= — leri dahe derin olan igtinia! mes'eleteriasitlestierek bir Yahudi mes'etesi heline geliriyor ve ona hallet- rekle bitin migkillein iginden gikacaklanm zannedi- yorlar Hakikatte:Yahuellige atfedilen bitin kusurlar in- sankiin milletlerarast -umemi Kusurlari ve bubranla- ‘adie: Kapitaliom, Kapital brikmesi, emperyalizm, fa- jacilik, icari sermaye, mistemlekecilik, ihtikér, mar Dahac ‘ba hédiseled meydana getirenterin en biyak kismt Yehudi degildir. Bunlan he tarihin hig bir devrinde ve ne bugin aif Yahodiler tmeydana getirmemistr (1). Fakat diger unsurlar gibi Yahudiler de bu iglerin iginde rol oynamighr. Eger rolleti daha biydkse, bu, dinya mikyasinda yayilms ol- tnalaraden ve tesantla karakterlerinden tier! gelmek- tedie ‘m) Yahudilige atfediten bitin meziyetler haki- atte insankifn yani bugtn igin milletlerarasi_medenk- yetin. meziyetleriir. Fayde gitmiyen iim (yahut iim igin itm), san'at, jeat, Kesif, teknik, kegifler ve jeatlarin yeryiizine ya {plmas, milletlerin ve mubtelif medeniyetterin birbirile Yemase gelmesi ve birbirinden istfadest, idealist insan- Jann yelismesi; antiklerikal, anti-feodal, anti-rejiyo- alist, antirasst, anticburjava, antikapitalist, antiem- pevyaist lah. batan bu hareketler yalnz Yahudilerden Sogmamabe, Yahudi olmiyanlar arasinda bunlann ta feftarlan daha goktur. Fakst Yahudi kavminin binye- 4H bu nevi fikilerin yaysimasina hizmet etmistr. )Yahudi taribinin tetkikig ve buginkti diinya ‘variyelinde Yehudi -mes‘elesinin incelenmesi; suurlu |i} Dib edie Gark Yahadlee Gs steak ne un cenit be ial mer =n ‘ve devin g6riglt bir cemiyet anlayisinda antisémite Yercketin Iizumsurlugun ve daha dogrosa bunum asl temeltiglimat mes'eleleri zaman zaman drimek ve felemek icin ileriadrlen bir sabe mesele (peeudo- Frablime) slowgont meydana ikea es Buginki dinya variyetinde end ice kapanen vve milelererast medeniyetin migtereky-mes’eleerai falletmek icin esas tedbirir dgenmeyen bir gemiyet tlsa ols ortagag artakalan veya geri bir cemivettr. Milletiraras: mes'elelere karg devekusu gibi gdzlerini SYumarak-kapal cemiyets, «cemaat»,colargis, veya -etnik zlimre> deniyor. ‘Saphesiz bir yahudi ctnik rimresi vardir, Fakat acaba bir Yahuci iki var mdi? Evet diye cevap ve- rirsek ona dahil olan bitin ferfdler ayni karakterleri gOstermekte midis? Isnanlar eger tek bir somatik vas: fa veya bir vasiflar mecmuuna gére tasnif edilecek olursa, segilen vasiflara uygun bir Yahudl yoktur ve ola maz. Bugin dledlebilen bu karakterler gok mahduttur ve hemen yok denecek kadar azde. Bunlar derinin, goriin veya saslann rengi,iskeletin buutlar ve nisbeti, kan guruplan igindeki mevki, yz bigimi ih die. Hal- bbuki bu Karakterlerden hig bii ideal tek bir tip. kur- clverisli deidir. Bundan dolays bugin limler len kat'l manada bir Yahuci arkt yoktur,nitekim a yoktur. Bununia bera- iin bir lngiliz veya Alman ber Yahudierin ekserisi Frans: veya Almanlarden daha Keolay tamlabilir ve bunlar da baglica dért bes tix pe irea edilebilic. Bunlardan iki tip arap ve ermeni i= pine yalanche. Diger ikisi daha orjnaldit ki Séphar’ Terde Akdeniz ve garp tipini, Aschkénasflerde imal lkavimlernin tipini