GÖKSEL SEYİR I ARA GENEL SORULAR

1. Göksel Seyir (Celestial Navigation); gök cisimlerinin (güneş, ay, gezegenler veya yıldızlar)
gözlemlenmesi ve yükseklikleri (altitude) ile semtinin (azimuth) ölçülmesi ile yeryüzünde
bulunulan yerin coğrafi mevkiinin bulunması yöntemidir.

(D/Y)

2. Greenwich Saat Açısı (Greenwich hour angle (GHA)) Greenwich gök meridyeninden
itibaren istenen gök cisminin bulunduğu noktaya doğru kutuplardan ölçülen açıdır. GHA
Greenwich gök meridyeninden itibaren doğu yönünde 360 dereceye kadar ölçülür.

(D/Y)

3. Kutup mesafesi (Polar distance (p)) Gök Kutbu (celestial pole) ile gök küredeki bir nokta
(yıldız gibi) arasındaki açısal mesafedir (ya da saat dairesi yayı).

(D/Y)

4. Horizantal Koordinat Sisteminde (Horizontal Coordinate System – Azimuth-Altitude

System) 2 referans noktası vardır. Bunlardan “Zenith” noktası gözlemcinin bulunduğu
mevkiin başucu noktasını, “Nadir” noktası ise ayak ucu noktasını gösterir.

(D/Y)

5. Yükseklik (Altitude (alt)) bir gök cisminin ufuk düzleminden itibaren dikey olarak ölçülen
açısal mesafedir. Semt (Azimuth (Zn)) ise bir gök cisminin ufuk düzleminde kuzeyden
itibaren ölçülen açısıdır (kerterizidir).

(D/Y)
6. Göksel seyir üçgeninin (celestial navigation triangle) köşeleri Gök kutbu (elevated
celestial pole), Gözlemcinin Zenith noktası (Zenith of observer) ve Gök cisminin (celestial
body) bulunduğu noktadan oluşur.

(D/Y)

7. Azimuth açısı (Z) başucu (zenith) noktasının iç açısıdır. Her zaman gözlemcinin bulunduğu
meridyenden itibaren ölçülür. Azimuth açısı (Z); S (G)…..W (B) ise
Semt (Zn) 180 + Z olur.

(D/Y)

8. Ortalama güneş günü (mean solar day), güneşin aynı meridyenden iki defa geçişi arasındaki
zaman farkıdır. Ortalama güneşin dönüş hızı saatte 15° ‘dir, dolayısıyla 360°lik dönüş 24
saatte tamamlanır.

9. Ortalama Güneş zamanı (mean solar time), görünen Güneş zamanından bazen uzun, bazen
kısadır. Zaman denklemi (Equation of time (EoT)) Ortalama Güneş Zamanı ile Görünen
Güneş Zamanı arasındaki farktır. Formülü;
Apparent Time = Mean Time ± Equation of time

Zaman denklemi (Equation of time (EoT)) Güneşin meridyen geçişi 12:00’dan önce ise eksi
(negative), 12:00’dan sonra ise artı (positive)’dir.

10. Sıfır “0” zaman zonu; 007.5° E ile 007.5° W boylamları arasındaki bölgedir.

11. Bölge zamanı (zone time) 0° boylamından doğuya gidildikçe bölgeler −1, −2, vs. ve A’dan
M’ye (J hariç), 0° boylamından batıya doğru gidildikçe +1, +2 vs. ve N’den Y’ye
harflendirilir.

(D/Y)

12. Yaz saati uygulamasında saatler sonbaharda geri ilkbaharda ileri alınır.

(D/Y)

13. Uluslararası Tarih Hattı (International Date Line) olarak da bilinen 180° boylamından
batıya doğru geçildiğinde saatler 24 saat geri alınır ve 1 gün kazanılmış olur, doğuya doğru
geçildiğinde saatler 24 saat ileriye alınır ve 1 gün kaybedilmiş olur.

(D/Y)

14. Kraliyet Greenwich Gözlemevi ilk notik alamanağı 1766 yılında bastırdı. ABD basımı
olan “The American Ephemeris and Nautical Almanac” ilk olarak 1852 yılında basıldı. 1958
yılında her iki almanac birleştirildi.

(D/Y)

15. Notik Almanak’ta gök cisimlerinin hareketleri aşağıdaki gibidir;

Güneş ve gezegenler: saatte 15⁰
Aries ve yıldızlar : saatte15⁰ 02’ 46”
Ay : saatte 14⁰ 19’

(D/Y)

16. Greenwich Zamanı (Greenwich Mean Time (GMT)), Londra’daki Greenwich

Gözlemevinin ortalama güneş zamanı mean solar time) olarak belirlenmiş, daha sonra global
zaman standardı olarak kabul edilmiştir.

(D/Y)

17. Notik Almanak’taki “d” düzeltmesinin işaretini (+/-) belirlemek için…………..bakmak

gerekir.
a. Notik Almanaktaki “d” işaretine
b. Saatlik değişime
 c. Enleme (latitude)
d. Boylama (longitude)
e. Her zaman pozitiftir
18. GHA Aries 234°45’ ve Hamal is 34°47’ ise GHA Hamal kaç derece olur?
(234°45’ + 34°47’ = 269°32’)

GHA body: GHA Aries + SHA body

19. GHA Aries 194°15’ ve SHA Kochab is 234°35’ ise GHA Kochab derece olur?
(194°15’ + 234°35’ = 428°50’-360°= 68° 50’)

GHA body: GHA Aries + SHA body

20. Güneşin GHA Sun is 34°19’ ve DR mevkiimiz 26°44.2’N-067°12’E ise LHA sı nedir?
(34°19’ + 067°12’E = 101°31’)

GHA body: GHA Aries + SHA body

LHA body = GHA body + East λ or
LHA body = GHA body - West λ

21. Güneşin GHA Sun:52°21’ ve gözlemcinin DR mevkii 26°44.2’N-081°17’W ise LHA sı

nedir?
(52°21’ - 081°17’W = - 035°03’W = 360 - 035°03’W = 329° 57’)

GHA body: GHA Aries + SHA body

LHA body = GHA body + East λ or
LHA body = GHA body - West λ

22. Bir gök cisminin GHA Aries = 342°54.1’, SHA star = 45°34.3’ and DR Long =
056°47.3’W ise ise bu cismin LHA sı nedir?
(342°54.1’ + 45°34.3’ - 056°47.3’(W) = 331° 41.6’)

GHA body: GHA Aries + SHA body

LHA body = GHA body + East λ or
LHA body = GHA body - West λ

23. Bir gök cisminin GHA Aries = 142°54.1’, SHA star = 215°54.7’ and DR Long =
126°34.9’E ise bu cismin LHA sı nedir?
(142°54.1’ + 215°54.7’ + 126°34.9’E = 685° 23.42’ – 360° = 325° 23.42’)
GHA body: GHA Aries + SHA body
LHA body = GHA body + East λ or
LHA body = GHA body - West λ

24. Güneşin 8 Mayıs 2016 tarihindeki üst meridyen geçişinin (upper meridian passage)
görünen zamanı (apperent time) nedir?

• Almanaktan ilgili sayfayı bulun.

• Sağ sayfanın alt tarafına bakın,
• 8 Mayısın meridyen geçişi 11h 56m, dolayısıyle zaman denklemi (eq of time)
eksi (negative(-)) olur.
• Zaman denklemi (time eqution) : 03m32s
• 12h00m00s
• - 03m32s
Görünen öğle zaman (Apparent noon):11h56m28s (LMT)

25. Güneşin 25 Ağustos 2016 tarihindeki görünen öğle zamanı (apparent noon) nedir?
• Meridyen Geçişi (Meridian passage): 12h02m, ise zaman denklemi (eq of
time) pozitif (+).
• Zaman Denklemi (Time equation): 1m56s
• 12h00m00s
• +01m56s
Görünen öğle zamanı (Apparent noon): 12h01m56s (LMT)
26. Güneşin 2 Eylül 2016 tarihindeki üst meridyen geçişinin (upper meridian passage)
görünen zamanı (apparent time) nedir?
• Meridyen geçişi: 12h00m
• Zaman Denklemi: 00m29s
• positif (+) ya da negatif (-) ?????
• Sonraki günün meridyen geçişini kontrol edin :
Artıyorsa: pozitif (+)
Azalıyorsa: negatif (-)
Sonraki günün meridyen geçişi : 11h59m
Artıyorsa: pozitif (+)
Azalıyorsa: negatif (-)
 Meridyen Geçişi (Meridian passage) : 12h00m
• Zaman Denklemi (Time equation): 00m29s
• Görünen öğle zamanı (Apparent noon):12h00m00s
• - 00m29s
• Görünen öğle zamanı (Apparent noon):11h59m31s (LMT)

27. 334°18’22" yı Notik Almanak zaman dönüşüm tablosunu kullanarak zamana çeviriniz.

334° 00’.00 = 22h16m00s

000° 18’.25 = 00h01m13s
334° 18’ 22" = 22h17m13s
28. 127°40’ 08” E boylamında ZD nedir?
1. yöntem:
Dereceyi 15’e bölün. Kalan 7° 30’dan büyükse 1 ilave edin.
127° / 15 = 8 kalan 7°40’ 08”
ZD = 8+1= -9
2. Yöntem:
7° 30’ yı çıkarın.
127°40’ 08” - 7° 30’ = 120° 10’ 08”
Kalanı 15’e bölün.
120° / 15 = 8 Kalan olursa 0°10’ 08”
Her zaman 1 ilave edin
ZD = 8+1= -9

29. The UT zamanı 15h27m09s. ise;

(1) 156°24.4’ W boylamındaki ZT.
(2) 039°04.8’ E boylamındaki ZT nedir?
Çözüm:
UT 15h27m09s
ZD +10h (156°24.4’ - 7°30’ = 148°54.4’ /15=9 so 9+1=10=10)
ZT 05h27m09s
UT 15h27m09s
ZD –03 h
ZT 18h27m09s

30. 123° 36' 42''E boylamında saat14h35m42s UT ise ZT=?

• ZD bulunması:
• 123° 36' 42'' / 15 =8 ; 3° 36' 42'‘
• 3° 36' 42'' < 7° 30’ (fazla olsaydı 1 ilave edilecekti)
• ZD = 8 (E)
• ZT ın bulunması:
• 14h35m42s + 8h = 22h35m42s
31. 167° 46' 12'‘W boylamında saat10h12m34s ZT ise, UT=?
• ZD bulunması:
• 167° 46' 12'‘W / 15 = 11 ; 2° 46' 12'‘
• 2° 46' 12'‘ < 7° 30’ ZD = 11 (W) = +11
• UT’nin bulunması:
• 10h12m34s + 11h = 21h12m34s

32. 34°12’W boylamında 22h15m UT’de ZT nedir?

• ZD +2 ya da 2W.
• Formül uygulanarak;
• 22h15m =ZT+2, ZT = 20h15m.
33. 134°12’W boylamında 11h15m ZT iken UT nedir?
 • ZD +9 ya da 9W.
• Formülü uygulayarak; UT =11h15m+9,
• UT = 20h15m.
34. 54°12’E boylamında 02h35m UT zamanında bölge zamanı (ZT) nedir?
• ZD = −4 ya da 4E.
• Formülü uygulayarak;
02h35m =ZT−4, ZT = 06h35m

35. 40° 00’ 00” N ve 87° 16’ 24” W mevkiinde Güneşin doğuşu 06:57 LMT’dır. Güneşin
doğuşu ZT olarak kaçtır?
Çözüm:
1. ZD’yi bulun
• 87°16’ 24” W-7°30’=79°46’24’’/15=5+1=+6(W)
2. Bölge (zone) meridyenini bulun
• 6*15=90°
3. Boylam farkını (Dlong) bulun
M : 90° 00’ 00’’
 : 87° 16’ 24’’
--------------------------------
Dlong: 2° 43’ 36’’ == 00h 10m 54s

LMT: 06h57m00s
Dlong: 00h10m54s
ZT : 06h46m06s

36. 42° 25’ 38” N ile 73°32’ 30” E mevkiinde bölge zamanı ZT: 13 : 35 : 00 ise mahalli
zaman (LMT) nedir?
1. ZD’yi bulun
73° 32' 30'' - 7°30’=66° 02’ 30’’ / 15 = 4 + 1 = -5 (E)
2. Bölge (Zone) meridyeni 5 * 15 = - 75 E olur.
3. Boylam farkı (Dlong)
M : 75° 00’ 00’’
 : 73° 32’ 30’’
--------------------------------
Dlong: 1° 27’ 30’’ == 00h 05m 49s
ZT: 13h35m00s
Dlong: 00h05m49s
LMT : 13h29m11s
37. Gözlemcinin bulunduğu 117°19.4’W boylamında LMT 06h58m ise bölge zamanı (ZT)
nedir?
ZD (Zone Description)
ZD 
Longitude  7 30'
15

117  19'4  7 30'

ZD 
15
 1
ZD  8h
ZT ile boylam farkını bulmak;
Difference  12000' 117 19'4
Difference  240'6
2°= 8m
40.6’= 2m42s
ZT  LMT  Difference
ZT  06 h 58 m 00 s  00 h10 m 42 s
ZT: 06h47m18s

38. Gözlemcinin bulunduğu 56°00’ E boylamında LMT (Local Mean Time)17h02m ise
bölgesel zaman (ZT) nedir?

ZD’nin bulunması;
ZD 
Longitude  730'
15

5600' 730'
ZD 
15
 1
ZD  4 h

ZT ile boylam farkının bulunması;

Difference  6000'5600'
Difference  400'
4° =16m
ZT  LMT  Difference
ZT  17 h 02 m  00 h16 m
ZT: 17h18m

39. 88⁰ W boylamında ZT= 16h 55m 00s ise LMT nedir?
• ZD=6 Mean Long= 90⁰ Fark = 2⁰ = 8m
• 16h 55m 00s + 8m = 17h 03m 00s LMT
40. ZD=+4(W) ve Lat.32⁰N. ZT=04h00m00s and LMT=04h30m00s ise boylam (Longitude)
nedir?
• Zone meridian= 60⁰ W
• LMT > ZT ise doğuda olmalı.
• Zaman farkı 30 m = 7⁰ 30’
• 60⁰ W - 7⁰ 30’ = 52⁰ 30’W
41. 48°12’W boylamında, LMT is 21h12m ise ZT ve UT?
42. 032°42’E boylamında bulunan bir gözlemci ile 006°16’43”W boylamında bulunan bir
gözlemci arasındaki LMT zaman farkı nedir?

032°42’E + 006°16’43”W = 38° 38’43’’ == 38*4:152m + 3 m = 155m = 2h35m LMT

43. +4 ve +5 bölgeleri (zones) arasındaki sınır meridyen nedir?

ZD: 4*15= 60° + 7° 30’ = 67° 30’

ZD: 5*15= 75°

44. ZD: −7 ‘nin batı sınırının boylamı nedir?

ZD: −7*15=105° E – 7° 30’ == 97° 30’ E

45. Güneşin doğuşu 06h31m LMT’dır. Boylamınız 99°12'W ise güneşin doğuşu ZT olarak
kaçtır?

99°12’/15= 6 Kalan 9°12’ > 7° 30’ ise ZD= 6+1=7*15=105°

Dlong=105° – 99° 12’ = 5° 48’ = 5*4:20m+3m=23m
ZT= LMT+Dlong= 06h31m+23m==06h54m

46. 12 Mayıs 2016, saat 23h47m36s’da Güneşin GHA and deklinasyon değerleri nedir?

47. 27 Haziran 2016, saat 01h12m09s’de Güneşin GHA and deklinasyon değerleri nedir?
48. 12 Kasım 2016, saat 22h01m56s UT’de ayın GHA and deklinasyon değerleri nedir?

49. What is the GHA and declination of the Moon on 09 Apr 2016, at 12h36m46s ZT,
(AP:28°E longitude).
(ZD:-2, UT: 12h36m46s – 2: 10h36m46s)

50. 11 Ocak 2016, saat 09h46m46s UT’de Venüs gezegeninin GHA and deklinasyon değerleri
nedir?

51. 23 Agu 2016, saat 19h23m23s UT’de Mars gezegeninin GHA and deklinasyon değerleri
nedir?
52. 11 Haziran 2016 saat 16h34m12s UT’de Altair yıldızının GHA ve deklinasyon değerleri
nedir? (GHA = GHA Aries + SHA star)

53. 22 Eylül 2016, saat 11h11m12s UT’de Sirius yıldızının GHA ve deklinasyon değerleri
nedir? (GHA = GHA Aries + SHA star)