--—--

*^fc5B- ---—-•.
IwV
 (' c<
I
«gacLcciec «c < -.

( c < f( c uccc •
«' cc< cc <
c c c
X«
«cCCCCCCc C
<?«E7c « C«3»CC COHTX.
C
«<c c C< <<«£
CC(
c «. c c cCCC
c< <
. &c <cit<cr<cc<f'
c c ec<c_c
cc CcC <c_
cc< :

GC
«C<C
c"c'c<scc C3
<cc
<
'.

(<
i

C<C •
=
^cTcbcrccccc^ccrc^
c< ><cc
cc i. i
«rccoo CCC«L'«cC "«C i 0'.,
<S
rr r. '
('.'

«C CCSCCCCCCCJ c

"CCC«©KC
frccSKC c <o <
« C<R*C <fC< C C<
r m
SS& c>
CC
m. <c
CC <€ « CcC«Q C c
cc <c ' ciccCTOC
'
< ccci-rcr < c c< c <@
c ,'f CC(C CC<««<BC«?CCC€'<1. « c c < c cc;

*C CCCc CC (O cr-COCCC<<CC< C<f< ;( c << c cc

*& c<rc'cc<K'c«<cw cccVc»
(
•v«-8J<< CCCC " i, c<
«- c*
, , C'cc<
.«ffC<r c<C( c
«?« .<CkC( i ^'C^CC^^CCTCCCCcCCIO ^^- CCcC 1

-
*<« l
«LC c-c ccSc cc<«rcr; c <
<c<«erc«: > «. c< <

g co('cc^^cCcciccccr'Ci ccc( c
C
cc (C O CC<<< «trcoccrcc C€«C"' <C
.«

,<«< c>OcCC*-<c cCc<CC<CC€.C <C

.
(

<-'<<".«
'<<•<"<
c<

<
r
c <C
(
;
<-

tGTCCC nCC TC «CCOWC CCccCCcCCCC -«C'(«' '

<
C<1 <-

0OC0 C CCCCCC CCj.CCTCcCCCC««C" CCCCO

C.C«C
cc c
< <r ,
CCvC^ C CCCC C COCCO <C
cC'C < c c •<
C<
cc<C< r f<C7 «T
CCCC
C«C «Sj
C<ic< c
C

«tc
<tr"C
<

( <C C
^cc ccccr<as:< c<:c
c"
tK^cccCflK? c< ccc< c «C
oj cc -
1 c
cc
1
C((C( <c
CCCCO
C<<C(<C"<§
<C
><£

<J
VILLANOVA COLLEGE LIBRARY
Villanova, Pennsylvania C
CC CCCctsQL' («
cccc csel. c<«- c
C' <C?
<tf* c <•(''

."

C{ ( vCcj
c««l1 « <cc <6r««c"
<
c ,,, c
C<« c«C 'CCS3C33C c«-, <• (^yr-
.<
. CCt(
c<« .
,

.,.
'

,
v.

c<c
was donated , ccrac
<C: ilt-cccc€:''''<-
(C(.c('( cc
CCCCC ccccc4CTc< <
« '
,(, ,<
r
, ,

<cc <><« c<C : <

cctccaca<c«c ..car <

<
>oc •{"«
.CC •<<«< c( ^h «<rj:"cc<acc<c«. ccr ,<,
cc c« < c cccc : <
c«r
< co ccc<ffr c «c < ', <•
'

CCCIC ccc® im cC'

<_;(('«ii:c€(!"« cr^c.
CCCc CCr icji CT"'
(CKCCCCCcCCCCCcC c<<"«cr^ jjC <c
J'"C< c
cccccccccac «ccco-cc: c«c«< «c
ceCCC
(iCCCCCCOSC CCtcCcC CC' c
cl
CCCCCCCCCCCC CCttfSSC CJ'C<c
KlCCCCCCCcKC (Ci<i€C CcC
CL(CCCjltCC
(C
1c ccccc ccasc cc<'< «cc

««-
(
c;Cci^ g
'
c «rrr
«C<C«cc «c o

CC C( © u c7CC<CCTC|
rccccccrMCfO <

i C(C
fi

<K(C C
3i<K - CK(C (d
«olcc c
<<r<f, ..

CCc '<(
"'IC "C
<C<' (. :i(
•<5
CCC'
CcC
CC« flCi i.c(cnrc<<
-<«CCCC«cC(C
ccCc «« <C
'<
C
'
cr c«ccc: c cc
C<_ < <£j
'
<
V
<
>«c< .:«(cr c«ccic
«ic
c cc
"Ci^ci: « cc<«
c<c<g <:<-«• < c«
C Q
<<<C' <T'««<C c <•'<

«c<
« <v < c C<C.. i ca. •M&dCCC C' u
(
 < c ccc-c: /< Cf ^c^v\"
V^^* > \ G «
C C«r
r
<T C<f ccf «c £' CC c c V<T
< C Ccc «C C 4"C «*r
< CCCC
< •
c r c<
i Cc cr 'C^S-f^^
< 'CCC<C<Cc< , c J C<BT< <c<
.£' f«CC<Ccft;.c ,. r 3CJC rc
'5SS- <C •

:
< gg'S&? «L < C« ^.
c«Cc
v ^c <

CjC< C<?<fCC< 0«
<cc <-«etc 3Sk 554 < -«-,. c? <
•

< <
C
,
cr
cc
C<Cc ••C«fffcC( ccc cc
C'CC «CmcccC '

^
c,ccc <ac<"ogr
f(i

c.
^

c
<CCC< CtG <CC< <
c<X? '
:

fP
ccc CC
'

c-<CC «c< c fc< cc CCCv

I

«
cc?c c <<
ciliclfl^ < < CCCC CC ^ccc
j
<C CC ( CCCc <5<Cccrc„ ccc
<TC«
cc
(
X cc CC,
c
C «TCC cc<
f c^
<
< <
«

C C<« ci

c (€M <

c c
< < < - „
c« c <

occc
, ,

c<« c

< <-.„ <

<$«<< « coccifS ;,' :

wm:$mm
c<c<c«
EC
c C
<

c
c §3C«ir(!(G'(
rc
' c<
c
<

s<L <Z

c c
_c <

C i

c <

ci «
; C . < C <C «T C> CCC < f CCT. CG CCC CC C C <<arx"<ccccfc.
C
<
c<
CCC f e CCTCfc
,

rf

-<O.C CflLaCcCR^' CBDG-CKCC CC C (or«ic«c

:<Ox«.C
CCCCGC «£L -
«caCT
cCM£C«Cc
C(

fSC cc C< «EL cc«rc (CC<t<

f< <C <OCTc cc<C

t ^QCtf-.fCCC^ <CCfC5C SCC<^ ( <t(;

J '<&M (CCCL i(iC(i.ufccCcaffi.
'
-CCsA^ cC«C ;cccc«? <cc<'ccf((f ccr cc<qr
(ffffli
C CCC CCCC <( c €L CC CH Lc C CCCXC C :

v cc •

';'S|-ccc
^6'Cc c
<c/. cccccei
<.(-.(,
'<CC€l«' cCCCc .«X «X QBT .cccccc c <

-<ct(C C£'< •

3 c:
4 c cc
c
cCc"C<CC<C
C< CCCcto '

c CXC^CC "ftOLXf ccccexc cc« <ai Cvccc

cCCCc ((.«c (CiCC< <
1

>.
_c< C 1
«
CC qKc CCC LC «C CCPC < ccct' cCCCCCLf
CCCCcc« :<
;

(C C l .'<
!

c<cc«i
<

<CC CC
!
,<

; !
« „
c «c cc-<, .
< c««Cc<' < TC tCff
<BEc <• c<c<<
Ccc'-<" < <
<
CC< -

( , 8 „
"
CC CCC '.<,.' ( CCC:c, ,c (CCC<TC'«
<«fLC cccc<rcc< '
•
ccc <.<icccr<
-
1
<
( ccco
i! C:< C CC«i
;<CC<(CCcCC<<! i

CCC 'CCCC
fCjc
:CTC< 'CCCCC*.
CC(CC("C l
<iC<ic < CCCc C£CC :

(( CC-.i
XCKtCiCCCcffi Kc«c(CC® CSCCi
("<0
<C ((->C "'
CCCC fCr C
'" CC C«c
.CCtc «SXfC C < (
c C C(
CCc C<
(

"
* <(
CCc
((
(i

( c C"C
.( c«. CtcC
c
.< c <

7 ..<C, I
'
<
v <rT<i€iE(cjr
'C<«rc cr<cccc c...
•

.
<
(. c C< CCt
( C 'C
<L' , <
» c cC<S
("C"cic ;
( CCCC
c c< ccc
C
C
«1 -cccccccc ' .

C^ CC C
cc'.-< ( (

;(<
CCC c<CLCCC '•
CCCCICCCC
'

(
<L
C Ci C :

c<c ^CC- CiCCCcC

'

ccc crcrccc
•

c C-C C Cic.CCCCcC
c
<
f<ir;<ijcLc
«r. «oC..'
>

Ccc cccccc
C
c
CC<C
«c-c
C'
c<. <..(.«
'
c (C
ccc
C< ( ^
«CCCCCCCCC
ccccccc
cCC. exccccc
c«i CCCCC '
CC
c CCC
Cvffi CCc
GCi
( '<<;«-<,
<

«
<nr
€1'C cCCCI
gr
KCcc
i :

c
>
<

<-,<«:? ccccccc CC
«c<ccc<c '.C<«CCCC«. ,r
< c i
;«' c-c
,'

, 2r
M<£MCl
cf c<
'
r!
'<

;-,;CP
<cr cccccc
tfiC.CfCC «I
< f :^l!:
c cc cc «|<fi:
l
(

cc c
r
,
f
c

cc cect
< . ( ,< .

c«c«.-c£ (
 ACTA

SANCTORUM
Pi.HISIlS. E\ TYPIS V. fiOUPY, VIA GAKANCIKHE, 5
PARISIIS & ROM^EAPVD VlCTOREM PALME. M. DCCC LXVII
 ACTA
SAMCTORUM
quotquot toto orbe coluntur. vel a catholicis scriptoribus celcbrantur

EX LATINIS ET UR^EGIS, AUAHUMQUE GENTIUM ANTIQUIS MONUMENTIS

C0LLECTA, DIGESTA, 1LLUSTBATA A

GoDEPRioo HEINSCHENIO ET Daniele PaPEBROCHIO

Francisco BAERTIO et Conrado 1ANNINGO
E SOCIETATE JESU PBESBVTERIS THEOLOOIS

EDITIO NOVISSIMA, CURANTE JOANNE CARNANDET

,IUNI1 TOMUS QUARTUS

SANCTOS A DIE XVI AD XX COLEIVDOS COMTLEXUS
CUM TRACTATU PR/ELIMINARI
QOl CONTINET

LEGES PALATINAS
JACOBI II REGIS MAJORIC/E
SI4IL1TCK ILLtSTBAT*S

PARISIIS ET ROMiE
apud VICTOREM PAXME, bibliopolam

186'
3X

J OSEPHO
ROMANORUM REGI

SEMPER AUGUSTO,
REGI GERMANI^, HUNGARI^E,

DALMATLE, CHOATI^, SCLAV0N1.E

ARGHIDUCI AUSTRItE
DUCI BURGUNDIyE STYRI^
CMUNTHIjE, CARNIOL.E, WIRTEMBERGiE,

COMITI TYROLIS, GORITI^ ETC

Imperatoribus nostris Augustissimis, Leopoldo atque Eleonorre, sti-

timus non ita pridem, utriusque nomini inscripta et honori dedi-

cata, tribus in tomis Acta Sanctorum Junii, natalis Augustissimo

mensis. Nunc quartus ejusdem Junii tomus sistere se audet Augusto

Romanorum Regi, Augustissimis Imperatoribus, rel: iosissimis Pa-
rentibus suis, non minus religione quam majestate proximo. Tibi, in-
quam, faustissimi nominis et ominis, Josepbe sistuntque se uno boc
:

in toino Majestati Tuse Sancti plus quam sexcenti et septuaginta, par-

N
tim suis nominibus expressi, partini anonymi omnes suis Commen-
;

tariis varic illustrati; in iisque non pauci, qui per Iinperium Regnaque
JL. Tua, Romanorum, Germanise et Hungaria?, celeberrimi fuerunt ge-
storum gloria, virtutum fama, miraculorum claritate : nec desunt
qui per gloriam in terris bcllicam sibi viain triuinpbalem fecerunt ad
Capitolium coeleste.Quales enim sunt!(ut nonnullos annumerem)tres
>S sanctie Sorores Virgines, Cunegundis, Mecbtundis et Cbristiana,cum
^ancilla sua sancta Wibrande qiue totam dicecesim Constantienscm
;

ejusquc viciniam late implent ccelestibus beneiiciis et miraculis quo-

tidianis ; sepulta? prope Rbenofeldam, antiquissimam juxta ac muni-
^lissimani, et Austriacie Familisc Tua3 bercditariam urbem. Quales !
sancta Eupbemia, e nobilissimo Andecensi sanguine prognata ; et
s

sancta Elisabetba, mirabilibus a Deo visionibus illustrata ulraque ;

Abbatissa, illa monasterii S. Altonis in Ravaria, bsec Scbonaugise in

dioccesi Trevirensi. Qualis ! sanctus Renno, nobilis Comes, qui Ger-
JmH r IF_
A maniam
nianiam non uno loco conimoratione sua beavit natus Hildcsii, ino- ;

nacluis et Abbas in Monasterio S. Michaelis, Canonicus Goslarise,

Episcopus Misna?, dcpositus et iniraculis clarus Monacbii in civitate
Electorali. Quid dicani de Sanctis duobus anonvmis in oppido S. Ilip-

polyti Austrke infcrioris, ubi corpora eoruin frequentibus olim fulserc

miraculis ; nunc auteni obliterata esset nieiuoria oinnis, nisi aliqua

uno in codice inanu scripto conservata fuisset in bibliotbeca Ca?sarea

Viennse, ejusmodi tbesauro litterarioditissima? Ad banc, magno li-
brorum, ex occupata fcliciter Buda advectorum, numero egregie auc-
tam, nos anno mdclxxxviii per gratiam Augustissimi parentis Tui ad-
missi, atque describere quidquid ad Sanctos spcctat permissi, vindi-
cavimus ab interitu, et conscrvavimus seternitati prrcdiclam duoruni
Sanctorum meinoriam, extractis e\ indicato codice, et bicmodoim-
pressis eoriundem miraculis quemadmodum in primo Junii tomo ex
:

eadem bibliotheca Csesarea impressam dedimus, non amplins perden-

dam, Vilam S. Bardonis, Arcbiepiscopi olim Moguntini quse pridem ;

a nniltis desiderata, et ubique per Germaniam Galliamque frustra

fuit qusesita. Prsemittitur Sanctorum Actis (quemadinodum palalio re-

gio propylseum) codev Legum Palatinarum rcgius,quibus ipse condi-

tor Rex sibi aliisque Regibus Cbristianis aditum pandit ad palatium
vcrse glorire regnumque sempiternum. Sunt Leges istse, quas dico,
Rcgis Majorica? Jacobi, nomine illo Secundi ; atque placiturse Majes-
tati Vestrse, tum quia Rcgia* sunt, lum quia relictse a MajoribusTuis.
Regirc quidem sunt, quia conditse a Rege, Regi?e familiae datse, Regia

in aula observatse, Regio in codice conscripta\ non nisi Regibus of-

ferendse. Conditse autem surtt et pelictse a Rege inter Majores Tuos,

Regia Majestate conspicuos, non postreino ; regnum Majo-
ut pote qui

ricee, comitatum Ruscinonis et Ceretanise, nec non dominium Montis-

pessulani gloriose possedit ;
quique Regum Aragonia?, Jacobi primi
ex lilio, et Petri tertii ex fratre, pronepos ; Petri vero quarli soro-

rius fuit ;
per illosque et eorum successores, sanguinem suum no-
bilissimum transfudit ad Majestatem Tuani, non niinus longa serie
proavorum, Aragonica Regum, quam Austriaca? Impera-
familise

torum, Serenissimum Augustumque Nepotem. Quantum porro

admirabililalis liabel, quod esedem Leges,jam dudum mundo ignotse
ac in tenebris sepultse, nunc demum inde resurgant lucemque
aspiciant, unico tantuin in codice manu exarato superstites ; isque
codex, auro minioque dislinctus, c Majorica per alias manus varia
forluna ad nostruni Antuerpise museum tandeni delalus, et nuiic
typorum beneficio multiplicatus, una cum Actis Sanctorum sese
Majestati Vestra?, cui sanguinis ac bereditatis jure quodammodo
debetur, sistere gestiat ; bisce prsesertim temporibus, quibus Deo
auspice
auspice inducta in thalainum rcgalem lectissima sponsa intra
biennium felicitcr peperit Majestati Veatrse delicias suas filium
filiamque quibus olim usuveniet e\ codice illo discere, quid Deo
:

quid Augustis Parentibus, quid sibi suisque debeant et quibus ;

praecipue virtutibus enitucrint Majorcs sui, Aragonici sanguinis

iisdem scilicet, plane Regiis, quibus enituisse Imperatores san-
guinis Habsburgici Austriacique, lecturi sunt in annalibus suis
doinesticis Imperatorum : et quibus Augustissimam bodiedum enitere
Doinum Tuam, in religiosissimis Parentibus, in Te Augusto Rege,
in Serenissimis Germanis Tuis, orbis Cbristianus videt cum admira-
tione universus; et ssepe oculis vidisti Ipse tuis, ct exemplo monstra-
sti. Qme enim in Legibus suis, tum sibi, tum aliis familue Regia? pra?-
scribit Re\ Jacobus, de religione in Deum, de veneratione Sanctorum,
de cura animi, de exercitiis pietatis, de caritate in pauperes, aliaque
ejus gencris plura ; nescio profecto an accuratius ipse scripserit, an
observata fuerint Donii Tua>. Vidit quippe in illa Majcstas Vestra, Fa-
miliam, orbi terrarum imperantem, pra?cipua soliciludine satagere,
necubi suorum aliquis offendat Deum. Vidit, domesticos inter parie-
tes ab illa tot obiri devotionis opera, et tam religiose, ut religiosa in
domo vi\ plura aut majori cum rcvercntia possint. Vidit, et tota quan-
ta est Vienna quotannis videt, publica ejusdem Familia? Tiue everci-
tia pietas constantissime peragi plena in luce, sivc illa obeunda sint ad
Pyramidem sanctissinue atque adoraiuhe Triados, a religiosissiino Pa-
tre Tuo recens erectam sive in sodalitio sanct?e Crueis, ubi picntissi-
;

ma Mater Tua prsesidere amat; sivecoram statua Deiparse Virginis,

sine macula contagionis concepta?, ab Avo Tuo gloriosa? memorise
Ferdinando III sublimi colummr imposita sive in publicis totius ur- ;

bis supplicationibus, sive in solennioribus Ordinum Religiosorum fes-

tis, sive aliis locis temporibusve. Talia, inquam, Auguste Rex, vidisti

in Parentibus, didicisti a Parentibus, una fecisti cum Parcntibus Ado-

lese^ns^atqueitaTibi crcvitin Familia tam sancta cuin setate pictas,

cum notitia Dei odium peccati, cum numero annorum exercitia bono-

rum opcrum ac Regia1 virtutes. Testis mibi sit auspicatissimus dics,

septimus Kalendas Augusti, gloriosa* Dci Genitricis Matri saccr, ct

Majestati Vestrr Natalis. Vidit ille dics incrementa pietatis virtutum-
que Tuarum, cum recurrens per annos singulos viditSerenissimum
Josepbum celebrare Natalem suum, vocatis ad regias epulas tot paupe-
ribus, quot ipse annos tunc complebat netalis ; quibus et cibos appone-
bat ad manducandum, et vinum fundebat ad bibendum ; exorsus tam

pulcbrum in lilio Imperatoris Hoinani, quam est vile in scrvo, minislc-

rium abipsa propemodum infantia et uheribus nulricis quod et pul- :

cbrius reddidisti,cum anno retatis dccimo Re\ Ilungariiv coronatus, at-

que
 qtic tina in corona regna tlecem complevus ;
pro\imo inde Natali Tuo
deccm paupcribus eadem manu,qua modosceptrum regaleexeeperas,
ftimensa, uti solebas, servivisti seposita corona; nisi dicere malimus,
pro una corona decem acquisivisse Majestatem Tuam per ministerium
glorios:c humilifalis ct caritatis, totidcm pauperibus impensum; utpar

numerus coronarum foret ac regnorum. Perrexisti deinde annis singu-

lis pro numero Nafalium augcre etiam numerum paupcrum et perre- ;

xit similifer Deus augere nunicrum coronarum, superaddens post

biennium omnibus fulgentiorem Regis Romanorum et Germania? uf ;

videri possit in sensum absolutum commutare vellc, quod sub con-

ditione pridem cecinit, quando Decennis regale sceptrum et coronam
Hungaria?, eique annexorum regnorum portarc coepisti, ingeniosus
poeta
Tot numeras, Josepbe, annos quot sceptra recenses,
Ouando annus decinius dat tibi regna decem ;

Annis et sceplris jiaribus si crcscere pergis,

Unus ad imperium non satis orbis crit.
Quidenim ncget virtuti Tua?, jam adulti, Deus, quipietatem pcne
infantis tof sceptris coronisquc remuncratus cst?quique Te et nasci vo-

luit inter strcjtitus bellorum, et adolescereinter victorias, et extendere

teniiinosHungaria* Tu?o adhuc adolescentem,quousque vii*i,(juantum-
visbellieosi, Progenitores Tui penetrarenumquam potuerunt ;
qui de-
nique corpus Tibi jiaravit laboribusaptum, ferendisque assuetum ; et

quod summuni est, animo inditlit victricem illam virtutem, Religionem

erga sancfissimum Eucbarisfine inysteriiim singularem. Qurevirtus,
ut summa sif, semjierque fuerit in Domo Tua, a Majoribus veluti cum
sanguine propagata ad nepotes, nescio quomodo primas obtinet in ani-

moMajeslatis Yestne ; ut, nescia arctis claudi penetralibus pectoris,

Tibiac Deosolis nota, eluetetur subinde prodeatque in publicum, ac
totam rajiiat in admirationem Tui suiquc Viennam, specfantem Domi-
num suum Arebidiicem, Hungaria?que et Romanorum Regem, publi-
cis in viis gcnibus flexum, venerari sacram Eucbaristiam. Rapuit cer-
te tunc, cum anno superiore Idibus Julii exhibuit spectaculum Deo
dignum, Sanctis iniitandum ; Majestatem Tuam canipestri habitu, ci-
tatissimo cursu per civitatcm Leopoldinam a venatione redeuntem, ad
conspecfUm sanctissimi Sacramenti, quod forte illac ad moribundum
portabatur, sisterc continuo equos, desilire Primam e curru, sequen-
tibus evemplum comitibus, procumbere bunii, atque inclinato reve-
renter capite, Pronam adorarc comitarique sub velamine panis, quem
regnare credimus in coelis, Deum atque hominem Christum Jesum.
Divisses nobilem Venatorem laqueis suis, aut sui potius in Deum amo-
ris atqtie religionis, captum ct irrctitum teneri. Ha?c eadem victri\ il-

la
la virtus cst,
qu?e meruit in Rudulfo Habsburgico a quatuor et amplius
seculis Coronam Imperialem htee ipsam in tot
Augustissimis Posteris
:

ejus eontinuata serie conservavit: hsec eamdem in

Augustissimo Pa-
rente Tuo augustiorem fecit, capta Buda debellatoquc
magna parte
Imperio Turcico: ha>c,quod superest debellandum, subjiciet victrici-
bus Mejcstatis Tua? armis (ita ominor voveoque, et memorata
virtus
Tua promittit) donec etiam capiantur Belgradum atquc Byzantium,
Nani
Integra divictis ut sit victoria Turcis,
Littera Christicolis B capienda ter est.
Capta Buda est: superest Belgradum et Regia magni
Moenia Byzanti : cetora ludus erunt
Tuis nempe, Bo\ Magno, armis ; Tusein Deum Religioni, in Eu-
charistam Pietati. Quod enim Majoribus Tuis domi militiieque, et plu-
ribus in hoeee tomo Sanctis, illa Pietas pra?stitit ; hoc Tibi Tua promit-
tit ;
si non et pnostaro eoepcrit saltem Domi, cum binos bionnio pro-
meruit Tibi liberos, dolieias Parentum, solamen Avorum, columon
Augustissima? Domus, votum bonorum omnium ut socurius sporos ;

parem militifc fortunam, Doo ac Te Ducibus, aliquando fore. Eo

conforont quoque phirimum exompla atque intercessionos Sancto-
rum, qui in hoc tomo veniunt ad Majestatem Yestram, initio novi
hujus seculi,
MeCfonato LeopolDo I,

Augustissimo Augustie Majestatis Vestra? Genitore : ut seculum

quidom Tibi faciant Sancti III! a principio fortunatissinuim totum;
tomuin vero, in quo voniunf, faciat Tibi gratiorem Augustissimus
Meca>nas, per cujus sacratas manus audet ipsum, qua par est
reverentia, offerre

AUGUST.E MAJESTATI VESTB.E

Devotissimus cliens
JANNINGUS
COM.ADUS

Cum magislro suo, Daniele PAPEBROCHIO,

Franc,SC0 baertio
El ^m,„:J
i7,
colleg,
'

iFn VERHOVIO
A N-c,sco

E Socielule Jisti.

SYNOPSIS
 SYNOPSIS ACTORUM

TOMI QUARTI
in fomum quarturo Junii, quatuor dum-
Sancti
taxat dies complexum, illati, sunt nmplius 1N STATU ECCLESIASTICO
sexcenti septuaginta, partim expressi nomi-
nibus suis, parlim anonymi cum notitia plu- Plunmi veniunt Sancti. Judas, vocatus /Ipostolus

rmm aliorum pra?termissorum, vel ad alios menses ex lxxii Discipulis Domini, diversus a Jnda Thadaao,
diesve relatorum. Illorum praecipui, more nostro Apostolo ex xii martyrizatus Arara? in Armenia.
;

triplicem in rlassem, juxta sfatum ecclesiasticum, Episcopi iu Orientali Ecclesia Marcus Appollo-
jionasticum atque secularem distributi mox indica- niade, qui et Martyr Tycho Thaumaturgus, Araa- ;

buntur. thunte in Cypro insula.

Pnemitto pauca de pulcherrimo codice MS. quem, In Italia Episcopi, Cechardus, Lunensis Martyr ,

horum Sanctorum Actis. tamqnampra?liminareopus, Carrarise in Tuscia, Hymcnns, Ameriensis in Um-

pra?misimus impressum. Continet is Leges Paluti- bria, AgHppinus, Comensis in Gallia Cisalpina. Na-

nas, in rlasses octo distributas, quas Jacobus II, ziriits, Justinopolitanus in Is'ria. Inventio et Mira-
Rcx Majoricae sibi et familife suae ae ministris pra?- cula ex Itahco Manzoli. Item in agro Spoletino
scripsit, anno mcccxxxvm ; sanctissimas sane, et di- Presbyter Mnurus, cum filio Fc/ice ejusque Nutrice,

gnas qufifl in oiunibus Principum palatiis proponan- ex Syria in Ttaliam peregrinati.

tur atque observentur. Suus illic singulis Ministris In Gallia Episcopi, Aurelianus, Arelatensis. In-
familia Regice, a summis usqne ad imos, pra?scnbi-
1 ventio anno 1308. Domnolus Viennensis. Similianus
turmodus. qno injunctum sibi munus obiredeheanf; Namnetensis. Gundulfus incerti loci, cujus celebris
atque in capitali cujusque rubricae littera depicta cultus in agro Bituricensi. Historia Translationis et
est fieura, quae reprsesentat personas, de quibus Miraculorum. .•Idulfus, verosimiliter Trajectensis ad
ngilnr, cum suo habitu; operi , quod exercere de- Rbenum, cum Bniulfo Abbate, in Anglia depositus.
bent, intenfas. Illae ipsa? tigurae, partim singulis Veredemus Avenionensis. Amandus Burdegalensis.
classihus pra^fignntur partim simul* collpctas et Forttniatus,in agro Senonensi qniescens. Anhertus

quatuor grandioribus laminis sereis incisa?, hic etiam Abrincensis qui Angelo Michaeli, ejus monitu ac
;

subjiciuntur oculis curiosorum antiquitatis aestima- revelutione,in monte Turaba templura excitavit,
torum, prseter aliam ejusdem magmtudinis figuram, annuo peregrinantium concursu ex tota Gallia fre-
ubi Rex in throno considens coram aliquot hinc et quentatissimum. Innoccntius Cenoraanensis cum ,

inde Magnalibus suis, Leges prornulgat, ao speci- Ghronologia Episcoporum tam decessorumejususque
men scripturae onginalis, qua codex exaratus est, adan. mcglv. Deodatus, Nivernensis; deinde Abbas
spectandnm datur. Vallis Galilasaa in Vosago. Acta ex codicibus MSS.
Hunc Tractatum si quis fortassis voluerit seorsim ac editis quihus multa de S. Hidulfo ejus suc-
; in
imprimcndum curare, faciat id Nobis non n.odo cessore in monasterio. Uti ille ex Episcopo Abbas,
non invitis sed etiam paratis juvare, commodando
; sic Odo, ex Abbate factus Episcopus Cameracensis,
laminas 60 spectantes, et ecgraphum alterius similis illa tamen Sede exclusus, quod recusaret Investitu-
codi.-is, quo Petriis IV, alias III, Rex Aragonim ram accipere ab Imperatore. Vita duplex. Presbyter
anno mcCcxxxxiv digessit Constitutiones et Ordina- in Gallia, Ferreolus cum Fenuiio Diacono ; Marfy-
tiones Palatii sui lingua Catalana qnod ex auto- : res ambo, Vesuntione in Burgundia. Illorum Acta
graplio jirclnvii Rarcinonensis nunc demum nacfi antiqua ; Missa propria ex vetusto codice. Inventio
sumns, cnm antea sulnm Prologum haheremus, Corporum, et variaB Translationes, Berthaldus et
syllabumque rubricarum, qualem hic invenies pag. Amandus in dioacesi Remensi, vita solitaria conspi-
vi unde multum lucis aflundi Majorirensibus Le-
: cui. Vcrolus, Castellione ad Sequanam et Marcen-
gibns potent. Monendus est tamen, quisquis ejus- naci. .Miracnla a contemporaneo scripta. Ibidem
mndi consilium capiet, ut anobispetat expectetque Possennus.
exemplar Majoricensium, nova diligentia ad auto- Gern.aniam iilustrant Episcopi Benno Misnensis ;

graphum collatum, expurgatum a typographicis in Saxonia, Sclavorum Apostolus Monachii in Ba- ;

mendis non paucis nonnullisque etiam locis per

: varia depositus ibidemque miraculis quotidianls
,

transcribcntis incunam vitiatis, genuina? integritati clarus : quorum magnus numerus Vita? subjungitur:
restitutum. Fateturenim ingenue Papebroclnus ipso uti et repra?sentatio ipsius sacelli Monachii. Ciari
qno ha?c imprimebantur tempore. snpervenisse oc- item sunt Miraculis non paucioribus Moguntiae atque
cupationes gravissimas nlias ; et sociis partim ab- Heilighenstadii, Anreus Episoopus, Juslinus Diaco-
sentibus, partim a?gris vel impeditis, plus se credi- nus, Jnstina soror Aurei, et plures alii ab Hunnis
disse oculis suis caligantibus, quam expediebat Duce Attila caesi. Duorum primnruin monumentum,
accuramla? impressioni. Quod interim benevolus prout Heiligbenstadii exfat, exhibefur in a?s inci-
Lector excusare dignabifur non tantum in hisce sum, necnon specimina nummorum bracteatorum
Legibus, verum etiam quoties aliquid ejusmodi men- in agra vicino repertorum.
dorum per totum tomum observabit majorem au- : Ad Galliam Germaniamque pari jure pertinet
tem accurationem expectare in Tomis quinto et Hildegrimus, Catalaunensis et Halberstadensis Epi-
sepf imo, nunc sub pra?ln versantibus. Prapter jam di- scopus frater S. Ludgeri, primi Episcopi Mimigar-
;

ctas figuras, quibus ornantur Leges, eidem huic difordensis, vulgo Monasteriensis in Westphalia.
Quarto Tomo
insflrunturaliae octo figurae grandiores Adde his unum in Hibernia Episeopum Fernensem
integrw pagina?, et plus qnam viginti minores tex- Molingum et Bomfacinm Archiepiscopum Aposto-
;

tui insertce ; Diploma S.

Imperaforis, pro Henrici licum circa Russiam, Ordinis Camaldulensis Proto-
ecclesia Heilighenstadiensi datum, integro expan- martyrem nec non Clericum Martyremque Bon-
:

sum ad formam raembrana? originalis.

folio, mercatum Ferrariw in Italia Vita et miracula ex
Porro Sanctorum in hoc Tomo distinctius illu- MS. Italico, cnm figura martyrium exhibente,
stratorum, praecipuisunt.
 IN STATU MONASTICO Virgines, nulli Religioso Ordini adscriptse, Cuai-
gnndis, Mechtnndis, et Wibrandis, cum fumula sua
Ulustravit Orientem, praeter aliquot Anachoretas, Chrischona, inter peregrinandum evncatae omnes ad
Hypatius Presbyter, et Monasterii Rufiniani in ccelum in Constantiensi Germaniae dicecesi. Proces-
Bithynia Hegumenus. Vita Graeea a coaevo auctore sus pro Canonizatione fabricatus.
praeclare et prolixe scripta, nunc priraum latinitate
Virgines Martyres, Actmaea el Gr.rciniana, VoU-
ac typis donata. Anachoretse quos dico, florue- illi,
terrae in Hetruria, saepe inventae et non ita pridem
runt in j£gypto, Joseph, Pior, Bessarion, cum Ze- solenniter translatae. Alena, Forcsti iii lirahantia.
none multorura miraculnrum patratnre. In j-Ethio- Gesta ex Dilhecano MS. cum appendice eorum quae
pia aputl Habessinos 1'etrns, Prior monasterii Eygag Gallice et Belgice edita sunt. In eadera Brabantia
et gentis Doctor. prope Bruxellas Maria Dotorosa, sic dicta Virgo ;

Occidentem plures ornant, Uenedictino, aut nulli quae pnstquam pro castitate tuenda viriliter restite-
certo Ordini adscripti ; Ramnoldus Ahbas Ratisponae rat, injustc accusata, damnata et caesa, mira<-ulis
in Bavaria. Acia ab auctore fere suppari scripta. claruit, sunque accusatori.exinde mente capto sani-
Avitus, Abbas Miciacensis apud Aurelianos in Gallia, tatem restituit. Acta ejus autheutica habentur et
Acta praeilara auctoris contemporanei. Iluvuriius miraculaex MSS.
sive Hervxus, Abbas in Britannia minore. Julwnus 1N STATU SECULARI
in monasterio Arense sive Hareae. Elisabeth, Scho Martyres in Oriente, Antiocheni Qitiricus,Jntitta,
vaugiensis vulgo dicta, a loco babitationis, ubi et et Socii quadringenti quatuor. Ah. bisce distinguun-
Abbatissa fuit mirabilis, si qua alia, variis visio-
; tur Jiditta, vidua [coniensis, et Quiricus ejtis fiholus
nibus, a germano fratre ejus Egberto, ipsa dictante; Tarsi m Cilicia martyrio affecti. Acta horuiu, di-
cum reliqua vitae mortisque ejusdem historia, con- versa ab iis, quae olim censuravit Gelasias Papa,
scriptis. Eupkemia, et ipsa Abbatissa, monasterii scripta sunt a TbeodoroUtraque Ep. Icnniensi.
Virginum S. Altonis in Bavaria. dantur. uti et translatioElnoneuse S. Quirici ad
Celeberrima in Belgio Lutijardis Virgo Monialis, Amandi Monasterium. Isaurus Diaconus, Innoceniius,
a BenedictinisTrudounpoli ad Cistercienses Aquiriae Fcltx, Ilermias, et Pcregriuus, Apullonia?. Manuel,
transgressa. Vita trihus libris accurate scripta a Subel et Istnael, ex Perside fralres, Constantinopoli,
cosevo et familiari. Ejusdem Ordinis Cisterciensis Acta graeco latina vetustinra. Leoiitius, HypaLius ac
sunt Sorores et Sauclx Segin.e vulgo appellatae, Theodulus, Milites, Tripuli in Phienicia. Duplicia
Sancii Regis filiae, Torasia vidua, et Sancia Virgo" Acta gra. co-latina. Marina et Theonuts Alexandriae.
j

Lorvanii in Lusitania. Vita rtcenter compnsita. Moyses J&thiops cum septem Atiacboretis in.E^ypto.
Miracula ex. Proeessibus Canonizationis cum utriu- ; Zostmus, Miles in Pisidia. Acta grgeco-latina.
sque effigie. InOccidente Martyres,iYtVa/<uVr cum Dariu uxore,
Gerlandus, Eques Ordinis S. Jnannis Hierosulymi- Murciano et Pancrale, Atinae et Venafri in Campania.
tani Hospitalariorum Calatagirnni in Sicilia. Inven- Acta veteragraeco-latina Alia recentiora. Montanus
tio et Miracula ex. originali MS. miles, Tarracinae et Cajetse in eadem Campania.
Pctrus, Gtimbnciirla a familia, Pisanus a patria Digna-merita cum fihis duobus, Brixiae in Gallia
cognominatus, Fundator Ordinis Eremitarura, S. Cisalpina. Blasltts Tribunus, cuni ducentis sep-
Hieronyrai vulgo dicloruiu Pisis natus, Venetiis ; tuaginta Romae passus, et cum duobus ex sociis
mortuus. Gesta ex antiquo corapendio Latino, per Lucara translatus Cijiia, Musca, Vitlcriana, Muria,
Vilam Italicam illustrato, cum Chronologia Ordinis Aquileiae. Marcus el Marcelliantts Nobiles Rnmani
et Generalium ejus. Additur eftigies Beati ex anti- via Ardeatina, depositi in ecclesia Sanctorutn Cnsmi
quissima pictura Venetiis apud Moniales S. Iliero- ac Damiam. Marlyrius, Felix, /Emiliue, Crispinus,
nyrai servata et prospectus prirai eremitorii, ab
; Ravennae. Cyriacus et Paula, Malacas in Hispania.
ipso fundati in Muntehello apud Urbinates. Itern Elpidius, Brivate in Arvernia, cum Archontio Con-
ali® ejusdem et Suciorum imagines. Magis solita- fessore. Potentiiiiis, Felictus et Stmplicms, Patruni
riam amarunt vitam Ereinitae alii, Avilus apud Pe- Sleinfeldiie in dioecesi Coluuiensi. Martyresne an
tracoricos in Gallia. Acta ex duobus MSS. Ragne- Confessores?Eadem dubitatio cadit iu Gregorium ,

rius Pisis in Hetruria. Gesta, a fannliari araple Episcopum, Demetnum ejus Diucuiium, et Caluge-
conscripta, atque Translatio recens solenniter insti- ruin Hegumenuui ; in Fragalatensi Siciliae monaste-
tuta ; cum novi et elegantis depositi delineatione in rio. Ursicinus Medicus, Ravenna; in Italiaa. Gerua-
aes incisa. Caloijerus Presbyler cum Sierio discipulo sins et Proiastus, fratres, Mcdiolani in Insubria.
suo, in Agrigentina Siciliae dioecesi. Iuventio Corporum ex SS. Auibrosio, Augustino et
Virijines, Religiosorum institutis ad
ex variis Paulino, proeter qua? Epistola ad Italice Episcopos
Marina, Fundatrix Munasterii S.
ccelura translata;, de eorumdem Passione expenditur, et S. Aiubrosio

Martini, Ordinis Canonicorum Rogularium S. Au- perperam adscripta esse docetur idemque accidisse ;

gustini, Spoleti in Uinbria. Imago exhibetur corpuris ostenditur SS. Nazario, Victori, Syro et Hermagoraa
prout nunc est, cum montimentn, a'ri incisa. Osanna per Acta coaevis Auctorihus male suppnsita. Tum
Andreasia, tectii Ordinis S. Dominici Mantuaa in agiturde priorum Reliquiis toto Occidenti jam o'im
Italia.Acta duplicia, utraque a familiariter notis et communicatis Curporum item possessiune inter
:

rerum internarum consciis posteritati

ipsius relicta. Mediolanenses et Brisacenses controversa. ac deni-
Monumentum etiam perpulerum cum duplici effigie, que variis antiqui cultus monumentis, partiiu certia
altera ipsam, prout hodie lum est in tumha ; altera partun anibiguis. Ilnnorius, Evodttts Petius Romae.
prout in monumento excisa est, repraesentante. Ju- Gaudenlius Episcopus, Cttlmuiius Diaconus, Andreas
liana Falcancria, similiter tertii Ordints, sed Servo- in Hetruria. Ananymi duo, in op-
et alii ui, Aretii
rum B. Mariae, Flurentiae. Vita datur ex MS. Ita- pido S. Hippolyti, Austriaj inferioris, seculo xii in-
lico Gianii latine reddita ; cum miraculis recenter ventit et Miraculis illustrati. Suiho, Coraes Aude-
factis et effigie antiqua. Hisce accedat Miclielina censis, bello clarus, Werdae in Bavaria. Miracula
vidua, et ipsa tertii Ordinis, seu Pcenitentiiim S. ejus plurima, usque ad finem seculi xvu patrata,
Francisci, Pisauri in Ducatu Urhinate. Vita duplex cum lapide sepulcrali effigiato, et Vita, quam sub
ex MS. Adest quoque duplex imago ; altera ipsam annum 1512 collegit Decanus Diessensis.
veluti in extasi constitutam, altera in sepulcro po-
sitatn reprsesentans.
FACULTAS
 FACULTAS R. P. PROVINCIALIS
SOCIETATIS JESU FLANDROBELGICE,
ET SUMMA PRIVILEGII C^ESAREI
Hispaniarum Begis, deinde Serenissimorum Archiducum Alberti
Cum Ediclis Philippi II
Fsabellce Behjii Principum, rursumque Philippi III, ac novissime Caroli 11 [tcgum, confir-
el

matis 2 Deccmbris 1G92, et 19 Junii 1694, Provincialibus Societalis Jesu, per Flandrobcl-
gicam pro lempore futuris, potestas facla sit eligendi Typographos ct Bibliopolas, qui, ad quo-
rumcumque cxclusioncm, soli imprimcrc ac rcimprimcre possinl libros et opera qucelibet, rite ap-
probata, curantibusque cjusdem Societatis Patribus cdita aul porro edenda, sub consueto suce

ilajeslatis Privilcgio,non alitcr impetrando, quam in scriplis obtenla el prwexhibita licenliaprce-

dicli Provincialis ; idque sub gravibus poenis, in contraventores aut aliter impressa importantes
statutis, ut latius in ipsis palenlibus lilleris apparel. Cum etiam sua Ccesarea Majestas idem va-
lerc volucril in ditionibus S. R. Impcrio subjeclis
Ego infrascriptus, S. J. pcr Flandrobelgicam Provinciaiis, polestate adhoc mihi factaab Adm.
R. P. y. Prwposilo Generali Thijrsi Gonzales, concedo Yidua; Ilcnrici Thieullier, quondam Tij-
pographceet Bibliopoli Anluerpiensis, facultatem imprimendi.ct per se aliosque vendendicw more
noslrre Societatis (quod hisce altestor) recogniliim ct approbatitm Tomum IV de Actis Sanctorum
Junii, coliectis digestis et illustratis per Godefiidum Ilcnschenium p. m. Danielem Papebro-
chium, Franciscum Baertium, et Conradum Janningum, Socictatis noslrce presbgter os Theologos
cinn Legibus Palatinis Jacobi II Begis Majoricensis. In quorum fidem hasce manu; nostra sub-
scriplas, consuetoqiic officii sigillo munilas, dedi Antuerpite. anno 1701 , Martii.

SUMMA PRIYILEGII REGII

Dei gratia Hispaniarum Indiarumque Rex, Dux Bnrgundise, Drabantiae
GAaous, etc.

Serenissimus Belgarum Princeps, Diplomale suo sanxit, ne quis cilra voluntatem

P. Danielis Papebrochii e Societate Jesu, ullo moilo imprimat vel aliunde invehat
ac venum expouat, per proximum decennium Acta Sanctorum : qui secus faxit confisca-
tione exemplariuin, et aliis gravibus poenis mulctabitur : sicut latius palet in litteris datis

Bruxelhc xui Februarii mdcxcii.

Signal. LOYENS.
Et Ego Daniel Papehrochius, Societatis Jesu, Yidtue Ilcnrici Thieullier, Typographi
quoiidam et Bihliopohe. Antuerpiensis, pcrmilto ut imprimat et distrahat Tomum quartum
de Actis Sanclorum Junii. Datum Antuerpiae 1696, i Oclobris.

APPROBATIO ORDINARII
Tomus tertius de Actis Sanctorum mensis Junii, a So-
cietatis Jesu Sacerdotibus Theologis, Godefrido Hen-
schenio, Daniele Papebrochio, Francisco Baertio, et Con-
rado Jannitigo, erudite illustratus, una cum Tractatu
PrwMminari, contlnente Leges Palalinas Jacobi II liegis
Majoricai, similiter illuslratas, utiliter publicabttur. Da-
bam Antuerpiccl MartiillOl.
ANTOMUS HOEFSLAGH
Eccl. Calhedr. Canon. Grad. Libr. Censor.

PROTESTATIO AUCTORUM
Quod ante prsegressos quinquemenses identidem sumus protestati, nos in hoc de
ActisSanctorum opere servatas velle Urbani Papa; VIII Constitutiones neque ;

nostriSj aliorumve huc referendis Commentariis aliud pondus tribui, quam est hi-

storia;,ab hominibus errori obnoxiis scriptae; idem ante hunc quartum Tomum Junii denuo
protestamur.
AD
 (lCipifpXOlOOfUSJtlk tibcrnrfoa yboiuw numf
pioiii u Uja ri o afh fii troa utftifuat. qutfo TmgYv
tionumfiuc ozbtff iTiujula offitia^iuiiTreofe '

ttonum atq; |ctjiun ba comtttatSiliaua' tn rolej '

o ebttarumjp illuftnfftmuj
*t»mmu uicobuin icdnT rc
rtcr ut coueititiuv orhtio
rum extgcntta? .grabube
gem mauutcai?. Coinitem btto ac comjrueti orbtne:

C T<olhl'ct certtah atq^ih m minilfrocSic ctein cunc

motpH fitp bouo ftatu et toji offiftomxecenl^geret^

r atqj cunatu et abmtntftrafto.ftbebit9Tter

N
facrc r'ue oonuu>' nuniitro» btfferette orbo 9
uetur.quo lubelTcetmmen
Sfcoto^teigrana
res pciozil» pareant niaio
rcr maiouc co
rcsqj mmonbo btrectcem
inc^Roliiuaceri
i^deuus jrelo Imccbilectto
tan ac"bna mon
tvfpllTlb ppeuia o nis impeiioat. (IF-poiro h
minol olhttor biJtnbufio
it! memoziam.
ue bebct attenbi.ne uiu fo
C^-ecta^otfpe
cptumhbet
latione recriiuis
Ixx.fqxniiWjb
m li ex-erctfatepr
fone .pla iimul comtttaT'
offifta nce cnT facilc putabifi
&
L
UiciftfDinipzcJi
•fc
clt una p.lonaj plunfo offi
ccntur mcubit
ut i(X) rea i\erm
1

genbtg fuffnfe cu
ctis rectc 5
uivpohTtaliq* unum bu <
b; * i

'i.qentck-plcre- q'p

&
^ #

'/-«w/// !.'.?:/
 AD LEGES PALATINAS

JACOBI II
REGIS MAJORICARUM ETC.
PR^FATIO GENEALOGICA
DANIELIS PAPEBROCHII S. J. T.

El primac frontis explicatio.

acnbus Primi hoc nominc Majorkarum Re-

II, idemqne Prabiterali Ordini adscriptus, pupitli Reqi
gis cx
fitio secnndo genito Ferdinando Nepos, causam haud a-gre peregit, pace inter duos Jacobos
JaCobusPa-
trvo Sancio
succedens,
B
J Patruo suo Sancio, Regi secundo Majoriccnsi,
circa unnum mcccxxiv successit ex testamento,
tredeonts dumtaxat vel duodennis puer. Se.d adver*a-
Secundos ea lege conciUata, ut hic itlius ncptem Con-
stantiam uxorem duceret, ac veluti dotati jure regnum
Mojoria-nstr ivimewt. Tenuit autem ipsujn quietus, E
rium mox passus est Jacobum II Aragonue Regem, qnoaii Cunsiantix avus paterque rexerunt; sed ilttus
et ducta Jaco-
bi Aragonti
prxdicti Ferdinandi patris
patmelem, Jacobi I sui fraterPetrus IV, Ceremoniosus dictus, Patri suo nepte
confir-
Aragonum Regis ex Petro III, ilem Rege, nepotem; Atphonso IP succcdens anno mcccxxxvi, xqnum puta- matus in reg-
asserentcm, duobus se grttdibus propius accedere ad vin- vit, clientelarijure sibi suhjici regnum Mnjoruense, no,

dicem Miijoi icarum insutarum, Saracenis annoMCcxxx quod a TrV.avo Jacobo I fundatum, ab avo Jacobo II
ereptarum; et regni Majoricensia conditorem; Jaco- tituto dolis abdicatum fuerat. Sorortum ergo, pacifica
bum, inquam, Primum Aragonix solins, non etiam
; tredecim annorum possessione securum, armis aqgressus,
Majortcarum Regem diclum, dicendumque. Aiiasentm cum uxorc et hberis regno exputit, anno mcccxlm :

hic de quo ugimus, es&et nominundus Teitius : quod sua deinds repetentem post annos sex, prxlio vicit, eo-
ipsiusmet aucloritatc tatnclare refeltitur, ut nemini pu- que cxso regnum Majoricense Aragonico annexuit.
tem in dubium id venturum fuisse, si hoc authcnticum 3 Ad haec distinctius fuciliusque comprehendenda,
post leges has
ejus scriptum, Araqoniis hujus sevi scriptortbus iwtum faciet duplex labula, ab Erudttissimo viro Joanne Ja- scriptas inde
fuisset. cobo ChitHetio, yjrchiatro Reqio, quondam sic concin- e-xputsus ab
uxoris fratre.
2 Erat Jacobus II Aragoniae Rex, eo Princeps nata, ut prima exhibeat Reges Aragoniae, secunda
inqenio; ut Justi cognomcn apud suos obtineret itaque ;. Reges Majoricse.
Philippus, patruus ac tutor Jacobi Majoricensis,

REGES ARAGONI/E
Jacobus I Victor, Majoricam Inmlam Mauris bello erfpuit 1230, obiitan. 1276 : Ex hoc, et

Yiotante, Andrcw II Ktjcis l nijariic filia nati

Petrus III i?. Aragonix, cugnom. Magnus, obutan. Jacouus 1 Rex Mujoriae, Comes Rusanont* et Ceri-
1285 : ex quo et Constantia, Manfrcdi Sicilix R. tanix, Dominus Montispclcrii, cujus postentas infra
fitia, nati duo successive Reges ; explicatur.

Alphonsus III , cogn. Beneficus ,

qui Minortcam J.vcunus II cognom. Justus, obiit anno 1327, unde ct

Mauris eripuit an. 1287, et cadebs obitt ainto 121*1. CX Blanca, Caroli Regis Neapolitani filu,

Alphonsus IV cognom. BeniGnus , obiit 1336: ex quo et cjus uxore Teresia de Entenzus (/rgeUi Co-
mitissa prvcessernnt.

Petrus IV Ceremoniosus, quivicto Sororio, Majori- Constanti.v. Jucoln II Mujoriceusis uxor regno spoliata
cas adjunxit Aragonix, et obiit an. 1387. afralrc suo 1343.

4 PetrumlViiito, exusu Historicorum hujusatque et nomiiie,Petv\is nttllam post se prolem vivam reliquit:

snperioris seculi; quamvis ipse, in ftne Prxfutionis ad non item secundus eorum Alphonsus; lertius autem
Aragon. R.
Petro lv. Leqes suas Palatinas, editas anno mcccxliv, Terlium RaimiruSf uriicam tantum filiam PetroniUum. </ux,

sese appellet, sciticet secundx stirpis ; sicuti Luduvici Raijmundo Conuti Barcinonensi nupta, Catalauniam
itl Francia, numerantur a Ludovko Pio, Caroli Mugni Aratiomx junxit, et Rcqibus sccuitdx slirpis inttium

fitio, nulla habita raiione Chlodovseorum stirpisMero- dedtf, at quorum sene Petrus fuit, ut dtxi, Tertius,
vingicx ; et Eduardi in Angiia, incipicndo ab eo, qui possim ab ffistoricis appellatus Quartus.
pulsis Danis Monarchiain restauravtt, etsi alias cjus o Secunda Tabula exhtbentur, ad stgnum* inpriori
nomxnis tcrtio. Prima enim Regum Navarne atque Tabula dtmissi, et huc dtluti posteri Jaeohi Majortccn-

Aragonix linea masculina defecit in trihus Sancti III sis, ex sccundo genito Principts Fcrdtnandt.

fitiis, successive regnantibus; quorum primus, ordine

Junii T. IV REGES
 PR.EFATIO.

REGES MAJORIC^E
JacoU I Aracjonitc Itcgis filius, ilajoricensis Itexmortuopatre,
abanno 1276 ad 1312
Jacobis I,

Uxorem Itabuil Esclaramundam, Rotjerii Bernardi Comitis Fuxcnsis filiam, exqua nati

Sanqls Rex, Fehdinandus Philippus Sacenlos, Sancia uxor Roberli ,

JiCOBUB INFANS,
ex Maria, Infans obiil amio ct lulor Ncpoiis Sicilix R. 1335
insiituiumS. Frun- nullus
Neapoli, sub
cisci professus obiit Caroli II Sicihx R lZVb:excujusdua- suijacobi II R. ex obiil

udliuc susceptis hbc. bus uxoribus reli- Sancli Fralrts te- Regula S. Fran-
1304 l«itre fffia,

ris, ohhl 1334. cli slainento. cisci 1345.

vivo.

s II Rex, nalus c.r Isabella de Adria Murex Ferdinandis, nalus ex N. Cypri RegU nepte, ma-
JACOBI
Domina, patruo successit un. 1324, edidil Leijes Pa- trimonio junctus cum Sciva, Hugtmis IV Cyjiri

regno pulsus 1343, pralio dtmique Regis ftlia, cttjits posterilus : si qua fuit, Imc non
latmas 1337 ,

ex tpio, et ex Constunlia So- speclat, se.d alibi requirenda el iltustranda dimit-

cxsus occubuit 13411 :

,„,,. l'cln IF Ara gonum

Regis
^ titur.

Juunnis Montisferrati
Jacudus Infans, duxil anno 1302. Itmnnam I Nea- Isabella, uxor Marcliionis,

ejus, sed brevi tempore, ma- 1358 vivebat in Aragonia, ustjite ud obitum fratris,
polii Reginam quarlrn
prole. ubiit 1375. inde transiil in Vusconiam.
ritus; ttullaque suscepta

Retjiinoslri Codicis pri- Crucem Monlesii Ordinis equeslris; Credere possis,

Codicis MS.
(i HU pretnolalU, exhibeo
quum omnes esse Proceres cjusdem familue, Legum ipsarum
frontalls pa- mam pagmam, auro minioque ornatiorem mullo
lamcn etiam ipste insigniter, lis promutgationi prsscntes, licelex Historia xijre uomi-
gina sim scqiientcs, ornatx
Cctera Aratjoniearnm Majorieensium
omnibus lacis, ubi novu Rubrica seu Caput mchoalur
li a nabites. et tiuli-

suU infra supraque quilatum peritioribus definienda committo. Qtiud atlinet

grandi ac (igurala liuen initiali,
columnam complexa. Regio in so- ad dexlri t.rvique loci rationcm ; licet inter Paralipo-
procursibus inlegram
vesteinstrato, retidet corona- mcna atl Chronologiam Poulijiciam num. 22 pag. 33
lio viridanli, coccineaque
marmoris gradus, emrulea in tu- dubium fecerim, iitrnm latus in Rcgiis Franctx comitiis
lus Rex, supra flavi
ut loco
(amen de dexlro
niea, argenteuque alque m speciem
gemmeis Crucibus potius ccnseutur ; nttllum dtibilandi
digniori.
dislincla;dextra Sceptrum, sinUlra Virgam gestans,
locum his rclinqttit Rex Jacobus, num. 270 statuens,
htimani corporis dextera parteset menibra,
utrumque regite majestatU insigne, ipsemet Jacobus ut, sicut

esse videtur. Gladius quoque ad dexlram ab ipso corpore ibmcnta majora suscipiunt, et ma-
Legislatur
c.rcrtns, supremi juiicii polestultm; et Aragonix fami- jori roboresolidantur; sicregalesComites, Barones,
et Milites, parte dextra nostri corporis in Consilio
lix scutum, cumsiiis omnibus parergU, regii sanguinis
A
dcrleris qui assidenl, militari decorentur Praelati vero et ceteri Clerici, a sini-
nubilitatetn declaranl
:
.

omnes habilu, omnes AragonicU scutis conspicui sunl; stra suis sedibus honorentur.

trabes quatuor rubras, fimilum aureum perpendiculari- 8 A froutali Pagina transeo ad lilulos Legislatoris Majericarum
ter sccantes habeiitibus. lUiem colorilms eliam distin- nostri : ac primum Majoricas, uno communiler nomiiie sttus
guitur sagum, in quo, ad primam nominissui litleram dictas, notocsse, duas velerum Baleares, Tarraconensi
Ugislatorcm objcctas lillovi in Mcditcrranco, cx mtervalto leucarum
exprimendam, Uerum Rex Jacobus, in habitu
atlslat
habet seden-
tem militari supra regium Leonem. Sagum ejus.per laci- viginli circiter; sumpla appcllulioiic a potiori atque
in Conci.
liil,
nias circumflexum, farcilur viridis coloris serico . qui mtijori ; cum altera proprio nomine, ex ipsu quoque re-

etiamculor, sedalbo interslinclus, marmorei csl sotii, sumplo, vocetur Minorica. IIunc auleiii itleo fortassis a
quo aula comilialis insternitur. Dorsalis post ulrimque Muuris recitpcrtisse dicilur Alfonsus III, quia pro

considentes Proceres tapes, tesselatim contextus esl, Jacobo, jam pridem Majoricx Rctje, ipse cam e.rptnj-
rt mu
-

tarum
colore hi colores paisim nacii, exercilum ducens, opibvsque. et copiis juvans. ui adjunctarum
rubro, cmruteo, ac flavo : el

cham observantur in circumeuntibus paginas omnes mi- isto prxelaro ac Christiano facinore regni stu in/tia

niaturis, nUi quod pro coccineo rubro colore adhibea- nobtlilarcl. Certe vix esl. crcthbile, Alfonsi jratrcm
lur ferc color roseus. Denique in iufima limbi ora, Jacobum alterum, qui de jure in Majoncam ipsani F
rursum exprimilur scutxun Araqonicum purum, tnle dUputaverit cum pupillu, patrui Jacobi ncpute, ultru

procul dubio, quali utebatur Rex ille. Nttnc lamen ejusdem dilioni adjccisse Miuoricam, simttl cum Con-
Majoncariim scutum pingilur, dttcta in decussalim linea stanlia uepte sua Itabendam. Ut ut est, dubilare non
aurca sectum : ex eo forlassU tempore, quo insulas il- possumus, quin tilramque simul Jacobus Legislator
las Aratjonix aimcxuit Pclrtis, qui tali sculi Majori- possedent; nec lantum in Insulas Baleares jus dixccil, n s addtti
censis fractione signifwatam voluent superioritatem tamqitam supremus Dominus; sed et in insulis adja- Comitatus
Aragoniensis regni supra Majorictmse. oentibus, ut indicalur num. 283. Suni autem Majori
7 Lsevi lateiU Proceres ecclestaslici, quinam hic Bateari, Capraria ad Meridiem, ad Occasum Draco-
assidentilms
ad Ixtam designenlur, dtfficile tstdivinare; difficiliu», quinamex naria ; praeter ignobites quosdam, scopulospotius,quam
tn latis, ordine equeslri. Nam in primo quidem, ante se hubcnte insulas. Qum cliam longius remots, interqtte Majoricam

exposita ipsarum (ut conjectare hcet) Leijum promul- el Valenlina lillcra, medix Pithyusse, eodem videntiir

gandarum exempla, haud videtur ambigendum, quin pertinuisse; Ebysus

Ophiusa, hodie Yvica,
scilicet et

Archiepiscopus Tarraconensis designetur, cui utique Minoricx suppar,el Formentera, fortea frumentico-
ct Majorica, ct Ruscino, atque Cerilania ttmc sub- pia id nominis adepla, quast frumentaria. Atque lixc
crani. Fuit aulcm hkfteste Tamayu tttlv Julii, m Notis cx successionePalruisui Sancii obtinuerit Legislalor :
ad Hispanicum Martyrologium) ab amto mcucxxxiv ad quidni autema patre suo Ferdinando hereditaverit Co-
ad dextrom mcccxlvi Araaldus hujns nominis 1 cognomenlo Ayer- mitatus Rossilionis et Ceritanise ; cum xquum sil cre-
J'rocerlbus.
be. Iltitt tuffraganei fuerinl hic cxpressi, Helenensis dere.qtwd Jacobus I, Sancio primogenito regnum relin-
seu Elneueiisis m Rusemone, et Urgellitanus m Ccn- quens, secuudogenito dimiseril Comitatus istos, jure
tania. Circa dc.ctrum lalus ambigua magU cuciltal con- beneficiario tencndos a Rege fralre, et posterU rtiin-

jcctura. 1'ntnus ci throno proximus, scutum Aragoni- quendos; sic paritlisdiiionibus, ut primu jenilo Sancio
cttm Itulvt Iluntjanco junclum : secundus clava Ducali relinquereturRegnum ; Comilaius, secundogenito,
carcl, tertius videlur habere sago suo assutam a dcstris 9 Monpellerii Dominium, sive (ul alii appellanlj

Montispessulani,
 PR^IFATIO.
Montispessulani, ad Aragonios pervenit cum ultima
ei Montlspes- fnerede Maria,
illius filia Guilielmi IV, anno mccxix
sulani
Dominium.
in prslio Muretano ca>si; qux circa annnm mcg nupta
Petro II Aragonise Regi, Jacobum I ei genuit,
Petri III n Jacobi I Majoricensis (ut ilictum estjpa-
tretn. Omninm porro ditionum jam nommatarum situm
nt oculis objcctum habeat Lector, atque tntelligat qttam
facile fuent Aragonio, Catalauniam obtinenti, eadetn

occupare, topographicam ipsarum tabulam htc vide.

Cr liorr q; r st a noblc puistianttfnflur mrflsirc

guillc oc labftumr actgnr a'iUf ms' ftjrr o'onrur
&f mftfftiuf £a &ud)efiflf ac bourfloncjnc

Hactenus etiam rescire non potui, ac denique

1
ipsius an at-
Ruremunda
terius dono idem liber pervenerit in proprielatem Col- Antuerpiam
legii ejus, quod Ruremonds m Oeldria nostra Societas circa 1620;
haberc, ccspit ab anno UDCIX, Ibi ipsum circa annum
mdgxx cum invenisset, sstimandarum E
antiquitatum
Andreas Scottus, cum bona venia
seirnitssimus, noster
Patrum Ruremondensium, aliis qitotidiani USUS libtis
magis egentium, facta commutatione eitmdem traduxtt ad
Bibliothecam domus Professee Antuerpia}, capitque de
ejus editione conferre per litteras cum P. Andrea
Moragltes, Majonccnsi iu Coliegw litlcns ct crudittone
coiispicno, cdtttsque in luccm pocmatis Elegiacis noto.
Sed hic per sua rescripta, adhortationis uc laudis
multum, consilio tali udjecit ; auxitii vcro omnino nthit,
cujus editio
Codex a \q jj xc mnia, annis jam viginti etpluribus, pos. propterea quod ibi nulla memona taliuin Ordinationum a Scoto et
& ^ eua ^ Jacobus Legislator, quando maturx jam xta-
ncdum exemptum : et titulus
inveniretur, Secundi mul- Chiffletio
^uctore dela- coyitata,
tus fuit in tis vir, inter trccenarium et qnadragcnarium, dictavit tum ambiguitatis Moragliio pancbat. Immortuus in~
Franciam hunc Codicem ; cujus eletjanlissimum ccgraphum, et
tenm cogitationi prasclarss est Scottus anno post uono,

regio descnptnm splendore, ipsemet fortassis in Gailiam codcm quo ctiam Ilcribertus Rosweydus, designutis a
attulit, profugus et auxilia petiturus ad amissa recu- se pndem Sanctormn Actis ; ct relicta ab utroque ma-

perunda ; dignum sane munus, quoi offerrctiir Phi- nuscripta tradita V. Joanni Bollando sunt. Hmc, inter

lippo VI. tunc in Galiia dominanti. IIujus filius et

magni operis jacienda fundamenia, uc porro educenda

successor Joannes eumdem regium Codicem donaverit in lucem, non vacahat animum alio divertere ; qua-

Philippo sccundogenito suo, constituto a se Burguudiai piopter edere ipsum atque illustrare volenti Joanni
Duci ; atque ita perscveravent liber habcri inter cime- Jacobo Chiilletio prxtuudato, haud xgre concessit
auie Burgundiae. In hac certe eum reperisse verum hic quoqne altts urgcntioribus distentus, mltil
q lia et

n ^ nc ttccepisse videtur nobilis et potens Dominus, ultrapromoiHt, quam ut <i//i/uus de Balearibus notitias,
inde transiit
ad aulam Bomnus Guilielmus de la Baume , Toparcha de ex veteribus srnptonbux raptim colligeret in scbedam,
Burgundtcam, m emSi Eijues honorarius Doroinae Ducissa) Burgun- postea digerendas tn fonnam Prsefationis, Prxmissas
dise puta Isabellae Borbonia;, Philippo Bono nuptx, etiam duas tjcnenloijicas tabulas ordtnavit, ac seriem
;

et anno MGGGGLXV defnnctcc, atque hic Antuerpt.c lumu- Rubricarum, m quas liber dividitur.

lat,r; vei ntjtis ejus; uniapqw Carolum Puqna-

• post 12 Ita in Museo nostio delttutt Itber, curiosiori-

nuptse Maximiliano Romanorum

bus ad illnd subinde admissis monstrandus, donec pro~ demum
ccm heredi Mariai, nitnc
vecio ad medietatem opere, expertus cgo, quant gratttm susclpitur
Regi, ct anno mcccclxxxii Brugis in Flandria tumu- ;

harum servier itGuiWiemus pri fatns, incerta

saporem quatuor a me editis mensibus apud £ruditos
latee. Utri
nam adeo breve quod tttram- dedissent guxdam hujusmodi rariora veteris litteraturx
tniki pendet conjecfura :

tnonumenta singulis addita tomis; ccepi cogitare, istud additis ex

que intercessit temporis spaiium, adimit facuitatem ju- nriginall
quoque gratum fore Augustissimo Imperatori, Juniiet
dtcandi de mtate possessoris, ex chirographo, ejus manu UontOus.
sccuturorttm extnde mensium se Patronitm professo, aut
vel jussu ad calcem libri expresso, sub ejus gentititio
ejus {ilio Serenissimo, Romanorum atque HungarUe
scuto, hoc modo.
Regi; maxime si nd argumeutt cuiiosttatem accederet
ornatus a sculptura, qut a pictura dari non poterat tot

exemplaribus imprimendis. Igiturprxter libri frontem,

sculpi rtiam jussi titulares irones, secunda ac reliqun-
rum partium initiis pTscfixas, restrictis tamen a<i quan-
titatem iihrorum itostrorum lutitudtnc ae longttudine,

tn mctnbraneocodice nliqua-tum amplioribus : titm aliis

in laminis collegt cxprcssus cujusque officii iconismos,

quales intiudebantur initialium ad stngulas Rubnras

Itttetaritm formis ; quas tamen formas superfluum duxi
paritcr tutas exprtmere, cum ex tribus, intcgre tn la-

minn secuuda exaratis, rcliquarum omnium (igura satis

posset inteiligi.
 IV PR^FATIO.
tlandum, non gravabor Prologo primi Codicis sub- D
13 Quo tempore islis tculptor occupabatur ,el Irnns- cis
sed, eo non
eum accepi ut cttm
Ex Petrvt
illo scribendo ad prselum codict intendebat lihrariui ; libuil jungere Prologum .••cundi, stcut ;
comparente,
hex tuas leges utrobique eumdem sensum videril leclor, ipse ajnid se dalur simul
Aatit t" Catalauniain Itllcris solicitnre eruditiaimum
accepit,
Prinripem , nottrique stwht faulorem stngularcm slatuat,ulrum Rex Petrus Lcges Jacobi in sunm con- ulergue
Prologus.
Exeellenlittimun Alexandrum II, Bnurnonvilhe
l). vertcnl usum, an vero ulerquc communcm unum fon-

Ducem ctc.tuitc Regiorum ibtdcm armorum Copitancum tem llabuerit, pula antiqmorcm altquem Aragonicarum
'gcneralcm, si forte, qnod fnulra Scotlus tcniarat.per Observationum Codicem, eumque Latine conscriptum,
ipsum postet obttncri nntitia aliorum, istit in parlibus ser- t/uinuncfrustra requirerclur, et cuiuterque addiderit,
vatorumexempfarium.Nec vero suam
infra dignitalem delraxenl, vel muioverit, quolvisum sibi fuit. Jacobus

uzit ille, eruditos ahbt virosad opem conferen- certe num. i Prologi : De dudura servatis observan-

dnm invitare, atquc prm aliit, D. Petrum Valerium tiis, inquii, aliquas innovavimus, adjiciendoeisdem,

Diaz, prsecipui nomintsin Supremo Arragonix Senatu vel detrahendo aliquid vel supplendo, et quando-
Consilim inin tl Magnum Juttitiarium, cujus ibi post que tollendo penitus vel immutando, prout rerum
Vice-regemprima anctaritas ett. Hic,dum Barcinons, utilitas potior, vel status nostri convenientia de-

Valenlia, ct Majoricayluriumexpectatresponta,penesse centior iaciendum postulat et requirit : qux verba,

cremplar MS. simtlium Ordinattonum,

esse indtcavit a totidem vcrbis Catalanicis, exprimuntw in Prologo Re-
Catalana prmnominalo Petro IV Aragomee Regeanno moxxliv gis Petri.
ttnguapro-
editarttm, lingita vulgari cjtts sevi . utqut appareret, 17 Utrxque autem Leges, non solum informant
mulgatas an.
cas maguam partem iranssumptat etse, ex isto quem Maiistros domus Regix, quid cuique in stto officio Relucet autem
13«,
traclamut Regit Majoricensis Kbro;misil initium Proic- agendum, quid cavendum tit ; sed etiam testantur Re- in hisce

non ipsa originali lingua (cujus trans- gum cjus tcmporis virlutes insignes, puta sludium ser- Ligibus
mti, quidem
tempore tamen promitteba-
scriptio operotiot eral, cuni vandi puritatem conscie-ntise Christum. honorandi in snis E
tur integra) verum ex vcrsionc cjusdcm in ttnguam pauperibus, oinnem a subdilis injitriam arcendi, cu-
Gasfctlanam, fnctnanno nu\.\i\ a ProtonotarioMich&ele randi decorem officii ecclesiaslici, suumque cuique tri-

Clemente, de mandatO Caroli Austriaci, primogeniti bucndi, elcelera, Bincnum, \8ostatnit Rex Jacobus,
Regit Hispaniarum,cum officiosa ad Principem ipsum ut Directores conscientiae regise (quos vnll cs.se Epi-
Epittola,quam sic Latine reddo. scopos aul Doclores) scientes vere, aut ab aliis au-
14 Anni tres sunt, quod Celsiludo Tua imperavit dientes aliqua, ipsnm quoquomodo facere, velfecisse magna cura
milii Vallisoleti, ut sibi exhiberem librum Ordina,- quaecumque, quae secundum divinas regulas, justse conscftntise,
15C2 et anno
tn Caslclta- tionum domus Regalis Aragonias, quem, rationeoffi- conscientise aliquatenus adversari opinentur, sibi

nam tradu- cii mei in his tuis rcgnis, sub mea custodia ser- illa... dicere seu scribere teneantur, suo arbitrio
ctas.
Vo. Cumque eum penes se habuisset diebus aliquot fideliter consulentes. Ac num. 200 Confessarium,
Celsitudo Tua, eum remisit ad mc, jubendo, utejus inquit,nostrum, adstringi volumus, ut nos solicitet
exeuqilar ipsi describcrem, nec non traducerem ad opera pietatis, et ad ea quaj devotionem introdu-
euiiiileminlinguamllispanicam, exveteriCatalauna; cunt; ut si videt quod omitteremus aliqua, ex iis
seu potius Leinovicina, qua scriptus est liber, et preesertim qua? insuevimus facere, forsitan ex obli-
cujustunc usus eratin Curia Regis Petri, cum Leges vione vel alias deheat nobis ha?c ad memoriam re-
;

istascompilari El paulo
infra. Huic Regiaj tuae
fecit. ducere, et interdum nos increpare secrete, specia-
jussioni obediens, ut teneor, mitto transsumptum, liter si (quod absit) viderit nos aliquid facere vel
i\ ipsa lingua originali, eodem tenore etordinequo dicere, quod in Dei offensam posset cedere quovis
prted, Sereniss. Rex Petrus ipsum collegit, sicutin modo. Binc csl qnod n:tm. 140 Servientihts armo-
Proeemio prolitetur, et queraadmodum servatur in rum, personam regiam foris versanlem Comitaluris,
archivio Barcinonensi, manu cjuscorrectumet con- sic mandal : Quando Nos venando vel itirierando
signatiun. Primus labor, licet fuerit solius trans- damnum bladis vel vineis dederimus, ut ipsi fideli-
seriptionis, tamen magntis fuit, propter liuguae ve- ter super hoc provideant... se informando de damno
tustatem multo autem major fuit labor traductiouis
; ad quantum poterit ascendere et deinde tam Nos ;

ox lingua, ipsismet Catalanis difficili, eo quod voca- quam Confessorem nostrum et Directores conscien-
bulacomplura jam desierint usurpari, pbrasis autem tiae solicitare ne obliviscantur, donec efiectualiter
niuliuiii ex eo tempore variata sit. Conatus sum per Nos fuerit satisfactum.
tamen,
F
iil melius, potui obedire etc. 18 Ad pauperes quod atlinet, qnam humiliter eos
pauperum,
18 Nihil propius erat, quum ni, accepto sic istius ac rcvcrenter tractaret, apparet iium. 112, tibi ait :
/lujus ouoquc
tcgraphum
codit is (quem in plerisque amvenire cum priori indicu- Cum aliquo casu impediti pedes pauper 'iri abhiere,
sprrubatur ;
lus Rubri arum nobis trarismissus iniicabat) colldtis quolibet die jovis, ut consuevimus, miniine conve-
intcr se textibus, ulrumque conjunctim pararem
vel nienter poterimus, tuncNobilis Camertingus, aut ille
prmlo iiotn eiiam crulciaritm jam linguarum monu- de Militibus qui prioritate in officio gubernabit
mciita, non modicam habenl apud litteratos graliam) loco nostro prasfatam ablutionem peragat nostra m
rcl tiiiuin
ex ulicro pro modulo meo illustrarem; cum prsesentia, si commode fieri potest : ut qua? impe-
citiu Majort- ExctUenliss. Ducis nuntiata mors, qus- annis postea ditinon facimus, ad minus videndo ad devotionem
cemi paucts contigit, omncm ejusmodi spem elisit; ubrupil- provoccmur. Exnumero autem 'i32 infelligiiur Pau-
confcrendum :

qttc commcnium litterarum, quod mihicum D. Vale- peres fuisse septem. ... £( in illa die jovis, in qua
rio vsse cceperat, ipso medianle. Volui quidem aliquo- Salvator noster, nobis exemplum relinquens Apo-
ttcs deinie cum ipso agere immediate : sed quascumque stolorum pedes lavit, tredecim : quibus et eleemosy-
Itiicrus
Csesarauguslam postea dedi ad humanissimum numero \Qordinans,
uiiininsupei dandam defininerat,
vnum, ct cuncta bona offuia pollicitum, nvn invenerunt quomodo per Majorem Domus nobtliorem, aquaetalia
aut isticprmsentem,aut in vivisagentem;cerie responsum necessaria deheant ministrari, quando, inquit, in
nullum perlatum huc fuit, neque ab i/iso, neque a nostris Talatio manus pauperum in iiiensa existentium
qutbus rem commendaveram Patribus; ul dubitdre pos- ahluemus, instructi divinis exemplis et doctrinis.
sim, aii. drdente istic bello inter Uispanos acFrancos, Pro captivis soticitus, vult uiim. 101 ut Audttorcs re-
transilus saiis iutus Utteris fucrit. Neque pax tandem git, uteiquc vel eoium unut, una die cujtislibet septi-
coustituta hactenus mihi deilil commoditnicm plus ali- roance, et carcerem accedere sint adstricti, et ibi
qutd olninendi. altis urgentioribus rebus curandis oc- videant incarceratos, eorum querimonias cum pa-
cupato. tientia audientes ; et omnia ad statura propitium re-
1G Ad tjiistnm interim aliquem sccttndi istiusCodi- ducentes, diffugia judicialia nitantur penitus evi-
tare :
 PR.EFATIO.
A tare; ut eosdem incarceratos, convictos veloxpcena jubetnum. 'i28 Onini tempore, quo non sint Missa; D
subducat aut liberandos carceralis custndia longa
; solenncs cnin Diacono et Subdiacono, post finitam
non deprimat perperam et injuste, Qunl aitmet Miasam dicatur Offloium sivc Missa sicca B. Ma-
captlvorvm, jnstitiam, sine ullo cujusquam, ettam ipsius Regu respe- rire. . . . qua post Missani
nisi cssct dieB Sabbati,
ctuadmiiiistrandam;intlelirumcst,qncidsnnTliesaurario principalem dioatur. Et idem. inqutl, diebus Vene-
mandaus prompte solui pecuniuin.ini qunm fortt Procu- ris vohiinus nhsorvari. si Missa majorde Crncenon
ratores sui regio notnme damnali fueriut, nvm. 240, fuerif celehrata.
Rationi, consonum est, ut de Nubis ipsis
11171111, 20 Xon possrt sane Ceienitnnarinn Mtigisler nliijnis,
Rituumque
jiutltue; aliis promptatn exhibeamus juslitiam. qni etiam nut Hitituni sacrnrnni Prssses, nrrnralius definire 1-eiji.T sacnmm.
alios ad hoc coginius, prout ox debito adstringimur capellrr anlincm, qnead qnalitatcm aut colorem para-
ct tenemur. mentorum, luminnriiim ntimcriiin, tconnni rriirinm ,
.

divinl cultus, 19 De stndio reliijianis ei sacrorum culiu tjuidAi- le.riiiunt, rnndcUihrerum ete. diapositionem in oltari,
cam ? Cum Nos, inquil 199, Horas dicemus. ilrhe- quam fmil Ilcr Jacobus pro omni Hgillatim (esto.
bit Confessor eas nobiscum dicere
mtm. 203. si et 21
:
Conti lcrutiancs cttam valde piai admiscet iisdem
ex nblivione velaliqualz negligentia tardaremus vel saiictiimilnts super eolormu distinclione, oblationum uu-
omittereinus forte ministerium divinum audire $a- mcro ct ijiiulitale,aliis'ine hujus ijcneris, dequibus
; atjit
cerdotcs ad Capellam deputati, debebunt nobis ad nufn>.a04, 363 etsoquentibus : unitiersim autemsicpree-
memoriara revocare et si forte talem inflrmitatem
:
fatttr niim.3tio Non ernhesoendo R$ges prioribus.
pateremur, quod non posset cura decentia dioi bo- temporibus, dc divinis se intromittere ofiioiis ca ;

lennitercoram nobis eo casu cavcant non omit- ; quiv necessaria cultui divino inerant, ordinariint....
B. Vlrgini et tere quinsaltem coram janua camcrae nostrae dicant
. Nos quottuc ut de ordinatione nostres Capellm ordi-
s. Cructs, omnia solenniter, ac si plena frueremur corporis nemus, verecundari non dehemus; sed potius utser-
sanitate, ut saltem laus divina minime omittatur. vitium ipsius, qui voluntario nohis hnn.ns st.itum
Endem solicilndine itineranti similia curari siln Midem conferre dignatusestj innostra prsasentia fiat, ad-
B mamlat. Neque commnni pro tempore Officio contcnlus, strictos Nos necessario recognoscimus, E

PKOLOGUS SIVE PKOMULGATIO

CONSTITUTIONUM SIVE ORDINATIONUM. ATQUE LEGUM
Editarum per Illustrissimum Dominum

D. JACOBUM II
Regem Majoricartim, Comilem Rossilionis et Ceritania?, atque Dominum Montispelerii,

Supcr botw statu et rcgiinine atque ornattt ei jttslilia Sacrcc succ Domus Hctjitc.

