WOJEWÓDZKI KONKURS POLONISTYCZNY

DLA UCZNIÓW SZKÓŁ PODSTAWOWYCH

WOJEWÓDZTWA OPOLSKIEGO
W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
Etap miejsko - gminny
8 stycznia 2019r.
godz. 9.00
Witamy Cię w gminnym etapie konkursu!

Temat przewodni tej części brzmi:

kod ucznia
Moja ojczyzna
…………………
Przed Tobą arkusz składający się z 6 części, które zawierają
zadania otwarte i zamknięte.

1. Arkusz zawiera 15 stron. Zanim przystąpisz do pracy, upewnij

się, czy wszystkie strony testu są czytelne. Ewentualną
nieczytelność lub brak strony zgłoś komisji.
2. Test składa się z zadań otwartych i zamkniętych. W zadaniach
zamkniętych tylko jedna odpowiedź jest właściwa – trzeba
ją zaznaczyć, przekreślając znakiem X odpowiednią literę.
3. Jeżeli przy wyborze pomylisz się, błędną odpowiedź otocz
kółkiem i zaznacz inną.
4. W zadaniach otwartych odpowiadaj własnymi słowami, chyba
że polecenie stanowi inaczej.
5. Buduj pełne, poprawne pod względem ortograficznym,
językowym i stylistycznym odpowiedzi, gdyż błędy wpłyną
na Twoją punktację.
6. Zadania rozwiązuj długopisem. Nie używaj ołówka
ani korektora.
7. Brudnopis nie będzie sprawdzany – jest tylko do Twojej czas: 120 minut
dyspozycji, możesz umieszczać tam swoje notatki.
8. Bądź dobrej myśli! W tym konkursie nic nie tracisz,
zdobywasz natomiast nowe doświadczenia.
9. Aby przejść do etapu wojewódzkiego, musisz zdobyć
minimum 51 punktów.
Powodzenia!
Maksymalna liczba punktów 60 100%
cz. testowa
Uzyskana liczba punktów
wypracowanie

Czytelny podpis osoby

sprawdzającej

I ANALIZA I INTERPRETACJA WIERSZA (0 – 8 pkt.)

1
 Antoni Słonimski
Polska
I cóż powiedzą tomy słowników,
lekcje historii i geografii,
gdy tylko o niej mówić potrafi
krzak bzu kwitnący i śpiew słowików.
Choć jej granice znajdziesz na mapach,
ale o treści, co je wypełnia,
powie ci tylko księżyca pełnia
i mgła nad łąką, i liści zapach.
Pytasz się, synu, gdzie jest i jaka?
W niewymierzonej krainie leży.
Jest w każdym wiernym sercu Polaka,
co o nią walczył, cierpiał i wierzył.
W szumie gołębi na starym rynku,
w książce poety i na budowie,
w codziennej pracy, w życzliwym słowie,
znajdziesz ją w każdym dobrym uczynku.
1. Dokończ zdanie (0 – 1 pkt.): W wierszu Antoniego Słonimskiego pt. „Polska” osoba
mówiąca w utworze nie podaje położenia geograficznego Polski, ponieważ:
a) nie zna go,
b) dla podmiotu lirycznego nie ma znaczenia położenie geograficzne Polski, ponieważ
„Ja” mówiące, opisując swoją ojczyznę, odwołuje się do własnych uczuć, a nie do
wiedzy naukowej,
c) Polska nie istnieje na mapach świata, dlatego trudno jest ustalić jej położenie
geograficzne,
d) Polska znajduje się tylko w „wiernym sercu Polaka”.

2. Kto jest podmiotem lirycznym w utworze Antoniego Słonimskiego pt. „Polska”?

(0 – 2 pkt.)
Podmiotem lirycznym w utworze Antoniego Słonimskiego pt. „Polska” jest
………………………………………………………..............................................
Świadczą o tym słowa (zacytuj):
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
3. Nazwij środki stylistyczne zastosowane w przytoczonych poniżej fragmentach utworu
(0 – 2 pkt.):

2
 a) „w codziennej pracy” -
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
b) „znajdziesz ją [Polskę] w każdym dobrym uczynku” -
………………………………………………………………………………………
4. Ustal, czy podane poniżej zdania są prawdziwe czy fałszywe w odniesieniu do wiersza
Antoniego Słonimskiego pt. „Polska” Podkreśl linią prawidłową odpowiedź (0 -2
pkt.).

