U K R A Y N A - R U S Y
Benim savaşım değil
İRİNA KUZNETSOVA
Vladimir Putin’in Ukrayna’da “özel bir askerî ope-
rasyon” başlattığına dair açıklamasını okuduğum-
da kendimi çok kötü hissettim.
Telefon ve televizyon ekranlarından kan revan
içinde kalmış siviller ve bombalanmış evlerin gö-
rüntüleri geçerken sarsıldım ve öfkelendim.
Putin’in ana dilim Rusçayı istismar etmesi beni
adeta fiziksel olarak yaraladı. Putin, Rusça konu-
şan insanların haklarını savunur gibi görünürken
aslında bu hakları çalıyor. Rusça benim ana di-
lim. Çocuklarımla Rusça konuşuyorum. Ve Rus-
çanın savaşın dili olmasını istemiyorum. Ama ma-
alesef öyle oldu.
Bu kelimeler Ukrayna’da ateş altında olan in-
sanları teselli etmeyecektir, biliyorum, ama benim
gibi Ruslar uzakta olsak da en azından sesimizi çı-
karabiliriz. Her şeyin başladığı 2014’te sesimi çı-
karmadığım için pişmanım.
Rusya’nın Kırım’ı ilhakı ve Rusya destekli ayrı-
lıkçıların Donbas bölgesinde bir savaş başlatma-
larının üstünden koca bir sekiz yıl geçti. Donbas
bölgesinden Ukrayna’nın daha huzurlu bölgeleri-
ne kaçan 1 buçuk milyon kişi bugün canlarından
ve evlerinden olma riskiyle karşı karşıya. Barış
umudunun tamamıyla tükendiğini hissediyorum.
Birçok Ukraynalının savaşmaya ve özgürlükle-
rini savunmaya hazır olduklarını biliyorum. Bir
Ukraynalı bana şunu yazdı: “Şu anda yaşanan-
A V E D Ü N Y A
lar gerçekten çok korkunç ama zafer bizim ola-
na kadar savaşacağız.” Bir başkası ise “bu, dikta-
törü durdurmak için son şans” dedi. Bunları sos-
yal medyada da hep tekrar ediyorlar. Gücü yeten-
ler orduya katılıyor. Sığınak inşa eden, ilkyardım
hizmeti veren, gıda temin edenler var. Yurtdışın-
daki Ukraynalılar sosyal medyadan dünyaya yap-
tırım ve hava desteği çağrısında bulunuyor ve des-
tek amaçlı para topluyorlar.
Ama karşı tarafta ön saflarda olmaya istekli pek
kimse göremiyorum. Belki de Kremlin’in yıllardır
istismar ettiği “kardeş” millet terimi sınırın öbür
tarafında ebeveynleri, kardeşleri ve arkadaşları
olan Ruslar için sahiden bir anlam taşıyor.
Belki de Ruslar korktukları ve kendilerini bek-
leyen makus talihten (daha az özgürlük, da-
ha fazla acı) çekindikleri için böyle davranıyor-
lar. Rusya’da yaşayan ihtiyar ebeveynlerim un
ve pirinç gibi temel gıda maddelerini stokluyor-
lar. Geçmişte birçok ekonomik kriz yaşadılar ve
bir önceki dönemin yaptırımlarından kötü etki-
lendiler. Bugün de rublenin iyice çakılmasından
endişelenen Ruslar paralarını çekmek için ban-
kaların önünde kuyruk oluyorlar. Bu savaş Rus
ekonomisini kesinlikle vuracak ve aylık ortalama
emekli maaşının 200 dolardan az olduğu bir ül-
kede zaten aşırı düzeydeki eşitsizliği daha da de-
rinleştirecek. 21
 EMİN ALTAN
Bazı Rus arkadaşlarımdan fazla endişelenme-
mem gerektiğini telkin eden, zira bu savaşın “Rus-
ya’yla Batı arasındaki bir politikadan ibaret oldu-
ğu ve muhtemelen yakında biteceğini” söyleyen
mesajlar aldım. Ya da haberlerin çok “yorucu” ol-
duğu, zira “Batı propagandası yapıldığını” söyle-
yen Rus arkadaşlarım oldu. Bazı Rus arkadaşlarım
ise savaştan başka bir seçeneğin kalmadığını zi-
ra Donbas bölgesindeki Rusların sekiz yıldır öldü-
rüldüğünü iddia ettiler – tıpkı St. Petersburg’taki
bir sokakta yer alan “bize başka seçenek bırakma-
dılar” yazılı Putin billboardu gibi. Rusların hepsi-
nin istisnasız Putin destekçisi olduğunu iddia edi-
yor değilim. Birçok Rus ya çok yoruldu ya korku-
dan yıldı ya da ülkedeki kesintisiz propaganda ya-
yınına yem oldular.
Rusçanın artık savaşın dili olduğunu görüyoruz
ve bunun sorumlusu Vladimir Putin.
Bunun yanısıra Rusça bir yalan dili haline geldi.