Dei gralia Rex Majoricarum, m

Jacobus, Insuper ctiam officiornm varietas, diversas dis-
Comes Rossilionis et Ceritaniae ac Do- tributa personas, venustatem quamdam ac defcorem
mintis Montispelerii, ad perpetuam rei in regimmo repraesentat : pulcliraenimadaiodum et
memoriam. placida est regiminis dtspositio, cum varietates offi-
sed slnuulls
dispensatione regiminis hoc propen-
ciorum suntin persnms totidem distributee adinstar Slngula,
1 In recta ;

solicitudini prasidentis incumbit, ut ad res humani corporis; in quo siquidom ex nieinbrorum K

Kccta admi- sius
varietate ad diversa deputatorum officia, resultat
nlstratio re- gerendas et officia guhernanda idoneos ministros
auirit
quibus singulis singula officia diversis elegans totins corporalis pulcliritiido.
instituat,
varietalem
tamen solerter ut
committat servatis 3 Sic etiam exemplo Kegis regum nostri Salva-
oificiorum ;
temporihus :

toris instituimur qui, secundum veridicam Apo- cjemjito

convenit, juxta officiorum exigentiam, gradudebito
:

C/iristi
sic eniin cun- stoli sententiam, gratiasprout vultdiversas diversis ;
ac congruenti ordine ministrorum :

distribuens, divisiones operationum divisionesque

ctorum officiorum decenter geretur administratio, si
ministrationum esse disposuit ipse autem verus
debitus inter ministros differentia; ordo servettir
:
:

quo videlicet minores potioribus pareant, majo- Rector et Dominus omniasolus in oinnibus operatur.
Ipsius igitur ducti exemplo, cujus oranis actio debet
resque minoribus directionem in deviis zelo sincera;
dilectionis impendant. nostra esse instructio, in prassentiarum decernimus,

2 Porro non minus in officiorum distributione singula Domuset Curiie nostra; officia separatim per

debet attendi, ne uni soli quantumlibetexercitatas pcr- se distingtiere : et quaj iinicuique pro debito sui in-
nec convenit cumbant quidve quisque agere, regere seu
8011* plurasimulcommittantiir officia. Nec enim fa- offlcii ;
uni plura
cile putandum unam personam plurihus officiis
est, administrare debeat ; et quam, et in quibus p<-rs i-
offtcla com-
milll, recte gerendissufficere, cum vix possit aliquis unum nis, rebusque et casibus habeat potestatem; nec
dumtaxat diligenter explere. Quippe si unius ge- non et qualiter, quando, ct quomodo singnli in suis

stioni affuerit, alterius se habet de necessitate sub- debeant servire officiis, seriatim disponimus ordi-

trahere ; sique in utrumque festinaverit, ncutrum nare utsicpromiscuis actibus rerum non contur- siinj iln auftui
:

peragere sufficiet ut dcceret. Adhuc autem, cum bentur officia, quatenus suo quisque fruatur de- aptm prjrscri-
bendx leges.
singula ministeria sunt per singulos distributa, is center officio, nec passira vel indebite so immisceat

quidem qui ad peragendum qualevis officiura se alieno utqne etiam unusquisque minister officii in
:

specialiter deputatum fore perpenderit, curiosius agendis reddatur instructior, ac per hoc ad per-

illi insistet, diligentius ingruet, reique gerendae pe- agendaillaquaisuo incumbnntregiminidiligentiorem

ricuiuin sibi esse magis formidabile recognoscet. solitocuram gerat.
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
4 At vero ultra morem pradecessorum nostro- seu reposito exercentibus, ac insuper ils qui ad D
rum alirjua noviter superiwlucimns officia, ac insu- iminediatum persona; nostrae servitium nobis fami-
per quibosdam antiquis officiis plures solitos per- Iiariter obseqnuntur.
addrndo vel adjunximus, etdedudum servatis observan- o" Insuper autem Cancellarius, quoad ordinatio- CancellarH
demrndo tiis aliquas innovavimus, adjiciendo eisdem, vel nem consilii, ceteros antecellet : qui etiam omnibus
veteritna
quxdam. detrabendo aliquid, vel sapplendo, et quandoque tol- specialiter praeeritlitteratis etclericis, qui in can-
lendo penitus vel immutando, prout rerum utilitas cellaria nostra vel alibi quaevis nostra officia sub-
potior, vel status noatri convenientia decentior fa- ministrant. Demum vero Mngister rationalis, quoad
Omnta autcm ciendum postulat etrequirit. S-tne in quatuor prin- adrainistrationem nostri patrimonii, vel cujuscum-
redinuntur ad cipaliter Officiales regimen Curiae nostrse divislmus, que pecuniarii commodi procurationem, et quoad
quatuortupre-
qui quidem in gerendis officiis pneeipui [essent, et solicitandum illos qui habenttalia procurare, omni- ct Magistri
ma, rattonalis,
quibus ceteri] submittentur. bus major erit, etiisdem ipsura prseesse declaramus :

S Majores enim domus nostrai seu Magistri ho- de quibus ommbns, secundnm suum ordinern, etiis
scVUert Majo- spitii, qui generalem in ornnes et quoslibet qui de quaa circa ipsos ordinamus, de singulis seriose in

ritdomut domo et farailia nostra [sunt]; et in illorum farai- primis nostris Ordinationibus est insertum.
liasomniznodam jurisdictionera habebuut, tam in 7 Quas quidem Ordinationes nostras, in nostro-

quam in civilibus causis, [secundum

criminalibus que consilio plene prout in scriptis nostro sicut hic
lectas,
promulgantur
modum et formam suoloco in ipsis nostris Ordina- raandato redactffl sunt, ab omnibus, prout cuique
tionibus annotatam ; et in hoc omnibus Officialibus congruit, districte pra;cipimus observari. Si qua3
aliis eminebunt ; sed et specialiter sub se habebunt autera observationes vel ordinantiae extent inde,
ornnes familiares domus noslrze ; qui tamenCamer- duminodo non obvient hujusmodi nostris Ordina-
lingis, Cancellario vel Magistro rationali minirae tionibns, illas ex his non int.endiraus revocare ira- ;

Camerllnal K
sunl subjecti. Prssterea Camerlingi, quo ad personae mo eas, quoad omniaquaj ipsis nostris contraria
nostrae custodiam et familiarem assistentiam, po- non fuerint, volumus observari. Datum in civitate
tiores omnibus censebuntur : qui et omnibusprae- Majoricensi, Bulla nostra plumbea, septimo
sub
erunt Offlcialibus,aliquod officiura in cameranostra Idus Maji, anno Domini mcccxxx septimo.

PROLOGUS AD LEGES PALATINAS

PETRI IV, alias III, ARAGONUM REGIS
lingua Catalana promulgalas AnnoDomini 1 344

Ex autographo Barcinonensis Arcliivii.

Ordinalions felesper lo Senyor cn Pcre lcrc, Rey d'Arago,sobre lo regiment dc tots les Offi
cials dc la sua cort.

—pos en Pere, per la gratia de Deu Rey Da- esser disposa. E ellempero ver regidor e Senyor tot sols en
tots obre, Empcramor daco per exempli dell ensenyants,

N
;il ,.ii
1 \
rago, de Valencia, de Mallorcha, de Cerde-
nya, e de Corcega, e Conte de
de Rosello, e de Cerdania.

memoria
eternal e drela dispensatio de regiment,
pcrtany a la dilrgencia del President, que a les
ee
Bare.aloua,
del qual tola actio
havem ordonat
radament per

nistrar
si
deu esser oostra inslructio; de present
sengles officis
: e
de aostra casa e cort, sepa-
que portauyera a cascuu per
divisir
deutc te son offici, e que havra cascuin ascr, regir, e mi-
e quin poder bavra e enquals persones.eenquals
:

<-n*r- e en quins cases, e encare en quinya manera, e

io cs lorea tals oflicis regidors, sufficiens officials a or-
i

quant, e con cascuns en sos officis, ordonadamenl degen

di quals officials singularment. e departida sengles servir, bavem disposat e ordonat por tal che a\i que me-
:

officis a cascun coman aregir. Servat empero diligent-
nirni. scgons que pertanii, e segons que la manera dels
offlcis " requer, grau degul, e conviiieut orden dels ofli-
cials. E axi convinentment Beran aministrals, e rcgits ios
offlcis, i
prde degutes servat de dilTcrencia eotrels officials,
poes qucls menors als mayors obcesqucn. e qucls mayors
als menors, en co que Falliraa o fallir porien, corrigen.
Bu Bpres se deu liaver esgarl en lu distributio de sen-
2 4 E oltra la usancade nostres predeccssors alcuns oflicis
sclant los fcls dc les coses la un ad altrc, les oflicis no
sien torbats, e cascum pusca conviuentment usar de son
offici, e que indiferentment, o uo dcjruda, nos mescle en
oflici daltre. E encara que cascun nnnistre doffici en les
coses faedores eidevenga plus instruit :e encara per so que
ales coses facedores, quc a son regimen pertanyen, pus di-
ligent cura haia que no havia.
,

gles ofGcis; quc d una persoua, quant que siaexercitada e
aplc, non sien ensemps comanats molLs officis pt*r talcor
no es leu de creure, que una persona a molls officis ben
regir puga bastar; con envidcs negun non puga a un tan
solament ben complir. Per tal cor quant al regimentde uu
entendre, del allre de nccessttad se havra a fostrer. E axi
noveUament havem ordenats: e a alscuus antichs officis
:
mes persoues que no era acostumat, havemajustades;e de
les observacions ca entras scrvadcs alscunes navcs innova-
dcs, ajustaut a aquelles c deslrahents alscunes coses, o su-
plcnt, e alscuues vegadcsremovent de tot omudant, segons
que utilitat de les coses raes val, o la conveniencia pus
1 1

volen en cascun entendre, nenguno complira segons ques
pertanyera, Bn cara con sengles officis son per sengles of-
hcials distribuits, aquell qui spccialment pena sarasi esser
:i qualquc sia ofllci deputat, pus corosameot e pus dili-
geiiUnenl en aquell atendra, set de l.i msa .i cll ruimuiada
loperilsaet pertanyen, pus temerosament rcgonexera.
Bt encara que varietat de officis en diveraes persones di-
stribuyda noblea alguna e bellea, en lo regiment rcpre-
bq iorbella eplaentes disposicio de regiment, quant
decent de aostre estaoient faedor, o demana, e requer.
BEcertesen UUOfficialsprincipalmentloregimentdelacort
nostrahavem devesU,losqualsca los of ficis regidors pus se-
nyoreyants seran meses. Com los Majordomes nostres, en
tots,e seugles qui deGasanostrae delaGompanyonanostra
feran, e les Companyes generalment havran, axi com a
majors en aostra hostal o cort, segons la manera e forma
en son locli cn nostrcs Ordenacions annotada. E en asso a
tots nostresOfficials serau majors mas empero enespecial :

son eu atretantes persones distri-

les varielats dels officis sols si liavrau tots los familiars
de casa nostra, los quals
buydes o semblanca de cors human, eo lo qual per varie- empero als Camarlenchs o al Canceller, o al Maestre racio-
tat do membres badiverses depul its resulta elegant bellea nat no seran sotmeses. En apres los Camerlenchs, quanta
de lot lo cors. custodia e a familiar assiiencia de nostra persona.pus po-
Bn axi encara per exempli del Rey deis Reys Salvador
3 deroscs de tots altres seran cntcses, qui denant seran a
Dostre soiu instruits, qui segous la vera sentencia del tots aitres oflinals alcun offici eo la camera nostra e re-
Aposiol, les gracies diverses segons que ell vol a diversea bots exercents. Et encara qui a scrveyseos miga de nostra
tuslribueu, divisions dobres, e divisioilB adininistralions persona a nos familiarmcnt estanen torn.

6
 LEGES PALATIN/E.
6 En apres lo Canceller, quanla ordonacio dc nostre 10 De Nuntiis Virgae.
Const'11, sobrc lots los akrcs sero
In qual encara denanl
:

scra cn especial a lols liltcrais, e clergues, qui cn nosira

11 DeArmatore Regis.
Cancelleria, o cn altre loch qualsque offlcis nostres aurini- 12 De Sartore, et ejus coadjutore.
straran. Enapres lo .Macslrcraciou.il, quant al animislralio 13 l»e Sutri-e, et ejus coadjutrice.
de nosire patrimoni c <le .ualque altrc procuraiio dc proait
14 Dc Apothecario, et ejus coadjutore.
pccunian, e quant a sollicitar aquclls qui scran av lals co-
ses a procurar, a luis sera
15 De Fructerio, et ejus cnadjutore.
mayor, c ell davant esser a cls
declaram. Dels quals lots scl-oms sun orde, c daquclls qui 16 I)e Argentario, et ejus coadjutore.
en loru dells avi m ordnnat de cascuns per urdc, en lcs 17 De Folrerio.
nostrcs ordinatious es insert. 18 De Paratore, et ejus coadjutore.
7 Les quals nostres (Jrdinulions c en nostrc Consell ple-
19 Dc Custode tentoriorum.
namcut lcitcs. segons quc enscrit dc nosire manamcit son
posades, pcr lots segons que a cascun sc pertany, destre- 20 De Scopaloribns.
tamcnt manani csscr observades. Esi alcunes ordinations o Incipit tortia Pars super officio Cancellarii, ct
obscrvalions cslan daqui. sul quc 110 rontrasteu a aquestea
eorum qni ei submissi dignoscuntur.
nosircs ordinations, aqucllcs pcr aqucstes revocar no en-
tcncni. an> aquelles, en i"t 50 que a les ditcs nostrcs onli-
R) 1 De officioCancellarii.
nations noscran conlraries, volcm esser obscrvadcs. Dat. 2 De Vice-cancellario.
Barchn. XV. kalendis Novembris. Anno Dni, M. CCC. t)ua- 3 De Scriptoribus Caneellariae.
dragesimo IV.
4 De Ucctoribus conscientiae regise.
5 De Auditoribus.
SYLLABUS RUBBICARUM 6 Ce Proiuotoribus,
7 De Confessore.
8 De Sacerdotibus ad cnpellam deputatis.
Pro majori Lecloris commodo
colleclus, addi-
9 De Scholari capellae.
tiscuique etiam numcris, qui in autogra- 10 De Ilelemosinaiiis,
pho regio desunl. 11 De Scholari helemosinaria).
12 De Servitoribus hclemosinarioj
\ ncipit prima Pars hujus libri. 13 De Cursoribus.
Rj 1 De offlcio Magistorum hospitii, sive Majorum- Explicit iii Pars, incipit quarta Pars, super offi-
domus. cio Magistri-ratioDalis, etillorum qui sibi sunt
2 De Scutiteris, potum nobis ministrantibus. subraissi,
3 De Botelherio majori et Speciali aulae nostrae re- r) 1 l)e Magistro rationali.
galis, et Sub-botellerio. 2 De Scriptnre Magistri rationalis.
4 De Pistnre regio. 3 De Thesaurario.
5 De Botelleriis, pro nostris familiaribus deputatis. 4 De scriptore Thesaurarii.
6 De Servitonbus sive Aquaaductoribus Botelleria:. 5 Do Scriptcre rationis.
7 De Scutiferis, ad scindendum coram nobis desti- 6 De Scriptore Scriptorum rationis.
natis. Incipit quinta Pars, de Ordinationibus adofficium
8 De Scutelli-feris regiis. Majorum-domus , sive illorum qui illis imme-
9 De Emptore et Subemptore. diate sunt submissi, pertiuentibus.
10 De Ministris coquinaj oris regii. Rj 1 De conviviis.
1 De Argentario coquinse oris regii. 2 De ferculis.
12 De Coquinariis coquinae communis regiorum 3 De sellis, frsenis, et aliis paramentis,
domesticorum. Incipit sexta Pars de Ordmationibus ad officium
13 De Musseo. Camerlinporuui.eteissubjectorumpertinentibus
14 De Argentariis coquinai domesticorum regio- r) De vestibus, et aliis ornamentis
1

rum. 2 De oblationiluis.
15 De Aqua? portitoribus ad coquinam domestico- 3 De honoribus, quibusdam personis , ut congruit,
rum regiorum. adlnbendis.
16 De Sartifens, deferentibus cisorium regiura. i De fructibus in mensa ministrandis.
17 De Magistris equorum et stratoribus, qui Ca.e- 5 De illuminatione.
lericii nuncupantur. 6 De liononbus exbibendis.
18 Do Civaderio. Incipit septima Pars, de Ordinationibus ad offi-
IV)De Marescallo equorum. cinin Cancellarii et sibi subjectorum pertinen-
20 De mancipiis stabulorum. tibus.
21 De Falconerio majori. Rj 1 De Consiliariis.
22 De Falconeriis miuoribus. 2 De sessione in consilio.
23 De Venatore, seu custodiente venatorios canes. 3 De conviviis.
24 De Algotzirio. 4 De salariis Commissariorum.
25 De Procuratore fiscali in curia Magistri seu 5 De modo scribendi litteras ad diversas personas.
Majoris-domus. 6 Qiut' personaa pramitti debeant in scribendo.
26 De Emblerio majori ct Zemblerio. 7 Qua) personaj postponi debeaut.
27 De Zemblenis. 8 Quomodo debeat scribi diversis personis, secuu-
28 De Mimis seu Joculatoribus. duui gradum cujustibet.
Incipit secunda Pars super officio Camerlengo- Sequitur per totiiem Rubriau modus scriiendi Papae,
rum et eis subjectorum. Cardinalibus, Episcopis Cardinalibus, Presbyte-
r) 1 De officio Camerlengorum. ris Cardinalibus, Diaconis Cardinalibus Sacro ,

2 De Scutiferis Camerae. Collegio, Patriarchis Primatibus, Archiepisco-

,

3 De Camerariis. pis, Magistro Ordinis hospitalis S. Joannis, Iui-

4 De Barbitonsoribus. peratori vel Regi Christiano, Reginis, Fiiiis Re-
5 De Medicis. guin primogenitis. Itcm dmersis aliia inferioris

6 De Sirurgicis. oidiuis, ted absque Rubrica, (ormuiis scribendi prx-

7 De Secretariis, et Scriptoribus. posita, et absque spatio ad ram scnbendam cacuo ;
8 De 1'xeriis armorum. quare neque luc recensentur.
9 De Servientibus armorum. 9 De modo sigillandi.
10
 JACOBI II REGIS MAJORIG.
. 10 De taxationibus Litterarura.
11 De Beneficiis conferendis. SEGUNDA PARTE.
12 I)e ordinatione Capellae,
Ucl Camareros.
ofllcip 'lc los
J
13 In Vigilia, [etdre] Xavititatis. De los Escuderos de Camara. ~

14 In dicS. Joannis Apost. et Evang. Circumcisio- Dc los Avudaules. •*

nis Epiphaniflp, Conversioais S. Pauli et Cathe- Dd Barbero. *

Drl Pliisico 5
dras S. Petn, Ramis palniartim, Jovia ccenae ^
Del Chirurgiano.
Dojntni Parasceve Doraini,
, in in Vigilia et die
Dc los EMTivanos. Sccretarios.
resurrectionia I)omini. dieLunse et Martis seqnen- Dul Armcro Real. H
tibns, de festo Inventionia Gruois, de Inven-
S. De laGuarda de las tiendas.

tmne festo Ascensionis Domini,

Dt-l Sasire y sus Ayudautes.
S. Michaelis, L>e
Del Boticario. '

Vigilia et dip Penteeostes, ac die Luna? et Mar- 16

\
De los Reposleros mayores.
tis sequentibus , Oorporia Clnisfi. Nativifcatis B. Dc la Custurera y su Ayudaute. L^

Joannis Baptistflp, S. Annae, Transflguratibnifi Dc los Iteposturos comunes.

Dcl Barendero del Palacio y del que laba la plata. 20
Dominif Exaltationis S. Crucis, in Dedicatione
Dc Uxeres de Armas.
los 8
S. Micliaelis, in dieornnium Sanctorum, de Mbr- l^
Dc Io-= Porteros dc maza.
tuis, Passionis tmaginis Domini, de Trinitate, De los Porteros eu la puerta principal.
festivitatibus B. Marias, Martyribus, Confessori- uel Aposentador. 17

hus, Virginibus; Octnvis festorum Doraini.Beatsd Du los Alguadles.

De los Miinsiros del AlgUacii.
Virginis, et aliorura Sanctoruni diebus Sabba- :

tinis ferialibus diebus.

, Qnatuor tempOribus.
Stngula per singulas Rublicas usgue ad Rub. 48
TERCERA PARTE.
scritri omissam, gttam ex conlextu appavet sic scri- Del Caiiciller 1

bendam fnisse ; Di l
\ ice-cauciller, 2

Incenso, Offi- Del rioto-.Notario limente los scllos.

48 [De Paramentis, Processionibus ,

l*i- los Bscrivauos de mandamiento. 3

cio beatae Virginis. \

De los Ayudantes de la escribiuia.

V.) Do helymo9Uia,per Helemosinarios distribuenda, De los Mensajeros dc vara.
Incipit ootava particula de Ordinationibus ad Dcl Rscalenlador de eera.

olticium Magistri rationis, et sibi subjectos De los Selladoros.

De los Promovedpres.
pertinentibus.
De los Enderezadores de la conciencia. 4
I».' Falliis. cj i. De los Oydores. 3
2 De loqneriis animalium. Dc los Portcros y Sotaporteros de !os Oydores.
Dcl Uonfessor. 7
Confer nunc cum prnmissis Rubricas sive Tilulos
*
i)cl de Santas Creus.
Aliail
Ordinationum Aragonicarum Regis Petri, ex versione
De los Monjes de la Capilla. 9
Hispanica ProtoriQtarii Michaelis Clementis t
sicut eas De los Limosncros. 10
aceepi, et ex appusito numero disce, cuinam Rubri&e Dcl Escholano de la limosna. 1 1

Majoricensis !tl>>'i respandeant smgulse : exsigno an De los Correos. 13

Del Servidor de la limosua. 12
tcm *
disttngue eas gum non in hoc sed in isto repe-
riuntur, additx a Petro, qui putissitnum stbi indulsisse
videtur, iti festis multiplicandis, ut idc vides.
QUARTA PARTE.
\K\ Maestre Racional.
Del Lugarteaiente \ Escrivanos del Maestre-Uacional.

FABKICA DA LOS CAPITULOS Dcl riiesorero.

Del Lugarteniente y Escrivanos del Thesorero.
Del Ksi rivaio dc Uacion.
Del Lugarleniente del Escrivano de Uacion.
el Ubro de las Ordinaciones del Rey don Pe- De los Combites.
De las viaudas. Pars V,
dro 9 fccho en Barcclona as 8 de Oldtbre
De la niancra de dar las raciones.
anno 1544. De los irends ) otros aparejos de cavallos.
De los Vestidos y otros atavios.
Pars VI,
PARTE PRIMERA. I)e las (ifretidasi

De pcrteuecen haccrse algunos

las Iio:iit.is u,ue F
De las frutas uue se han dc servir enea mesa.
I K los Major-domoB.
De las lumbres de la Real Corte.
De los Coperos.
De l.i luminaria iiu.mdo se celcbra por difun'o.

De los RolilleroB Mayores.

De la plata de la Corte Real,
Do l<is comunes.
Qotilleros
De los Consejcros.
De los que traen aqua ala liolilleria.
De ta manera de ascntarse y proponerse en Conscp.
De los Panaderos mayores,
De los scrvicios.
Del que masa el Pan.
De los salarios dc Comisarios.
De los Escuderos que cprtap delante el S. Rey. De la inauera de escrivir a divcrsas personnas.
De los Sobrc cocincros.
De la manera de sellar con sello de cera y bulla.
De los Cocineros raayores*.
De la faissa de las cartas y lctras 11. 10
De la platti dela Cocina delS. Rey.
De los beneficids que se oViesen de dar. 11
Dc Los Conneros comunes
De la ordinaciou de La Real Capilla. 12
Dei nispenseco,
De la Vigilia y Navidad rie nostre Segnor.
Del Menuerer o ttepartidor.
De la Qesta de San Juan EyangeUsta.
De los \rgeritarlos dela Gociria romun. De la (iesta dc lacircuncision de nostre Segnor.
Del iVguaddr de la Cocina.
De de los Heyes.
la llesta
De Los Bscuftcros quc traen los manjares De conversion de San Pablo.
la
Dfl Gomprador.
De la Cathedra de Sau Pedro.
De los Cavalmizos.
De la flesla de Ramos.
Dcl Alvcyt;ir
Del Juebes de la Ceua.
DeJ \gente depie.
Del Viernes Santo.
pe) AlcuiuTo mayor.
De la vigilia del dia de la Resurrexion de nost. S.
De los Alnmeros.
Dellunes y Martes siguientes.
De los Caiadores o Perrcros.
De la liesta de la Inveuciou de S. Cruz.
De los Sbbre-Acemilleros, y del sota-smillero.
De la liesta de la Ascensioo de nostre Segnor.
De los Ar,emilleros.
De la Vigilia de Pentecostes, y del dia y Luties y Martes
Ee los Taunedores.
siguientes.

Del
S > .
 LEGES PAL\TINyE.
A Del Dnmingo de la santissimajrriaidad. De las quatro temporas del agno.
Dc la Gesta del Corpus Ghrisli. D
De la lunosna. 14 rABS VIII
De la liesla de Navidad de San JuanCaptista. De las [altas de tos Honsajores.
j

De la fiesta de San Pedro. De los AlquHeres de las bicetias alqwladas.

De la Beata de santa Ana, Declaracioa sobro todas las ordinociones.
De la Transfiguracion de noslro Segraor. De la coronacion de losReves,
Dr li fiesla de Sao borenzo. De la coronacion de Las Reynas.
De la corona de Jesu-Chnsto,
His prsemissis redeo ad codicem Majoricensera;
De la fiesta de la exaltacfon de S. Cruz.
De b deJicacion de San Miguel, cujus Rubricas seu Titutos currenti charactere ex-
Dela fiestu deSan Lucas Bvangeiista. primam ; textum autem, sicut in Prologo coepi,
Del dia dc todos los Santos. pergam inore nostro distinguere in
seu numems
De la Comemoracion de Los difuntos, y cada v quando i
paragraphos, licet ipse codex aliam nullam intersec-
por ello se cetebra.
De la fiesta de la Passion de Jesu-Cliristo.
tionem novorit quam Rubrieanira nisi quod in ;

De la fiesta de S. Marlin. principio adhibeantur hasc signa ^ alternis, rubro

De la fiesta de S. Galhalina, cxruicoque notati ; pro quibus porro pingendis spa-
De la ficsta de San Nicolai.
tia relinquuntur vacua : sod nec lioc constanter
Dc las quatro fieslas de la Madre de Dios.
observatur, el fere ad arbitrium transcribentis.no-
De la fiesta de los Martires,
De los Confessores. bis non magni faciendum, Hunc vero sicubi appa-
De las Virgines. reat voculam aliquam omisisse, non vcrebor eam
De las Octavas de las fiestas de nostro Seftuor.
supplere ex proprio, inter hos [ ] uncos, ut alias
Y de la Madre de Dius y de todos los olros Santos.
sa?pe, pro majori iegentium commodo. Nunc ergo
De las Vigilias do las tiestas.
IV los dias de Duuungo. Itirijnwit Sanctioncs Rrgix, sacram ip&am domum
IJe los Viernes. concernentes ; et primo de officio Majorum*domus sive
De Ios Savados. ffospitii mdgistrorum, et eovum qui immediate eissub-
De los dias tmados.
jacere dignoscuntur*
B
IINCIPIT PRIMA PARS.
9 De officio Magistrorum hospilii sive Mojorum-domus sj.

Utilitatera et ornafum nostra Curiaa regiae net nostris Scutiferis, frad deferendum cibaria de-
Major-iomus ab
coneernentes , cogitamus quam plurimum putatis.
sit Afi/ei

nobttts, expedire , ut quaedam, quae per Majorum- 41 Et ut omnis occasio miscendi noxium in no-
domus sive Magistrorum-ltospitii olficium stris cibariis cuicumque facinoroso homini aufera-
olim debite observata sunt, absque Constitutione tur, cum suprenia diligentia per prrcmissos, non
regia constitentia, nostae auctoritatis prtesidioap- tantum probatas fidelitatis intuitu, nostrae vitas pe- eos<fue prsc-
probentur ;.et quae alias incongrue observata, cor- ricula evitantes, imo etiam vita: propria; periculum gustandi
rigantur remedio, nostrae Serenitatis provido con- iminincre non modicum concernentes ; et ut, si
silio, introducto. Unde hoc edicto decernimus ob- pra>fata perniciosa mixtio iieret a quocumque ,

servandum, quod in nostra Curia regia unus nobi- tanti facinoris insania niaculato, valeret discerni
]is Miles et duo Milites, Majorum officio, seu antequam dicta cibaria ad nostram menaam perve- i}iiod etiam
hospitii Magisterio, illustrcntur. Inter hos vero nire; volumus et jubeinus, ut dictus Major-domus lactet Camer-
lingus
unum nobilem Militem fore congruit evidenter : seu Magister-hospitii ante omnia in coquina, a Co-
quia cum quaedam ex iis, quae expedienda istorum quinariis ac Emptoribus et Sub-emptorilnis [aliquid]
incumbunt magnilica et majora
offlcio, sint exer- ; ferculorum ouinium quoB nobis sunt deferenda, di-
centis otficium statum exigunt celsiorem. Expedit ligenter faciat degustari ; ct dcinde ipse idem Ma-
rui duo, etiam duos esse Milites, decoratos olficio memo- jor-domus sive Magister-hospitii de eisdem cibariis
Mttites ad-
rato. Quia cum frequenter propter multa contingere gustum ibidem facere non omittat deniumque Ca- :

jungantur,
possit, unum ex eiscui serviendi continue necessi- merlengo vel Scutifero catneraj,
prsesens fue- si ilii

tas imponitur, ob necessitatem vel alias quomodo- rit loco Camerlengi, det de illis ad gustaudum.

cumque abesse; [convenit ut] per prasentem et 12 Ipse autem Major-domus redicns de coquina,
remanentera officia valeant adimpleri nec absens , sequatur Scutiferos cibaria deferentes quos quideni :

habeat alteri committere vices suas nam tanta et : dictus Serviens-armorum antecedat idemque Ma- :
idque ad
siinjuta
talia non debent per aliquem expediri, nisi per jor-.domus diebus festivis atque conviviis subcriptis fercula,
ct cjtta impe-
diti vtces unum ex iis, quos ob eorum singularem industriam scutellam nostram defcrat , et sumpto gustu coram
suppleant. expioratis eorum fideet gravitate, ad hujusmodi of- nobis apponat : et si ultra scuteilam quam ipse por-

ficii niagnituditiem adhibemus. Praafati autem Mi- tavitnulla alia sit, tunc ctiam incisorium vel inciso-
lites dicto Nobili obtemperabunt, in iis qua; concer- rios, coram nobis primitus suinpto gustu ; et dato

nunt eorum officia, per orania ut Majori. illiseu illis qui ipsum vel ipsos cisorios portaverint,

10 Horum quidem officio injunguntur officia qua? ponere non omittat : si uutem alia scutella fuerit

llli Incumbit sequuntur. Mnjor-domus namque seu Magister- quara sua posita ponere tcneatur. Et
, niliil aliud
cura ciburum, hospitii, serviens secundura voluntatem nostrara, hoc ab eo fieri volumus in quolibet cibario, quod in
quam scire die qualibet teneatur, pro persona no- nostra coraestione ileferendum et apponendum fue-
stra cibaria faciat praeparari ; sitque solicitus cum rit coram nobis ; et in casu quo aliquod ferculum

quod dicta cibaria et

effectu, alia in nostro palatio ad nos esset deferendum per unam personam tan-

niinistranda sint hora congrua praeparata. Faciat

, tum, illam esse volumus Majorem-domus sive Ma-
*an manduea- etiam nobis " mandantibus in nostro palatio mensas gistruui-hospitii supradictum qui illud deferat et ,

tibus t
poni, et alia ibi necessaria expediri. Et cum ad apponat coram nobis, per eum facto gustu.
ad mensam
inferendorum: mensam erimus proxime accessuri,
suscipere non 13 Etiam volumus quod nostro Botellerio sive
ditferat nostruiu jussum per quem quas personas, ,
Sub-botellerio, de pane et vino ct aliis qua; in nos- prius autem

et quo ordine in nostra mensa sedere debeant, im- tram mensam ex suo ofticio ministraudi causa pro degustari eos
faciat a
ponatur. Corara Nobis etiam, euntibus causacome- nobis, de illu, antequam nobis in mensam vel ahas Botellerio.
dendi ad palatium et redeuntibus, incedere teneatur ministrentur, curet dare gustum, et ipsemet degu-
vadatque ad coquinam cum uno Serviente armorum stet; parimodo etCamerlengo velScutifero-camerae,
II si
Junii T. JV
 x JACOBI II REGIS MAJORICEN.
Majestati talem licentiam Consiliariorum
vel Secre- D
si ibi prasens fuerit ioco Cameriengi, det postea fld
'"' Cancella-
Praeterea pcr dictOS
rto subsunt:

Regi» majestati et ; ut ordo delntus in pala

omnia observetur; defectum vidcat quoquo
et si 18 Verum, quia in administrationis Officialium
modo, deflcientes corripiat, modis congruis obser- nostrorum discutienda ratione, Majoris-doraus offi- eidem tenean-
vatis. Prsedictus vero Major-domus serviens
virgam cium agitatur; expedit per quosdatn Officiales no- tur illi ratio-
str;u Curia;, videlicet Emptores victualium,
et Apo- nes reddere.
deferat, tamquam signum imlicans prsecipiendi auc-
slqnum toritatem, serviendi exercitio congruentem. Per thecarium ac Zemblerium, tantum pro sumptibus,
potestatit.
ij.sum insuper noliis administretur panis et alia ci- ob necessitates/Zemblis nostris congruas peragen-
dis, nec non et Civaderium, et Falconerium
illum,
barin mensae, ad officium Apothecarii vel Fructerii
pertinentia, 6i aliquo casu ultra mensam comedere qui emerit necessaria avibus nostris, administratio-

nos contingat. nis suae rationem reddi, et per Majorem-domus cum

li Unde, scrvitia praedicta per Majores-domus Scriptore-rationis eamdem discuti et audiri ; ut sic
majorlbus cum laudis encomio elucescat, et
ficri disponentes, statuimus, quod infestis Paschaa, bonorum fidelitas
fislts iltt/tll-

Domini nec non malorum effrsenata voracitas expavescat. Sed unum

cenlur mi- .t Penteoostes, ac Nativitatis ,

nittri. exaltationis Militem Mujorem-domus saltem semel in septi-

Majoricis simus, c et
,
S. Aniiiii si

S. Crucis Perpiniani sinius, ac quotiescumque,

si
mana, cum dicto Scriptore-rationis adesse oporteat
in hoc actu; ut sic administrationis ratio, quae tot
solcnne convivium faciemus, serviat Nobilis Major-
domus, aiiis Majoribus-domus sibi etiam sociatis; ac tantis varietatibus implicatur, melius duorum

dierum siiblimitas decenter, talis judicio comprobclur. Quando autem assistit etiam
ut sic prsefatorura
in dicto actu Nobilis Major tlomus, ejusdem com-
Majoris-domus servientis assistentia, decoretur : si
E
Nobilem mittimus voluntati necessitatem vero sibi in lioc
vero quandoque contingat dictis diebus ;

nullatenus imponimus, suo gradui deferentes : quia

Majorem-domu8 abesse, vel adesse et impeditum
iste actus, licet laudabilis censeatur, tamen est sae-
fore casu aliquo accidente; tunc serviat ille, Major-
domus, qui prius ad dictum officium fuerit oonvo- pissirae trediosus.

catus, altero Milite Majore domus sibi etiam socia- 19 Quin imo omnes Majores-domus provideant
quihus dicbus praedictos ministros, de coquina per Officiales boteleriae et coquina) ?"' cum ad-
dilisenter, quod r
to :
. . ~ . ,
peragantur * junctts Invlgi-
et '
cum cibariis redeuntes, ut praunittitur, duo Ser- bene omuia lmposita sms officiis (oW ceteris<
, ;

vientes armorum antecedant. quod per Officiales g repositis bene tiant illa injun- g
l.'i In ivtcris aiitem ilicbus continue servire te- cta eorum quas ad servitia palatii dirigun-
officiis,

neatur unus ex duobus Militibus, videlicet

dictis tur et quod tn Serviente armorum, deptttatuin ad
:

Servlcntium ille qui prius adeptus fuerit ex dictis Militibus offi-

assignandum hospitia, ac Folrerium et ejus coadju- et corum i eges
Mttllum quls torem, quibus prassint, in agendis ratione sui ofticii scriytas lene-
cium sa>pe dictum quo absente vel praesente et
:

ordotenendus; blt,
impedito servire casu aliquoaccidente, servire ha- extra nostrum hospitium bene agantur, quae ex suis
beataltcr Miles. Queui onlincin intereosdemMilites officiis sunt tieri ordinata. Et ut iidem Majores
domus hanc provisionein melius valeant adim-
ideo observainus, quia debent pares in titulis, con-
sideratione tantum temporis anteire. Si taiucu in plere, teneant transcripta Ordinationum, disponen-

praedictis ceterisdiebusnon solennibus velit servire tiura quas servitium palatii, et assignationem hospi-

hoc faccre valeat quandocumque, tiorum et Folreriae concernentia, praBdictorum offi-

diotus Nobilis ,

et sibi cedere habeat ille ex dictis Militibus, quem ciis iiijunguntur.

secuuiliim pr.i idicta servire alias oporteret : nec 20 Porro consuetudo egregia introducit, quod in eidem sub-
erunt quomo-
putet ille Miles honori suo aliquid esse detractum, oinmbus existentibus de nostra domo vel Rcginae, documque ad-
cum gradus meritum superioris agnoscere
inferior nec non in faunliaribus vel sequacibus eorumdem, uilssi in au-
teneatur. Si vero dictos duos Milites abesse, vel sive sint de regno nostro vel aliis terris nostris, tam

adesse et impeditos scrvire fore contingeret quan- prtemissum officiumbabeat quamcumque jurisilictio-
documque, dicto Nobili Majori-Domus, praesenti et nalem legitime potestatem quam quidem consuetu- :

nmi impedito, serviendi etiam dictis ceteris diebus dinem concernentes per hoc praesens odictum no-
,

non soleiiiiibus necessitas imponitur Iioc edicto. tum facimus universis, quod quicumque existens
10 Sane volumus quod quando in palatio manus deregno nostro aut aliisterris nostris, aut existens

pauperum in mensa existentium d abluemus, in- extraneus (ut est dictum) receptus fuerit de domo
quomodo aqua structi divinis actibus, et doctrinis aqua et alia ad ;
nostra vel Reginse, intelligat ipso facto receptionis
vilnistrando? hoc necessaria nobis debeant miuistrari per Majores praefatae se subjecisse praedictorum Majorum domus

donius ,
prairogativa honoris Nobili Majori-douius, orani juridictionali legitimaj potestati, atque omni

et post eum illi Militi qui jirius admissus fuerit ad franquisiae h sive privilegio alicujus loci se renun- h
ofiicium anteilictuui, ut congruit, observata. tiasse; in quantum prsefatos Majoros domus in in civilibus
et cilmina-
17 Deniqiic juberaus, quod illis qui de domo aliquo impedire possent, ne secumlura leges vel
libus
Miioiidomus nostra existunt, per Majorem-domos servientem re- consuetudines terrae per nos approbatas debitae pro-
sutislnt ovines
cedendi licentia tribnatur (nam ipse, qualitatem et cederent cum hoc dictse receptioni inesse inten-
:

domestlcl,
quoatl hct n- quantitatem scrvitiorum cum cura meditando, pote- daraus, quamvis de hoc in recipiendo nulla mentio
tias petendcs, rit congruo arbitrari , quibus dicta? licentiaa sint fuerit habita quoquomodo. Unde praedictam juris-

concedendssj alius vero Major-domus, non serviens dictionalem legitimam potestatem exponentes san-
Ucentiass dare non valeat ullo niodo, nisi Nobilis cimus, quod saepe dicti Majores-domus omniura
Major-domus, qui non serviens prsedictas licentias civiliurn et crirainalium causarum cognitionem
possit dare, vocato taiuen alio serviente, ut perejus habeant, ut eorutn quas subjiciemus series exjdi-
consilium sciat, an sint multum necessarii in ser- cabit.
aliler tamtn
vitiis Curias illi qui pra;fatas licentias postulabunt. 21 Omnium quidem parvarum causarum civilium
parvx,
Nolumus tamen quod subjectis regimini Camerlin- et criminalium cognitio, per omnes simul vel per
prxter ens
9111Camer- gorum, vel Cancellarii, vel Magistri rationalis per duos ex iis in solidum, praesentes vel praesentem,
Hngo aliquem Majorem-domus recedendi^icentiaa tri- prius per actorum vel accusatorum qnalemcumque
buantur, noc alicui qui [de] nostro sit Consilio vel instantiam reqnisitos vel requisitum, seu quibus vel
officio Secretarii illustratus : nam nostraj tantum criminum commissorum denuntiatio prius facta ex-
titerit
 LEGES PALATIN/E
titerit, seu quibus vel cui per Nos aut per nostrura 23 Congrnum autem fore sancimus, ut sententiam D
Cancellarium vel Vicecancellarium, in ipsiustamen aliquam, infligentem ultimum supplicium, vel abs- ln istls quid
Cancellarii absentia. vel Auditores nostros, ei re- cissionem membrorum, aut exilium vel privationem reserve -
miss.i fuerit supplicatio de dictis causis facta, de- fjj,
offloii vel beneficii nostras domns, Majores-domus
beant expediri. non proferant contra aliquem ex Baronibus, vel ex
22 Mngnarum autem causarum civilium et crimi- Militibus aut ex Scutiferia, vel ex Secretariis aut
nalium cognitio fieri delieat per Nobilem Majorem- ex Uxeriis ex Servientibus armorum aut ex
vel
,

domus, et unura ex Militibus qui prius adeptus Consiliariis, absque nostro consilio et consensu :

fuerit ofticium antedictum.Per bos qiiidem duos fiat hoc namque nequissime disponimus, praedictorum
cognitio si [vero] omnes Majores-domus sint prae-
:
statui deferentes, et severitatem dictarum sententia-
sentes, tunc quidem de dictis causis tiet requisitio rum etiam conoernentes.
per actoris vel accusatoris instantiam qualemcura- 26 Quandocumque vero causa
aliter magn.r aliqua, civilis aut
que, vel quando fiet denuntiatio criininum commis- eriminalis contra aliquem ex subjeotis Camerlin guid servan-
caus.r judtca- ,

buntur sorum, vel quando per Nos aut Cancellarium vel gorum dnm in causis
:
offieio Majures domus cognnscen
dirigatur ;
enritm qtll
Vicecancellariura (ut est dictum) vel per Anditores tes, in principio causae et in fine, debeant unius i:,:«ni„„,o
nostros remittetur ei supplicatio de iis facta. Si ex Camerlingis assistentiam adhibere praecaventes : '"'•""'i
autem tunc unus ex Majoribus-domus tantum absit, etiam quod nullum ex Scutiferis nostrae Camerae,
per reliquos duos prffisentes liat cognitio memorata; absque fugre metu seu rationabili pra'sumptione
si vero tunc duo de Majoribus domus absint, per ipsius fugie, capiant capive faciant, nostra Maje-
unum praesentem non possit fieri cognitio prffilibata. statis scientia et consensu prsetermissis cum hoc :

Quia cum in magnis causis vertatnr periculum niajus privilogium ex consortiu familiaris servitii, ad quod
quam inaliis, ibi cautius est agendum nisi quando ; admissi sunt, inerito habere moreantur. Si autem vel Cancella-
ille unus pnesens, esset Nobilis Major-domus nam : in causa criminali vel civili contra aliquem ex sub- rlo,

per eum tnnc pra?sentem, alits duobus Majoribus- jectis Cancellarii otlicio prooedatur: Majores-doinus
E
domus absentibus, fieri valeat magnarura causarum cognoscentes, in causaj principio et in fiue, Cancel-
cognitio saepedicta. larii, vel eo absente atit impedito Vice-cancellarii,
23 His addimus utiliter providentes, quod Ma- assistentiam habeant adhibere.
jores-domus, assistente nostro Vice-cancellario, et 27 Sed si coutra aliquem ex subjectis Mngistri-
in ejns absentia uno ex Auditoribus Doctore, quem rationalis otrieio aliqua causa civilis aut criuiinalis aut Magistro*
rationis,
distlnguendo voluerint Assessore, cognoscentes de magnis vel dirigatur ; Majores-doraus cognoscentes anneotere,
utrarumque
parvis causis civilibus aut criminalibus, in principio in causos prinoipio ac in fiue, Magistri-ratnnoilis
Initium et A-
nem. causae adesse oporteat et in fine. Principium autem assistentiam teneantur. Si autem causa aliqua oivilis
causae non diciinus esse, donec actnri vel accusa- vel crirainalis contra aliqnem de domo Reginae exi-
tori reus responderit prout decet; vel ubi in causa stentem dirigi oognoscatur ; Majores-domus cognos-
criminali, non accusando sed aliter proceditur; do- centes, in cansa) principio et iu fine. unius exMajo-
nec confessiones receptas fuerint delatorum : tinem ribus-domus Regime assistentiam habeant adlubere :

cui solvendx
vero causae dicimus esse, probationem sententiae eademque disponiiuus observari, si contra aliquem
muktxt
diffinitivae, quam per eos Majores-domus, assistente ex familiarilms vel sequacibus praemissorura causa
dicto Assessore, proferri praecipimus, sic ut per aliqua dirigatur causae vero principii atque finis
:

alium partibus valeat in judicio recitari : adjicientes daclarationem supradisposita clarissime attestantur.
etiam quod per eosdem Majores-domus, assistente Quando vero continget Majoris-domus aliquem ex
praefato Assessore, sententiaa inferlncutnria? profe- nostris domesticis pecuniariter ultra; t quitationem
rantur : in aliis autem actitandis eos adesse non condemnare ; Tliesaurario ipsam condemnationem
oporteat , sed possint iidem Majores-domus alicui debeant reserare, ac per eum illam executioui de-
idnneo, peritiam juris habenti, eomraittere vices mandare.
suas : qui sine altenus assistentia procedere valeat 28 Plane stibjiciendum crcdimus expedire, quod contra ca-
ex m " l'" ,0
" " l l
in eisdem praedict.is ; adjicientes, quod quoties prae- Maiores-domus,
'
vel quivis alius, contra aliquem
l
'
meil 7i'J'i pro-
fati Majores-domus vel alter eorum ratione sui Scri- Camerlingis, in quacumque magnavel parva causa, Cl .datur ntsi

ptore indigebunt, unum ex Notariis nostra Cancel- civili vel criminali, non procedat, nisi eis per nos ex commtssto-
specialiter committatnr: nam nostri Camerlingi " e Re 0is-
larifflassumere non omittant. tali

Quinam cen- 24 Quoniam vero verborum praemissorum decla- imraunitate digni siunt, quia militia decorantur, et
sendi Servten Consiliariorum nostrorurn numero adscribuntur, et
rationemannectiinus, istius edicti sensum clariorem
tes prxsentes
etticere cupientes unde pr,esentes Majores-domus
;
nostr» personae familiari assistentia illustrantur.
dicimus esse illos.qui nos sequentes existent in loco 29 Volentes quoque criminosorum fugae periculo
ubi erimus vel ejus pertinentiis, nostris actilius pra- providere, adjicimus, quod ubicumque de orimino-
Pntes/at
parati. Non est etiam ignorandum.quod intelligimus sis nostra? Curiae existentis, cujuscumque sfatus
crimioosos
magnas causas criminales esse illas, quae, de juris vel officii sive gradus, fuga sit dubitandura unus- ;
caniendi data
qua' causx
consuetudine seu nostra ordinatione, poenam infe- quisque Major-domus possit caperc criminosura, Mugtslro -do-
magnm,
Iicet etiam in causa talis criminosi non posset pro-
"""
parvse? runt mortis, vel membri abscissionis, vel perpetui
exilii , de publicis crirainibus proponuntur; parvas cedereabsolute. Ultra etiam jurisdictionem supraex-
vero causas esse ipsas, quae de aliis criminibus agi- positam, in qua non decet nisi judioialiter proce-

tantur : nec non magnas civiles fore illas, quae sunt dere, unicuiquo eorum potestatem ad quitationem
quingentarum librarum Barcinonen- alicujus tempnris, secunduin quod factum hoc ex-
de quantitate
sium vel Majoricensium, aut de re quam valere prae- poscet, condemnandi et suspendendi ab officio, et

sentes libras vel plus asseritur per actorem cete- : etiam causa correctionis, capiendi tribuimus per
prasentera si tamen hoc defectu vel culpa praece-
ras autem causas civiles dicimus fore parvas, im- ;

ponentes actori necessitatem exprimendi, in suppli- dente, viderint expedire. Quam potestatom extendi
volumus in oranibus qui de nostra fuerint familia,
catione vel quenmonia aut libello, quantumesverei
oretium sestimabit ut ex hoc, qui cognoscere liabent,
;
Camerlingis vel Camerario aut M igistro rationali

nostro ininiiiie subjectis. Nec est nostrffi voluntatis

secundum praedictorum seriem discernant. Idem „„„ ,„„,,,„

etiam generaliter volumus observari, si petatur fa- ut praenominata suspicione utantur in Militibus, arca quostteet,

c.tum vel aliquid aliud, cujus pretium aestimari va- nec in Scutiferis nostris; nec etiam ultra juris for-
leat ullo modo. mara, causa correctionis praetactae, aliquem ex Ba-
ronibus,
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
Liccntiam intelligo recedendi curia ad tempus,
A ronibus, qui sacrae Domus nostrae esse merueront, e a

committenili
capiant, nobi» inconsultis et nescientibus. Pr*di- ct officium tanlispcr snbstiliitis.

ctas autem extrajudiriales condeinnationes unus- f Zembla infra num. Rubr. 27 intettinelur csse

quisque eorum qui eas fecerit remittere possit, ut Saumarius, id est, jitmcnlutn satriiiarium, undc Zera-
sibi expediens videbitur. Nobili3 vero, esto quod blerius, qui ttnimitlia curat : sed heec aliaque suo ioca

ipse non inflixerit praedictas condemnationes, in- proptio occursitra, ut Civaderius, Folrerius liic nihd
formato se primitus de causa cum illo qui eas fece- allntct uitlictpato declarare.

rit,remittere valeant pro optatu culpae vel defectu g Repositum r.r num. 5 supra intclligitur, idem
semper attento. esse qmtl Camera ; el quidem secrctior, Gallice Cabi-
30 Ceterum anneotimus, obviare periculis cu- net.
Omnes vero
pientes, ut ab omnibus ifficiahbus botelleriae et l h Franrhtrc, Franquirc, a Franco libcr, immttnem
tencantur ad
homaijium, coquinao, et ab illo qui offieium pistoris exercebit, fttcerc , umlc Frankisia immiinitas.
nostro Pistore absente vel impedito : et a Mares- i Quitatio, solutio (a quyten, solverc) in hisce legi-

callo et Civadero et illis de stabulis, tam domesti- bus s.rpe idctn est quod stipeudiiim, ut infra variis tocis

cis quam logaderiis k, et a Falconerio ac c.inum- patebit.

Ciistode, Nobilis Major-domus, aut alius Majop- k Logaderios inlelligo Locatarios, qui locatam in
domus siTvitia faciens, homagium juramento sub- aula habitationem trncnl, eoqttc exitnuntur a jttrisdi-
nixum recipiant ; quod, quantum poterunt atque clionc mngistratiis ctvtlis : ntst iualis ititclliacre Lo-
scient, curabunt omnia pericula [cavere] nostrae querios, tle qtiibus B). nlt. p. 8 qut suam vel siiorttm

Jn rjus tnanl< personae possibilia contingcrc, ex his rebusquse per jiinictiloriim operam locant ejus rei pr.rfccto Zemblerit
bus Jlerji
eos exercentes sua officia tenebuntur quae etiam ; aut sulKcmltlcrio.
pr.rstandum:
pericula, ad ipsorutn notitiam pervenientia, nullo 1 De Alguezirio, irf est Salctlitii seu carccris Prx-
modo Nobilis diflerant rcserare vel Majoribus-do- feclo, agit R". 24.
mus, siNobis sine mora dicere commode non vale- m Scriptum erat, rt liic ct num. 110 ac 115, Sup-
B rcnt. Et etiam a nostro Alguezirio l et Procuratore portariis : sed verbo hoc triinsfixo scu dcleto, suprascri-
l
fiseali noslra; domus ac Nuntiis-virgae m, in agen- ptum, mittori nbiqnc allerius formx, srd iwn minoris
cxccptls CfUl
dis per eos in juramentum tantum,
officio Alguezirii, vetustatis charactere futappareat correctionem antiqui-
Immcttlate Id de fideliter agendo, rccipere non omittant et quod ; ttts factain ilinn liber publirandus rclcgcrrliirj nutius
[actunt
non feccrunt nec facient aliquid, quod pradictis unguae : qitod infra num. 135 et alias rrcte scriptum
praemissiseflicaciterobservandis obstare aliquatenus Nuntius Virgae.
dignoscatur. Ab his autem dispositis exceptione
idonca subducuntur illi Officiales botellerim et co- De Scutiferis ,
jiotum nobis ministrantibus.
quinae; qui ratione suorum officiorum Nobis imrne- rI. ii.
diate facere hoiLagia compelluntur.
31 Postremo adjicimus, ut omnes Majores-do- O' i"a qua? nostro Regali palatio incumbunt offi-
sicut faciitnt mus Nobis homagium, juramenti praesidio robora- cia, singulis seu certis personis committimus per-
Quatuor hos
tpsl Mojoics
tnin fecientes, promitteresintadstricti, quod, quan- agenda, ut rection exitu valeant consummari ; tanto isse dccern,-
ilomus.
tum potcTunt atque scient, evitabunt omnia peri- magis nostrum decet Regale fastigium, ut speciali (ur :

cula, qiite nostrae personae essent possibilia eve- cura' circa [ea] curemus attendere quaa no- ,

nire quod etiam pericula imminentia, ad ipsorum

;
stram videntur concernere Majestatem et tales ;

notitiam pervenientia quoqiwmodo, Nobis celeriter nostro conspectui assistentes prse aliis eligere, qui
reserabunt, et non fccerunt nec facient aliquid, non solum aspectus decore pra?fulgeant, inio morum
quod dictis praemissis inviolabiliter observandis et generis prasrogativa decorentur, ut mens nostra
valeat ohviare. quoque omnes Majores-domus
Ijisi in eonim praesentia lfetantius conquiescat.
Nobis per juramentum tantum promittere teneantur, 32 Hae igitur nostra Constitutione pcrpetua du- guorutn pri-
quod bene et fideliter eorum officium exercebunt. cimus statuendum, ut tres vel quatuor Scutiferi, mus Nobllis :

Et cum, juxta nostram Regiam ordinationem de aspectu decori, moribus et genere Militari insigniti,
Consiliariis, Majores-domus seu Magistri-hospitii cligantur pro potu in mensa et alibi nostra Celsitu-
Consiliani nostri censeantur ; volumus quod jura- dini ministrando quorum unum de nobili genere F
:

mentum, in dicta ordinatione ordinatum, praefati seu Baronia volumtis assumendum, non tamen Mili- necdum Miles,

Majores-domus seu Magistri-hospitii nostri Nobis tiae cingulo circumfulsum. QuiNobilis, quoties prae-

faciant cum effectu. sens fuerit et commode ficri poterit, aquam, prae-
gustu de ipsa prius facto, Nobis praebeat ad lavan-
ANNOTATA D. P.
dum et vinum praebere noverit ad bibeudum, prae-
;

a Servientes armorum, Gallicx Sergensd'armes, gustu de ipso nullo modo praetermisso ut, quia in aquam :
et

cum massis seu clavis argenteis Principem jirsecedere, salute nustra subditorum salutem cupimus conser-
vmvm Rcgi
ptcegustet.
eique astistere solent : quornm officium pluribus vide vari, ipsam a nocivis intactam valeamus praeser-
apud Cangium. An iiversi ab tis quos supra limpliciter vare.
^filtlcs di.ut / Non videtur : altas ipsis propria sua 33 Ceteri vero tres, antedicto Nobili excluso, alii trcs vasa
Rubrica competeret. omnia vasa. quae ad potum in mensa nostra Regia curent,
b Scutiferi Gallice Escuyers, proximus infra Mi- fore ordinata dignoscuntur, hora decenti a nostra
lites, id est, Equites seu Cavalerios gradus : supra botelleria portent, et mensae nostrae apponere ad so
lios autem suut Milites nobiles, quos Equites auratos pertinere non ignorent praecaventes diligenter et
;

sive torquatos possis sestimare.

attente, quod dicta vasa munda, et ab immundis
c Jhnc intetlige festa li.rc, ipsis respectm in locis, saspius apponantur recensita, sic quod nulla possint
solcttnissima esse, et Ptuchati ac Pentccostx
xqualia. perpendi nostris oculis abhorrenda : et prssmissa nt munda
Est inttcni Perpinianum,
Papyrianum, liusci- alias omnia hora congrua ad botelleriam reducere non inferantur.
nonensis Comitatus Caput, nunc etiam Elnemis Epi- postponant quae omnia fienda volumus per anti-
:

seopi Sedes.
quiorem in gradu supratacto. Nebulas a vero et alia,
d Laudabilis profecto
Regum ea tempore mos, imi- quaa per Botellerium sunt procuranda in mensa
lantium in co
S. Ludovicum, eorttm paupertim manus ante Nos, antiquior in dicto officio praesens post
lavare solitum qnos habiturus crut convivas
statis die- Servientem, gustatas per ipsum Botellerium et Scu-
Ints, cl quidem ad numcrum centum viginti. tiferum, ponere non omittat.

34
 LFGES PALATIN.E. XIII
A
34 Nobili vero praedicto vel absente vel aliter c De cissoriis, id est, orbibus seu quadris inffren-
%™'!™.. "'"' P ro P rlum Bervttium non faciente. alii curent dili. dis vidt infra T. 1C
dum opus
supplcanl,
genter adimplere quod pradictus Nobilis factnrus d Matriculam oiiss, non solum in ecclesia, sed
existebat, unusquisque insuo ordine,
prout in dicto etiam in nula, esse seriem seu Cataloijtim officiulium
officio fuerit praassumptus do his etiam qua? ad ; adscriptoriiin.
ipsos ex eorum ofticio pertinent, tam in prsesentia
quam in absentia prssdicti Nobilis, nibil
orailtendo. De liutcllcrin (a) majori ct Speciali aulm noslrte
Si vero aliquo casu eveniret. quod
nullus de Scuti- Regalis, ct Subbolellerio n.
!

it ,
feris nostris, ad cuidendum b coram
nobis destina-
aut ctlam tis, prasens esset ; tunc unus istorum
eorttin qu\
qui potua I lla merito officia perfectius suo ordine peragun-
sattcltiim
curam babent, qui antiquior erit in offieio post Ad linjui Of/I-

inftrunt, illum qui

tunc Nobis vinuin ministrabit, ollicium nam . fllrn rei '' ilr-
peragenda : licet unum corpus di\ersis mem- nttum i-i-
! i

pradictorum nbsentium sibi assumat faciendum. bris adornetur, singulis tamenpraamissorumcertum tl.iutlitr,
Illum vero qui tunc Nobis vinum, ministrabit, et
nolu- limtt&tumofficiumcoaptatur; et sic indacorumin
mus ejus officium, pro alio assumendo, relinquere corpore liumano reputatur, ut alterum membrum
imperfertum quod quidem in omnibus infrascriptis alterius fungatur offlcio
;
itaque nimium noxium :

ordinibus volumus observari. Si autem omnes illi, simulque turpisaimum Bestimatur, si singula rerum
qui Nobis scutellam deferunt, deficerent eo easu ; ministeria personis totidem non fuerint distributa.
ille qui supererit in officio potus antedicti, officium 37 Cupientes igitur singula officia in nostro pa-
scutelhe pra>dictorum ubsentium noscat sibi per- Regio cum maturo et digesto consilio instituta,
latio
agendum ; nisi tunc ultra scrvientes in olficio cui- ac in posterum prout optimum ftierit lacienda, re-
dendi et cissoria c portandi aliquis superesset quo Cti trainitis cilrsu pra-vio, consiiminari
aut clssoria, ; et ne ali- ;

casu ipsos istis de potu volumus anteferri. Et idem quis olficio botellerias nostra- institiitus, inani qui-
g statuimus observandum, si omnes absentes existant dam velamine, quid agere debeat ignorantiamvaleat
ad portanduni cissoria ordinati videlicet quod qui ; allegare; quas ad ejus curam pertinere dignoscun-
de servitio potus supererit, post illum qui tuno mi- tur prasenti Constitutione seu Ordinatione fieri vo-
nistrabit, ille oflicium cissorii curet peragendum :
lumus manifesta.
et boc volumus esse, nisi tunc aliqui de officio 38 Ilac igitur generali Constitutione nostra, per-
cuidendi et scutellm deferendre, praster illos qui petuis duratura temporibus, duciniiis i.rihiiauiluui, ui tpit otnum,
a,,.„„,
tunc servirent, superessent quo casu suo ordine :
quod aliqua bona persona, moruin honestate et lide-
praedictis de potu dicimus praeferendos. litate prsefulgens, praadicto per Nos officio depute-
15 In praemissis verogradibus superius ordinatis tur, noslro arbitno eligenda ; qiue aquie et vinis
itaducimus providendum, quod unusquisque aliena oris nostri custodiam habeat diligentem ; et ipsam
servato cujus
que ordtne :
officia (ut est dictum)eserceiidu, ordinem prioritatis aquam atque vinum munde et in poculis et mappis
(l [iiimm
d suoe d niatricuhe, ac si proprium exerceret officium, seu manutergiis sinceria et mundis nostro Scutifero,
1 1 stjtoi
attentius studeat observare. Porro si in duobus of- vinum Nobis ministrandi destinato, subministret : Scuti/erli
ficiis deficerent servientes, et de isto tot superessent panem vero Scutifero coram nobis scindenti tra- ln ittaturts

quod possent dictis duobus officiis providere, juxta dere non omittat nec non ille, qui mensaa nostrae
:

per Nos superius constituta, istorum antiquior ad Regioe pnceminentia honoris sedentibus ministra-
faciendum nobilius officium admittatur quia cui- ;
bit, Vasa etiam ad potum nostrum deputata, in
dere reputamus post illud ferre scutellam et post aUrntia Scutifernrum, qui hoc facero dehcul, :ul
cissorium. locum ubi comedemus seu potabimus deferre non
30 Pra>fatos vero Scutiferos omnibus de botel- omittat.
prxsint
Ieria, in lns qiinsad eorum officiuin pertinent, prae- 3'J Et quia in Nobis negligere non debemus sa-
Botctleriis
esse volumus et mandamus. et ipsis obedire non lutem obserrare, qui subjectos nostros quantum Do- j.raoiistittii

1 1 ii, singutit,
differant in pnemissis. Salvotamen, quod si vellent minus sinit in pace et salute confoYemus; volumus
aliquem extrahere de Regio hospitio, in his obedire quod quoties prasdictus Rotellerius prasdicto Scuti-
minime teneantur. Ipsi vero non solum in jurisdi- fero nostro prasdicta pro potu nostro ministrabit,
ctione, ut ceteri familiares, nostns Majoribus-do- toties de pr.Tdictisaqua et vino, separatim vel mix-
C
mus subsint ; sed immediate ratione eorum officii iis tim, non oinitlat prasgustare ut si ibidem aqua :

Majori-domus. obedire tenentur. Sacramentura vero fidelitatis et nociva (qiiod Deus avcrtat) existeret. valeamiis cvi-
homagii Nobis prsabeant ore et manibus commenda- tare et salutemad commodum subjectorum cou~.'r-
tum, quod non solum salutem nostram illfesam pro vare. Nec immemor existat, imo caute prsecaveat et

posse observabunt, imo quantum poterunt eidem attente, ne aliquem, ad quem ex officio minime. per-
contraria efiTugabunt et si eodem notitiae talia eve- tineat, et maxime extraneum, repositnrio seu b
:
b
rent, Nobis protinus intiniabunt ; etquod nihil fece- dressatorio (quod in proximiori loco mens.-e, quo :h \lsqut

runt, neque in futurum facieut, quo minus valeant fieri poterit bnno modo, esse volumus) panis, vini r.r'rtintu!S
wcrat, ae
[praadicta] observare. et aqu;eNobis in mensa [apponendorum] sinat ap-
vati ''.
propinquare vel eorum aliquid quoquomodo pertra-
ANNOTATA D. P. ctare ; vusaque nostra aurea et argentea, vel alia
ad potum nostrum ordinata, pro praedictis assignata,
a Nebula, Hispanis Nivem signi/lcat ; cum autem miinda et nitida conservare non postponat, sic quod
his atjaiur de re ad polum perlinenle, Nives autem in non sit aliquid horridum quod oculos nostrao possit
calidioribus retjionibus perlineanl ad delicias potus ofiendere Majestatis, si condignam voluerit effugere
eas potius hic intetligas, quam scriblitaseu tenuissimos ultionem. Qua3 quidem vasa aurea et argentea et
panis orbiculos vulgo oblatas, Gallice oblies, qux alia, pro nostro potu priedicto ordinata, a Caraer-
etiam nebitlarttm nomine veniunt, ut videreestin Ghs- lengis nostris cum inventario recognoscat se te-
sario Cannii : et hoc sensu tnfra usiirpantur num. 40. nere.
b Cuida Hispanis cura, unde cuidar, curare : 40 Volumus etiam ipsum non ignorare, ejus curae
Franci etiam Cuider dicnnt : sed ipsis idem vatet quod pertinere, panes et vina emere copiose, quae in no- •el metiora
\> >n puue
opinari. Htc vero viietur cuidere esse 3 Conjugatio- stra dnmo seu curia expendentur, prout ejus discre-
:llO,
.

nis, et siijnijicat satagere, seu solicite intendere re- tio noverit faciendum. Et quia tanto raelius sanitas
bus agendis. in quocumque conservatur, quanto melioribus ciba-
riis
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
. riis enufritur it qnod meliora
solirifus etattcntus, atque prompte. Et quotiens ipse Botellerius, pro-
qua; inveniri poterunt procorare non omittat cnm : pter infirmitatem vel alias, ad suum officium ageu-
dignum extimemus aolam noatram Regiam falia ha- dum vacare nequeat vel absens fuerit, idem Subbo-
r/ul absenlis
deterlorata bers meliora. Volente» tamen quod quotiens vinum tellerius ipsum officium exerceatplenarie et integre.
vices suppleat.
eltcmonjnw Sane etiam in praesentia nostri Botellerii illa quae
aut panis no*tra botelleria ita deteriorari con-
iu
rio tradat,
tigerit, quod convenientes non essent nostris dome- empta fuerint per ipsum Botellerium, quotienscom-
sti'is :uJ poDendom; idem Botellerius eleemosynsB mode fieri poterit, scribat diligenter : et ut deom-
nostra curet cum diligentia protinus assignare. nibus quae sunt agenda ex ipso officio notitiam ple-
Qoando vero Nos itincrare continpet, et in loco, in nam habeat, transcriptum penes se teneat eorum-
quo Dostrara recipiendam refectionem duxerimus, dem; eademquesacramenta et homagium faciat, et
in Itinere
mttut rtU panis vcl viniim aliqualiter remanerent, eleemosy- obadientiam servet, quam Botellerius facere estad-
qmti\ jmitjir- nariiSj ibi statim per eos Christi pauperibus erogan- strictus.
ribus erogtt,
dum, distribui per eumdem Botelleriam volumns
spcciuliti-r ct julieinus. Curam etiam habeat diligen- ANNOTATA D. P.
tcm, uno cum Plaquerio seu Pistore, de artocreis
scu postillis et nebulia c seu aliis, quae pro persona a Botellerius a Botella sivc Buticula, diminutive
pistori tuper nostra ct mensa Regia in furnis vcl alias npparan- ex B"ta, vits, poculum; Tcutonice Pot, sed siijniftea-
inttndat.
tur, quod caute et mundissime fiant ac sepnratim ttone tnagis c/enevira, qutte etiam olla significetur : cum
ei discrete per Pistorem antedictum, ne aliqua no- Bota, bouteille Francis, proprie perlnteul nd potum,
civa admisceri valeant, qtia? saluti nostrae et sulije- b Dressatoriura, aliis ettam Dressorium, GttUice
ctoiiiin nnstronmi optimsB possent obviare. Dressoir, dbucus, in ituo ordinate disponuntur vasa
ct Curi.r tuti
'il Ordinamns insuper ut pnedictus Botellerius tnl potns vt mensss niiuistcvium, a verbo Dresser, ordi-
pn/um iinnt'
strel, totius panis et vini curiss nostrre Regiae custodiam nate coltocave, ex Latino Dirigere detorlum verbum.
habeat diligentem, per ipsum nostrss curioe, juxta c I/ic omnino sumitur Nebula pro cvitsttila panis
jpsius officium, discrete dispensanda. Nectard etiara leuiii ac transparente,
ct similia quie de vino flunt, per ipsum, quantum d Nectaris nomine vidctur venire viuuin qnodcum-
nei ess&rium pro nostra mcnsa fucrit, fieri volumus que conditum, Hypocraticura nonnulli vocant.
Itcijem iter
etjubemus ad usum vero curiae per ipsos deBotel-
:

anrntcm
prucedat,
Ieria absque defectu ct reprehensionis nota,
li<»c, Dc Pistorc Rcgio n). iv.
volumus adimpleri. Si vero contingat Nos de loco
ad locum, in regno et terris noslris, vel alibi pro- IV 1 agistra rerum expericntia nos docuit, et rerum
;dictus Botellerius vel saltem Sub-bottellerius
ficisei exitus manifeste demonstrat, ut illa perfectiori exitu
ncsler.pro illis quie ad cjus ofticium spectant procu- finem recipiant, quse speciali demandatione et in-

rationcm randie et complendis antecedat; ne si tardius ac- dustria personae elcctae fieri eliguntur.
rtddat rjut cederet, aliqua sibi incumbentia remanerent imper- 44 Igitur hac praesenti nostra Constitutione or-
a
scnpton, quod summe cupimus dinamus, quod Pisfor sive Flequerius a domus
feeto, evitari. De administra- Pistor pcr
tis etiam et emptis et expensis per eumdem Botel- nostrae Regiae, panem quo in mensa nostra utemur, se opus suum
leriumantedictum, prout adipsius offieium pertinere sive illiqui inprafata mensa sedebunt, aut artocrca exerceat
accurate.
dignoscitur, Scriptori nostro majori rationis ratio- sive pastillos sive alia qua;cumque, quaj ad ipsius
nein seu computum ordinamus redditurum, totiens artem pertinere dignoscuntur, perse pistare etalias
quotiens prasfato nostro Scriptori videbitur oppor- praeparare debeat, et non per alium quoquomodo,
tuniun. msi prout inferius cst insertum; solertem diligen-
42 Et quia tam prnpter nefandissimam infideli- tiam adbibendo, ut caute et munde fiant, etin loco
I/>sl Ttcnl lio- tatem aliquorum ministrorum, quam ipsorum ne- penitus segregato, taliter quod via malignandi per
maalum et
gligenliam qute est totius boni inimica, qua mini- aditum cuilibetsit praeclusa.
difficilem
fldiHtatcm
juret, stranto omittuntur praeeavenda, audivimus pluries 43 Cum
vero ad mensam pro refecttone accede. F
et Botelle'io
tam Regibus quam altis Principibus maxirna peri- mus vel ante, tempore convenienti Botellerio majori adferat
cula evemsse, quod est plus qnam summe abhor- panem, quo reficiendi erimus, non differat mini-
rendum et a fidelitate prsemissa penitus alienum; strare, ipso lamen primitus pragustato, quod qui-
volttmus et firmiter statuimus, quod priedictus Bo- dem oblivioni minime relinquatur. Nec ignoret ad
sacramentum fidelitatis et homagium No-
tellerius, ipsum pertinere omnia, quae ipsum officium pistariae
nec non bis ore et manibus commendatum, quod
faciat, concernunt, pro omnibus familiaribus et domesticis
Majovi-do.nus: personam nostram et salutem incolumera pro posse nostris, Subhotellerio proeurare. Super quibus ta-
conservabit. et contraria.radicitus extirpabit, et si lemcuret diligentiam adhibere, neejus miuisterium
quffl, maxime rationc sui officii persona; et saluti defectum aliquem patiatur et de his omnibus quae
:

DOStrSB nociva possent evenire, confestim revelabit ratione sui officii procuraverit seu alias concesserit,
et quod nihil fecit, quo minus praedicta valeat et rationem reddere non differat Scriptori nostro ra-
debeat adimplere, Et nihilominus sacramentum prae- tionis.
stabit nostro Majori-domus, quod ejus officium et 46 Si vero infinnitate vel alias impeditus fuerit,
singula queB ad ipsum pcrtinent pro posse fideliter quae per eura pro nostra persona fienda sunt, cum
exercebit. Et ut perfectius et liberius pra>missa licentia Majoris-domus tunc servitium facientis et ivsi in/lrmiis

oompleri valeant, ipsevel Subbottellerius in botelle- scientia nostri majoris Botellerii, vel impedilus
alicui bono et
ria contii.ue jaceant supradicta, ne extra vagando sufficienti pistori committat. Ipse etiam in tan-
dictum ofticium aliquam paliatur laesionem. Prae- gentibus suum officium, Scutiferis ad nostrum po-
dictum antem DOStrum Botellerium omnibus aliis de tum deputatis et Botellerio et Subbotellerio oris
botelleria prajesse volumus mandamus. Etnostris
et nostri, post Majores-domus, obedire recognoscat se
Scutiferis, ad dandum Nobis potum ordinatis, in adstrictum. Simtle vero juramentum et homagium
tangentibus eorum offlcium post Majores-domus Nobis Majori-domus praestare teneatur, quod
ct ubique suh-
obedinnt firmiter et pareant. j clus sit.
Botellerius noster Nobis et ipsi in praecedenti no-
et habcat
43 Ordinamus quoque in botelleria nostra esse stra constitutione praestare est adstrictus.
idoneum Suh-
botellcrtum
depiitaiuin tmum aptum et sufficientem, quiSubbo-
tellerius niincupetur, ct juvet nostrum Botellerium
in quibus poterit tangeutibus suum officium fideliter

ANNOTATA
 LEGES PALATIN/E.
per pradictum palatium nostrum de praedicta aqua D
ANXOTATA D. P. abundans tenere dsbeant et completum, sic et tam
copiose, quod nullus defectus in aliquo locorum
a Flequerius sttpra num. 40 Flaquerius, Cangio pribdictorum valeat inveniri : et nihilominus soliciti
exveleribus cliartts Flecarius, Cataltmis ustiata vox, sint et altenti, quod vasa, m qnibus aquam conti-
Panififumnottmt; anquia Flaka iptis, cst pauisl gerit ministrari, munda existant, et ab itnmundis quibm sub-
saqiius recensita; quod prasertim in aestate volu- •***'

De Botcllcriis, pro nostris familiaribus ilejitttit- mus observari ordinantes quod dicti ministri Scu-
;

lis. r!. v. tiferis nostris, Nubis potum ininistrantibus, Botel-

lerio Subbotellerio nostris specialibus, in

D
i't iis quae
'ignum etconsonum rationi existimamus, utom- ad ipsos pertinent, post Majores-domus, minime
nia qua; intra palatium nostrum sunt agenda, tali obedire recusenl : qui etiam Botellerios communes
ordine exitum recipiant, ut nullum sequi valeat iin- palatii et domesticorum nnstrorum non praetermit-
perfectum, sed potius omnia perfecte suo ordine ili- tant in conini offlcio adjuvare, ut qui socii consola-
rigautur. tionis existunt flant et socii laboris.
47 Hac igitur prcescnti Constitutione perpetuo 50 Et quia saqie contiugit nos de lnco ad locum tt cul fidtllta-
Quod tstl essc valitura sancimus, ut in nostra aula seu palatio peragere iternostrum, volumus ct nihilominus or- tcmjurare.
debeant, duo
Regio duo vcl quatuor Boteltcrii communes dome- dinainus, quod unus istorum ante prssourrat, eorum
vet quatuor.
sticorum nostroruin, juvenes bniii et lmmiles, assa- officium qtiam mclius sciverit et poterit completurus.
mantur qui tabulis erectis et mappis extensis,
: Veniin quia dubium non cxistlt, quin pturies prse-
panem, vinum et aquam apponere studeant agiliter quanostra Serenitas est uaura,
dicti miuisiriaqu.ini,

et ornate. Etne aliquis defectus prsemissorum exi- primitua habeant pertractare ordinamus ut tale ;

stat, diligenter praecaveant et attente, per niensas sacramentum et homagium uni de Magistris nostri
P, discurrendo et attentius circa pradicta intuendo. hospitii prseatare teneahtur, quala de Botellerio et E
subditl Holel- Qui quidem Botellerio ct Subbotellerio nostris eirca Subbotellerio nostro speciali, in alia superiori no-
leriis oris Rc-
eorum officia obedire teneantur : singulis vero die- stra Constilutionc, oxtilit ordinatum.
,11,
bus jejuniorum nostris domesticis in sero potare
volentibus, et in palatio vel alibi juita nostrum Dc Scutiferis ad scindendum coram Nobis de-
hospitium cnngregatis.vinum et aquam parent et exhi- stinalis, ii'. vn.
beantabundanter:idemquefaciant,qiiotiensprasi.iites
cum nostris domesticis potum petere Nos continget. X\ationi consonum et decens culmini Kegio judi-
Verum si contingat Nos de loco in locum proficisci, cainus, si tales nostro conspectui et servitio pra-op-
et quid agerc,
unus ipsorum ad locum in quo ordinavimus decli- tamus, quos in assumpto ollicio expcrientia magistra
nare, continuo praecedat festinanter ne occasione
: rerum noscitnr docuisse, nec non nobilis natura
morae circa eorum officium aliquid incompositum gcneris ad prsmissa cernitur impulisse tales :

sequatur. namque, et merito, nostro servitio dignum eligere

48 Volumus etiam, quod saltem unus ipsorum, reputamus, qui c;eteris paribus in prajdictis ceteros

infra botelleriam nostram, velsaltem prope nostrum antecellant.

quando ilto-
hospitium jaceat, si fieri possit bono modo ne loci 51 ilac igitur pncsenti nostra sanctione ducimus
rum vices
:

supplcrc. distantia aliquod impedimentum afferre valeat eorum statuendum, quod tres vel quatuor Scutiferi, nata- Gencre Mlll-
'"">'"'
officio antedicto, quominus libere valeat adimpleri. libus scu privilegiis Militaribus insigniti, ad scin-

Si vero Botellerium et Subbotellerium nostrum spe- dendum coram Nobis ct aliis peragendis, qua; pro
cialem abesse contingeret, quod ipsi faeturi erant comestione erunt Nobis apposita, assumantur, qui
studeant solicite adimplere : haec vero per illum in talibus magisexperti videbuntur quorum iinum :

detient ohedite fiii-i volumus, qui in offieio prius fuerit assumptus: Nobilem esse volumus, cingulo Militiai minime in-
Scuttferis ad unde in scriptis, quae per nostrum Botellerium sunt signitum : m mensa erimus, ma- i/nusque eo-
qui priniitus, cuin
potutn, rttm eltatn
secum teneant et in casu diligenter nutergium, quo mensa ad tergcndum
in utiinur, No-
agenda, isto tloUIU,
observent : et Scutiferis, ad dandum Nobis potum bisparent; H panem a Botellerio iioslro ibi piicsenti F
deputatis, in tangentibus eorum officium, post Ma- recipere, et in mensa coramNobis apponere non diffe-

jores-domus obedire teneantur. Etquia in prsesenti rant quoquomodo nec ignorent eoriun solicitudini
;

casu et alias possent plures vina nostra; et alia qui- pertinere, quod cultellcs mundos et bene scindentes

bus nostra utitur Celsitudo, pertractare ne in ipsis ;

habeant providere, ne ex inhabilitate scindendi vel
et Majori-do-
omittere negligenter videamur quod in aliis Nobis alias aliquod fastidium imbis valeat generari : sal
, uj Re9i Kl „.
mus ftdelita-
tetn jurare. ministrantibus duximus praeeavendum ; ordinamus vero et cissoria, panem et aquam coram Nobis ap- dant

quod juramcntum et homagium uni de Majori-

tale poncre non retardent.
bus nostrae domus facere sint adstricti, quale Bo- Ki Et quia cibaria, quibus nostra utitur Celsi-
prxguitata
tudo, antequam ad Nos perveniant, per diversas
:

tellerius noster specialis nobis (acere estadstrictus;

sicque nefandam rabiem nobis nociva
occasiouis manus oportet ul plunmum pertransire j ut salutis

ministrandi, valeamus quautum poterimus effugare. nostrae periculum evitemus, statuimus finniter ob-
servandum, quod de omnibus et quibuscumque ciba-
De riis qua; Nobis apponentur, praedicti nostri Scutiferi
Scrviloribus, sivc Aqutvducloribus Hotclleriw.
non omittant pra-gustare, facto etiam primitus prae-
n/. VI.
gustu per illos, qui cibaria a dictis nostris Scutiferis

|_|rdine rationis adstringimur, ut diversa nostri Nobis niinlstranda. tradiderunt supradicta.

committamus ne,
palatii officia diversis perfieicnda ;
53 In pradictis vero superius ordinatis praedi-
ob defectum ministrorum, officia maneant incom- ctum Nobilem. quotiescumque commode ficn pote- ?I|1 earum cl .
non faciente ea mppltri
pleta et ut confusionem, quam in nostro palatio rit, et ipso absentc vel alias praedicta ,
,
debc "'
nostris temporibus abhorreiuus, quantuui poterimus illum qui in dicto otficio fuerit antepositus, volumus
anteferri. Ubi vero casus eveniret quod
omnes illi
evitemus.
49 Per hanc igitur prrcsentem nostram perpe- absentcs esscnt, qui Nobis potum debent ministrare;
officio
Quid aijtre
tuam Ordinationem statuimus, quod tres ministri, tunc per illum antiquiorem qui supererit in
illt debcant ?
aquam ad bottelleriam cuidendi ante dicto prater illum qui suum tunc
boni et fideles eligantur, qui ,

et ipsam, nec non et officium exercebit Nobis potum ministrari procuret.

nostram habeant apportare :

Simili
 JACOISI II REGIS MAJOPJC.
A Simili rnoilo perinde ducimus observandum, si om- quod de quatuor Domicellis, ille qui
dictis tribus vel
qunrum nes Nubilis est cfficiiim faciat,quotiens prasens erit,
Ortto ct modus
rt ipst de officio Scutellae contigerit absentari, tunc
sctitettas in/fe-
rtre serttre
|n.i ln tusanliquinr superexistens in ofticioscindendi et ipsum ccmmode facere poterit. Nobili vero Do- reidi,
posilnt
Mspe dicturfl sorurn officium peragere non omittat, micello absente, vel praesente et oflicium facere ne-
nisi ultra portantee cisaoria aliquis de ipso officio queunte unus de aliis qui prior in dicto oflicio as-
;

superesae dignoacatur : quia tunc ad ilium spectare sumptus fuerit id facere teneatur. Declaramus etiam
voliiiniis etjuberaus. et volumus, quod si duo vel tres Domicelli diversas
Quod vero de absentibua Scutcllae ministris
.'il portent scutellas, Nobis ille ponere debeat ante om-
l/i hnr tumin
scrvnntlus or- diicimiis ordinandum, idem omnibus de cissorio ab- nes illos qui scutellam deferret principalem. Ordi-
llo. sentibuSi per dictum superstitem inoffioio cuidendi namus etiam quod ille qui principalem scutellam
ut est dictum, volumus observari, nisi de officio nobis deferet, manutergia munda et alba in promptu
scuteUa; aliqnis tunc superexistat praeter illinn qui habeat, ut ea in collo suo ponat, et cuin eis scutel-
offlcium faciet ante dictum : quo casu officium cis- lam cooperiat, et sic coopertam deferat coram No-
sorii debet ante isium peragere : oum praedicta offi- bis.
cia, quasi connexa ad invicem, concomitantia fore 58 Jubemus insuper quod in absentia omnium ct supptcndi
probentur. In praedictis vero casibus ducimus decla- Magistrorum hospitii dicti Scutelliferi, quoad offi- vtces ,1/a/o-

randiim. quod nullus officium sunm proprium, eidem cium Magistrorum absentium, faciant sed propte- ;
rtnn dnmus,

incumbens peragendum, prnpter aliud imperfectum rea scutellam et cibaria Nnbis deferre non omittant;
relin [iiat. Superquibusomnibusofficiis vicealiorum exceptis diebus festivis et aliis, quibus officiutn hu-
of/lclopriorts, peragendis ordinem prioritatis ordinis pracipimus jusmodi per Majorem seu Magistrum bospitii debere
praeedant
observari : cum laudabilc existat atque dignum, ut fieri decernimus, quorum dierum ordinationom ip-
llllOS.
illi ceteros antecellant, quos prioritas temporis et sius officii nobis merito retinemus volentes tamen :
nec non in
nC/lciiS SClSSO-
stipendis longiora fecerunt anteire. Porro si in duo- quod super his tunc Nos solicitent diligenter et
bus officiis deficerenl servientes, et de istis superes- attente. Preecipimus etiam quod in casu, quo omnes
senl tol quod possent dictis duobus officiis providere, Domicelli, ad officium cissorii destinati. Sint absen-
juxta per Noi superius constituta, istorum antiquior tes; tunc Sculelliferi, qui ultra illos Nobis necessa-
ad faciendum nobilius officium admittatur. Et quia rios pro sctitella supererunt, (cum non deceat quod
verti posset in dubium, quod ex dictis officiis no- omnes suum proprium officium relinquant) faciant
bilius reputetur, dandi potum officinm potius ac dicti superstites officium cissorii. servato ordine
nobilius esso sancimus, deinde Scutellas deferen- prioritatis inter Scutelliferos, sicut in proprio offi-
Iniin, postremo illorum qdi cissoria deferunt coram cio est superius ordinatum.
Nobis. 59 Simili modo si Domicelli. qui coram Nobis
58 Volumus etiatn eos non solum jurisdietioni, scindere debent, omnes sint absentes : tunc Scutel-
Cni mbgsse
ut ceteri Majoribus-domus esse
familiares nostri liferi qui supereriint, eo niodo quo supra proxime
illi ttjnrart
tliln mii subjeetos, sed etiam immediate ratione eorum of- est expressum, oflicium scindendi peragant ; nisi
ficii, eisobediantflrmiter.el pareant. Etquiaeadem superfuerit de illis qui potum ministrant, ad quos
ratio iii ipsis esse agnoscitur, quse m aliis Scutife- eo casu volumus pertinere. Si veio domicelli qui
nc poltttn ml-
ns potum nobis ministranlibus esso videtur igitur ; nobis potum ministrant sint absentes, illi quicoram titstrando.
simile sacramentum et homagium per ipsos Nobis nobis scindere debent ultra Nobis servientem mi-
praestandura ordinamus, quale in prasdictis superius nime sint prajsentes (quia primo spectat oflicium
ast insertum, dandi potum ad illos scindentes) tunc Scutelliferi
nostri qui supererunt, servato prioritatis ordine in-
I)c Scutellifevis Regiis. it'. vm. ter ens, officium exerceant dandi potum. Porro si

in duobus officiis deficerent servientes, et de isto

i\.il decorem nostrum respicere credimus, quod superessent tot quod possent dictis duobus offlciis
riomicclll stnt,
Domicelli a uostrae personae servitio deputandi, prae- providere, juxta per Nos superius constituta isto- ;

serliin illi qni Noln^ cibana ministrabiint, sint apti, rum antiquior ad faciendum nobilius officium admit-
providi et experti, et sint ministrando cauti, quod tatur, quia dare potum reputamus [nobilius] post
defectus aliquis reprebensione dignus nequeat ap- illud scindere, tertium portare cissorium, ut pra?-
parere. Inter quos illos prsscipue tales esse volu- dicta sunt per nus jain alias c declarata.
iniis, qm a,l Scutellam Nobis iu mensa deferendam 00 Decernentes quod non solum in jurisdictione, Ho- am svccr-
fuerinl destinati. utceterinostri familiares, Majoribus-domus subsint; tttnatio st ho-
.'iii i
irdinamus itaque et atatuimus, quod tres vel sed etiam immediate ratione eorum officii eis obe- maolum.
quatuor Domicelli, quorum unus debeat esse Nobi- dire sint adstricti.Praedicti vero Scutelliferi, prius-
ct intcr hns
!\'ohilis timts
lis, pro dicta nostra Scutella, deferenda sint in no- quam officium suum exerceant, juraiiientum et ho-
stra curia deputati qui oninia cibana, quas ad scu-
; magium Nobis praostent, super forma expressa in
tellamd pertinent, Nobis portareteneantur.ac etiam juramento quod prastant Nobis potum ministran-
alia cibaria qua; ad scuttllam non pertinent, licet tes.
eadicti Scutelliferi non portaverint ; coram Nobis
cnritin iiintiiis
att mcnsatn
iu nieusa ponere teneantur; exceptis tameu cibariis, ANNOTATA D. P.
Ucgls, qua; interdum Magistri hospitii sive Majores-domus
in propria persona deferunt, quae poterunt etiam a Domicelli ctiam Damicelli olim
dicti, qutiem
dicti Magistri ponere, illa videlicet qme portaverint Magnatum ftlii. postea etiam M
tlitum quorumvis nec-
ipsi Majorea-domus et aliter si tanien ultra soutel-
: dum cingulo dortati, dc quibus multa Cangius.
lain ipue per ipsos portata luerit, alia per ipsos b Qusenam cibana ad scutellam perlineant qnxnam
minime deferatur primitus tamon de praedictis
: ad Ci^orium de qno infra nj. \G difficile est definire :
cibariissumpto gustu per dictos Domicellos, quando nam ei ilii m principio num. 74 appellantur non solum
ea posuerunt coram Nobis. Cisoria : sed ipso tn principio fercula seu incisoria :

et jtts supra
57 Volumus etiain quod dicti Domicelli et eorum el qui ipsa adferunt non permitluntur (nisi in de-
ititnislros CO' quilibet prajsint illis qui in coquina nostra mini- fectu aliorum) ea mens.r imponere quia Itoc Scutelliferis
qulnx. strant, et eismandare possint quod licite viderint proprie awibuttur. Videat leclor, quid lucis ad htinc
expedire dum tamen non mandent aliquem extra
; tticum accipere poscil ex Rub. 3 Parlis 5 ubi
defmiun-
nostrum bospitium extrahendum. Volumus insuper tur pro Retjia mensa ordmarie duo, el in festivtlatibus
 LEGES PALATIN.E
tria fercitla,id est missits ; el de singulis in Cissorio

Regisju-v.tir poni pro octo personis; in CissorioCar-

ANNOTATA D. P.
dinaliura et Archiepiscoporuiu tuiiiumdem, in Cisso-
rio Episcoporum pro qiiutuor. a Est quitlem Parle 5 Rub. 2 de ferculis nitm.
c Supra uum. S3 ast infra nttm. 76 tertium
:
219 sed eorum ibi nunurits deftiiitttr, non qualitas.
;

censelur oficium Scutellae quod aHumle celim

: illu- Ob bunc ertjo locum aliaque. noimulla verosimilc exi-
strari.
stimo, quod pr.rtcr Itac lcjes, fucrtiil spcciules alix
Dc Emptore ei Subemptore, r'. ix. Ordmatwiies pltti iitm officiorum, qux lur non inscrun-
rar sod supponunlur, non solum a mhjoribus lalx (quas
V-iura salus et profectus reipublicae salutem Prin- num. 7non intendimus inquit revocare imo omnia ;
cipis principaliter prospiciant et concernant, leges-
quaj ipsis
nostris contrana non fuerint, volumus
que et edicta Principum curam oarnis emendae ad
obsorvari) scd etiam proprix ipsitismct Jacobi.
profectum pertinerepro salutestatuantsubjectorum;
quanto magis ipsePrinceps, qui salutem populitue-
Dc ininistris Coquinm tiris lictjii. a'. x.
tur prospicere debet, ut cura carnis, in ejus sacra
domo edenda., certis suis tidelibus specialiter com- uanto magis officia persona. nostrai sunt prnpin-
mittatur.
qua, tanto diligentinri oura fidelibus sunt cominit-
61 His igitur in consideratione deductis, statui- teinla persunis; ne ille totius fraudis inventor, om-
Qtix cmere mus etordinamus, nt Emptor domus nostra, quicst niuin buiiorum iiiiniicusdialioluii, suomilleno ingenio
ipse ex officio vel qui pro tempore fuerit, in emendis carnibus, laqueis quainpluriinis prsefulcitus, saluti homtiiiim
debtat,
curiae nostrae necessariis, solerter invigilet et insi- insidias per appositionemnocivorum valeat praupa-
stat ; hoc videlicet modo, ut recepta a Scriptore-ra- rare quod Nobis
; praecavendum dignissimum
valile
tionis sufficienti pecunia. carnes, pisces, et alia acnecessariuin reputamus,
cibana, nec non ligna aliaque necessaria, quac in 6j Et ut prsmissa facilius evitetnus, hac pra?-
nostra coquina tam pro Nobis quam domesticis no-
E
senti nostra Ordinatione diioimus statuendiim, quod llur, UU
stris, sint vei fuerint necessaria, et ad coquinam duo boni homines et fideles Coqui, pro nostra spe- slatuti,
spectantia ; una cura Subemptore , quotiescumque ciali coquina assumantur, per Nos eligendi, qui in
eum habere poterit, fideliter emat, ct illa deooqtii officio prsedicto scient.ifici existant et experti qui
quid providc- :

faciatet parari summadiligentiapraecavendo,quud

;
quidem cibaria nostra per Nos, et per illos quos no-
re I

nec in cisione carnium pra?dietarumseu alias, fraus stra duxeritSerenitas eligendos,

assumeuda habeant
committ! valeat quoquo modo et quod omnia et ;
decoqnere, et alias cum summa dibgentia caute et
singula bene et decenter, ut Regiam decet curiaui, mun.le prseparare taliterqubd praadicta in loco tuto
;
qu.v catitela
prasparentur. Insuper ad ipsius volumus officium et secreto, et aliquantisper segregato praeparentur uti debeaut,
;

pertinere, diligenter sclicitare Magistrum hospitii, sic quod ad ipsuin aditus paucis praebeatur, et oc-
tunc officjum facientem, de cibariis quaj suinus in casio mali qtiantuin est possibile restringatur :

crastinum comesturi. [quiquo] cinii ad nos prpediota cibaria erunt defe-

02 Sane ut singula suo ordine fidelius per- rentla, uiinime gnstare praetermittant. Ctim verode
cui ratinnem
agantur, volumus quod dictus Einptor de cibariis loco ad locura erimus profecturi alter praediotorum
reddere ;

quotidie? nostris in coquina degustet, antequam per servito- ad locum ad quetn erimtis accessuri antccedat, ut
res nostros ad nostri praesentiam deferantur. Et ut ea quae ad ipsorura spectant officium potuerit prre-
clartus dictus Emptor Scriptori-rationis reddere va- vidisse : quia probabilibus praevenire reputatur,
leat rationem, quam dicto Scriptori qualibet die de quam a tempore praeveniri.
acceptis reddere jubemus; volumus et etiamordina- 66 Quosetiam Coquos post Miijores-domus, tam
mus, ut dictus Emptor exacta diligentia qualibet Scutiferis nnstris ad sctitellam nostram deferendara
qtiibus subesse.
diedenumero in nostra curia comedentium veraci- deputatis. quam Emptori et Stibeinptori nostraa cu-
ter se informet, et de ipsis in redditione calculi fa- riaeobedire ordin.imus, qtiantum ad eorum offi-
ciatmentionem. cium pertinebit. Volumus etiam, quod in absentia
63 Porro ut majores praesintminoribus, utposcit Emptoris et Subemptoris nostri antedicti, altor ip-
ordo jtiris voltimus quotl dtctus Emptor praesit in
;
sorum qui in offi 'io antedicto fuerit pra.assun.ptus
de coquina. Adjicientosqne jube-
F
suo officio cuilibet eorum otiicitini assutnat antedtctum. Et ne Vagantio (junrum
quilius prs esr vicei

se.
mus, quod, quando nos itinerare contigerit, dictus praedictum officiura detrimentura aliquod patiatur, supfjleje.
Emptor vel Subemptor primo accedat, et secum quod unus ipsorum inlraliospitium in coquina prffldi -
1

Ordinationem de a cibariis deferat, et eam diligen- cta speciali j iceataut prope ipsam, ducimus ordinan-
ter observet. Et ut officium suum fidelius exequa- dura. Simile vero sacramentura et bomagium Nobis
tur, volumus ut Nobis et Magistro-hospitii jura- praestabunt, quale Botelleni nostri Speciales Nobis
menta praestet, et Nobis dumtaxat homagium, sicut praestare superius sunt astricti.
Botellerius oris nostri. Volumus etiam quod Scuti-

quibus subesse feris scutellam nostram portantibus dictus Emptor De Arrjeiitario coquinte oris Iletjii, nj. XI.
vel Subemptor post Majores doinus obediant, in iis

nrficlum
dumtaxat qttae eorum tangunt officium.
64 Et unam insuper personam eligi volumus, qui
R ationabiliter uttentis quas sunt
per mtnistros, ad cibarta nostnons disposilos [et]
agenda non modica
#_ /luic iitcum-
t,it curare
Subemptoris. Subemptor nominetur, qui cibaria corara coineden- Magistraliter prieparanda, ut illa complete sicut de- vasa,

tibus in nostro palatio ponat atque poni faciat dili- cet orania peragantur; ideo unum lioniinem aptum
genter ; per Emptorem ementur scribere
et quae volumus eis tradi, qui coquinae oris Regii Argenta-
teneatur, quotiens commode fieri poterit et fuerit rius a nominetur. a
opportunum. Et Emptorem juvet in suo officio, et 67 Die quolibet horis debitis in ipsa coquina pnparare
ccquciida,
praegustet de Dostris cibariis sicut Einptor; etin ignem inoendere non omittat, ollasque et caldarias

sui absentia suum officium plene peragat, et jura- cum aqua ponat supra illura; gallinas et volatilia

mentum proestet et homagium faciat, et nostris Ma- plumet etiam, et alias carnes ac pisces lavet ac
joribus-domus obtemperet et obediat, sicut dictus mundet; nec non et veru vertere, dictosque raini-
Emptor. Et ut melius baec peragere possit, in scri- stros sive Coquos nostri oris adjuvare procuret di-

ptis, quaj per ipsum Emptorem fienda sunt, liabere ligenter, prout sibi pereos et Emptorem praeceptum
non praHermittat. fuerit atque jussum. Etiam aquam necessariam, pro
Junii T. JV III nostris
 XV1I1 JACOBI II REGIS MAJORIC.
gat diligenter easdem et etiam pisces frangere te-
nostris epulis dumtaxat praeparandis, ad ipsam co- :

neatur. Et illas quas pro nostra persona emptas

tt Coquo qiiinam ,'icr ihiii lerri volumus et pi.rt.iri volentes :

fuerint et fractas, Coquinariis ad fercula pro ipsa

porere.
quod nostris Scutiferis, a<l scutellam nostram defe-
rendam deputatis, el diclia Emptori, in langentibus nostra persona prasparanda etdecoquenda et alias ;

eorum uni post Majores-domus obedire sit carnes, emptas et fractas ad opus nostrorum. do

astrictuB, Nubisque sacramentum et bomagium, ut mesticorura, Coquinariis, ad illas praeparandas et emptat tarnts
ac plsces
dicti Ministri nobis fuierur.t [facere] teneatur.
decoquendas deputatis, tradat ordinate. Praeniissas
s1.sc17.it.
vero carnes, qua? erunt prseparandae pro Nobis, ad
ANNOTATA D. P. partem et non nisi praesentibus pra?nominatis re-
ponderet atque frargat, ut suspicione careant mi-
a Argentarii nomni, qua rationepertineat atl Itujus scendi nocivorum. Eisdemque Coquinariis de rebus
mimslerit humilitalem, equidem nequeo divinare, cum indicto reservatorio existentibus. prout ad dicta
el srlssas
argentex lupelleclilii nihil ob eo tracletur. Marmilones fiTCiila pneparanda et facienda necessarium fuerit, exhlbet cocis:
Franci a Marmita id esl, cacabo nuncupant, Lixas ministret indilate : et his peractis ad coquinam
Latini, Infra Argentariot tamen istoi sunt Aqune por- deputatam ad fercula oris nostri confestim se con-
titore , dequibus postea. Vety autem nominis Argen- ferat, et ad praeparanda illa juvare non remittat.

tarium, id tst pretiosa ad mensas suppellectilis vaso- 71 Cum vero ipsa fercula erunt peracta, et no-
rumque curatorem, informat Rubr. IG Partis 2. num. stri domestici ad mensam accessermt, palatium coctas qanque
158. simuJ cum argentariis, qui carnes vel pisces defe- infcrt abaco.

rant usqtie ad dressatorium, intrare procuret imme-

Dc Coquinariis /.™ ctnnnmni coquina] llcgiorttm diate ibique cissoria ipsarum carnium vel piscium,
;

domeslicorum, n. xu. juxta tenorem Ordinationis nostrae superhoc editae,

ordinet et faciat cum effectu ; et illa sic facta tra-
'
fuiaperspeximus foredignumetconsonum rationi, dat Subemptori, et aliis personis ex Coquinariis sive E
quoil in noslra iliuiio seu curia niilla vacua existant Argentariis ibi praesentibus, in mensis coram come- rrliguias
de/ert ad
officia, lem certi et fideles ministri
quo minus in eis dentibus ponenda seriatim. Illa insuper quae in co-
eleemosg-
assignentur, quibua dictaofficia valeaut gubernari quina decocta, post nostram comestionem et dome- narium
idcirco ducimus Btatuendum, quod sticorum, super fuerint, eleemosynse autejus servi-
OH Duo coqui, fideles et boni, in coquina com- toribus curet tradere sine fraude.

Qtttd domi muni nostrse faniilise prwponantur, qui cibaria, per 72 Decernentes et volentes, quod continue in
domesticos nostros absumenda, curent vigili studio dicto reservatorio rerum infra scriptarum copia in-
iuunde et caute prsepararo , ut pntius valeant veniatur ; videlicet zucharis, et aliarum
ziziberi,
r iiiiiiiiil.ii i|ii iin in aliquo reprehendi : quo- specierum tritarum ; mellis, olei, carnium falsarum,
rum unui, Niibis alibi proticiscentibus antece- caseorura, piscium salsorum, vini aceti b, sagimino-
b
dat, sic quoil imperfectioni lorus minime relin- rum et aliorum c similium coinestibilium, ad dicta c
quatur. Ubi vero accideret quod ambo Coqui spe- fercula congruentiuin, quae absque metu quolidiauae aromata
Cialea oris nostri absentes forent aliqno casu qnoqtte ne
destructionis poterunt vel consueverunt reservari.
desint curat
ve) causa imminente ; eo rasu non ignorent curam Etsi aliqua ex bis deficere viderit, inoontinenti so-
et atiti
ad eos pertinere nostra cibaria praeparandi, modo licitet praefatos Empuorem et Subemptorem.ut lllud condimenta-
qvid foris
et forma praidictis Coquisoris nostri in prsecedenti emant, et in dicta despensa sive reservatorio repo-
tnjere dtbcant,
constitutione assignatis. Aliquos etiam de coquina narit cum effectu. Et omnia dictus Museu in ejus
tam majores quam minores adjuvare eos volumus, diligenti et fideli custodia habeat et Nubis- teneat ;

cum in proprio officio non fuerint occupati ordi ;

•
que sacramer.tum et homagium, ut alter Cuquina-
nanles qnoil nostris Scutiferis deputatis ad scutel- rius, ad nostra fercula praeparanda destmatus, fa-
lam deferendam, et Emplori et Subemptori, post cere sit astrictus nostros Scutiferos ad scutellam
quwum vices
:

supphn,
Majores donius, obediant in tangentibus eorum of- nostram deferendam deputatus, et etiam praedictos
ficium memoratum. Empiorem et Subemptorem, post Majores domus,
Gil Et quia pericuia, quaa pluribus non est du- in tangentibus suum officium, sibi pra^esse agnos-
qmbussulcsse. bium frequenter evenisse, Nos cautiores faciunt in cendo.
c futurum [mandamus] ut prtedicti quoque tale sa-
;

cramentiun et homagium Majori donius nostrae ANNOTATA D. P.

praslent, qualeCoi|iu orisnostri Nobis prsebent ; et
inscriptis quaa per ipsos Coquos npsiri oris sunt a Apparet Museum hic dici; etsi nominis ratio /a-
ageuda penes se habere niinime obliviscantur. teat, sttiw qui penui prseest : eidem nfficio in legtbus
R. Petridnm de&tinantur Rubricse, Del Dispensere et
De fttusco (u) iy\ xiii. del Menuerero reparditor, apparetex toto contej-tu et ;

siquidem hxc uilima recte reddatur Lntine de Minu-

Oi usum nostrum et ornatum ne-
super cnnctis ad tario seu distributare, libenter intelligam quidinter
curam etdiligentem custodiam certis per-
cessariis, hunc et Dispensatorem intersit, quod viso textu ap-
sonis committendam esse decrevimus [ideoque] parebit.
necessarium fore perspicimus et congruum, quod b Vin-acetum, Bispanis Vin-agre.
super relius, pro esu victuque nostro comparatis, c Sagimen, adepsjandum, Sagimina Sagiminorum,
alicui fideli custodiam committere debeamus. necdum alibi legi.
70 Ordinamus itaque et volumus, quod unus,
bonus et legalis, qui cognominetur Museu, ex no- De Argentariis coquhuv domesticorum Itegio-
Vlc prnus
stris Coquinariis depuletur, qui clavera reservatorii
Clilfodia rum. nl. XIV.
depututus, nostraj coqiiiuae teneat et defarat; nec non die quo-
lilet carnes, quse eniptai et pnriataj ad ilictam co- \jongruum est ut Coquinarii communes nostrum
quinam per Emptnrem vel Subemptorem fuerint, domesticorum, defectibus coadjutorum carere di-
ante lllarum fractionem, prsesentibus Scriptore-ra- gnoscantur.
tionis vel ejus Scriptore, et alterodictorum Emptore, 73 Eapropter in coquina eorumdem domestico-
reponderare fideliter non omittat. Quibus sic re- rum, duos ad hoc aptos homines volumus deputari, Quidayerc.
ponderatis, faciendo certas pecias scindat, et fran- qui Argentarii coquinae ipsius nuncupentur. Erunt
quidem
 LEGES PALATIN.-E

,*„ n»«™6 ?
Ui(Jem Ut d e qUOli bet h ° ra deb " a in ead °
i
m C0 luina
'

P li ™
ntl "-
:
ai casu contigerit quod omnes deficerent D
lgnes mcendant ,
soliciti et attenti, et caldarias cum qui delient scutellas se rvitium ministrare, et
debeant. in hu-
aqua ponant super illos, gallinasque et alia vola- jusmodi scissorii offlcio supersint (primitus eorum
tilia plument etiam, et alias carnes et pisees lavent proprio officio satisfacto, quod nolunius omittere
et parent ad coquendum, et illa in caldariis et ve- pro subvenlione aliorum ; cum plus expediat vacare
rubus ponant, etiam de carnibns assandis verubus propriia quam intendero alienis) antiqnior in offioio
curam, eaque revolvendi habeant diligentem, et Ins post illos qui proprium gerunt oflirium. scutellae
actis per eos, Coquinarius in quibus poterunt adiu- servitio subveniat supradicto : et si plures defi-
vent supradictos; specialiter Museum, in ferculis ciant et plures supersint,
ii omnes idem ficiant
ad palatiura pnrtandis, juvare non omittant. Voletl- ordinatim. Quod si omnes illi qui in otriendi offlcio
tes quod nostris Scutiferis pro scutella nostra ordi- esse debent, abfuerint, el in scutellse officio
non fue-
natis, et dictis, Emptori et Subemptori ac Coquis, rint preter officio proprio assistentes, nec
de pntus
in tangentihus eorum olficmm obediant et pareant
fideliter ciuu effectu.
officio valeal provideri,
bis prsabeat ad
quiasolus unussitqui No-
potandum, tun«: istorum soindat
,Z',',m IT
ntpplere pos
ant:qui',r, qui re.nanet ultra illos qui proprio
olfi-
"""•
De Aqu{B-porliloribus atl aqttam domesticorttm cio militabunt. Simih m>do si omnes de
potu dcii-
Regiorum. n!. xv. ciant, istorum anliquior, eorum officio satisfacto,
Nobis tribuat ad potandum ; dummodo niillus exi-
\_jum coqnina nostrorum domesticorum sint per-
in st ii gladis vel scutelle praater proprium officium
agenda quaedam, quae per Argentarios in ea dispo- facientea, quoniam illi ad dicti potus officium vo-
sitos non posse congrue perpendimus; ideo tieii carentur. Porro si in iluobus offlciis deticerent ser-
Incumlit eis 74 Praster praedictas dispositas duas personas, vientes, et de istis superessent tot quod possent di-
altata aqua quae vocentur Aqute-portitores, in coquina ipsa ad- ctis duobus ofliciis proviilere, juxta per N»s supe-
rnitti ducimus ordinandum. Deferant quoque istae rius oonstituta, istorum antiquior ad faciendum E
" dua? personae aquam ad ipsam coquinam quantum nobilius ufliciiim admittatur ;
quia daro potum re-
fueritopportunum. Caldarias etiam et scutellas post putamus b [nobilius) post illud scindere, tertium est b
comestiones nostrorum domesticoruin lavent et SCUtellflB.
mumtent diligenter, nunc non et coquinam scnpent 78 Et non solumin jurisdictione, ut ceteri no- Majnrl-dnmus
cum necessanum fuerit, et alia agant similia. quae strifamihares, subsint Majoribns domus, imn imme- subdili sunt
tlll.
ad scutellam deputati ac Emptor
et nostri Scutiferi diate ratione eorum oflicii obedire se agnoscant
vel ejnsSuhemptor, Argentarii ejusdem coquinto obligatos. Hi vero, ut ahi ad potum noslrum desti-
vasa et seu unus eorum eis vel alteri eorum duxerint nati, cum juramento homagium Nobis faciant, prout
scutellas injungenda; quibus obedire post Majores-domus decet.
eluere.
teneantur.
ANNOTATA D. P.
I)e Scutiferis deferentibus (a) cissorittm Re-
gium. rJ. xvi. a Cisoriura et Cissorium max infra Ferculum seu
Incisorium, videlur accipi lac pro minttscula hrtce
Ou
..Juia vero perfectum nihil dicitur, nisi de omni- stve orbtcnln : et sir Fronci Porte assiette dicttnt cos
bns suis partibus faciat mentionem et ne quod ; circulos qnibus tnles imponuntur : Nolit porro quod,
omiltimus, negligere videamur Cidere et Scindere pro uno codemqne accipialur ;

75 De modo servientium in aulanostra regia du- Cisoria vero sru Scissoria proprie dicantur orbes, in
cimus ordinandum, ut Scutiferi qui ad portanda qnibus ctbi scinduuttir. stnguli convivis opponi soliti,

nostra fercula seu incissoria perNos fuerint consti- et ad quoslibel niis.ui mutari, Qitilice Tranchoir,
tuti, recte ad mensam noslram coram Nobis ve- TailloirLatini a diversa omnino (igtira appellttbuni
:

Fercula adfc niant et assistaut ; et tamen per se ponere non prae- Quadras; quales revera memini an. ItiliO in mensa
runt, sumant ne promiscuis actibus rerum turbeutur
: Eleclorts Moguntini vidisse.
otficia, et quod alii conceditur per alinm suhtraha- b Nnn sotum hic. sed etiam supra num. 58 voccm
tur; cum per solos portantes scutellam nostrara hanc supplrndam didici ex nnm. 53quo ilUremiltitur : F
^ hoc fieri velimus et mandemus, advertentes [quia] miror tamen utramque omissioucm, cum sine ista vocc

quod pluribus committitur seourius expeditur. Ve- sensus non habeatur perfectvs.
rumtamen cum cibaria posita fuerint coram Nobis, c Miror cttam maifts, soutellle o/Ji'iitm bic tcrtinm
non inferunt iidem portantes sint soliciti et attenti, ut ab in- dici ; i/uo loco utrobique supra ponitar of[kium CUorii.
mensse,
scindente Scutifero coram nobis vel ab illo qui Ocdtpo Ittc opus stt.

posuerit ante dicla sibi dari faciant ad gustan-

dum, ut ob hoc Nos et ipsi sinistra suspicione ca- De Magistris '« equorum ct Slraloribus qtti Ca- a
reamus. valericii (b) nuncupantur. n]. xvn. />

76 Sane ut inordinatum nihil maneat vel confu-

et unus infer
sum, tres vel quatuor Scutiferos huicolficio desti- \_>itiiii ad decorera Principis pgrtineat et or-
ei s Aobilis es
se deber, namus, quorum unus inter Nobiles assumatur, qui natum, equis ac palafredis c sibi condecentibus,
semper servitium faciat si existat cura nostra in- : ac diversis jumenlorum generibus abundare, nec //,„_ o/yj.i,,

tersitqnemlibet juxta sui decentiam honorare quem : non variis equestribus ornaineutis deceatque ad ; deputantur

si abesse contigerit vel alias impediri, qui primo praedictorum gubernationem et custodiam aliquos
assumptus fuerit in hujusmodi officio locum suum instituere prassidentes, qui Stratorum fungantur of-
teneat in portando, ut is gradu cetero antecedat ficio, quoruni cura et solicitudine prredicta omnia
cui laboris assiduitas suffragatur. Quod si plura et singula custodiantur et tideliter giibernentiir.
fuerint cissoria deferenda, isti soli faciant servitium 79 Pramissis igitur circumspectis, volumus et

existentes, honore semper antiquioribus reservato. etiam ordinamus, duos Scutiferos de domo nostra Scutlferl duo.

Qui autem principalem nostrum portabitscissorium prtedicto praesse officio, et curam gerere pnemis-

in collo portare manutergia non oraittat, cum qui- sorum. Hoc raodo videlicet, quod sint soliciti et

bus cibaria cooperiat. attenti, ut equi et alia aniraalia, quae ad equitan-

in defectu habeant per personas
77 Et quia in necessitatibus legem servare non dum tenemus, necessana ; et
sculetli fei
rum. convenit, imo qua. unius sunt aliorum usibus ap- idoneas bene pensentur, et custodiantur, et quod
suis
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
suis temporibus flebotomentur d. Et si morhus 82 Porro si necesse fuerit ltceat eis habere man-
cmitiiipat procurentexacta diligentia per Marescai- cipia adductitia, ad pensanda ( seu procuranda
jus habent in
tpt\ ClfUOS CU-
los curari. ct remedia fieri oppnrtuna, taliter quud aniroalia supradicta ; quando videlicet illi, qui ad mancipta
sibi
ravit,
de negligentia non possint mndo aliquo reprehendi. hoc deputati possunt et
sunt minirae sufficere : subdila
Et cum voluerimusequitare curent a Nobis oertifi- mancipia nonsolum cor-
liceat eis dicta conductitia
cari, quis Nobifl equu9 vel equi parabuntur ad equi- ripere, sed penitus removere. Nihilominus Jamus
tandum antc vero dfctani equitationem calcaria
: eis licentiam, cum eisvisum fuerit, equitandi dictos
!. et postea discalceare non omittant. In
B8T0, equos nostros, cum nos propter infirmitalem seu
prxstnl omi
bus staliutl hoc autem petendo et faciendo, pariter ac in ceteris alias eos equitare minime valeremus. A'olentes,
mtnistrls. prierog.itivis honoris, illum essc volumus potiorem, quod non solum in jurisdictione, ut ceteri nostri et ipsi
qui prius hujusmodi officinni fuerit assecutus. Prse- domestici, Majoribus-domus sint subjecti, sed etiam Majori- dov.us
subsint.
terea adjicimus, quod dicti Magistri pra?sint omni- eis immediate ratione eorum officii obedire tenean-
hus qui Bunt <le stabulo, et ipsi eis obedire tenean- tur. Et quod juramentum et bomogium nobis faciant,
tur ; et possint eos cnnileiiinare, uhi in coriiiu officio quod per factum eorura nulluin nocumentum per-
eos contigerit deliqmsse. ad miuendum quitationem sonae nostrae eveniet, neque nocivura aut equis aut
decem dierum pro qualihet vice. arnesits g ipsorum inferent. imo ne inferatur
80 Sellse autcni et fiauia, quibus cummuniter vel misceatur toto posse evitabunt; et quod non
uiiinur, poterunt committi, oura inventario tamen, fecerunt neque facient tale quid, quo minus haac

snluijant pro
illi qui tenet equorum annonam, qui Civadcrius valeant observare.
numero com- nuncupatur. Rursus illi qui antiquior fuerit in offi-
prtrnll lialicn-
cio, et in ejus absentia alter qui post illuin in ipso ANNOTATA D. P.
do,
officio crit assumptus, anno quolibet etiam a Nobis
scire teneatur nuinerum equorum, et palafrcdorum, ,
a Comitem-stabuli, Comestahilem. Conestahilem
ct aliorum animaliiim, quai ad nostrre persona; ser- diccbat antiquilas ; scd titulus hic postea transiit ad Co-
vitium tenere voluerinms ; ct hahere etiam, quo- piarum-duces. *

tiens guerram expectaremus liahere, aut propter h // caballo, cquo, dicitur Cavalerius, «jucs el liinc

dona quai deillis feceriraus, vel alias, in magno nu- augmentative Cavaleritius, quasi Major eques : dicttur
mero [si vero] eoram scirent paucitatem, Nos tunc eliam Cavalarit.ium facere elc. Equo militare, cel
de illis sollicitent cum effectu.et nostram inde pro- servire.

curent scire voluntatem. Hoo quippe idem faciant c Palafredus seu Parafrenus, antiquius Paravere'
de illis e armorum, tenendis nostrosigno decoratis, dus, qiiiu ad veredorum usutn in publico cursu dispo-
Pnjl el Hitt-
pro faciendo in eis equitare de nostris Baronihus et siti haiebantur : a quo usu ad omnes gradarios sii>e
titius rjus.
Militibus, cum vel si expediens discerneremus. sellarios aut dextrarios cquos, fliortim eniin omniitm
Etiam hahcant secum et teneant Ordinationem quam idem usus est) appellatto transiit, eorumque curatores,
fecimus de tenendis et faciendis aliis sellis, et qui- univs litlerx alteratione Parafreuarii ; et Palfrenarii
busdam aliis nrdinate : quam observent et tenean- dicuntur,
tur observaro sub pcena quitationis anni medii d vjXtSoTofieTv, venam seeare hinc Phlebotomia, :

amittendi per eorum [quemlibet] qui repertus fuerit vena; sectio, et barbarum Palehotomare, ac Fleboto-
in culpa. raare, seu Flebotoraizare.
81 Volentcs, quod
primus assecutus ille qui e Idiotismus, quo substanlivum cjus de qua agitur
fuerit officium hujusinodi supradictum, toneat pree- rei subintelligitur ; sic illi armorum, sunl equi, armis
dictas selhis ct frtena et alia ornamenta equestria id ett, insignibus regiis, (qitxarma vocant)
:
inusti, seu
sed alius de prsedictis habeat inventarium, et in nolati.
fr.rnn rl srl- absentia primi ipse teneat et oustodiat supradicta. f Pensare medicinum fucerc, cliam Hispanicc et
la aptent,
Sane quod nec insellis nostris, nec
sint diligentes Gallice dicitur.
habcnis seu ornamentis equestribus quibuscumqne,
g Arnez Hispanis, quod Belg.v in Harnas conver-
nocivum aliquid imponatur imo adeo sint dili- leriint, cafaphractorum seu
:
loricaiorum proprie arma-
gentes, quod quando Nos contigerit equitare, ante- tura,transfertur adquemlibet apparatum,equorum cor-
quani equitcnms, sellffi prtBdictse et habense et alia poribus uptnm, qui lnc proprie videlur intdligi. Ilali
ornamenta diligentius;persorutentur et mundentur, eliam ad homiiies vocem illam transferunl, el vestes
taliter quod ahomnihus nocivis prosus fiant aliena. intelligunt.
Insuper cum diligentia recognoscant, quod irana
et nlia, in quihus periculum posset universaliter Dc Civaderio. nj. xvm.
iniiuiiicre, sint firma et fortia, hoc recognoscendo
quotienscumquo volumus equitare. Justum est quod animalihus ratione carentibus,
81 Insuper ordinamus, quod rationem et cora- illis praecipue quaa nobis serviunt, papulum non
reddrntrs dr putum reddant de iis qua; expenderint, in faciendo desit, sed eis ad sufficientiam rainistretur, et quod
iis rationrni, sellas,
fieri Ir.-iMia. et ornamenta eqncstria
alia idoneo cura specialiter injungantur.
-,c fiat alicui
Magistro-rationali : sed pecuniam ad ha?c necessa- 83 Quapropter statuimus et ordinaraus quod in
riam a nostro Thesaurario accipere non omittant. nostra curia aliquis idoneus et fidelis assuraatur,
Et cum Nos itinerare contigerit, sint soliciti, ut equi qui a Civaderius nuncupetur : ad cujus spectat of-
nostri nd equitandum depntati loca decentia et ficium civadam sive avenam et lierbam et paleas et
utilta liabeant taliter
; facientes, quod semper ad his similia procurare ; et a Procuratoribus illius
Hujus est
minus unus equus duo prope sint camerse ubi
vel loci, quo praesentes erimus, praidicta omnia acci- equts curare
nns jacebimus pabulam
et semper faciant posse suum, quod piat, vel aliunde
:
emat, accepta pecunia a Scriptore-
sint nuigis prope, secundum quod fieri
poterit con- rationis et ea manciptis stabulorum ad opus ani-
;

curent ijitoque deoenter. Et quia ubi majus periculum

noscitur, malium tradat. Ejus insuper officio incumbat custo- seUas et frx-
prope et m cautitis est agendura volumus quod temporc guer-
;
dire et in Inventario ponere sellas etfrana, quibus na servare,
promptu tia-
ra vel exercitus magis sint soliciti et attenti, quod
tirreseinpcr communiter utiraur cum sibi per nostros Cavale-
;

utiquos duti equijuxta nos nullo modo discedant,

:
imojuxta ritios tradita fuerint custodienda.
Debet insuper
nos sint semper ot jaceant. Praeterea ad
eorum vo- reddere computum de administratis per eum Scri-
lumus spectare officium, equos corporis nostri mu- ptori sed et Cavaleritiis post Majores-domus obe-
;
nire et muniri armaturis, ab Armatore receptis. dire.

84
 LEGES PALATIX.F. XXI
A 84 etiam solicitus, quod animalibus, cumNos
Sit dinarie sint, numero, nostro arbitrio eligendo, man- D
mantam eqni itinerare contigerit, aliqua de preedictis non desint; cipia destmata ; quorum incumbat offlcio pensare Connnendatur
post Regem
portare.
et maxinie in tempore quo in exercilu essemns, di- de eqnis nostris, ot aliis aninnlihiis ad nostrura
m dltionntia
ligentiam super
pnemissis adhibeat. Mantam servitium onlinaiis, et. eis a.l pensandum traditis :

etiani b equi nostri retro nos a longe portet. quo- et sic <e diligentes ostendant, qnod equi nostri in
tiens nos equitare contingat ""J c ''°
niillum defectum habeant. Volu- "
, '
Et si ipsiun aliesse : enrum necessiiriis
contigerit. oommittat &< voluntate Cavellericiorum mus eliam quod dicia mancipta nostris Cavallericiis
uni de mancipiis stabulorum suiun offlcium per- postMajores-domusobeiliietenoantiiret juramentum
agendnm. Communiter etiam.sicut etattento ipsius ac homagium pr.awtent MajorlbuB-domus, secundum
expedit officio, in stabulis aut prope jacere non (urmam in ofticio Cavalericiorura [naertam. Ha?c
Volumus tamen et ordinamus, quod ante-
omittat. omnia volumus etiam Bet>i permancipia conducti-
quam suum exerceat offieium, juramentuin et ho- tia, nostris stabtilis inferenda.
magium uni Majori-domus pra?stet, juxta fnrmam
in officic ipsorum Majorum-domus insertam. /)c Falconerio majori. n|, nxi.

ANNOTATA D. P. 11 on debet reprrhensibile judicari, si post labores

nimios, quos pro repnblica confovenda voluntarioa
a Cevada, Hispanit proprie Hordeum dicitnr, hic appetimus; et ut subjectis nostria quietem prtepa-
'. .'<ntt,
cliam pro avena, ac generice pro quncnmqne equorum renms, noctes rura vigili pertransimus aliquam
I:

pabulo sumitur. Et vero a Latino cibatu namen tra- recreationem licitam el bonestam perquirimua quai
ctum videlur et sic hic scribilur Civaderius. Cangius menti nostra, profunSo maris pelago pra multita-
notat Occtlanis Cibato et Sivado ilici, itemque. Civa- dine agendorura fluctuanti, et quaai flatu ventorum
tain. agitataa, quietem saltem n,odic duraturam valeat
b Manta, Mantum, tapes, stragulum, eqno imter- prtaparare ; quia onus importabile pneassumptum
nemlum, cum e.r eo Rex descenderit ; hinc iluninutivum diu alias nnn patitur sustiiienilnm.
Mantellus, ad pallta limniniini translatnm. 87 [igitur] liac etiam pra>senti nostra Ordina-
tione duximus statueinium, quod unus Scutifer, cx- coinitarotas
airs atret.
De Marescallo eqitorum. i^. xix. pertus m talibus, Falconeriua noster major eliga-
tur, qui dc nostris falconibns, austuribua a, et aliia
Eqjquorum cura non solum consistit in victualibus quibuscumque avilms ad venandura deputatis, curam
ministrandis, sedetiam in ferraturis eorum pedibus gerat [dtligentein] et solertom, n issaria eiadem
affigendis, Eegritudinibusque curandis et minutio- absque defectu ministrando. Et nibilo minus prse-
nibus faciendis, qu?e omnia solent per Marescallos caveat diligenter, quod pra?dictae aves, quselibet
a expediri. pro suo tempore, sic inveiiiantiir prajparatte, quod
85 Ordinamus itaquequod in nostra curiadebeat fervidse existant ad volandum, et complete facien-
Prxter offi- esse persona aliqua, fidelis et experta in pradictis, diim ea ad qu$e fuerunt afeitatGa, b cum contigerit
cium suum
ferraadi
quas officium marescallise exerceat et Mariscallus nos cum pravliclis velle meditari ; taliler, ne unde
et curandi nuncupetur : cujus officium consistat in faciendo speramus recreari merito, inde valeamua offendiou-
eguos, ornnia quae sunt equis necessaria et de arte mare- lum aliquod reportare. \i< ut prsamissa faciliua va- ct ijiiidnmd

scallia.Qui etiam Marescallus nobis itinerantihusa

1
. le;it evitare in vcnatione, nosconsulere non oiiiiif.it,
1'u.v ijitctat,

nostracomitiva non recedat» munitus clavis eth fer- cimi quibus avibns seoundum sua tempora ad vena-
ris, ct his similibus, maxime tempore guerree cum tionem accedere proponemus, ut illas melius value-
etiam Civade-
inexercitu essemus ; et equos nostros frequentare rit prasparasse •
cum quibus avilius etiam sine
rii vices
supplet. eo tempore non omittat. Debetque obedire
saepius nobis venari vnleat, prout. dictis avibus viderit ex-
Cavellericiis post Majores-domus in iis qua? ipsius pcdire.
officium spectare noscuntur. Volumus etiam, pro 88 Ncc ignoret cjus cura; pertinerc oinnia cis

eo quod officium Civaderii propter ejus absentiam necessaria procurare ; veluti logres, c capucia, d c d

debet peraj.'ere, et quod habeat saepe in stabulis longas, c et alia arnesia ad rostrum et / manus ip- ef
conversari, quod praestet juraraentum cthomagium sarum prsjparandaa, et ctiam quiccumque alia ne- F
ur necessaria
Majori-domus, secunduin formam in otficio Cavelle- cessariaprovidebit. Proquibus necessariis pecuniam
finat.
riciorum expressam. a nostro recipiat Thesaurario eondecenter, de qui-
bus omnibus rationein etcoinputum Magistro nostro
ANNOTATA D. P. ratinnali reddere teneatur. Pecuniam vcro pro gal-

liniset aliis carnibus etinedicamentis avibus neces-

a Mar equum, Schalk peritum, expertvmque signi- sariis supra dictis, a nostro Scriptore recipiat ra-
ficant : hinc Marescalcus, et lentort pronuntiattone tionis : cui per se vel alium de aliis Falconeriia,

Mareschallus ; idem oltm qnod Comes stabult, postea cui emptionem carnium et medicinarum, commit-
adcopiarum Duces translatus titttlus : nec non rcltctus tat rationem sive coinputum reddat de pr;e-
,

Ferratoribus, qui ferreas soleas equorum unauhs affi- missis.

tltgut tott
Pradictum vero Falconerium nostrum majo- /,i i

gunt, eorumque morbos curant : et talis hic intelligiiur, H (

.)
venatlanS.
apto ad ministerium vocabulo. rero, omnibus aliis Falconeriis, et Venatori nostro,
b Ferra, communi vulgaribus linguis fere omnibus sive illi qui canes nostrns custodiet, prwesse volu-
idwttsmo, antonomastice vocantur sole* ferre® equo- mus et iuandamus quod eos a receptione
; taliter

rum. eorum quitationis suspendere valeat per quindecim

dies et non ultra, si in eorum officio invenerit ne-
Dc Mancipiis stabulorum. aj. xx. gligentes Cum vero praedictum Falconerium abesse
contigerit, uni de Scutiferis mensse nostroe, cui me-

De"ecens et honori nostro conveniens reputamus, lius viderit expedire, suum officiura valeat commit-
avium
si equi pro nostne personie servitio per electa tra- tere peragendum. Si autem tanta esset copia
ctentur[mancipia] etpensentur prse ceteris curiose: [iraHliftarum, quod omnes nostri Falconerii non
quodque pro pensandis equis singulis singula Wn- suttieerent ad ipsas gubernandas, tunc pradictus
cipia destinentur. Falconerius alios tantum conductitios festinet pro-
86 Ordinaiiius itaque quod in nostris stabulis or- curare, quos pro suo libitu licentiare valeat quando-
cumque.
 xx „ JACOBI II REGIS MAJORIC.
cumque. Et si aliqua ratione vel causa aliquas aves 91 Igitur praesenti Constitutione ducimus ordi- D
Commendatur
alicui de Militibus uostris r, committamus guber- nanduiu, t\aoA una bona persona in domo nostra ei cttra sedulo.
et adjutores
nandas. talibui diotnm Falconerium praeesse ordi- regia asscimatur. qui Venator nominetur etexistat;
>it,t eo-dueat
namus, e( eidem tales in qnantum tanget regimen qui canes nnstros venaticos cnstodiat, et de ipsis
dum ojjut trtt
avium prajdictarum procipimus obedire. Ipse vero curam gerat cum quibus quotiens decens fuent et
:

non solnm injurisdictione, ut ceteri nostri familia- Nobis placuerit meditemur. Quo casu Nobiscum una
res, subsunt Majoribus domue, sed eliam eis imme- cum canibus accedat ad locum, ubi venari fuerit
diateratione eornm i.fficii obedire non omittat. ordinatum nec non curum habeat efficacem de
;

BOVerum quia necessitatecontingitevenire.quod ommbus quae ad venationem, secundum sua tem-

jurettjue
fldtlttaltm. tam cum majori Falconerio quam cum aliis pluries pora et naturam venationis antedictae, pertinebunt,
babemus familiariter conversari, et aves et alia nihil incuriuseoinittendo de praemissis. Pecuniam
quffi ad eorum officinm pertinent tam iu vmiiiihIo vero pro expensis canum et venationis supradictae
qnam alias pertractare firmiter ducimus ordinan-
:
a nostro Scriptore recipiat rationis. cui de omnibus
dnm, quod dictus Major Falconerius Bacramentum pra?dictis e.xpeusU per eumdem reddi volumus ra-
fldeiitatia at bomagium Nobis prssstet, quod omne tionem. Qui quidem Venator Falconerio nostro ma-
pericnluiii persona' nostrie iinminens pro posse evi- jori se subesse cognoscat.

tabit, atque si "iret Nobis revelabit ;

praesertira 92 Et quia evitare non valemus quin venando et et jubetur
circa ea qua? per ejus officium per appositionera pos- alias cum praedicto Venatore conversemur et c!a- jurart ,

Mojort-domus.
sent evenire. ves a et alia qua) ad venationem pertinent [tracte-
mus] quatenus ne pericula incurrere valeamus, imo
ANNOTATA D. P. potius ministrante Durnino evitare, quoe pluribus di-
vis Principibus audivinius evenisse ; vulumus et

a Auslur, ./«//» Firmieo Astur, Astor Italis, Au- ordinamus. quod dictus Venator sacramen-
districte
tour Oallit; ilem Austurco ei Austurcus, est Acci- tum ethomagium Majori-domus faciat, cum ad ejus-
piter major, modi offlcium assuinetur quod omne periculum , ;

AuVytar Hispanis adnrnare, apparare quasi a

b quod Nobis per positiones abit, aliasposset evenire,

Lnlino affectare : magis huc facil quod alTecter Gal- pi ifscrtim occasioni, sui officii [insidiarunt] vel fi-

lis riitim est destinare, deliter evitabit quod non fecit aiiquid, quo mi-
; et
c Lura Hispanis, Oallis Leurre, illicium pluma- nus praedirta juramentuin etbomagiuin servare possit
rium, cni ejusmodi aves assuescunt dum cicurantttr, vel neque faciet iu futurum.
olijetta avitim specie ; Imic melaphorice dicimus Leur-
rer, vana speallicereet illudere quempiam. ANNOTATA D. P.
d Capucia ad oeulos obvelandos faciunt,
e Longic, habenx seu lora, quibus adstringuntur a Claves, numellttrum scilicel el lialienariim quibtts

pedes, ex re nomen habent, canes bini ant temi copttiantur, non nisi tn i/isa vena-
i Mnnus dicunlttr, nan solum hominum, sed apud twne solvendi, quod ssepc ipsimet Domitn faciunt.
Francos etiam anteriores pedes equorum atquc urso-
rum, item quarumcumque avmm rapacium, De Ahjotzirio (a). xxiv.
T Tribuli queedam spccies
t
cst, quod Reges nobilibus,
qutbns faiconeriee id est aucupii cum falcone faciendijus IJtobvietur fugiendi promptitudini, terrori popna-
T.ilis etiam
competit, vasoUis suis imponunt
unde Falconagiiira : rum infligentlarum delatis de criminibus saepissime haliendus
dictum existimat Cangius, verbum ad quascumque alias inhaerenti : expedit esse in omni curia Custodem in Curla
serviiii prxstationes traductum. carceris curiaj Majoris-domus, qui consuevit Algot-
ziriusnuncnpari et sic in hnc adhuc [nomine]
:

Pc Falconeriis minoribus. nl. xxii. more vetustatis fidelissime retinemus.

93 Unde iste Algotzirius conetur criminosos ,

on est novum nec dissonum rationi , ut ea quaa foro Majoris-domus subjectos, in carcerali custodia pvn re\%
per singulos non valent adunpleri, per plures co- tutissima detinere. Non solum vero ipse Algolzirius stibjcctis,
M-ijnri-dQ'
adjuvantes fincm accipiant praoptatum curn : diffi ad mandatum nostrorum Majorum-dumus, imo ad
mus etc.
tileimo quasi impossibile dignoscatur, plura et di mandatum Camerlengorum , Cancellarii, et Ma°-i-
versa per unum, uno pnesertim instanti, finem per- eorum, omnes eis submis-
stri-rationalis, vel unius
fectura reportare. sos debeat capere cum affectu. Et si in his et aliis
90 Idcirco prfflvidimus statuendum quod sex , suum officium tangentibus indigeret personarum
aliiFalconerii, non tamen generosi, in nostra dorao juvamine, de Subportariis nostris, qnos viderit esse
III sex tsse
assumantur, per Nos eligendi, qui curara habeant necessarios, quiei ad hoc tenenlur obedire, secum cum $>gno
jultentur.
de nostris fulconibus et aliis avibus ad veiiandum habere non omittat. Praeterea idera Algotzirius fe- potestatls.
depulatis diligentera , prout major noster Falcone- tamquam signum sui officii, baculum argento
rat,
rius eis ordinabit, cui pust Mnjores-domus obediri munitum ipsumque Majuribus-domus non solum
:
,

volumus pcr eosJem : priccaventes ne ob negligen- jurisdictione, sed etiam m aliis subesse volumus et
tiam ipsorum aliquid contingens omittatur, quod mandamus. Praecipimus praterea ut idem Algotzi-
possit motuin nostii animi provocare, Per quos rius, in principio adeptionis sui officii, juramentum,
quidem sacramentum et homagium Majoribus-duraus uni de Majoribus-domus faciat de bene et legaliter
volumus praestituin. custodiendo incarceratos, absque fraude malitiosa
quacuraque.
De Venatore seu Cuslotliente canes venalorios.
bJ. xxin. ANNOTATA D. P.

I llaj meditationes sive recreationes magis avidii a Algolzirius Calalanis, Algozio apud Cangium ,

ctti iioi!assenlior, idem esse volenti qtiott Alguazil His-

circa diversa. licita tamen et honesta, occupatio- panis; hoc enim lumorifico titulo ipsis appetlantur om-
nem capere dignoscuntur ;
ac
tanto fortius quisque nes,non solum ministri, sed prsrfecti Jitsliliz , etiam
abotiototius bonitatis inimico elongatur, quanto summi. Pictor autem litlerarum maluit, non ipsum
m diversis tamen licitis praeoccupatur. cum baculo suse poteslatis signo, sed duos cippo clau-
 LEGES PALATIN.fi
sos exprimere : qnod nobis difjicilem reddidit epigra- si in tangentibus [sutim offlcium] eos
inobedientes D
phen tabellae, dum omnibus invenitur expres-
$ub aliis
invenerit vel negligentes, ad amittendam
quitatio- et cama
sus is, quem Rubricm titulus nominoi : pro quo scul- nem eonim quinque dierum
ptus Algortzirii carcer, ipsi fnjur.v conveniens, meo debitur, valeat condemnare.
vel infra, prout sibi vi- %%?££?*
Pro quibus prasmissis pMitJZT
jussu noimnatus lenitur, in tubula Offiaalium primx
, pecuniam a Thesaurario acoipere non omittat, nec
parti pnrpesita.
non doiis Magistro-rationali reddatetiam
rationem.
„ Quaautemexpendenturper Z™blas nostras
n Procuratore
De D , A
fiscali
,.
i»
. .

cuna Magistn
. . pro-
sett prias, a Scriptore-rationis recipiat
, et eidem com-
iJajoris-Domus. nj. xxv. putum super hoc reddat vel,
: si magis expediens

D
quas
igna vox est
illa
majestate regnantis, legibus
inaestimabilis virtus justiti8B,(qusB est con-
, per
esset. a Procuratoribus
semus, civatam et herbam et alia
terrarum
recipiat. Attento
in quibus Nos es-

praterea quod multa pereiun contractatur

Jui'itia, si pecunia,
stans et perpetua voluntas jussuum unicuique tri- de bene et fideliter in suoofBcio se
uspiam, habendo praatet
est mnxime buens negligendo propriam voluntatem ut servet
:
uni de nostris Majoribus-domus juramentura et
tencnda communem aequitatom) cohtur, alligatum se ipsum ipsis Maj.iribiis-doinus inviolabiliter
,

in Curia . obtemperet et
Principem confiteri. Et revera majus ltegno nostro obediat cumeffectu.
[decus] existiinamus submittere legibus Principa-
97 Deuiiim cupientes quod dictura officium bene
tum. Unde lieet per omnes curias [eges, tain no- peragatnr, ideo unam personam per Nos voluraus rlqitc adjtin-

slras quam alias per nos approbatas, observari cu- eligi, qu» Subzemblerius nominetur,
tjttiir Zembte-
qui prfflfatum rlus.
piamus multo fortius in Curia nostri bospitii, quae
;
Zemblerium majorem in suo juvet officio diligenter,
Nobis magis propirnjiia esl, custmlire ilesideraiiius :
sibiquepost Majoresdoraus obediat, in tangentibus
nam dum a Nobis tradita observamus , aliis non ipsum officiura et pareat ciim efteciu et in illius ab- :

coiitemnenda demnnstramus. sentia ejusdem ofliciura in omnibus facerenonomit-

94 Quare ducimus providendum, ordinem rectnm tat: et juramentum prajstet, ut Zemblerius major
ideo instilui- juris amplectendo, quod in curia nostrofum Ma- ;

antecedens.
tur Ftscalis,
gistrorum hospitii sive Majorum-domus unus sulfi-
ciens Procurator fiscalis, qui continue nostram sa-
ANNOTATAD. P.
cram Curiam sequi teneatur, instituatur qui facta :

et causas in ipsa curia promoveat atque prosequa- a Sicui promiscue in hnc et sequenti Rnbrica modo
tur ; prout ille, qui investigat iniqnitalem patrum Embla modo Zembla scribilur ; sicetiam Emblerius el
in filios, sibi administrabit : et de consilio Promo- Zemblerius, ubi littera 7. videtur euphonig solins
tons, qui Advocatus in praenominata Curia est re- causa adjici nomen
: nittcin sumplum ah Embola qurn
pererit fore faciendum ut sic ordo juris servetur,
:
lilterate diceretur injectio, esl auiem juxta Caugmm
et delicta investigentur, et investigata (excepto de Transvectio rerum quss navibus injiciuntur et Itic :

illisquaead Nos retinemus) talia puniantur, quodad sumilur pro jumento sarcinario, a& supellectiltm re-
nos vindicta, non crimina referantur. Nam in no- ijtnm ttc laco tu luctiiu transvehendam comparato, ci qui
stris curiis, prasertim in aliis qu:e nostrae Majesta- ejusmodi jumentis atque transvectionibus prxest Em-
tismagis sunt contiguce, ordinem juris et formam blerius sive Zeinblerius. Maliem ego m liluio scribere

prnmoftirt Cu-
deb;tam non servare. et delicta iinpiiuita remanere, de Eiublerio et Subemblerio, vcl Z unblerio et Sub-
rlec suOjectus secta Christianorum non patitur. Decernentes ip- zemblerio ne sed nikil mnlare
sil di/formitat ; votui.
sum nostris Majoribus domus esse subjertum qui- :

bus idem [vel] uni ipsorum juramentuiu de legaliter De xxvn.

Zembleriis (a). iy\
et Majori-do- officium suum gerenilo, et de servitiis ab illis qui
mus. causas
cipiendis facit
in curiaMajorum domus ducent, rainime
cum cffectu.
re- A Zeinblis seu Saumariis
qui nostra deferunt ornamenta, cura debetur solici-
b, nostris, illis pracipue

ta, quam volumus per speciales, et certos Zeiulile-

T)e Emblerio majori et Zemblerio. n|. xxvi. rios adhiberi,
98 Oidiiiainus itaque quod in officio isto quatuor
Xrospicimus officium a Zemblerii majoris in nostra
F
assignentur idonei, ad quos nostris pertineat Sau-
Sunt hl ad
regia curia fore utile atque decens , ut per infra mariis necessaria procurare majorem Z'iinblerium ; sarclnas
scriptornm seriem comprohatur : quare supsr iis excitando : eteoi majon Zetnblerio subesse eimnUanda,
95 Unura Subzemblerio "' ' x f i ean -
'
praeesse et Embleriis volumus. Spectetque ad eorum ofticiuiu juvare ad
Hvjus cst
nostris volumus, qui Emblerius major ilebeat nun- plicandum et displicandum lectos nostros, et alia
curare
jumenta cupari. et de nostris emblis sit sohcitus, ut ejusdem paramenta qu« per nostros saumanos defereutur.
sarcinaria. industriae videbitur expedire. Quinimo qnandocum- Debeaut insuper ire et setenere curn saumariis et :

que per itinera ad loca aliqua erimus accessuri deU-aut esse soiiciti, quod omui die bona hora sint
omnia animalia et plaustra et navigia, in transitu in loco ubi dictam nostram complebimus, cum Nos
aquarum cum itineramus pro usu nostrae curise itinerare continget. Ipsi vero nostris M ijoribus-do-
conducenda, ipse conducere sit astrictus. Idemque mus immediate subesse teneantur nec nou , jura-
in itineribus pro victu illorum animalium et hominum qui illa se- mentum praestent, ut Zembleni supra dicti.
factendis, quentur, sumplus facere, ac eorum mercedes solve-
re teneatur, secundum nostram super hoc Ordina- ANNOTATA D. P.
tionem editarn quam secum teneat in scriptis et
; ,

observet diligenter, et faciat observari suo utendo a Qtda imago ntliil differebal ab imagine Rttbricx
officio memorato. pr&ccdentis, el lamina utramque noa capiebttt hanc
96 Praeterea sit solicitus, cum Nosvelle itinerare omisi.
caque oncrure contigerit, seu mutare de uno loco ad alium Sauma, Gallice Somme onus
quod , b Sagma, Salma,
et cx onerare
omnia quae Nobiscum erunt deferenda usui nostra , jumenti, unde <tai Sagmani Saumarii vide pluribus ,

curiae neces«aria, in animalibus onerentur et quod : Cangium.

nihil in alio loco de illis propter negligentiam re-
maneat quoquomodo. Concedentes prafato Zemble- Dc Mimis (a) et Joculatoribus. vj. xxviu.
rio majori, quod Subzemblerium et Emblerios, tam
illos qui de nostra domo fueriut quam conductitios, J.n domibus Principum, ut tradit antiquitas, mim i

seu •
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
seu jaculatores licite possunt es*e : nam illorum nari non conveniret) plus solito sint diligentes in D
prlortm unu
tribuit lanitiam, quam Principes debent suooffiiio, etita nobis [propelexistentes, quod curo
officium
.ippetere, et cum honestate servare, ut per opus erit promptos inveniamus ad suum otncium iJtlto.

eam tristiliam ct irain abjiciant, et omaibus se peragendura Majores etiam doinus sive Magis-
tros hospitii ne vilipendant, irao firmiter [eis]
exbibean) gratiores.
l.r ijuli i/'if 99 Quapropter volumus et ordinamus, quod in obediant.
itrii(ublclnu nostra curia mimi debeant esse quinque, quorum
2 tynipanUt
duo sint tubicinatores b et tertius sit tabelerius ad ANNOTATA D. P.
I,

b quorum spectet offlciuro, quod semper Nobis.publi-

ncedentibus, in principio tubicinent c ; et ta- a Nullus in MS.hic erat lilttlns.seil spatittm eidem
c
ad ncrtatlo* belerius suum officiura sitqul cum eis exerceat, ac rubrirn scribendo vacuum cum crgo hic adscribimus.
:

liem lliri't,i:
etiam idem faciant in fine comestionis no>tra? ;
nisi Nola autem tn textu scmper scribi Mami quasi Mimmi;
mimi extranei vel m.slri qui tantum instrumenta ntcin ccrte scnsns est, ucc tamem (ut liicapparet) idem
Nobis voleutibus in- qno prisa dtccbiinl Milllus, id csl, morologos, sapienles
sonant in flne raensae cellent
strumenta sua sonare. stultiti.T imitalores. Idem dixcrim de voce Joculator
luti Celerum nolurous qnod in Quadragesima alias Joculares, a Joculando seu Jocando dictos
(ui\t m nec in diebus veneris nisi festum magnura esscf, sed eo sensu, qtio Jocari dicimus pro ludeie inslru-

dicli tubicinatores et tabelerius suum ( fficiiim fa- mentis musicis.

duo b Tabelerium inletligi Ttjmpanistam, icon primcc
ci.int in principio mensse nec in fine. Alii vero
iiniiii smt, qui sciant instrumenta d sonare et isti, :
littrr.r rubricati inclttsn, iwlirat : dictlur enjo pro

tnin diehus festivis quam aliis prout opportunum Tabulario vel potius Taburario, a Tabur vcl Tabor,
fnerit instrumento sua sonare debeant coramnobis; lijmpniiii, quod ex Axabico melius Tambor.w/ Tambour
Iiiilms tameii Veneris Quadragesimas, eo modo quo pronuntialur ac scrtlnliir a uonnullis.

nini est, dumtaxatexceptis. Jubemus etiam c Tubicinare, n Tubicen dutlum verbutn : quid ni
< / t"'t< inej Bupra .1 .

qiind tempore guerrae, t.nn tubicinatores qtiain alii sici.i a bucciua, buccinaret
(niai e.sct mimus do tali instrumento quod tunc so-

INCIPIT SECUNDA PARS

Super officio (a) Camerlmgorum, et eis subjeclorum.

a Multo de. CamerariU, Cangius, Camerlengos quia hic e.rprimiintur.

nusquam reperit ; e&l tamtn terminatio in Hng seu Notabilia autem in kac frontali imagine sunt, primo
leng Teutonibus u&itatissima, in derivatis a verbo aut Capella regia bifariam divisa; sic ut posteriore altio-
nomine, ul Hoveling Aulicus, Hureling qui agrum reque parte altare habebat totum rubro pallio vestitum
init domum condnclam habet, Est autem Camerlengi uulia uspiam sindone seu mappa apparente, pr&ler
in hac Curia magna prxcellenlia supra Camerarios, Corporale suppositum hostix ; 2 quod ex veteri more
u( patet his speciali Itubrica ile Camerariis post se- ex tholo dependeat orgetittmm sacrx Euchari&tise
cnndam de Scutiferis C&merffi : prima autem de Ca- conditorium, turricula rubratectum.Z quod Sacerdote
marlinguis, nultam habet propriam sui officii iconem ad ostium chori stanle, Rex mancat anle tllud, sicque
insertam lUleran iniliali, quia pictori placniteos expri- oblationem faciat. '* qtiod parietes capellat colore viridi

mcre ut jir.rvm ad totam hanc secundam partcm ima- picti sinl toti, laquearia vero nigro ac flavo quasi reti-
ijme : uhi reprxsentatur, Rex ad Oblationem subMissa culata , qui colores €tiam in frontalibus reliquiarum
faciendam accedens, et stolam sacrificantis tleosculans omnntm partium observanlur : unde hic semel prxmo-
pone genuflectente minisiro cum petvi, qua excipial nuisse sit satis, quod color viridis aque sit regius ac

Oblalionem regiam. Hanc autem juxta num. 103 rubeus, quorum luc a festo Sanctorum omnium adhiperi
Iiitji Camerlengus primus qui ideo
porrigit ei offtcio jubetur usque ad Pascha, iste a Paschate usque ad
Inc adstat genuflexus Regem, pone slantibas pri-
post festum prsedictum num. 2oG in Rubrica i paras 6 de
mum Falconerio, majori, tum Scutiferis camerae ; ve&tibtts et ornamentis.
quorum Rubricas nulla quoque icon prsemittitur, ideo

De o[fcio Catnerlijngorum. nj. i.

Qula nilnlste- i de forinsecis rebus debitegubernandis nobis seu Baro, Camerlengiw major vocabitur, alii
qui
lio inteiiorl
propenso studioiniminere debeat solers cura;

8
lithbni
duo simplices autem tres erunt Mi-
Milites, oroncs
potU r

da est curn.
non niiiius scdula mente curare nos conve- ljtiee cingulo insigniti sed tamen major pra;sidebit
:

tam ad nostraj personae custodiam,

nit, ut ceteris, quamdiu in curia nostra extiterit: duo au-
quani Empendehda obsequia quie statui nostro ra- tem reliqui obtemperabunt eidem in his quae con-
tionabiliter congruunt, prsesertim ad continuam cernunt eorum officium per omnia ut majori.
assistentiam nostro lateri, nec non ad cominuuica- 10'2 Porro in majoribus et prscipuis festis anni
tii.iieni domesticam nostrorum familiarioruin secre- ntpote Nativitatis Domini, Epipbaniae, Paschae et
tiruiii, personas fidelitate probatas statusque non Pentecostes, ac in festo B. Annae cum erimus Ma- rrtor festis
infimi deputeinus. jorica?, et Exaltationis S. Crucis in Perpiniano ;
majortbtu m
101 Ordiiiaiiius igitur >' eri0 " a
statuunf-us
ad pradicta proecipuos in quibus locis et diebus in reverentia sanctarum
frei, quorum esse Camerlengos, siquidem quos pracipue nostri Reliquiarum festivare consuevimus major Caraer-
;

prifntu iil latcris conntatus illustrent, quique sint ad nostraa lengus, si praesens fuerit, suum debebit officium
IliltO,
personaa custodiam specialius deputati. Volumus personaliter exercere : videlicet sigillum nostrum
autem eos esse tres numero, quatenus, defectum secretum portare, oblationera Nobis in Missa, jux-
absentiai vel occupationis unius, alter reparare va- ta nostram Ordinationem
ct Mitites 1
super hoc editam (quam
alii.
leat et supplere. At vero unus ex eis erit Nobilis in scriptis habeat) debeat tradere species et con- ;

fectas
 O Cftni. y Ounij

Cuftos tentorioij Scopatore.' xc

 LEGES PAI.ATlN.-_.,
fe.tas et fructus, et similia a (l ofiicium
Apothecarii autem Camerlengi infra ilomiim nostram jacere po-
pertinentia, quaj extra mensam comedereiaus,
fa- terunt, quando volent nnus taraen eorum ad mi- el "' """'
:
rio gnstn Nobis ministrwe nec non aeinper, cua
comraodo Beri potest, prope nos a.l pedos
;

lecti no-
...
nus, si sanus et pnesens extiterit, ad lioc ex debi- _?„*' "*,
to astnugatur; pnecipue quando quemvis ex eis
cttnet armatus:

stri jicere, ac in secretis naturas nobis

assistere ut jacere conveniet cnram Nobis. Attameu ipsorum
incnmhet. Diebus vero aliia a pradictis, vel eis-
quilibet qui juxia domum noatram quomodolibet
deni absente Majore, pramiissa fient
per alios Ca- jacuerit. pra uberiori secnritate persome nostra,
merlingos, sic tamen quod ille qm prior ot __tiquior
' i'im dtehus militaria arma secum et prope semper parata ha-
aia. in oflicio fuerit. si preesens extiterit:
illa tenel.i- beut et cumpleta et si hoc facere neglexerit. qni-
:

tur exercere, eoque absente vel occnpato tertius tatione sua uiiius diei, singnlis vicibus quibus dicta •
suum officiiun exercebit.
arma parata hatiere (ut est dictum) oniiserit, ipsos
103 Volumua tamen quod Major, cum
prasens fore deeernimus puaiendos
erit,quotiens et quandocumqne sibi placuerit
(quod 107 Insuper etiara, a.l quemcumque locum eri-
quidem per sigilli secreti receptiunem ostendat) „111 ublqm
Idetn in sacris
mus. semper Cafflerlengi nostro debent insistero atihxreant
curtim hahcut pramissa possit facere licet ex officii debito, nisi laUr ''
Ohlatlnnis
;
lateri. pracedendo Nos, vel alias prout occurrerit,
inprasmissis solennitatibus, miniine adstringatur.
Beqlx, Nobis de priqio assisteado. Eisque injungimua prre-
Cum vcro Xos aliquotiens commode ad oblationem cavere, ut a conspectu nostro amoveri faciant ea
ire non poterimus tunc ille qui Officiabit (ut di-
;
quas esse perpcnduut in.lccentia vel nociva. Hoc
ctum est) oblationem raajori et nobiiiori viro qui
quo|ue ab ipsorum spectare declaramus ollicium,
prsesens fuerit (dum tamen sit Miles, vel persona
N..s videlicet indiiere et spoliare, aqiiainquo mini-
qua. loco Mllltis sua maguitu.lino habcretur) tradat
strare cum pedes lavaraus pauperibui, vel actus si
ut eam h.co nostri ofler.it in casu vero ubi Nohi-
:
railes exerceious, qi.iad raeusam minime spectajiti
lis aliquis prassens non esset, ipsemet pro Nobis a.l Volumus a.itein quod in exhibitione servitiorum
offerendam oblatioiiein accedat, Pecuniam vero, hujusmodi, honoris inter ipsos prserogativa serve- E
qua> pro nostris oblationibus necessaria fuerit, a tur, ut major Camerlengus prse aliis, et vero "d ministeru
nostro Thesaurario procuret recipere cum effectul
de diiobiis ceteris vetuslior in officio semper r<"'''° *'»" m
104 Verum quia Camerlengi nostri hujusniodi, prajferat.ir in talibus servitiis minori. A.lliuc etiam
curet ut cibi
velut. protectores et domestici persome nnstrta prie
oppnnendi ordinamus, ipsos Gamerlengos, quos pro familia-
prjqustentur ceteris, in omnibus quue corporis nostri suluteiii et domesticis
riori exbibitione si-rvitii ad
multas presrogativas asslgttent
concernunt, specialius curam habent, eos iiiiniriuu admisimus, potestatem habere indomibus, a.l quas oiineras :

assistere vulumus aliis officialibus, qui Nubis ex Nosdcclinare oontiuget, illis persouis, qua. habent
ini bentis lllis officio in cihis subniiiiistraut. Or- ex Ordinatione nostra infra domum nostram jace-
diliamus igitur quod Camerlengus ille, qui secu.n- re ex doluto, singulis juxta congpuentiaro hospitii
duin or.linata euperius onus suffert serviendi, cameras assignandi ac etiam disponen.li circa ope-
;

quan.lo Nobis portari debehunt cibaria, va.lat [.er- ra, qns9 in nostro hospitio fuerint extrueiida.
securitatl
ah omnibus,
sonaliter ad coquinam ; provideatque quod Major- 108 Prteterea.quiu, nbi majus eminetpericuliiii),
Ouaque ft
quos por est, d.uiius sen Magister hospitii nostri, qui servitiuin cautius est ageudum ; Camerlengos solerter curare custodlee Hegis
suuni per nos ordinatum faciet, Vel alius qui quoad prSBcipimus; ut guerrarum teinpore, cuin ad quein- prosputant.
hoc locum Majoris-domus tenuerit. ante omnia co- ; vis exercitum personalitor accedere nos continget
quinanis et Emptori vel Subemptori ciborum omnia circa tentoria nostra semprr provisi sint, et maxime
Nobis proponenda cibaria faciat degustari ac deiu- . de nocte ad secnritatem persi.ua> nostrw, de omui-
de idem ipse Major-domus de eis.lem cibaiiis bus i.pportune, prajsertimdc sufficienti custodia ho-
dein prxgustet stum ibidem facere non omiltat deuiumque ipae : minuui armatorum. Habeant insnper Nos solk-ilare
eliam ipse. Camerlengus manu Majoris domus vel ejos locum de providendo, ut a.l frauiiiiu equi nostri viri ido-
gerentis bolum degustationis pecipiat et degustat : nei, ariiiorum aptitudine et numero deputeiitur;
et quod ideiu fiat de iis quau per Botellerium vel et etiam clientes nuinero c.nvenienti ct sufficienti
Subbotelleriu-m, in palatio vel aliis locis opporfunis ad ciistodiam nostra persons, eo tempore cum
ad opus nostfffi personsa n.inistranda fueiint, ante- equitabimus cum exercitu aut sina exercitu, ordi-
quam Nobis exbibeantur, sit diiigens et attentus. narc nuHatenus pr_termittant.
Si aulem quivis ex illis qui aliquid hahent de- 109 IIoc a.nplius ordinam.is, ut Camerlengus qui
gustare illud facere recusaret; hoc quidem impro- inter Milites simplices obtinct priinum graduui, fa- jtrtmus curam
peret ei viriliter et iusultet, illudque Nobis cele- cto prius invontario de omnibus quaa sunt in rcpo- Mijirenmm ha-
hetil supelte-
riter manife-tet. silo uostro et qu:e tencntur per Arnmtorein, et de
clilis.
105 I.leni vero quo.l de gustu cil.ariorum statui- rebus qua> pro quotidiano sei vitio aliis Officialibus

Idemque /lat mus, ipsos Camerlengos observare vt.luiuus, ciim eis subinissis coniuiittuntur, ut Argenlario et aliis,
de fructibus et fructus vel caseus vel aliqui.l aliud sumendum in diligentiatn in custodiendp adhibeat opporlunam ;

tlectuiriis :
mensa proponitur coram Nobis, antequain per Scu- prajcavendo ne alicui absipie all.arrano a nostro si-
tiferos Nobis ministreDtur. A.ljicientes quod diebus gillo sigdl.ito det, ullatenus .le prasdictis, Eo nempe
festivis supranominatis, et quotienscunique solenno absente romittet custodiam cuin inventario ad ter-
peragemus convivium, major Cainerlengus si prae- tium Camerlcngum ambobua vero absentibua a.l
:

ansa pos\it
sens fuerit, vel in ejus absentia nntiquior in ipso Nobilom Sculiferum Camera; si est prassens; ad il-
fttam Scutife-
officio, fruclus et electuaria et omnia a.l offii lium lum vero ex Scutileris camerse, qui anliquior e\ti- rts contmlni.

Apothecarii et Fructerii pertinentia apponene non terit in offieio, reruui pncraissarum custodia pereum
preetennittant qui tunc gustum coram Nobis fa-
: cuin inventario ci.iuimttitur.
ciant, ut Scutiferi aliis diebus faciunt. 110 Atiumen non ncgamus ; quin major Camer-
106 Sanc non minua ipsos Camerlengos jubemus lengus etiam continue, servitium tamen faciendo. si
comtueudalur esse solicitos, praisertim illum qui officiabit et si- ei placuent, possit praeiuissa omnia sub inventario
eis vlsUaresub
gillum portabit, ut nocte qualibet janua) rccogno- custodire. Voluiuus autem quod ille quicumque fue-
noLtim osita
scantur hospitii, ubi Nos pernoctare continget ; vei rit, qui per majurem partetn anni pramiissa omnia
hosjilltl R.
per alium ex Cauierlingis vel ex Sculiferis cameraj sub custodia sua tcnuent, Magistro ration .di domus
vel Uxenis: jube.itque illi qui recognoverit claves nostra; priesentibus aliis, si tamen in Curia nostra
domus sedule custodire, nc (quod absit) ex incauta tunc fuerint, semel in anno de oranibus ratioiiem
custodia pra;beatur ojcasio scandalorum. Omnes reddere teneatur.
Junii T. IV IV 111
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
111 Profeclo quidem ut gradus inferior semper, eis submissi sunt tanget, conscribi faciant seriose,
tjuinam eaque legant frequenter vel faciant sibi legi qua-
illis
ut congruit, meritum sui superioria agnoscit, ipsis ;

lubjecti :
Camerlingis, serundum gradum attnliutum cuili- tenus non ignorent quid eorum incuuibat ofticio. sed
bet. iu ornnes qui aliquod halient offieiura concer- observent; ac insuper si aliorum culpa defectus ia
nena cameram vel repositnm, tribuinins potestatem : aliquo contigerit, debite possint ipsi corrtgere infe-
Videlicet in omnes Scnliferos camera*, Secretarios, nornm insolentias ministrornm.

Scriptores, Camerarios, Barbitonsores,

bledicos, 115 Novissime etiam statuimus, quod Camerlen- et cum sociis
Uxerios, atque servientos armorura quos siquidem :
o-i, qui pro tempore fuerint. in principio sui officii, homagium
jurct ipsi lie-
omne: si in offleio suo defecerint, poterunt eorum
, super sancta Dei Evangelia Nobis jurent, et per
9',
cum poteitate quitatione privare ad tempus, statuendum pro modo ezbibitionem homagii Nobis personahter se astrin
in rtOi ttni-
[nsolentiaa vel defectus; nec non omnes proemissos nl quod cum oinni posse et ingenio suo danmum
:

madiertendl.
polerunt capi facere, eorum demerita hoc requi-si personae noslrae et pcriculum evitabunt, quud im-
rant. At vero in Armatorem b et in Sartorem per- mineie sciverint; salutemque nostram et statum,
sonae nostreB, Spalmatorem et Apnthecarium fru- quantum eis possibile fuerit, conservabunt et si ab tum :
/idellta-
Argentarium,Paratores camerse, et etiam in
ctiiuin. aliquo }uocumque damnum personae vel status no- tem
Nunlios virgsB, e rtExcubitores.nec non in Custodem stri sciverint, vel cum verisimilitudine audiverint,
tentorioruin ci in eorum & adjutores, iiainus eis procurari, illud Nobis quam cititis poterunt revela-
simplicem potestatem : et insupcr ut istos posterius bunt : quodque si aliquani secretara infirmitatem

nominatoe possint ab nilicns enrum suspendere, si corpori uostro (quod absit) contingeret evenire; il-

consideratis culpis boc eis videbitur faciendum et : lud nemini sine nostri licentia revelabunt : item
etiam eis prsdicta remittere possint, si lioc videriut quod sigillo nostro secreto, quod eis committimus,
expedire : quie qaidem remissio fiat per illura vel non sigillabunt nlirubi, nisi ibi viderent nostri im-
tum srcreti
per illoscondemnationem fecerint, et non per
qui pressionem annuli vel aliud signum nostrum, quo ctislodiam,
alium: excepto Camerlengo ruajore, cui, licet con- pro tunc in similibus uteremur item quod aliquid E :

demnationem non fecarit, remittendi tribuimus po- non faeient nec fecerunt, quo minus possent plene
testatem, informato tamen se primitus cura lilo qui haec omuia adimplere. Ninniim si hoc casu, ubi de
feceril, de causa condemnationis et culpae incnto : nostrae conservatione salutis agitur, exigemus, imo
quare poenatn scu condemnationem ineruit repor- si pro unius modici castri custodia homagium exi-
tare. Insuper etiam .-iquis delinquat intra cameram gere est hactenus moris nostri...
et ftiit
Ipsumque exl-
nostram, illuui capi facient, licet ad eos non perti- 115 Postremo etiam injungimus Camerlengis, ut
et lirenftam gat a slbi
dandl, tjeal punitio. Istis etiam supranominatis licentiam ille ex eis qui sigillura portaverit, corporale jura- subjectts :

recedendi a Curia dare possunt, exceptis Secrctanis, mentum exigat et lioinagiuiii recipiat, in principio
quibus per nostrain tantum Majestatem est licentia cura primum ad officium vocabuntur; scilicet a Pa-
concedenda. ratore camerae et ejus coadjutore, nec non etiam a
112 At vero ut vestes nostrae
paramenta, et alia Nuntiis virgae, et Argentario, et ab eo qui tentorio-
Vtrna Camcr- quibus vicissim utimur, semper, quando eis uti vo- rum habet officium et adjutoribus eorumdem, et ab
thiiji qulit
,vi luerinius, parata smt secundum convenientiam sta- aliis de reposito, a quibus nos nnn recipimus ; quod
de/lciat in ve-
tus nostri volumus ut ipsi Camerlengi in scriptis
; bene et legaliter circa enrum officium se habebtint,
Ititu vet or-
nalu : habeant ordinationem super hoc per Nos factam ; specialiter circa consei vationem personae et status
ne praitexlu ignorantise ab aliquo contingente defe- nostrorum, datnna pro posse vitando, utilia procu-
ctti se valeant excusare- Quinimo interminainur poe- rando, et revelando qua contra nos incommoda
si

nain privationis omnium jurium, qua> percipit ra- scirent per quosvis ahos procurari vel, si Nobis ;

lione officii, Camerlengo, qui prior est inter duos

illi revelare non possent, hoc revelabunt alicui ex Ca-
Milites; alii vero posteriori posnam amissionis me- merlengis, taliter quod possit ad nostram notitiam
dielatis eorumdem, si iu formam dictas Ordinationis pervenire. Cum vero praefati nostri Camerlengi, tdem pr.rsta-
bit Itimquam
nostra), super hujusraodi vestiura et ornamentorum juxta nostrara Regiam Ordinationem de Cousiliariis
Constliarttts.
prseparatione, ex defectu reperti fueriut transgres- nostri consilii [esse] dignoscantur; volumus quod
sores juramentum, in dicta Ordinatione ordiiiatum prajfati
113 Cum aliquo casti impediti pedes pauperum Camerlengi Nobis facere teneantur.
abluere. qualibet die Jovis, ut consuevimus, ininirae
idem v>ce
Reijis lavet convenienter poterimus tunc Nobilis ssepedictus, aut ANNOTATA D. P.
pauprrlbtts ille de Militibus qui prioritate m officio gubernabit,
pettcs
si praesentes fuerint ; et in ipsorum absentia alius a Albarranum, bnviculns, Hispanis Albala, vox
Miles, iiui novissime in offlcium fuerit vocatus, loco Maurica, Caltilanis et Aragontis iisttala Exetrpla vide
nostro prcefatam ablutionem peragant in nostra prae tiptul Cangium, ubi ex Iranslatione S. Honorati
Are-
scntia si comniode fieri potest ut quae impedili non '«'• altegatttr Albarannum verbis sequcntibus inven-
faciemus, ail miniis vtdendo ail devotionem provo- tura etc. vale pluries lianc votem Rubr. 7 de Secre-
ceraur. Solinli insuper sint, ut quando nos taliter tariis.
infirmitate (qnod
Deus averlal) gravati essemus quod b Spalmator, a Spalraando dicitur : infra autem
non possemus de talibus recondari qumt Officium niim. 150 datur Sartori, qui eum juvet in muudando
coram Nobis vel janua nostrte camerae celebretur vel spalmando vestes, id est ad pulveres palmis excu-
horis debitis et opportunis ne ex nostra infirntitate tieudos.
ct evret dlvi-
na ctlibruri :
laus divina amittatur. Praaterea cura scivennt Nos Etiam liic scriptnm fuerat primilus Supportarios,
c
velle pro alicujus defuncti anima solennem Missam et num. 115 sed mauu correctum eo motto quem su-
;

facere celebrari, mandent incontinenti, facta Nobis pru explicui ad Rubr. 1 Annol. ra.
per eos vel alterum eorum mentione, de numero tor- d Torticius, Iutorticium, t,rda circum torto cereo
ticiorum d quas Missa illuminari voluerimus
in ipsa obvoluta
(I ; sed el pro quovts funaliitm, majorum genere
oc Allssom nostro Apothecario, qui lllos de hoc tenetur solici- usttrpulur, Francts Torche, Antorcha llispaius; Ua-
pro defunclts
tare, tit ipsa tortitia accendere in ipsa Missa
cum qite hie dici jiatelnt num. 270.
effectu procuret.
e Hserel hic iniperfectus seusus, quem opto aliunde
114 Adjicimus equidem Ord!nationibus istis, ut
Itegulas suas cerlius suppleri, quam per conjecturam cuique IWertim.
oiunes Camerlengi nostri singula exempla
frequcnter te- hujus
gat, nostra. Constitutionis, in quantum eos aut lllos qui

De
 LEGES PALATIN/E
tet. At vero in omnium nostrorum Camerlengorum I)
T)e Scutiferis eamerte. r'. m. absentia, eisve sic alias Impeditis nt non possint in " Camerien-
° orum '
suis officiis deservire;
volumus ut Nobilis Scutifer
Sex illi sint, /\d domestieum personae nostrae servitium, quo Camerae primo, si prssens sit, alias ille qui pnor
eoriimque
Scutiferi camerae intra nostri seereta cubiculi
unus ex Ba- nobia vocatus fuarit ad offlcium, exhibeat Nnbis omnia
familiarius obsequuntur, sex vel septem numero
ronll>us, quas ad Camerlengornm ofBcium ordinavimus perti-
volumus deputari ex quibus unus erit semper No-
:
nere quam Ordinationem nostram, factam de Ca-
:

bilis Baro vel ex Baronibus genitus, qui et

preero- merlingorum offlcio, ac inauper et praesentem volu-
Cnmerlengis gativa gaudebit ceteris potiori. Oinnes auteni Scutl- id,m ,u,d
mus Scutiferos camerrc sineulos in scrintis habere ; 'J
subjccti; feri carneraa subjicientur et obedient Camerlengis,
l
,.
' hijurent.
valeant m agendis cauti peram
.

quo ,

vulclicet esse
, ,

in iis videlicet qiia? coniingent quomodolibet offl- Postremo statuimus, ut Scutiferi

plius et solertes.
cium porumdera. camerae juramentum et homngium preestent Nobis,
116 Sane ut injunctnm eis servitium possint abs- sub forma quam Camerlengi debent prsestare, juxla
excubanles
que gravainine levius supportare, statuimus ipsos ea quae per Nos sunt alibi de Camcrlengis ordinata.
per vices,
inter se dnos de seipsis deputare per vices quos :

quidem jacere volumus in nostra Regali camera ANNOTATA D.. P.

omni nocte, ut nos videlicet calceeut et discalceent,
aliaque similia impendant servitia, quaa praberi a Salerium ; Franas Salade , HispanU Ensalada,
Nobis convenit fam.iliariter et privatim. Insnper proprie esl ferculum ex herbis , oleo el nccto ac sale
etiam eisdeni injungimus et mandamus, ut ubicum- conditis ; a quonomen istnd, Latine Commodius, Ace-
que in domo nostra jacendo ipsos pernoctare conti- tarium ilicimus.
et semper ar-
gerit, semper prope se arma personae suae babeant
mali :

decentia et completa; ut si aliquis casus necessita- De Camerariis. ). m.

tis occurrerit, non reperiantur omnimode improvisi
et si hoc aliquando ncglexerint, quitatione unius JJnos viros induatriosos ct fideles Camerarios
. ,

diei singtilis vicibus puniantur. camersB nostrae volumus deputari qui etiara circa
""" •
,

Regis en.sem 1 17 Consequenter autem ad Scutiferortira officiura illa quae suura concernent offlciura parcbunt et su-
ac pallium pertmere disponinius, ensem Nobis cnm aeq utare berunt Camerlengis.
p<:< f
Ijftim
volumus ministrare, vel eumdem ante Nos deferre, 120 Hi siniiiilein Camerarii dcbent vestes etcal-
1
ferunt :
x l ad usus ,
si hoc jusserimus faciendum pnrtare etiam gale- : ceamenta persona1 nostrie muinle et lioneste tenere; cu n\ ca u
rum seu capellum solis vel pluvise; insuper et ve- jocalia quibus quotidie utimur cura inventario Ca-
stes quascumque portari feeimus corain Nobis ipsos merlengis custodire ; leclum nostrum facere et pa-
quidem ad haec et ad consimilia ofticia semper vo- rare ; utpue camera nostra sit convenienter orna-
lutnus esse paratos. Adjicimus etiam ut post Camer- ta, et ea quae ibi sunt debite ordinata, cavero ; ct
lengos quanto magis comraode fien poterit, vadant bis similia servitia in camere exercera ; et debet in
prope Nos praecedendo, vel alias ut magis fuerit retro-caroera a unus semper necessario jacere. In-
n
conveniens et opportunum salvo tantum quod in
; super eorum incumbil aolicitudini, et qualibet nocte ,, Jm „,„„„.
prasmissis exbibendis servitiis ceteri Scutiferi defe- praecaveant, ne sit aliquis defectus in camera no- ria curanda.

rant Nobili seu Baroni : at vero inter ceteros ille stra illaruni rerum, quae in illa sol.ta sunt immitti;
qui in servitio vetustior fuerit, novioribus quoad hoc utpote quodsit ibi vinum et aqua sufflc.iens ad bi-

item galeam. potinr babeatur. Denuo etiam portare debebunt Scu> bendum, pmpter casus qui quandoque de nocto eve-
scutum, lan- aquse abundantia ad lavan-
tiferi galeam et scutum et lanceam, cum parvo ve niunt improvise : item
ceam,
xillo, qnae quinque coram Nobis ex more deferri dum candelae et tortitia ad llliiininandum, species
:

facimus, tam guerra? tempore quam alias, locis et confectae ad comedenduin arma etiam decentia ;

temporibus opportunis; ille videlicet qucin nos pro personae nostra) completa unius militis, quss debent
qualibet vice duxerimus eligendum : injungentes qualibet nocte prope nos ponere ad pencula quae
Nobili praefato, ut tam tempore guerne in exercitu possent occurrere praecavendum
quam alias volendo ilinerare, a Nobis scire minime 121 Qnae quidem oinnia et singula recipiant ab „
praetermittat, per quem, an per eum vel alium vel- domus nostne
aliis offlcialibus ad quos pertinet ,

lemus praedicta portari ut sic Nos. inspecta loci et

; singula hujusmodi singulariter ministrare, Aquara
temporis qualitate, ordinare de hnc melius valea- etiam henedictam, ad satisfactionera devotionis no- incumbu
ponere ad caput protuuntn
m
mus. strae, jubemus eos qualibet nocte

118 Ad curam eorum etiam injungimus, ut No- lecti nostri ite his et simihbus curam babeant di- crattlnum:
:

bilis, si praesens fuerit, et in sui absentia antiquior ligentem. Sane cum nos nocte qualibet lectura in-
bellaria mcu- trare eontinget unus ex Camerariis antiquior in
in officio, saleria a, fructus, et, omnia ad ofticium ,

sx Infcrant, seeundus in ofrtcio debet

Apolhecarii et Fructerii vel aliquorum de reposito officio si prasto est, alias

pertinentia ad mensaro nostram deferent; etsumpto scissitari et petere a N quas vestes in crasti- >bis.

tam de ipsis quam de aqua vel vino.

fideliter gustu, num disposuerimus deportare, ut illas de sero prae-
cum qno lavabuntur ea quae cmnmode lavari pos- paret quas potius duxerimus eligendas.
apponant exceptis illis diebus, 1-2-2 A.lhuc etiam ordinamus ut cum , nos ali- „
sunt. coram Nobis :

b facere vel aliter itinerare, seu ad prxcedm ,ter

quibus id Camerlengis injungitnr. quod viagium ,

'i./rnlem
alium liirnin transferre continget unus ex eis,
119 Porro. quia rationi consonum est. diversa ;
R gem.
suppleant ri-
prout iuter se convenient, semper prsscedat
Nos
officia, sub endem duce vel capite, cum casus for-
ces eoriim gu lecd nostri ut ouiii
mense rnini sitan imminet, debere se invicem adjuvare; et de- ante, cum ornamentis unius ;

inveniamus ibi pro

slrare dcbent fectum unius alter consors tenealur ex aequo regere ad locum destinatum venerimus,
persona nostra cameram prasparatam.
Curam etiam
et supplere;eaprnpter statuiinus, ut si Scutiferos, calceos curatc,
omnia quae per-
qui habent nobis servire in mensa. contigerit absen- eos volumus habere diligcntem, ut
per Nos quo-
tes existere vel ahas occupatos, vel nos sic secrete sonae nostrae sunt approximanda, vel
pcrscrutentur quod
esse vellemus, quod ipsos minime admitteremus; eo r|Uoinodn contrectanda, taliter ,

penitus fiant
casu Scutiferi camerae illorum offlcium habeant exer- ab omnibus nostra personae nocivis
aliena. Maxime hoc per eos
observetur in sotulari-
cere : sic tamen quod Scutifer Nobilis vel alius quem £
r-uria et domo
praeferre vellemus primo, demum ex aliis ille qui bus c et aliis, quae pir aliquem de rl h „,„ ayu ^

exerceat et suppor- nostra miniine fient quos vero sotu'ares, recepta rM tn-. ;
in officio vetustior fuerit, illud
p-ius
 xxvm "COBi II REGIS MAJORIC.
125 Ordinamus igitur. ut in curia nostra ordi- D
prlns propter boc a Thesaurario pecunia,
,ira>ci-
.i'aluuntur
narie siiit duo periti Medici. probatique in mediei- duo.
pimus fncoro fieri por cosdem. Postremo qnia Ca-
na seu physica qui perspicaciter insistnnt prn no-
merarii isti in caroera, in multis familiaribus ser-
;

conservatione salutis, Nobisque supgeraa ac 1

vitiis, nobia adiunt volumus oob cum primurn ad

i
,
straa

assumentur officium . jaramento et h< magio diiant ir.trepide, ut prosequamur et utamur iis qaaa
suum
quibus adstringi dis- fuerint nostrss saluti accommoda qua>que noxia ,
constringi consiffiilibas illis,

et forma pcr Nos in fuerint eritemus. Die namque qualihet de rnane

posuimiis C.-imerlenpns , in ,

Capitulo de Camoriengis superius ordinata. urinam nostram debent inspicere, ut corporis no-
stri quotidie dispOsitionem agnoscant ; etsi viderint

ANNOTATA D. P. in nobis aliqnam imrnutationem tieri, statim de sa-

lubri rurcnt remedio providere. Insuperet si aliqua
ijui xanitalt
a Retro-camera sfcRetr bannum.Retrofeuduffl, corporali necessitate, vel quaris infirmitate corpus
: tum Rcgis
noslrum gravatum esse perspexerint de noslra
Retrbguardiam aliaque rimllta repertas m Qlossario
;

curatione imlrfessa et solicita diligentia curam

Gingii qna Franei per adverblum Arriere efferunt.
:

agant et si forte aliqua medicinalia suraenda No-

b A Via deducilur Viagium, iter, peregrivatio. :

suhtalares. lii- porrexerint, primo de illis gustnm faciant co-

c Sotulares, Calcfamenit , qirasi
i in X ibis. Prteterea etiatri cisdem Medicis nostris
tutniiiilicorum
Dc JiarbitOnsoribus. bJ. iv. injungimus, ut cum aliqui ex domesticis nostris rel attcndanl.
familiaribus inciderint in aliquam discrasiam, a de
etiam curam diligentem, illisque pro
Duo siiit.
| rn hnmanis necessitatibas, quibus nntura homi- li. liabeant

nem, quantacumque fretum potentia, nullum fecit salutis restaarattone provideant, prout meliuspote-
rimt, juxta peritiam artis sua3 et maxime de per-
expertem, etiam nos Barbitonsorum of6cio imlige- ;

esse vbiuimis nostro ser- sonis Nobis propinquis, vel ronjunciis s tnguine, seu
mus : quosquidfiiri duos
vitio deputatos, qui nempe Camerlengis Buberunt gradu aliquo parentelw. F,

<-t parebunt. liti At vro Nobis in mensa comedentibus. Me- Vnus Tlcffi
coinciientl
133 Ili aiiteni , oir^a ea quss suum concernunt dicos nostros inihi praesto jubemus assistere qua- ,

semper udsit,
officiura, esse debent erga persenss nostras servi- tcnus Nos solerter incautent /' prajcavere a cibis
curando nitoii b
cajiltls. tniiii diligentes nostnum pecti- ; ul videlicel capiit ineompetentibus et nocivis et si qualitercumque :

ali [uid coram Nobis venenosum apponi,

nent opportuno tetnpore, lavent etiam cura Nobis vel aliquo-

expedire videbitur; primitus faetogustu ; et sirailia vis modo adesse conspiciant, illiid continuo abjici

faciant, •«1 quBB sunt specialiter deputati : ilehent facianl et reoondi. Sin vero [contingat] (quod aver-
etiatt tenere munde e! decenter bacinum, n et alia tat DeusJ aliquo easu vel facto sinistro [Nos] illud
Apolliccarios
,iadjuvando iuBtrumenta, quibus uti Irabent suum officinra oxer- venenosum imprasvise sumore confestimet subito ,
sub se
Camcrarlo,
cendo. Porro erunt in servitio Caineras adjuvan- , re lient, ut viderint expedire. Sane unus ex Me- habcant.

tes Camerarios in prseparatione et onlmatione ve- dn-is ad ininus infra domum nostram de nocte ja-

stiutn, nec non el lecti et alterius cujusvis ornatus r, iv ilfbebit ut si forsan illa hora Nobis vel cuivis
:

.'.i ra». Cumque contingel abeSae Camerarios; om- ex lmstns aliquid aecidens evenerit, Medicus sit
nia servitia , et ordinationem vestium nostrarum, promptusnon alonge remediutn adhibere. Porro si
-i
- t i Barbitonsores facient et supplebunt : et infra ex Mfidicis imstris alter tantum fuerit in Medicina
bospitium imstrimi, cum Cnmerariis vel alihi, unus Magister, ille m praarogativis honoris alii prtefere-
ipsiirimi jacere astringitur». tur : iibi vi'1'o aiiibn Magistri vel alias paris condi- etparcant
12'r At vero cum Nos alibi trnnsferre oontinget, tionis extiterint, tunc ille esse debelnt in honore Cumerlenoo,
ac /ncntes imns ex Barbitonsoribus, prout concordabunt inter pulii.r, qui piius ad noslrum servitium fuerit evo-
yn llfi
se, pi rtabil inaletain c-mi vestibus coi-jioris no- /' catus. Consequenter autem sciant quod Apotheca-
maltttam,
stri, quas mandahimus deport&ri, <!e qun etiam pri- rius noster et ejus adjutor ipsis obedire habent
b
mitusiinterrogare Nos debebunt, Sane in exbibendis qiinad ea, qiiae illis facienda injunxennt ipsi Medici,
prtemissis et aliis incumbentibus, servitiis semper suam concementia scientiam Medicinae ; ipsi au-
is qui prius assumptus ^si ; ,ii servitium alij praefe- tein equidem Medfci suberunt Camerlingis : qui vi-
retur, Consequenter e*inm, quia exigente olficio delicet Caraerlingi ad curain oumiuni qua? concer-
quod babenl impendere Barbitonspras< frequenter ad nunt personse nostraj custodiain specialius sunt
personam nostram plus ceteris appropinquant or- : assumpti.
diniinuis, nt iu novitate receptipnis servitii, quilibet 127 Postremo, cum Medici primo ad nostrum suli jui amento
aoram talo preestet juramentum et homagium, quale ass'umentur servitium ; juramentum Nobis et lroma- Iteiji facto.
prtestnre disposuitnus Camerlengos. gium prsestabunt', quod bene et legaliter suum of-
ficiunr exercebunt, vilando onrnia qua3 saluti nostraa
ANNOTATA D. P.
contraria et jiersonaa nostrae fore periculosa pros-
a Bacinum ,
prlvis, rvre iliminiitiim a Bak vas, al- picient : et si scircnt aliquem nostrts insidiari sa-
VVUS. luti, Nobis lmc qram citius poterunt revelabunt ;

b Maleta ,
prra vestiaria . diminutivum a Mala , nostrasque infirmitates seoretas neniini manifesta-
quod equestrera san-mam nHrrprrlalur Canijius, est- bunt, nisi de rrostra licentia speciali : quodque nihil
que a Truionibus sumpta vox. fecerunt vel facient, quare prsedicta juramentum et
homagium noir valeaut ohservare.
De Medicis. bJ. v.
ANNOTATA D. P.
VJui fragilitatis huraana» rnrietatem recte pen-
sando conjiciunt, quomodo videlicet infirmitas dis- a &iGY.(jaiji7. Intemperies.
Altcnta
tnciticorum cursu sine intermissione deficiat quantseve molis ,
b Incautare, eanlum rrdilrrr, olibi needwn Irgimus:
liiiticunorum nimsia gravedine in corruptionis exterminium con- imo Solvianus Incautelam ctmtrario srnsu usurpal
neas.ttate ;
tinue delluat et labatur ; profecto luculenter agno- pro Inadvertentia.
scent, qualis sit Medicorum utilitas, quamque sit
illorum exquisita necessitas quorum arte ac indu- I)c Sirurgicis. n.'. vi.
stria plerunique sanitas conservatur jam habita, nec
non et deperdita restanratur. O'Juia, medicinam duas partes liabere incognitum
non
 LEGES PALATI.VF..
non est, qimrum una
n Physica, alia Sirurgica vo-
nostrum Ii ispit^um in loco cunvenienti, ut cito
771 quoque catur, jaroque super priinaro providerimus si n
ordi- , n< c mtingeret eum adscribendum qualicumque i ' i Dii o ijj
nantes quod Physici in nostr» sint curia,
super se- hora habere possimns, jaceat. Committero insuper
cunda in pnesenti, casibus qui Nobis
aut nostris nliiin, inc:isu quo multis littens
femiliaribus evenire possent providendo occupati
ducinras , sufBcore non pns^ent, illis de Cancellaria possint,
ordinanduin, ruod
dmn tamen n in osscnt iunltum secrota quo casu
duo slnt, 128 Puo in Sirurgin eN.perti in nnstra
habeamus
:

nolumus absque nostra fleri Itcentia speciali. Vo-

curia :
ipsi vero illa qute neeessaria secundum eo- lumusetiam, et sub poana duorum tnensium amit-
rum artem habent, penes se teneant, nl de offlcid tendi quitationem pro qualibet vice eis
sibi injuncto tam Nobis, si caans
mandamus, ,.. .,

(q 1 Deus aver- ui omnes litteras et albarana, quaset wttrwm

quse peripsos
tat) contingeret, quamfamiKaribus mistrisi «ervire ngerit, registrcnt ; et etiam illas, quas nos ' r "'" :

melius possint. Et tempore pacis per ehs cirea si

manu propria scribemns, nisi de nostro voluntate
ista diligehtlam habere volumus, inultn fortids tem-
noa prtetermittent. Nec non volumus, quod
a no-
pore guerrae, cum Nos in exereitu fuerii cura s,tra curia, nisi obtenta speciah
,
a Nobis liceniia, se
cis esse debet. Superaddentes, qnod prope tehtoria uon .' sentent quoquomodo.
nostra aut loco in quo Nos stubinins, tunc
temp iria L
'•< - Pos re quia antiquiori per novissiraum
jaceant et remaneant. Omnia qure gustari com- 11 s debetur, ut per aliura qui primus fuerit in
mode poterui.t , antequam personsa nostraa nppo- offieiu
maxlme In inorato !i 'eturi praicipimus et ordina- I. ....

nantur, gustent fideliter. Camerlingis sicut el Phy-

betlo. mus', omnibus officium taugentibus, primus
ni in
sici suberunt : et hoc quia in nostra persona ope- jativa
pra; alio gaudeat. Juram mtum N ibis
rari secundum enrnni offlchjm hahent ,
jurau enturo (acianti, qu id bene el lef diter in eorum offlcio se
et homagium nt Pbysici prasienf. liabebunl ei quod quae n istri sunl secreti, quaj ipsi
;

taiu per litteras quas scribent, quam in Consilio

ANNOTATA D. P. scienti tenel seerete. Insuper el quia rati me of-
E
ftcii Nobisc liversis habenl participare modis, et
a Chirurgus , t/ui nittrm medrcintrm facit vttltto
Si- pei N"^ litterea el ipsos
alias per Bcripta contre-
rurgicus qtii vero dnmlaxal cOnsilio Physicus inedfo
;
ctantur, districte providentes mandamus, ut et jura-
„tto ilietus, hoiieque sic dit itttr llulis :
p meritum el bomagium Nubisfai iant, deevitandoqua;
Cangiiim. nostra: saluti essenl contrai ia : ot si ea scirent, No
bis illa debeanl protinus revolare; adji ientes quod
Itc SecreVttrite scriptofibiis, r'. vit. per e >s fnctum neque
n. > esl fiet, quomii u jura
ineuta et homagium praedicta in sua possint stare
\jnnsequontia lidmiha rebus, esse o studentes roboris firmilate
[norunt] et congruara nominis offlcll Secretari »-

rum impositibnem existere ipsitis offioii qualitas ANNOTATA 1). I'.

attestafur : quia jrtufa secreta idetil officlilra exer^
dentium Ibleli indnsfriai coinmittui tur. ;, \fS. etetudentescongruam, nullosenstt ; queman
120 Uitde talite:- providentes di ponimns; quod corh endo assecutui sim, xstimct cttriostts lector,
duo Notarii, boni et sufficientes, ad officiiirti bCau iil:i">i', ;,' est, C ilculator, ex eo quod calculi
taria> depiltentur, qui Ndbife Htteras secretas scri- ii : ooinpi ttit !'i iendos adltibeantitr.
bant ; et omries scripturas, quaj secret stro si-
gillo debeht sigiliari, et libros nostros teheant, ct lu- t xcriis armorum. nj. vm.
<le iis curam gerarit. Unus eorum bonus sil c

t"i h . ui quando cofnpufa liostru videre voluerii us, \'uia Regali statui minime convenit, ul sine diffe-
I / ,1 ,
, i,', tm
ip-e siiper illis inforrii tre nos vuleat : el [ibros ali- i
, intia p irsonarum ii' nd >
. unicuique .-"1
peraonam
quos computorum 'secum feneat, ut quarido in illis : ii. M :
|
[iropin [uandi pand r adil.us ; sed c Ii-

ad nostri reitilicalionem aliquid videre cupietnus; tiiiuii sii, ut laiii causa honoris, quam -li:!"! peri-
quibus aicana
prompte haliere eos possimus. Ad mandatutrtque euli evitandi, quod aecnndum gradus ct conditiones
scnbenda et
scrvanda dujuslibet de nostrb Gonsilio littSras vel albaratia personarum licentia approximandi unii uique tnbu i-

crcdantur, faciant, cumeas postea videre et signare habeamu?; tur : ideo

C Quaa vero in Consilio hoois praesentibusl tam su- 133 Ordinaaius,jquodquatuor(utmelius laborem,
,
I qmln
per supplicationibus quam alias scribuntur , unus quem propter ofliuium eorura habebunt, sustinere
ipsorum scribere teneatur. De fartis qiue in dbstro valeant) ad retro Noseundum, tam equitando, quam
Consilio determinabuntur, vel ad iueiiioriam redu- peditando, ul custodiant neomnibus personis, nisisa-
centur, tunc terminari non -poterunt, memo-
quas cuudumquod expediens fuerit, secundumnostrumsta
riale faciant, ut terminata executioni per illuui ad tum etconditionem,nec non etsecundum tempus.adi
quem pertmebnnt mandentur.et non determinata 1<i- luaadNosc latur, deputentur. Bl utmelius aliqus

Ex hoc enim
co et tempore opportunis diseutiantur. qua? secuiulum eorum offieium eis incumbeiit, va-
unum semper necessario quando consilium tene- ;
leant adtniplere, vii*gam per quemlibet ipsorumpor1
bimus volumus esse pra^sentem
, licet ambo ba- ,
tari jubemus n Uierios armorum autem ens vocari:

beant int.eresse. volumns, ut nomuia convenientia sint rebus.

130 Verum quia scribere litteras vanum et 134 Et quia expertis in quocomque facto est
sine fructu esset, nisi ipsa^ litterte ad illosadquos credeniluni. ordinamus quod prsadieti militares sint
dirigentur, mitterentur volumus ut Cursoribus, in ;
personaa, non tamen cingulo Militiae prajiliti : inili-
ipsi prxsint
cursoribus. mittendo eos cum npstris litleris, prsesint, et si in tares enim persmias tam genere quam experientia,
negligentia eos inveniunt, ad unius mensis quitatio- qua: ad arma spectant et pertinent, scire et facere

nem secundum quod

privare ipsos ipsis videbitur, pra? aliis incognitum non est. Qtiique etiam loca ad
valeant atque possint. Ipsi tamen Secretarii sub qu;e qwacunr.que ratione intrareliatiebimiis, tam per
Camerlengis esse astrictos se cognoseant excepto ; eos quam per Servientes armorum, secundum quod
quod nec Camerlingisnecalicui, sine nostra speeiali loca erunt, solicite ne insidiae sint prsevideant. Pre-
licentia, scripta secreta sive litteras nostras Secre- dictorum etiam ad minus necessario unus foris co-
tas ostendant ullo modo. ram janua camera;, in qua Nos jacebimus, ja-
131 Unus ipsorum necessario ad minns infra ceat quotiescumque vero coram dicta ja-
:
 JACOBII II REGIS MAJORIC.
137 Ideo ultra Dxerios-armorum, quns adhoo D
nna camerae, ut dictum est, contigent eos jacere,
arma deputavimus Armorum-servienies ad custodiam °j
quod uni declaravimus esse necessitati ;
:

teneant nostrae personffi ordinarie ncto esse ordinamus qui :

militaria completa in capite sui lrcti

ante p irtam oamerae, ubi Nos jacebimus, jaceant
en^em tamen eemper deferant; et arma alia tam raTogutiva in
indo ei secundum qu"3 data Cxerio sive Uxeriis-armorum
qus n apparenter,
i
creti
propraquratatejacendietinalns htvolumusquod om
i

faeril opportunnm : in hoc autem -i loci condito et

et minime
nam eis et no- nes qui incuria nostra prassentes fuerint, B ,gmaue
tempori» qualitas sunt inspicienda
mine et officio, prte uliis, servitio
:

el custodiae no- morho aliquo gravati, ad boc teneantur, exceptis a „, dere M

et artiilt
ttnra- personae deputatis,congruit evidenter. Ei siqui
,lii ibus qm jarere non teneantur hoc enim reme- et seqm, :

srm/ii r i: .,

bene inter se divident et sjqualiter, ad eorum

,

arma deferre et tenere, ut Bupei dium, si

lu imtruetl, dem dicta
non tan-
poana quitationis unius diei negotia peragenda sufficiet. Ceterum ut
ordinatum, neglexerit,
tura ab Uxeriis aditus illiciti ad iu.stram
personam
eosdem decernimus puniendos.
singulis vicibus
I3S Ad eorum officium etiam pertinet, utquando prohibeantur ; ipsos coram Nobis (nullis inter Nos
rt ipsos, exceptisCamerlingisaut
aliqiiibus cameraj
divina coram Nobis celebrantur in janua loci ubi ;

rhmn Scutiferis, et eundu et redeundo de mensa, Ma-

tul>
nos stabimus, aul prope cortinam nostri oratorii
laero, gistris-hospitii sive Majonbus domus, aut aliispau-
exira vel infra, seciradum quod locns fueril stent.
cis, quo sex speciali causa ibi esse vellemus, ire
Siverocorara Nobis in Consilio extraneae personai
permissis) tam equitando quam alias incedere raan-
proponere haberent, auf quicumque litigarontj tunc
insi cum Servientibus armorum intus ad custodiam
damus.
maneant, nisi eis 138 Curentetiam quod loca, ubi Nos stare seu menl a etiam
nostrae personaa ingrcdiantur et
coram ire debemus, provideant taliter quod nullum Nobis assittert
rl
excausa probiberetur. Cum N * vero cum illis de
»'"'
inde possit periculum imminere. Et quotiescumque P"'
txtraneisi
comera tantura esse voluerimus secrete, ul Nos
cubando vel surgendo, aut alias Nus induendo, pe- multitudo gentium, seu persuna? incognitas vel ex-

ctinando, el alia similia faciendo, vel etiam si Nos

tranese coram Nobis venire contingeret, vel coram
Nobis litigarent, iu tali loco, non obliviscantur se
E
expresse mandaremus, unus tantum ipsorum infra
locum ubi prasdicta faciemus esse-possit, qui curam ponere, quod per eos possenius a quibuscumque ino-
pinatis periculis protegi et defendi ad hoc enim con-
habeat ne tunc aliqui ingrediantur, nisi qui de ca-
;

oirrnttt
uulrnt mera fuerinl uut aiii quos ex sprcali causa ad hoc ditionem personarum et statum etiani considerare
importunoe, admitteredignaremur : el si ultra praadictos ibi esse eos oporlet. Eis etiam injungimus. qnod duo con-

reperiret, nisi ex causa Nos prohiberemus, exire tinue Nobisp damcomedentibus ante mensamstent;
custodiendo ne dehent ad mensam appro-
nisi qui
eiiin faciat honestatis enim mimme essejudicamus
:

:i;i,l nostra secreta, praterqui ad ipsa sunt depu- pinquent et quod niins alius ad coquinam, ante il-
:

aui adraissi, interessent. Nuntii virgse sub los qui nostra deferre dehent cibaria eundo et re-
tati

ipsorum smt obedientia; et si eidrm VirgsB- deando, coram cibariis quae Nobis deferentur, vadat.
iiimiii in eornra delinquerent officio, ad quitatio Tanta etiam et talis multitudo possetesse gentium,
pr islnf t\:tn- nem unius mensis tantum condemnare e.>s pro quod plures stare coram mensa et etiam ad coqui-
Hu i ' ii ,

qualibet vice possint. Ipsi vero Camerlingis sub- nam ireet redire vellemus secnndum qtiod ipsimet

sunt, cernere poterunt, autsecundum quodeis specialiter

•13(> Qnia vero isti sic ad offnium nostrae perso mandaretur.
'"
tt tio iitjlum
ii, i, iiisuntannexi, ajuramento et ho-
dictum est,
139 Semper vero ut in cu<todia nostras personae,
°™'"J
R»iji 1'iclilllt.
magio Nobis prsestandis nnlumus esse imnuines, si necessariutn esset, parati inveniantur,arma mi- habeant:

s-'(! volumus nt juramentura et homagium Nobis litaria, coramjanua camera? nostrae jacentes, juxta

faciant, q 1 pericula qnse nostrie personae evenire se habeant. Teuipore autem guerae sive exercitus

scireut pru posse cvitahunt et Nobis rovelabunt : et continue coram Nobis euntibus, tam eqiiitando quam

quod bene eorum officio

et legaliter in ad personae peditando, arma militaria et discooperte portent :

nostrse tuitionem s- habebunt; quodque nostra spe- pacis vero tempore necessario ensem et massam a

cialia et expressa mandata eflicaciter exejuentur, deferre habeant, etiam et arma coniplela, quando
iiM-ti.r per: e aut nostri et si eis injunctum fuerit, attentis prudrnter atten-
et si'fi'i'1,1 consilii, quaj
dendis. Et si prasmissa arma, ut superius est per
occasione eorum officii scirentvel audirent autalias
Bcirent, minime revelabunt et qu,od numquam fe- :
nos ordinatuin. deferre et tenere omiserint, eos
(•(run ,
. neque facient tale quod ohstet ad ista ser- poena quitalionisunius diei singulis vicibus punien-
vanda. dos declaramus.
140 Nobis vero itinerare debentibus, unus ipso-
qttcirum unus
ANNOTATA D. P. rum primus cumnostro Folrerio, qui ad recipiendum piriter prxce-
hospitio tam Nohis quim nostrae comitiv* est ordi- dat cum
a Uxerius aliot Usserius, Huisserius, cstium obser- naius, vadat; et hoc per illum, qui ad hoc qualibet Fotrerlo,
vaus sive camerx sim palatii ila dicttts vel a Tcuto- : vice per noslros Caraerlengos fuerit deputatus, fieri
nico Huys domiu, velpotiusa veteri Gulliro Huis, os- jiibemus. Nam per nostros Officiales et alios quos-
tium. sitie iii metlio svo scribebaturj Hostium ; Bel- cumque, tam infra terras nostras qnam extra, rae-
giee nc proprimime Doorwaerder cuttos ostii, sed lius nni ipsorum quam Folrerio, non est dubium,
ttihjeetin
reslriction significato, ud significundum Apparitorem obedietur. Volentesquod Serviens armorum iste, in
Mtijori-domus,
Cmi.r jwlicitihs tiumtaxat.
Hicvero (Jxerius proprie assignandis hospitiis nostris sequacibus, et aliis
significat regit corporii custodem. Qui cum jubeatur in quibus hospitia fuerit assignanda extra nostrumho
sinutn potestntis virgam gestare, mirum est in fundo spitium. pareat nostris Majoribus domus firmiterin
littera initialis ipsum cum ea nonexprimi, potius auam omnibus et intendat. Insuper qui antiquior fuerit
um sculttel galea.
i
in offirio injungimus, et etiam alii
in sui ahsentia
el sinctat
Servienti-armorum, quipost antiquiorem immediate
damna per
I)e Servientibu s annontm. u'. ix. acceptus fuerit ad officium, quod quando Nos ve olam fjcta.
Jtcm at cti nando vel itinerandu (qui ista quidem quasi neces-
,1. ilUlll II '1 '

)'ecetetiam Regalem majestatem, qu;e subditos sariosecundum conditionem nostri status facere
Uersis modisin paeeet justitiatuetur, ut ad custo- habemus) vel alias, damnum sive nocumentum bla-
li.un parsonea su* variis modis et cum diversis
dis b vel vineis aut aliis expletis c dederimus, seu bc
ildciis providendo provideat. ocrasione nostri damnum fuerit ; ut ipsi fideliter,

super
 LFGES PALATIN.E.
super hoc eorum conscienlias onerantes, provi- dinamus, quod
deant, ajstimantes
dicti Nuntii virgte tam in mensa n
; et cura dammim paasis vel aliis coram nobis quam faccs pra fc
se informando de
alibi, excepto quando secrete fue-
damno. ad quantum poteril ascen- renrtx.
riraus, per loca secreta infra nostras cameras
vel
dere et deinde tam Noa, quam Confeasorem
;
no- ibimus, teneant et deferant tortitia illominata.
strum et dirtctores conscientise Duo
splicitare ne obli- aotem ipsorum in foribus nostrarum camerarum,
viscantur, doneceflectualiierper
Nos fuerit satis- post Servientes-armorum, jaceant denocte, et
factum </.
Ca-
merlengis et Oxeriis sint subjeoti.
Ullnabsentiatandem rjxeriornm, etadstandnm
144 Insuper ordinamus, quod nostrum Algotzi-
ubi Uxeni stant, cum divina _

coram Nobis celebran- rium, in omnibus siiuni

tangentibus officium, juvare
Trncntur .1/-

iidem snp- tur. et ad retro nos eundum eos goitirium

ducimus admitten- teneantur super quibus Majoribus-domuset .j.si
:
pleant licis dos volentes ut tunc ad tuitionecm Al- juvare
:
nostra personsa
Vxrriorum,
circa ista duo se habeant diligenter.
mentum et homagium Nobis
[nsuper jura- —-
gotzirioobedianteffectualiteratquanromnte auotie
penpsos vel aliquetn e\ eis injunctum eis Fuerit.di-
faciant quod bene et missis negotiisaliisquibuscumque.Necnon
volumus,
et Regl jurent legalitercircacustodiamnostrsspersonsesehabebunt, quod in absentia dicti Algotzirii, aritiquoir in offlcio
evitando omnia qute nostrse persona:
nociva esso exipsis Nuntiis-virgse, eorumqul prtesentes fuerint,
possent et iiuod nostra mandata expressa
et specia- offieium ejusdem Algotzirii exercere Bdeliter sit e' .urarc
lia fii-miterexequantur,
periculum mortis pro tui- astrictus. Carmerlengis vero pro tangentibus servi- Carncr-
tione nostra? personas minime ev.tando lengn ae }la-
et quod tiuin nostrte personas juramentum
per eo
et homaginm jorl doiiins
in i.on estjieque flet, quomi- pnesie.it. promittentes quod quidquid scient ad las-
nus praedicta valeant Brmiter observare
sionem nostrae personsa revi posse, illud proposse
rti

evitabunt, el N. bis aul Camerlengis eonfe tim

ipsis
ANNOTATA D. P revelabunt; e( quod nuraquara aliquid fecerunt,
propter quod prssmissa nequeanl Brmiter observare.
a Massa, Italis Mazza, Framis Massuel. Clava,
Et Majoribus doraus, rations agendorum in
qvalem officio
magistra tui prsr.ferunt Accensi, Italis Mas- Algotzirii, facianl juramentura, perquod promittant
sieri, qntisi Clavarii, Ifeseio autem cur Servientera quod in illis fideliter se habebunt.
armorum pictor cum hac non expresseril intra litteram
initiulem, sedetiam reliquerit absque iconti; qux simi- ANNOTATA D. P.
liter deest initiali litterse Iinbric.r sequentis.

b Blada, fniges cujuscumque speciei Italis Biada a Ita hic expresse etxdem diversissima manu in mar-
Francis Hle.l.
gtne scriptum, jua atiahinc inde inter relegendum
cor-
c Expletum, iicitur q uivts tcrr.r proventus; ntplu- ecia sunt;
• et quidem lineola transmi sa per prhru
ribus apudCangium vtdere est. scripturx litulum qui trat, De Uxeriis aula> sivo
d Laudabilis profeeto cuni, et non solum PrbiHpi- Subporteriis, quod mulatiim crejlo, quia Nuntionem
bus,sed etiam Nobilibus quibuscumque oenaniijus lin- munus
eis poiins qnam Portariorum injungitur,
bentibus commendanda. b Iloc quoque snjnc, distirigui poternnt intra litte-
ram initialem , si hant ornare aliquu kone pla-
Ve Xtintiis Virgce (a ) nj. x. cuissct.

Q-Juia vero, propter custodiam nostrie personai,

De Armnlurc lictjis nj xi
Servientes-armorum deceus non est quod frequenter
mitt.intur. julmen Regalis sulii, perma\ime in justilia) re-
Quatuor hi 142 I.leo provi.limus ; quod quatuor ad minus ctitudine stabilitum, proillius cultu ac subministra-
sint,
ordinarie Nuntii-virgae sint, in nostro hospitio de- tione frequenter et plurimumaget ... arrais.
putati.qui ratione eorum officii Virgara deferre nnn 143 Hinc est quod Nos ad ea \ ntes attendere,
omittant: ad mandatum vero Servientium armorura quatenus arma nostri corporis, cum decoris pul- llic arma i

gia curare
infra, villam in qua Nos fuerimus, ire, et complere chritudine et cougruentin illtrsa serventur et inte-
drbct,
eorum man.lata prout puterunt teneantur; ne-. non gra ne videlicet corrodantur rubigine, vel alio
;

ad Consiliarios nostros, cum consiliura tenere velle- eventu forinseco consumantur; ordinaraus ad armo-
c mus, et sirailia faciant cum effectu, etiara ad raan- rum nostrorum custodiam unura depulari v.rura,
ad mandata datum Consiliariorum nostrorumet Secretariorum, i.loneum et fidelem, qui Annator ab offi.-ii conve-
quothbrt et olt
per villam praedictam, quo voluerint eos mittere, nientia nuncupctur: qui et ar.n.i nostra diligenter
quoslibet fe-
renda. accedere non renuant. Cnm vero per villam eolen- custodiat, caveatque quod ea tuunde teneat et hone-
niter equitabimus, peditando prope
Nos gradiantur, ste; videat etiam frequenter, an reparatione vel
provi.lendo ne ad nos approximetur al.quid minus renovatione indigeant, ut confestim defectum corri-
iilquc cautc
decens : nara aliquando contingit melius talia per gat, vel faciat ab artiflcibus emendari. X.me iu re- cum irunt
eos fieri, quam per armorum Uxerios equitantes. parationo arraorum nostrorum facieada talem m.in- rejiuranda,

143 Buccinam b vero, Nubis volenlibus equitare damus ipsum Armatorem adhibere cautelam, ut
ab ils slgnum per villaiu, et specialiter ubi sciunt nostros morari fabrum seu opificem, a.l locum ubi arma servantur
buecina dan- domesticos, procurent buccinare; ut iidera nostri seu reponuntur, adducat; vel i taliter fuerit repa-
dum pir itcr. domesticisciant, nos velle equitare, etad nos veniant ratio facienda, quod necessario portari a.l domura
cum suis equitaturis indil.ite. Hoc vero faciat alter artificis sit necesse tunc non palam, sed in secreto
;

illorum ex ipsis, qui in nostro hospitio jacuerint ioco ea faciat reparari. Nec eniin nostrEe congruit
proxime nocte lapsa. Januas etiam nostrorum pala- honestati, ut ea quic stn.t personas nostrse usui
tiorum ct nostrarum camerarum foris tantum per deputata, pcr manus diversas sic patenter discur-
eos volumus custodiri, quando aliis nostris negotiis rant, ut eapossit j.ro voto quilibet contrectare.
ticn andum non erunt occupati custodiant a.itera taliter, quod
: 146 Ordinantcs, quod pro nostrai persome, servi-
ad
argentum, quo in nostro palatio tam per Nos qnara tio, ad min.is arma completa, mcliora quae inveniri ct haberecom-
per nostros domesticos fruimur, nec eleemosyna seu fieri poterunt, modorum diversorum, pro octo plcia pro 8
valeat defraudari ; et quod nisi proutdebitum fuerit Militibus ctequis totidem debite armandis, per Ar- personis et
equis.
ad nostras cameras et palatia adilus per eos non matorum praidictum teneantur parata contince
pandatur gerantque curam, quod in palatio omnes
: atque prompte: inter qute adesse secreta aliqua non
cibaria ordinate habeant comedentes. Pra;terea or- omittat, quae secrete locis opportunis deferre valea-
 xxxii JACOBI II REGIS MAJQRIC.
mus. Teneat ptlnrn nnto p.iramenta militaria, et alia bus et festiyitatibus per Nos ordinatis habeamus n :

ftrn loiO ac
ortn equestria : M haec teneri volumus ultra alia quodque super hnc, et super emendis omnibus ne-
tr-mpcre ;
qusb causa donnndi vel aiia de causa tenere veile- cessariisal lstud, siilcet Camerlengns et abos, ad
mus, Nec non teneatvexiUa panra K magnaet si- quos viderit pertincre ; vel etiam, si necesse est,

inili.i, necundum quod status nnster duxeiit e\- ipse einat : alion.uin.si ip~e in culpa frrerit. quo mi-
poscendam. Statuente*, quod si 'iefectus interve- nus vestcs habeamus temporibus per Nos alibi ordi-
nerit ejus culpa, tne ietatera quifatiqnis unius anni natis, privari eura volumus media parte quitatinnis
pMlendus sl
j
-i !''. tjtiam de curia | crn; ere rnrisijcvit. anni, quarri a domo nostra percipiet mandantes qnltt neolexc-
J47 Cpnseqiienter autem ordinamus, ut nncte nernpo eidem, ne possit illius Ordinationis igno- nt,
pc itrfjttlntl t

jttrr ptut II - qualibet Armator tradcre debeat, alteri c\ Camera- rantiain pnetendere, ut eam in scrintis liabeat et
rjem riis nostris, arma completa nostras persontp, rrtea
;
Opservet.
ponat •' prope lectum nostruni. Et sr ex aliqua 130 Prajlerea dispnnimus ut Sartor reddat ra- rt hareat ju-
rrnrm adjuto-
rau-.r fursitaii
roandaremus, arma nostra juxtuNos tionenr, de receptis et expensis, quas facere babet
tem.
alicubi equitsndo portari, ultra illa quaj srutjferi ratinne sui Magistro rationali Curiaa nostiie
officii, :

babentferre. ipse Armator una seciim deferat sic sciatque se fnre sulnlituin Camerlengis faeiet aritein :

prope Nos, ut cttm ea petierimus sint parafa. Hic juramentum et hnminiuiu, ut. Armator. Consequen-
quoque Armator erit Camerlengis subditus : quibus ter ordinamus, ut nnus njitus juvenis per Nos eliga-
etiam, cuin petent, de arniis uostrits habebjt reildere tur, quieoabsente, velalias rationabiliter occupato,
partt Inventtt-
rationem : sed el Magisfrq ratiunali nostro annis in faciendo vesics nostras suppleat vices suas: qui
r<um.
singrilis ratiouein reddere constnngetur dehis qrriu etiam ipsurn Sirtoreni adjuvet m suendo si oppor-
in factione ive armorura fuarunt ex-
repa n iono tunum fuerit, nec non et m mundando vel spalmando
l
i
i i
nde caveat, quod cum ircventario omnia cum pus fuerit vestes nostras, et similiafaciendo
.

artra recipiat ; sitque cautus in scriptis redigere, in aliquo loco mundo et. secreto ad lmc apto. Hunc
cum aiirui person* qutevis anna tradi jusserimus autera veluraus exbibere Sartori houorein ratione
vel 'l"ii M Attente tamen praecaveat r.e prajstet nec officiiaitamen errt subditus Camerlengis, et prae-
:

tradat alicui de absque Albaranno, si-

prajdictis bebitjuramentum et homagium Nobis, sicutSartor.
gillo iinstro secreto seu Camerlingorum nostrorum
signuto. De Sutrice et cjun coadjutrice nj. xm
lis Porr.i cum Nos cnntinget arroa velle assu
S'itfiga1 i r.r-
iniT'-, mnxime guerras tempore, sit Armator sqlers,
f\
* ti"il
i
vestibns nostris prsecipimus et volumus
irj
ctpvi tsmjioit
bclli ;
diligens el impiger, rn arma Nnbis necessaria teneat observari, ne nisi per Sartorem certuin a.I bnc de-
sempcr prompta; nique illa tempore guorrae fre- putalnin etjuratum infra hospitium nostriiin fi.int ;

quentius solito rerognoscat j ne, oum illis uti vo- multo magis in interivlis sive camisiis, et sirailibus
luerimus, defectus sliqnis valeat reperiri. At vero qure rnagrs qrraru alire vestes, nostra? approxitnant
si Armator fneril aliquando rn riilirmitate, vel ab- personce, servari y.olumus.
sentia, vel alias rutionabiliter impeditus; eo casu 151 Oniinantes, quod una bona nrulier Sutrix
E'dcm con-
i immittal ofiicium ex Servientibus arrno- in nostra curia adraittattir ;
qu;u infranostrum bo-
utit
il f]iil l\'ijl rum si n Portariis ; et invcniarium, quod habet de spitiiriu interulas nostrus etsimilia scindat et faciat
)i rit fltli m. aruiis, tradal eidera, quem Nos vel Camerlengi no- diligenter: et illa cum opporlunnra fuerit, etiam
stri duxerimus pro vice qualibet nominan-
nd li'"' pannos lecti nostri et ruensae, in loco secreto lavet
ilum. lieinuiii aiitem volumus, quud Nobis prnrslet et mundet curn effectu, i.nliter qund ist.a sic secreta
Armutor iuramenmm ei liumagimn, quod per factuin viderr per aliquos nequeant nec traetari Et, pecu-
suum, il.iiiiniiiii personse nostrie non yeniet, imo niuin necessariam pro interitlts, ef, aliis sim officio
eviial.ii pro posse damnutn, quod sciretNobis posse Sutricis prrtinentibus. a nostro Tliesaurario, et
'iu udolibei evenire, pnecipue pcr illa quajsuae peciiniam DecessaTiam pro abluendis interulis, lin-
custodiae suntconimissa : illudque Nobis nihilominus teamiuibus, rnappisetaliis, a Scriptore rationis exi-
i diffcrel revelare : quodque nihU feeit vel fa- gere et recipere nnn omittat. Camerlingis etiatn
ciet. quoil iniiiLs possit praedicta orunia debite ob- submissa sit ; npbis tamen jurainentum ethomagium
servare. faciat sicul Sartor. Coadjutrix vero sua, per Nos
eligenda,, in sui abset.tia vel alias impedita, quae et hnbent co-
/).' Sarlore et cjus coadjuiorcti). xn. erunt nostra? personas hvare teneatur et alia fa- ndjutilcem. ;

ciat prout poterit, quao.dicta Strtrix erat factura:

llonrstns rr-
ln decore et compositione vestium est attendanda etiara in ejrrs pr.csentia eam adjuvet: mappasqne,
rnn.litin personarurii qnaj srilicet indumonta, qui- quae in nostra curia tenentnr, et pannos lectorum
itinm ll.tjtm ;

dictt l.us pei-sunis Etenim pretiositas circa

conveniant. eorum
:
qui in nostro jaeent hospitio, cum necessa-
vesles, qum personis humilibus superstitiosa no-
in rium fuerit lavet ; et sit
et uni snb Camerlengis ,

taretur et. vana, ex auctoritate drgnitatis in alns ex Camei-lengis faciat nnrnngiirni cuni jurainentu ut
reputatur conveniens et. honesta : quia amictus Sutrix prajdiota,
corporis et imvssus enuntiant sapientem, ut alibi
Sapiens attestatur. De Ajiotliccario ct ejus Coadjutore nj. xiv.
Irlio Sartor
1-1!) Ut autem vest.es nostrae congruentes statui
vni<j semper, cum opus et terapus fuerit, sintparaiae; wua>cumqne per moduni medicim» vel cibi nobis
or.liiiatniis, quod tn curia nostra sit unus Snrtor suiueuda vcl ingercnda priestari continget , decet
sufticiens, qrri irifra domtrm nostram faeiat omnes
non quidem per incngnitam, sed fidelem et proba-
vestes, ad usum nostri corpuris deputandas
ca- : tam, cunfici et contrectari personarn quo videlicet ;

veatque, quod aliqua persona incngnita, vel quovis magis munde boneste confccta, nulla possit inibi
et
m."l" suspecta vestcs hujusmodi non contractet uotari suspicio, nulla pra?beatur occasio cuiquam
quodque non in publico prospectu gentium eas fa- estraneo immiscendi nocivutn aliquid vel impurum.
ci.it. sed iu aiiqno loco separato ab Confectiones
incessu eom- 152 Ordinamus igitur, quod in curia nostra sit
muni, quatenus undique periculura et onmis suspi- omnes ipse
semper unus bonus et fidclis Apothecarius principa- faclat,
iii extranea
i
devitetur. Insuperetiam volumus, Sar- qui coufectiones
lis, quascumquc pro persona no-
torem rstum omnem diligentiam adbibere, ut nullus stra ipse conficiat; et si propter aliquam necessita-
defectussit, quo minus vestesnovas certis terapqri- tera personao nostra; indigeremus aliquibus electua-
riis
 LEGES PALATIN.E. XXXIII
riis vel zirupis, seu quibusvis aliis medicinis, idem 155 Eapropter in curiaseu repositonostro unum D
Apothecarius illn persnnaliter faciet et secrete , volumus viruin deputatum fidelem, cui sit cura prin- i*""*»,
gustumque de illis faciat si sint res gusta- costos, tte
,
cipalior emere fructus, caseos, ac sal, et similia
biles, antequam nobis sumenda vel
,
emere,
, alias quorao- quas tam pro Nobis quaiu pro familiaribus in nostra
dolibet praebeantur. Insuper debebit
etiam providero curia expendentur. Voluraus etiam quotiens-
Apotheearius ut ipse conficiat vel aliunde procuret
cumque caseos aut fructus lta deteriorari cou-
confectioncs seu confectas species pro aliis
perso- tingeret, tjuod coram nostris domesticis non esient
nis quam pro Nobis, nec non etiam de
luininaribus competcntes adponendum; per dictura <i Kructe-
cereis, torliciis videlicet et cahdelis,
servata Ordi- riuin statim eleemosynariis distnbui et per
natione nostra quara o super hoc fccimus quam
;

dictos eleemosynarios Christi

:
puupenbus elargiri
quidem Ordinationem habeat in scriptis ut illam , pracipim.ua et mandamus. Etita dum nos itinerare
melius absque violati.me custodiat et observet.
Ca- contigerit ea pracipimus pariter
observands,
veatque idein Apothecarius, cujus curt» specialiter pr.rscnte
15(5 Pnedicta autera omniaemat, quotiens
hoc sciat com- adjitlore
iucuiiiljere, ut de praemisis confectionibus mode poterit, praesente ejus coadjutore et
fieri
scri-
;

et luminarihiis nullus in nostra curia sit defectua. bente, servataordinatione alias per Nos f.ict.i
snper
Et quotiens ad nos tortitia erunt deferenda ubique hoc, quam in scriptis habeat et observet; caveat-
extra nostram curiam secretam caineram ea no- , que quud gustum faciat de oimiinus praemissis,
qua?
stris Subportariis et in eorum defectu cursoribns Nobis siimen.la dehebunt quomodolibet antcponi.
et
De
juvenibus de stabulis tradi procuret cum effectu. omnibu:s auteni qua) expendet emendo talia debebita prtrcedere
debet mneran-
utqne in hoc 153 Sane cuin itinerando a.i locum aliquem ac- Scriptore rationis habere pecuniam , et ipsi Scrip- '«"> Kegtm,
habeat cedemus, debebit Apothecarins coadjutorem suum tori-rationis curiaa noatre reddere rationem.
adjutorem.
praemittere, ut nec in loco unde recedemus, nec in
Cnm
autem Nos itinerare continget, ipse vel coadjutor
loco destinato ad quem ibimus, de confectioiiibus vel suussemper prius antecedat, ut caveat ne defcctus
luminaribus reperiatur carentia vel defectus. Nec esse possit de us quai spectant ad
ejus i.flicium in B
enim volumus quod baec vel alia qu;e ad suum prandio vcl in cuena. Dehebit etiam """
,
cum pnterit el '''"
spectant oflicium, comniiltat alii personae quiiin illi sine detriinento uilicii sui si necesse fiierit alios
qui sibi adjunctus fuerit coa.ljutor. Verum cum sci- Orticiales ivpositi adjuvare. Praatcrea volumus eum
verit nos velle pro anima aiicujns defunrti miss.un esse suhjectiim Camerlengis autem Nobis
; faeiet
solennem facere celebrari, ut addiscat nostram vo- jiiranientum et honiagiura, sub forma per Nos de
luntatem super numero tortitiorum illuminandoruro, Aniiatoresuperius ordinata.
in dicta Missa nostros Camerlengos solicitet dili- 137 Cuadjiitur autem Eructerii, qni per Nos de-
gpnter. Smgulis vero diebus jejumorum in sero, et putahitur, iii emptionibus per praidictum Eructe- tjitam smtt
Dominicis Quadragesimas Dommi in prandio no- , rium ficndis, rebus praadictis interesse debere per- totidjulor
et ad atranda stris domesticis de confectionibus sive speciebus sonaliter, et illas scribere se agnoscat obligatum,
omnibus
confectis mmistret copiose, et aliisdiebus quibus- quotiens hoc commode fieri potcrit et non erit
electttaria
cumque cum Nos de illis petierimus. Praterea or inuppurtunum ipsumque Fructeriura dehet in adim-
dinamus, qtiod vel ipse prmcipalis Apothecarius, plendo suo urticio adjuvare, supplereque vices ejus
vel ejus coadjutor semper in domo nostra jaceant illo quomodolibet iiupedito. Debct etiam adjuvare "" M*m
parati siquis casus occurreret suum in oninibus alios de reposito, cum in suo offlcio non fuerit occu- J "" L
exercere officium. patus. Subjiciuutur etiam Camerlengis, ad quorum
131 Porro debebit Apotbecarius obedire Medicis, inaiidatum, quaa scribenda fuerint in nostro llegio
subrfihtr
in iUquaa peripsum faciendaerunt, concernentibus reposito, scrihat diligenter; Nobis autem juraraen-
Canterlingo,
Medicinas; se.l erit subditus Camerlengis. Verum- tum et homagium faciet, prout Fructerius princi-
tamen de iis quas administrat emendo et disfnbuen- palis.
do, Scripfori rationis curiai nostrae tenebilur red-
dere rationein, et ab ipso cum necesse erit recipere •VNNllTATA D. P.
pecnniam pru prajdictis. Juramentum autem et ho-
magitim nobis faciet ut Armatur; a.ldito , quod si a Vide Partem Itttli. i do Fructibus in mensa
ratione sui offioii iufirinitatem secretam in nostra ministrandis.
C persona sciret illam nemini reveluhit,. Postremo
,

slcut et
coadjulor eius.
volumus quod Apothecarius unum coadjutnrem ha- De Arqentario tl ejus coatljutore. nj, xvi.
beatper Noseligendum, in officio suas upnthecariae
intelligentem aliqualiter etexpertum, qui ipsum in JJt servitia nostrai persona?, complete ut decet et
conficiendo si necesse sit et alia faciendo coadjuvet, absque defectu Bant, diversas personas, secundum
cuique et insna absentia committat illa quse suo , diversitatem oflicioruiii, instituisse necessitatis exi-
olficio incunhentia sunt vel commissa. Qui coadju- stimauius.
tor debeat adj uvare alios OlhV, ales repositi , cum in 158 Unde Argenlarium in nostro deposito duci-
siipcllcctilem
ofiiciosuoproprio ipsum vacare non oportuent. Hic mus decernendum, quiadnostrnm palatium argen- meniarum
equidem coadjutor jurabitet liomagiuin facietNohis, tum, seu vnsa aurea et argcntea ; mappas [item] aitream,
r!J n en '"'
et Camerlengis obediet, sicut ipse Apothecarius ja-
'

nuibus tam Nos qiinm nustri domestici comedentes ",

cere et obedire est adstrictus. pr.timur, deferre teneatur (exceptis amphons et

aliis ad nostrum potum necessariisj et abinde illud

ANNOTATA D. P.
et illas ad repositum reportare. Argentura vero de-
a Vide Partem G Itnlj. 5 de llluminatione. ferendum ad coquinain tradat illi ad hoc deputato,
a quo pust comestiunem recuperare prncuret dili- crare
De FrucUirio, et ejus coadjutore. k'. xv. genter. Qute vasa aurea et argentea et Mappiis, sub obtlgatur,
Camerlengo Milite, admisso primitus in officib, lii-

lltijus erit ^\ omnia quse nobis proponuntur in cibum, decet

d cto inde inventario, teneat et custodiat fidehter; et
pro eurum procuratione vel circa, eleclam potius de illis Camerlengis rationeni reddat, quutiens ab
et de fidelitate probatam semper assumi peisuuani; eis fuerit postulata; nostramque mensamponat ntque
quaj et sciat meliora discernere, et periculo, quod paref.
posset ex talibus persoiue no^tr» contingere, sciat 15'J Tempore vero, nuo nos itincrare contigerit, .
1 ' citm co . ,

curiosius proecavere. ipse vel ejus Coadjutor, priiuus vadat; et sic faciat jutort
Junii T. IV. V quod
 «XK.V JACOBI II REGIS MAJORIC.
quod ubicumque accedemus, ut noslram decet Celsi- quacibus epulari et sedere possimus, complementum D
A ramos xstate
tudinem, ad lervitiuni nostrum argenti inveniamus reperiatur, eumdera procurare; et ad dictuin hospi-

complementum. Suum vero officiom, itinerando vel tiuin, nisi lii eo sit, deferri facere lenealur. Nec non Jj^""
non.suo Coadjutori. quando uecessariumfuerit, pos- eti.imad sunm officium volumus perlinere; in aestate
sit committere exercendum; sic ut nullum defectum procurare virentia, et in hieme strumina et ligna ,
propter cjus absentiam officium patiatur : sitque pro ignihus in nostris cameris et palatiis fiendis, vel
solicitus liabere et lenere iu scnptis modum ,
qui similia juxta temporis qualitatem. Ac insuper in die

servatur in leneiulo a argento pralibato. Insuper Ramis-Palmarum Ramos.qui in processionedeferun-

item aqunm iii reposito ipsum vel ejus coadjatorem jacere volu- tur, procurare proNobiset nostris faroiliaribus sit
pm manthut Et orlinamus, quod pro pramissis sic
atite. mensam musel mandamus. Tenere vero a<|uuni paratamcum adstrictus.

lavandit a<lmensam accedere debemus, pro nostris manibus agendis a no-tro Scriptore rationis pecuniam acci-
et pauperum lavandis, et aliorum qui ibi fuerint la- pere non omittat et de ea computum et rationem
:

vandi, cum bacinis argenteis , nullo modo omittat. eidem Scriptori reddere sit astrictus cui quantum :

Camerlingis autem ipsum volumus esse subjectura , adlmc et Camerlengis in agendis per eum ex suo
,

quoniin uni juramentum faciat, quod lieue et ride- officio intus nostrum hospitium, et in aliis Majoi ihus-

literdictum argentum custodiet, ac suuin olfcium domus submissum se agnoscet et qcod tideliter in :

faciet; ac homagium, quod persuum oflicium dam- suo olficio se hahebit , nostris juramentum faciet

num nostraj personse nullum eveniet quoquomodo, Camerlengis.

Camerlenno
juratut sed illud evit.il.it toto posse; nobisque, si sciretul-
lum, vel Camerlengis confestim revelabit et quod :
ANNOTATA D. P.

nilnl fecit quominus prasdicta flrmiter nequeat adim-

plere. a Fornire, furnire, providere de necessariis; incertee
ibll Et ut pras una
licta plenius valeant perfici, etymologise vox.Cangiusa furnis eum pcttt, quipani-

persona apta perNos deputatur, qui Camerlengis sit bus impleri solcnt, quod nondum salis placel eruditis.
13
uti et coadjn- siili|i'cins, ct Coudjulor Argentarii nominetur: et h Gallice Fourrir, quotl Cangius hntttl incommode
tor e)us.
eumdem Argentarium , in quilnis poterit ,
juvare deducit 't Frodrariis, quasi primitus Foreriis incubue~

non omittal ; et n sui absentia suuni otlicium exer- nt Fodrum procurare. Ego ab adverbio Foris trakere
ceat etperagat diligenter, Inabsentia etiam Scopa- mallem qnia {ovts agenti Principi ci curise ejus hospi-

tiiMim. aijiKiiii comestionem

nostris iloiiicsticis [iost ttti designent; Metatores Latine diceremus ab iis qui

ni.-iiiibus rxhibere sit astrictus: et etiani ante come- caslris ponendis metas ponebant. ffic aulem Folrerius
Btionem, nisi lavatorium sit ibi decens et optimum. scribitut, addito 1, cujus ratio non apparet.
Kt l.iiiat. juramentumet homagium, quod per prae-
dictum Argentarium estfleri ordinatum. Dc 1'aratore (a) ct cjus Coadjulorc .nj. xvni.
a

ANNOTATA D. P. V^ameras seu eubicula nosfra decet esse conve-

nienter ornata. non quidem superstitiosis apparati-
a 1/tit facere videtur partU 6 Irub. 6 non lanien bus, sed undique servetur honcstas nostro congrua
Ittic; .><</ aliittl omnino est, quod luc jubetur in Scriptis statui, et modestia congruens pudicis moribus iuibi

tenero Argentarius. perseveret.

IGo Quapropterordinamnsin nostroreposito unum
Comnii/titur
De Folrerio. vj. xvn. depuian specialiter virum, qui paramenta et corti- ci cnra para-
nas apponat circa lectos nostros et ordinet, nec non men'orum ca-
Forts atjctttt tlicrx Rttgix,
llon soluiii hospitia, ad qus Principes et magni et seddia nostra qune tenere consuevimus in consi-
Retjl citm sttis
Domini deciinare valeaut, sunt assignanda; imo lio et in raensa, caveatque quod supcr appositione
" quod eadecenter parata et fornita, a scamnis, lectis, paramentorum nostrara super hoc alias lactam b
et aliis" similibus inveniant, fore necessarium arbi- ordinationem, observet, quam in scriptis habeat, ne
tramur. poscitcirca id ignoraptiani allegare. Insuper etiam
101 Volumus quidem unum aptum et sufficien- ad istius officium spectat, quando itinerabimus, sel-
tein hominem in nostra curia deputari, qui Folrerius hiin pro secrelis naturaj, etquai ad illa fuerint ne-
b b nuncupetur : qui hospitia tam pro Nobis quam cessaria portare. Item etiani facere lectos eorura ct oqux in
e/tm fcrenrlx,
C pronostris domesticis recipial et assignet, quotiens qui babent in camera nostra jacere ; aquamque ne-
hospitia partt
F
ejus officiuin duxerimus requirendum. Emat etiain cessariam pro usu nostrae camerie deportare, et ne
011 s palnas emendas
tam pro lectisad opus no-
, de ea defectus ihi sit sedule providere. Cuin autem
Btree persi nte praeparandis, quam eorum qui inius nos iter farere alieiibi aquam, or-
continget, debebit
nosiriiin hospitium debebunl jacere quorumcumqne, namenta, paramentave, argentea vasa portare,
ct
etiiuii nobis itinerantibus : procuietque habere dili- cuin quibus transire c possimus, ad usum noslrum;
et ttctoi, genter pannos pro leciis in imstro hospiiio fiendis . si forte saumarii, portantes arnesia et supellectilia
illis videlicet qui pannis indigebunt; et illos mini- nostra. bora congrua non venissent. Eoque tempore
strct ei tradat, ut aptimum fueritet congruum, me- cuiu viagium faciemus, ipse vel coadjutor suus sem-
lioribus tradendo meliores pro qiiibus lectis locatis : per antecedere debebit, ad praeparandum illa omnia,
per cum, solutionem, prout sibi conveniens videbi- qu;p. siln ,.\ offlcio sunt injuncta. Cum autein in suo
tur, jussimus tribuendam. Decernentes ad suum offlcio alicubi non fuerit occupatus, debebit alios Of-
offlcium pertinere, lectos de dictis paleis facere, vel Qciales nostri repositi adjuvare.
tam pro Nobisquam aliisquos intusno-
fieri facere,
1Gi Demum ordinamus, quod pro nostris pedibns
etiam nd pe-
straincameram jacere continget, prout per nostros lavandis aquam parare non omittat, cum opportu- tavundos,
des
Camerarios vel eoium aliquem eidem injungetur. num fuerit vel ei injunctum per aliquem ex nostris
102 Et provideat, ut melius poterit, nobis iline- Camerlengis, aut Scutiferis camerse vel Camerariis.
rantibus, quod in hospitiis, qu;e pro nostris sequa- Et idem faciet cum pedes pauperum velle abluere
OC rcllquatii
supettectilt m cibus assignata lueriiit per ipsuin, lecti decentes et nos continget. Camerlingis autera erit subditus :

aha opportuna ipsis ac suis familiis et equitatuns quibus equidem juramentum prasstabit et homagium
ihveniantur completeper eosdem. [Volumus etiarn in forma quam ordinomus de Sartore. Coadjutorau-
tunc quod in hospitio, ad quod Nos declinaverimns tem, qui per Nos eligetur Paratoris, debehit ipsum
,

mensarumet scamuorum, in quibus cum nostiis so- dnturque,

in omnibus ad ejus officium pertinentibus adjuvare, CoudjutQT
eidemque
 LEGES PALATINvE.
A cidemque deferre in oranibus pracrogativas honoris, alias isle ratinnahiliter occiipetur, tenebitur omnia D
maxime qnnad ea qua? nfficium suum spectant de- : facere quae principalis facere tenebatur. Cumque " '" "' ro "

bebit etiam alios de

reposito adjuvare principalis eirea tentoria occopabitur, coadjutor ha-
suberit
etiam Camerlengis, quibus juramentura et homa-
:
JfJJj
bebil vasa argentea ad coquinam purtare et repnr-
gium faciet, sicuti principalis. tare ab inde. Cum vero in iis qua; sui sunt officii
non oocupabitur coadjutor, tunc illos de reposito
ANNOTATA D. P. consiniiliier adjuvabit. Btiara in absentia Scopato-
rum in palatio dowesticis nostris ante eorum co-
a Diriiur Parator a parando, sicui ei paramenta. mestionem aquara manibtis preabere non omittat,
adeoque in propria vocum notione, aqua defleclens usits nisi ii,i lavatoriuni decens uieril prfflparatum post
;

Francmum Paratores nominnvil Sartores; el mmc vero comestionera dtctis doraesticis, antequam de
eosdem a paramenlis faciendis
171107111-
appellal Par- mensa surgant, aquara dare manibus teneatur, In-
mentiers, quasi Paramentarios. super ctiani Gamerlengis erit subditus, facielque eis
b Fide Parits 5 Rubricam %. juramentum et hoiuagium sicut faeit alius prin-
c Transire, conlentum pro tempore esse etiam ulio- cipalis.
tismo Francico dititur, se passer.

/)e Scopatoribus.vj. \\.

Dc Cuslode-tenloriorum a ejtts Coadjuiore,ts) \i\
"Juia in tanta fragilitate natura humanapov.ta est 0ula C uranda
X ro subministratione justitise, sub-qua terras et ei constituta. quod pluribus servitiis iudiget, ct «ff^cia, etiam
ditos nostros ab indebitis vexationibus defensare te- etiam aliquotiens de minimis rebus est opus ei v,lia >
Tempore belU :

nr (lisint nemur, indita Nobis quandoque necessitale betlandi, ideo hoc m consideratione deducto, Nns qui de ma-
ientoila, pro obsidendo forsitara inimicos seu aliU consiraili- convenit
joribus officiis tractavimus, de nuiioriluis
B
bus causis, quibus ad arma nos oporteret intende- etiam ordinare, de quo ininime verecundamur.
re, opus habemus plerumque eastrametari, et sub UIN Ordinamus igitnr quod in nostro repnsito p>

tentnriis et papilionibus immnrari. sintdute personss quss Excupatores a nominentur, a

163 Ut igiiur prsesto sint hujusmodi tentoria, Ipsi enim tam canieras nostras qnam palatia sco- sropatores
cutanda sunt itatuuntur,
ettam /enijjo-
cum nasus talis necessitatis occurret, ordinamus in bare et mundare teneantur, et in eis ignes incendere
re pacts curia nostra unum deputari hominem, subtilem et et parare a festo omnium Sanctorum usquead fe-
aptum, qui semper, etiam tempore, tentoria
pacis stum Paschre, et quotiens aliis temporibus eis fue-
nostra custodiat et servet intpgra et parata, eaque rit injunctum;et ineusas nostrorum domesticorum

recognoscat freqnenteret resarciat, si quid ruptnm ponere in palatio, prseter nostram; et illas prspa-
comestio- (/'(! focum
ibi fuerit vel ahas reparandum ; recepta a Thesau- rare; aquauique nnstris dotnesticis ante
Olioqne
rario pecunia ad hoc necessaria, de qua per ipsum nem in manibus lavandis dent et ministrent, nisi nstiuant,
Rationali computum reddi jubeinus. Cum autem nos ibi decens fnerit lavatnriuin praeparatutn : et etiam
in expeditione snb ipsis tentoriis esse continget, post comestionem dictis domestiois, antequam de
cui rei tunc ille diligenteret solerter plus solito ipsatento- mensa surganl [aquam] prsebeant diligenter nec :

prx/cctus, nun innciiin et stramenta et alia in dictis nnstiis

ria recognoscat, et ea die noctuque custodiat; et si
aliquis defectus in iis fuerit vel ruptura, confestim cameris nt palatiis, a Folrerio recepta, debitis spar- aq lam damc- ,

reparet et emendet. Volumusque quod tunc secum gant temporibus. Faciant utiam lectos nostrorura «lcli ad men-
"""
habeat aliquas personas in hoc expertas, qu;e sciant servientiuin armorum, quos ante januam nostra ,"'."'/,!/
c

et pnssint ipsum cum opus fuerit in talibns adju- cameras jacere continget. Cura vero itinerabimus,
vare, ipse autem eo tempore prope tenturia nostra altor ipsorum primus accedat, ut suum faciat of-

continue jaceat et pernociet. ficinm.

166 At vero cuin tempus pacis extiterit, nec iste 169 autcm sint Caraerlengis et omnibus omnlhmi ,
Sulijecti

eum teneri volu-

fuerit in suo officiooccupatus, tunc de nnsira camera in iis quie per eos sunt agenda in camera
ctifim cuiabit mus, cnm ad mensam intrare vnluerimus, vasa ar- camera cum effectu. Pigri insuper non sint, cum raftnill.
mlnlsterium
gentea ad usum coquina^ necessaria, de palatio no- circa eorum officium varare nnn oportnerit, alios de
araenlurii
stro ad coquinam portare, ac deraum de coquina ad repositn opus fuerit adjuvare. Camerlengis jura-
si

repositum reportare, et ibidemtradere illi qui habet meiitum faciaut et liomagmm, quod per officium eo- F
, ea ex officiocustodire Cum vero iste circa praemis- rum inalum nostra personas non veniet, imo evita-
sa occupatus non fuerit, tunc tenebitur alios Offi- buntet revelabnnt si scirent et qund nihil pcr :

ciales de reposito nostro adjuvare. Demura autem, ipsos factum est neqne tiet, quod obstare videatur
quoad omnia quas facere habet, volumus ipsum esse ad observantiam priedictorura.
subditom Camerlengis. eisque juramentum et hoiua-
gium faciet. quale Armator facere debet Nubis. ANNOTATA D. P,

167 Coadjutor autem istius, qui per Nos consti-

purgare.
tuetur, si absentia vel infirmitate vel quovis inodo a Excupare, qusesi exscopare, scopis

INCIPIT TERTIA PARS

eorum qui illi suliessc <ligno*cuntur.
Super ofltcio Cancellarii, ct

setl duplex, laxioribus ad humeros manicis. In

Qui in Itujus parlis [rontali imagine, quasi tn se- vior,

tunica iaxiori, hiscenseas VicecanceUarivm, auditorem curiffl «<

licel
itatu, prxsidet Cancellariue, pinyitur
vestilu
cum epomide speciali albis pelliculis Promotorem. qui ivro capite nudo in simplici
coloris violacei,
legens, pos-
cxruleo assislit, quasi aliquam scrivluram
suffulta; aluatio colore singuli, sed xqueacipsepileo-
sel scrtplor seu Nolarius videri.
lis nigris caput lecti, quorttm omntum vestis pauto
bre

De
 JACOBI II REGIS MAJORIC.

De Officio Cancellaru. iV.

Quin uia Majestas

M: Itegia gradu eximio sublima-
173 Quia vero in nostris consiliis
Consiliarios indicendis per eos consulendo,
per nostros
Ordo
sit
curet uf sen-
tcntiam
(ur, e
frir, et ploriimque erga mngria negotia agi-
debitus merito observandus ; ducimus statuendum
lafur, irterito httera? ab eadcm procedentes
hoc edicto, quod conscientiae numquara in nostris
sunt e
snut. exoellentis viri judicio corrigendae, et
consiliis discrucientur; qua?dain super quibus unum-
ad funD&m juri rationique congruam reducendae.
quemqne ex Consiliariis Clericis tantum, vel unum-
170 Jubemus igitnr bae utili sanctione, quod in
quemque ex Consiliariis quibuscumque suum dicere minorcsdicant
nostra canccllana prcesit unus Cancellarius. excel- ante majores
consilium oportebit: injungat prius ceteris quam
•
Commitfuntur
ei tiijitla, lens Legum Doctor : qui quidem sigilla nostra te-
majoribus, quod dicant quae soiverint consulendo :

ueal el custodiat diligcnter, excepto sigillo secreto,

quia raelius est quod ceterorum dicta corrigantur
quod per Camcrlengos tencri lecrevimus fore opti-
per majonim dicta postea subsecnta, quam si majo-
mum. Iilrm Cancellarius etiam littcras nostras le-
rum dicta corrigerentur per ceterorum dicta postea
gere et corrigere, ad formam idoneam redueendo, svppiicationes
subsecuta etsi majores prius dicerentqua? concerne-
ted subscri- et sigillo nostro mimunire teneatur illas
postea c ; expediat,
jitio non
rent consulenda, forte talis detestandie alisurditatis
ttiti
videlicet dumtaxat, quac per nos aut aliquem de
a Regr occasio praeberetur, quod ceteri nolentes favore : aut
nostro Consilio vel Secretarios ipsi Cancellario vel
oppticanda non audentes timore discedere ab eisdem,omitterent
Vice canoellario, ant alicui ex Notariis Cancella-
dicere quae opinarentur cpnsulenda, intelleclura pro-
rirs prsadictse, jussa? fuerinl seu injunctas, modo et
prium enormiter suhvertentes.
forma per Nos super hoc editis in omnibus obser-
173 Pra?terea volumus, quod ipse Cancellarius
vatis. Et ut omnia secundum voluntatem oostram
disponat alia, qua? praj scntibus Nobis in consilio
tnelius procedant, ipsi Cancellario jubemus, ut nul-
fuerint peragenda, modum standi, et proponendi, et vrrbotenus
Iijin privilegium perpetuum seu privilegiorum cnn- cjrjtonat Con-
similia, perspectis personarum statibus ibidem, s fio re-
Armationem, aut rerum immobilium seu iurisdictio»
juxta nostraui super his editam ordinationem, ejus t-.ionsa li-.gla,
nis dationem, sigillare pruesumat, nisi primitus
copiam apud se habeaut decernendo. Nec non ex-
subscriptione nostra Necnonsoli-
fuerint roborata.
peditiones supplicationum, scrihendas in exteriori-
citns sit de omnibus, quse ad Oancellariam nostram
bus partibus earumdein, in consilio dictet et ordi-
pertinere aliquatenus dignoscuntur.
net, prout fuerit concordatum sive concessum per
171 Volentes tamen, qnod si per Nos imme-
ova ti in- nostram Kegiam Majeslatem. Verum responsiones,
diate. vel ex aliquem de nostro
parte nostra per
congrva fariendas in dieto consilio ex parte nostra, quas-
ideantur.
consilio aul Secretariis mandentur, aut per Andito-
cuiuqiie et quibuscumque (insi alii expresse com-
i

res, sicut i'X -uni offieio p ^emandare ordinavi-

mitterenius aliquas ex lllis) facere verbotenus se
m»s. ni bstante quod ex parte nostra minime examinet pro-
sciat obligatum. Curamque etiam volumus haberi,
mandarentun, praBmissis Cancellario, vel Vicecan- movendos ad
ut ordinationem, quam super salariis coromissionum
cellario, aul Scriptoribus dicta? jtidiratnram
Cancellarise, vel
fecimus, observari faciat cum effectu nec non illa ct tabettwna-
:

alicui eorum quredara litterae, rjuap injustaj velquo- quaj ad arbitrium taxari habent, ipse, observato tum ;
quoraodo incongrure, arbitrio Cancellarii censean-
moderamine et inspecto labore, arbitrari non omit-
tur, recusel tales Iitteras nostro sigillo eommunire, tat.
nisi secunda jussio nostra ex certa scientia fuerit 174 Ordinantes insuper et volentes ad suum per-
subsecuta. Insuper, quia c' corrujat
cui conceditur quod plus
tinere officinm,ut omnes quoscumque, quibus pu- deltnguentes,
est, etiam q I minus es( concedere iniquum mini-
me reputatur; litteras justitise, continentes blicum officiura judicaturae et tabellionatus erit
Uerotam etiam committendum, de
Summariam seu absque lite expeditionem, proprio sullicientia et aliis decentibus
jiuslom "I
examinet diligenter; et quos sufficientes fore nove-
(Jj ItCttt .
motumandara sigillare valeat, sicut abaliisman-
i t

rit,lpsos expediat, tradendo illis officium destina-

datascorrii ere po se dignoscitur. Caveat tamen ne tum. Si vero contigerit ipsnm Cancellariura aliquo
prajsenti cencessione taliter abutatur,
quodofficium cas„ nostram non valere seqni cancellariatn, tunc
i^nii potett iuditorum annihilari possit quoquomodo,
seu evi locum suum et sigilla nostra prsedicta nostro Vice-
summarie d< denterimpediri. El ul ne ultra nostram
Ordinatio-
cideie C&VSOl cancellario commiltere et tiadere non omittat. Po-
nem aliquid per
nostrum Vice cancellarium,
c autali- stremo eidem Cancellario debite corrigendi et pu- F
'l <« Scriptoribus dictsa Cancellariarj, pro instru-
l '

mentis vel litteriB flendis recipiatur, vel

niendi, tam amissione quitationis vel suspensione quihus et li-
agatur pe- officii ad tempus, submissos per Nos sibi, si eos in ccntiam dare
ues se idera Cancellarius transscriptum
ttmt nt e"jus Ordi- pvssit,
offlcio eorum scivent deliquisse; quam etiam ca-
exlgatur nationis, el agendorum
r er eosdem Vicecanoella-
tjuld ntlin piendi et faciendi capere, ex certa scientia conce-
riuni ei Scriptores, tenere non omittat.
tiuinii ;
'"- Cumverotaxationes prefiorum dimus facultatem. Sed nullum qui sit in Consilia-
dictorum in- rium nostrum assumptus, absque nostra scientia
strumentorum el litterarum, aut alicujus et
cl tniiitioiiis eorum consensu, possit ab officio sive consilio suspendere
adtcriptat, quse taxationes per Vice cancellanum prsedictum et quoque modo.
ni ejus ahsentia per ahquem ex scriptoribus dicUe
CancelloriBS, quera
173 Declarantes eidem fore submissos, omnes
dictus Cancellanius ad hoc de Praslatos, Capellanos, Clericos. Doctores, Jurispe- non tamen
rccoanoscal , P utl " iJuxerit, in aliqua inferiori parte instru-
ritos, de consilio aut domo nostra existentes ConsiUarii,
mentorura in
litterarum pradictaruni scnbi
et
;

debenf casibus tanien in quibus non contradicunt Canonicae

juxta dictam ordinationem. viderit
excessivas ipsas Sanctiones. Et Auditores et Promotorem Mibtes
taxationes minuat et debite ;
corrigat, prout
suaa nec non omnes Judices, Notarios et Scriptores, in
eopscientiiB D i,„>s miniatrabit : quam suamcon-
'"•ntuun nostris terns commorantes Secretariis nostris et
super iis totaliter
;

oneramus :
quodque Scriptori-rationali nostrae curiae, ratione sui officii,
ipse I
«ncellanusdemum taxaverit; recipi per V,ce-
canc, llarium,
submissis dumtaxat exclusis: et iis licentiam rece-
dcqttc ii. tptit aut i„ ejua absentia per dietum dendi a curia nostra, secundum quod ei videbitur,
redlnt tatto Smptorem permitat haberi faciat, et non el
luin • ultra possit tribuere, exceptis illis qui nostro Consilio
D, us V.ce-cancellanus, ve)
in ej„s absentia
dictus fueriut decorati nam florentissimis Consiliariis
St iptor de pecunia qua? inde :

venerit reddat co.n-

putmn.de tnbusin tribus mensibus, nostris per Nos tantum
esttalis licentia concedenda.
Magi.tro ,'a- Possitque idem Cancellarius Cursores nostros, si
negligentes eos invenerit in eorum officio, corrigere

et
Hi
 LEGES PALATIX.E.
A et punire quitatione unius mensis aut infra, prout doriraa, exercentes jurisdictioBem per Nos ei s attri-
ciKi
sihi tii-IoIh
videbiturt ii r' Iii'iciiHniii
faciendum •

butam, ipsum Vice-cancellarium in assessorem Carsontm dc-

476 Utautetn bene et legaliter supradicta omnia assumere voluerint, eis Bssistat in omnibtis fideliter fectrts vttniat
et lwnagium peragantur, perdictum Cancellarium, ipse Cancel-
ut assessor: concederitea, inquam, eidem Vice-
Hegi faciuns,
larins juranientum Nobis facere sit astrictus.
quod- cancellario, quod Cursores nostros, si circa eorum
que non fecit aliquid quod praedicto juramento in-
exercendum negtigentes invenerit, possit
officitira
violabiliterobservando valcat obviare. A nostra» eos quitationc unius meiiMs vel iulra punire, prout
vero Capellas Scbolan et Eleemosynae, et a pueris
suse disoretioni videbitur (aciendum, Juramentaque,
qui de eleemosyna ntttriantur, juramentum
et bo- qiue Cancellarius facturus existit, Vice-cancellariua
iptutn exlgat
magiuni recipere non omittat. quod per faetiim vel
a mtnistris Nobis faoiat oum effeotu.
capellx. consilium eorum damnum
personse nostra non eve-
niet, maxime per illa quas tpsi contraciant
et quie De Scriploribus Cancellarice. n).
Nos etiani contractamtts : et quod nihil fecerint neo
facient, quo miiius praedicta non delieant nec pos-
sint flrmiter observari. Kec non cum noster Can-
c ancellariam nostram taliter disponere cupientes,
quol univarsis, prosuis negotiia .iil eam accedenti-
ceHarius, juxta nostram ordinationem, deOonsilia- bus, celeris expeditio praparetur; el quod in ea
riis esse censeatur volnmusut juramentutn, Bcribendi offioium perfectius facilius explicotur;
j prjeter et
prsedictum, prout in dicta ordinatione est ordina- 180 Sancimus et ordinamns, quod deinceps ui
tutn, Nibis faciat cum effectu.
/Vn.' Il'll i nd-
dicta nostra Cancellaria ordinarie sinl Scriptores
Silil,
seu Notarii quatuor, boni, suHicientes et fidules,
Dc I ice-cancellaria nj. n. qui litteras scribant et omnes alias scripturas ad
Caiicell.iriain pertinentes, et ea omnia in registris
k3um humana fragilitas mncontinue hominem in- reponant. Neo uon volumus quod in litteris, qusa
columitate corporis perfrui patiatnr; cupientes tit concedentur ot fient, factum in
eupplicationibus
Infirmi Can-
officium non modicnm nostrae Cancellarise,
E
celtarii, qua in supplicatio tentum breviterinserantin effectu, et modum sibi
omnia negotia justitiara concernentia, qiue ad no- non quod supplicationem prout jacet, includant. pi s riptum
stram devolviintur curiam, existunt expedienda alt- Volumus insupar quod iu scribendis litteris modum o' \'-nrnf,

quo accidente indigere valeat gubernare ; ideo. d-diitiini 8ervent, juxta nostram Ordinationem <i

177 Ordtnanius quod in nostra prsefata Cancel- super dicto modo scribendl editam, quam prsscipi-

vices iltc ge-

laria unus vir fidelis et sapiens, et in jure civili nuis per dictos Scriptores teneri et in ecriptis ha-
ral, peritus, post Cancellarium proponatur, vinculo ali- ben.
cujus sacri Ordinis minime alligatus; ut si forte 181 Jubenius etiam quod ad mandatum omniu i

quid per Canceliarium in criminalibus fieri non po- de nostro Consilio et etiam Secretariorum nostro • :

obefitunt,
terit, per istum suppleatur. Qui qttideiu Vice-can- ruiu factum ex parte nostra, vel per Cancellarium
cellarius ut litteraa in illa conficiendas bene ut con- aui A.uditores, si nonnostro mandato, proutad il-

venit sint dictatie, et ut de jure pr« cedant, laboret lorum officium pertinet, liiteras et alias scripturas

diligeuter; provideatque quod omnes liltera, quas cis iiijiin 'las l.iiM.iiit ; sel lminiti.i illnriiin, ipii litte-

per Nos aut aliquem ex nostris Consiliariis vel Se- ras ct alias scripturas facei mtidaverint in eis
cretariisex parte nostra, per Cancellarium aut per apponant, in partibus inferioribus litterarum ;
in

eumqitc juvcl,
Auditores, licet ex parte nostra mandatre non sint, hunc videlicet niodiun. Nnm si mandentur per nos
secundum quod ratione sui officii Iioc eos facere in Consilio, ha-f verba, Per IIkiihiiiiiii Elegem in

posse declaravimus, fieri in dicta Cancellaria prai Consilio, in parte dextra ipsarum litterarum sub-
ceptai fuerint, expediat vel expediri faciat, quan- seribantur Si vero mandentur per N is extra Con
ttiiu in eo fuerit, effectualiter absque mora. Et ut silium, liavc verba. Per Dominum Regem, subscri-
omnia innostra Cancellaria debite peragantur, circa bantur in loco el Si autem man-
litteris antedictis^
1 1 pavti R *

ea post Cancellarium attendat cum effectu. dentur per CanceUarium. haac verba Per Dominum 'i

<Uq t! | ri/,.
178 Indefessam etiam eum volumus habere dili- Regem adrelationem nostram scribantur in loco et tuand intlbnt,
litteras re-
cognoscaf,
gentiam, ut litters qua; super supplicationibus cma- litieris iuciiinr.iiis, nisi ipse per se mandaveril >'t 1-

uantur, complete c mtineant factum, quod in sup- tunc scribatur. Ad relationem nostram. Sed ^i

plicatione viderit quod in hoc

contineri : taliter mandentur jier aliquem ex Consiliariis vel Secrefa
defectus, qui nostris gentibus gravamen non modi- riis, h ic verba exprimentia nomen illius Per I)a-

taxas/uc re- cum posset inferre, minime reperiatur. Deoernentes, iiiiiuim Regem, ad relationem talis vel (alium,
ciplaf :
ipsum esse astrictum scriliere nianu propria ln in- subscribantur in loco et iitteria saapsedictis. ln jiar-

ferioribus partibus dictarum litterarnm, cum defe- tibus vero eisdem, immediate post dictas subscri-
reiula; Cancellario, causa corrigendi et sigillandi, ptiones propria nomina scribere non omittant.
fuerint quantitates pecuniai, quas ipse Vicc-cancel- Volentes tamen, quod cura mandabuntur eis litterse mand tntlt »o-
.,, ,i, '.r.
per aliquem ex tmsiris Consiliariis aut Secretariis
,

larius pro jure Cancellaria debere recipere pro illis

cujus copiam. juxta nostram ordinationem super iis ex parte nostra, antequam ipsas litteras sigillandas

factam (penes se habeat) quas

fuerit arbitratus ; portent, easostendant mandaverunt; ut illis qui eis
quantitates, prout per Cancellarium faerint appro- mandantos videant, anjuxta nostrum procedant
illi

batoe, recipere et aggregare, ac de illis de tribus in mandatum. Ubi vero A.nditores ratione eorum officii
tribus mensibus rationali nostrae curiae reddere de iis quse fleri nostra potestate, nostra Serenitata
computum teneatur. inconsulta, expedire possunt, litter.is per eaqua) in

179 Ordinantes insuper quod quotiens nostrum supplicationibus scribi jusserint mandaverint; no-
Cancellarium sequi nostram Cancellariain non posse mina eorura in dextera inferiori parte lilterai appo-
contingat, nostra sigilla, qua? per ipsum Cancella- nere ininime omittant, in liunc videlicet modura :

pro
stgilla,

Canedtarlo rium teneri sunt ordinata, ct alia agenda ex officio Per auditores I). . . .et. . . .

scrvet, ipsitis Cancellarii, pra?fatus Vice-cancellarius tenere 182 Priecipimus etiam, quod unus vel duo ipso-
et peragere in omnibus non omil.tat, excepta juris- rum, prout per Cancellarium vel Vice-cancellanura
dictione eidem Cancellario attributa. Quare officium ordinabitur, Auditores continuent c et sequantur,
Jntri vt 'psii
Cancellarii, et omnia qua? Cancellarius in scriptis quiirumjussu scribunt «uper supplicationibus, qua;
oji \tant mi-
Majoridomus
habere tenetur, penes se in scriptis babere minirae perAuditoreseis scribendamandabuntur. et nomina ditor 0u<,
asslstat re-
prsetermittat. Cum vero et quotiens nostri Majores- illorum qui eas expedierint; dummmodoipsi Audi-
quisitus.
tores
 xxxviii JACOBI II REGIS MAJORIC.
A tores potestatem per Nos eis altriliutara sive Ordi- illa, aliis Consiliariis pracsentibus vel absentibus,
pro llxt/ne lit-
nationem supcr iis factam (cujus copiain dicti Sori- omnibus aut quihusdam, dicere seuscribere tenean-
(eras scrt-
ptores sive Notarii in scriptis teneant) ad uuguera tur, sii-i arbitrio feliciter consulenles. Et ut haec
baut,
bservabunt, Scribant etiam litteras, 0,11» ex parte fldeliter peragant, Nohis faci.-mt juramentum, et

dictorum Auditorum ratione sui offieii quibusvis etiara juramentum Consilii secundum nostram ordi-

dirigentnr. Nec non etiara tam acta quam alias nationem faciant.
Majo-
scripturas, qua? in causis qu*e corara nostris

et pro Mnjo-
ribusdomus agitantur, scribere teneantur. qnando De Auditoribus. u). v.

rtbus-dorttus i per ipsos Rlajores-domus fuerint evocati. Praedictos

autem scriptorea subesse volumus Cancellario et Ijaudabile est officium Auditorum, per quod sup-
Vice cancollario nostris, et Auditoribus illos qui plicationes postulantium effectus congruos surtiun-
Audicntiam seqoentar ; de iis tamen qusa offi ium tur : et sic illius officii Ministerio quainloque lapsa,
concernunt Auditorum, et quamdiu Auditores se justitise praesidio corriguntur, ac saepe gratiae tri-
quentur. liiiliiitur.

183 Cavcant insuper Scriptores praadicti, ne lit- 180 Eapropter disponimus hoc edicto, quod Sint lii

teras vcl alias scripturas ad eorum officium perti- in nostra curia sint duo Milites, et unus Doctor quatuor,
aut per secre-
tartos . nentes, alicui comiuittant scribendas, nisi Secreta- Decretorum et.alter Regum, qui Auditores deheant
riis nostris dumtaxat, et eo solum casu quo ipsis nuncupari eisque tradantur omnes supplicationes,
:

Scriptores ad scribendum praedicta sufficere non va- quse nostro Regio Culmini dirigentur. Ipsi namque
lercnt. Caveant etiam ne scripturae, quas ipsi f;i- omnes conjuncti, aut ex iis aliijui tres vel duo, vi-
cient, per alins possint inspici s.:u videri : nec trans- deliret Miles et alter Doctor, habeant expedire sup- ijui sttpplica-
Itotie» exci-
scripium litterae alicujus Bumendum a registris vel plicationes, ut subjecta eloquia ptofitentur. Nam pi-mt et
aliis scripturis Cancellarise, nisi <le consensu Can- quascumque supplicationes, per justitias exercitium expedtant,
cellarii vel Vice canceliarii, alicui personse facere dirimendas, remittant illis, qui hahent ex suis ofti- E
vel tradei e modo.
audeant ullo ciis cognoscere de eisdem ; vel remittant illis. quos
Isi Mandamus insuper, quod praadicti Scriptores nt delegatos voluerint cognoscere de eisdem. Pos-
jurrnfque jurameiitiiin prsestent et, faciant Cancellario nostro, sint autero, quandocumque eis videbitur optimum,
Canccttarlo si tunc praisens fuerit cuui ad officium ftierint as- in remittendo vel committendo, adjicere quod sum-
sumpti ; seu eo absente Vice-cancellario, quod in marie, simpliciter, et de plano, sine strepitu judieii
eorum officio liene et lideliterse habebunt; nihilque et figura, aut quod lite cessante, aut quod lite et
pro litteris seu scriuturis aliis, quas ex officio scri- seriptis cessantibus, procedatur : per unum vero ex
bere tenebuntur a t:
<
nt i 1 nis </ recipient nisi quantnm Scriptoribus Cancellariae, in exterioribus partibus
et prout per Nosfuerit ordinatum: quodque nullinu dicturum suppiicationum, scribi faciant iila 41133 re-
ret iis ad
(idem et se- faviirem iiiordmutum alicui dabunt, super iis quaa mittendo vel committendo fuerint ordinata, nec non qnos sprctat
creturn.
ad eorum spectant officinm; nullamque fraudem in eorumdem nomina Auditorum pnst quae pnefatas cinnmitlaiit ;

eorum scripturis facient seu npponent neminique ; supplicationes claudi, ac Sigillo Auditorum officii
q:\ quce de secretis nnsiris ratione eorum offieii eos faciant communiri.
scire contigerit, revelabunt, sed ea secreta tenebunt; 187 Super has quidem supplicattones, clausas ut
et si forsau in nostro Consilio, causa scribendi vel prsemittitur,quae committentur aliquibus, qui ut ac Suoplican-
tilnis reddi
nlias eos interesse contigerit, quse ibi audient et deleguti habebunt cognoscere, scrihi faciant per
fuaant :
percipient penes se secreta tenehunt, nemini reve- hunc modum, Cancellariae. Deinde supplicantibus
lantes. et quod per eos nihilactum est nec agetur, eas tradiper dictuin Scriptorem faciant : quas inde
quo praesens jurainentiim miuus valeat observari. supplicantes aliis Scriptnribus, in nnstra Cancellaria
constitutisdeferant, ut litteras nostrae commissionis
ANNOTATA D. P. Regiae cousequantur. Super illasautem supplicatio-
nes clausas ut praedicitur, qiiae remittentur iis exi-
a Viile Partis 7 Rubricam !i el seqq. usquead 10. stentibus in quo Nos tunc erimus, vel in
loco, in
b H&cspalia sic txpresse vacua relinquebantur, in aliis locic non disiantihus ultra duas leucas et di-
originaii, pro nominibus scribendis ni res feret : qux midiara, qui debebunt ex suis officiis cognoscere
;
vero superius occurrml, abnque punctis, solius clarita- nomina eorum scribere jubeant, et postea suppli-
tis tansn ego iiuliLii.
cantibus eas tradere non oroittant quas inde sup- :

c Continuare, pro jugiter assistere, necdum alibi plicantes ferant antedictis. quorum viderint nomina
legi. suprascripta. Super ceteras vero supplicitiunes,
d Gentes vulgari piurium Unguarvm uliotismo po-
clansas ut anteponitur, qua; remittentur quibusdara
nnnlurpro quibusvis personis. existentihus in locis, distantihus a loco in quo tunc hi ctauias
trodnnt
Nos erimus, ultra duas leucas et dimidiam, qui de-
slatulis
/)< Direcloribus conscientiie lieijiw.
bJ. iv. hebant ex suis officiis engnoscere, hoc verhum, coniTnissarlis,
Cancellariaj, scrihere mandeut ; deinde supplicanti-
'.Juoniam, divina praeordinanle clementia, solium bus eas tradere fac.iant lndilate
quas inde suppli- ;

Regisa Majestatis consoendimus dignum est ut cu- ;

rantes dictis aliisNotariis sive Scnptoribus nostrso
jus preecelliinus munere, illi omnino pareamus
in Cancellariaj deferant, litteras nostra; remissionis
opere; prospera peragentes, et omnia quae justai
Regiae ohtinentes.
conscientiae adversantur secundum divina dogmata 188 Reliquas autem supplicationes Nobis unus- ijitasrlnm
evitantes.
quisque deferat Auditornm : sicque unus posc alium, immedia'e
U Prmtat
Quare Directores nostra? conscientiae Regiae
18;i
Slnt I juxta sedendi in Consilio ordinem contingentein,
pix.ftitent
vel DOCfOfW, esse disponimus, Episcopos et ceteros Prahitos Itegi :
teneatur referre unam dumtaxat ex supplicationibus
atque Tueologiee Magistros, nec non Decretorum
qu.is habebit et per Nos disposita
;
in exterioribus
Doctores ac viros religiosos, nostros Consiliarios partibus earum suplicationum scribi ; ac hfec, Per
existentes, et qui aliud offlcium in nostro Consilio Regem subscribendo, per aliquem ex nostris Secre-
mininie habeant qui scientes vere, aut ab aliis tanis vel
.
alinm adjici faciemus : post quod illas
tt liberc audientes, aliqna nosquoquo inodo facere tnm nomen
vel fecisse supplicationes claudi et sigillo Auditorum officii ejus ponant
orguant qua;cumque, quaa secuudura divinas regulas jusfae
quje noturint
sanciraus communiri. Super eas vero clausas per ad quem
conscieutiae aliquatenus adversari opinentur;
Nobis unum ex Notariis Canceliariae, ut superius est di- ts rcmdtit ;

ctum
 LEGES PALATIN.E
XXXIX
A ctum, hoc verbum Cancellnriae
vel, si
; Canoellnria secuta. Adjicimus pralibatis, quod quando
rem.ttere non oportet contin-
, nomina illorum quibns get. absentibus Cancellario
remittitur et Vice-cancellario, In
seribantur atque
supplicantibus tra-
,
nosiris consiliis expediri aliqua,
dantur quas iisdem dequibus oretenus
: Bupplieantes aliis Scripto- aliquibus debeat responderi ; boc facere
nbus nostras Cancellariai deferant, habeat
ut per Nos di- Auditor M lcs, quipriuaquam alter
spositananciscantur; Miles provectus
quibus dirigunturvel aliis fnerit ad OIBcium Auditoris quo absente hoc de-
delerant, ut expeditionem :

secnndum per Nos ordi- beat facere alter Miles, nisi hoc jusseriraus
guas 91 scri- nata breviter consequantur. ali-
quando per alterun: nustrum Consiliarium
ptorcs
189 Verumtumen adim-
si Scriptor vel Scriptores
immrdiate dicta pleri.
veliiU tradere
Cancellariae, cum
scripserint expeditiones dictarum
supplicationum, juxta voluntatera dictorum
194 V autem Bubjectorum
nostrorum commoda
/ inerante
Audi- negligere videamur decernimus observari, quod auttm Itrge
;
torum, litterasquae inde eonficiendae el
fuerint, intus quandocumque ad civitatem, autcastrum vel villam aticubl sub-
vel extra Cancellariam scribere,
non erit opus aut dictas suppli- terrarutn nostrarum itinerando vel alias Mstetite,
ipsas cluutii. cationes expeditas ad dictam Cancellariam contigerit
deferre nosvenire; et ibi diebus quibusdam, vel die quo-
voluerint, easdem eo tunc claudiet sigillari
oportere ilam aut diei parte aliquandu remanere
non videbimus. Nam praefalam hujus d ; ix Au-
clausu- eonrocntls
li ditoribus, Miles et alius Doctor, aliqnos
ram dictarum supplicationum, cum sigillo officii probns tirimorlbus
di- homines, ibi domicilia haoenles, et Consules seu tocl
ctorum Auditorum, proevitandis expensis
eas offe- Juratos siqui ibi sunt.debeant convocare, annecten-
rentium (quos, pro deferendis ubi erant
leferendas tes etiam Reotorem Majoria ecclesiae eiusdem loci
per certas persnnas, indebil
indebita expensa oportebat, i forte utile fuerint opinati : eisque dicere non omit-
ut intelleximus facere) dumtaxat duximus
adhiben- t;int. quod cogitent, si aliqua sinl illi loco utilia vel
dam. nociva, et si augmentum in ecclesia vel loco fieri
Habeanl 190 Disponimusetiam duo esse Au-
sigilla officii valeat quoquo modo. Nam illa queo per Auditorum
Audttores ditorum, quae dicti duo Milites Auditores teneant officium poterunl expediri, facient adimpleri alia ;
sicllla 2
et custodiant diligenter unusque illonmi
:
sigillare vero, quas provisionem exignnt Regiae Majestatis,
debeat supplicationes, ut praedictorum series atte- reservaliunt Nobis, oupientibus peragere quascum-
E
p.ri>lrtrenl
statur. Plaue unusMiles et nuus Doctor saltem
et 2 « iis
ja- que fuerint aliquatenus optima. Nihilominus ordi Stiffl ientiam
cere teneantur iu civitate, vel villa, vel castro, ubi nantes, quod omnes praefati Auditores, et eorum jiuticum,
Begem conil-
tentur, nocte aliqna Nos contigerit jacere si vero ibi ja- .
quilibet, ac Offlciules nostri terrae in qua prfflsen-
cere non valeant, propter loci parvitatem aut ino- teserimus potisMino jurisdictionein exercciil.es, sint
piam impediti tunc in lnco infra distantiam unius
; aufficientia prsemuniti, se scire intromittant diligen-
l< aa positojacere habeant quoquo modo. ter: et si aliquein ex illis minus sufficientem invo-
191 Ceterum Nobisexistentilius in aliquo loco iu rint, Nos illico et donec de sufficienti provideriraus
quojurisdictionalispolestatise.xercitiuin babeamus ; solicitare omittant nullo modo.
vtsitent et duo ex Auditoribus memoratis, una die eujuslibet 193 Insuper omnia quae ad officium nnstri Lo-
audiant car- septimanae, ad carcerem nostra; curias accedere sint cum-tenentis in nostra epectant absentia, ipsi Au-
ceratos,
astricti et ibi, prasentibus Judiciliiis, et aliis eidem
;
ditores aut tres vel du rum, dummodo iinus sit
Curiai praesidenlibus, ac Procuratoribus fiscalibus Miles et alier Doctor, possint peragerecum efiectu.
etCarceris custodibus, vide.uit. incarceratos, eorum Volnmiis, lnqiiam, quod prtefati Auditores Cierici aalstant
querimonias cum patientia audientes et si defectus ; et quiiibet eorum, quotieus nostri Majores-domus Majori-domus
videant aliquorum, corripiant prout decet, omniaad vel altereorum assessore Clerico indigebunt aut in-
statum propitium reducentes ipsique scientes ; digebit, exercendo jurisdictionem per Nos eis attri-
quantum usque ad illam diem processum fuerit in butain, eis vel ei aber ipsorum, quem dicti Majores-
causa mcarceratorum diffugia judicialia nitantur domus assumerevoluerint, tamquaranssessorobedire
penitus evitare ut eosdeui incarceratos, convictos et assistere, in absentia tamen Vice-cai
;
Ilarii vel
velox pgena subducat aut liberandos carceralis
; , ipso impedito, et non aliter, teneatur. Verum omnes
custodia longa nnn deprimat perperam et injuste. Aiiditores Nubis perjuramentum promittere tenean-
192 Ohservabunt etiam Auditnres, quod sicut tur, quod bene et tideliter eoruin officium exerce-
prope iios existentes iu locis, in quibus nonnulli sup- bunt. Et cum juxta Regiara nostram ordinationem rt jurent ftegi
„ plicationes suas deferentes accessum ad Nos habere de Consiliariis, prsedicti Auditores Consiliari stri ui Contitiam

absentis potuerint quandocumque ; ut sic ipsi Auditores sint censeantur voliinius quod aliud juramentum, fien- F
;

Cancellarii et parati a prafatis supplicationes recipere eorumdem. diim per nostros Cniisiliarius m dicta ordinatione
Vice-cuncciiu-
rti tortttn
y uin moj
q uan j continget, absentibus Cancellario insertuin, iidein Auditures nubis facerc sint astri-
., .
.

m
.

suyplcutil.
et vice canceliano, nostns consiliis supplicntio- cti.

nes aliquasexpediri; unusDoctor Auditorum tenea-

tur dictare, per quse verba in exterioribus partibus Ik Promotoribus vj. vi.
earumdem supplicationum scribantur llla, quae ex-
pedienda fuerint ordinata. i^icut laedente negligentia negotia perimuntur, sic
193 Sane cum in nostris Consiliis debeant Con- assistente diligentianegotia finem prosperum sor-
siliarii nostri, in iis qute habent consulendo dicere, tiuntur Ideo officium Promotorum, quorum dili-
idoneum ordinem observare disponimus liac con- ; gentia plurimum negotia diriguntur, surame decer-
curentque tt!

in sententia sultissima sanctione, quod quotienscumque in no- niiiius expedire.

dicenda ordu stris consiliis, absentibus Cancellario et Vicecan- 196 Eapropter iiiiiun Militem. et unum sufficien-
tenentttr
cellario discutientur quaedam, super quibus iiiium- ter in Jure civili peritiim, qui in crirainalibus ira-

quemqueex Consiliariis Clericis tuntum, vel unum- miscere se non rsnuat, esse volumus Promotores,
quemque ex Consiliariis quibuscumqiie dioeresuura exqualitate exercemii offieii nomen congriium assu-
cunsilimn oportebit. Auditor Miles, qui priusquam mentes. Negotia quidem prsefati Promotores in no-
alter Miles, Auditorum consortio fuerit aggiegaius ; stris Consiliis promoveant earum personarum, quaa
ad cnusas
quo absente alter Miles injungatprius ceterisquam in terris nostris, excepta illa in qua Nus pnesentes
promovendas.
majuribus quod dicant quod sciverint consulendo ;
fuerimus, habere domicilia concern.intur, diligen-
quia melius est ut ccteroruin dicta corrigantur per tiam adhibendo ut cxpediantur, et ad effeetus ido-
majorum dicta postea subsecuta quain si majorum neos perducantur.
dicla corrigerentur per ceterorum dicta postea sub- 197 Praeterea attcndentes decere Regale solium.
 ,L J.ACOBI II REGIS MAJORIC.
A injustitia: cultn- ab Altiora destinatum, ut vigilet fessoraosternobis prastetjuramentumethomagium,
H jwttUlaM cirea coercitionera excessuura Officialinm euorura, quod oraue damnum quoil sciret evenire persona?
toll Uandam, ex offensis nos:ra, pro posse vitubit, quodque illud Nobis qua
neterrajurave fldeliura illius, jusliliai

valeant periclitari ideo ordinamns quod dicti Pre-

;
nec faetum vel verbuoi vel
citius poterit revelabit,

motores Nos annis singulis, opportune, ut Refor- etiam consensum praebebit in aliquo ex quu Nobis
matores ad terras nostras a qoibus absentes fueri- pussit qnalevis incomraodum evenire et quod non :

rous, mittantur, solicitara curent cum effectu, donec fecit vel faciet aliquid, quo minus pradicta servare
effectualiter tuerint destinati, aut ex causa firma- possit.
verimus illud quoad tuno fieri minime oporlere.
Volnmus, inquam, qnod cum de certo sciunt, in De Saccrdotibtts ad Capcltam depuiaiis. ii.\ui.
terris nostris, a quibus abfentes fuerimus, aliquera
Of/1c'ales Olficialem n juii-diriioiiem potissnne exer
i->ti'inu, tjuxta doctrinam sacrorum Canonum, tales ad di-

IntTtffli •tnttt
cenlem fore iiiinus sufflcientero. Nos illieu et vini cultus ministeriura debent eligi Sacerdotes,
drfertndi t,
qui digne valeant divina sacramenta tractare.
donec di! sufficisnt] providerimus, solicitent inces-
Dno sint od
santes, pro quibuslitteras procurare yoluraus, quoJ 20:2 Quapropter in capella nostra usuali et quo-
Missns ct
talis casus evenit per eosdein : et in lns omneui tidiana, duos honestos et bonos principales esse vo- oirnio,
quam poterunt adhiuebuut diligentiam atque lumus Sacerdotes, qui et cum aliis Sacerdotibus
curam. Eleemasynariis per alternas septimanas Missas et
1!)8 Deinde ordinamus quod prafatns jurisperi- alia divina Officia, Iloras videlicet Canonicas can-

tus Promotor, offlcium Advocati (isci in curia no- tando, celebrent quotidie coram Nobis, et mensam
stioruiu Majorum-domus, quotiens opportunum nostram prasentibus Nobis, antequam comedamus,
jupandum
fuerit, exercere fideliter in omnibus teneatur, et benedicant, etpi-st comestionem etiam gratias Deo
noslriiui 1'i'orur.itorem lisri in nostra curia dirigat agere non omittant. Sic quod alter, qui in celebran-
iii agendis. Plane prafati Promotoresperjuramen- doseptiminam suam finiverit, inscquenti septimana i' que hebila -

tiiui N ibis promittere reneantur, quod eorum olii- habeat, lecto Evangeho, Nobis textum Evangelio- nuiilallm

cium exercebunt bene et fideliter, ac etiam diligen liun ad deosculandum, ac insuper Pacis osculum
ter : neo non Nobis juramentum faciant, qu,od portare, ni>i sit prasens aliquis Pralatus, vel alia
noslri Consilinrii Nobis facere sunt astricti, juxfa ecclesiastica persona honorabilis, vel nisi Evange-
formam in ordinatione nostrn deConsilianisexpres- liuir. per Diaconem solenniter indutum fueritdccan-
et slnt )'tv>i-
satam, cura juxta tenorem prsfntee ' Irdinationis tatum : ipsum Diaconem, vel per
quia tunc per
mcnto
obsti ietl. prafati Promotores in nostros Consiliarios admit- alterum expradictis qui lionoratiorfuerit, debebunt
tanlur. Noliis Turilulum in
pramissahujusmodi ministrari ;

iMissa, dielius quibus incensatio debet Nobis dari,

Dc Coufessove. n!. vn. ferre; etiam Nobis bacinum, quando ad Oldationem

accedemus, tenere non omiltat, quotiens Diaconus
N. on minus pro animarum Ianguore, quam corpo- non fuerit in Missa indutus.
rum, penitus debet remediator; exquiri ; a quo vi- 203 Ille vero qni primus in officio assumptus est,
qut Reqnii
delicet oppressus morbidus oongruentem exposcat
ei) et, eo a'isente, alius die qualibet nos interrogare lnriiaiilem
suo lapsui medicinam quinimo ubi majus imminot
: debeat de loco et hora quibus eam yoluerimus cele- venire
periculum, ilii semper cautius est agendum, brari.Saue si ex oldivione vel aliq.uali negligentia moneant ;

II)!) Providendum igitnr Nobis est permaximede tardaremus nimis vel omittereinusforte ministenum
Ail hnc muntis
idoneo animai nustra medico, confid«mtes, quuiliiini divinum audiie; dcliebunt isti Nobis ad meraoriam
ti H oe Ipso
leclus. Nobis fuerit de spi.rituali salute proyisum, ad cor- redurere. Et si forte taleni infirmilatsm pateremur,
pnrolis medicinss remedium salubrius disp»neinur. quod non possetcum decentia dici sulenniter coram
Eipropt-r ad nostras Confessiones audiendas unum Nobis, eo casu caveant non omittere huc, quin sal-
prudentem in dorao nostra deputari volumus Sacer- tem coram janua camera; nostra dicant omnia so-
dutem, religiosum vel secularem, quem potius ad lenniter, ac si plena frueremur corporissanitate, ut
hoc gendnm duxerimus, qui in Theologiavqliure saltem laus divina minime omittatur. Prreterea,
Canonico convenienter instructus existat, moribus- qiiando nos ilinerare continget, ille ex ipsis qui an- F
quesinceris polleut; et vitie redoleat honestate, Hic tiquiorin officio fuent, vel, eo absente, alius, debe- imo et abiente
siqnidem semper debebil [adesse] cumdivina coram bit nos sero pracedenti iuterrogare, ubi in crasti- en snrra
Nobis ofBcia celebrantur, ac insuper cum Nos Horas num Missam audire volemus; et illic pnecedere pragant.
adsll lin In
dicemns, dehebit eas Nobiscum direre et cum fe- : ipse, vl-I mandareuni velpluribus quod pracedaht;
iliiln s stiiin Bolenne fuerit, quo quisque Catholicus andire sic quod cum Nos ad locum venerimus, omnia sint
Of/lchs
Missam adstringitur ex pracepto, debebit Missas prout congruit, praparata. Providcat insnper quod
oflicium legere coram Nobis. semper Nobis itinerantibus, unus de pueris qui nu-
200 Praterea ipsumConfessorcm nostrum astrin- triuntur de eleemosyna, de mane antequam Missani Cnvs In illne-
re. pr.rcedat
gi vuliiiniis, ut Nos solicilrt ad opera pietatis, et ad audiverimns, cum uno saumario Nobiscum vadat, ft pai et
ea qua- dcvntionein introducunt ; ut quod
si videt cum ornamentis et libris etaliis necessanis; taliter aihnhi hi
sttmuttt uil
oroitteremus aliqua, e\ iis prsssertim qua; consue- quod si adlocum, ubi deserodisposuerimus Missam crastintttn;
o)>i i-ii pletattl,
vimus facere, forsitan ex oblivione vel alias; deliet audire, commode accedere non possemus, vel ahas
Nobis b"c ad memoriam reducere, et interdum Nos pn positiim mutaremus iu quocumque locoMissam
:

increpare secrete; specialiter >i iquod absit) yiderit andire valeremns.

Noa ahqiiiil facere vel dicere, quod in<Dei offensam
20i Porro quando instabit dies splennis, quo
posset cadere quovis modo. Ipsum quoqne Conles- Vespcras et Matutinas audiresolenniter debebimus,
sorem no.strura iu nostra domo jai-ere voluraus, si cum paramentis alteris, Secundum Ordinationem n
defectus
corripiut.
est bono modo possibile ; vel saltem
qnanto magis quam fecimus supcr hoc; tunc antiquior, ut estdi- Sflrnrntorbus
poteril de propinquo, ut si aliquo casu occarrente ctum, vel ipso absente vel impedito ille qui ultimo festls
ipsu iiidigereinus; subito possiiiius eum prope Nos inotidfit
ad officium evocatus fuerit, congruo tempore debebit
rcpcnre. Nobis pradicere, ut Nos ad audiendum delnte pro-
201 Porto quia ex eventu prseteritorum provi- peremus. Et si forte instet dies celebrioris festivita-
dendum est, ad futura juxta illud Felix quein fa- : tis, debebunt Nos interrogare, si, vel per quos Pra
ttitem jurtt,
ciuntaliena pericula cautum; ordinamus quod Coii- latos, vel aliam personam, volemus pradicari ante

Nos
 LEOES TALATIN.E.
Nos verbum Tiei et Officium tieri. Voluntatera no- nare. Postremo autem volumus ipsos Nobis sacra-
de Prxlato stram insuper scire ne nmittant, de quibus
otficianfe, personis mentum h.magium prastare, quod per factum
et
Annivemrinraaiinuntimnerieritnostm.levniiuniv; vel consilium eornm damnum personss nostraa non
ut ea tempoiihus quibus erunt, nobis ad
memoriam veniet, maxnne per illa qnai ip«i tractamus et quod :

reducant, et Prtelatnni, per queto

Offlhiuin rellemus nihil per eos est factum neque fiet, quominus ista
fieri, a Nobis a.ldiscant. Et
generalitcr pertiuebit juramentum et homagium possint observare.
ad eoscuram habere de ecclesfastico Officio,
etomjji. a Vide r.irtis 7 Rnbr, 12 pro singulis festis in
eo quod pertinetad Capellam; et defectum
et Capellam,
omncm particttlari el in ijeneie.
corrigere,si aliquem perspexerint ibi
esse. Debe-
reqat :
bunt cquidem Sacerdotes ipsi indomo
nostrajacere, De Scholari Capellai, n), ix.
si fieri potest commode, ahas quantum poterunt
magis prope.
IJignum ct. Den gratum esse perpendimus, si ea
208 Insupcr quoque, quando sacrasanctam Daini- quae divinocultuisuntdestinata prudenteretlioncste
Uos'iam
n.ci Corporis Communionemsumere Nos continget, tractentur, ac diligcnti custodia oonserventur, quod-
tunc alter ex eis debebit ante eligere et parare ho- que vcl negligontia
Rtgl cnnse- vel eiTore defectus aliquis non
crandam stiam cnnsecran.lam sic quod electa ad hoc per
;
8ppAre»t|iaeTsd>ra
probet. illum una hostia ex pluribus absque fran.le, de una
209 I't igitur Capelbe nostraj super iis coiistan-
aha i!li consimili hostia pro Coinmuni.uie ejeita tins provisum, st.ituimus et ordinamus,
sit quod Varamenla
frangatur, et deinde de illa per illum fiat gustus et
; uinis Solmlaris m Capella nostra insiituatnr, oujiis a Capellanls,
Scholari quiimsua custodia hostius tenet, gustum incumbnt offici.. recip.Te a Capellanis dictte Capolhe
idi-m lierifaeiat; et consimiliter de quo post vino, oriiainenlunil Capellam perlinentia, et ea ilebeat in
Communionem debebimusos lavare. Quaiuluque ete- altari ivpmiriv, ut eis uti liceat, sicut in allera no-
niin, satagente satore malorum, repertum estquos- stra Ordinatione estexprcssiiin .piain qui.lem ordi-
P,
daiu maleficos, etiam iu hujiismodi salutifero Sacra- nationem sccnm scriptain teneat, ot eam observet
mento abominandas insidias machinari. diligenter. Deheblt etiam dictus Scholaris reoipere
206 Aniplius eliam absente vel occupato Cnnfes- ah Apotliecario luminaria, ad usum nostras Capellio
riccs suppleat sore nostru, Sacerdos Capellae, qui et quando sep- necessaria, secun.lum formam super dieta luininarin lumlnarla
Confessartt timanam ultiino fecerit, debebit Nol.isciirn Horas sumat ab
ordinatain. At etiam cum Nos pro aniina alicujus
Apothecarlo :

dicere, et Officium Mi^sie diebus festivis legere defuncticelehi :ni vell inus, hoc ipsi Apothecario nou
corara Nobis. Etiam debebit custodire, per se vel tanlet revelare, ut super tortitiisdebite provideatur.
per Scholarem Capellaj, et etiam quando Missamau- Ad curam etiam ejus pertineat, quod post Caprlla-
diemus ministrare Nobis libros, quibus solitisumus nosad Capollam depulatos, intromitlere se drhrat,
uti in Missis et in aliis Horis divinis. Dcinde vero ut non sit defcxtus in Capella de iis qu;e necessa,ria
ordinamus pertincre ad curam illius ex Sacerdoti- sunt Capdlas. Nec non quod ipse iu perso.ia propria
bus, qui antiquiori temporeadservitiumCapellaenos- facere debeat illa, quoe honeste non convenit facere
trse fueritevocatus paramenta et ornamentaCapelloe Capellanos.
paramenta nostrae quEecumque et qualiacumque sintcustodire ; 210 Volumus etiam, quod dictus Scholaris post
custodiat juvetur
quae quidem, facto de omnibus inventario, teneat. Cancellariuinsubsit 6.tiObodiatQapellfi3Sacerdptibus ;

Scholari
Sed et alter Sacerdos qui ultimo assumptus fuerit, ct si necesse fuerit, aut suo officio commode vacare Uecmosijnx,
habeat illius inventarii copiam, ut et ipse illa servet non poterit, possit couimittere vices suas Scholari
et custodiat,quando primusabsens fuerit vel alias cleemosynas deputato, hoc excepto, quo.l sincvolun-
impeditus. autem ornamcnta, quse depu tata sunt
Illa tate dictorum Sacerdotum, non possit committere
ad quotidianum usum, poterunt Scholaribus Capellae dicto Scholari vel alii parainenta et alia, de quibus
et tnutet custodienda committere cura inventario. Caveant communiter et quasi quotidiane uti habent, quiesub
ut opus ertt, autem quod in scriptis anibo habeant et inviolabili- cum
inventario et cu- ac libros cu-
Sacerdotibus pricdictis tenet
ter observent Ordinationem super paramentis et stodit. Teneatur etiam dictus Scbolaris juvare prie- stodiat.
aliis ornamentis Capella, ponendis et mutandis, se- dictos Capellanos, aJOfficiuracelebrandum etHoras
cundnm varietatcra dierumsolemnium et festorum. dicendum, quotiens p- terit, et ob hoc non sit in suo
207 Nec non ordinamus, quod Sacerdos ille qui olfioio impeditus. Libros etiam, ad officium capelhe
septimanam venturam facere debebit, quando Dia- necessarios per ipsum teneri et custodiri voliimus :

conus et Subdiaconus induti in Missa non erunt unde curam solertcm gcrat, quod cum nos itinera-

(quia tunc, per illum qui in Diaconum indutus fuerit, bimus, tam ipse quam Scholaris eleemosyna) libros
ac sarcienda volunius fieri) hostias, vinum, aquam, ettotumser- ad Horas dicendas necessarios in promptii deferant
curet,
vitium sacramento Eucharistiae necessarium faciat sicquod ubiruiuque Nobis magis placcat, Horasau-
diligenter. Consequenter etiam ille Sacerdos qui dire valeamus.
ornamenta custodict, provideat circa reparationes 211 Ipseetiamad DominiciCorporiselevationem, sub Missa lu-
eorum cum opus fuerit vel faciendo etiam aliqua
; una cum Scliolari eleemosynae, tortitia tenere non men

de novo fieri, juxta ordinationem quam fecimuscir- oniittat et diebus quibus multa tnrtitia teneri con-
:

ca ista recipianfque pecuniam ad hnc faciendum

: venit, ad ea tenenda habcat et procuret tam pueros
a Thesaurario nostro. Sed et tam de pecunia illa, eleemosyna: quam alios. Thuribulum cum thure et

quam et de omuibus ornamentis quae sub inventario carbunibus acccnsis, tam Diacono quam illi qui nobis
illud erit impensurus, ctiam volumus per ipsum
custodiunt, curent Magistro-rationali nostro annis rai-

singulis, vel citius si requisiti per eum fuerint, fi- nistrari. Volumusque quod officium Scholaris elee-

delem reddere rationem. mosynaB in illius absentia faciat in omnibus dili- etlhus mini-

208 Novissime vero ordinamus eos subesse Can- genter. Jubeinus etiara, quod ex eo quod dictus Hlstret.

pr.rsitqne
cellario et eidem ubedire debere. Scholaris autem Scholaris multa tenere et tractare habet quibus nos
Sc/iotaritus
Capellae
capell.v Capellae nec non Scholaris eleemosynae et omnes utimur, veluti libros qui per Capellanos
committuntur et aliquotiens et similia, prastet
qui in capella versantur, ipsis Sacerdotibus obedire
debebunt, quoad servitium quod facere habent in Cancellario juramentum cum homagio, secundum
capella. Quem Scholarem Capellae prffidicti Sacerdo- formam, injuramento quodpraestantdictiCapellani,
tes vel alter eoruin, si inobedientem aut negligen- expressatam.
tem amissioncm suae
in dicto servitio invenerint, a.l
quitationis decem diebus vel infra valeant condem-
VI Dc
Junii T. IV
 JACOEI II REGIS MAJORIC.
in Benedictione mensae, et in Gratiis in fine mensae
/i, Eleemosynariit, vf. x peragendis Sacerdotes Capellae, eos
interesse, ut
volumus et mandamus. Ille autem qui ultimo fece-
^ommissn Nobis a Deo de temporalibus rebus di- rit septimanam, debebit textum Evangelii et Pacis

Bpensandi auctorilas satagit et exposcit, ut de
quanttim Nobis conveniens
bus eleeraosynarum sufficientiam largiumur.
212 A'l quarum distributionem Biquidem duos
Sint hl Sacer-
ilotcs duo, bonos et proboa deputari volumus Sacerdotes, qui
Elei synarii Duncupentur ; quorura cura esse de-
bebit, fragmenta mensarum curite nostras facere ne
illis, osculum Nobis in Missa portare, nisi prapsens fuert
fuerit, personis egenti- aliqua persona insignis, vel nisi fuerit Diaconus so- faciant offi -
lenniter indutus ad Missam, tunc enim illud per cium (Japella
illos fieri ordinamus. Incensum etiam Nobis diebus
ordinatis, et bacinum pro nostra oblatione in eo
recipienda, quotiens in ipsa Diaconus solenniter non
fuerit indutus. Ille vero qui septimanam venturain

pereant, honeste recolligi, ac demum distribui per facere debebit quando Diaconus et Subdiaconus in
Scholarem vel Servitores eleemosynte, sicut ftterit Missa induti non erunt, hostias, vinum, aquam, et
tjui ftclant oppiirtunum. Deliebiiut eqnidem solicitare Majores- totum servitium, Sacrameuto Eucharistia? necessa-
colltgl rell- rium, faciat diligenter.
domus, ut quSB mensis supposita fuerintnd eleetno-
qulas mcnsx ;

syuam debite facianl i ustodiri, ne per aliquos leca- 2IG At vero si Confessor noster praesens non et suppleant
torea a forsitan vel gulosos aliquid de illis juri fuerit, ille qui et quando penultirao septimanam ad rices Bonfcs-

eleemosynae subtrahatur. Unus autem eorum, cum Missani fecerit, debebit Horas nobiscum dicere, et sarii.

Nos coraedemus, ante mensam nostram staredebe- diebus festivis, illis scilicet quibus quisque fidelis

bit ; et ii iMiu
argenteam, in qua fragmenta ali-
6 Missatn tenetur audire, Officium Missae in oratorio
quando deponuntur ponat et ipsam navem et ipsas :
nostro legere curam Nobis. Item, quia propter exer-
mappas de mensa levare tmn omittat. Videlicet in cendum eorum officium multotiens habent Nobis
diebus solennibus, quando Majores officiorum ser- assistere volumus qttod Nobis praestent juraraen-
;
B tum et homagium, quod damnum personaa nostrae
c I illrblts luu
vient, ea quae de mensa nostra levabuntur nisi
Itm llnl, cns aliterdeipsisordinarevellemus, absqueinterceptione pro viribus evitabunt et qnod per aliquid quod
;

Ij.xnttl l.ill-
recipiant, et per Scholarem eleemosyna; totum ad eorura concernat officium, periculutn Ntbis non ve-
ptilllt
eleemosynam faciant deportari. niet; et si aliunde procurari sciverint Nobisreve-
213 Sane Eleemosynarius antiquior in officio labunt et quod nihil fecerunt nec facient quo mi-
:

debebit pecuniam, et omnia alia que secundum or- nus hrecservari possint.
allrr tillit u\
dinationem nostram ad eleemosynam c suut depu-
i ii it. tuppleat;
tata, recipere, acin usus pios amore Dei distribuere, ANNOTATA D. P.
uln magis fuerit coi gruum super quo ejus conscien- ;

tiamoneramus. Alter veroSacerdos eleemosynarius, a Leecator Belgis L°cker a Lecken, lingere ligu-
omnia recepta et distributa per alium, in scriptis rirc, passim srtirrum uotat, vide mtdta apud Cangittm.

ponat, et iu alterius primi absentia oflicium ejus b Glabcr Rodulphus lib. 3 cup. 2 apttd eumdem
exerceat. In prsssentia vero illum juvet in faciendo naves aureas nomitiitt, scutcllas sct'icct lomjns et pro-
ea qusB ad oflicium eorum pertinebunt.Uterque etiam fiindas iu forma «avis, Alveolos vocare possemus; aul
corura ordinatiouem nustrara quam feciraus de si grandior est, Alveum.
rebus deputatis ad eleemosynam, m scriptis ha- c Vide Partis 7 Rubricam ttlt. de Eleemosyna per
jurrnt nliltfre beant, ut eamdem mclius teneant et observent, Eleemosynarios distribuenda.
jn ili IJ ac llla-
et Nns si opus fuerit ad servandum solicitent
nitt /miijir-
rum :
ei inducant, Prseterea cum ex more nostro pedcs De Scholari clcemooijnw u. xi.
vel iiianus pauperum lavabimus, vel actus Mimles
faciemus; El mosynarii debent Nobis stare, ut in Oumme laudabile atque bonum, nec non caritati Vt eleemosijna
lavando pedea, post Camerlengos ; in lavatione vero consonumjudicamns, ut de iis quae in mensa nostra decentius ftat
manuura posl Majores-domus , isti quidem ea quaa pro refectione, tam Nobis quam aliis in eadein se-
necessaria fuerint subministrent ; deniqueillis pau- dentibus, appounntur, partem optimis nostris Xiis
peribus [serviant tam pro refectione quam [ad] a Christi pauperibus, imo ipsi a quo oninia recipi-
alia, per nos, m Ordinatione quam fecimus super mus, tribuamus, ut illius sacrae Scripturte exor-
hoc ordinata. tamen servitiis exhibendis,
In liis
dium non laedamus, qua? ita valentibus admonet
antiquior in officio semper noviori potior habeatur.
praeparare ut miniiue prajparare valentibus valeant
21 Volumua etiam quod de iis quae, ad eleemo-
'i
erogare.
synam deputavimus, teneantduos vel plures, si eis 2!7 Igitur ut liberius effectum capiant quse opta-
pr.rslnt pti0l U
videbitur pauperes pueros t lericos bene cantantes, Clericits unus
rx elecmosyna mus, et ne pars Cliristi pauperibus ordinata impie acciptat re-
ni cnlitiits, amore Dei, qui tamen continuent divina Offieiaquae valeat deperire; hac nostra Ordinatione duxiinus collecta
Noa audimus. Ordinamus inauper quod isti Elee- providendum, ut unus Clericus, satis juvenis, agilis
mosynarii prsesint tam Scholari et Servitoribus
et aptus, vita et moribus adornatus, Sacerdotibus
eleemosyno, quam pattperibus pueris Clencis, qui
nostris Eleeraosynariis ac nostra Eleemosynte assis-
de eleemosyna nutriuntur; eosque corrigant, si vi-
tens, et eis post Cancellarium obediens assumatur,
derint in eoruui olticio deficere vel esse quomodo-
qui fragmenta otunia mensa? nostra recipiat, per ab Elicmosij-
libet negligentes; et cos quitationis amissione, si
Eleemosynarios nostros antedictos primus recol- nariis,
vidermt faciendum, decem dierum vel infra valeant
lecta, etmloco ad pradtcta destinatocuretreponere
eondemnare, Ipsi vero Eleemosynarii, Canceilario
festinanter : et ut fragmenta praedicta ne pereant
sint subjecti. Pecuniam autem distnbuendam, se- curam vigilera procuret adhibere et de mensa no-
:

cundum nostram ordinationem in eleemosynis, a stra quas superaverunt, fragmenta recolligere, de

Thesaurarii stro reeipient : sed tameu Magistro- corumque vi-
praedicta eleemosyna cura habita diligenti et navim :
rationali de datia et acoeptia rationem reddere te- cesad jnclt-
argenteam ubi fragmenta colliguntur coram nobis
nebuntur. sam suji/itrat,
ponere ipsam navim ac mappas levare [minime
: et
215 Adbuc autem eos teneri volumus Missas
praetermittant;] diebus tamen quibus Sacerdos Ele-
Nobis celebrore et facere septimanas alternas
altcrnls hcli- emosyuarius illara ponere in mensa tenetur, duin-
cumaliis Sacerdotibus ad capeUam
dvinattts, deputatis, et taxat exceptis.
eos juvare un ad Missam quara ad alia officia di-
i

218 Adjicimus insuper, ut Clericus sive Schola- Clericns Ca-

vina coram Nobis solenniter celebranda
et etiam : ris antedictus ad Subdiaconatus Ordiuem sit promo- pcttx juvct.

tus
 LEGES PALATIN<£.
tus et Clericos Cnpellas nostrte
teneatur in Hons et c Copia
aliis divinia officiis adjuvare,
laitata vulgo phrasi, exemplum rst; Co-
Epistolam regulariter piare, exemplum iutnere, tramcribere : viietur aulem
in Missanostra decantando etdumnon fuerit iu- :

indieari Pariii 7 Rubr. 12, vel potiui porlii Itubr.

dutus pro .psa Epistola teneat
uuum tortitium ,
I, de Paramcntis.
quaudo Corpus Dominicum elevatur.
Volumus
etiaraeum habere custodiam cortinarnm et
aliorum De Servitoribm Eleemos yncc,
paraiuentoruni, qme pro sede sive n. xii.
et oratorium b reeubili nostro
Regis ornrt, oratono, divina audiendo fuerint
b
ordinata. Quam
quidem sedem sive oratorium antediotum,
N.ecessitatis vinculum nos astringit, ut ad ea quffl
una cum per singulos non possent imode adimpleri, totet
i

pueris qui de dicta eleemosyna

nutriuntur, cura cor- tales qui sufficianl admittamus, m&xime ubi de tali
tinis et aliis
paramentis supratactis, ante Misss in- consideratur eventu, qui omissus pietatis officio
troitum studeat
adornare, secundum varietatem aliquam affert lajsionem.
tempcrum, ut per Nos est ordinatum cujus
ordi- :
220 Hac igitur prassenti Ordinatione statuimus,
nationis, in quantum hoc tangit, copiam c in Bcri- ut de cetero tres Servitores idonei et fldeles elee-
ptis habeat, ut eam valeat melius absque Tret slnl tjul
defectu mosynsB eligantar, qui demensis in palatio nostro de mfnJM alia-
observare. Et idem
volumus in Vesperis et
fieri vescentium fragmenta ne pereant in loeo destinato
iiim retUjuAas
solennibus Matutinis, quibus, sccundum aliam colligant.
no- recolligant fldeliteret attente, ei sic reoollecta caute
stram Ordinationem, altare nostrum in
prasdietis non omittanl cnstodire. Prasterea vero ad manda-
Vesperis et Matutinis fuerit adornandum.
Itineran- tum Eleemosynariorum prsadictorum, prout etiam
do vero omnia qtiae circa Oratorium praedictum
su- estalias ordinatum, fragn ta supra dicta Christi
perius modis prsedictis ordinantur, sive
per se sive pauperibus, bonis hujusraodi seculi denudatis cura
per alios pueros antedictos studeat diligenter adim- fldeli studeant erogara
Qui quidem post Cancella-
plere et partem librorum ad Horas dicemlas sive niiiii,
;
Sacerdotibus nostris Eleemosynariis sesubesse
cantandas, simul cum Scholari Capellae deferat, cognoscant. Cum vero contigerit nos itinerare et
quod ubicumque magis placebit, Horas pos-
taliter alibi proflcisci iiniis ipsorum in loco ubi erimus
simus audire. semper adsit,
pro ejus supradicto offlcio attentius
219 Si vero aliquo casu fuerit impeditus, nuo peragendo, ne ob ejus defactum fldeles Christi pau-
minus peragere valeat supradicta, ejus offieium quod peres suo fragili solatio valeant defraudari,
Yices ejits
in palatio nostro faeturus existebat, nec non dicen-
suppteat Scfio-
turts CapeUa:, dam Epistolam Scliolari nostrae Capelloe valeat de-
De Curporibus nj. xm.
legare :vero per ipsum facienda committere
alia
possit uni de pueris eleemosynas suprascriptis, etiam V/nrsortitn inunus quam sit necessariura nemo am-
dicendam Epistolam si aliquis idoneus ad lioc reper- Ad celerem
bigit :
cum eniui Principes ad diversas mundi partes expeditloncm
tus fuerit inter ipsos. Ipsum namque subesse volu- habeant litteras suas dirigere, et quam plurima ue-
inus Sacerdotibus Eleemosynariis. Et quia per prae- gotia nuntiare, quae forte celeritatem exigunt; con-
missa liquide innotescit quod aliquando habet
, venit ut illi qui current aliis celerius pramissa de-
vrl nliqiiis praeparare, et alias frequentius pertractare, quae beant explicare.
puerorum, satis personai nostra sunt propinqua j ideo ad prm- 221 Ordinamus itaque quod Cursnres sint ordi-
statuuntur
standum fidelitatis juramentum ct homagium Can- narie in curia nostra octo qui litteras nostras
,
odo
cellario est astrictus.quod salutem nostram incolu- mittendas portare debeant , preecaventes quod a
et jvret Can- mem,pra;sertim quantum adejus officium pertinere Dominis quibus mittentur, nihil petant. Debent in-
celtario.
dignoscitur, pro posse conservabit, et contrarium super obedire nostris Cancellario et Vice-cancella-
evitabit juxta posse; et nihilominus si talia praesci- rio, ac nostris Secretariis ac aliis etiain de Cancel-
ret, revelabit : et quod nihil fecit vel faciet, quo laria. Vol is <
j
t i im quod cum erunt praesentes,
minus pradicta valeat fidehter observare. ad requisitionem Apothecarii nostri vel ejus coadjuto-
ris, tOrtitia coram Nobis tenere debeant et dcferre.

ANNOTATA D. P.
ADDE IN ii). iii.

a Xiis expresse scriptum, non prxsumpsi per con-

jcctitram mttlare : nam Zius sxpe invenil Canqitts Zio
Italis, Tio Uispanis, Patruus est. Quid attlem si
H [oc loco mpptendus
incuriam commissus supra num. 182 ad signum
venit defectus, per transcribentU
'
ubi
Xius hic itiem valcal quad Patronus, sitque hotwris nimium exciderunt sequentia : Et inter c<b~
festinanti
tituliis Citri.v illi ttsilatus? tera nttendant diligenter, quod nisi quoad munus
b Recubile. i. reclinatoriutn, cui genuflexui ad ipsorum auditorum, quorum unus sit Miles et alter
orationem iacumbil : quod ideo Franci Priez-Dieu ap- Doctor, in expediendis dictis supplicationibus con-
pellant : nunc quoqtte ejusmodi scabeUum vocamus
el corditer consenserint ; eas , iu illis in quibus dis-
Oratorium, hujuimodi autem una cum Setle ponitur cordes fuerint [non scribantj nec alteri eorum obe-
Principi tntra Corlinam suam, seu locum corlinis cir- diaut ullo modo.
citmductum, in quo ilie sacra audit, secrelus a vulgo.

INCIPIT
 XLIV JACOBI II REGIS MAJORIC.

INCIPIT OUARTA PARS

Super officio Magistri-ralionalis, ct eorum qui sibi sunt subjecti.

Icones lillerarum inilialium in hac quarla farte vide ad Parlem quintam, una cum reliquis ceterarum Par-
tium, in unam tabulam rclalas.

Dc Magistro Ratioaali, r
1

i.

solicitudines Regias, per quas utilitati 224 In primis itaque Magister-rationalis sciat
Inter
reipublicae consulitur, et honor Regius conser- ad solicitudinem sui ollicii pertinere, quod audiat
rotiones
Vmn Itetjl Officlalium
propter vatur, illa demum cor Principis debet astrin- rationes et compota recipiat a Camerlengis nosfris, excipere,
magnltudinetn gere, quod ejus domus per omnia provide di- et a nostro Canccllario sive Vice-cancellario a .

sumptuum
sponatur. Thesaurario et Scriptore rationis, et etiam ab Ar-
222 Cum enim domus Regia, iri signum pr;e- matore nostro et Folrerio, et a nostri etiam Cava-
eminentise, universis ad eam recurrentibus libefalis lericiis ac Procuratoribus nostrorum reddituum, et
e Be debeat et aperta, et ob hoc sic infinitis et ex- a quibusciimque nostris Officialibus ct personis aliis, niniorwn vero
necessartn sll

moderatto. cessivis est exposita sumptibus et experisis qua3 ,

exadministratione officii vel alias de junbus nostris v tln
vldealur
vix humano possint ingenio moderari ; summe quidquam recipientibus vel expendentibus quoquo- ;

couvsnit Principem debere prospicere, quod in re- modo, nisi ab illis qui in parte vel in toto Scriptori-
gimine domus suae mensura pra? ceteris observetur, rationis vel Procuratoribus reddere sunt astricti, a
ae contingat qiiod scribitur : quibus necessario non habet audire sed si vellet :

i,/ioi/<l imn \'ix siriemerisura durabit Regiacura. examinare, maxime ex cnusa, facere potest!
noiie fttcttl- Quia verb non potest m expensis, pfffisertim Regiis, 225 Et si forsan reperiat quoil atiquis officialium
tatet tuas prsilictorum,
mensura iaciiiter adhiberi, nisi Principi veniat in |iost rodditas rationes, juribus nostrae
aperto, quantam sumraam capiunt redditus, obven- curise teneatur n.lii |-lii< l reddere vel restituere, de reliqunlarios
dfttitntlare,
tiones, et ali.i jura 6,sca\ia, quae singulis annis in hoc certificet illico Tbesaurarium nostrum cum pro-
E
siiuiii terarium deferuntur ; ideo necessarium fore prio Albaranno; vcl Scfiptorem rationis ad ejus
si

dignoscitur, quo3 in domo cujusque Principis aliqua officium id noverit pertinere ; et sibi caveat quod
persona fidelis et providens praffici debeat, cujus in- intcrim non expediat illum qui restituere tenebitur:
cumbat officio de redditibus, proventibus, etjufibus nec computo suo finem ponat, donec per albaranum
Regalibus cujuscumque anni perquirere veritatem, Thesaurarii vel Scriptoris-rationuin, si adeum per-
et de eorum summa Principi reddere rationem. tineat, constet sibi quod illi restituerit id quod red-
223 Nos igitur, cupientes domum nostram regiam dere tenebatur si vero id quod debet reddere con-
:

ot unines actus nostros cum mensura disponere ac tradicat ,cOmpellat ipsum per captionem pignorum ad sohttione/n
cogere,
modum et vian) quiorere quibus mensuram pbssimus vel aliis reraeBiis quibus decet. Cum vero restituent
congrueutius observare; scientes quod ex hoc honori et compleverit id quod debet, tunc Magister ratio-
nostro prospioitur et subjectorum commodis provi- nalis faciat sibi albarannum de computo reddito
iiistilitittitr
detur; statuimus et ordinamus, quod in nostra cu- per eumdem, et ut remittat expaditum. Si vero facto
Naglttei ria sit deinceps aliquis , reddendarum
in otlicio compoto appareat aliquid esse restituendum illi com-
mttonalit Nobis rationuin principaliter institutus, qui Magi- potum reddenti, tunc Magister-rationalis faciat sibi
super erogata
ster-ratmtialis n nuncupetur. In quo officio personam duo albaranna, unum
testimoniale de compoto per
reddenda
taleui assumi volumus qua^ sit fidelis et provida
, ,
eum reddito , alterum per quod solvatur quantitas
et in compotis et rationibus ordinandis, et aliis quae sibi reddenda duo albaranna dirigantur
: et haec
hujuBmodi incumbunt bene
officio, sibi conscia pa- Thesaurario, vel ad alterius spectet officium.
alii si

riter et experta, sic quod nullum fallere debeat, 226 Prospiciat insuper Magister-rationalis, quod
nec ab aliis facile possit falli. Et ne Magister-ra- si Officiales qui de sua administratione cum eo com- drficien/es in
tioualis noviter institutus , propter oblivionem vel putabuut, non exhibeant vel non tradant sibi com- exhibendis
apochis
ignorantiam, aliqua de iis quas ad ejus spectant of- plete instruinenta vel apochas vel albarana pro dlo
ficium pratermittere valeat , quae sunt multa ; illa compoto necessaria, vel ad compotum spectantia,
seriatim describemus. vel alias defectuose computabunt ; statim dictus
Rationalis
 L' GES PALATIN.E.
Rationalis dictos defeetus Srripturarum et
alios in 230 Magister rationalis etiam in capite eujnsque
suo raemoriali repouat, quos Nobis exponere D
sisril- anni, i]iieni anmim mcipere volumus prima
men- qnttlitnnis die
latim properet, vel cui duxerimus oomraitlen.
alii AiKtts
sis Aprilis, Bnabit NdbiBCum (prs&sente I

dum et illos defectus

Thesaurario
: dumtaxat annullet et cancel- conctuden
nostro, et aliis ad boc vocatis, vel per Nos ad hoc
non absolvere let in suo memoriali, quos Nos ratlnnes s vas
vel illi qmbus com- ordinatis) reliqua qtu» supererunt
insclo Reoe; anno quolibet de cttm /jfje
missom fuerit ei dnxerimus cancellandos
.
ef de redditibus nostris illius anni
:

deductis tamen ex- :

alusnon cancellatis, sibi faciat Beri
complementum, pensis duiruJs no u~,v, et aliis cxpcnsis tam ordina- h inc finan-
e.t

per liluui qui reddet computum; vel tiam /tne in

ahum. si alius riis |uam extraordinariis terrarum nostrarum et ex-
tenetur id complere llbrum
: alias illi qui computum red- poditionum nostrarura ; el ill.im Bnantiam eujusqne tpecialem,
dent, non sint desuis oorapotis expediti : efultra antti scribi jubemua in quodam libropergameni, qui
basc, si facto cjmputo appareat ipsos aliquid debere, Kber penes Nos remanebit secrete quoquo anno; ut
confeetim ad restituendum compellantur.
id
proimlo scire poSsimus, qnatitum crescent vel de-
illastamen 227 Ceterum Procuratores reddituum nostrorum,
non cxiijere
crescentarmo qublibel redditus patrimonii nostri et
guoruralibet terrarum nostrarum, in compotis
suis expensae, compensatis oneribus expeditionum nnstra-
quas reddent quocumque anno, per dictum Rationa-
rum, q secundum majus el tninus evenerint; et
leni, minime compellantur
Rationali exhibere ipsi quod tunc erit in reliquis annuatim.
apocbas sive albarana solutionum, qu:u Beri debent
231 R piat etiam Rational sa Thesaurario no-
oridinarie, et annuatim pro salariis tam Locum te- stro corapotum de se\ in sc\ raensibus anno quoli-
nentibus nostns quam Judicibus seu Assessoribus bet, et reciplat in compoto omnes quantitates qu is
a Procurato- et Bajulis et Vicariis et Oastellanis ac Ndtariis et dixerit se solvisse pro dohis qusa fecerimus, usi|iie
rlbus
reddttuum aliis quibus dantur certa salaria seu annuse pensio- ad quarititaliem ceritum solidorum licel de quantita-
nes ;
quorum salariorum seu pensionum annuarum te illa vel iiiinoN inilluin ostendnt
albaranum vel
quantitates, scriptis teneat dictus Rationalis in liliro mandatum, solo enim verbo suu super hoo eredi
U suu Notamentorum, et scripta etiam teneat omnia volnmus. 1'ltra vero qnantitatem prajdictam, non E
quaa dicti Procuratores nostri ordinarie tenentur iftljinr tin-
aliter in compoto recipiat, nisiostenderetalbaranum
snmwlii- Qttlls
solvere quibuivis personis quoquo anno. Teneatur vel litteram aut mandatum nostrum scriptum, in
et i
computui
etiam Rationalis dare tidem dictis nostris Procura- nostro sigilln vcl aiiniilo sigillutnm, vol uisi osten- 7 \esaurarll,
toribus in suis compotis, super expensis quas asse- deret Thssaurarius albaranum ipsius Magistri Ra-
rent se fecisse ex jnstis causis et rationabilibus. tionalis alicujus debiti, vel litteram alicujus Judiois
228 Sit etiam solicitus
Magister rationalis, quod vel Commissarii nostri aut Auditorum omniiuu qua-
recipiat in scriptis a Procuratoribus nostris pretia tuor vel duoram, dum tamen unus sit Miles el aluis
gui solum
illorum prella
quorumlibetreddituum nostrorum incontinenti, cum Doctor, executoriam alicujus sentdntiea contra Nos
aillllia trliril- dicti redditus quolibet anno venditi erunt |>or Pro- apocham de soluto fuotam per illumcui di-
latffi, et
tur indirarr, curatores prasdictos post quod dicta pretia scribat
:
cti debiti solutio esset facta.
et reponat in suo libro. Nec non sitsolicitus quan- 232 Reddito autem compoto per Thesaurarium
tum poterit quod sciat veritatem falliariun l> qutB et fiuato, Raiionalis teneatur sibi facerealbaranum, elque dare
fient tam per nostros domesticos qiiani per alios in testimoniale et completum: juxta cujus formam npocham ftuji
Ejusdem exhlbendam
nostros Officiales fallias facientes; et illas executioni et continentiam Nos possimus facere dicto Thesau-
est mulclare
absentes, demandari, ob lioc ut ipsi domesticiet
debitas faciat raliu, ilo bollo el, viu'" o>ui|iiilii ri-ililito, qtlita lis

occasionem non babeant falliamli.Reco-

alii prsedicti rt flnis iiisiriiiiiciiiinii tamen per litte-
: certiflcatp
gnoscat etiam Rationalis de medio in medium an- raiu Procuratorum de quantitatibus omnibus, per
nnm, et quotiens voluerit et opus erit, omnia re- eos ipsi Thesaurario datis: et quod cum compoto
cepta per Procuratores et soluta, et etiam quantum Thesaurarii prsedicti concordet certifioati mora-
excipere erit penes eos in moneta, et quse erunt per eos de- ta, et ostensio per Thesaurarium quod omnia etiam ;

.rationes bita. Provideat etiam et Procuratores nostros soli- concambia.i' qusase coiUr axisse vel fecisse dixerit de
Procurato- t

citet, quod in capite enjusque anni completi sint consensu i[>sius Rationalis vel aliter <le nostro man-
rum,
Procuratores absque defectu ad reddenda compota dato contraxcrit et fecerlt servatisque prasdictis ;

sua pro toto illo anno cofflplete. et aliis, quae in tanto compoto pro veriticatioiK' ejus-
229 Jubemus etiam quod Magister Rationalis ha- dem viderit servanda.
libros liabere beat et teneat quatuor libros ordinarios : quorum 233 Damiis insuper Magistro-Rationali potesta- V
Sulamtnto- unus vocetur Liber notamentorum cominuniuin, in tem corrigendi omnes et siugulos, qui suo subsunl .

rum, iddl pj fini-

quo notet et scribat omnia qure recognoverit se , rcgimini, et in suis officiis errorem vel excessum i

gerc,
recepisse aThesaurario seu aliis Officialibus, nostris commiserint; et eos etiam puniendi et privandi a

ad finem quod in compulis cura eis fiendis videre quitationibus suisprotempore quanto sibi videbitur;
possit Rationalis, quaa daiit alii pro receptis. Eodem nec non qiiod eos possil a suis officiis suspendere,
niodo notet in dicto libro omnia quae facere possent culpa exigente; et inpersona capere, si talis sit ex-
ad Clerici Rationalis instructionem et eoriim qui , cessus. Excipimus tamen Tliesaurarium, quetn non 1
1 exceptls
de af/lnamen-
cura eo debent computare. Teneat etiam secundum possit ab officio siispendere, nec in ejus personam TAes turaria
-tls computo-
rum librum, qui vocetur Liber de affinamentis computo- manum apponere, sine nostra licentia et assensu.
rum, quo notet et scribat omnia recepta et data
in Et lioc ideui, quantum ad suspensionem Scriptoris
seu solutaper illos qui reddentcomputa sua, et etiam volumus observari. Siu autem
Ratioiiis a suo officio, Scriptore

scribat c finantias omnium corapotorum. Retineat ebntingeret, quod Thesaurarium de

aliquis praeter
etiam penes se librum illum seu scripturam cum subjectis sibi in nuraero Consiliariorum nostrorum
qua computaverit ille cum eodem Rationali, et etiam fuerit assumptus, ipsum capere aut suspendere ab
retineat apochas et albarana , cum quibus facient officio miniine possit. Officiales autem qui Magistri
sibi fidem de datis et solutis , computa sua reco- Rationalis subsuut regimini, et quos potest corrige-
lentes. Habeat etiam tertium librum qui vocetur re, ut est dictum sunt hi Thesaurarius, Scriptor- :
Ordinarlorum ,
rtnm iu$pen~
(l Liberordinarius, d in quo scribat omnes receptasno- rationis eteorum Scriptoros. Scriptor ipsius Ratio-
tltn- (ih Offl-
stras et datas. Habeat insuper quartum librum, in nalis, Procuratorcs reddituum nostrorum et eorum
quo faciat registrari omnes apochas et omnia alba- Locum-tenentes et Scriptores eorum et licentiam :

rana, qua? ratione sui officii facere et tradere tene- recedendi a curia vel ab offiriis suis posse declara- cl sl-pendtn

mus tribuere exceptis Thesaurario et aliis qui es- privare

'i Apocharum bitur ; et omnes etiam apochas et albarana quae re- :

cipiet quoquo modo. sent de nostro Consilio, quibus per nos solos est
tribuenda.
 XLVI JACOBI II REGIS MAJORiC.
tribuenda. Conredimus etiam Magistro Rationali, f Emparare, Amparare, Imparare, invadere, occu-

quod si qoia eompotum debens reiblere nolit, seu pare, accipere Tenlonice Invaren. De illis fuse C„n-
reddere oontradicat ; possit eidem quitationemquam gius, Deqae variis indc derivatis.
a Nobisrecipit emparare. f

234 Habeat etiam nenes se in scriptis Magister De Scriplore Maijislri Ralionalis nj. 11.

Rationalis omnia quaa tenenturfacere ratione sui of-

Borutndt ,„ te<
flcii prailirfi Officiales 'jui sibi subsunt, pro tanto 'Juia Magistri Rationalis officium est pluribus et ,Ye hic ntmiis
qes fm/iire in Scriptmls gra-
quod si deficianl vel errent in suo ofricio mclius diversis expeditionibus oneraUim. qu;e fieri dcbent
Sertptlt, vetur
Bcire poterit veritatem, et eos conpruentius corri- necessario per scripturam; ne idem Rationalis in
gere vel punire, Faciatque memorialia de omnibus scripturis bujusmodi nimium occupetur, et ob hoc
concambiis, quaa Theaaurarius contrahet vel faciet negotinruui expeditio retardetur.
de consensu ipsius Rationalis, et modos ct cura 236 Statuimuset ordinamus, quod Magister Ra- additur o
scrtptor
quibus temporequo Thesaurarius red-
illa fient; ut tionalis, statim cum fuerit institutus, procuret sibi :

del compotum, de Lllis liqueatsibi plene. Sciat am- et habeat unum Scnptorem idoneum et fidelem ,

capere fnliQr
miiiii i.i
plius ad siiura offlciura pertinere, quod omnes falsa- nostro arbitrio eligendum, cujus incumbat officio
ii )j ,

rios tnonetarum nostrarum vel circaeas delinquen- scribere universa quae Magister Rationalis scribere
tes faciat capere et ordinarii delinquentium a<i ejus tenetur; praesertim in absentia Magistri sui ; scri-
bat compota, qiii ellam vi-
requisitionem eos capere teneatur. Si verodelinquens et recipiat et audiat, et nobis refe-
crs alisenis
sit familia et domo nostra, tunc Major- domus
il • renda procuret : et quoad hoc solum, absente dicto suppleal.
adejus requisitionem delinquentem capiat, aut no- Rationali, ofticium ejus peragat, et dicto Rationali
ster Algotzirius ad mandatum Rationalis illum ca- obediaf. Juramentum etiam prsestet dictus Scriptor
pere teneatur. Amplius volumus, quod Vice-can- si Nobis sub qua jurare tenetur Magister
tali ioniia,

cellarius in compoto suo aliqua debita det Magistro Rationalis, eo excepto quod secretum Consilii s.er-
Rationali, illa non recipiat Rationalis, seil rema- vare non jurabit. Prasstabit insuper jurameutum et
neanl super hutneros Vice-cancellarii, nisi forte il- homagium faciet, quod quantitatem seu summam

la dobita essent facta de iuamlato nostro speciali. reddituum nostrorum annualium nulli personae re-
233 Insuper ordinantes, quod praafatus Magister velabit, nisi Nobis aut illis qui ratione sui officii
,,,,1,1. ofncn
/< << „1 j ,,<!,,
Rationalis, ante sme administrationis ingressum, dictam quautitatem scire possunt.
/:<„. jiii ami ntiim nobis priestare teneatur, quod in suo
o/fieio lnuie ei fldeliter sc habehit. Jurabit insuper De Thesaurario . n,'. iii.

et homagium Nubis facict, quod nulli persona>, nisi

Nobis seu illis qnibus occasione et ex causa sui olfi- Oicnt de Principis lilieralilate procedit, thesaurum
cii competit, revelabit quantitatem seu sunmiam an- et pecunias, ubi et quando congruit, mensurata mo-

nuam nostrorum reddituum; prcventuum thesauri et deratione dispergere; sic et ejus prudentise conve-
nostri quantitatem. Rursus tenehitur innostro Con- nit honeste congregata in ipsius opportunum servi-
silio promovere causas et jura nostri patrimonii et tium conservare.
eas defendere juxta posse. Caveat tamen in hocquod 237 Thesaurura igitur et pecunias nostras reci-
inill» per eura calumnia intercedat ; sed alleget pro piendas el conservandas uni committi volumus fide- llnie incumbit
jure nostro quod poterit, justitiain aliquo non offen- li et industrioso viro, qui Thesaurarius a rei conve-
sa. j\ec non etiam, cum in nostrum Consiliarium nientia nominetur; quique taliter in congregando
Magister Rationalis, juxta nostram Regiam ordina- seu recipiendo sit diligens, ut et cum asperitate ni-
ii.aieiii de Consiliariis, admittatur Nobis juramen- ;
mia non exigat, et in conservando ac distribuendo
tuni, per Consiliarios expressatum in dictaOrdina- commoda nostra non intercipiat ac elidat.
tione, faciat ot facere teneatur. 238 Habebit ergo Thesaurarius pecuuiarn a Pro-
reddituum pe-
curatoribus nostroruin reddituum, et partem Nos
ANNOTATA D. P. cuuias rectpe-
contingentem ex emolumentis Cancellarise, et con- rc a Procura-
a Ex pluribus n Cangio allegatis audiatur hic Am- demnationes faciendas per nostros Majores-domus torlbus,

mianus, Rationales appellant Procuratores Regum, pecuniarias in domesticis et nostram curiam sequen-
qui rationes et computa dispungunt. Franeis, Mais- tibus, recipere; et exinde tradere tam Scriptori-
trcs des comptes, Belgis Reken-meestres : ubi no:a rationis quain aliis, qui ex ofticio eis incumbente il-
in boc codice semper pcr o scribi compotum pro com- lara habent expendere quovis inodo. Nec non etiam,
tradere Offl-
puto. siexemptione nomine nostro facta vel ex alia causa,
ciatibus eas
b Fallia, u(i tx propria Rubnca ParlisSintelligitur, de qua sibi constet alicui teneamur volumus quod ; expensuris,
est a Francico Failler, Teutonico Falen, deficere, de- de illo per Thesaurarium nostrum satisfiat, habita
feclus scilicet prxsentix in Curia pro eo tempore, nuo iiuleapocha de soluto. Sed extra causas prajscrip-
quemque ratione officii adesse convenit; ei cujns dcfe- tas jubemus eidem, ne alicui personse de pecunia
ctus huiiir subtractione stipendii ex parte vel toto. noslra solvat una ultra suiumam centnm solidorum,
c Financia Cangio est Prsestatio pecuniaria et sic absque nostroalbarano sigillo sive annulo sigillato, deblta szluere
qiii inhlnis recipiendis praeezt vocatur in Belgio Conimis- Porro eidem etiam inhibemus ne aliquod cambium uil Rryis man-
sus Financiarum, nunc Financiae sumunlur pro dalum,
ibi recipiat absque consensu Magistri-rationalis, et eo
tribunah a,l ipsai um, i.l est proventuum regionum ralio- absente ejusdem Rationalis Scriptoris, nisi hocaliter
nes tenendas. Interim apparet hic, ju.rta etijmon a fi- fieri de nostro mandato procederet vel licentia spe-
niendo sumptum , Finantias el consequenter eliam ciali, qua? etiam appareat per scripturam.
Afiinanirnta, dici computns /inilns seu conelusos, quo- 239 Cum autera Thesaurarius rationem habebit
rnm notitiam seroet liber Inr secumlus: et sic infra ju- rationes red-
reddere, per unum mensem vel quindeciin diebus
dere singutts
betur hic Sfagister quotannis semel cum Rege finare, ante, habere litteram a Procuratoribus
procuret semestrlbus.
id esl rationes sua* omnes conchtdere. terrarum nostrarum, aquibusrecepit pecuniam, qu;e
d Ordinarium dfct credo lihrum Ephemericum, ubi contineatquantam summamrecepit ab eisdem. Dein-
nolalur quiil quolidie recipialur expendalurve; Diur- de teneatur de sex in sex mensibus Magisfro ratio-
num Mercainres vocunt, Franci Journal. nali, secundum forniam eidem Rationali traditam,
e Concambium, commulalw : idem qnod Cambium reddere rationem nam in hoc volumus Thesaura-
: 11 01 nlM Scr<p-
a Carebio campsi, canipsura, 71111(0, permulo ; unde rium illi subesse, ac debere illi quoad hoc obedire. tori suus viett

Can psor. committere,

Sane si ipsum Thesaurarium aliquando absontare
oporteat,
 .

De loguci-ii5 aTalium Guil.de Ba 1 llia.

 LEGES PALATIN.E.
cporteat, non committat alicui vices suas nisi tan-
commodissimeprovidentes jquseScriptorem-rationis
tummodo suo Scriptori, qui eo tunc ofncium illius
disponimus nuncupari.
exerceat, nisi nos vellomus aliud specialiter
ordina- 243 Ipse vero omnibus nostris familiaribus qui- eiitaiit- sttiim
re. InsuperetiamadsuumapioscatofficiumThesau- slipi tiitium
tationes, qua3 et prout unicuique eorum erunt per-
rarius pertinere, defendere etpromovere in dare.
nostro solvendssetiam tempore guerrea stipendiariis qui-
;

jura Regis Consilioea quee nostrum concernunt patrimoninm:

buscumque actus armorum ezercentibus solvere
tueri,
caveat tamen in hoc quod nulla per eum calumnia
fldeliter teneatur a quibus stipendiariis de solutis
:

intercedat, sed alleget pro jure nostro quod poterit per

cis eniii recognitionem seu apocham habere pro-
justitia n.in offensa.
curet cum Pecuniam autem per quosdam
effectu.
240 Praderea volumus et mandamus, ut m per Officiales nostrss curim, videlicet Emptores victua-
aliquos ct jiro sumptt-
Commissarios imstros. in vim executionis liiiin et Apothecarium et per Falconerium, ementem liits in eurla
alicujus sententise oontra nos latse, raandari contin- avibus pioad victum neeessaria ac per Folleriiim faeim&it
poierc sen- gat velrequiri Thesaurarium, utaliquam pecuniam, jiiciuliiiii.
tentlis contra
nostrum et per Sutricera pro linteaminibus, mappi
Regem latis,
ad quam forsitan Procurator noster, nostronomine et aliis abluendis et per raiiuiu Custodem ac Zein-
;

condemnatus extiterit, alicui personsa persolvere il- blerium majorem, dumtaxat pro snmptibus prono-
lam, ipse Thesaurarius confestim iliis in hoc habeat stris propriis zemblis faciendis; et Civaderium, in
obedire. Nam consonum est, ut de Nobis
et rationi ciria ipsa expendeiidaui , eisdein ot aliis quibus
ipsis aliis promptam exhibeamus justitiam, qui alios ipse Scriptor rationis, juxta nostras ordinationes,
etiam ad hoc cogimus, prout ex debito astringimur pecuniani est truditurus et existat ; idem Scriptor
et tenemur. Et ut Thesaurariusde iis qme bac ra- tradere non Omittat : ct ab ipsis diebus singulis,
tione persolvit, possit Rationali facere fldem ; ha- prshabita per se vel per Soriptorem oculata certi-
beat, antequam illapersolvat, a dictis Commissariis tudine do numero eorum qui comederinl m curia a Tliesaurario
vel Judicibus aut Auditorilius mandatum seu requi- ipsis diebus, computuin, prajsenlc altorn Majorum- tttxiptam
sitionem in scriptis, et a personis quibus pecuniae domus, si interesse voluerit, exigat et, recipial dili-
E
solventur apocham de soluto. genter. Ki ipse Scriptor rationis de omnibus prae-
241 Postremo quidem juramentum et hnmngium dictis Rationali, quotiens idem Rationalis voluerit,
et lem llli
fi
Nobis prsestare debebit Thesaurarius, quod thesau- compotum et rationem reddere teneatur, prssfato
jura e.
rum etpecunias nostras fideliter custodiat, quodque vero Scriptori rationis tradatur per Thesaurarium
pecunias nostras in usus suos proprios aliqualiter pecunia pro sumptibus praelibatis.
non convertet, nec eas mutuabit alicui, sine nostri 244 Quodque dictus Scriptor-rationis(Sub tamen
licentia speciali, quam in scriptis valeat exhibere Majoribus domus) continue videat et intendat circa Mendert
Itll.lltlS
ac etiam quod nibil fecit vel faciet, quo miuus pos- quie acta lueiint et ageud.i iu euruin olliciis per
lilujtjrl-domus
sit praemissum juramentum atque homagium serva- Olficiules qui immedinte subsunt Majoribus-domus :

re. Item quod summam nostri thesauri et reddituum quos iu tangentibus dicta officia, utsibi visum fue-
etiom ut Con
nostrorum nemini revelabit, nisi Nobis et Magistro rit, instruere etcorrigere verbo valeat ei mandare;
sillar us.
Rationali, vel etiam Scriptori suo, quibus ex offieio ac eos qni eicompota reddere tenebuntur, ea red-
competit illud scire. Nec non, cum juxta Regiam dere recusantes, quitationem mensis unius vel infra
mulctas
nostram ordinationem de Consiliaris, nosterThesau- etiam privare.volumus quod dictus
Prseterea , tratlerc
rarius in nostrum Consiliarium admittatur voiumus ; Scriptor-rationis condemnationes quse Bent per , I ;. llllisljlia

i*.
quod juramentuni fiendum per Consiliarios, in dicta habentes potestatem, de quitationibus nostrorum
ordinatione annexura prafatus Thesaurarins Nobis domesticorum executioni tradendo, illas Eleemosy-
facere teueattir. Item quod non rccipiat vestes ali- ti nario non omittat demandare eisque nostris dome- :

cujus neque molarium b; neceritde domo aut con- stieis quitationes eorum et alia per eos a nostra
silio alicujus, cujuscumque sit conditionis, nisi a curia recipienda (donec per eos rum albarano, quod
Nobis petita licentia et obtenta. Nobis juramenta el homagia per eos fienda, juxta
nostram Ordinationem, prsestiterint) persolvat nullo
ANNOTATA D. P. modo.
24'i Statuentos insuperquod ipse Scriptor-ratio-
a Vestes inlellitjo tesserarias , quibus se alterius nis, siib paena sui officii amiitendi, aliqua ratione p;

clientem quis profiletur, forma vel colore distinctas. vel necessitate de dicta pecunia, nisi pro dlcto suo nr
tiec i" t^umut
exercendo, accipere audeat attentare; ptt :ii lam
b Molarium arbitror, dici Numisma honararium , officio debite
tic- rttn;
alterius vullu effigiatum , Mola seu
ita>iue dictum tt nec accommodare ulicui, sub pcena quitationis suae
Modulo, id est lyro, cui infusum metallum formam imiiis anni amittendse ultra quitationem trium ,

recipitj Hispanis Molda, Francis Moule, Teutonibus mensium futurorum cirra qu;e niodurale sc habeat
itiit cultjua 'i

Mol uiidt' Meulor, Moldar tijpn e.epriiinit'.

: et discrete. Solerter autem prsscaveat idem Scriptor- cii.timodart;

rationis, ne per Nos aliquein de domo nostra rece-

De Scriplore Thesaurarii. nj. iv. ptum scribat in libro nostrse Matriculse , absque
nostro speciali mandato : ex quo constare sibi, per
albaranum nostro sigillo aut ali'i'itm
t^criptor Thesaurarii, per Nos eligendus, habet litterain inde factam vel
immutriculare
scnbere in libris raliones ipsiusThesaurarii, et in munitum volumus specialiter
, et mandamus. Nec arbitrio suo
ipsius Thesaurarii absentiaofficium ejus peraget, ip- non volumus ad ejus officium pertinere, quod in-
ro'tt.1 ejus siqueThesaurariooliedi.it post Magistrum Rationa- ci Nosaliquo viagio, se informet
ntinenti, facto per
supplere viccs.
lem. homagium,
Praestabit autcui juramentuni et cum majori Zemblerio nostrae curia; do uumero ,

quaj praestare debet Thesaurarius dempto tamen : aiiimalium, qua; conduxerit occasiono nostri viagii iii itincrlbus

juramento quod conceruit Consilium, ad quod non supradicti, quem ipsiim nuinerimi, MagistrO ratio- factossttmptus
collioat sta-
admittatur iste Scnptor. nali nostraB curiai per suam scripturam debeat inti-
ttrn.
lii.u e.Annectimus atiam quod prajiuissus Scrijitor-

De Scriptore-rationis. vj v. ratinnis Nobis , quod bene et fideliter in ipsius

,

offi.io se habebit faciat sacramentum ot quod

, :

IlltJUS CSt \j»m in Regia curia magnos et plures

nostra nihil fecit neque faciet propter quud ipsum sacra-

suuiptus oportere et debere tieri dignoscamus, in iis mentum nequeat observarc.

peragendis virum legalem et diligentem, nec non
calculare et scribere scientem, volumus assignari,
Dc
 JACOBI II REGIS MAJORICEN.
quidquid de dicta pecunia per dictum Scriptorera-
rationis fuerit exolutum et alia etiam fiant tan-
Dc Scriptoris Seriptor&rationis. n'.
:

gentia ipsum officium , quae ipse Scriptor-rationis

^Jrdinamus autera quod Scriptor-rationis habeat sibi duxerit injungenda. Juramentum Magistro
snb se Scriptorera, per nos eligendum, qui sibi post retionali et Scriptori-rationis, quale ipse Scriptor
Rationalem obcdiat per qu c m scribatur : fideliter. nobis facere tenetur, exhibere sit astrictus.

INCIPIT OUINTA PAUS

De ordinalionibus ad offlcium Majoris-domus siveeorum qui ci sunt immedialc submissi
pertinentibus.

/;/ linr tobeUo noto Majorent-domus, virga suse potestalis instructnm y in mensa nulrm appotita porula aurca ,

cisoria sive orbes argenteos : tectum triclinii'pomis rubeis coronatum : vnlra primam auiem litteram ulem Majbr-
domas ministros tustrurrr, aut invitatos videtur intrnducere.

Dc Conviviis. n! i.

reprehendantur illa convivia, qum 248 Hoc autem fieri diebus seu festivitatibus item alia 2
CmUiitis ernit Ouamvis caritate et timore divino ingluviei
:v1isi|iih praidictis fore faciendum decernimus, ut tanti dies
Perl'"'"""> ei
tubdttoa causa .'tnjnrir.v
deserviunt; tamen quae ex caritate, qino et sic solennes , nostros ( ut dictum est )
populo iropria.
nos sola Deo gratos facit, prodeunt, in providendo absque solennitate minime transeant. F
quibus nulla vita mordetur absentiuru non re- ,
In festo autem S. Crucis , si in Perpiniano , et

prebensa inveniuntur, sed laudata. S. Annae, si in civitate Majoricas praesentialiter

247 Ideo Nos, qui caritatem, dilectionem inter fuerimus constituti, solenne convivium propter fe-
ordinantur
ftstix Nos et popiilum, Nobis ab illo, qui nimia caritate stum , honorem Reliquiarum in nostris
quod ad
4

Domini, et amore Filium in terris mittere est dignatus ,

capellisipsorum locorum collocatarum agimus, tam
coinmissum, conservare dcsideramus, excogitavi- pia devotione moti. ijuam rituura praedecessorum
mus prudenter, ut festivitatibus Paschae, Penteco- nostrorum observantes, fieri mandamus. In his vero
stes, Natalis Domini et Epiphaniae conviviura fa- conviviis per nostros Majores-domus bonas et hono-

ciaraus ; ut Nos, qui caritatem subditis communiter rabiles personas, non tales de quibus convivium
Qtiibiis tlti ostendere non possumus, ne eos a disciplinae metu potius deturpetur quam honorificetur volumus
,

Regctn vldeant evocari.

resolveremus, si nostro regimini hilaritatis frana
eputantcm.
relaxaremus (quia dum Nos quidam licentius laelos
aspicerent, avidius ipsi ad illicita resolverentur) ad Dc fcrculis. nj. n.
minus diebus vultum nostrum hilarem omnes
istis

vivendi liabeant facultatem ex hoc euim niultum : Xjicet deceat curias Regum et Principum diversis
dilectio intcr Principem et subditos conservatur. ac variis abundare quia plerumque tamen plures
,

Quia sicut ( ut diximus) bilaritas nimia nocet sub- epulae, praesertim labore ac magno ministerio con-
et gratiose
ditis aliquando; ita et prodest Principibus, ut tem- quisitae , morbos ingerunt, hebetant sensura, vitia
hilarem,
poribus debitis leetitiam et hilaritatem demonstrent. inferunt, virtutes evellunt, nisi remedietur tempe-
Nam qui pra?sunt populi , si volunt tirraum esse rantiae medicina, quae castitatis mater existit.
solium, sub hilaritate vultus et gratia plenos exhi- 249 Cupientes igitur saluti tam inentis quam
beant; ne, per arrogantiam rigidi, plebis odium in- corporis salubri remedio providere statuimus ut r/TC or dinarix
,

currant. curia nostra regulariter in prandio duobus dum- duo sint,

taxat
 LEGES PALAT1N.E XLIX
taxat ferculis sit contenta. Volumus tameu aliquo- in exeraplum trahuntur, attendendum fore judica- D
ties ultra hoc, ad
cognitionem nostra curiaj Ma-
mus.quod in omnibusgestis nostris, sicut Regalefa- "' *'* au °°<"
gistri, de aliquo interferculo
praparari in ccena :
stigium non modicum exposcit, honeste et temperate
vero uno continue, vel duobus aliquotiens "modlratio
prout , nos habeamus: sic quod sapientes in bonura contir-
dicto Magistro videbiturexpedire.
Porro, convivium mentur. et insipientes vanitatibusque vacantes
faciemus dum tria fercula dentur ac unum iu- ad
tria conviviis, ,
temperantiam provocentur.
terferculum et tunc coqui et alii coquina?
:
mi- 2S2 Unde superfluitatem vitantes, maxime in iis
nistn plus solito sint intenti, ut oninia
et singula
sM dux „ Ux
quae ordinarie habent lieri, voluinus quod
ad dictam coquinara spectantia, solerter ordina- tccu serico
et bene, rie, nisi ex alia causa alias facere
nec non absque reprehensionis macula mandaremus,
condiantur. quatuor sellw palafrenales cum suis frcenis, signis
plura cum 250 Sane virum magni status et eminentiae
ubi
quarumdam personarum militia pollentium, ut no- ./ a
aderit emlnens per Nos contigerit invitari,
volumus orania pras- bis videbitur, decorat», sint nostrae personae
hospts servi-
dicta cessare, et dictum ordinem minime
okservari: tio praparatse; quarum duae habeant coria cnoperta
sed secundura Ordinationem nostrain Regiam
et veluto, auro et serico comminuto reliquae autera : 2 «imjillcl
specialem, omnia et singula disponantur. a
Rursus duae habeant coria non cooperta veluto, secundum ""'"'•
volumus et jubemus, quod in curia nostra dentur raodum paraturae nostro atfectuiaccedentem. Dicta-
cibaria meliora quae poterunt reperiri, tam de ZmmuI :
vola- rum vero duarum sellarum, habentium coria cooper-
tilibusquam de aliis carnibus grossis ita quod in ta veluto, b nnito quolibet,
cetera pro
:
una proxiine ante festura b
seplimana, dentur gallinas in hierae, pulli vero in
temporis Nativitatis gloriosi Salvatoris humani gcneris per-
aestate. Nam hasc et alia cibaria praeparari
ratione, volumus, agatur; altera autem tiat proximeante festum Re-
juxta temporis qualitatem in hieme, qine con-
;
surrectionis gloriosi Sulvatoris humani generis me-
gruunt hiemi et in aestate, quae congruentia sunt morati
;
reliquarura vero duarum seUarum haben-
:

aestati.Adjicientesquoddedictis cibariis uhuingenus tium coria non coopctta veluto, anno quolibet unam
decoquatur in aqua, aliud in veruvel alio modo, sic proxime ante festuni ii. Joannis Baptisliu (ieri hoc
quod dicta ferculaprorsus sint dissirailia etdiversa. edicto Iaudabili ordinamue alterara proxime an- :

23) Quantum autem de dictis ferculis, tam de te festum B. Michaelis Archangeli voluinus adim-
carnibus quam de volatilibus, coram Nobis, et Prae- pleri.
latis, et Baronibus, et aliis personis cujuscumque 2!>3 Praterea octo saltem sellas, armorum usui Um octo

quoad quan-
condilionis exislant, fuerit apponendum, hunc ordi- destinatas, pro nostrai personae servitio habeamus, s
i» c '°>'° r "
tt/atem,
nem volumus ubservari. Videlicet quod dictus Ma- quarum d.iae sint nostro signo Regio penitus deco l>ro persona
Ht-f/is.
gister curiae nostra prospiciat diligenter, ut abunde ratai : reliquse vera sintaliis operibua nostrse volun-
sine excessus vitio, coram uno quoque de dictis oi- tati placenlibus exornatae. Jubemus etiam quod qua-
bariis apponatur : taliter circa hoc suum exercendo tuor saltem mantie continue sint paratai ad tegen-
c
c
officium,quod indigentiara fugiat et superHuitatem dum dictas sellas nostra personaa servilio desiinn- mantls.
prorsus evitet. Et quia m appositione pradicta de- tas : quarum duae sint nostri signi Regii in stfis
cet aliquos, juxta status conditionem, plus ceteris partibus universis, aliae autem duae sint diversis
honorari, volumus quod in cissorio nostro pro opcribus communitae. Postremo subjungimus prae- ino xstate
spectandee
octo personis de quod adsit continue copia mantarum ac alia- allus. rubrls
personx dictls cibariis apponatur , et libatis,
pro hyeme.
tantumdem in cissoriis Cardinaliura seu Patriar- rum rerum necessariarum equis et ceteris auima-
charum nec non Archiepiscoporum, si eos per nos libus antedictis quarum quidem mantarum, ill»
:

contingeretinvitari : in cissoriis vero Episcoporuiu, qme a'statis temporo tenebuntur, sint albai, signis
pro sex Abbatum vero et Baronum, Militum et
; Nostris Regiisexornatae ali» vero quae hiemis tem- :

Vicecomitum (quamvis Milites non existant)et Prio- pore teuebuntur, sint rubeoe, signis nostris Regiis
et. dlgnioribus
rum, pro quatuor jubemus apponi. Sed in cissoriis communilae.
apponcndum aliorum inferioris gradus, juxta consuetudinem. in
in Clssorio
amplius.
nostra curia diutius observatam, a;qualiter appona- .
ANNOTATA D. P.
tur, nisi dictus nostrae curiae Magister prospiceret
aliquem debere plus ceteris honorari. Si autem qui a An viventium .' Immo potius mortuorum, et qui-
in nostra mensa sedebuut, ut Barones, licet inferio- dem vetericm ; ex histuria aut fabula Ileroum.
ris sint gradus, quoad hoc habeantur. b Velutum Ilalis et Ilispanis commums vox, Fran-
cis Veloux, pannns esl Iwlosericus Villosus. a villo
De sellis, frcenis, ct aliis paramentis equorum. {nisi fullor) origincm trahens. Mirum id non reperiri
R/. III. apud Caiujium.
c Mantas jam dixi esse dorsalia equorum stranula.
Q uia quae in Principibus geruntnr facile a subditis

Jumi T. IV VII INCIPIT

 JACOBI II REGIS MAJORIC.

INCIPIT SEXTA PARS

Dc ordinalionibus od oiTicium Camcrlingorum et cis sul>jcctorum pertinentibus.

De vestibus et aliis ornamentis. vi.

providentia ouncta bene disponere factus noviter unus lectus cum omni suo apparatu
Regalis
cupiens, summe debet intendere quod in de sindone viridi, ac etiara ejusdem coloris cooper-
tect-slemtum
vestihus et aliis ornamentis temperet ge- torium pro lecto Camerlengorum in nostra camera
oiinis allernit
stum suum, superfluitatem excessivam ve- jacentium. Et fiant etiam cossini d cooperti de ve- tnnovetur,
Jioni exempli stium, qna? pntius ad fastum adscribitur quam ad luto viridi pro sedendo et in eis recumbendo et d :

causa, ornatum in solo e stare deputati.

laudem, praecipue reprimendo ; in ceteris ornamen- panni ad lecti,

tis etiam hfinestatem debitam ohservando quid : Qui lectus cum praedictis apparamentis, ac etiam

enim laudabilius circa statum Principis reperitur, teneantur quotidie a festo Pascha? Domini usque ad
quam ordinare gestum suum taliter, quod gratus festum Sanctorum omnium, anno quolibet duorura
omnibus appareat et honest.is ? Ex hoc enim cun- annorum praedi^torum. Simili modo volumusetju-
ctis hoc videntibuselationis inordinatae tolletur oc- bemus. quod de duobus in duobus annis fiat noviter
casio, et honesta? conversationis imprimetur af- alter lectus in festo Sanctorum omniura de sindone
fectio. rubea cnm nmnibus apparamentis, inalio lecto, supra ct Sanctn-

254 Cupientes igitur ex causis praedictis et ra- proxime ordinatis qui lectus paretur, cum appara- rum omnium
:

ordlnatur ut tionibus, in ornamentis et vestibus gestus servare tibus ad ipsum pertinentibus, a dicto festo omnium
pro Hege Bobrium et honestum non ideo quod expensis par-
; Sanctorum usque ad festum Paschae Domini anno
cere super hoc intendamus, sed ut bonura exem- quolibet duorum annnrum praedictorum.
plum ceteris pra-paremus, statuimus et ordinamus ac 257 Volumus eiiam quod de quatuor in quatuor
servari pracipimus, qm»l pro persona nostra ve- annis fiat unus lectus cum suisapparamentis debitis F
prn Rege au-
stienda fiant anno quolibet ordinarie vestes in fe- de sindonibus de nostro signo Regali, et quatuor
tem annis
stivitatibis qua? sequuntur. Nativitatis Domini, cussini ejusdem coloris et quadrati quo lectus pa- :
qitnternis in
vcstes flanl
Purificationis ll.Maria^Resurrectionis, Ascensionis, retur in camera nostri Consilii, totiens quotiens duae cnmera
quotnmtis tn 7 Consilii,
fcstivitalibus.
Pentecostes, Assumptionis B. Mariae et Sanctorum camera? paralmntur, et sic servan volumus conti-
oninium quao vestes ut decet sutffi ac pannia va-
: nue infra dictos quatuor annos. Ordinamus insuper
riis sint folratae, a exceptis vestibus Pentecostes qtmd fiant praeter praedicta [quatuor] coopertoriade
qua? de sindone b siut folranda?. sindone viridi, et alia quatuor de sindune rubea,
255 Volumus tamen quod cum illis qua3 fient in quae serviant tam Domicellis nostiis Cubiculariis et
dictis festivitatibus Natalis et Resnrrectionis Do- aliisCambereriis f qui jacent in nustra camera vel
mini et Pentecostes, fiant chlamydes, quibus Reges retro-camera, quam Nobis in strato nostro, quod t

in mensa, solenni comitiva decorrti, assueverunt il- paratur camera nostri Consilii vel ct lecti 4 pro
4 ctiam in alibi. Et ser-
cuhiculanis
chlamydes, lustrari. Et cum Chlamyde, in forma istis simili, viant coopertoria de sindone viridi eo tempore, quo
coloris reg» ;

in festo Apparitionis Doinini, panni aurei etiara lecti nostri supradicti coloris viridis parabuntur :

fiaut vestes, in prandio festi ipsius dumtaxat defe- coopertoria vero coloris rubei serviant eo tempore,
rendsa, Fiant etiam bis in anno vestes et capelli c quo lecti nostri coloris rubei parabuntur. Jubemus
et bis quo'an solis, quibus utamur equitando. Primoe enim vestes insuper quod teneatur continue pro Nobis unus le-
nlJ goleri.
et dicti capelli sint facta? in festo B. Michaelis, ctus velduo lectidesindone, cujusviscoloriscum suis
item alius ad
alia? vero mensis Martii prima die. Haberi etiam et apparamentis qui Nobis serviant quotiens Nos iti- iter paratus
:

tenen duo capelli solis, pulchris operibus et marga- nerare contigerit, in eis quiescendo de die, et etiam
ritis. minime omittantur.
dfcorati dormiendo, vel alia similia faciendo.
25C Ordinamus insuper quod de duobus in duo- 258 Ordinamus etiam, quod cortinae semper te-
bus anuis in festo Paschte Domini sit paratus et neantur de sindone viridi et de rubea ; et sint ultra
illas
 LEGES PALATIN.-E.
l
A Ilas quse sunt junctae cnrtinis superpositis Iectls artu contententur.imo diversis et cujuslibet coloris, D
item cortln,v nostris et cortinae jara dictae
: sint talis longitndi per Nns supprius ordinatis taliter quod quando :
ejusdem co/o
nis,quod serviant, tam ad ponendum eas ante le- continget Nos prn uno actu in diversis locis para-
ris.
ctum nostrum cum opus fuerit, quam ad median- menta prarparare. ex carentia pradictorum ordinatio
dum sive per medium dividendum unam eameram nostra praisens, ncque in raodo neqtie in coloribus,
vel aliara magnam domum, vel usus alios similes. valeat praetergredi quoqun modo.
Et volumusquodcortinae virides parentur cum opus
fuerit eo tempore, quo lecti coloris viridis sunt pa- ANNOTATA D. P.
rati ; et rubei quando lectus tenebitur ruheus. Vo-
lumus insuper quod duodecim cortinae, videlicet sex a Fodrum Fodcrura et fndrum est duplicnliirn le-
de sindone rubeo et aliajsex de sindone viridi vioris panni, graviori subsuti, dicitur etiam de pettilms
teneantur, cum quibus parentur Nobis oratnria, ail eumdem finem adhibitis ; Teutonice fouder, vouder,
quoties divinum Ofiicium contigerit nos audire : litr atttcm prittiittn tiivenitur\ pro d.
quibus utatur, prout utetur coloribus lactorum. b Sindnn videtur htc accipi pro bysso tenui, nlitts
259 Jubemus etiam quod panni lanae continne Taffetta dicto.
habeanttir, quatuor coloris rubei et alii quatuor c Capellis solis, dicitur galerus, qui solem arcet :

item stragula, cnloris viridis ;et isti panni sint amplms delicati qnttlis forma ejus fuerit Jacobo Regi, vide in imagine
quam illi qui ponunturin terra circa lecttim. Insn- frontali Pitrtis 8.
per octo cussini longi, de veluto rubeo. Fiant etiam d Cossinus, cussinus, Cusinus pulvinus, duninitii-
alii octo cussini quadrati de veluto viridi, et sex viim, Furetterius t't Dictioaario Universali Coito in-
communis formae, non ita magni, qui etiam sint ilictit, iiniic fert exoletam vocem, lectum plumeum si-

eussini longi.
historiati ut priores; de veluto rubeo : et serviant gnificare ; nt omnia videri possint derivata a quiete,
dictipanni etcussini tain in oratnrio nostro tenendo, unde Coy, quiettts.

quam etiam in consilio, eos ponendo retro. Nos, iu e f/itmilis, ittputo, et solo sternendi, nec infulcra
parietibus extentos et affixos, scilicet pannos et : elati.

serviant dicti panni et cussini rubei coloris, eo tem- f Uti ex Camera, fit Cambra, sic eiiam Cambre-
pore quo lecti nostri rubei parabuntur panni vero ;
rius.. pro Caraeririus hic scribitur.
coloris viridis serviant eo tempore, quo lecti coloris g Bancus, Teutonibus Bank. sramnum : Ittttc Ran-
viridis parabuntur. cale, pannus scamno insternendwt t

dorsaUn ad 260 Volumus etiam quod teneantur panni linei et h Ritiro scilicei ac flavo virgulata.

mensam, historiati, qui serviant nobis cum erimus in mensa, i Vannse, nusquam alibOadftuc inventst t
quid sirtt,

ponendo eos retro nos in parietibus aftixos, vel non divino ; nam Vanni ad rent frumentariam spectan-
etiam eos in capite lecti nostri ponendo, cum Nos tes, nilitl Ituc ftietitnl.

configerit in tati loco esse, ubi non pararetur pro

Nobis lectus cum superposito parameno. De quibus De Oblationibtis. nl. II.

quidem pannis aliqni ipsorum sint magni, pulchri-

tudine aliis praeeminendo, ut solennioribus diebus, iVttendentes, quod ante Dei oculos numquara est
ut nostrum expnscit Fastigium, absque deturba- Quia Itx natx

tione solennitatis valeant deservire. luntate repleta ; ncc Abel ex muneribus, sed ex sunt

2C1 Ordinamns, etiam quod fiant octo nova n Abel muncra oblata placiierunt.
9
banchalia lanea, bene diversi coloris operata, quae 2G3 Volentes de oblationibus. quas in Missis in
banchaiia,
Nobis serviant in scamno nostro, quo sedebimus manus offerimus Sacerdotis, ordinare, non ad qtian- .rstimandx

quando comedemus et iu mensa erimus. Et etiam tiiatem. nt illi, qni quaudo Sacerdotibus suis dant, « auantitate;
fiantduo cussini longi de velutis talis coloris cujus quodammodo se monstrando (tllo Dominico verbo
sunt arma nostra Regalia h quae Nobis serviant ; oblivioni tradito, in quo ne manus dextra eleeraosy-

pro sedendo, quotiens comedemus ct in mensa eri- nam quain sinistra faciet, et e converso, sciat, ca-

mus. Juberaus etiam quod fiant duo retrodorsana et vetur) totum in oblatione, quam offerunt in Missis
etiam ex
pnnna atireo banchalia et cussini longi et quadrati qui omnes ponunt sed ad signinVatioiiem tantum, fpostquam
:

dum poputus sint de pannoaureo ejusdem coloria, qui Nobis ser- sicut duo decet Sacerdntibus nnstris aliter provide-
altoquettdus,
viant cum Nos populo nostro ob aliquam causam mns) respectum habemus ordinant.es quod diehus F :

julmtur prtt
loqui debebimus, et e"S ad conspectum nostrnm vo- Paschae, Ascensionis Domini. et in festo Penteco-
cabimus vel in alio usu nobis serviant, prout no-
;
tes, et Corporis Christi, Oinnium Sanctornm et Tri- "'"'"'^Zlu''
nitatis et Natalis Doraini, et in quatuor festtvitati- 5.0/1«, 5
stne placuerit voluntati. Ordinamus insuper quod 1

parari,
fiant duo coopertoria lanea, pellibus variis folrata, bus B. Marise, necjion etiam in festo Exaltationis
quae ponantur super lectum nostrum, cum nos de S. Crucis in Perpiniano, et in die S. Annaa (si ta-
aliaotie lupei
lecttlta, nocte vel de diejacere contigerit aut dormire. Vo- men in ipsa die, scilicet S. Annre, in civitatc Majo- ct srptem ad
lumusetiam quod continue habeantur et teneantur ;
ricarum fuerimus constituti) xv denarii ad oblatio- csciilttm cor-

promptu, vannoe linteamina, coopertoria etaliae nem majoris Missae nobis parentur et habeantur :
poraliti
in i,

ultra vestes quae pro lectis ad altas vero Missas, si quas audiremus, v; etada
decentes vestes, illas

nostris sunt ordinatae; ut si casu aliquae, excellen- Corporalia, VII.

tia spoliatis, infra seu cxtra nostrum hospitium 26i autem apparitionis Stelke. quia illa In Bplphanta
Iit festo
"""'
jacentibus, de ipsis pannis providere vellemus, ex die per Reges aurnm, myrrha et thus oblata fue- ""™-™j
'"
runt Christn Salvalori nostro, volumus ut offeramus
' '

defectu ipsornm minime nostro desiderio defraudati

In Missa majori unum aureum, et myrrham et thus
remaneamus.
de qui- in modica quantitate quia solum hoc ad significa-
202 Praedicta autem omnia fpraeter illa, ;

mtitanda qun ad Corporalia vero unum aureum

bus est dictum, quibus temporibus fieri debent) mu- tionem facimus :

tles opits ertt

die audiremus
Missis si quas illa
tentur et alia de novo fiant quotienscumque neces- tantum et in aliis ;
tn farasccve
v denarios. In Parasceve etiam xxx argenteos. denarll 30,
sariura fuerit, et etiam npportunura et nostris Ca-
quando ad adorandura Crucem accedemus, offerre
merlen^is visum fuerit faciendum attendentes :

Salva-
volumus ut sicut ille proditor Judas impie
quidem ipsi Camerlengi, quod in sufficienti numero
;

nostrum triginta venumda-

torera ac Rederaptorera in Diiiiticitins
semper de ipsis habeantur, secundum quod actus, -,, et ad eor-
vit argenteis Nos pie eos offerendo, traditionem et
ad quos praedicta ordinavimus, requirunt taliter ;
:
pnratt j,
deinde mortem secutam Regia nostra mente recola-
facientes, quod non solum uno ornatu pro quohbet
mus.
 iii JACOBI II REGIS MAJORIC
mus. In diebus vem, quibus prapter praenominatos
Duplex festum in nostra Capella fit 'exceptis diebus De fructibr/s in mhiistrandis t\. iv.
Sabbprinis quibcnj ex devofinne cimmuniter Officium
Beatm Yirr/inis hnplex coTfltn nobis celehratur) ad
i,
Licet nsus fructuum non inultorum per Physicos
majorem Missam vn donarios, <H ad Corporalia v; approbetur; ipsi tamen hominis gratiasunt producti,
et ad alias Missas ( siquas devotione moti vel ex or- et ad giistum humanum naturahter ordinati. Qua-
dinatione audiremus, tres offerre in pra?senti ordi- propter in regionibus quihus crescunt, de bona con-
namus.Reliquis vero festivitatibus sivediebua anni, suetudine, tam in prandio quam in coena, communi-
in Missa sive missis, sive ad Corporalia, tres dena- ter ministrantur.
rios tantum. 260 Statuimus igitur et jubemus, quod aestatis
Mtnistrandi
cum pia ad 205 Prsedicta autem tali consideratione fccimus, tempore, et etiam alio.prout tempori convenientes sunt pro tem-
quemqne nw- utui denarii ad honnrem Trinitatisofferri intelHgan- fructus commode poterunt reperiri, semper detur de pore fructus
merum consl- tur ; et v, ut quinque hominum sensus sijrnificent, illis in principio prandii, de duobus, et in principio
derattone.
quos Deoofferredebemusomnimodeeosmortificando; ccenae, (le uno dumtaxat in fine vero prandii non
;

vii autem, ut dimissio septem peccatoruro mortalium dentur ordinarie fructus aliqui, nisi Nobis et illis
cum recuperatione septeni donorum Spiritus sancti qui in mensa nostra sedent et tunc etiam dentur
;

designentur : xv vero, in teraplo enim xv gradibus frnctus prout tunc per Nos fuent ordinatum.
,

ascendebatur ut ex ipsa ejus ascensione discamus,

; Diebus vero quibus fiet convivium ac jejuniorum in prandio et
ccena.
quatenus per vn et vm etiam temporalis solicite diebus, dentur de uno vel duobus fructibus tempori
dispenseturactio, et perinde seterna mansio requi- congruentibus, in fine mensae, nisi nebula? a cum
ratur. neetare roinistrentur. In fine vero ccenae dentur
semper de uno vel duobus fructibus, si possint re-
ANNOTATA D. P. periri vel saltem loco fructuum caseus ministretur.
Caveant tamen OfBciales, quibus conipetit diotorura
a Cum anno 1G93 15 Octobris Antuerpia transiens fructuum ministratio quod fructus prsdictos tam
in (icrmnniam, Eduardi Palatim fffia rclicta Ducis siccos quam maturos, bonos et sinceros haheant et
Jfanoverani Catholict, CathoHca etiam ipsa Missam ministrent.
in errlrsia nostr.r Professss donius audiret, vidinnts ea a Nectar, videtur hic arcipi pro vino condilo aut

absoluta romplicatum Corporafe ipsi a Capellano deferri alias prsestanUori, ctsi refrigerando Nebulae id est,

ad osculum, ac deinde duabus ejus filidbus. Duratenjo nives, ministrcnlur.

hic mos ehamnum in Galtia, unde illa venicbat ; aveo
scire an ctiam tn Arratjonia et Catataunia. De illuminatione. n'.
v.
b Mabilio f in Prxfat. ad SeculUm v Benedictinnm,
quod est x Christi, num. 117, brevitcr, sed erudite Wuia celsitudo Regia status eminentia insignitur,
ostendit, talis Oflicii uswn jam tunc innotuisse. merito in ipsius curia illuminatio magnific.a obser-
vatur.
De honoribus gaibusdam personis ut congruit 270 Ideo jubemus hac idonea sanctione, quod Tt^tinttur
quot intorti
adhibmdis. vj. m. qualihet nocte in camera nostra quatuor accensi
brandones a et duo intortia habeantur. Sane ubi-
0„
'.Jiwcuroque lionoris causa praecedere dignoscun- cumque nocturno tempore comedemus, juxta no-
unde hono-
tur, fore melioris schematis sanciuntur, stram mensam duo accensa tortitia teneantur, vel
rem dehitum concernentia praesentis ordinationis plura, si inspectis comedentium multitudine aut
serie promulgamus. mensae raagnitudine expediens videatur. Praeterea
Cardinales sl- 207 Quandocuraque Cardinales aut Patriarchas nocturno tempore in nostro palatio talis adsit illu-
milesque Prsc- Brandones et
aut Archiepiscopos aut Episcopos Nobiscum come- minatio copiosa, quod unus brando accensus pona- candetx
tato* stbt pr.i-
poni Rcx ju-
dere contigerit ubicumqiie, eos Nubis praeferri vo- tur coram tribus comedentibus quibuscumque.
M, luiuus in sedendo : si vero ipsi Nobiscum iverint Quandocumque autein nocturno tempore per nostras
aliquundo, et simul incedere non valuerimus cum habitationis hospitium incedere nos cuntingat, qua- F
eisctem ; hos praecedere Nos, esse congruum arbi- tuor accensa tortitia deferantur. Si vero extra no- vesperi et
tramur. Nam inter egregias laudes pollentis Regia strae habitationis hospitium equitando vel peditando noctu ardert
dtbeant
dignitate, more irradiantis sideris elucescit, quod incedamus, tempore praelibato decem accensa tor- ;

intuitu sanct«e fidei reverentiam multifarie exhibeat titia deferri hac sanctione congrua imperamus.
iis, qui tantis ecclesiasticis dignitatibus illustrantur. Verura quando nocturno ter.ipore dormieinus in
et rellaiositm PlaneReligiosi, quicumque, inmensanostrasedeant, camera, in qua jacebimus, stadallus b factus, can-
qul l/isodle
comedentes illis diehus, quibus eos coram Nobis delae similitudine observata, et unus cereus mediae
fuerit conclo-
natus. asslde-
contigerit prsedicare : quia iidem venerabilis Reli- librae, continue accensi teneantur juxta quos duo- ;

re In mensa gionis nexu divinis servitiis continue inhaerentes, decim candelae et brandones quatuor habeantur.
quibus diebus assumuntur, eximiae nostrae utilitatis 271 Annectimus quantitatem etiam praemisso-
et non modicae auctorilatis docendi exercitium, di- rum, ut unumquodque tortitium sex hbrarum pon- et cujut
vina eloquia proferentes, merito honore magis deris habeatur quilibet autem Braudo tres uncias
:
ponderis este
stngula,
quam diebus ceteris decorantur. habeat ponderare, mediae cannae Montispessullani
Jllis et niagna- 2G8 Celerum quandocumque Cardinales aut Re- longitudinem obtinendo, candelas vero disponimus
tibus, exlernts
ges, vel fratres Regum, aut filii Regum vel alii esse tales, quod xl c unitate unius librae ponderis
occitrrere de
quiiiu plurimum Regibus conjuncti foelere naturali, videautur. Disponimus etiara observare quod anno
ccrnit
qui dc nostra minime procederent domo aut Duces ; quolibet, in festo Punficationis Virginis gloriosae
vel Comites magnae potentiae partium remotarum Nos Missae, divina solennia audientes, teneamus
ingrcdientur terrarum nostrarum villam aliquam, cereum saltem unius ponderis cerae albae.
librae
aut aliquod castruni, vel aliquam civitatem Nos ibi ; Oranibus autera ibi existentibus, ubi praefata divina itemque cerei
tunc esistentes occurrentis eis, recolligentes ipsos, solennia audiemus, denturcerei ponderum diverso- in festo
puTiflcattonb
eum sitas dt
ut optimum videbitur, cum honore. Nam cupienda rum, secundum status eorum varias qualitates. No- tenendi.
tiones intra- est honoris exhibitio, cuta illum qui eumdem hono- bili quidem, Militi vel Vicecomiti, quamvis Miles
bunt. rem aliis dignis exhibet, faciat cum laudis prajconio non existeret, et etiam Praslatis (exceptis Episco-
insigniri. pis, quibus octo unicarum tradere jubemus) cuili-
bet
 LEGES PALATIN.E.
bet cereusquinque unciarum et mediai ponderis comedant, et in tacetis b, non tamen deauratis bi D
prabeatur: unicuique vero Militum, Sacerdotum liarones vero qui Milites fuerint, Abbates et *
bantfc
et aliorum qui meruerint numerari, cereus cum eis Priores, nec non Vice comites, licet Milites non ",
l i
',
_
l "" u "' m
trium unciarum et mediae ponderis trihuatur cuili- bibanl.
: existant, et Barones non Milites, qui nostro Consi-
bet autem ex Scutiferis et aliis incedentibus lio meruerint aggregari
equi- taceas argenteas deaura-
;

tando, cereus duarum unciarum et media: ponderis tas et majores aliis habeant ad potandum ; et ci-
pra;beatur ceterorum vero unicuique cereus unius baria eis in platellis c argenteis deferantur, ct ha-
;
c
uncise et dimidiae ponderis tribuatur.
Novissime beant pelvim et biterjam d argenteam ad lavandum: d
subjungimus antedictis, quod cerei singuli ponde- et qui ad latus nostrum comedunt, decet plus ceteris
ris unius libra?, et alii singuli ponderis media» honnrari.
libra;, et alii singuli ponderis duarum unciarum per 273 Volumus ut omnes qui in nostra mensa co- <"""" argen-
nostrum Apothecarium fiant.pro divino servitio, in medent, in platellis argenteis comedant, et in ipsis
m c °'" e a" '

nostra capella ut congruit peragendo. eorum fercula deferantur, sed non cooperiantur,
nisi Cardinales, Archiepiscopos, Episcopos et simi-
Jttiltcl cooper-
ANNOTATA D. P. les, seu filios Regum aut fratres per Nos contingeret tly
invitari ; veluti qui de domo nostra descenderent,
a Brandones a Teutmico branden ardrre dictos, fratre vel tiliis nostris dumtaxat exceptis. Omnibus
satis per se patct ; cxetnpla apud Cnngium vide. In- autcm Mililibus, Doctoribus seu Sanerdotibus, et
tortitiorum seu torticiorura, formam icon latcralis re- aliis personis magni status cum pelvi et pctrcria
prxsentat ; candelas infra definiitntur tam e.ciguse, argenteis in fine mensae pneheatur lavandi facultas.
ut 40 simul unam tantum liliram fnciant.
b Stadallus, a slando dici vidctur : qni facttts ad si- ANNOTATA D. P.
milttudinem candelee, renovat mihi formam lanipitdirm
in Italia adltuc frequenlium, quoritm scapus supeme a Stiprascriiilum erat de argento : Chifflelins titu-

oleo fartus el formam ct viccm candclx priebct, cande- los collitjens et substanlium legis considerans, scripse-

labro imposilee.
rat. De honoribus in auro et argento exhibendis.

c Tam exigui Cereoli modo non mercrentur cande- b Taceta. tacetta,rf(mmii/it)«m a Tassa, crater, pa-
nomen; cl accensi sintjitli dimidtn viic horse qita- tera : eliam Taceam invenil Cangius in quodam Ara-
lae

ul vix capere pnssim quis eorttm usus gonico scripto.

dranle durarcnl :

aittem dicuntur c Platella, lanx, scutclla, diminutivum a Plata :

in mensa vel camera fae.rH. Unitatae

origo aulem Teulonico a Plat, planum, ratwne formx.
id es'. unitae.
d Ila scriptum his dislincte cl quidem mutata priits

posita liltera p in b infra tamen scribilur, nec currc-

De honoribus exhibendis (a) n,'. vi.
tlubiiim
cltnn itivenitiir Petreria, cum duplici r: itfc

qnin inlclligntiir Gitttui, qno aqua infttndilur lavan-

'Juamquam Regiae conveniat Majestati, ut ejus
tinm. mambus, supposita pelvi sive lance. Nominis
ut dlgnitatl
curia tam de vasis aureis quam argenteis decoretur
cvjuscumque ralionem tptis dtvinabit, ma.cime si a Petra deductiim
respondeant decet tamen erga subditos gradum et ordinem ob-
sit. alio sensu Petraria dicitur, tormntlum
sicuti in
servare, ut ii dictorum vasorum praerogativa
vossa, lse-

digni- bellicum quo lapides exrtittuntur in lioslem. An \orle

tentur, quos nobilitas generis vel eminentia
aliqua fueril inter illam et guttum similitudo formx;
tatis seu proximitas Principis insigniunt.
pure palatio quis divinabit ?
alii
272 Statuimus igitur ut omnes in nostro
argenteis. argenteis
cujuscumque status existant, in scutellis
 JACOm II RFOIS MAJORIC.

INCIPIT SEPTIMA PARS

Dc ordinationibus a<l oftlcium Cancellarii et sibi subjcctorum pertinentibus.

Reprarsentut frontalis hxc tnhrlta Rrafm, rosei coloris toga indutum, velut in suo utriusque ordinis Errfesias*
tici tic haici Partomtnto. C»m autem de ordine «essionis cornilialis ac regix dictum superius sit, quo Ecclesias-
ticis latus Regis wiistrum velul dignius concedjtur ; hic solum notandus restat color rubeus, tam capetis desuper

pendentu quam oOlongi posl dorsum se.dentis cussini. Steltulx capeti insparsjc, aure.v sunt.

De Consiliariis (a) vj. i

cl Sjjcciati

Siibjectorutn noatrorum regimen nos habemtts, tus resecatis quodque noslri Consilii secretum homa;io ad-
atrlnganlvr.
ut eosdem illsesos servemus, facientes justi- servabunt fideliter et tenehiint etiam quod non
:
Ad connnodius
rrgimcn
iiani, nec non utilitatem reipubltcje eupirtites. fecerunt aliquid nec facient, in futurum, quod prae-
drtiquntur [gitur ei>:a tanta et talia debemus provisio- dictis subjuramento promissis observandis obviare
ConstlluTli, nis sullragia adhibere, quod consilio virorum pru- valeat quoquotuudo.
dentum et rerum experientia ac proposito fideli a Neque hic neque sequens titulus atlest in Codice
pcillentium dirtgi Nos oportet : quia qu;u consilio originali; sed nec loats ei pingendo relictus vacutts
peraguntur, efleetus propitios nanciscuntur nec ; litttlam ertjo lnc uppositum :rque ac sequentem manu
meretur subjectoa regere, qui negligit discretorum sua notavit Chiffletius, argumento congruum.
consilio adhaerere.
274 Unde nd tantum officium Consiliariorum De sessione inConsilio nj. n.
exOfficialitnis nostree Serenitatis Regiai admittantur, Cancellarius
Curim prtoci-
etVice-cancellarius, Anditores, promotores Majores- tOi irca ordinationem rei privatae domus nostrae
cii
pui 14,
Camerlengi, Magistri-rationalis, Thesaurn- curam gessimus et Deo auctore in ea nihil, quan- VI sults caiqae
B do s. ;
nrdo scrtietur
rius, nec non Sccretarii, qui intersint in illo, ao lum m Nobis est, omisimus imperlectura tanto ;
in Consitio,
ctiam alii quicumque quus ad liuc voluerimus pro- magis circa illorum gradum et ordinem, qui circa
vehendos, latus nostrum u.ilitant, et pars nostri corporis esse
Stauientes pro utilitate reipublica?, quam nostris censentuv, operam dare debemus, necuiquam liceat
temporibus cupimus quod nullus ex
conservare, aliquando graduum seriem conturbare, et temporum

qiti ntimqtinin
quo personaliter su-
uostris Consiliariis a loco, in ratinne caleata dudum militanlihus anteferri.
sinc spcctnli mus constituti, seaudeantabsentare, nec accedere ad 270 Sancimus [igitur] ut sicut humani corporis
ItccnHn nlstnt aliquod convivium, nec aliqua etiamin sua persona dexterae partes et membra, ab ipso corpore
fumenta
a Curia, Coniitcs a
peragere, quibus accessus ad nos si vocaretur, pos- majora suscipiunt, et majori robore solidantur sic ; dextrlt
sit aliquatcnus impediri, nisi a nostra primitus Regales Comites, Barones et ceteri Milites parte
Serenitute licentiam super prsedictis obtinuerit spe- dextera nostri corporis in Consilio decorentur :

cialeni. Praelati vero et ceteri Clerici a parte sinistra suis

275 Insuper ordinamus, quod nostri Consiliarii sedibus honorentur. Et quia plerumque in nostro
nobis per juramentum promittere teneantur, quod Consilio ex dictis Consiliariis aliqui per se seu conjun-
quantum valebunt, Nobis praebebunt bonum consi- ctis Patronorum funguntur PiJrtati a
officiis ; dignum judica- smts/iis
liuin et fidele. dicentes quae sciunt consulenda, fa- mus, ut quam diu aliquid prnpo- scdeant
dicti Consiliarii,
vore et odio ac timore cujuscumque personae peni- nere vel allegare voluerint, vel aliquis pro eis, in

loco
 LEGES PALATIX.E.
A loco consueto non sedeant, seil statim assurgaut et
stent autem Et quin personaruni conilitiones sunt quam pluri- D
circulum Consilii exeant Nos
cum patrono* ; nisi aliqua causa motis mum attendendte, ubi praedlcta comestibilia in Prae- amtfarOu
agant, e:s deferre vellemus. .Equum enini esse censemus, ""'«""""' 50 '
Baronibus, Universitatibus villarum seu aliis
latis,
ut standi aut sedenli qualitate pensata,
quis Consi- corponbus clericurum seu laicorum, aut etiam Ju-
liarii aut Patroni parteui sustineat
faciliter agno- dffiorum et cujuscumque Collegii, approbati vel non
scatur ; si auteiu aliquis ex nostris
Consiliariis suo approb.iti, duui tamen non sit reprobatum daren-
officioaut ex nostra commissione aliquid in diclo
tur, praedictam xx solidorura Summam us-que ad l
Consilio proponere sint a.lstncii, sedendosuo
loco solidos in anno extendimus. Ultra etiam comestibi-
solito pr^eraissa proponere possit. lia, jocalia, valentia x solidosnon plus, recipiendi
277 Sane quicumque cujusvis conditionis exi-
sicut et alii ipsis tribuimus facullatem.
atiquod stant, qui coetui nostrorum Consiliariorum minime
381 In c.isu tamen, quo aliqnis Prlnceps vel
hatientes pro- sunt aggregati, sive pro se vel pru aliiscoram No-
ponendum,
alius. ad quem per Nos essent destinati, eis aliquod "' f-rgationi-
bis in dicto Consilio vulueriut aliquid bus rltttm
proponere, donum iel vestes f.icere \ellet, possuil illml vcl lllas
vestes, elc-
seu pro aliis postulare stui e aecesse habeant
nisi ttnnm.t ; : nisi recipere, hac sanctione Regianon obstante, ob ho-
conditionts Nos tbrsan, eoruiu dignitate inspecta. in sedendo norem Principis vel alius supradicti. Nam sinuntii
sint, eos specialiter voluerimus honorare. Et si aliquos per Principes et in.iguos Dominos ad Nos trans-
maximaruiu culmina dignitatum adeptos juxta nos missi, donum eis e\ parte nostra exhibitnm admit-
sedere coutigent, et aliquid pro se dicere seu alle- tere rccu-arenl, nostris
lioc affectibusingratum
gare voluerint, illico ad aliuui locum se transfe- merito occurreret; et nobis non cederet ad ho-
rant, et sedilia juxla eorum condecentiam praipa- iiorein.
rentur, nisi nos 111 hac parte specialiter eis deferre 282 Veruui quia lihertatem argucndi videtur ti nihl a
vellemus. amittere et amittit, qui ab eo accipit qui iden dat '"'n 1 "" *"
1

278 Purru Ambaxiatures b Papie, Imporatoris, ne corrigatur, pra-fiiani lieentiam lucum habereno-
puta L-gtili. Re„um, vel Fratium, vel Civitatum eorumdem, vel luinus in illis personis, qui in nustra Curia tunc
et Episcopt,
ipsis similes, in cireulo Consiliariorum nostrorum temporis causas ducerent vel in brevi ducere spera- E
sedere possint. Et si aliquis ex dictis Ainbaxatori- rent (si tamen ad eoruin pervenerit scientiam) licet
bus esset Arcbiepiscupus vel Episcopus, sedeat si- essent consanguinei vel consiliani, imo expresse
cut ceteri de Coi.silio uostro, acsi inbil proponere prohibeuius. Si quis autem in aliquo absque nostra
vellent ; et si aliquis ex dictis Aiubaxiaionbus pro expressa licentia. quain in scriptis per albaranum
suo prupriu f.ictu aliquid proponere vellet, servctur nostro sigillo sigillatuni babeant, coutra vel ultra
niodus supra proxime ordmatus. vel aliorum Magna- forni.im prsedictam recepent, et nuinero nostrorum
tum, quos speciali ex causa bonorare velleiuus. debebitnr Consiliariorum, et ultra nustro magis ar-
bitrio punietur.
ANNOTATA D. P. a Ckiffletius e.rplivaiionis puto causa iu margine
scnpsit de munenbus.
a Cum spalium initialis litlerx non palerelur, ut
pingeretur in co intrger locus Consilii, sedenies Consi- De Salariis, nj. vi.
liartos, slantes Advocatos rcpraseitluturus ; salis habtitt
AV delejati
pictor, uttiitsque Ordinis personam uitotn exhibere. Tt- praemium pccuniaria3 remu-
\^, ui recte judicant, et jitiices

lulits (ut jam dixi) niiUits scriptus erul. nerationis expectant, fraudem quodammodo perpe-
b Sic etiam Htsptntice Ambaxador, sed scnbttur trant; quia jnstitium, quam gratis impertiri debe-
liaeiu X pronuntiatiir ut % Gnxcunt alius Ambaxia- : rent, pecuuiaruin acccptione mercantur. Est eniiu
tor Ambassiator et Ambasciator scnbiiur ; a radice oninium malorum occasio totiusque nequitiae princi-
bas, bassus, baxo, subtus, tnfrn, ut inteiligatur a su- pium, cuin a Judicibus lalc a partibus auffragium omnlno Cl.
bliniioi t potestutc ac tbrouo delcgalus ac demissus: qua accipitur, ut uon dantis benevolentia, sed cupida reunl mercedc
laltoris,
de re letjendus Cumjius. recipientis avaritia, ex quantitate et mudo recepti
muneris, denutatur. Sane delegatis a Nobis Judici-
De Servitiis (a) nj. m. bus, qui nec a fisco nostro, nec alias d.e publico sa-
laria capiunt, sed ex nostra delcgatione munus
JL«icet tres sint munerum acceptiones, quibus con- subeunt judicandi, non dccet omnino
mercede sine
Quia vntnrra, tra justitiam humana3 naturue nnlitari dignoscitur laborem inire ; sed magis comenit, uteis tam mode-
prtrserlivi miuistrentur, ut attenta
favor amicitiaruin videlicet, adulatio laudis, et cor- ratao spertulae a partibus
realiti,
poralis acceptio muneris; facilius tamen pervertitur conditione causa? mjudicium deducitur, gravamen
animus rei corpore^e munere, quam gratia: laudis- non magnum ipsis litigantibus ingeratur.

que favore. 283 Ordinamus igitur, sequentes consuetudinem

279 Unde volentes evitare, ne Consiliarii nostri, in hoc antiquitus observatam, ut cum aliquam cau- peimltttlur
pervcrtunt eit pecuntarta
animos; qui pars nostri corporis existiuiantur, aliquaagant, sam ex delegalione nostra alicui personai judican- ttle declsa,
ex quibus dando Nubis (quod Deus avertat) con
in dam committimus, pcr quam aliqua pecuniaj quan-
silium possint turbari volumus et sancimus, ut ii-
;
titas judicialiter ab aliquo postulatur tunc delegatus ;

corum rea-p- dem nostri Consiliarii ab acceptiune munerum et judex, negotio cognito et finito, apartibus ipsis am-
tio vetalitr
servitiorum, quaj oculos excaecant judicum, nisi babus vin denarios, id est a parte qualibet tantum-
Consiliarits,
essent consanguinei vel consiliarii, abstineant cum modo recipiat iv denarios, pru libra totius quantitatis

eflectu : nam oblatio, et multo fortius receptio mu- qua; est in judicium deducta : sic tanien quod tota
aceipere
neris. tinea est regiminis. summa, quae pro sportulis delegati judicii exigetur, denariol
280 Verumtamen ne nimis eos astringere videa- etiara ab utraque partium, xl librarum nionetae per Itbram,

mur, et ipsis Consiliariis quud ex nostra faciunt regaliura minutorum Majoncensium, in regno Ma-
comestibil a
probibitione, possit per inscientes et extraneos in jorica; et in insulis eidem adjacentibus, non excedat
tamen ad Iti
sotidos tmnue aliud denotari ; ut secundum formam quaj sequitur, inComitatibus vero nostris Rossilioniset Ceritauiae
stnuntur
possint dumtaxat recipere ; eis licentiam tnbuimus, et alns ultra marinis usque ad xxxv libras monetae
acctpere,
per praesentem laudabilem sanctionem videlicet ; Baroinonensis sportulas hujusmodi voluraus posse
omnia comestibilia; dum tamen ab una persona ul- ascendere non ultra.
xx solidos monetae currentis in anno, in terra 284 Volumus insuper quod statim in ipsius litis
tra ;

ubi fuerint, summa non excedat quod receperint. exordio, hoc est cum bis fuerit contestata, ubi pro-
ceditur
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
A ceditur servato solito judiciorum ordine, vel ubi alias si essent plura et quae magna examinationeet D
ejusr/tte 8,
responsum est capitulis vel articulis vel alicui pro labore inspici et tunc volumus nffl ncva
videri haberent, et

lite contcttata moqna

loco petitionis prnponitur quando proceditur ex na- quod ad arbitrium Cancellarii possint augeri pro accedant,
tura oaosiB, vel ex nostra; coramissionis tenore, labore sportulae sic tamen quod quantitatera, su-
:

simpliciler et de plano, vel sine strepitu judicii et pra in causa principali taxatara aliquatenus non
pnblicata
et /inlta, flgura, vel alias sine scriptis et lite, lertia pars excedant. At vero si in causaappellationisfiatnova
quantitatis hujus exigi possit a partibus, altera productio testium, vel producantur aliquis velaliqui
vero tertia tempore publicationis testium, residua processus ad probationem, forte ultra processum aut novl testes
vero tertia demuin cum causa fuerit finaliter termi- principalem causse, tunc salarium seu quantitas spor- producantur.
verocausa bujusmodi compositione amica-
nata. Si tularum possit ad majorem summam asceudere,
nitl Inleric- bili, quam per diffinitivam sententiam d-
vel alias scilicet usque ad quantitatem superius expres-
niut compo- nem sumat; tunc, si ante litem contestatam modis satam.
sltlo.
pramiissis a judieio discedatur, -nihil prorsus a 288 Sane quia in causis criminalibus, ubi de pce-
partibu* vnliinius exigi; si vero lite contestata hoc na mortis vel menbri abscissionis corporali infligen- In eausis

fi.it anfequaol lesles sint publicati, soluin tertiara da agitur, quandoque contingit excessum fieri in cilminalibus
rrt summa
exltjua sit .
partem sportularum Judex ille recipere valeat et sportularum exactione, ab ipsisjudieibus delegatis [

non ultra si vero post publirationem ante senten-

: volumus quod si bona personae delatse de crimine
tiam, duas partes recipiat: si vero jam fuerit in sint modica, utpote quia usque ad centum libras
causa conclusum, tunc integras sportulas possit valoris in bonis habeant tantiiramodo; tunc centum
exigere, licet nondum tulerit sententiam, cum nec a solidi ab illa possint exigi et non ultra etsi a :

modo stet per eum quo minus sententiam ibi ferat. centum libris usque ad ducentas in bonis habeant,
Si autern ila sit modioa qnan ti tas quae peti tur , quod peti possint ad plus decem lihr;e si vero in bonis :
E
sportulss ab utraque parte exigehdie \ solidos non habeal nlira ilueentas libras, tuno salarium integrura smmdum
fiKuttates
asrrnd.in! ; tunc Judex qui feret sententiam possit peti possiti salvo tamenquod incausis appellationis,
ondemnati.
\ solidos axigene et habere, in criminalibus causis servetur quod in causa civili
13
2Mb Cum viro alia r»s petitur, non pecunia est superius ordinatum ; ut, si non flat aliqua pro-
In atlls rebut
tecundtnn oumerata, utpote res qualiscuraque immobilis sive duetio, salarium rainuatur in dimidia ; vel auguien-
cantm .1 sii- snli, vel eliaui uiubilis, vel se movent, vel forte ejua tetnr usque ad mediumlegitimum, secundum inodum
rr.atlnriim ;
aiiquoii incorpprale; tunc respectu habitoad veram proiluetinnis lart:o in eausa liLijusiiiodi vel laboris.
et rtiliuii ;rsiiin;iiioneiii rei ipsius, tnntum recipia- Ubi veroagereturde infligenda pumaaliqua modica,
tur.pro sportulis, quantum peti.posset si aestimatio utpote relegationis vel simili, tunc etiam minuantur
ef rafionem
pecuniaria peteretun Si autem posBessbrio agatur sportuls in dimidia ejusquod pro magna etcorpora- pa:nx t
niflictas
judicio, tunc medietatem sportularum quaj in causa li pcenarecipiconsuevit. Atverosi depienabonorum exigalur
dtvttdlum
proprietatis reciperetur. tantummodo recipiant de- vel alia pojna pecuniaria infligenda agatur, tunc ad salarium.
aulem ex
juiilclo legati. Sed et ubi de modica re ageretur, caveant ne ipsam pecuniam habeatur ratio in sportularum exa-
pottessorlo. res ipsas eestiment immoderate, super quo ipsorum ctione, ac si aliud debitum pecuniariura peteretur,
delegatorum Judicuio conscientias uneramus. Si ut servetur id quod est superius in talibus ordi-
tamen in taxatione vel Bestimatione salarii pars natum.
aliqua se gravatam reputavcrit; Can^ellarius noster 28'J In exactionibus vero sportularum, pro rela- Slmplex
coiji.itio Privi-*
debebit salarium aquo moderamine regulare. Si coram Nobis faciendis, sic ducimus ordi-
tionibus
lcfjii Rpoii t
auteiu de liberlate alicujus hominis agitur, iitpote nandum quod si ad alicujus supplicationera vel
;

qui de servitute in lihertatem provocet vel econtra, instantiara dicentis, forsitan aliquid factura esse in
tunc facla lestiniatione tantum quantum ille va-
in ejus prasjudicium contra a privilegia vel litteras
leret si vere servus essetet non plus, tantum reci- Nobis vel anostris pra)decessoribuscoucessas; ipsa
piatur pro sportulis, quantum posset peti, si ejus privilegia vel htteras videri mandamus et perle-
pecuniaria a?stimatio peteretur. gi, Nobisque relationem fleri de illorum tenore
commi/titur
266 ex speriali nostra cominissione ali-
1'orro si eo casu ordinamus; et volumus quod Cancellarius C'tncellario
Si tolitm inci-
quis detegatus cognoscat de aliquo articulo, utpote noster ad id teneri debeat ex suo officio, cum de facienda gra-
itent titiqnod quia causa principalis non est commissa ; sed aliquis talibusagaturlitteris; qua? de nostra Cancellaria ali- ha,
quando einanarunt: quodque illavideatet perlegat, F
dijudtcun- articulus comnuttitur decidendus, utpote si commis-
dum etl t
suraes.se noscatur, an aliqua cautiosit praestita Nobisque fideliter referat, nullis habitis inde spor-
juste vel non; vel si agatur, an
casu cautio aliquc tulis, necexactis quibuscumque salanis vel servitiis
sit prastanda vel non et sic.de similibus; tunc, si
; a parte vel partibus ; nec petitis directe vel indirecte,
oognosnatur Bummarie etde plano, non exigaturpro per se vel per alium, nec receptis.
sportulis ab utraque parte seu inter partes utrasque 290 Si vero aliqua instrumenta vel litterae qiia-
nll exigatur
ultra x libras. Sed si causa brevis fucrit, et cognitio lescumque, producta? coram Nobis vel alias ex qua- ctiam cum
itltra 1 liliras
breviter expedita (maxime si de modica re vel inter cumque causa, de mandato nostro vel Cancellarii relatio de eo
faaenda erlt
modici stutus personas actum est) tunc volumus mi- nostri, commendantur alicui de Consilio nostro vi- Regi.
nus etiam pro sportulis recipi, et super hoc etiam denda et perlegenda, ut sic de eorum tenore rela-
recipientium conscientias oneramus, quod modum tionem faciat corara Nobis, ad nostram forte vel
rationalem non excedant et si aliqua per partera : Consilii informationem super aliquo facto,
nostri
querimoiiia faeta fuerit, Cancellarius noster exces- adfinem quod melius simus instructi, quid agere in
sum deheat moderari. tali negotio debeamus
ita quod solum cominittatur
;

287 Insuper etiara in eausis appellationuru sic visio instrumentorum et litterarum, et relatio de
et In appella-
tione non ul-
ducimus ordinandum quod si partes causam appel- :
tenore illorum tanturomodo focienda tunc sive ;

tra dlmidiuni, lationis velint justificare vel lmpugnare ex actis unum sive plura
sit instrumenta, ille de Cousilio
prioris judieii quod nulla productio testiura vel
sic
; vel alius, cui commissum fuerit hoc, nibil prorsus
instrumentornra faeta fuerit de novo; eo easu volu- exigat hac de causa, nec alias quovis modo oc-
mus, quod ultra medietatem ejus quod in causa casioue illa recipiat a parte vel a partibus, quas
principali est prsstitura, non possit extendi tota Pro revidendo
hoc tangit.
processu in-
iiuiumtas sportularum. Idem etiam observari 291 Sane si aliquando processum, factum coram fonnativo
Tolumus si producantur instrumenta modica et bre- aliquo Judice subdito nostro, vel aho, alicui de
via, et quw magna examinatione non indigent; nostro Consilio videndum commiserimus, ad H-
nem
 LKGES PALATIN/E.
nem quod super illo coram Dobis ordinetur, quiil alicui Cardinali, vel Patriarcha:, vel Arclriepiscopo, D
secundum justitiam fuerit faciendura tunc si ; vel Primatinec non etiara cum scribemus Ira- ili ftnilur qux
;
ille processus solum contineat aliquara informatio- perxonx in
peratori. vel alicui Regi vel Duci perpetuo, et qui
litteris scri-
nem, factam ex officio, solennitate judicii non ser- per successianem ducatus fungitur dignitate, vel bendis prxpo-
vata, vel non auditis rationibus et allagationibus alicui fratri vel filio Regis, qui taiiien de alia quam
partium ad plenum tunc a parte, qnie hoc requi- de nostra domo
;
Regali processerit ; vel rtiant cum
siverit faciendum, solummodo recipi volumus
cen- suribemus Magistro generali Ordinis militiaj bospi-
indutqenlur tum solidos,
etnonultra. At verosi processus ille taliaS. .loannis Hierosolvmitani, velejusdem Ordi-
100 soltdi corapletus fuerit, et partium rationes plene auditee
:
nis Conventui ultramarino seu Capitulo generali :

et allegationes liinc inde tunc possint tantummo

; l^ quibus propter honorera militarem et potentiam
recipi x librae. Salvo tamen, quod si proressus es- Ordinis in hoc deferre volumus omnes prismissas ;

set nimis longus, forte propter longas et diffusas at-

personas in litteris quas mittemus eisdem, volu-
testationes testium, vel alias propter multimodos mus antescribi.
aut si res pro- anfractus litigiorum tunc
ad notitiam Cancel-
; si
Iljtor faerit larii visum luerit, quod plus pro laboris mullitu- Qux pcrsonx poslponi dcbeant.
15 ttbr.r, nj. vn
dine debeatur; volumus quod augeri possit per
Cancellnrium in centum solidos sic quod plus , Atve"ero ctim alicui personm alii a pradictis scri-
qu.r postpo-
xv librarum. pro lota relatione tantumraodo peti bere nos continget; utpote Episcopis, Abbatibus, iii dcheant
possint. Prioribus, seu quibuscuraque inferioris gradus per- nomtni Itcqls.
nlsi plures
processus si-
292 Porro
processus sint plures, ad eamdem
si sonis, vel etiara Magistris Generalibus Ordinum
mul junqantur decisionem tendentes, super quibus relatio est fa- quorumcumque (excepto Magistro militi» Hospita-
cienda siquidein in omnibus si processum, partium
; lis S. Joannis prajdicto) vel et.iiun si scribamus aliis
forte allegationibns non auditis, x librai reoipiantur quibuscumque, Capitulia etiam generalibus Eccle-
tantummodo si verosint plures processus, in qui-
: siarura velOrdinum, vel etiam quibusvis ecclesuv-
bus et ad plenum allegatioues partium auditss fue- stlfiis personis.aliis a priedrctis superius nominatis
rint, tut:c ad plus xv libra; recipiantur. Si tameu nec nou etiam in litteris quas mittemus Comitibus,
vel propter raultitudinem attestationum, vol alias Marcllionibus, vel DelHnis, seu etiam Duci Vene-
propter laboris magnitudinem videatur Cancellario tiarum, qui Ducatum habet temporaliter ct ad vitam;
plus deberi, eo casu ipse Cancellarius possitiu cen- et aliis quibuscumque gradus inferioris personis,
Alil ttem ca- tum solidos tantum salarium augmentare. secularibus vel regularibus, militaribus vel plebeie,
sus, -93 IIa*c autein prsmissa observari volinnus, ac etianr si scribamus alicui Comi litati seu Uni-

quandode processibus alibi factis, vel coram aliis vcisiiati cujusvis emtutis vel loci alterius semper in
judicibus erit rtdatio facienda si enim causa co- :
litteris quis niitteinus noraen nostrum volumus au-
ram ipsis de Consilio nostro ventilata fuerit, circa teponi ; nisi forte m aliqua ex prfBnlissis personis
exactionem sportularum niliil intendimus immutare ;
aliqua ratio specialis concurrerit, proptei 1

ouahi
quibus nihil quin servetur et tantuin recipiatur pro sportulis, estfet fnerito prseponenda ; ut puta si fratres vel
rectpiendum quantum causa esset per eumdein scntentialiter
si filiiUrgum fuerint. (ut est diotum) dummodo de alia
(tecernitur.
terminata. Item cum aliquando, supplicatione No- quam de nostra Regia domo processerint illos ;

bis porrecta per aliquem, mandamus alicui de Con- eniin postponi volunrus qui nostra Regia domo pro-

siliu nostro, quod se informet super facto insuppli- cesserint vel procedent. [nsuper etiamsi Marchio
catione contento, vel quomodolibet tangente illud ;
aliquis, vel tomes, vel Delfinus, vel similes tanttB

atque nobis referat ad fitiein, quod tutius est rnagis potentiffl fuerint, quod notabiliter alios sui gradus
deliberate respondemus ad ea quie fuerunt in ipsa exredant : ipsosqne in litteris quas scribemus ei.s-

supplicatione petita tunc volumus etiain et man-

;
dem volumus anteponi. Sane cura scribemus alicui
damus, nihil recipi aliqua occasione, pro inforraa- Dominte servetur idem raodus, qui servaretur si

tione hujusmodi facienda. Hujus autcm Constitu- earum raaritis litteras mitteremus.
tionis transgressores, et ad snlarium debitum, rtim
hoc quod ultra recepcrint, restituendum compellan- Quomodo dehet scnbi diversis personis secun- F
tliim tjradum citjitslihct ; r( prittto de us qtti Forma in-
tur, et a Consilio nostro vel oflicio cnjuscumque urlplionls fa-
[gradusj merito delebuntur.
in Utteris prxponuntur nj, viti.

J.n modo et titulo scribendi et cognominandi per-

De modo scribcndi liiteras ad diversas perso- sonam, cui mittuntur litterm, multura est status et
rtas. nl. v. conditio attendenda; ideoque deceruimus, servan
formara in inferioribus ordinatam.
.V<? cujvsqaam Ot
^ uontam in scribendis litteris qua; per Nos ad
fionori ali-
quid delra-
diversas diversique status personas, ex causis di- Domino Papce scribendum est perh unc modum
hatur,
versis et variis, undique transmittuntur, est modus
conveniens observandus ; vrdelicet tarn in ordine 297 Sanctissimo et Beatissimo in Christo Patri
praemittendi praeponendive personas, tara etiarn in Domino Benedicto ». digna Dei providentia sacro- n p„px
forma seu titulo cognorainandi easdem, nec norr et sanelie Romanas ao universalis Ecclesi;e siimrao u

in salutatione subscribenda, secundum gradum et Pontifici. devotus ejus filiusJacobus Uex Majoricen-
statum varium earumdem ut videlicet ; ilhus, cui sis pediiin oscula beatorum.
litteraa m aliquo
diriguntur, honor non minuatur
Pe inodo scribendi C.ardinalibus.
iuxta exigentiam sui status, nostrique status decen-
tia per omnia conservetur ideo ne per ignorantiam ; 268 Setendlfm eat quod interCardinales, [quidani
velalias cx scriptornm imperitia ipsos in talibus er- Presbyteri), qnidaiii Diacmii; unde in scribendo eis-
rare contingat ordinamus et volunius quod in Can-
; dein notanda est differentia aliqualis.
cellaria nostra circa modum scribendi, servetur
lipiscopis Cardinalibus scribitur per hunc
formain subsequentibus annotata.
modum.
Qux personx prxnulli debeant. n). vi. 299 Reverendo Christo Patri Domino b Pe-
in ,,

tro Dei giatia Eipiscopo Prancstino, Sanctai Ro- Ciinlinati

V^um igitur litteras dirigemus Domino Papie, vel manx' Ecclesia? Cardinali Jacobus eadera gratia tptscopo.

Junn T. IV VIII Rex

 JACOBI II REGIS MAJORIC.
A Rex Majoricensis, salutera cum prosperitate vo- Salutem ac prosperos ad vota successus, vel Sa- D
tiva gratia; salutaris, vel salutem et successus lulem votivis successibus curaulatara, vel Salutem
felicium gaudiorum, vel Salutem cum plenitudine magniflcis honoribus prosperari.
-_ .1 1 .1- vcl Salutem et longsevis honoribus in Do-
eumdem modum
r 1

/'() scriliitttr Iteqinis, facla

muiri protperari vel Sjlutem et felicia gratiae in-
mutatione in (eminino, ut sic.
crementa. Rfjinx,

309 Serenissima) vel Excellent. Principissse Do-

Presbyteris vero Cardinalibus scribitur per
minse N. m Dei gratia Reginae etc.
hunc modum.
Presb. Cardk nobis conjunctus
Si vero liex, eui scribilur, sii
nali, 300 Reverendo in Cliristo Patri Domino T.
aliqualiter parentela, tunc post verbum^Ara-
e Dei gratia tit. S. Petri ad vincula Presbytero
Rex Majori- gonite Regi illuslri, addetur.
Cardinali , Jacobus eadem gratia
censis, Salutem, etc. ut supra de Episcopis Cardi- 310 Carissimo consanguineo nostro etc.
nalibus.
Regibus vero Saracenis scribitur in lingua ma-
Diaconis Cardinalibtts semper scribitur per lerna, ut melius leganlur eisdemper merca-
KrgiSaraceno,
hunc modum. tores i(7 alios taicos quoe in litteris conli-
301 Reverendo in Christo Patri Domino N. d
Diacono Curd.
Dei gratia S. Adriani Diacono Cardinali, Jacobus
311 Alt molt Alt e excellent Princep, Albube-
etc. ut supra in aliis Cardinalibus.
quier Rey de Maroc, de Nos En Jacob per la gratia,
Sacro vero Collegio Cardinalium scribilur de Dieu, Rey ile Malorch, saluts axi, com a Rey per
perhunc modum. qui volem honor e multa bouaventura »,
Coltcgio Car
dinalium. 302 Reverendis in Cbristo Patribus, Sacro Col- Filiis vcvo Regum primogenilis scribilur in luinc
legio Dominorum Cardinaliuin sanctaa Romanse Ec- modum (o).
clesise, speci dibus amicis ac benevolis nostris, Ja-
312 Magnifico viro Domino Philippo p, Domini
cobus Dei gratia Rex Majoricensis, Salutem utsu-
Regis Franciaa primogenito Jacobus Rex
illustris r.rijum primo-
pra de Cardinahbus. genitis.
Majoricensis etc. ut in Kegilius est dictum vel scri- ;

1'nti iarchit autem scribiturper hunc modum. betur Egregio et Magnifico viro etc. Item scien-
:

dniii est, qiiod filiis Reguin omnium qui sunt de

303 Reverendo in Christo Patri D. e Dei gra-
Regibus Hispanise, ut puta Aragonise, Castellae,
Patrlarcli.r t tia Sanctsa Alexandrinae Ecelesiae Patriarchae ,
Portugalliee Domino Infanti Ferrando
, scribitur. ,
Jacobus eadem Gratia Rex Majorieensis, Salutem
Domini Regis Aragonum primogenito etc. Aliis
in veraa satutis aucl ire vel Saiutem et sinceram
aulem filiis Regum, scilicct Francia? vel Anglise et
in Domino caritatem vel Saiutem et dunum
aliorum Regum mundi non consuevit scribi, Infanti,
gratise salutaris vel Salutem in plenitudine gra-
sed simpliciler, Domino etc.
tiarum,
313 Si autem essent filii Regumnon primogeniti,
Primatibus aulem sic scribitur. tunc Bcribetur eis sic Inclito Domino Infanti P.
:

q iiiustris Domini Regis Aragoniac filio Jacubus Rex

r 304 Reverendo in Christo Patri Domino G.
Majoricensis Salutein, ut supra in aliis. Si tameu et postgenltis.
rrlmatl f Dei gratia Cantuariensi Archiepiscopo An-
essent filiiRegis defuncti adderelur inscribendo sic :

gliseque Primati. Jacobus etc. ut supra ae Pa-

Illustris Domini Regis Aragonum bonae meinoriae
triarchis.
filio etc. Semper tanien est attendendum, quod non
Archiepiscopis non Primatibus (g per hunc scribatur Infanti, nisi filiis illurum Ilegum, de qui-
Archtepltcopo,
modum. bus est fieri consuetuni, ut supra dictura est. ril fratri

h 314 Si autein siut fratres alicujus Regis qnorum Rrgis,

305 Reverendo in Christo Patri Domino B. h
pater non fnit Rex, scribetur sic Inclito viro Do- F :

Di itia Arcbiepiscopo Narbonensi Jacobuseadem

mino Carolo r, lllustris Domini Regis Francorum
D itia etc. ut supra de Patriarchis.
germano, Jacobus etc. ut in aliis. Advertendum
Sivero Archlepiscopus cui scribitur teneat tameii est, quod ultra pra.'inissum titulum addatur
aliquidin feudum u Nobis scribalursic. titulus Ducatus vel Comitatus, vel alius titulus, si
habent ilh quibus scribitur.
306 Reverendo in Christo Patri A. i Dei gratia
31b" Sane cum scribemus litteras alicui Duci, vel
Tarraconensi Archiepiscopo, amico et Fideli nostro
forte alicui Coiuiti. vel Marchioni vel Delfino po-
Jacobus etc. ut supra de aliis.
tenti : quod ipsum velinius praemittere in lntcris,

Magtslro Ho- Magistro vero Ordinis hospitalis S. Joannis, secundum illa quae sunt fier nos superius ordinata,
spllalts, qni eiiam prxmillitur iu litteris scribelur tunc etiam sciibetur illis per modum suprascnptum
sic sic Magnifico viro Domino Ludovico,
: s Duci Bor-
bonii Jacobus etc. ut supra.
307 Honorabili ac religioso viro Fratri Fulconi
31G Clterius videndum de modo scribendi illis Quomodo Regis
/., Magistro Ordinis militim Hospitalis S. Joannis jtominl post-
persunis, qua; sunt postponendas nobis in litteris,
Hierosoiymitani, Jacobus etc. ut supra in Patnar- pnitendk
secundum ea quaa sunt superius ordinata et primo ;
hpiscopi,
chisvel Bonorabili ac religioso viro Fratri F. sacras
de Episcopis qui sunt extra regnum vel terras no-
domus hospilalis S. Joannis Hierosolymitanis Ma- stras, scribetur sic Jacobns Dei gratia Rex Majo-
:

gistro etc. Jacobus etc. utsupra,

riceiiMS venerabili in Christo Patri G. ( Epi-
etc.

Citm scupo Biterrensi, saluteui et sinceram in Domino

lmperalori
nitteiii scribere Imperatorivel Regi alietti
caritatetn vel Salutem in actore salutis.
Vtl tWji. Christiano scribelur sic.
317 Si vero sit Episcopus in regno vel terris
808 Serenissinio Principi vel Magniflco vel Ex- nostris, vel alius Episcopus qui tamen a Nobis ali-
oellenti Domino P. I Dei gratia Aragoni» Regi illu- quid infeudum teneat, scribetur ei in bunc modum.
stri, Jncobus, eadem gratia- Rex Majoricensis, Sa- Jacobus Dei gratia Rex etc. Venerabili in Christo
lutem et prosperorum successuum incrementa, vel Patri G. Elncnensi u Episcopo, araabili et fideli
nostro
 LEGES PAL ATIN.E. L1X
uostroSalutem etc. „t supra. vel Salutem
et dile- nensis Salutem et dilectionem. Si autem alicui Con-
ct.onis affectum vel
Salutera et dilecLionis
D
«inceri- ventui cujuscumqua Religionis scribatur, dicetur
tatem.
sic : Jacobus etc. Religiosis Fratribus Conventui
318 Ahbatibus vero
qui sunt Caput alicujus
Or- monesterii etc.
d.ms, ut Clumacensi vel
Cisterciensi, vel q„j alias 330 Sed si essent Ecolesite Cathedrales non scri-
sunt magm nominis ; notabiliter propter nobilitatem
betur Conventui, sed Capitulo Ecclesias Terrago-
suorum mimsteriorum, scribetur M arMoni
sic : Jambus etr nensis etc. ut dictum eat supra de Capitulis Kccle- comtueic
Venerabiliin Christo Patri Fratri
P. x iVbbati CIu- siarnm Cathedralium.
macensi, Salutem etc, ut in
Episcopis qui non sunt 331 Insuper autem cum scribemus
de regno nostro, supra scriptnra alicui Mar-
est. chioni, vel Comiti, ve) Duci Venetiarum i
i, qui tem-
319 Aliis vero Abbatibus scribetur
simpliciter pOralisest; vel Vice-comiti, vel Baroni non subditis
[Fratri], et non Patri, in hunc modum viiielicet Ja- nostris, scribetur sio Jacobus etc. Nobili viro Ga-
cobus etc.
Venerabili Fratri G. Al.bati Crasseusi
y stoni Comiti Fuxi -. velG. Marchioni Montia-lerrati e
Salutem, ut suprade Episcopis.
r vel Amalrico '-
Vice-comiti Narbonensi vel Joanni
320 Si autem sint Abbates de regno vel terris de Lems Domino Mirapicis i salute i
dilectionem
nostris, aut alias pro Nobis feudum teneant, adde- sinceram. vel Sincerse dilectionis affectum,
tur sic Jacobus Dei gratia etc. iVotild subMo
Venerabili Fratri 332 Si autem sint subditi vel vassalli uostri scri-
B. Abbati Arularum :., dilecto et fideli
nostro Sa- betur sic : Jacobus etc. Nobili It. Vicecomiti de
lutein et dilectionem.
Caneto £?, devoto et fideli nosiro : vel Dilecto et
321 Prioribus autem regnlaribus scribetur sic
fideli nostro, Balutem etc. nt supra proxime.
Priores,
Jaeobns etc. Religioso Fratri R. Prion monasterii 333 Aliisautem generosis personie non subditis, non
vtl
de Aspirano Salutem et dilectionem. Si autcm a qui Baronea subdlto,
non fuerint, scribetur sic Jacobus etc.
Nobis aliquid in fcudum teneat, addetur post titu- Dilecto nostro P. de Petra pertus&3 1, Militi Domi-
lum Prioratus sui, Dilecto et fideli nostro etc. no loci Salutem etc. ut supra.
322 Si vero scribatur alicui Clerico seculari, in 3:1 'i Si autem sunt subditi vel vassalli nostri scri-
Clerlci, V,
dignitatc aliqua constituto, utopte Decano, Arrlii- betur : Jacobus etc. dilecto el Bdeli nostro eto. sa-
diacono, vel simili (si tamen habeat extra terras lutem et dilectionem.
A
nostras dignitatem illam) scribetur Jacobus eto. , 335 Cura vero scribitur Senescallo x alicujua offlelatl
Venerabili viro P. Archidiacono Narboneusi Salu- Regis vel alicui Majori vel simili Officiali , utpote majorl\
tem et dilectionem sineeram. Aliis autem qui babent A
Rectori Venerabilis Domini ). pro Domino Papa,
inlra terras nostras dignitatem, subsiletur tantum- scribitur Jacobus etc. Nolnli viro \i. Senesoallo
:

modo, Salutem et dileclionem. Item non scribetur, Carcassoue pro Domino Rege Francorura, salutem
Viro; sed simpliciter Venerabili G. Archidiacono ; el dilectionem sinceram, vel Sincersa dilectionis af-
Elnenensi. fectum.
323 Si autem
scribendum alicui alii Clerico
est 330 Aliis autein Officialibus alinrum Principum,
simplici, vel alicui cuicunique non halienti dignita- qui tamen generosi sunt, vel etiam quibuscumque mlmlnorl,
tem, scribetur sic. Jacobus etc. dilecto R. Cauonico Consiliariis alioirum Regum, qui tamen Barones non
Urgellensi, Salutem et dilectionem. sunt, licet etiam non essent nobiles gonere, scnbi-
32i Item si est scribendum alicui Magistro ge- tur : Jacobus etc. dilecto nostro etc. Salutemetc. :

Gcnerales nerali Ordinis militaris, ' tunc scribatur in hunc ut supra proxime vel si esset pers a nobilis
:

Ordinis, modum. Jacobus etc. Venerabili et Religioso Fratri scriliitur : Priulenti viro ililecto nostro etc.
Eqtiestris
P. Magistro Ordinis militias Calatraveusis, tx Salu- 337 Quando autera scribimus alieui magnssConi- commumtati
Jacobus introrx
tem etc. ut in Episcopis. munitati. Nobis non subditas, scribetur ;

323 Sed si sit seribendura Generalibus Ministris etc. prudentibus et discretis viris Communitati et
vel mendican- ^
tis Ordims, vel Magistris alicujus Ordinis mendicaniis vel aliis Populo civitatis Cenariaa /j S.-c lum tamen diver-
qui non sunt Abbates, sed forte Priores generales sitatem terrarum diversimode scribitur. Quibusdam
alicujus Ordinis cujuscumque, tunc scribetur sic enim seribitur, Consulibus et Universitati quando- ; p
Jacobus etc. Venerabili ac religioso Patri Fratri qne, Probis hominibus et Universitati quandoqus, ;

Geraklo (5 Ordinis Fratrum Minori generali Mi- Juratis et Universitati; quandoque Civibus et Popu-

nistro ; vel Fratri Hugoni -/ Ordinis Pradicato- [o . unile circa hoc servetur qnod fuerit consuetum,
rum generali Magistro Salutem etc. ut supra de Salutein etc. ut iu Baronibus supra proximii.
Episcopis. 338 Qnando autem scribitur Potestati vel Capi-
magna et raultum «tlejia
326 Prioribus autetn ProvinciaUbus et aliis i')fe- taneo alicujus oivitatis, si est
frmler^
rioribus, vel etiain Prioribus etaliis Praeceptoribus, insignis scribetui : Jaeobus etc. Nobili viro P. >

Hospitalis S. Joannis Hierosolymitani scribatur si- Potestati civitatisFlorentinas, Salutem etc. ut in

militer. Jacobus etc. Reiigioso viro Fratri etc, Sa- Baronibus supra proxime. Si est autein civitatis
lutem etc. ut in Abbatibus, servatoaliqualitergradu mediocris, scnhetiir Jacobus etc. Veneraliili viro
eorum quibus scnbitur. etc
Ju-
Capitula 327 Capitulis vero generalibus et provincialibus 339 Item quando scribemus Consulibus vel

Regularia Nobis suliditie, scribetur

Religiosorum scribitur Jacobus etc. Venerabilibus ratfe alicnjus Universitatis
civitatis
religiosis viris Fratribus, Capitulo generali sic, Jacouus etc. fldelibua nostris Juratis
et
Perpi-
Ordinis PrEedicatorum etc. ut in Abbatibus. Majoricensis vel Consulibus vilbe nostra) de
328 Capitulis vero Ecclesiarum Cathedralium niano, Salutcm et gratiam.
Ifiiciali nostro,
extra terras nostras scribitur : Jacobus elc. Vene- 3i0 Item quando scribernus alicui <

vel de Consilio etOJIMiiUtm

vel Ca rabilibus viris Capitulo Ecclesiae Narbonensis Salu- siquidem est generosa persona si e.-t

lia, geiierosus, scribetur sic,

"
nostro, licetnon sit alias
tein etc. ut supra in Episcopis. Capitulis vero Ca-
nostro Cqnsiliario,
tbedralium Ecclesiarum, quae sunt m terris nostris, Jacobus etc. dilecto et fideli
no-
scribitur sic Jacobus etc. Prudentibus viris, dile-
: salutem et dilectionem. Si autem est Offlcialis
quicumque noster
ctis nostris, Capitulo Mijjoricensi, Salutem ct dile- ster non generosus, vel alius
non generosus scribetur ei tantum-
ctionem sinceram. subditus, ,

etc. fideli nostro saliitem

et gratiam.
329 Si autem scribatur Capitulis alicujus Eccle- modo Jacobus
Jacobus Quando autem alicui Consiliario vel Ulficiali nostro
siffl Collegiatae secularis, scribatur : etc.
aut Cullegia-
S. Pauli Narbo- vel de domo nostra, licet non sit de terris nostris,
tia. Discretis viris capitulo Ecclesiaj
vel
 JAC0I3I II REGIS MAJORIC.
, vel feudum a Nobia non teneat, semper scrihatur, qtus credal Jacolit) Regi Majoricttrum ignolam fuisse D
Fideli. In nliis servatur forma prsedicta, Filiis et Electianem Elionis do Villa-nova '?
Nodum nltter sol-

Fratribua Regum, a domo nostra alienis, exceptis. vnt q»i potc.it.

1 Petro utiqne IV, quipatri Aifonso recenlcr stures-

ANNOTATA 1). P. sernt.

m Haliuil Pelitis, post duas Leonoras, (alteram

a Benedictus XII udit al> an. 1334 ai 1312. Prtri Sieilia Regis, alteram Alfonsi Lusitani ftliamj
Quat autem seguunlur tmnia scripUt quidem si<ni m- u.rnrem tertiam Manam Navarra?am, testc Antonio
brirn, prtmt lnr Itulirn liinrnrlrir r i i>rimillttiir, srd ita Albizio in Stemmatis Principum.
iii ntiiir addatur signum r . nunr omitlalur, ac denique n Td est Admodum sublimi et excellenti Principi
pforsus negligatur; seque ac iitulue Para-
cujusque Albubequerio Regi* Marocci, a Nobis, Don Jacobo
graphi littera rubra scribendus, Quapropter piacel om- per gratiam Pei, Rege, Majoricffi, Salus sit; tam-
nitt prosequi sub uno unius rubricss titulo, interposilis ijii.im Regi cui volumus honorem et multam felici-
iis qui inveniuntur tituiis, rt quatenus inveniuntur, tatem : ubi vides Aragoniis En esse appellationem
li Petrusa Prato Cardiaalis creatus an. 132<i mox Honoris, nuntis Castelianis ahisque Hispanisest Don :

Cancellarius S.R.E tlriiule Ejusonpus Pra?nestinus, (/c isto Maroeei Sege tinte potero reddcrc ralionem,
ittr prss aliis nominaturt <jtu<i Hegi e epistolse potissi- entnejtis reijnt historiam vel saitem seriem Regum in-
7nuni spectare debebani Ecclcsiss Cancellarium ; quotl venero.
illr innr < r it, <• nn Legei hsec condebantur, n fttit us- o Posibnf rrliina loln Rubrica nihil amplius minio
que iui 1361
an. scriptttm invenitur, sed atro colore. omnia : solaquc
c Talairandus Itic, est Cardinalis crcalns 1331 25 distinclionem fnrit initialis littcra elcganlius picta.
Maji, in gradu Presbyteri etiam Cardmalis r<»is!<t<t
p Philippus, Caroli Comilis Valesii filius defuncto
usque a>l 1348, quando factus fuit Episcopus Alba- sinr liberis mn^riilis Cnrolo IV, jure proximitatis suc-
nensis. crssit, aii. 1328, annos natus 36; adeoque annornm
d Neapoleo Ursinus./flni indc a tempore Nicolai IV ernt 22 quando secundum Sammarthanos ; sub an.
E
ei iiiiiin 1288 Jtinronii^ Cardinalis, totos 00 annosin 1313 spnnsam accepit Joannam, filiam Roberli II
coijrtntn vixitfSeptem Pontificum electionibus prscsens, liiirijiin.il. r Ducis, innriui anno 130P, Labbcus in ta-

usque nil 1317. bnlis Genealogicis vivente adhuc h'>>!>r>i» contractum

v Titularis solum Patriarcha fnrni Itk I>. Alexan- malrimonium supponil, niin ejus primogenitum Joan-
drinus, cujus iniegrum tt»>n>'>i et setatem suggerat >/»i nem II, deinde Regem, mortuum 1364, dicit vixisse
potest. Possem st quis ex Regislris Vaticanis vellct annis 58 nondnm plcne cxactis, et natum 1309. Ut
Patriarchat Latinos titularcs colligere, mihiquetubmi- ttt est, niillitm is Pliilippitm genuisse scitur exhistoria
nislrarc, addcndos Grsscorum Patriarcharum f'»t>i!>>- Frattcirn iintr atinum 1330. Ut nniiimn ,1,- b»e Joanne
gis; >j»»r»ni Hierosolymitanos jam dedi paratos l>nl>ri rliam dtrendutti videatur quod de Philippi V filio jni-
<i L/i tandrinos , Antiochenos et Constantinopolilanos mogenito Joannein ctinis feremortuo dixii idcm Lab-
suo tempore collecturus : sed absque iilularibus tllts bctts ; Philippum qnojur nomititiliim fuisse.
>i»i posl iiLiit^<nn iil/ini» n< deinde Urbis Constantino- q Grovinr lnc prioribus nodus >'si ; nam Petrus, cum
polilanse Tmpcrium, Lalinis ereptum, instituti cospli; tt.ee seiibrirniiir Aragonise Rcx, juvcnis et primum
iiiin aliunde i/»it>ii n ]'«ntifi, hiriiin Ititrriiriim regesto matrimonio junctus, nullos ctdhuc liberos habebat :

erui pnssrnt nrr lllsi Itlliorr lnfintln. ejitem aiitrm itemdr habuit primogenitum, vocatits est
f Cantuariensis ab anno 1333 atl
Archiepiscopm Joannes. Nec fratrem idem Petrus habuit seniorcm
1348 fuit Joannes Statford oportet igitur nt amrt- : se Ferdinandum sed Juniorem, quem deinde iiisemet
,

piamus Joannis nomrn ea attalc s>tltrm in Catalaunia ortiilit ait. 1358. Quidni tamen ex Petro et Maria
scriplum fuhse per <i, sicut Itodiedum Ilalis scribitur natus primo conjugio nnno Ferdinandus aliquis purr
Giovanni , Jacobus Giacomo; « venerabile nomen ubierii, tjtti rnm viclurus ilin spcraretur, hic per pro-
li i
i, Giesu. Certe l»tn 1 i seculo »s<i»r »,l annum 07 lepsiin vir irilitulandus prsescribatur.
nemo Ecclesise tsti prssfuit, cujus nomen inchoaretur q Nec tiiiiirn filnttn cujus nomen inchoaretur, a P.
a G. btilniii postea Petnis h'rx : sed cum luec scribantur in
^ Str habet authentica poslfacta correctio primitus futurum, pnitut Jacobus prarsumpsisse, ruin qui se-
legebatur, Arohiepiscopis non Primatibus, nonscri- cundus post jom nniiim Ferdinandum nascerctur, aut
liiiur Domino, sed sic. aliitm jnniorem, nomine Patris appellalum iri Pe-
Bernardus de l'";M-i_'is Clemenlis V prOpinquus,
h , trum.
imI Narbonensem Metropolim promotusfuit au. 1331, r Carolus Valesius, Comes Alensonii, fraler Pla-
eamjne lenuil ad 1340. lippi VI. pranominati, morluus in jmgna Creciacensi
i Tamntjns tlr Salazar, ad ilirm v Jnlii in suo Htsp. anno 1346.
Marlijrotogio, Calalogum texit Anlistilum Tarraconen- s Ludovicus, S. Ltttloviei
e.r
'

sextogenito Roberlo
siiiin n »i> nnn» 1318 n>l 1318 iinininat Eximinium
I). nepos, vixil usque ad an. 1342. E.rbine porro non
itti nrimum ei hactenus unicum : Aximinus fortassis pingitur liltera initiaiis eujusqttc articuli : sed nominis
scribebalur eo locoelxtate : nam prseter Eximinii de- rrijn prima littera I eleganlius pingitur usque ad fuiem
rrssorrni nullus G. iiivrnitur Tnirtironr in dirln Cnta-
hujus prolixioris Rubricx.
l»i». Inirritn Eximius quidam Aucensis in ffispania t Guilielmus, Episc. Biterrensis ab an. 1310 ail
Taitttr»n>nsi Episcopus liirrnilitr, nmm 1063, in 1349.
Concilio Mantuano; el diminuliva nominis teitnina- u HeIenai'u/,70 Elna, cu;'tls Episcopatus anno 1604
Itone F.xiinimis de Aymar Archidiaconus mensse in Per)>iniaiinm Iranslatlis est. Ejiiscoparum Calalogum
Bcclesia Pampelonensir anno 1428 prsesens Concilio nrrtlitm reperi, unde scitim , Guilielmus an Gerar-
Constitiiti, itsi .

dus, t'e( simili nominr olio dictns fueril is, de quo hic
k Pr.rfmt Fulco de Villarete, Matjister Hospita- agitttr.
Its, nban. 13(18. ffinc Bosius m I/istorin Ordinis re- x Petrus II de Chaslus, Ab. Cluniacensts apud
nuntiasss dicit on. 1393 n rmtni Epilaphium m quo Sammarlhanos ab an. 1322 ail 1342.
dicitur obiisst anno Domini I327prima Septerabris •

y Grassa, tnter Narbonam et Carcassonam Ord.

uln sttsi>ieart i»>ssei lypothelico errore irrepsissi 2 pro Benedictmi, habuit anno 1317 Guilielmum Abbatem,et
3, adeoque adhuc in vivis fuisse Fulconem cum hxc anno 1340 Guidonem. Sammarlhani pro anno 1336
scribcrentur.et quamvisdepositoreliclum titulum.
Nam inlerjiciunt Nicolaum et hic jam inde ab anno 1330
:

Archiepiscopus
 LEGES PALATIN.E
.
Arcbiepiscopus Rntomagensis, „| snmmum potuli ha-
buisse Abbaliam, vwrtuu Guilielnw, ad bretie temptts
De modo sigillawh. n'. ix.
commendutum, prius quam Guido imlitueretur. A
z Arularum Albaimm ejusqne Abbates ubi inveniam
Jmu sigilli impressio, ad fiilem plrniorem rei qnae t-i tntrm
necdum srio, uii nec sequems mtmaxterium Aspira- geritur lialiendam est potissimum a.linventa, ut '"''
fi-
nense. ftmendam.
des littera seu charta: resultet p itissimum ex si
a Franciscus Carus de Torres, in Htsloria inum gillo ; ideo dignum est, ut pro majoritate et vnrie-
Ordinum cap. 37 ct 39 iiiilluin alium hoc temporo tate rerum concessarura perNos vel pro duratione
agiwscit Calatravsc Magislrum qui sttpsr induclus sit duituniiori inducatur et statuatur varietas sigillo-
Gmcia Lope: de Padilta jam seni posl infelicem pu- rum, ut etiam ex iis quaa ordinare disposuimus eirca
gitam arca Baenam contra Mauros Granalenses, eirca raodum sigillandi vel bullandi, agnoscatur veritas
an, 1320 aul 1330 el Magisterium tenuerit, usque ad vel falsitas titterarum,
an. 131)3, til secundum illum nulli P. locus sit .
nisi 341 Ordinamus igitur in Cancellaria nostra mo- oidtnaiur
forte in schismate, isque ignotus Miinnnx lib. 16 cap. dum triplicem sigillandi videlicel ut quandoque trtpiex modt»
:

11 " "1 '-

14 deillo agenti, aliisque. cum Bulla plumbea vel aurea quandoque eum "'i' ;
1

]•:!' Iltillum
(3 Geranlus Odonis. an. 1320 in Capitulo Gene- magno sigillo, babente duas impressiones sequa
rali Parisiis creatus, et anrio 1312 ad Patriarchatum liter ab utro |ue latere imprimentes, licel impressio

Aiilioclieiiitm promotus Vicarium assuinpsit, juxta sit dissimilis el diverso (quod quidem sigillum Flaho
fVaddingum. a v-ulgariter nominatur) quandoque vero cum alio

y Hugo Gallicus, electns an 1 333, prsefectnram sigillo i 'i, quod sigillum commune dicitur, lit-

terse quae de nostra Cancellaria ci rniiimiiiic

lenttU usque ad [341, Magister 17; lesie L '.andro Al- exeunl sigillentur,
Slglllum
beiin Ub. 1 de Vifis illuslr. secundum formara inferius annotatam.
d Anno 1330 Andreas Dandulus Du.r creatus, fos
312 [nsuper declaramus,'iquod in
1
bulla debeat ,, , , ,
t'<t i.' i.ttt

,
tlus iniit etini Aragoniis : Hic tiuiein t(aiimndti dicitur cssc c\ uua parte imngo quse sedeal super n ,.„ ,„
l!c_'alis

temporalis? Credo quia ad Senatus arbitrium amovibi- soliuin, iii iicniii dextra sceptrum el in slnistra sotitm

tis : alms od morlein usque solent Ycneii Magistratum pomum tenens, el chlamyde induta, el corona Re '''""'
istum continuare. ^ia incapited rata, el in ctrcuitu litteraa, nostrum

e Fuxi Comitatus in Occitania, haud procula Pii- proprium iinmen cum litnlo nostri Etegni tantum
renseis, u castro suo prsecipuo nomen habet. Comilum contii tes : el <'\ alta parte miles cum coron i ar-
seriein nectlum reperi, matus super equo [quem Militem] armis nostri n

<: Montisferrati suh alpibus Italicis Marchionatus Ri g ili; iiiiiniiiiiii el ens im evaginatum tenentem
rt itt ttllera
juxta Pedemontium, ad Palseotogos Constantinopotitanos esse volumus, in circuitu vero littersa sint, qusa
/ ii i, i igultem .

devolutus, per uhitnse heredis Yolandx ntatrimonium Comitatus el alios titulos nostros eiprimanl ''. 11«-'
h

Andronico Palseologo seniore, dicilur usque ad

cttiii idem quodde Bulla ordinamuset in Flahone volu-
anniim 1338 futsse penes illorum fdium Theodorum nms observari, excepto quod loco pomi in manu si-

Patseologum ; cui Joannes Patezologus succedens, vi- nistra Kegale baculum teneat. [n sigilto vero com-

:uid usqtie utl 1371 ; seil quid si Yolandx posl viri

lmini [Jegalis iraago sitper modum, q in primn
morteman. 1325 obttam, vidua, et usque 041341 stt-
parte Bullas diximus : sed Litterse quaa iu circuitu tstud itt i "i 'ii'

perstes, secundas nuptias cum aliquo G contraxerit, qui

criiui, iinii regnum, sed omnes nosfro9 titu-
suhiiii jljino tota

los contineant. [nsuper unum parvum tra sigil- uiltltl,

eiiiini uxorio jure Marchio dicebatur'1. i

c, Aiuihrieus. VII VicecomeS, Narbonmsis nh un. lum, in quo sit clypeus nostris armis decoratus, eum
132'i ad 1330 successorem habuit [ittttin sttum Amal- corona 'i
sil super ipsu clypeo, sed iu circuitu

ricnm IV, qui vixil usque 1341. litterse tninime sculpantur.

n Mirapisca, alias Mirapinaca. vulgo Mirapoix, 313 Cum ergo litteraa de coinrauni justitia, vel
commissiunes earum seu aliorum negotiorum, etiam
,ii.. communi
civitas Episcopalis Occitaniee sub Archiep. Tolosano est, tmiircsso
habentes aliquas clausulas speciales, vel alia quaa-
s Cauetum ltalise oppidum, inter Muntuttm et Cre- t i. rill ttiltl

cumque quse in papyro scribentur, de nostraCan- h lerx

monam.
cellaria exhihcntur olausaa vcl aperlie tunccum
;
ordinartx
i Vulgo Pierre-pertui.
solo illn sigUlo minore quod dioitur commune sigil-
2 x Seneseallus, seu Senescalcus./umi/i.t; prstposilus,
Sen, Sin, cum prsepositione cotlecliva
lum, indorsovel super apertura, litterse quaeclaa-
a Teulanico !•'
dentur, sigillentur. Si vero aliquando gratia per
Ghesin, atque composile Huysghesin domus, familia;
Nos fi.-it ad tempus alicui personas, utpote dando
adeo ut quotid etymon nihil differat ab OEconomo, alias it mporula
violariura vcl aliquid simile, itaquod litterae sinl in
Majore domus, quod et Cangius probat.
pergameno scribendse, tunc iigillentur litteras bujus-
Vindoscinus Comitatus, le Venaisim
). dictus a
modi, ciim coilcni si^illo in pendenti de cordajuxta $ub pendentl
Vindasca, Venasque; una cttm Comiiatu Avenionensi
inoiliim infra determinandum : sed et sigillum illud
a Joanna Neanolilann Pontici venditus dicitur un.
antiquiorem eam possessio-
pendens in alia parte dorsi impressionem lnhcat
1348 : setl hiuc suadelur
contra sigilli, quod ad hoc duximus ordinandum.
nem esse.
Porro cordula hujusmodi, in qua sigillum pendebit,
civitatemini/fam novimus, sed scriylum
H Cenariam versicolor erit, de serico videlicet croceo et rubeo :

suspicamur pro Senarum qum olim cum Florcntina de

ita quod sit lata et tenius, t sit tota in longum .

primalu Helrurise certabat, hac multo anliquior,

qu.isi dc nostris armis Regalibus facta, contineat
v Semeslris luc Magistratus , quem anno 1337 t r rt-nhi! i

videlicetquinquefaseiasvel vias in longum, quarum t roc< i rnbriijite

ineunte suscepit Nicolaus dellaSerra.ffityiiWKits fnam
trcs, foranect, c scihcet dua; ct una media sintco-
moris erat Jurisperitos clariores ad id aliunde peti)
loris crocci ali.c vero duas, qua) eruntscilicct inter
;

quis aulem pro allero semestri, suecesserit non distincle

utrainque foraneara et mcdiain erunt coloris rubei
repeno : suspicor qttod Petrus Tarlati Arelinus, cu-
sed et qiiichbet et dnabus foraneis octo fila de serico
jtts fortilvjine el induslria faclum erat, ul Aretium
croceo, et non minus nec arapliuscontinebunt tres ;

Florehtinis se subjicerct, unam cum ipsis rempublicam

vero, duffi scilicet rubese et una crocca, contine-
deinceps facturi.
bunt quaslibet septem fila, nec habeant amplius ne-
que ininus.
344 Sane sigratiiB per nos flendsa erunt pcrpe-
tute, ut puta quando concedomus militare privile-
gium
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
giura alicui personae, vel aliquod simile in privile- taxationem litterarum Cancellariae nostrae infra-
perpefux, gium seu gratiam perpetuam alicui universitati vel scnptam ordinationem prascipimus observari nec ;

persona*, cui facere volumus pro se et successoribus pro litteris scribendis vel sigillandis aliquid ul-

shin vel poiteris gratiam specialem; vel etiam si ali- terius exigi vel baberi.

quem Procuratoreni ex quavisc uis.i constituimus; eo 348 Ordinamus igitur quod pro lilteris simpli-

casu litteraa ijuas super !ioc fient in pergameno, si- cis justitiae, ab aliqua singulnri persona, solummo- ordinantur 5

magno ab utraque do dentur v sohdi, moiietie quae curret in pro

snlidt
gillentur in pendenti ctfm sigillo, illius
dCrrts sim-
jiarte impressionem tequalem habendo ; licet non terra ubi littera scripta fuerit et concessa. Si ta
pltcs juslitix
<</», »t/itiitf> simiiem, quodsigillum Flahon vulgariter nominatur; meii in aliqua terra nostra fuerit concessa ; de u jjcrsona sin-
tleUlO I" tt
jiciiilct auvm ipsnn) sigilliiin iii cordula de serico, moheta quas curret in terns nostris, loco in quo git/ari solven-
tittt rfi,
scripta el concessa magis
<

coloris el modi per omnia illius alterius, de qua <-st, (ut dictum esl) fuerif

superius ordinatum propinquis, praBdicti v solidi soivantur. Si veroali-

343 Si tamen ipsse concessiones vel privilegia qua Universitas vel Coliegiuin qualecumque dictas
ijtwtl il rn 10 a commtt'
W tt.tltttltt essent magni bonoris vel ponderis, utpote de Vice- etiam simplicis justitisa litteras; decem
impetret ut'a'il'us ret
Ifajnrti /tttttti-
comitatu vel majori dignitate per Noscreando v<-l si solidos ejusdem n jtae solvere teneatur itemque :

rts vct
nctintitli sll.
alicui Universitati aliquod privilegium magni pon- sulvantur decem solidi si impetrans Judueus fuerit
deris concederemus ad in perpetuum, ut puta ad vel alias inSdelis. At vero ubi impetrantes sunt de
Religiosis mendicantibus, vel aliae persona; paupcres n<k>t n pait-
immunitatem talliarum vel contributionum, vel de
peribus ;
fori declinatione contra jus commune, ve) aliudquod et miserabiles. niliil prorsus volumus probujusmodi
concernerel universaliter vel etiam particulariter litteris exigi ab eisdem.
miiiir cives, vel aliquid simile de quo Nos arbitra- 349 Porro si littera illa contineat aliquam di-
pro gra'losis
remur specialiter ; vel etiam si procuratorium quod spensationem aliquam rlausulam specialem, quae
vel liftcns dcntur
, ,i, per Nos faciendum vel conslituendum, super non sit de mera justitia, sed aliqualem contineat 10,

B aliquo factoarduo vel insigni vel legem sive con- ; gratiara, tunc decem solidi pro littera exigantur. K
«.»"'' i(m stitutionem promulgaremus ; eo casu volumus quod Ilera .-i nos contingat facere gratiam alicui, remit-
""""'''"'"'" quod Nobis
' littewe super boc flendaa, cum Bulla plumbea vel tendo aliquid pecuiiiarium debit.um, ad
i.7 tltttt . '
,

aurea, secundum quod exquiret qualitas negotu si-

, , ,
tenetur, ex causa judicati forsitan vel quocumque
gillentur ve) etiam muniantur. contractu alio, vel ex causa conderanationis alicu-

'
;',ili Eo insuper <'asu Bullae appensio non fieret jus, etiam ex causa alia qualicumque
vel tunc ; t>ro debiti re-
'
,

laxatione 12
/,, jtt Ittl M, incordula, sed in filis de serico sejunctis et se- ille eui facta est remissio pecuniae bujusmodi, sol-
in libram,
parati! divisim adhibendo ; videlicet octodecim lila vat pro littera remissionis xn denarios pro libra
de serico rubro, et viginti unum filum de serico qualibet totius ejus quae sibi reraissa fuent quau-
rnl . e( viginti unum filuiu de serico cro- titatis. Si vero aliquam poenam corporalem gratis
ceo, qui adjungentur a parte inferiori litterae, et absolute alicui remittamus, ad quamjam exti-
titllltl* lllllt Itt ri sic duplicabuntur inferius, et erunt in numero tit condemnatus ; tunc, si auris amissio vel fusti-
pro remlssione
I I I sl' jl II II.
septuaginta lila, et in iis bulla aurea vel plumbea gationis executio remissa fuerit, decem solidos sol-
} rrnx juxta

appendetur : quem filorum numerum, nibil adden- vat pro littera ; sed pro manus vel pedis vel lin- hxjtts ijravHa-
tcm.
do vel minuendo perpetuo volumus in similibus guae amissioue remissa quadraginta solidos solvere
observari. Ceram vero dictorum sigillorum, cro- teneatur : sed et si puena mortis remissa fuerit,
ceam, statuimus debere esse : et nisi talis esset, solvat pro littera centuin solidus.
illis adhibeatur nulla fides. 350 Hoc autem volumus observari si ille, cui
ant eliam fa*
facta est remissio prajmissarum pcenarum, habeat
cutlaies rei
ANNOTATA D. P. in bonis centum libras vol infra : quia si esset
ditior, plus ab eo exigatur pro litteris, babita
a Au quia cera orbicularis, cmincntilins post sigilli ratione quantitatis bonorum, quae repertus fuerit
impressionem marginibus formam kabet Flatonis seu babere, secundum modum proxime jara taxatum. itisl j itn al\~
FladoniS, placentsa Teuionibus Vlade dictx ? At vero si pro remissinne pcenae hujusmodi corpo- quid tl ittim

b Sic supra ititm. 240 (utsi molarium lcgi dcbeal ralis, per nostros Procuratores habita fuerit ali- faerit Proeu-
r"tori regio,
, tam Inc quam ii'i) l't est, videtur hic significari qux- qualis pecunia, forsitan ex compositione vel pcenas
F
tlttin species privilegii vel immunitalis : aui advitam mutatione licite facta ; tunc, pro littera facta inde,
pensionis <i</ citntu : sic enim infra dicilur ad viola- recipiatur tantummodo medietas pretii illius quod
riiiin vel ad annos aliquot, ut ha*c videantur contra debuisset recipi, si fuisset remissio facta gratis se-
iitiingui inttr se, ac si diceretur ad vitain vel ad cunilum proxiuie ordinata.
tempus 351 Cum autem alicui remittemus exilium per-
pro remiss>one
c ForaniSB, fascix dici videntur, qux in anagly- petuum, solvat pro medietatem ejus quanti- littera eritque jitxta
plto opere foras prominenl. tatis, quae deberetur, si fuisset poena raortis remis- h.ijm dttia-
ttonem.
sa pro temporali vero exilio, siquidem biennium
:

Iic taxatione litterarum. bJ. x. vel remissum fuerit, viginti solidos si au-
infra :

tem biennium usque ad quadriennium, xxx

ultra
I unc mrairura crescit mortalis anxietas, tadcm prx-
cura solidoa a quadriennio usque ad quantumcumque
.

slandrt a fu-
pro Iftbore quis damnum consequitur. vel frustra- fuerit, xl solidos solvat pro littera habita tamen gituis,
lur condigno lalioris pra?mio vel rcercede. ratione divitiarura illius cui remittitur poena exilii,
347 Sane quidem dignura est, ut pro scriptura prout supra dictum est, et remittitur poena vel
el dictamine litterarum, quae de nostra Cancellaria alia corporalis. Porro si aliquis in judicio fuerit
v :
tm ,

i „ | Hm -,., exeunt, sic latoorantibus merces contribuatur con- condemnatus pro crimine, sed in fuga existens ,
cnrmt mpree- sona, quod per i.iimoderatam exactionem non sit a Nobis forsitan ad rogatum alicujus personaa
itr '
impatrantibus litteraa nimium onerosa, maxime rcmissionem obtinuerit pcente, quae fuisset sibi pro
cum per iitteras ipsas executio vel sulnninistratio crimine iiupoiienda : tunc, quia non debet esse me-
justitias demandatur. Namcum aliquis per nostras lions conditionis fugiens quam detentus, atten-
litteras uon meram justitiam, sed gratiara ex li- datur crimen pro quo se in fuga constituit ; et si
m>s(r;i deliclt remis-
beralitate oonsequitur; a^qnura est ut qui tale estcrimen pro quo mors debuisset inferri ei-
si..nem impe-
;
V
'

.,',"" liberalitatem rccipit, ctiara prosatisfactione littera- dem probato. crimine contra eum tunc tantum sol- trantibus.
( ;

,>,r,ir, rum se reddat potius liberalera. Ea propter circa vat pro littera, quantum si revera condemnatus
fuisset:
 LEGES PAL ATIX.E. WII]
fuisset autem non pcena mortis, sed
: si alia ; tunr ginla libris vcl infra donandis Nobis ex illa rau-a T>
tantum solvat quantum pro remissione pedis vel decem solidos centum vero usque ad
: dsinceps
manus fuit superius ordinatum. Hoc qnidem intcl- libras dentur xx solidi pro littera quam babebunt
ligimus de remissione solms corporalis poena; et sic gradaliin, si ihita fuerit major summa. Si
quia remittantur per Nos bona, jam Nobis es
si
vero giatis alisque tale quid
solutione pecunise
annotatione fugientis qua>sita tiine servetur id, ; remittatur, tunc si habet in bonis centiuo libras
qoud fuit super remissione pecuniarii debiti onli vel infra xx solidos
•
solvat pro Littera. Si autem
natum. ultra habeat in bonis, tanc augmentetur, quantitas „.
3H2 Porro si Nos alicui persona1 gratiam volen- ut de ix libris xi, sololi solvantur : et sic grada- *
tes facere, aliquam snmmam pecunise donari inan- tim, si plus ascenderent illms bona. [tem de
Quld dnndum lit-

pro rjraluito demus, semel tantum solvendnm, tunc recipiatur ter s gratisa, quam quandoque Eacimus de extra-
dono, pro littcra, ad rationem de sex denariis pro libra hendo aiiquns res vetitas de terris aostris quales-
uliivero d.iremus ad violarinm vel ad annos aliqnos cumque res fuerint, feeta sastimatione rernm qum
plures aliquam summam pecunia-, tunc pro pretio extrahi debebunt, solvant pro libra, ad rationem
littera; recipiantur xn denarii pro libra, de summa de quatuor denuriis pro libra valoris, quo res ipsa
illa qu<e in littens est contenta. Si autem daremus fueni sestimata.
terram in perpetuum vel redditus sibi el suis 357 Praaterea cura aliqnos creabimus Notarios Qltld plo 1'ttr
;

tunc aestimatione facta rei douata» ad xu denarios publicos speciates, tamen ad connciendum instru- ris dn tiola-
pro libra pro littera exolvatur. menta incertis aliquibus terris nostris, solventur
353 At veru, si super aliqua pecuniaria causa, pro littera ceiiliiin solidi, illius monetse, qiia' Cur-
guid pro sen- vel super aliqua re in specie consistente quacuin- ret in terris illis nostris, ubi habebunt s| ialiter
tcnlia in cau- que, sententia lata sit mandato nostro vel coram conficere instrumenta
si erunt creandi in : q 1

sa pccuniaiia Nobis quasi in persona nostra, et de hoc petantur Monte pesuliano Turonensibus si vero m ii le ;

aul simili,
littera? ; tunc pro litteris una sive pluribus solve- Majorica, tunc de illa moneta, si vero in Comita
B jitw meicatus
tur ad rationem de xn denariis pro libra, de quan- tibus Elossilionis vel (Vritania-, de nionota liar- publlcl,
titate vel aestimatione rei, supra qua sententiaest cbinonensi erunt centum solidi pro illa littera exol- ''

prolata. Si autem feratur sententia super aliquo vendi : Si vem creantur ad nes terras nostras
jure, utpote super aliquo pnvilegio vel jure, de quo Notarii generales, tunc octo libree raonetep Barchi-
est eontentio inter partes ; tunc, si agatur int.er nonensis pro littera persolvsntur. ltem cum alicui
magnas personas, utpote inter aliquas Universita- loco conced us quod mercatum vel nundinas fa-

tes nobiles et potentes, vel inter Praelatos vel cere valeanl ; recipiatur pro littera, habita rati i

quid pro lata

Barones, inter se vel contra aliquam Universita- [oci CUi COnceili'hir, :nl ratinm-m inilll Itudiuis do-
incausa jurls,
tem ; tunc habita ratioiio negotii et personarum morum seu ignium, ut pro quolibet igne loci illins,

inter quas agitur, poterit recipi plus vel minus cui nundinse vel mercatum con letur, duo solidi

salvo tamen quod quinquaginta libras aliquatenus exolventiir pro littora illius raonetse qua currei in
pro qualibet liltera non excedat. loro cui gratia concedetur.
35 i Item si per htteras nostras petatur man- 358 Insuper
auteraai elongamenturaneadcertum m „,|,„ M , .
guid pro lit-
, l(

teris tutekc,
dari de tutore vel curatore dando personse vel tempus cogntur a suis crodiloribus aliquis solvere /,,<, „„/,

bonis alicujus ; si bona quibus providebilur valent concedatur si debitum est viginti quinque li-
;

quinquaginta librasvel inira, solvantur pro littera brarura ve! infra, tuiic quinque solidi pro quolibet
v solidi ; si autem ultra valeant usqiie ad centuni anno elongamenti solventur. Si autem debitum est
libras ; tunc x solidi recipiantur pro littera ; et sic de quinquaginta Iibris, tunc x solidi pro anno quo-

deinceps usque ad quiiiquaginta solidos. Volunms libet exolvantur ; et sic deinceps de niajori quanti-
enim quod ultra quinquaginta solidos ullo modo tate, secundum ratit prsedictam, major q ti-

pretiuiu litterae non ascendat. Item si aliqua sin- tas pro littera exolvetur.

gubiris persona petat a Nobis litteras securi con- 359 Gonsequenter etiam -i alicui aliquod offlcium

ductus per terras nostras ; recipiantur pro littera regendum concedamus vel ecclesiasticura benefi-
„„ e « c ] lc .
aul tuli con-
duclus .
v solidi. Si vro sint plures persona? conducendoa, ciuin ; hoc ex proprio nnstro motu oonce-
siquidera *«„»,
vel si sint mercaturae vel alise res, pro quibus etiam dimus, pro litlera nihil solvat si vero ad supplica- : F
securus conductus petitur ; tunc x solidos solvere tionem sui vel alterius committaraus, tunc ratione
teneatur. At vero si concedatur per Nos alicui hahita ejus quod recipit pro salario uno anno, ad

conductus vel assecuratio, quod scilicet capi non xii denarios pro libra solvat pro littera prima vi-

possit ratione debiti civilis, ad quod tamquam ce, qnia pro aliis vicibus nihil solvi vnliiuius, si il-

principalis vel ut fide jussos est alicui forsitan lud idem eidcm personse vel etiara aliud officiura
obligatus, tuuc pro littera solvat solidos quinqua- committamus.
ginta. 360 Amplius etiam si Universitati alicui conre- ; „„ , ,,,„„,
353 Item si de gratia concedamns alicui, quod damus, ex causa aliqua, forte propter essita tntiiiiuiidu, l

non teneatur ad tallias a vel collectas vel ad con- tem aliquando illius cui hoc coucedimus, ut possit
aut immuni-
tributiones alias, temporaliter vel ad vitam ; tunc alicubi talliam vel oNiam vel quamcumque aliam
iatis u vectl-
oalibus, habita aestimatione bonorum suorum et gratise, sol- contributionem, in quibus minime extranei vel pri-
vat pro littera ad rationem de xn denariis pro Ii- vilegiatse persona? contribuant ad tempus certis

bra. Si vero alicui lioc conceditur perpetuo pro se hominibus imponere; tunc x solidi tantum (cum
et suis, aut si forte concedetur per nos alicui hoc quasi justitiam concernat) pro pretio littera?
privilegium militare ; habebitur etiam ratio bo- exolvantur si vero extranei seu privilegiatsB per-
:

norum suorum, qua? eximentur a talliis vel colle- sona?, secundum per Nos concessa, contribuere
ctis, et solvet pro littera ad rationem de II solidis haberent tunc xn denarii pro libra de quantitate
;

pro libra. ad quam exactio ipsa ascendere poterit pro littera

356 At vero cum aliquibus hominibus, qui, tera- habeantur. Nolumus tamen quod ad plus quam ul-
pore quo guerram habemus, vocantur per Nos ad tra quingentas libras ascandat. Ubi vero Pralati et

bc hostem b et cavalcatam c gratiam facere volumus Barones vel alii quicumque gratiam a Nobis obti-
rel onere xaX- pro illa non vadant, sed quod pro eo ali-
vice, ut nerent, quod ab hominibus enrum subsidium possent
litari.
quando exolvant Procuratoribus nostris pecuniam; exigere, xn denarii pro libra de tali gratia pro lit-

tunc pro littera inde flenda solvat de quinqua- tera exigantur.

361
 JACOBI II REGIS MA.IORIC.
A 3(11 Porr» multotiens conccdimus aliquibus per- quorum unus esset, ad minus decenter in sacra Pa- D
"r ,! "j
i>'>' " conis, religiosia Bortevel uoiversitatibus, privilegia gina aut Canone eruditus, quod Juns civilis
vel *altem a iri-
/ '"'" " '"" "~' li "° l>":s
perpetuo duratora, vel etiani quandoque antiqna professor esset,
1
dum tamen statum Clericalem te- vrts doctis,
.

privilegi confirmamus, vel etiam certia personia

l neret, et in saoris esx-t Urdtmbus constitiitus, alias tisquectericis,
ttliquod corpus, de quibua recipi volu- non quod ptiarn in rasu ulii essent quatuor hoc
:

mus pro l Efera I

arbitrium rationabile Canceliarii observari volumus, nisi unus vel plures ex eis es-
noatri, habita ratione rej sru privilegii quod con- sent in aliis scicntiis eruditi, quia tnnc, etiamsi vi-
ii'. et illnis riii concessum est : nam in tnlii.iis tani Clericalem nou duceret, vel esset in sacris Or-
ii. .11 potesj commode regula certa dari, Praeterea, dinibus constitutus volumus posse esse Legistam.
""' ""'" quia qii89 majori gaudent firmitate magis possunt ;;(,.'» Et si ille cui provideri vel jiro quo scribi <!e-
bullalo ,

quod de prmlegns, qu83 se-

,

ii ;
vi lui lua bebit, absens fuerit ; examinatio de illu fiat, pro
llliabsens
cundum nostram ordinationem debent inm bulla testimonio vitas et morum et aliorum dequibus dc »/,
plumbea vel aurea sigillari, ulira quantitatem quas cet, per dietos quatuor vel alios ut pra?fertur qui :

tione privile ii habetur, xx solidi elemosyntB ap- subjurameuto referent juxta videre eorum, an cum
plicandi, exiganfur. bona et tuta conscientia ille prsisentari valeat, aut
:\i'rl Volumus etiam et mandamus, quod Cancel- beneficium eonferri eidem. aut scribi et rogari pro
ln "miiibitt , , ,, ,, , , ,.,.
„„,,,,„ lonus et v icecancellarius nostn aolerter conditiones illo.Etsi secus quam ut prasmittitur a Nobis, prae-
•mandatur mo~ personarum attendant, ut pauperibus pretia littera- nii-sa obtineantiir, irrita ot cassa >--se volnmus, et.
deratio, niin rationabiiiter moderentur sed in omnibus ca- : nulla firmitate gaudere, nisi de cerla scientia et non cura
n s e „„,
veant quod pretia ni n augeant; imo ubi justum et in facto unins, sed in omnibus, ordinationem no- dlgnumesse.
rationabile viderint, minuant potius quam augmen- stram cessaremus praesentem.
tent. Nolumus tamen quod a nosins, vel consorti-
bus nostraa Regiaa donius fxmiliaribus, pro litteris Dc ordiuatione Capellw. nj. mi.
t
jnsiit ii- vel pro htteris precamioum aliquid exigatur.
V,
Sed lii.un i
loni ili irioa nostros hoc volumus 1 1"ii erubescentlo Reges prioribus temporibus de g
" l vore, gratiarum quas
iit, etiam dealiis Litteris divinis se intromittere officiis, ea qua3 necessaria s,,„t rtcx
eis faciemus, nihil solvatur pro litteris nisi dlud ; ciiltui divino exstiterant ordinarunt in tautum quod ;
s'
'"" Mil-
quod illis daremus, vel concederemuS) esset terra Sacerdos illius, a qnorectadispositione Sacerdotium
ch ""1 "1 "'•

vel privileg nliud perpetuum, quod etiam esiet ad ,

,
et
,
Impenum ri
distnbuuntur, et cujusgratia nostrum
Sncerilos
'

filit.

successores vel posteros, transiturum. gubernamus regnum, cssu ininime Salem u Rex re-
nuere in sacris Litteris reperitur; sed panem et
ANNOTATA D. P. viniuii illi, in quo saturamur ati|ue pascimur. ofierre
ut Sacerdos dignoscitur respicientes, quod in quan-
:
a ,
,„
a Tnllin, a talliando, lallier, i. scindendo diataez tum etiam uberantius munerum Iargitor circa non- recepitgru-
vi etymi, idem <»i quod accisia, infra nitm. 3UU Cisia nullutn se babuit, quis in tantum magis obligatus '""' e "e de-
dicta iib accidendo; <•' ulrumque super merces invehen- recognoscere, naturali ratione non cst incognituiu ;

das vel evehendat aceipilur, illud autem est a Teuio- prascipue tamen gratiarum dispensatori, cujus sola
nirn rariice Thail, Belgis deel. permissione quaa Nobis dedit servari fatemur consi-
Ii Hostis rfiam exercilitm elcotlra siynificat Gal- • derantes ; Nos, ut de ordinatione nostras Capellae
If, II .st ; atque mde traducilur u,l quoduis servilium ordinemtis, vcrecundari non oportet scd jiotius ut ;

milttare. servitium iwsms qui voluntarie Nobis honoris staturo l"""" "" i

e ,
o «iaclt llex sa-
c Cavalcita, necessitas prirstandi caballum unum coiilcrre dignatus est, hononfice iu nostra [iriesen-
cra curarr
ititt plures tia, (ne simus incogmti tanti beneficiij fiat, ad-
d Precarin, inquit Cangius, esl acceptio allodii aut strictos necessario recognoscamus. Frustra eiiim
prasdii ab ecclesia ad vitam,quasi pracario possi- differentiam statuum in liiini-nuin genus, qui.car-
denrii ; quiliusdam Precatio dicitur : quidni etiam Pre- nem bumanam sumens Deus altissimus ad infiuia
'iii '
Non ausim iil asseverure. descendit, posuisset;
uisi diflerenf.iam majores a
minoribus honorando ipsum facerent.
in
p
/'< benefii iis conferendis nj. \i. 300 Ad quod qindeiu roiiiplendum, ut ornainenta rietalemque
tam pannornm, pulchra, quam anri et argenti, plura " copiam
\.j'i;njuxta sanctorum Patrum admonitionem at- etnobilia (secundum quod, praemissis non oblivioni '""">•"»'<>-
que decreta, beneflcis ecclesiastica non nisi suffi- traditiis, attenta decentia nostri status. non modi-
'

cientibus ac bonis personis conferri debeant sive cum exposcit) habeamus, non vanum, sed veracius
dari ;
et per Principes, qui a Deo m terris ordinati necessitatis esse nostra pia devotio cogitnr existi-
suntul gubernent talia, potius debeant observari mare : et ut tant.a etsic sufficiens copia sit et tan-
quam violari. tarum varietatum, quod secundum diversitatem
863 Ideo noa cum deliberato consilio, promagna temporum et festorum, sicut non insubtiliter seri
nostraa animai securitate, el propriae conseientise rationabiliter uit non solum locus sit auctoritati,
ev ""' ral """' <"'''"""""*. '1 1 a Ip cum benefi- sed etiam principaliter rationi et congruitati)
m!ttJr'a' ordi-
oiis '" 'I"' "'- I'»" pra-sciital hal
Keooat betie- ;
1
I, ,,„.,11 ,„ s , SL, U nare inferius, minime negligentia otnnia c la-denle c
iinum ,,ii- de illis quorum cnllatioad Nos Bpectat, quotiescum- illecebrati, oblivione procul pellita ''
guod,
d, nostra dili-
que voluerimus providere, proprio nostro motu vel gentia non prajtermittnt, non taiilun. honorificum
ari preces cujusquam
seu cum Dominosummo Pon- sed
"mZdteo
;
devotissiinum judicamus. Nam cum
et
oculi tionem cien-
tiflce, proprio nostro motu ad alicujus instan-
vel
tiani S8u cuicumqua
difforentiarum varietatem cernent, quare rit.
animus dam:
; alii scribere voluerimus pro excogitat, et sic dcvotio augmentatur
et anima ad :
aliquo seu aliquibus, pro aliquo beneficio ecclesia- gratiam prasparatur.
sti.o hffic ii.in linit nisi prius
;
exarojnatione facta 3G7 Varietatss vero pannorum
deillorum vita ei morihus ac aliis prout decet,
in quatuor colo-
per libus consistere conveniens
arbitramur. Iu rubeis .
MjlsUa quatuor prolms viros ad hoc a N,.l„^ sni-ulis
vici- qui tam in festivitatibus Don in quibus proprie dumrubeiu
nntnKnr, b„ s deputandos, quorum duo ad niinus ,

Theologic», rubeuscolor ratiombus et significationibus Jebitis

'"'° r "" r,y ~
Canonica, aut Leg scisntiis sunl eruditi. '"""'
convenit;nec non in quibus vestigia
illius, qui viam
B64 Quiquatuor si riecetner deputari non p"ss«it. se esse attestatur, permartvrium secuti sunt, San-
tuno per tres seu per duoa examinatio, ipsa ti.u ctoruin solennitatibus sanguinem
.

quem effuderunt
demonstrent.
 LEGES PALATIN.E
A demonstrent. Etinalbis, ut
albus virgini-
virginitatem illiug, qu_e 3"! Tam de auro quam
etiam post partum nostra de argento atque cry-
tatem. redemptionis vireo per-
mansit; nec nou SaDCtarum, stallo.qumque vel sex Cruces, cum
qua. Agnum ub.cum-
gen.mis pretio- 5 vel 6 Cruces
sis et ah.s openbus
que e„t sequuntur Virgimrar, (ut sicut Crux nostra salutis pretiosas,
in ipsarum solenni- tantinn
tatibus denotent et diebus pretiosa et incorruptibili margarita,
celebribus aliis, i„ quibus
;
sicut
non ex vana consideratione ill.us quiproprio filio non pepercit.fuit decorata,
congruant, teneri o S ita
.
P et isla-, qua-ad illius
s.nt In vndibus 8au Violatis etianr, qui
reprajscntationem factaasunt
vlrldti riqo- tam festi- corruptibilibusgemmis margarittsve ornentur)
rtm animi. vitatibus Doiu.ni quibus convenient, et man-
in diebus damus esse. Et quia plures, ut apparet,
morum qni quasi jaspis viridis haberi or-
est coloria jaspidea dinamus hoc enim fecimus, ut secun.lum
propugnacula a triumphatore :
dies aut
positisunt, sanctorum omnes aut aliqme aut una tantum.
Doctorum et aliorum Confessoruin, secundura quod
qui contra ad- decens m nostra inferius secntura
versanos pro sanctaa Ecclesis. ordinatione No-
defensione objecti bis videbitur, fore
sunt, et qui internis desideriis teneantur. Taliter autem expedit
ferventes nulla tem- esse ordmatum de Crucibus et
pons reprob. ariditate marcescunt, aliis. quod dillereu-
teneantur. Et in tuefjitdiximusjrationabiliter fieri possint.
Iividis, qui tam in diebus
violaccus d Veneris et aliis diebus fe- 3/3 Ad reliquias tam
Domini quam Sanotorum
niger parni- stivistam Altissimi quam Sanctorura,
nec non et tenendas, septem
tentiam s/gni- quando pro defunctis Ofdcium agitur, inoastamenta i baberi ordinamus
in quibus ho- custodiaj, in
ficant. nestus et mortificatio minime qua corpus D. N. Jesu Cbristi .,. aU- 7 llpsanothe-
inconvenienter ostendi quibus loois pqrtatur soilicot de cas,
debet, demonstrare congrtie crystallo argento
pnssunt. inaurato munita cum operibus
3G8 Et do istis quidem coloribus non convenientibus et •

Pro majr rilms

solum de duo in formam cassas, ut copiosius Reliquias
-juolibet una capella contenti in eis
efiam fi-sfis sumus, sed diversas valeaut det.uen, de crystallo
(tit secundum quod dies,
eodein modu ; ut reli-
pretiosiora in quibusdara ejusdem co- quue quai intus suot possint videri
habeantur, lons paramenta propria signidcatione et : unum de
teneri debent crystallo, quod per argenteoa
B solenniores deauratos Angelos
aliis aiiqui reperientur, solennioribus teneatur, iu quo pretiosiores reliquiaj
paramentis, reponi digne
Iicet ejusdem coloris,
decorentur) habere possint (excepto Ligno vitas, nostras
cupinnis quod melius et
ordinantesquodin nbstra Capella de pan-
:
decentius in una de Crucibus aureis
nis sericis rubeis.cum historiis incastari potest)
et de velutis rubeis, et alia duo aut de crystallo aut de
cuni aurifrizio, et de pannis aureis argento seu de
trabentes ad ru- alia pretiosa re, essedeclararaus.
bicundum colorem, et de sericis rubeis
pannis cum 378 Pulohram de argento deaurato Incorruptai argenteata
aureis openbus seminatis; et de ^

pannis sericis albis Virginis Mariaa imaginem, ul in festivitatibus lainein

cum suis
atquc de &in- historiis et de aureis ad albedinem trahentes l: I l/.
;
et convenientibus diebus menioria ipsius rai-
aliis
gulis capella et de pannis aureis k
ad lividum vel vindem seu vio- nime relinquatur et duos Textus A, el duos
integra. :
baoi-
latum colores trahentes et de sericis viridibus
;
pan- nos de argento cum imaginibus Domini et
nis cum paratura et de Sanctorum
lividis sericis cum paraturs deauratis,
;
ad nostri altans et noatras capelto de-
complela. capella. sint (Dicitur autem
completa ca- corem et ornatum, ultra quffl prasdiximus, necessa-
pella, Pallium et Retroaltare et e
Retro-tabularium, ria quodammodo existimamus. Tres calices cura
et indumenta Presbyteri, Diaconi et 3 Callees
Subdiaconi et canadellis / suis sint de auro, et unus
pretiosior sit ttulcos
tres cappa?) et de pannis sericis rubeis,
albis, viri- altcro qui in magnis festis serviat
dibus ot lividis, sine operibus et paratura, Conveniens : l
Pallium enim Nobis videtur, ut post quani terrenaies
et Retroaltare Prin-
Presbyteri indumentum, in quo
et cipes, ad utendum in mensis aurefs
calicibus, dignos
sit aurifrezumtantum, habere volumus et de : timant ;
ut ad Sanguinem D. N. Jesu Christi
sericis pannis ad croceum colorem
trahcntibus, hoc connciei.diiiu in mensa altaris, iu qua pene uon
idem esse iu nostra Capella prajcipimus
nec non : corruptibili servitute utimur, calix aureus depute-
f'J tuabohe f et cuzini et frontalium
g et alia, de qui- tur. Alius vero argenteus inauratus, ut serviat si
bus in ecclesia copiose haberi nostra;
intentionis necessitas immineret, esse potest. Sex candelabra
est. 6 candelabra-
argentea, et duo thuribula, cum suis navibus, ad nrtjenlea,
309 Et quia ab illo, a quo non nisi ordinatissime
et sicut vetus tenendum th.is deputatis quorum uiium sit deaura- S tlturtltitla
omnia procedere firnia fides nostra credit, in ;

dC.
Sanctuarlum opere tura et altero nobilius ; et duo paria bacinorum ar-
Instrui jusslt Sanctuarii, quoad divinum cultum in
voteri Testa- genti et vas argenteum ad aquara
Deus, mento constructum fuit, vasa nec non aliqua ; benedictionis
aurea tenendam, cum suo hyssopo ad servitium nostra)
argenteave ad decorem Sanctuarii esse ordinata, [capelUe] esse convenienter mandamus.
sicut debemus (omni a nostra Regali majestate obli-
pr.rcpit
379 Superlliu,,,. judicantes aliquid < ponere et
Slc vione ut deeet penitus eradicata) recordautes,
litx in cnpella in facere, nisi per distinctiones et ordinationes divi-
haberi nostra Capella tam vasa quaih alia orriamenta, omnl-
Slta sd datur, ut confusum inutile. sic utile et bonum
effi-
Istis
vasa prcttosu divinum servitium et honorem illius, qui lins ijnando
tantum ciatur nara incertum non est parum elementa
:

Nos et qnomodo
in terris honorare dignatus est, ut nomine Re- pra;fui^se, nisi ille siiperniis Artifex per diversus uttnlum
gis vocari mereamur, de auro et argento et etiam varietates sapienter distinxisset. Cuin igitur in su-
cum gemmis pretiosis, ut melius operi Sanctuarii perioribus paramenta pannorum et ornamenta auri
assirniletur, esse
cupimus. et argenti, quanta et qualia sint, declaravimus
retro tabtila- 370 Precipientes ergo quod sint primo unum inane tamen existimaremus,
rium elcgans,
nisi, quando iis uten-
pulchrum retrotabularium h argenteum ciim
h
imagi- dum sit, dilucide indidaremus ; et frustra prasdicta
nibus, quod solennitates, qua. non
iramerito in ihe- haberemus, si non eis convenienter uteremur : the-
bus altissimas Majestati dedicatis et ad sua;
Matris saurus enim absconditus uulli prodest.
et Filii honorem ordinatis
celebrantur, intuentibus :JN0 Quare (prout ille, qui ordinationeiii taberna-
ignorare non permittat, Necessariiim leaitlis tratte-
siquidem exi- culi foederis Moysi declaravit, Nobis ministrabit de ttir ijencra-
stimamus quod ad solennitatem ostendendara aliqua festis et aliis diebus, sub regulis, ne nimis ad spe- tilius ;
demonstrentur, ut qui per scientiam et Iitteras
scire cialia desccnduiiius, providebimus. Solet enim ali-
ad rudium
inslructlonem,
minime possunt,
_
per
_ -- _.
aspectionem
r ..
. oculorum talia
__i uwhuiuli wu
u.iua vi-
vi quotiens eLiam
quoi.ens etiam sapieuussimo
sapientissimo reuarguere
redarguere niinia
niM.ia ad
deant, quod eis suppleat et emendet .-nnlalln Jdanan.tn. et
~. „ 1_ •
quod scientia specialia descensio; a peccato minimecarere qui
litterarutn caruerunt. Nam picturas et talia litteras multis verbis in talibus utitur. Tainen quia aliqui
rusticorum esse constat; et ideo in ecclesiis
ad ill.t- sunt, qu_e sub generalitatibus et regulis contineri srrt prins in
teratorum.informationemetdoctrinam, pra_dictacom- non possunt, de diebua partictttari
festivis Domini et Saucto-
muniter non irrationabiliter pouuntur. ifjrtur <te
rum (qua_, nisi specialiter et singulariter dicerentur,
festis.
Jm " T IV - IX dubiUtionem
 i.xvi JACOBI II REGIS MAJORIC.
dubitationem non modicam et per consequens defe vero Natalis Domini, ad praedictam puritatem par- D
ctus iniportarentj aliqua prirno particulariter et spe tus denotandam, nec non genitricis virgimtatem,
cialiter posuimus. quie et aute et post pactum virgo permansit, consi-
derandam, alba paramenta et indumeuta teneri vo-
ANNOTATA D. P. lumus; st-il, qma dies hoc exposcit. excellentiora
esse jubemus; declarantes ut paratnenta alba histo- sedmtnut
a Melcliisedecli, Rex Salem, Sacerdos Alias sic : riata teneantur atque indumenta. In vesp ris Vigi- pretiosa in
Vii/i.ris tic
Dei, a quo i /-
liaj, prima Missa, et majori, ni tertia
et diei, et in
fllissa :
L Incognitus, ingralut, Galttee Mescognoissant. vero Missa, qua3 non est tantse solennitatis, illa in-
c ATS. on nia laidens illucebrati. -lii rec(« conne- dumcnia alba cum operibus aureis seminatis duin-
xuerim judicel leclor. taxat babeantur.
ij Pellitus, parlicipium a pcllu, pro pulsus, ttrscw 382 Et dies. ut decet, non solum in
ut tantus
iii/ alibi invt iitiitttr. significattone paramentorum decoretur, sed et co- omttia autem
e &i Codex hic formam ptenam capellse ornatte ex- piositate Reliquiarum et aureorum argenteorumve oiiren et
hiberel it \inctius, intelligeremufi quid sini Retro-altare jocalium illustretur; volumus quod in altiori retro- argentta
ri Retro tabularium. tabularii gra lu, retro-tabularium argenteum ponatur; i" xc 'P m
f Tubalia itui faltor, est mappa ailari insternenda et oinnes Reliquiss, et omnes cruces, et Textus, et
Teulonibut dvt ale. bassini; et iniago Beatsa Marise post Reliquias, cum
g Frontalium, qttod anlt altare collocatur, non con- una de Crucibus medio; et honorabiliores
sit in
fundendum cum pallio, quod antiqutlus snb mappa ster- Reliquiaj ponantur, ut magis proxime poterunt,
nebalur, pei omnia latera dependens; el summam fron- juxta Cruceni in retro altari Textus vero sint in l""""" ur ;
'"
.,.. ~ , altari.
.
ttiht iiium complectens : pro qttibus nunt untcttm para- utroque oapitc retroaltans, quilibet cum una truce;
menlttm, anle aitare positum, utroque gaudet nomine : et iinago Virginis in medio retro-alturi ponatur :
E
ri huic forte respondebat Retro-Altare. et b.issmi. et aliae Cruces, et Reliquite, quaa non
B
Ii Tabularium Sanctarum imaginum, ex ca quod poteruut recipi in retro-altari, ponantur in loco su-
ullimum locum leneat in altari post uninin Utius instru- per altari, ubi convenientius polerunt collocari.
viiiii-i, Cuctnos, canielabra, ctc. dm videtur Retro-
tabularium, /;'/ iiiine quidem supra ipsum erigi solet ANNOTATA D. P.
picta tabuta grandior, ad mensuram loci, olim oero
varii pro tempore coloris tapes tegeb ti parittem, ei forte a Stcut Romanse Ecclesise nttnc ubique rece.ptior usus
hoc nominabatur Retro-altare. Dedi u.l iu' Maji, inler habet, cursum ecctesiasticorum Officiorttm tn Missaii-
Acto S. Augustim Angtorum Aposioli, iconem San- Breviariis ordiri u Vigilia
btts (ic primtr. Dominicse
cluarit ipsi dicali, quam hic non tjravabor reproducere, Adventus : tta superioribus seculis pturimte eum tem
quia in r.> manifeste apparet forma relro-tabularii, »,,( ordiebantur a Vigiiia Nativitatis; quod ct tn pterisque
puri, absque imaginibus; ubipro Retroaltari videnlur
Marlyrologiis MSS. videre esl. Kl lnc quidem iniliali
coltocalst Lipsanotltecst rin.i cum cjfigie Cltristi; non littera, in tabutis nostris prxtermissa, reprxsenlutur
tamen tatis discernitur, utrum ksec imposita sint Retro iialnm
11. 'iluiia t infantem Itrtieis involvens ct tn prx-
tabulario, an vera ad parietem, ab ipso allari separatum sepio rectinans. Ceterarttm exliim- Rttbricarum titlerse,
tu inlervallo, quantum satis est vestiendis
Officianti licct ottro minioque ornatse, figuram nullum reprxsen-
aliisque usibus. Iu Cathedralt Paderbornensi vidisse tant.
tale <i:iiil memini, ubi major illa moles, ornans tabulam

pictam, cplumnis statuisque educta in altum, ipsi adhse-

ln tlic S. Joannis Aposloli ct Ecungelisltc.
rebat paiieti, mimmum 15 pedes remoto ab altari; licet
BJ. X'IV.
cminits intuenti videretur conlinuari cum altaris retro-
tabulario jam d < to.
J_^icet B. Joannes, Confessor iidei Catnolicaa inve-
Incastamentum, velul incassamentum, ab I'm amenta
i

inusi- niatur; tum quia virgo est a Deo electus, et virgo

de
ultii ut
i.iii. casta, uro cassa; Lipsanothecam hic significat. Dei Qenitrix sibi fuit cominendata non immerito ut
;
Vtrotnem
k Textus
Evangeliorum operculis argenteis
scilicet
de Virgtnibus non Martyribus, tam in paramentis
inclusi, ad usttm Solennis Misss juhentw autem in- :
quam in aliis, uti volumus et mandamus.
/in isspiiu solumornatum poni juncti, ideslclausi:
ii.
i

pru miniii, vero iolennilaU disjuncti, sic «t

Iu dic circumcisionis Duinini. r). XV.
litiic ei inde ponalur utraque
facies : separabiles ergo
cruiii

tiim a sc invicem.
iui.iiiif coopertorii, tum a codice seu scripturss, Q. uamvis istud festum Octava Natalis Drunini sit,
nnde esset paramentis albis utendum attento tamen ; Itubra abfu-
Canna, Cantharus, poculum; unde diminulivum
1
quod Salvator noster, qui natus erat sub lege, le- ."i.ii hn.f
Cannadellas, ad Uissam usurpandni; alii Ampullulas gem adiraplens, sanguinem proprium tali die per S.JIUJttilt. III

iv. ,111,', et abbrt viate pullulas.

circumcisionem effundere dignatusest; juste ordi-
namus. ut paramenta et indumenta rubea teneantur,
De Vigilia et die \'ativitatis Domini. nj. xiii. illa videlicet panni aurei ad rubeJinem trabentia.
Ad quam quidem significationem etiara una Crux
T igilia N itivitatts ,i illius, qui pro nobis reJunen- in medio retro-altaris apponatur. et ali.e dua; Cru-
In Vigllla ilisimi) abhorruit Virginis uterum,
veniente, me- ces inter T-vtus separatos, de quibus
poni ,, ta
moria ipsius esl Benda subjicietur :

undo ul partutn Vii :

igo Virginis
liiiu.l,, li t a,l ejus pedem. Et memoria
ut
Iflld S Ii tstut
'!»> cum summa puritate processit, nuuitu nostro,' Nativitatis babeatur, hinc inde onuiiiiM, U
'" ll '""l" "I gratia i
'

c ir devote distillet, prsesentetur; tam duoTextus s,.pa rat i, et

ponantur, et inter ilivisim
paramenta altaria quam indumenta alba esse volu- duos tcxtus in retro-altari bassini
mus; volentesut apponantur.
parameota alba cum operibus illa
aureis expressis teneanturj el ad
majorem meino- lu tlic
riam ipsius Virginis, qusa tam salubrem Epiphanice. nj. xvi.
die crastino
sequenti nobis exhibuit fructum, ut iu i)
eo vivamus, Ijuia per stellam, ad adorandum filium Dei.
"i simus, atque Reges
ilnj paramen ipso fruamur; [juxta] imaginem ab Oriente ducti sunt (qute Alba ob
stella, secundum quod
tn iimi it •-"""i argenteam
in Medio retro-altaris, et liiuc
legimus. inajstimabili clantate et
clurilatem
c ,

et
Ittnc tt jioj-
inde duo Textus separati divisim splendore prseful- tteltm
trtdie alba. apponantur. Die gebat; et quia in tali etiam die ille
qui non indige

bat.
 Jort< r . .!::. Jra il 'r-3 T

Ano Diii MCCXLiftud altare dedicat in jionore Aplon Pct: et Pauli et Au^uftini V. Kal Vov.
icf.

Ano Diii MCCCXXViftnd altare dedicat ln honoreApoft Pet. et Pauli Sci Ausuftini Anj>%Apli. et
.

5c"i ^theltei*H Rep"is . Kal Martir ,i Prtro Epb Corbanienfi ,

 LEGES PALATIN.E I.XVII
A Jordane aqua baptismatis fuit lavatus merito
bat, in : tis et paramentis utendum
et Triundllicm
sit, ad gloriflcationem D
animus noster a<l ordinandum, ut, ad prtsfatam corporis, quam in rasurreotionr Mbaindu-
bapttsmi. habuit : et AngcTi
Stellic claritatem et baptismatis munditiam inssnig- qui in all.is menta ...
mulierihua sepulcro apparuerunt,
matandam, pnramentis et vestibus albis ista die iu nostree Regali devotioni manifestissime innuunt at-
Vlijllia

no-tra capella [uti] teneantur, devote monetur; que demonstrant evidenter. Un.le sic duximus ordi-
mandantes, qnml in onmibus, ut in festo Nativitatis ii.iihliiin, quod in Vigilia
teneantur indumenta alha,
Domini, observetur. cum operibus aureis ex per eis a e.t ne memoria .-

passionis Dorainicee penitus adhuo relinquatur, pa- paramenta

tlubra.
In conversione S. Pauli el Catltedrtv S. Petri ramenta rubea cum operibus aureis semiuaiis lia-
B,'. XVII. beantur : et propter hoc nielins m cor.lilms intuen-
tiuin imprimendum, una Crnx in me.lio retroallaris
Fial ut de
Confessore :
Jn Conversione S. Pauli, quia tali die divinilns apponatur, ad ejns pedera imago beata Virginis,
et
gratiam meruit adipisci, per quam ad cognitionem cui totamcertum esl tantum remansisse, In-
li.l.ni
fidei venit Christianse, et d.lelitei- fidera ipsam, tam super Textus juncti in utroquo capite retroaltaris
operibus quam prsedicatione, de quo multi non mo- et inter ipsos et Cruceni in ipso retroaltari l>;issini
dicuin admirabantur, est confessus; tamquam de collocentur. Iu ilie vero Resurrectionia Domini di-
Rubra utraque
Confessore de isto fieri jubemus Eademque ratione gnioribus esf utendum : un.le tam paramenta quam
moii, quia tali <lie, qualis est S. Petri Cathedra, indumenta illa panni aurei a.l Albe.liiiein trahentia
fuit nostra fi.les ampliata, et sic confessio ipsius teneantur : Reliquiis et argento, ut in festo Nat&lis
m.igis flrmnta; eodem modo ut de Confessore esse Doinini altare illustretur.
fiendum judicamus, i
Perlas, el Perulas Jici notat Cangius, qunsi
Sphssrulas n rotunditate. Inveniuntur tamen quBdam,
In dic Ramis-palmarutn. n). win. ntit Sphsrics, sed oblongas ac pytiformes, unde sugpt-
ctai quisposse a Teutonico Peer, formatum Perel.
Viridla ],ra- \jnm nulli dubium est, attento nomino istius fe-
pler Ramos,
stivitatis et re, scilicet quod rami excisi fueriint de
Dedie Lunce et Martis sequentis, «!. \xn.
arboribus ; dum ille, qui in arbore Crucis silvos nos
fecit, civitatem Jerusalem humiliter super asinam MJie vero Lnmo er. Martis sequentibus, ut iu Vi-
ingressus fuit ; quin paramentis et in.liimentis viri- gilia tam in paramentis quam in argento fiat ex- ;

dibus sit utendum ; undeilla die palmse virides cum cepto quod paramenta sint alba, illa videlicel de in- tlem biduo
paratura teneantur. Et quia scquenti
in isto die Pa-si.i legi- diimeiitis, et Crux non apponatur, s.-.l imago Vir-
tur, et ad cnlicem passionis recipieiidum Christus ginis, quaa quod gaudiura de filii sui resurrectione
addantur tres tali Jerusalem, ut est dictum, iniravit; tres
die habuit, ad exprimendum minime dignos n<>- existi-
Cruces ac
Cruces, unam in medio, et alias in extremis retro- mamus ; quss iu Vigilia in pe.le Crucis stara erat
Textus
altaris esse jubemus : et etiam solcnnitatis gratia disposita, ubi Crux stabat collocetur.
d.io Texlus juncti. unus ex una parte et alius ex
alia inter Cruces in ipso retro-altari apponautur. De festo invenlionis S. Crwis. n). xxm.

/)<? dic Jovis Ctxnic-Domini. nj. xi\. /Vmbiguum non est. quin, quan.lo festum Cru-
cis celebratur, memoria Passionis adesse debeat
Vjonsiderantes, quod tali die ille redetnptor noster maxirae quia festum de Cruce niinime oelebra-
Rubea prop/c,
Jesus Christus corpus suum, a<l sumendum ab Apo- tur, nisi quia in ipsa fuit nostra rederaptio,
passioneiu
tune cteptttm stolis, et sanguinem suum confecit, afque etiam ad et hoc per mortem illius, qui in ipsa, praj iiiinia

potandum sub specie vmi tradidit; nec non etiam caritate nos .liligens, voluitcruciAgi. Undead pras-
attendentes, quod ipsa nocte traditus fuit, et ipse- sentationem saiiguinis, Cruce ipse Redem- quem in
met se esse per unum ex suis trudendum attestatus ptor noster effundere dignatus est, paramentis et
est; de quo non modica contristatio mter ipsos orta in.luinenlis rubeis uti volumus, illis videlicet histo-
fuisse legitur; ineritojam Passionem ista die reprffi- riatis. Reliqui.e vero etalia ornainenta, ut in festo
sentare debemus umle ordinamus qu.i.l tara para-
: N Domini apponantur, exceptu retrotabulario
italis
menta quain indumenta panni aurei et ad rubedinem argenteo, quod ad differentiam altenus fcsti uiinime
trahentia teneantur propter quod etiam una Crux : appouitur.
in medio apponatur retro-altaris, et bassini; in ex-
tremis retro-altaris,cum Textibus junctis ex utra- In invenlione S. Uichaelis. n). xxiv.
que parte, inter bassinos et Crucem, ponantur in
ipso retro-altari pradicto. Xn hac enim die rationibus, quibus in rtedicatione

declarabimus quam plurimum motj, paramenta alba Mba,

In Parasccve Domini. xx. teneri conveniens reputamus tamen quia tantss :

n).
minune, sicut dediculio, festura illud
snleiiiiilatis

i^icet isfa die amorte gehecna?, per mortem il- esse constat. illa teneantur sine operibus et para-
fiigra ubsf/ue lins. cui non pepercit patibulum, liberati sumus et tura. Paramenta et in.lumenta cum aurifrizo, Cru-
ornatit ttUo
ad vitam evocati tamen nulla solennitas est fienda,
; cein etiam cuui uno Textu disjuncto, scilicet meJie-
altarts.
sed potius perrarionabilis dolor et tristitia exhibendi tatem in una parte, et medietatem ex alia : et in

sunt, cum irrationabilia tali die c.ntristationem extremis bassinos in retroaltari poni et teneri man-
ostenderint : nam et solem et lunam obscuratos, et daraus.
petras scissis, et terne-motus fuisse legiraus. Unde
in altari parainenta et ornamenta minime apponan- De festo Ascensionis Domini. nj. xxv.
tur, nisi Crux quae adoratur. Indumenta autem, ad
pradictam tristitiam ostentandam, illa livida cura l5i locus auctoritatis.iniisquaiper terrenales Prin-
paratura teneantur : sed Diaconus et Subdiaconus cipes aguntur, reparitur quanto magis in iis qua-) ;
'"•
per cislestem Regem fiunt, auctoritas sibi locum
''
Dalmaticis non induantur.
veodicat? qui licet omnia possit, nibil taraen nisi

ln vigilia cl die Resurrectionis. rationabile potest velle, cum sit siimmum bonum
n/. xxi.
increatum. Unde, quare albis vestimentis et para-
\)
'.Juod ia Resurrectione Doinini in albis vestimea- mentis ista die sit uteudura, pouere rationem vere
esset
 JACOBII II REGIS MAJORIC.
LXVIII
A esset superfluum : cura sufficit pro ratione illud aureis et argenteis atque in aliis jocalibus, etiam
Mnjoriar
Ascens.one in Salvatoris Reliquiis, ut in I\ativitate Domini, adnrnetur.
quoii divina difpositionfl celebretur.

foil dfl viris, m

qui in albis vestibus
diePaschaj
appa-
prae- ln [csto transfigurationis Domini. xxx.
rnerunt auare in omnibus.
ut in n'.
:

cipimus observari.
1 n die ista, in qua vestimenta Redemptoris, cum
ac die r.mur et coram aliquibus ex Apostolis tranfiguratus fuit. olba
De vigilia et die Pentecostes,
ut nix facta fuisse attestantur merito tam indu- •

Mmiis sequeniibui. ri. xxvi

menta quam paramenta alba teneri volumus, illa
sancto super Apostolos videlicet panni aurei ad albedinem trahentia. Po-
Qnia advcniente Spiritu
stremo tnbus Crucibus, una in raedio retro altaris,
apparuerunt eis dispertitss linguai ignis, certe no-
et alia^ post Textus junetos, quos ab utroque latere
bi
.

(enditur quod ad praedictas lingnas igneas

ista die Crucis medise esse ordinamus et bassinis, qui post mm 3 crvcl-
signiflcandas paramentis indnmentia rnbeia
;

bus et B. M.
discrimen sic Cruces in ipso retro-altari appunantur; et iungine
est utendum : tamen inter istos dies
Vigilia et in Virginis quae in pede mediae Crucis collocetur, al-
, , ,,,:,.,;,,. ; ordinantes, quod in
taroesse volumus adornatura.
duobus diebus post festum venientibus, illa para-
menta ct vestimenta rubea cum operibus aureis
el una de Crueibns
in medio De fesio Exallationis S. Crucis. nJ. xxxi.
expertis teneantur i

Virginis, quse
altaris, el ad pedem ejus imngo
Xjidem consideratione sicut in Inventione moti,
ciii. Spiritum sanctum recepit: ct in ex-
i Apostolii
Crucem ut de festo ordinavimus volumus servari ; e.x- ut in festos
illo
tremis retro-altaris Textusjuneti e1 inter ;

In die
cepto quod retro-tabularium argenteum minime de- Invent.
et Textu ba ini in retro-altari habeantur.
.

trabatur.
vero Pentecostes, illa induroentaet paramenta ru-
B bea de veluto teneri jubeir.us et sicul ... die Natalis :

In Deilicalinnc S. Michael it. xxxn.

Domini, quando Deus fihum suum misit in terris;
sic el ta die, qua Spiritum sanctum
i
super Aposto-
quoad Reliquias et or- J. estivitas Angelorum cum summa exulfatione est
los eflundere dignatus est,
quamargentea etalia, volumus
celebranda, eum ipsi a diaboli lnqueis nos tuentur
namenta tam aurea
etdefendunt. Kt licet Angelicae substantioe speciem
ob: 81 un.
solus qui Creator est novit. tamen Angelorum na-
xxvn. turain purissimam essecredimus unde ad prsefatam
hc festo Corporis Chrisli. aj.
:

puritatem demonstrandam, vestimentis et paramen-

tis albis est utendiim. Et quia ministrantibus Ange-
0,
Jnamvis isto festo jam supra in Ccena Domini
de
lis Sancti et Patriarchae et Prophetas cognitionera
ordiniiv. tamen quiasumme rationabiliter per,,

Sulvatoris ct deinde Passionis habuerunt. tres Cru-

Ecclesiam esl ordiiiatum, quod ista dio ejusdem
festivitatis Bal commemorati ne solennitas, quam .
;
ces esse volumus, unam videlicet in medio et. alias
in extremis retro-altaris; nec non inerito iinaginem cum 3 crucl-
teropus Passionis tunc impedivit, praetermittatur
bus el B. V.
sed majori cum lastitia nunc celebretur non in ;
illiusquaj per Angelum fuit salutata in pede Crucis,
mutando (cum valde convenientem quaj stat in medio, collocetur. Inter Cruces vero ex
colore aliquid
rnl i
ri.lirtiin, propter Corporis et S.mguinis utraque parte retro alt.iris Textus juncti apponan-

confectii reputemus] sed solennitate tur et in extremis bassini collocentur.

Doi i i, i.i ;

addendo, ordinamus, paramenta atque indumenta

rulira de inhacdie: et Reliquiis et
veluto teneri In die omnium Sanctorum. R 1

. xxxm.
aliis ornamentis tam aureis quam argenteis, et aliis
i.i ... [esto Nativitatis, altare decoretur.
i\d illam earitatem et amoris ardorem. quibus
Sancti in patria cum Deo atque invicom conjungun-
Joannis Baplistce.
tur, deuotandam, paramentis atque indumentis ru- Itubca,
In festo Nalivilatis li.
beis ut.i voliiiniis in hac die : in Reliquiis et ni ar- F
11. XXVIII.
genlo et auro atque inaliis ornamentis hac solenni

' innrtcm nostri Redemptoris in Catlio- die, in qua Virginis, et Archangelorum Angelo-
U <lc
'uos pn-.l

Ctmftwtrt lica flde perseverantes, atque in confessione ipsius rumve Prophetarum, Apostolorum, et omniura alio- citera ul in
.^ativitate
fldei rientes invenimus, Confessores, cum per rum Sanotorum festivitas celebratur, volumus ut in
Eccle iam sunl canonizati, appellamus iquantoigi- Nativitatc Domini esse altare magnificatum.

l..r magis iste, qui Christum confessus fuit, et non

nrg.iv.i, rt vias ejus pneparavit, Confessor? cum De morluis. bJ. xxxiv.

per verbum Salvatoris canonizatus (;ittrstante[ipso]
minime majorem sur- "uotiens vero pro defunctis offlcium agifur, mor-
sibi, intrr natos mulierum

rexisse veracitor dici potest. Providimus ergo tali-

tificatio et honestas sunt ostendendae : nam si bene
evtrn i>. i

mortem inevitabilein consideraremus, in luctu vi- Ytolacea.

" Cruelbu. Irr, quod ... festo isto Nativitatis suse, paramenta
Coufrssoribus ordinata sunt,
veremus. Undeducimns providendiim, quod istadie,
et iiidiiineiita, i[iue in
et etiam quando contigerit pro defunctis
teneantur : et maxime cum in dic Dccollationis Officium
Martyrium valr.it in paramentis [rubeis] repraesen-
celebrari, paramenta et indumenta livida cum pa-
ratura teneantur et unaCrux in medio retroaltari,
tari. Insuper imaginem illuis, ad cujus salutationem ;

et duo Textus disjuncti ab utraque parte, et

ilisr adhuc in utero existens exultavit, in medio re- bas-
sini inter Textus disjunctos inferius in altari appo-
tro-altaris poni niandamus ; et postmodum IVxtus
nantur.
junctiei utraque parte, et post eos Cruces, propter
jHiMiifriitiani qiiani pr.vdiravit denotandam : et in
extreinis bassini apponantur. /n feslo Passiouis imaginis Domini. ri. xxxv.

ln fesloS. Annce. r'. xxix. Me Lerito inhae die.in qua ille qui diversis miraculis
populum suum Israeliticura instruereolim dignatus
II ac etiam frstivitate ducimus ordinandum, quod est, novissimistemporibus populum Judaicum tanto
i in civitate Majoricensi simus constituti, altare in miraculo, ut ab imagine Crucifixi sanguis emauaret
 LEGES PALATINLE
o, voluit redarguere
paramentis et induraentis ru-
;
duo Textusseparati, a pnrte utraque videlicet, quod
beis,ad pradictum sanguinem denotandum
uti ; medietas Textus sit ex una parte et aliamedietas ex
volumus, illis videlicet p.inni aurei ad
rubedinem alia.
trahentibus. Insuper tres Cruees in
retro-nltan poai
jubemus, quarum una in medio et ali;e in
extrenii- /)c Confessoribus. u'. xwu.
tatibus retro-altaris collocentur : et inter dictas
Cruces Textus juncti ab utraque parte
ponantur : Oui,ia qui Confessores per Ecclesiam nominantur,
bassini etiamin pedilms Crucium
in extrenus posi internis desideriis virentes nulla temporis reprobi
tarum collocentur. Merito enim bac die nndil.it" marcescnnt, ut
pluribus superius in priincipio prai-
Crucibusaltare est adornandnm, si intime miraculi sentia Constitutionis legimusj indumentis et para-
qualitas attendatur. mentis viridibus uti volumus ; per hunc videl I

a Miraculum isiud Beryti in Syria contigit; ven raodum, quod in festivitatibus Confessorum, si du-
simihier cirm lempora Ctmstanlini et Trmet, quorum plices vel Doctores-existanl
paromenta altarisei in-
amw 8, Clirisii 787, Nicxna 2 Synodus celebrata est, dumenta de panno aureo quasi viridi livido et vio-
et ab eis flagitatum, ut per annos singulos... nona lato ii habeantur; et in medio retroaltaris ponantur
dies Novembris, non minori reverentia quam Na- textus adjuncti ; et in utroque capite retroaltaris alii
talis Domini aut Pasohatis ipsa ilu's, pracipua ob- Textus separati, medio Textuura hinc et inde
et in
servatione colatur IMfljiJ vrl mi-
: et ipsius Syiiodi Aclis loia hiitoria bassini apponantur. Et si festa sinl novem Lectionum
nui prettota
series insenlur. vel alias colenda, tunc paramentaetaliaindumenta
de panno serico viridicum paratura teneantur; et
De Trinilalc. vj. xxxvi. in tnedio retroaltaris pouatur. TextU9 adjunctus :

et in utroqne capitc retroultnris alii tcxtus sepa-

kjumme pertimescendum est, cura de Trinitate tra- rat.i bassini vcro non apponantur. Si vero siut festa
;

ctatur; quianihilpericulosiusalicubierraturneclabO' trium leotionum, tunc de panno serico viridi sino

riosiusaliquidquaaritumecfructuosiusali |uid inveni- operibus et aliquibua paramenturia ; cetera vero ut
tnr.Tamen qina in qua omnimoda icqiuilitas viget. supra proxime, excepto quod Textua apponantur in
internam caritatem esse firmiter credimus et simpli- capite retroaltaris ante dicti.
citerconfitemur; ad prtefatura carit itis ardorera in- a .1 viola, \ iolatum ; sicut n Rosa, Roaatum. Italis
iiotescendum, iudumentis et paramentis rubeis esso Pavonaceus coloi a Pavon imagis ei re quam Teuto-
1 "" lltelll,,lm '" hae <lle '" "" stl a "apella declaramus.
'
nice Peersch, id esl Persicus.
carTaiem
B Volentes ut sicut indumenti, etiara Reliquiis et aliis
ornamentis in hac Dorainica peragatur. De Virginibus. ej. xi..

Dc festivitatibus H. Mariie. u'. wxvu. *Jii"d in diebus illarum, quoa tantum per virgini-
tatem aureolam habere meruerunt, pararoentura et Atf/a YifjW.-
bus liuilum
J.n festivitatibus B. Jlnri.o, in qua velut in spe- indumenta alba;ef in illarum quaa in femineo pe-
Alba proplcr
Virginitatem. culo virginitas et species castitatis refulsit, et qaaa ctore virilem animam gerentes ; coi am martyrii
virgo pcperit et virgo post p.irium permansit, para- virginitatis merito addiderunt, rubea et alb i tenean-
i i iiu Mwlii-
menta et induraenta alba historiata tenere decerni- tur, per qute virginitaa martyrium lucide inno-
et
tiius, allut e!
mus. Insuper, qui.i tantoa dignitatis honore fuit it,| niiiii i renit]. Unde ducimus ordinan- rltlira,

exaltata, ut mater Dei efllci raereretur, in Reliquiis 'dum, quod in festis sanctarum Virginum, quaa
et in aliis ornamentis, utNativitate Domini, praoci- dupliciasunt et Martyres non existunt, teneantur
pimus observari. paramenta in altari el vestimenta de panno auri
quasi albo i etsi martyres existunl habentes duplex
Dc Martyribus. «'. xwviu. fesl pararaenta altaria de panno quasi
rubro apponantur, fet iuduraenta de panno aureo
In festivitatibus illorum quipost Christum. sangui- quasi] rubeo assumantur. Et in medio retroall iri
nera suum fuderunt, ut memoria Martyrii habeatur, unaCrux est ponenda, el in pede Crucia in dicto
indumenta et paramenta rubea, ut jam superins in- retroaltari imago I!. Mariaa apponatur, et in utro-
i iim Cruci
sinuavimus, teneri declaravimus ; b ic videlicet que eupite r.-tlM altaris Texlns i'iiujuiiclus nppiuia- ,i 1) 1.

modo observato, quod in omnibns festivitatibus tur; et hinc indc p i

i im igine n bassini sunl p i- F
Martyrum duplicibus vel Apostolorum, param mta nendi, etin medio dictorum bassinorum etTextuum
sed in dufjli-
cibus de [ian altaris et vestimenta de panno aureo trahentia ad praadictorum ab utraque parte una Crux est po-
no aureo, rubedinem teneantur. Et in medio retro-altaris uua nenda ul. tam per Cruees quam per iinaeaiiom illius,
:

Cru.x est ponenda etin qualibet parte retroallaris

;
oujus siini sequela, et martyrium et virginitas valeal
versus finem per Crucem illius quem ipsi
alia, ut insinuari.
cum lextu in- 410 verosint festa novem Lectionum vel alias
secuti sunt Martyrium repraesentetur et
eorura :
Si
ter Cruces,
inter dictam Crucera mediam et alias ponantur ab colenda non sint Martyres, paramentis et indu-
el i ' cum iiif/u t

utraquo pa"te Textus conjuncti et in utro]ue ca- mentis de panno serico albo cum cperibua auri t i rsiiate tn

sparsia induantur:si autem sunt Martyres para-

'
! IJ I

pite dicti retro-altaris ponatur unus bassinus post

Ccctionum,
dictas Cruces. menta altiris de panno srrir.i nlbo cumopcribus aui-i
407 Et si sit festum novem Lectionum non du- sparsis; et indumenta de panno serico rubeo, cum
plex vel festum quod colitur communiter per popu- operibus auri sparsia assumantur. Et in medio retro
lum tunc paramenta et indumenta de pinno serico altaris Crux de medio tantum apponatur, et imago
alias de serico
cum operibus auri sparsis habeantur et in medio re- B. Mariaa supradicta ad pedem suum, et bassini in
lanlum,
una Crux ponatur. et hinc inde inter ex-
troaltaris extremis retroaltaria et inter Crucem et bassinos :

tremam partem dicti retroaltaris et Crucis, qusa est in ipso retroaltaris medietas textus separatim appo-

in medio, apponantur Textus cjnjuneti, Si vcrosit natur. Si autem sunt festa trium tantum Lectionum
festum tantum trium Lectionum, tunc pararaentaet et non sint Martyres, tam paramenta quamaliasint
indumenta de serico rubro sine operibus et piu-.i- de serico albo, sine operibus et paratura aliquali :

cum una
Cruce mentura teneantur etin medio retroaltaris ponatur si verosintMartyresettrium Lectionum, paramenta
et :

textibus una Crux, et iu utroque capite bassini apponautur, altaris de serico albo existant, indumenta vero de
separatis.
et in medio bassinorum et dicta: Crucis ponantur panno serico rubeo cura aurifrisiis adornata. Et una
Crux
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
A Crux ponatar in rnerlio rctroaltaris, in cujus pede apponanlur separati. Si vero fuerint Oetavre Confes- D
fonfessoribus
imago tS. Mariaesl pnnenda in altari; et in utroque sorum, unus Textus junctus in medio retroaltaris est
Texiv».
capite retroaltaris bassini apponantur. Et si talis ponendus, et in utroque rapite Textus separati sunt
etsi sit duplexe( Qovem Lectionum, non est ponendi et idem infra Octavasvolumusobservari
; ;

M.irtvr, eodeao modo observetur, excepto quod tunc hoc tamen Textuum. qui
adjuncto, quod in loco
nulla Crux apponatnr. ponuntur in utroque capite retro-altaris, ponuntur
b;issini et non Textus supradicti.
De Octavis festorum Domini. n. xu et beatte
Virginit el aliorum Sanclorum. In Vigiliis feslorum. vi. xlii.

|n omnibu ro ' lctavia fe ti rum, in quibus Eccle- An Vigiliis festorum, qiue secundum Ecclesiam
ln oetavtt ut
sia Octavas facere dignoscitur, similia paramenta Vigiliam habent, circa ornamenta et indumenta, rt i"fra octa-
tn festis prin
ve timenta rviiir prout infra Ootavas festorum est superius yu *'
elpaltbtu,
-
'
i
ineantur, quaa festa principalia te- ut. ,

nueruni ;
exi epto quo l
ita bona et excellentia esse ordinatum : exceptis Vigiliia in quibus specialiter
iinnmereantur. ita idel et, quod si in fe ito para- i i duximus providendum.
mentis et vestimentis de panno aureo violato viridi
vei livido usum fuerit infra Octavas illa die eodem De Domiuicis diebus. r. xi.in.
colore, 'I'* serico tameni cum paratura, teneantur :

et si in festo tei rinl unum de dictis coloribus cura J.U omnibus Dominicis anni diebus paramenta [al- Yiriilia

seil minorl [operibui el i

paratura, infra ' lctavas similiateneant, taris] et indumenta ministrorum de panno viridi
vi/ lit.lacea
pretio, absque tamen operibu idem el paratura aliquali et cum paratura apponantur ; exceptia Dominicis Qua-
:
rri Qtadrage-
per modum similem de aliis volumus observari. Du- dragesimte, quibus uti volumus paramentiset indu- sima,
cimus tamenattendendum, quod si in festo para- mentis lividiscum paratura, ut tempus mceroris et ii

I! menta el ind nta alba sive rubea bistoriata ap- lucttis valeant nostris orulis prssentare. Insuper fi-itr cttm
Ttsla :
posita fuerint, infra Octavas panno aureo alba de statuimus observandura, quodin oranibusDomimcis
quasi albo, ve! illa 'I' vehito rubicundo minime te- 1
anni ilichus ponatur una Crux in medio, retro al- ' mpore
i\'i
neantur; sed solum illn tunc infra Octavas teneri taris, et iii pede Crucis unus Textus conjunctus t"ttsc/i,ili omU-
vnliiiiiiis de panno serito.alba vel rubea, cum ope- apponatur in retro-altari praedicto, in cuius capitl- titur.

ribus auri sparsi Si vero contigerit quod in festo .

hns alii Texius separati apponantur ita quod, inter ;

paramenta unius coloris el indumenta alterius appo- Textus junctos et Textua separatos ante dictos has-
et in odventti
sita dignoscantur,eosdem colores infra sic per sini apponantur; excepto quod in diebus Dominicis
{innttur B. V.
Octavas volumus observari; boc,tamen salvo, quod de Pascha usque adPentecosten Cruxminime appo: ti.stim ad PU'
semper meliora in festo quam in Octavis appo- natur : et in diebus Dorainicis ab Adventu usque ad ri/iaittonem,

nantur, proul supra est expressum. Et quod Purificationem imago B. Mariae ponatur in medio
(liMiinis infra Octavas observandum, iilem vo- retro altaris, et Textus conjuncti in utroque capite
fexeeptl)
Octevl) /»"»"
lumusin Octavis festi observari, excepto in Octa- retro-altaris antedicti apponantur; et nihilominus
niel 11. M) vis festorum Domini et ejus genetricis B. Mariae, hinc inde propedictam imaginem bassini suprailicti.
in i|iiilnis ea lem indumenta deferantur, qme dehita 416 In diebus vero Dominicis in quibus fuerit ciim paramen-
tis Atbis
fuei i iii festo principali. faciendum de aliqua Octava et non de ipsa Domi-
112 Quantum vero ponenda alia in ipsis Octa- nica, teneantur paramenta etindumentasicut in die
vis ornamenta [attiuet], sic duximus particulariter fcsti, si tamen festum fuerit novem Lectionum tan-
statuendum, quod omnibus Octavis festorum Do-
in tum, modo consiraili etiara ponatur argentum etiam
rtim ttUI) ,,' mini in i lio retro-altaris una Crux apponatur, in in altari, sicut in die festi de quo fit Officium erat
namentts, rt
pede cujus uti et tempore
in retro altari unus Toxtus conjunctus apponeiulum. Si vero fuerit Duplex
et lieret de
rucr. PmchaU
esl ponen utroquecapito dicti retroaltaris
lus, et in Octava, tunc onmia prsdicta teneantur, sicut in die
Textus disjuncti apponantur, el inter dictos Textus festinovem Lectionum estsuperius ordinatum. In
conjunetos et separatos bassini sunt ponendi : ex- Dominicis vero diebus, quaj infra Adventum occur-
cepto quod in Octavis Paschas Ascensionis et Pen- rerint paramentaet indumenta de panno serico albo
tecostes Crux minime
apponatur nam Paschalis ; utivolumus. cum operibus auri sparsis seepedictis.
c,
lajtitia Passionis memoriara nonexposcit. Et ita Et idcm fiata Nativitate Domini usque ad Puritica-
Omt/lrntla in
du-
Oclfll i* non-
cimus observandum infra Octavas festorum pramis- tionem : nam etiam isto tempore mcmoria partus
nulttt qux sorum, excepto quod Textus separati in capite re- virginis. in quo vivinius, sumus, etmovemur, qui
<la m .

tro-altaris non ponantur cumdies infra Octavasnon :

cum summa pnritate processit, est tienda : et idem
tantte r-«' solennitatis, quantum dies Octavas con- a Pascha usque ad Ascensionem, ut
fiat lsetitia Pa-
stet evidenter. In omnibus autem Octavis festorum schalis ostendatur.
I:. Marite, in medio retroaltaris imago B. Marias
'stp nda, et hinc in.le prnpo ihctacn imaginein Dc dietnis Veneris. n'. xliv.
Toxtus juncti poni debent m retro-altari, et iu utro-
'["' capite retro-eltaria bassini
apponantur. ln omnibus vero diebus Veneris, quibus Missa
113 lu omnibusvero aliisO Uvis Sanctorum seu eritde Cruce teneantur paramenta altans et indu-
Sanctarum Marlyrum ponatur in medm retroalta- menta de panno serico rubeo cum operibus auri
CfUX I
'""< ii .,

ris una Crux et in utroque capile retro-altaris sparsis

omniOiii M .' -
Tex- ; ut sic mortitieationem, quam a nobis tali
tus conjunuti apponantur, Si v.-r., smt debemus habere. per paramenta altaris, ostensa
fyrloi i OctavteSan- die
ctarum Virginum et Martyrum simili modovolumus memoria sanguinis, quem pro nobis Christus effu-
observari, hoo tamen addito, quod tunc imago B. dit, minime relinquatur. In medio vero altaris
una
Mariee pede Cracis apponntur in altari. Si vero
in
Crux apponatur, et in utroque capite dicti retro-al-
siul Octavss virginum
nou Martyrum, imago B. taris bassini ante dicti, et inter Crucem et prajdictos
el irvn H 1/. Mariffl apponatur in Loco Crucia antedictSB. E: bassinos
idem ab utroque latere Textus apponuntur
Erio"."'
'
' nf
™
0otavas r'' sl " n "" preedictorum volumus ob- separali.
s.iv.ui;quantum ad imaginem et Cruces supradi-
ctas etquod bassini in utroque eapite retro-altaris
:
De dicbtts Sabbatinis. r'. xxv.
suntponendi; el m medio mier dictos bassinos
et
Crucem sive imaginem, positam in medio,
Textus ln diebus namque Sabbatinis, quibus Missa erit
 LEGES PAL ATIN.E.
A de B. Maria, paramenta et
Atha ettm sta- vestimenta de panno se- Sanctorum, S. Trinitatis, et in quatuor festis B.
nco albo, cura operitms auri D
tua B. Y. semitatis, teneantur, Mariaa sex capaj teneantur, de quibus duae sinl de
ut ex nocsumma ipsius
virginitatis representetur : paramentis altaris, et reliquaa quatuor sint, ut ma-
et iu medio altans imago
B. Mariai apponatur et gis poterunt, similes duabus antedictis, nisi indu-
m.utroquecapiteipaiusTextusapponanturseparati; menta a pra?dictis
paramentis sinl diversa: quo
et inter imaginem et dieios
Textus alii Textus sa- casu dusa capse de quatuor supradictis sint de indu-
rarati sunt ponendi ; et mter d.ctus Textus liinc et nientis antedictis.
inde mferius in allari bassini
apponantur. 123 Item volumus et ordinamus, quod continue
ml lorm
duo tortitia m Elevatione Corporis Christi habean-
Dc Zl ehnutTone
ferialibus ilicbus. al. xi.m. tur; excepto quod in diebus solennibns, quilms
ses
capte in divinis Offlciis tenebuntur, sox tortitia in
Crocca, per
artmtm
In ferialibus autem diebus teneantur paramenta et Eievatione priBdicta sinthabenda: ei quodlibettor-
:
mdumenta de pannis sericis ad colorem croceum
titium sil ponderis sex librarum. Ilem ordinamus,
trahentia. Verum quia secundum tempora est quod omnibus diebus feriatis et m festotrium Lectio-
fienda differentia; volumus quod ab Adventu usque el errcl in
in Advenlu et niiiii. qul quidem non coluntur, teneantur
duo cerei
Paschate At- ad Purificationem, ad honorem Virginis et a Minxi
Pa- in Missa, quilibet de uno quartone t: el in omnibus
i

ba, scha usque ad b

Ascensionem,
Paschalem propter diebus Veneris, quibus officium flel de Cruce; et
lsetitiam teneantur illade pannis albis absque
ope- cum festo iiiui duplici novem Lectionum, [icsl non
ribus auri et paratura iu Quadragesima etiam illis
vlolacea in
:
colatur, hateantur in Missa duo cerei, uterque de
lividis sine
paratura et aureis operibus altare pare-
Quadray media libra: sed in officio seu festo duplici quatuor
tur atque Sacerdos induatur ista enim prae ceteris :
teneantur, quorum duorum quilibet sitde unoquar-
honestiora Quadragesimali tempore duximus eli- tone, etalii duo quilibet de raedia libra. ln omnibus
Crux cum genda. Circa cetera ornamenta statuimus, quod iu vero festivitatibus quibus sex capaa hubentur, duo-
Textu. pra-dictis feriatis diebus, in quibus non fit de aliquu decim cerei teneantur, quorum duo sint quilibel de
festo nec eliam de Octavis, ponatur una Crux 111 uno quartone, el alii duo quilibet de media libra,
medio retroaltaris,Textus disjuncti hinc inde
et ceteri vero quilibet inmm libram habeant ponde-
inter extrema retro altaris et dictam Crucem ita :
rare.
tamen quod in Adventu Doraini, loco praedictas Cru- i- i Ltemdu timus pie providendum quod in festo
cis, imago B. Marise sit ponenda. