowiska na temat organizacji pracy.
www.behapowcy.com 17
OCENA RYZYKA

Ciężkość następstw Charakterystyka

urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji

Mała szkodliwość
w pracy, są to sytuacje czasowego pogorszenia się stanu zdrowia

urazy i choroby, które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowo
Średnia szkodliwość
dolegliwości, które są związane z okresami absencji w pracy

urazy i choroby, które powodują ciężkie, długotrwałe lub stałe dolegliwości, jak również mogą
Duża szkodliwość
prowadzić do śmierci pracownika

Tab. 2. Szacowanie ciężkości następstw wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011

Prawdopodobieństwo Charakterystyka

następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności
Mało prawdopodobne
zawodowej pracownika

następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić nie więcej niż kilkakrotnie podczas okresu
Prawdopodobne (średnie)
aktywności zawodowej pracownika

następstwa zagrożeń, które mogą wystąpić wielokrotnie podczas okresu aktywności

Wysoce prawdopodobne
zawodowej pracownika

Tab. 3. Szacowanie prawdopodobieństwa następstw wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011

PN-N-18002:2011
Ciężkość następstw
3-stopniowa skala

Prawdopodobieństwo Mała Średnia Duża

Mało prawdopodobne Małe [1] Małe [1] Średnie [2]

Prawdopodobne (średnie) Małe [1] Średnie [2] Duże [3]

Wysoce prawdopodobne Średnie [2] Duże [3] Duże [3]

Tab. 4. Wartościowanie ryzyka w skali trójstopniowej wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011

PN-N-18002:2011 5-stopniowa skala Ciężkość następstw

Prawdopodobieństwo Mała Średnia Duża

Mało prawdopodobne Bardzo małe [1] Małe [2] Średnie [3]

Prawdopodobne (średnie) Małe [2] Średnie [3] Duże [4]

Wysoce prawdopodobne Średnie [3] Duże [4] Bardzo duże [5]

Tab. 5. Wartościowanie ryzyka w skali pięciostopniowej wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011

Ocena ryzyka zawodowego ma na celu popra-
wę warunków bezpieczeństwa i higieny pracy
na każdym stanowisku pracy.
Konieczność podejmowania
działań korygujących
Podstawowym celem oceny ryzyka jest jego
ograniczenie do jak najniższych możliwych
wartości lub zupełna neutralizacja. Uzyskane
wartości ryzyka dla poszczególnych czynni-
ków podlegają ocenie i analizie w aspekcie
możliwości poprawy warunków bezpieczeń-
stwa i zastosowania odpowiednich i adekwat-
nych działań profilaktycznych. W szczegól-
ności analiza ta jest konieczna w stosunku
do wartości ryzyka na poziomie dużym i bar-
dzo dużym. W tych przypadkach konieczne
jest natychmiastowe wprowadzenie działań
korygujących, zmniejszających lub eliminu-
jących ryzyko. Takie działania nie są możliwe
s. 22

18 Promotor 11-12/2023
 OCENA RYZYKA

Ciężkość Wartościowanie
Zagrożenie Prawdopodobieństwo
następstw ryzyka

upadek na tym samym poziomie małe wysokie średnie [3]

upadek na niższy poziom małe małe bardzo małe [1]

uderzenie o nieruchome przedmioty małe wysokie średnie [3]

upadek przedmiotów z wyższego poziomu duże małe średnie [3]

przygniecenie przez ścinane

duże małe średnie [3]
i obalane drzewo i jego fragmenty

przemieszczające się i ruchome maszyny i urządzenia duże małe średnie [3]

przemieszczane drzewa
duże małe średnie [3]
i inne ruchome przedmioty pracy

maszyny z krawędziami tnącymi

duże małe średnie [3]
i ostre narzędzia ręczne

hałas generowany przez silniki spalinowe

średnie średnie średnie [3]
pił łańcuchowych i innych

pyły pochodzenia organicznego duże średnie duże [4]

drgania miejscowe średnie wysokie duże [4]

zmienne warunki atmosferyczne średnie wysokie duże [4]

nieumyślne zaprószenie ognia duże małe średnie [3]

uzupełnianie etyliny do silników spalinowych duże małe średnie [3]

laseczka tężca (Clostridium tetani) duże małe średnie [3]

laseczka zgorzeli gazowej

duże małe średnie [3]
(Clostridium perfringens)

kleszcze przenoszące boreliozę lub kleszczowe

duże średnie duże [4]
zapalenie mózgu

agresja dzikich zwierząt średnie małe małe [2]

tlenki węgla, węglowodory i tlenki azotu

małe średnie małe [2]
oraz pozostałe produkty spalania paliw

ręczne prace transportowe duże średnie duże [4]

przemieszczanie się w nierównym terenie średnie średnie średnie [3]

długotrwałe utrzymywanie wymuszonej pozycji ciała średnie wysokie duże [4]

długotrwałe utrzymywanie ciężkich

średnie wysokie duże [4]
środków pracy w rękach

stała koncentracja i uwaga małe średnie małe [2]

Tab. 6. Analiza ryzyka zawodowego z wykorzystaniem metody matrycy ryzyka wg Polskiej Normy PN-N-18002:2011. Źródło:
opracowanie własne

www.behapowcy.com 21
OCENA RYZYKA
w każdym przypadku. Wobec tego podej-
s. 18
mowane są działania eliminujące zagrożenie
będące źródłem niebezpieczeństwa. Analiza
taka może być oparta na zasadzie technika-
-organizacja-ludzie, gdzie analizie zostaje pod-
dane ryzyko zawodowe dla danego stanowi-
ska pracy z punku widzenia bezpieczeństwa
rozwiązań i stosowanych maszyn i urządzeń
technicznych oraz ochrony zbiorowej, jako-
ści procesów zarządczych i organizacji pracy
na stanowisku, jak również funkcjonowania
człowieka na stanowisku pracy z jego moż-
Piśmiennictwo
1. PN-N-18002:2011 Systemy zarządzania bezpieczeństwem
i higieną pracy – Ogólne wytyczne do oceny ryzyka za-
wodowego. PKN, Warszawa 2011.
2. Ocena ryzyka zawodowego, red. A. Świeboda. Wydaw-
nictwo Wiedza i Praktyka Sp. z o.o., Warszawa 2015.
3. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia
26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bez-
pieczeństwa i higieny pracy (t.j. Dz.U. z 2003 r., nr 169,
poz. 1650 z poźn. zm.).
22
liwościami psychofizycznymi oraz możliwą
ochroną indywidualną.
Rodzaj podejmowanych działań w celu zmniej-
szenia lub eliminowania ryzyka zawodowego
na stanowisku pracy będzie miał zindywidu-
alizowany charakter dla każdej z organizacji.
Podsumowanie
Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pi-
larz-drwal jest kluczowym krokiem w zapew-
nieniu bezpieczeństwa pracowników pracu-
jących w leśnictwie i przemyśle drzewnym.
Stanowisko to wiąże się z wieloma potencjal-
nymi zagrożeniami, które wymagają odpo-
wiedniej analizy i właściwego zarządzania.
Skuteczna redukcja i minimalizowanie ryzyka
zawodowego na stanowisku pilarz-drwal wy-
maga stałego monitorowania i zapewnienia
odpowiedniego stanu technicznego wyko-
rzystywanych narzędzi, maszyn i pozostałych
urządzeń technicznych, właściwej organizacji
pracy, właściwego przygotowania pracowni-
ków czy odpowiednich środków ochrony in-
dywidualnej dostosowanych do zmieniają-
cych się warunków i sytuacji podczas pracy.
Zapewnienie bezpieczeństwa pracowników
m.in. poprzez właściwą ocenę ryzyka zawodo-
wego jest priorytetem, który ma istotny wpływ
na efektywność i skuteczność pracy w branży
leśnej i drzewnej. 
Więcej ocen ryzyka
zawodowego
znajdziesz na portalu:
4. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia
27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bez-
pieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 2004 r., nr 180, poz.
1860 z późn. zm.).
5. Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 sierp-
nia 2006 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy
przy wykonywaniu niektórych prac z zakresu gospo-
darki leśnej (Dz.U. z 2006 r., nr 161, poz. 1141).
6. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy
(t.j. Dz.U. z 2023 r., poz. 1465).
Promotor 11-12/2023