CUMHURİYET DÖNEMİNDE ROMAN

Cumhuriyet döneminde roman anlayışı belli başlıklar altında incelenmektedir.

► Milli Edebiyat Zevk ve Anlayışını Sürdüren Roman

►Bireyin İç Dünyasını Yansıtan Roman

►Toplumsal Gerçekçi Roman

►Modernist ve Posmodernist Roman

1) Millî Edebiyat Zevk Ve Anlayışını Sürdüren Eserler

Sanat hayatına Cumhuriyet öncesinde başlayan kimi sanatçılar Cumhuriyet Dönemi’nde de Millî Edebiyat
zevk ve anlayışı doğrultusunda roman ve hikâyeler yazmıştır.

 Dünya Savaşı, Millî Mücadele ile ilgili olaylar ve toplumun savaş sonrasındaki yaşamı anlatılmıştır.
 Halkın ve Anadolu insanının yaşam tarzı ile halk-aydın arasındaki ilişkiler konu olarak ele alınmıştır.
 Doğu-Batı çatışması teması işlenmeye devam edilmiştir.
 Yozlaşma, ahlaki bozulma, yanlış Batılılaşma ve hurafeler üzerinde durulmuştur.
 Atatürk ilkeleri çevresinde oluşan konular öne çıkarılmıştır.
 Halkı aydınlatma amacı güdülmüş, bu yüzden konuşma diline yakın, sade ve yalın bir dil tercih edilmiştir.
 Realizm akımının etkisinde kalınmış, Batılı tekniğe uygun eserler verilmiştir.
 Teknik bakımdan önceki dönemlere göre daha sağlam yapıtlar ortaya konmuştur.
 Maupassant tarzı (olay öyküsü) devam ettirilmekle birlikte Çehov tarzı (durum) öykülerin de ilk örnekleri
verilmeye başlanmıştır.
 Roman ve hikâyelerde millî unsurlar ön plana çıkarılmıştır.
 Millî Edebiyat Dönemi’nde Millî Edebiyat zevk ve anlayışı doğrultusunda eser veren kimi sanatçılar
Cumhuriyet’ten sonra da bu anlayışta yapıt vermeye devam etmiştir. Bu dönemde Millî Edebiyat zevk ve
anlayışını sürdüren sanatçılardan bazıları şunlardır: Mithat Cemal Kuntay, Aka Gündüz, Kenan Hulusi
Koray, Memduh Şevket Esendal, Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar, Reşat Nuri
Güntekin, Refik Halit Karay, Emine Işınsu, Sevinç Çokum...

Halide Edip Adıvar (1882-1964)

 Romanlarının vazgeçilmez ögesi "güçlü, karakterli ve fedakâr kadın" portresidir.
 Dil bakımından özensiz olan yazarın eserlerinde basit dil yanlışları görülür.
 Eserlerinde gözlem önemli bir yer tutar.
 Romanları ele aldığı konular bakımından üç grupta toplanabilir.

Tüm Eserleri
 Roman: Raik'in Annesi, Seviye Talip, Handan, Yeni Turan, Son Eseri, Mev'ud Hüküm, Ateşten Gömlek,
Kalp Ağrısı, Vurun Kahpeye, Zeyno'nun Oğlu, Sinekli Bakkal, Yolpalas Cinayeti, Tatarcık, Sonsuz Panayır,
Döner Ayna, Âkile Hanım Sokağı, Sevda Sokağı, Çaresaz, Hayat Parçaları.
 Hatıra: Mor Salkımlı Ev, Türk'ün Ateşle İmtihanı
 Hikaye: Harap Mabetler, Dağa Çıkan Kurt ve Kubbede Kalan Hoş Seda
 Oyun: Maske ve Ruh, Kenan Çobanları

Yakup Kadri Karaosmanoğlu (1889-1974)