We wszystkich strofach
wiersza występuje układ
PRAWDA FAŁSZ
rymów okalających.

W wierszu występują
cztery strofy po pięć
PRAWDA FAŁSZ
wersów.

5. Wskaż, jakie rymy występują w drugiej strofie wiersza (0 – 1 pkt.):

a) męskie, dokładne
b) żeńskie, niedokładne
c) męskie, niedokładne
d) żeńskie, dokładne

II Ortografia (0 – 4 pkt.)
6. Zapisz poprawnie nazwę mieszkańca:
a) Górnego Śląska -…………………………
b) Kielc - ……………………………………
c) Gdańska -…………………………………
d) Elbląga -……………………………….….

III CZYTANIE ZE ZROZUMIENIEM (0 – 8 pkt.)

Maria Dąbrowska, „Marcin Kozera”- fragment

(…) Marcin łobuzował się i uczył na przemian, ale pod spodem wesołego życia nurtowały
wciąż pytania wcale niełatwe do odpowiedzi. Gniewał się na to.
- Dlaczego - mówił sobie - u wszystkich jest tak zwyczajnie? Każdy wie od początku, kim jest,
a ja się muszę tak męczyć.

3
Raz na lekcji geografii, rano w angielskiej szkole, siedział i nie uważał, pogrążony w tych
właśnie myślach. Nie wiedział wcale, że wyjaśnienie wszystkich tych pytań sunie właśnie ku
niemu i co minuta jest bliżej. Nadeszło w chwili, kiedy nauczyciel zaczął mówić:
- Z Niemcami graniczy tu Rosja, a tu Austria. Kiedyś była tu Polska, ale teraz już dawno jej nie
ma.
Nie wiadomo jakim sposobem Marcin, który nic nie uważał, usłyszał dobrze te słowa. Było tak,
jakby każde z nich uderzyło go prosto w serce. Jak gdyby były mówione do nikogo na świecie,
tylko do niego samego, do Marcina Kozery.
Ach! Więc to tak. On się waha i nie wie, czy jest Anglikiem, czy Polakiem, on się tak męczy, a
inni powiadają, nie ma po prostu Polski. Jak to? Nie ma tego, co w jego sercu wznieca od
całych miesięcy taką burzę?
Poczuł, że został wyzwany. I że trzeba natychmiast odpowiedzieć. To jest ostatnia chwila.
Wszystkie słowa, które mówiła pani, wszystkie marzenia ojca wkroczyły nagle do jego serca i
zakołysały nim jak dzwonem na trwogę.
Już wiedział, co znaczy: „Bądź dzielnym człowiekiem”. Już wiedział, co to znaczy, kiedy kraj
jest w niewoli. Nie ma wtedy przyjaciół. Ma takich, co mówią: „A teraz Polski już nie ma”. To
znaczy, że jego dzieci wolą się stroić w cudze pióra.
Słowa nauczyciela były ostatnią kroplą padającą w serce Marcina już dawno przepełnione.
Kropla padła, serce wystąpiło z brzegów, tak jak rzeka na wiosnę.
Zapłoniony i drżący wstał i znów natychmiast usiadł owładnięty tchórzostwem. Bał się
szalenie.
Lecz przezwyciężył się. Wstał po raz drugi. Rzekł głośno:
- Polska jest, proszę pana. Ja jestem Polakiem.
Te słowa były tak dobitne, że wszyscy koledzy obrócili się w stronę Marcina; naturalnie
możecie się domyślić, że byli radzi niespodziewanej przerwie.
Nauczyciel był zaskoczony i milczał.
- Ja jestem Polak, proszę pana, czy pan nie słyszy?
- Słyszę. Nie podnoś głosu, mój chłopcze. Nigdy tego nie mówiłeś. Nie wiedziałem nawet, że
umiesz po polsku. Marcin spąsowiał.
- Uczę się - odparł z niejakim trudem, ale po chwili, pchnięty niepokonaną siłą, zaczął mówić:
- Zresztą to tym bardziej świadczy, że Polska jest, jeżeli przyznają się do niej nawet tacy jak ja.
Ja nie umiem dobrze po polsku i mogę być Anglikiem. I kocham Anglię. Ale mój ojciec jest
Polakiem. I ja nie opuszczę Polski w nieszczęściu. I nawet wrócę do niej. A ona będzie potem
wolna i potężna jak Anglia - i ja będę miał prawo pysznić się nią. Ja ją kocham. Kocham.
Całą tę rzecz Marcin powiedział jednym tchem jak w natchnieniu. Nie wiedział, skąd mu się
wzięła. Nauczyciel milczał i chłopcy jakoś nie hałasowali.
Zdawało się, że Marcin odwinął poły jakiegoś płaszcza i ukazał im się nagle w całej swej
krasie po raz pierwszy, tak że zostali olśnieni.
Dopiero po chwili nauczyciel rzekł:
- Dziękuję ci. Usiądź. Jesteś dzielnym człowiekiem.
I zwrócił się do całej klasy:
- Chłopcy! Naród, który ma takich synów, zasługuje w każdym razie na szacunek. Chłopcy!
Trzy okrzyki dla Marcina Kozery i za pomyślność jego ojczyzny.
I chłopcy krzyczeli trzy razy:
- Heep! Heep! Heep! Hura!
4
Marcin powracał ze szkoły jak na skrzydłach.
- Kocham ją! - powtarzał bez związku. - Kocham. ją! Kocham ją! (…)