Putin, Rusya’nın “geleneksel değerler”i savundu-
ğunu iddia ediyor ama bu yalan. On binlerce Uk-
raynalı çocuğa ve aileye travma yaşatmakla han-
22 gi geleneksel değer savunulur? İnsanları bomba-
lardan kaçmak için metro istasyonlarında yatmak
zorunda bırakmak neyin nesidir? Bugün birçok
Ukraynalının savaş bölgelerinden kaçma şansı bi-
le yok.
Putin’in Rusya haritasını yeniden çizip bir impa-
ratorluğu yeniden kurmaya yönelik bağnaz arzusu
bütün bu insanları rahat ettirmeyi mi amaçlıyor?
Putin’in kendi saldırganlığını meşrulaştırmak üze-
re başvurduğu sözde-tarih yalanlarla dolu.
Rusya’da gerçek ile dezenformasyon arasında-
ki sınır uzun süredir belirsiz. Ailem ve ben, baş-
ka birçok insan gibi 20. yüzyılda Sovyetler Birli-
ği’nde yapılan korkunç uygulamaları hatırlıyo-
ruz. Kremlin ise milyonlarca Ukraynalıyı öldü-
ren bir kıtlıkla (Holodomar) ilgili temel gerçek-
leri inkâr ediyor. Çeçenistan’daki katliamlar, Bes-
lan’daki okul katliamı aklanıyor. Ama biz bunları
unutmadık. Son yılların gelişmeleri hepimizin gö-
zü önünde yaşandı – siyasi zulüm ve baskı gitgi-
de arttı, muhalif sesler susturuldu, Rusya’nın ön-
de gelen insan hakları örgütü Memorial kapatıldı.
Tarihsel gerçeğin adım adım inkâr edildiği ve si-
linmeye çalışıldığını gördük.
 Rusça korkunun dili oldu. Annemle babam te-
lefonda siyaset konuşmaktan korkuyorlar ve bu
konuda yalnız değiller. Kremlin ifade hürriyeti-
ni boğduğu için tanıdığım birçok Rus, fikirleri-
ni açıkça ifade etmekten korkuyor. Siyasetle ilgili
görüşlerini ifade etmek için Sovyet devrinin mut-
fak sohbetlerine geri döndüler.
Kremlin’in seçim mitinglerine ve Aleksey Na-
valni gibi siyasi mahkûmlara şiddet uyguladığı-
nı gördük. Putin Ukrayna’ya taarruzunu başlattığı
gün Rus devleti savaşı protesto eden Rusları yar-
gılamakla tehdit eden bir açıklama yayınladı.
Aynı gün sokaklara dökülen Rusların bu uya-
rıdan korkmadığını görmek ise beni sevindirdi.
Moskova’dan St. Petersburg ve Habarovsk’a bü-
tün Rusya’da protestolar düzenlendi. “Savaşa Ha-
yır”, “Kötülüğü Görüp Sessiz mi Kalacaksın?”,
“Suça Ortak Olma” yazılı afişler taşındı ve yakla-
şık 3 bin gösterici gözaltına alındı.
Bundan ibaret değil: Bazı Rus gazeteciler Uk-
rayna’nın işgalini açıkça kınadılar. Rus şöhretler
SSCB tarihin karanlığına karışmış gibi
görünse de, geçtiğimiz yüzyıla vurduğu
damga ve günümüzde süren etkisiyle,
hâlâ önemli bir araştırma alanı. Moshe
Lewin Sovyet Yüzyılı’nda, yakın zamana
kadar girilemeyen arşivlerdeki belgeler
üzerinde ayrıntılı bir araştırma yaparak,
tüm karmaşıklığıyla bu tarihin izini
sürüyor.
Moshe Lewin
Sovyet Yüzyılı
Çeviren: Renan Akman
Tarih Dizisi, 510 sayfa
www.iletisim.com.tr iletisim@iletisim.com.tr
de öyle. Tenis yıldızı Andrey Rublev bir ulusla-
rarası turnuvada kameranın merceğine kalemiy-
le “savaşa hayır” yazarken aktris Katerina Shpitsa
büyükannesinin bugünleri görmek yerine öldüğü
için kendisinin mutlu olduğunu ifade etti.
Bu, Rusya’da daha önce görülmedik bir şey.
Bu insanlar kelimeleriyle savaş makinesini dur-
duramayacaklarını biliyorlar. Ama Rusya’daki po-
püler bağımsız gazetecilerden Yuri Dud’un söyle-
diği üzere en azından onların çocukları ebeveyn-
lerinin Putin yönetiminin “emperyal deliliğini”
desteklemediğini bilecek. Çünkü onlar savaşın
değil barışın Rusçasını konuşuyorlar.
Rusya’dan 2014’te ayrıldım ve hür biçimde ne-
fes alıp konuşmayı öğrenmem yıllar aldı. Rus-
ya’da sınır kontrollerinden geçerken hâlâ tüy-
lerim diken diken oluyor. Bu satırları yazdıktan
sonra korkum daha da artacak. Ama şunu söyle-
mek zorundayım: Rusça asla savaşın dili olmama-
lı. Bu savaş benim savaşım değil.
İngilizceden çeviren BARIŞ ÖZKUL
vimeo.com/iletisim facebook.com/iletisimbirikim twitter.com/iletisimyayin
23