  Millî Edebiyat ile Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatının en önemli yazarlarından biridir.
 Roman, hikaye, mensur şiir, tiyatro, anı gibi birçok türde eser verse de daha çok romancı olarak tanındı.
 Edebiyata Fecriati topluluğunda küçük hikayeler ve mensur şiirler yazarak başlar.
 Yazar, bu dönem hikayelerini "Bir Serencam" adlı kitapta toplar.
 1912'de Yahya Kemal ile "Nev-Yunanilik" adını verdikleri bir akım oluşturmaya çalışırlar. Bu akımın
temelinde Avrupa medeniyetinin kaynağı olan Yunan medeniyetine (eski Yunan klasiklerine) yönelme vardır.
 Sanatçı, özellikle 1916'dan sonra toplumcu bir çizgi izler. Balkan ve Birinci Dünya Savaşları ile gelen yıkım
onu Fecriati çizgisinden uzaklaştırır.
 Bu anlayışın ilk ürünü "Milli Savaş Hikayeleri" adlı kitabıdır.
 "Zoraki Diplomat" adlı eserinde elçilik görevleri sırasında yaşadıklarını, gözlemlerini ve düşüncelerini dile
getirdi.
 Asıl ününü yazdığı romanlarla elde etti.
 Romanlarında, Abdülaziz döneminden başlayarak 1950'li yıllara kadar geçen süredeki tarihî olayları ve
sosyal değişimleri konu almıştır.
 Kahramanları, zamanla değişen değerlere uyum sağlamakta zorlanan kişilerdir.
 Daha çok Balzac, Flaubert ve Zola gibi Fransız romancılardan etkilenen sanatçı realist bir çizgi izlemiştir.
 Sağlam bir cümle yapısına ve akıcı bir üsluba sahiptir.
Tüm Eserleri:
 Roman: Yaban, Kiralık Konak, Sodom ve Gomore, Bir Sürgün, Hep O Şarkı, Hüküm Gecesi, Nur Baba,
Ankara, Panorama
 Öykü: Bir Serencam, Rahmet, Milli Savaş Hikâyeleri
 Mensur Şiirler: Erenlerin Bağından, Okun Ucundan
 Anı: Zoraki Diplomat, Anamın Kitabı, Vatan Yolunda, Politikada 45 Yıl, Gençlik ve Edebiyat Hatıraları
 Tiyatro: Nirvana, Veda, Sağanak, Mağara
 Monografi: Ahmet Haşim, Atatürk

Reşat Nuri Güntekin (1889-1956)

 Görevi nedeniyle gezip dolaşma imkanı bulduğu Anadolu'yu ve Anadolu insanını eserlerinde büyük bir
başarıyla anlattı. Aşkı konu aldığı romanlarında bile kahramanların duygusal yaşamlarını ülke gerçeklerinden
soyutlamadan verir.
 Bu gezilerle ilgili izlenimlerini Anadolu Notları adıyla yayımladı.
 Bütün eserlerinde ince bir mizah duygusu kendini belli eder.
 Romanlarında güçlü gözlemciliğine dayanan bir realizm ve canlı bir üslûp vardır.
 Psikolojik tahlillerde başarılıdır.
 Romandan önce oyun yazarlığında tecrübe edinen Reşat Nuri, bütün romanlarını tiyatro metni olarak da
yazmıştır.
 Romanlarındaki kahramanları konuşturmada oldukça başarılıdır. (doğal diyaloglar)
 Romanlarındaki birçok kahramanı kendisi gibi Anadolu'da görev yapan memurlardır. (öğretmen,
kaymakam, doktor, asker, din adamı ...)
 Şöhretini Çalıkuşu romanıyla kazanmıştır.
 Tüm Eserleri:
Romanları: Çalıkuşu, Acımak, Yeşil Gece, Yaprak Dökümü, Değirmen, Dudaktan Kalbe, Harabelerin Çiçeği, Gizli
El, Damga, Akşam Güneşi, Bir Kadın Düşmanı, Kızılcık Dalları, Gökyüzü, Eski Hastalık, Ateş Gecesi, Miskinler
Tekkesi, Kavak Yelleri, Kan Davası, Son Sığınak.
Gezi Yazıları: Anadolu Notları I - II (Milli Eğitim Bakanlığı müfettişliği yıllarında Anadolu’ya yaptığı gezilerde kısa
notlar halinde tuttuğu yazıları daha sonra kitap haline getirmiştir.)
Hikayeleri: Tanrı Misafiri, Sönmüş Yıldızlar, Leyla ile Mecnun, Olağan İşler, Gençlik ve Güzellik, Eski Ahbap,
Roçid Bey, Boyunduruk
Tiyatroları: Hançer, Eski Rüya, Taş Parçası, Hülleci, Bir Yağmur Gecesi, Yaprak Dökümü, Eski Şarkı, Balıkesir
Muhasebecisi, Tanrıdağı Ziyafeti, Bu Gece Başka Gece.
Mithat Cemal Kuntay (1885 - 1956)
 Şair, yazar ve hukukçu.
 Şiirleri İkinci Meşrutiyet'ten sonra çeşitli dergilerde yayımlandı.
 Şiirlerinde sadece aruz ölçüsünü kullandı.
 Vatan, millet temalı epik-lirik şiirleriyle meşhurdur.
 "Üç İstanbul" romanında da yer verdiği Mehmet Akif ile tanışması, sanatı ve düşünceleri üzerinde etkili
olmuştur.
 Çınaraltı dergisinde yayımlanan son dönem şiirlerinde Yahya Kemal Beyatlı'dan da etkilendiği görüldü.
 Şiirlerini "Türk'ün Şehnamesinden" adlı kitapta topladı.
 Yalın bir dil kullandığı oyunlarında yurt sevgisi konusunu işledi.
 Şiir: Türk'ün Şehnamesinden (1945)
 Tiyatro: Kemal (1912), Yirmi Sekiz Kanun-ı Evvel (1918)
 Roman: Üç İstanbul (1938)

Aka Gündüz (1886-1958)

 Roman yazarı, şair, gazeteci, milletvekili.
 Şiir, tiyatro, hikâye, roman, mizah, hiciv gibi edebiyatın birçok türünde eser veren üretken bir sanatçıdır.
 Asıl şöhretini Millî Edebiyat Akımına katıldıktan sonra kazandı.
 Aka Gündüz, daha çok romancı kimliğiyle tanınmıştır.
 Kurtuluş Savaşı'nı konu aldığı Dikmen Yıldızı romanıyla ünlüdür.
 Devrinde geniş bir okuyucu kitlesi tarafından okunan popüler bir yazardır.
 Romanları genel olarak sanat kaygısı taşımayan tezli eserlerdir.
 Halka faydalı olmayı amaçlayan yazar, sade ve anlaşılır bir dil kullanmaya özen gösterdi.
 Genç Kalemler, Türk Yurdu, Halka Doğru ve Türk Sözü gibi dergilerde biçim ve içerik açısından Türkçülük
hareketine uygun eserler yazdı.
 Roman: Kurbağacık, Dikmen Yıldızı, Odun Kokusu, Tank-Tango, İki Süngü Arasında, Yaldız, Çapkın Kız,
Aysel...
 Hikaye: Türk Kalbi, Türk'ün Kitabı, Hayattan Hikayeler, Bu Toprağın Kızları
 Şiir: Bozgun, Çocuk Kitabı
 Tiyatro: Muhterem Katil, Yarım Türkler, Beyaz Kahraman, Köy Muallimi, Yılmazların İkizler, Yarım
Osman, Mavi Yıldırım, O Bir Devirdi

Emine Işınsu (1938-2021)

 Cumhuriyet dönemi roman, hikaye ve oyun yazarı.
 Annesi tanınmış yazar ve şair Halide Nusret Zorlutuna'dır.
 Günümüz romancılarından Pınar Kür ise kuzenidir.
  Anne ve babasının memur olmasından dolayı Türkiye'nin çeşitli bölgelerinde yaşadı.
 Dinî duyarlılığı yüksek ve milliyetçi bir ailede yetişen yazar kendisini "Elhamdülillah Türk Milliyetçisiyim"
diye ifade eder.
 Yükseköğrenimi tamamlamadan gazeteciliğe başladı.
 1967 yılında Yeni İstanbul gazetesinde tefrika edilen "Küçük Dünya" adlı eseri ilk romanıdır.
 Çeşitli gazete ve dergilerde yazarlık yaptı.
 Türk edebiyatında daha çok romancı olarak tanınmıştır.
 "Sanat sanat içindir" görüşünü reddeder. Onun için sanat, dünya görüşünü ve ideolojini anlatmak için bir
araçtır.
 Bu nedenle romanları daha çok tezli eserlerdir.
 Roman: Küçük Dünya, Azap Toprakları, Ak Topraklar, Sancı,Tutsak, Çiçekler Büyür, Canbaz, Kaf Dağının
Ardında, Alparslan, Atlıkarınca, Un coeur aux encheres, Cumhuriyet Türküsü, Nisan Yağmuru, Havva, Bir
Ben Vardır Bende Benden İçeri, Bukağı, Hacı Bayram, Hacı Bektaş, Bir Aile

MEMDUH ŞEVKET ESENDAL (1883-1952)

 Modern Türk öykücülüğünün en önemli isimlerindendir.
 “Çehov tarzı” denen durum öykücülüğünün öncüsüdür.
 Şiirle ilgilenmemiş, roman ve hikâye türlerinde
 eserler vermiştir.
 Yazılarında “Mustafa Memduh, Mustafa Yalınkat, M. Oğulcuk, İstemenoğlu” gibi takma isimler
kullanmıştır.
 Ayaşlı ve Kiracıları adlı romanıyla 1942 CHP Roman Yarışması’nda
 dereceye girmiştir.
 Hemen hemen bütün hikâyelerine sinen mizahının içinde oldukça belirgin bir ironik tavır vardır.
 Eserleri
Hikâye: Hava Parası, İhtiyar Çilingir, Kelepir, Mendil Altında, Otlakçı, Bir Kucak Çiçek, Bizim Nesibe, Gödeli
Mehmet, Güllüce Bağları Yolunda, Sahan Külbastısı, Veysel Çavuş, Gönül Kaçanı Kovalar.
Mektup: Kızıma Mektuplar, Oğullarıma Mektuplar, İkisinin Arasında, Korku, Gençlik, Temiz Sevgiler, Ev Ona
Yakıştı
Roman: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras, Vassaf Bey
Anı: Tahran Anıları ve Düşsel Yazılar

BAHAEDDİN ÖZKİŞİ (1928-1975)

 1959’da hikâyelerini Bir Çınar Vardı adlı kitapçıkta toplamıştır.
 Eserlerinde güçlü olan eşya betimleriyle dikkati çekmiştir.
 Osmanlı tarihiyle yakından ilgilenmiş, Köse Kadı
 ve devamı olan Uçtaki Adam adlı tarihî romanları kaleme almıştır.
 Köse Kadı adlı tarihî romanında Osmanlı Devleti’nin teşkilatçılığını anlatmıştır.
 Sokakta adlı romanıyla 1975 Peyami Safa Roman Yarışması’nda
 Başarı Ödülü almıştır.
 Göç Zamanı adlı eseriyle Türkiye Millî Kültür Vakfı Başarı Ödülü’ne layık görülmüştür.

MUSTAFA NECATİ SEPETÇİOĞLU (1932-2006)

 Roman, hikâye, oyun, destan türlerinde eserler vermiştir.

 Eserlerinde, Türk tarihini ve yaşadığı dönemdeki toplumsal yapıyı anlatmıştır.
 Anadolu fethini ve Türk devletinin kuruluşunu anlattığı romanları (Kilit, Anahtar, Kapı...) bir döneme ışık
tutmuştur.
 Gece Vaktinde Gündönümü ve Karanlıkta Mum Işığı ile 1980 yılında Türkiye Millî Kültür Vakfı Kültür
Armağanı’nı kazanmıştır.
  Oyun da yazan sanatçının Trampacılar adlı oyunu İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda (Mart, 1968) sahnelenmiş,
Büyük Otmarlar adlı oyunu ise hem sahnelenmiş hem de Avrupa Üniversiteler Arası Tiyatro Festivali’nde en
iyi oyun seçilmiştir.
 Eserleri
Roman: Kilit, Anahtar, Kapı, Konak, Çatı, Üçler-Yediler- Kırklar, Bu
Atlı Geçide Gider, Geçitteki Ülke, Darağacı, Ebemkuşağı, Sabır, Gece Vaktinde Gündönümü, Cevahir ile Sadık
Çavuş’un Buğday Kamyonu, Karanlıkta Mum Işığı, Güneşin Dört Köşesi, ..Ve Çanakkale
1 (Geldiler), ..Ve Çanakkale 2 (Gördüler), ..Ve Çanakkale 3 (Döndüler), Kutsal Mahpus, Yesili Hoca Ahmed
(üçleme), Sabır Ağacı
Hikâye: Abdürrezzak Efendi, Menevşeler Ölmemeli, Bir Büyülü Dünya ki
Oyun: Büyük Otmarlar, Trampacılar, Köprü, Yunus Emre, Son Bloklar
Destan: Yaratılış ve Türeyiş, Dedem Korkut’un Kitabı, Sonsuza
Uyanan Taşlar

REFİK HALİT KARAY (1888 – 1966)

 Deneme, fıkra, mizah, hiciv, roman ve hikâye türlerinde eserler vermiştir.
 Türkçeyi büyük bir ustalıkla kullanmıştır.
 Beyrut ve Halep’te 15 yıl sürgün hayatı yaşamıştır.
 Sürgün hayatında tanıdığı Anadolu’yu ve Anadolu dışındaki yerleri anlatmıştır.
 Tasvir ve tahliller bakımından zengin, sanatlı bir anlatımı vardır.
 Türk edebiyatında bir yazarın Anadolu’yu yakından tanıyarak, içinde bulunarak Anadolu’yu anlattığı ilk
hikâyeler olan Memleket Hikayeleri ile tanındı.
 Memleket edebiyatının asıl temsilcisidir.
 Aydede isimli mizah dergisini çıkarmıştır.
 “Kirpi” takma adıyla mizahi hicivler yazmıştır.
 Realizmden etkilenmiştir.
 Eserleri:
 Roman: Yezidin Kızı, Sürgün, Bugünün Saraylısı, Kadınlar Tekkesi, Yeraltında Dünya Var, İstanbul’un
İçyüzü, Çete, Nilgün
 Hikâye: Memleket Hikâyeleri, Gurbet Hikâyeleri
 Mizah: Kirpinin Dedikleri
 Tiyatro: Deli