Maria Dąbrowska, „ Marcin Kozera”,

Wydawnictwo Łódzkie ,Łódź 1989

7. Uzupełnij zdanie, wybierając odpowiedź A ,B lub C i zaznaczając uzasadnienie 1, 2 lub

3:
Przedstawiony fragment ma charakter ……….……….., ponieważ…………………………… ..
……………………….…………………………………………………………………………
A. reklamowy 1. przedstawia prawdziwe lub zmyślone zdarzenia, przemyślenia
poniewa
B. informacyjny 2. o czymś informuje, coś ogłasza, do czegoś nakłania
ż
C. literacki 3. służy do nakłonienia kogoś do skorzystania z jakichś usług
(0 – 1 pkt.)
8. Nazwij rodzaj literacki, do którego należy powyższy fragment utworu (0 – 1 pkt.):
a) liryka
b) epika
c) dramat
9. Określ czas akcji utworu (0 – 1 pkt.):
a) rok 1913
b) rok 1920
c) rok 1945
d) rok 1960
10. Gdzie rozgrywają się przedstawione wydarzenia (0 – 1 pkt.)?
a) Polska, Warszawa
b) Stany Zjednoczone, Nowy Jork
c) Londyn, Anglia
d) Francja, Paryż
11. Marcin znalazł się poza granicami kraju, gdyż (0 – 1 pkt.):
a) jest na wycieczce turystycznej
b) jego ojciec jest polskim emigrantem
c) jego rodzice się rozwiedli, więc czasowo przebywa z ojcem
d) wyjechał z ojcem w celach zarobkowych i wkrótce wracają do Polski
12. Jakie pytanie dręczyło Marcina Kozerę? Odpowiedz, przywołując odpowiedni fragment
z utworu (0 – 1 pkt.).
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
13. Jak Marcin wyobrażał sobie swoją ojczyznę w przyszłości? Opowiedz własnymi
słowami (0 – 1 pkt.).

5
 ……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………

14. Dlaczego nauczyciel nazwał Marcina Kozerę „dzielnym człowiekiem”? Podaj 3

argumenty potwierdzające prawdziwość tych słów (0 – 1 pkt.).
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………........................................

IV GRAMATYKA I STYLISTYKA (0 – 13 pkt.)

Przeczytaj zamieszczony fragment wiersza Zbigniewa Herberta, „ Pożegnanie września” i

podaj odpowiedzi do zadań, które odnoszą się do tego utworu.

Zbigniew Herbert

„Pożegnanie września” – fragment

Dnie były amarantowe

błyszczące jak lanca ułańska

śpiewano w megafonach

anachroniczną piosenkę

o Polakach i bagnetach

tenor ciął jak szpicrutą

i po każdej zwrotce

ogłaszano listę żywych torped ( …)

Z. Herbert, „Wiersze wybrane”, Kraków 2005

6
 15. Nadaj trzem strofom wiersza Zbigniewa Herberta formę tekstu pisanego prozą, nie
zmieniaj ani form gramatycznych, ani szyku, nie pomiń żadnego wyrazu. Pisząc prozą,
stosuj poprawną interpunkcję i ortografię. Do tekstu przekształconego w prozę dodaj w
wybranym miejscu jeden wyraz będący wyrazem dźwiękonaśladowczym tak, aby ten
wyraz pasował do treści (0 – 2 pkt.).
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………

16. W wierszu pojawiają się słowa „amarantowe”, „anachroniczną” (0 – 3 pkt.).

a) Wyjaśnij ich znaczenie:

„amarantowe” ………………………………………………………………………….
(znaczenie)
„anachroniczną”…………………………………………………………………………
(znaczenie)
b) Jaką są częścią mowy?
„amarantowe”……………………………………………………………………………

(nazwa części mowy)

„anachroniczną” ………………………………………………………………………

(nazwa części mowy)

c) Wyjaśnij metaforyczne znaczenie wyrazu „amarantowe”, odwołując się do treści

wiersza.
………………………………………………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………..

17. Wypisz z wiersza dwa różne typy orzeczeń i nazwij je (0 – 2 pkt.).

7
 Orzeczenie wypisane z wiersza Nazwa tego orzeczenia

18. Określ formę gramatyczną wyrazu piosenkę w tym wierszu (0 – 1 pkt.).

piosenkę -………………………………………………………………………………

19. Poprawnie pokazany temat fleksyjny w odmianie wyrazu piosenka w liczbie

pojedynczej to (0 – 1 pkt.):
a) pios -
b) pios’ -
c) piosen -
d) piosenc -

20. Wyraz dzień zapisz (0 – 2 pkt.):

a) w celowniku liczby pojedynczej ……………………………………
b) w mianowniku liczby mnogiej ……………………………………...
21. Wypisz wszystkie przyimki występujące w tym wierszu (0 – 1 pkt.).
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . .
22. W wyrazie śpiewano znajdują się (0 – 1 pkt.):
a) jedna spółgłoska nosowa
b) dwie samogłoski ustne
c) jedna samogłoska nosowa
d) trzy głoski dźwięczne

V Znajomość lektur (0 – 7 pkt.)

23. W co ojciec każe ubrać powracającego do niego syna z przypowieści „O synu

marnotrawnym” (0 – 1 pkt.)?
a) sandały, szaty, pierścień
b) płaszcz, sandały, czapkę
c) pierścień, szaty, czapkę
d) szaty, płaszcz, czapkę

24. Spośród poniższych odpowiedzi, wybierz tę, która zawiera wyłącznie prawdziwe
informacje o „Latarniku” Henryka Sienkiewicza (0 – 1 pkt.):

8
 a) Akcja utworu rozgrywa się w Porto Antico w Genui. Główny bohater chciał
pracować w latarni, ponieważ pragnął w spokoju napisać powieść. Utwór jest
nowelą. Bohater otrzymał paczkę z książkami od polskiego towarzystwa w Nowym
Jorku w ramach wdzięczności za datek w wysokości połowy pensji latarnika.
Latarnik traci posadę, gdyż z powodu jego nieuwagi spowodowanej lekturą „Pana
Tadeusza”, nie zapala latarni, a to zaniedbanie skutkuje rozbiciem statku na
mieliźnie.
b) Akcja utworu rozgrywa się w Aspinwall niedaleko Panamy. Utwór jest nowelą.
Główny bohater stara się o posadę latarnika z nadzieją na zaznanie spokoju.
Skawiński określa siebie w rozmowie z konsulem jako statek, który potrzebuje
przybić do portu. Latarnik, którego ma zastąpić Skawiński, przepadł bez wieści.
Latarnik traci posadę, gdyż z powodu jego nieuwagi spowodowanej lekturą „Pana
Tadeusza”, nie zapala latarni, a to zaniedbanie skutkuje rozbiciem statku na
mieliźnie.
c) Główny bohater chciał pracować w latarni, ponieważ pragnął zaznać spokoju.
Utwór jest opowiadaniem. Bohater otrzymał paczkę z książkami od polskiego
towarzystwa w Nowym Jorku w ramach wdzięczności za datek w wysokości
połowy pensji latarnika. Latarnik traci posadę, gdyż z powodu jego nieuwagi
spowodowanej lekturą „Pana Tadeusza”, nie zapala latarni, a to zaniedbanie
skutkuje rozbiciem statku na mieliźnie. Akcja utworu rozgrywa się w Meksyku.
d) Akcja utworu rozgrywa się w Aspinwall niedaleko Panamy. Utwór jest
opowiadaniem. Główny bohater stara się o posadę latarnika z nadzieją na zaznanie
spokoju. Skawiński określa siebie w rozmowie z konsulem jako liść, który jest
rzucany przez wiatr z miejsca na miejsce. Latarnik traci posadę, gdyż z powodu
jego nieuwagi spowodowanej lekturą „Pana Tadeusza”, nie zapala latarni, a to
zaniedbanie skutkuje rozbiciem statku na mieliźnie i śmiercią kilku osób.

25. Przypomnij sobie wiersz Cypriana Kamila Norwida „Moja piosnka II” i zastanów się,
czy podane poniżej stwierdzenia dotyczące tego utworu są prawdziwe czy fałszywe.
Podkreśl linią właściwą odpowiedź (0 – 1 pkt.).

W wierszu C. K. Norwida pt. „Moja piosnka

II” podmiotem lirycznym jest emigrant. PRAWDA FAŁSZ

Podmiot liryczny tęskni do ojczyzny, w

której przestrzegane są tradycje oraz PRAWDA FAŁSZ
wartości chrześcijańskie.
Utwór Norwida ma cechy liryki
26. Wymień
bezpośredniej (podmiot liryczny ujawnia siępt. „Pani
postacie pierwszoplanowe w utworze PRAWDATwardowska” Adama
FAŁSZ
i ukazuje wprost świat swoich przeżyć i
myśli)
Mickiewicza (0 – 1 pkt.):
………………………………………………………………..…………………….

27. Który z bohaterów „Kamieni na szaniec” Aleksandra Kamińskiego pisał pamiętnik?

9
 (0 - 1 pkt.)
a) Alek
b) Rudy
c) Zeus
d) Zośka
28. Rozstrzygnij, czy wypowiedź w ramce jest prawdą/fałszem w odniesieniu do treści
Księgi I „Pana Tadeusza” Adama Mickiewicza, wybraną odpowiedź podkreśl linią.
(0 – 2 pkt.)

Podkomorzy miał po ojcu złotą tabakierę, oprawioną brylantami, z

portretem króla Stanisława w środku, ojciec Podkomorzego otrzymał Prawda/Fałsz
A ją w podarunku od króla.

Wachlarz, pas słucki, kontusz, kołnierzyk z brabanckich koronek,

jedwabna suknia, tkacki puderman, ubranie niedzielne lub biały, Prawda/Fałsz
B poranny ubiór Zosi- świadczą, że bohaterowie dbają o stosowny do
okazji strój.
Sędzia krótko wita Tadeusza- młodzieniec całuje go w rękę, Sędzia
całuje skroń Tadeusza i go pozdrawia, Sędzia jest przy tym Prawda/Fałsz
wzruszony, gdyż ociera łzy.
C

Ściany domu Tadeusza zdobiły portrety przedstawiające bohaterów

narodowych: T. Kościuszkę, T. Rejtana, J. Jasińskiego, T. Korsaka, a Prawda/Fałsz
zegar z kurantem wygrywał melodię mazurka Dąbrowskiego.
D

VI Dłuższa forma wypowiedzi (0-20 pkt.):

29. Przyszła do mnie w tej wyjątkowej chwili i zachwyciła mową pokoleń. Opowiedz o
sytuacji, w której uświadomiłeś/uświadomiłaś sobie przywiązanie i miłość do
ojczyzny. Wprowadź do opowiadania elementy opisu, dialogu, refleksji. Twoja
wypowiedź powinna przekroczyć połowę wyznaczonego miejsca, które wskazuje linia
ciągła.
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

10
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

11
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...
…………………………………………………………………………………………………...

12
Wypełnia sprawdzający:

13
KRYTERIUM PUNKTY

TREŚĆ

KOMPOZYCJA I GATUNEK

STYL I ZASÓB SŁOWNICTWA

POPRAWNOŚĆ JĘZYKOWA

ORTOGRAFIA

INTERPUNKCJA

ESTETYKA

RAZEM:

14
 Brudnopis
(nie podlega ocenie)

15