gdsterir. Rus ve ismen Cermen Yahucileri umumiyetle bu tipe girerler. Rusyada Ya hudilerin bayak bir kim Rus, Tatar veya Mogo! tipi- ti gésterir. Ancak Berdicef ve Kisinef'deki Yahudiler Bent Isail Kéktine bagh Laldiklart igin lismen eski Arap tipini mubafaza etmekteditler ‘Nitckim Filistin Yahuelleride tip bakimindan bythe bir tecanllastalile géstermektedir. Hayfa, Yafa ve Te9 ‘Aviv Yahudileri Akdeniz ve simal tipini gbstermekio~ dao. oko blyak bir ihtlat mabsulédr-;Aneak Keser eki bir kabile eski Sami tipini muhafza etmeltedir. Biutan bu ahliler gdsterivor ki dir, Bu din, tarihinin muayyen bir devrinde helénistigue tesirlere tabi oldu ve bu suretle univer- selle din’ olmak istidadiny kazenmaga basladi. Batint Gsotérique sibri ananesinden baska bir sey olmyan kabbale ile, Yahudi rehiplerinin (rabbin) casulstique ine erg dindar bie reaksiyon olan hassidisme, Yahudi ini iginde dogan mistisirmin inkigaf ettigi istisnat ik harekettie Bilekis sal judazome, esas bakimindan mitten son- ra ve gentil (1) denilen hiristiyan caamatleri icerisinde ‘dafalmig Yahudilerin sivas birliginitemin etmek geklinde nil bir gaye ugrunda Talmad ile takviye ediimig olan bir nomistigue’den ibarettir. Sirf entellektiel olan ‘bu nomistique bugine kadar Yehudi Lavminin ablaki ve felsefi bir takim prensipler etrafnda toplanmasin: temin eth Judaieme nihayet intigar sahasiitibarle mill! bir indir. Ve Yahudi kavminin intigar ile beraber yayil- rmigtir. Yabudiler kendidinlerinde umumiyetle-pro- +33 — sélytisme’e meydan vermemislerdic. Ancak tarihin ba- 1 devirlerinde™ dogmus olan prosélytisme'in tesicleri mabdud kalmistir: fahoé den korkan gentler» ill Desert Yahudi hareketijirler. Judsiame't kabul eden Hazar ve Kim Tirkleri varsa'dabunlarda din daha {gok saray halkinda yayslmstr. Carat raliviligi ile, Ya- hhudilesmis Berberilerin mihim bir kism Arap istilé- ‘undan sonra islémiyeti kabul ettiler. Bugin judaisme’in kabul edilmesi Yehudilerin bulunduklart memleketlerde artik tek tanncihga bir dénig ded. Huldca bitin Karakterlerile Judateme mili bie din olarak gorilmektedi Mamafih bu noktada bir itirax yapslabilir. O da Yahuti dininin Garp memlekstlerinin bitin. Yahucile- inde ayni olmamasidir. Muteberler Mectisinin ve byte Sanhédrin'in 1806 kararian, Yahuciler “hakkinda big bir cebir edici kuvveti olmadigt halde, yine bir dere- ceeye kadar miessir olmadayeh. Birinci Napolyonun her trl danyevt ve mill endigeden uzak bir arasinda fark bust retle dogdu. Bu fark alelide kast vehimlerinden dog- ‘mus jtibari kelime farkindan gok esash bir fark id ‘$0, noktay; da igaret edelim ki, judaisme'in resmt veya yart resmt tegkilatt diginda, muayyen bir memle- kette umumiyetle kabul edilen’ ibadet gekillerinden bagka ibadetleri olan tegekkillere rastlanabilr. Nete- kim Fransada eonsistorial mezhep tegekkiili diginda clbrani>, «An'anevi, «Sarklv, «Sepharaditer, , «Ashkenazi» veya. »Polonya> mezhepleti ve te= ‘ekkulleri vardie. Miktarlen az olsa da meseld judaisme in protestanlan demek olan carate'leri de dince Ya Ihudi teldkk edebilecek miyie? Bunlar 767 tarihinde Faue ‘Falmud'y ve buna telkin eden rahipleri reddettibieri {gin asi! cemaatten aynimig olan Anah ben David'in mensuplen ii. [gin dogrusb, Kuimda, yasayan ve bie ism 14 gnc asirda oradan Grandik — Witeot tara findan Litvanyaya getirilen bu cemast irk bakimundan, Yabudi dei Professir: Bashmakof"un bu husustakitetkiklerinten nce, bunlarm & inci asir sonunda judaisme’t kabut eden Hazat tirklerinden geldigitabmin eviliyorda Sonradan, Ural - Altay gacebeleriin stilt zamaninca bu Kinmilar Komanlarla tist etter ve onlanin cil Terini, folklorlanns benimsediler. Din meselesi bir ta rafa biralilarak Kinmdaki bu -Karaimeler ve onlann tkrabes olan Litvanyahlar lehinge bir istisna yapilab Tir, Babice toplanmig ve miktarian bir kag ylzden fa: la olmyan Sameriyeliter (Samaritan) rafziligi hakkinda da farla bit sey s6ylemege zum yoktur. Yehudi dinine maheus sayslan Sdonet (Hitan) mies- sesesi hakikatte birgok °dinlerde migterektir. Afrika, ‘Amerika ve Polineryanin birgol evimlerinde ve eski Arabistanda meveut oldugu gibi isimiyet tarafindan ‘da benimsenmisti. Yalu Yabudilerin itart ie isl riyetteki hitan arasndaki fark, birincisinin dogduktan sekiz gin sonra yapilmas, ikincisinin umumiyette 8-10 Yeslan arasinda tatbik edilmesigir. Domuzun tabu sa- Juimasi, ban igkilere karst yasak, bazt oruclar ve hac bbakimindan ea yshuellikleislémiyet arasinda minase- betler vardir. Bu iki Sami dinin men’selerinde oldugu kadar inkigefinda da metafirik olmaktan ziyace dtinyevt Dir cemaat ve geriat dni olmalan aralaninda by bic te- zat bulunmadigin’ gésteri Bu ylzden Yahudiler Islam a~ leminde gok defa pek-fena karslanmamysir ve Yahu dllerden lslemiyete gegen bir cok tan kimse. var~ +35 dir. Sonradan bu ihtidelar simteler kalinde olmaga Destamisb Mt, Dit Hirstiyanhion dgincd astindanberi Ibranice arte Yahucilerin ana dili degilc. Mk dnce eomist. Bununis beraber Yahuiler a miza kadar 0, dint ve edebt el olarak kelmng, nihayet sioniste’let onu bug Filstinde tekrar yagayan_canlt bir dil haline getirmek hevesine digmislerdie. GOnde- lik hayatta Yahuciler preneip itbrile iginde yagachke lan. memicket clini kabul etmglerdt. Fakat zamanla cedebivatlari. ve eserlerini de o ulllerde meydana ge- tirerek daha tam jtibak etmiglerdic. Kitleler balinde muhaceret.etikleri zaman, yeni yerlestikleribir mem- “Tekette gok defa eskiden uvun bir middet oturduklan rmemlcketin diini de muhafaza etmigler ve bu suretle fana dill eskt Ogrendiler dil oldugu aide, igtimal rminasebetlerdeki dileri yeni memleketin dil clmustur. Bu suretle Ispanyadan Yalan. Sarka_mubaceret eden Yahusiler)Ispanyol yahudicesi yan Ispenyoteanin Dorulmus bir sekli olan ladino'yy, ve Almanyadan hic- ret eden Yahudiler de aiinyanin Bie gok yerlerinde Ya hhudi Almancast, yani yiddisch'i kullanmaktadielar. Bu- rnunla beraber ekseri memleketlerde Yahueller_bulun- uklary memleketin dint kallanmnagi tercihederler Matemadi hicretler yizinden biskag dil biden Sgren- dlikleripek goktur. Bu yizden Yahudiler arasinda ken liliginden bir polyglote'iueistidad hast! olmustur. Yahudiler siyast hitiyetlerini kazanarak iginde ya- sadiklan memleketin kiltérine imtbak ettiklerizaman- ‘dan itibaren yeni soyadian' almaga basledilar. Eski b-