You are on page 1of 6
ue ‘Falmud'y ve buna telkin eden rahipleri reddettibieri {gin asi! cemaatten aynimig olan Anah ben David'in mensuplen ii. [gin dogrusb, Kuimda, yasayan ve bie ism 14 gnc asirda oradan Grandik — Witeot tara findan Litvanyaya getirilen bu cemast irk bakimundan, Yabudi dei Professir: Bashmakof"un bu husustakitetkiklerinten nce, bunlarm & inci asir sonunda judaisme’t kabut eden Hazat tirklerinden geldigitabmin eviliyorda Sonradan, Ural - Altay gacebeleriin stilt zamaninca bu Kinmilar Komanlarla tist etter ve onlanin cil Terini, folklorlanns benimsediler. Din meselesi bir ta rafa biralilarak Kinmdaki bu -Karaimeler ve onlann tkrabes olan Litvanyahlar lehinge bir istisna yapilab Tir, Babice toplanmig ve miktarian bir kag ylzden fa: la olmyan Sameriyeliter (Samaritan) rafziligi hakkinda da farla bit sey s6ylemege zum yoktur. Yehudi dinine maheus sayslan Sdonet (Hitan) mies- sesesi hakikatte birgok °dinlerde migterektir. Afrika, ‘Amerika ve Polineryanin birgol evimlerinde ve eski Arabistanda meveut oldugu gibi isimiyet tarafindan ‘da benimsenmisti. Yalu Yabudilerin itart ie isl riyetteki hitan arasndaki fark, birincisinin dogduktan sekiz gin sonra yapilmas, ikincisinin umumiyette 8-10 Yeslan arasinda tatbik edilmesigir. Domuzun tabu sa- Juimasi, ban igkilere karst yasak, bazt oruclar ve hac bbakimindan ea yshuellikleislémiyet arasinda minase- betler vardir. Bu iki Sami dinin men’selerinde oldugu kadar inkigefinda da metafirik olmaktan ziyace dtinyevt Dir cemaat ve geriat dni olmalan aralaninda by bic te- zat bulunmadigin’ gésteri Bu ylzden Yahudiler Islam a~ leminde gok defa pek-fena karslanmamysir ve Yahu dllerden lslemiyete gegen bir cok tan kimse. var~ +35 dir. Sonradan bu ihtidelar simteler kalinde olmaga Destamisb Mt, Dit Hirstiyanhion dgincd astindanberi Ibranice arte Yahucilerin ana dili degilc. Mk dnce eomist. Bununis beraber Yahuiler a miza kadar 0, dint ve edebt el olarak kelmng, nihayet sioniste’let onu bug Filstinde tekrar yagayan_canlt bir dil haline getirmek hevesine digmislerdie. GOnde- lik hayatta Yahuciler preneip itbrile iginde yagachke lan. memicket clini kabul etmglerdt. Fakat zamanla cedebivatlari. ve eserlerini de o ulllerde meydana ge- tirerek daha tam jtibak etmiglerdic. Kitleler balinde muhaceret.etikleri zaman, yeni yerlestikleribir mem- “Tekette gok defa eskiden uvun bir middet oturduklan rmemlcketin diini de muhafaza etmigler ve bu suretle fana dill eskt Ogrendiler dil oldugu aide, igtimal rminasebetlerdeki dileri yeni memleketin dil clmustur. Bu suretle Ispanyadan Yalan. Sarka_mubaceret eden Yahusiler)Ispanyol yahudicesi yan Ispenyoteanin Dorulmus bir sekli olan ladino'yy, ve Almanyadan hic- ret eden Yahudiler de aiinyanin Bie gok yerlerinde Ya hhudi Almancast, yani yiddisch'i kullanmaktadielar. Bu- rnunla beraber ekseri memleketlerde Yahueller_bulun- uklary memleketin dint kallanmnagi tercihederler Matemadi hicretler yizinden biskag dil biden Sgren- dlikleripek goktur. Bu yizden Yahudiler arasinda ken liliginden bir polyglote'iueistidad hast! olmustur. Yahudiler siyast hitiyetlerini kazanarak iginde ya- sadiklan memleketin kiltérine imtbak ettiklerizaman- ‘dan itibaren yeni soyadian' almaga basledilar. Eski b- = 46 — anice Isimler yerl dil kaidelerins uygun gekiller ali Mesela Koken Fransada Cohen veya Cohen old. Ale manyada Kohn veya Kain, Rusyada Kogan veya Ko- Jan oldu, Tekaya Fransade feaie veya Yeaye olmustar. beanie isimlerin bazen mina iibarile tercimeleri aa olarak alinmisti, Mesela Juda (Yehuda) kabilesininto- fem olan Lobiya, Avrupa dillet iginde Lyon, Léon veya Loew ol. Schalom, Paz seklini aldi. Salamon Friedman oldu, Baruch adi mubtelifdillerde Benedict, Benedetti, Benoit veya Bennet! oldu. Yahut Tevratda Python, Baker, Peres veya Sibon aibiisimler Yanan, Ingiiz, ispanyol veya Fransiz dil Ye edebiyatindaki mukabillerini bulde. Yabut yeni be- hhimsenen dllerdeki baz kelimeler eski Ibran} isimle~ riyle birlegt. Mesel& Rosen, Berg. Heim veya Mann gibt ‘Almenca Kelimeler Ibranicedeki eski Rosch, Baruch Hicim, Menahem kelimelerinin enzeri oldugu igin on lan yerine Kullanimaga baslad:, Nitekim Fransada “Anselme, Carcon ve Rousin kelimeleri de ibranicede esti Amscllem, Gerson ve Rubin adlarin yerine geet. ‘Almanyadn Meyer veya Mannheim isimleri eski Meir veya Menahem adlariun yerini tutty, ‘Tam benzeri bulunmadifs zaman biie Pbranice isim sadece yabenes garimmiyen bir aksan ile benzetimis- tir: Meself Mardochée ve Barack kelimeleri Fransizes dda Mordae ve Barows halini almt. Prefes6r G. Kessler Alman Yabudilerininsoyads flmalarina dair yazdigy eserinde bu meseleyi derinles- tirdi (1). Ona gare Helenizm ve Roma devrinde Yahu- dllerishmlerini Yunanlilagtrmislar ve Latinlegtirmisler- Gir. Roma goktikten sonra tekrar esti soyadlanina Ondiler: Meseld.Alexadre isminin Sander olmas gibi. [176 Kester, —as Romadan sonra lspanya ve Portekize giden Yehudiler orada biiyik servetler ele gesiediler ve lspanysllar figinde eriditer. Ispanyoleayr kabul etliler, Hatta igle- inde huristivan olanlar da gokta. Fakat [spanye ve Portekiz 17 inci asirda siyast bitinlagind kaybedince Dbunlar tekrar Yahudi dinine girdiler. Hatta isimlerini yeniden Yabucilestirdiler, Ispanyadaki Yahudi digmane ingi neticesinde mukaceret eden ve Sefardim denen Yahuuller Amsterdam,-Hemburg, latanbal gibi ticaret- cee mibim gehirlere daguldlar. Isimlerini tamamen Ya huilesirdiler. Almanyaya gelenler, Sombart'i Yahu diler oe iltisad? hayat eserinde anlattygs gibi Almman- ‘yadaki ilk kapitalinmi yarattiar Biyik Frederik Siao memleketlerine daguimsg olan Yebudilerin oturduklari Polonye toprakienm —Alman- yaya bagladiktan sonra bu Yahudilerin gogu Alman- ‘ya iginde dag, isimleri vg soyadiars Almanlasmaga bagladi, EkseriYahudi isimler Almancaya terciime eadildi. MeseléBenjamin'i Wolf, Walf veya Walfman ‘yapblar. Bir kismi Almancaya mahsus olan kiigditme igaretini isimlerin sonuna taktier: Meselé £lias ach Elisher, Joseph adi Josel gekline girdi, Banari da ad= lanna benzer gebiller buldular: Mesela Baruh yerine Berger, yahut Leoi yerine Lieber gibi. Fakat bu Ale manlagma 19 uncu asir sonlaninda kesidi. Eski yahu- sll suura uyandh, ‘Alman Yahudiierinin soyad) meselesl, hemen he- ‘men Almanlarin soyad ile beraber bagladi ki, bu mes cle 12 inci asirdan sonra gérblir. Fakat Yahudller arasinda bu tesebbiiser resmi degildi. Ancak 19 uncu astin ilk yarsinda hikimet bitin Alman Yahucilerini soyadh slmaga mecbur etti: Benlan memleket adtar= rn bagina veya sonuna er, von getirerek adlar yap- tulars Regensbarger ve vor Regensburg gibi Franst filozoflanindaa bir asmunin mesela Durkin, Lévi-Brihl ve Meyerson'sn adlar: ou zatlarin kendileri Yeya soylannin Almanyadan sonra Fransaya , geemig, ‘lduklaria: g6stermektecir ‘Bundan sonta bie de Yahudiler baba adlarile soy fai almslavdit, Meeel& Ben David kelimesi Benda, Ben ‘Ark adi Benaris; Ben Soloms 2°h Benen gekinialenst. ‘Meshur Fransiz mubarrirlerinden julien Benda'min adin= da olduga gibi. ‘Alinan Yahudierinin aldiktan soyadiarin bi kas. da mestek veya karakleve igaret etmektedir. Fakat bu Gest Otekilerden gok azdir ve bitin bu adlar Alman- ‘Cavit: Meseld kilerei = Keller, Bugeayet = Getreder, ith, gibi. Kessler'e g6re onlarin aldklart soyadlarmin cen biiyik kms tesadifidir; veckoneabnea bu tarzda Soyadlan soysuzlastimaktadir. Profesor Kessler butet- Kkinde her ne kadar taraf@z oldugunu lave ediyarsa da Durada onlarin soylanim inkér ederek uydurme isimler almalerm tenkid géziyle gérlyor ve insanlarinen bl-, ilk gerefinin cedlerin?- dOgtinmek oldagunu, bu suretie ‘ydurma soyadi slaniarn ken asilarins ink ttle ini lave ediyor. Profesér bu iddiasile sosyel baglarn fen kuvvetlsinin soy oldugunu kabul eden. petriareal Semiyet g6rigine baglanmakta ve modern cemiyetlerin fle patraveal bir temelden dogmas) Mamgelecegine inanmakts oldugunu gésteriyor. Halbubidedeleretapinma sculte des aneétres> seklinin ve en aihayet pater fomilias im arta Kalani olan bu cemiyet bag bitin danya yi inde yerini gitikge daha beska baflara birakmaktar ie. Modern milletler igin soyadlan eski_ aristokratik ve monargik.cemivetlerin arta kalsnlan halinde siirap gitmekte, falat glnden gline ehemmiyetini kayip et= mektedir. Modern bir millet, bir igtimal sini, bir = 9 kkonfederasyon ve bir trést igerisinde akrababik zim- zelerinin yerini faaliyet imreleri almaktadir. Profesér, Yahudilerin mubtelif devielerde tekrar eskiadlanina t, Halbuki birbirini tax kip evden istlalar, esaretler ve menfolar bu kavmi top- ragindan wzaklasiirdi ve ona asrlar zaetinde vatansiz olarak tek tann etrafinda bieligin muhafaza ed cefini Spretti. Esaretten sonra bitin Yahudier tine ddnmediler. Bir lasm Babilde alc, Bir kim Iskenderiyerte, sonra Anadolu sabillerinde yerlest Bu suretle Yahusiler tek tanri_imaninin meydana ge- {ing lerle evlenme gi detle menedildi. Fakat kepisi mm birgok yerleriide peygamberler bu karst sevgiyi, tanndan insana dogra bu hula, indan tannya kangmak igin dylan bu. igtiyaka gok iyi ifade etmislerdir. By kollektif seog! ibadeti Yabud} dinini birgol: medeniyetlerin yarathiklan dint deh ddan ayirmaktad, O we Hsen medesiyeion idea Seni, 6 Cit tern prtik ian, ne Hinder muabayye terested (Concerto a." tadees tana ae mee {er serien dopa ta tases yume {Bn Ut teva un cnt swrvate (ayaa) br rect libata Ye Tolar ih mukedesttapaathenie eth Catktome old Clie Vaten nah hope 0 Htang Yehuda yore merase ot Selen va anny, evden Soke mena sat Re ‘mul tanny: koydu. aan Bsc lit eden Yabusl Ponte a medenyeterde ret elmayan becrak re, Tn ved Cobalt lip ode ychea tangs tunes lg elie veteran wala {ier buneleeefine—SYenseariae ac este Dellaco a fe Cakate rapa tects cnet eae niytne tn att He mtcoveectes He {'ttratrtan Fae ec tee an Temi

You might also like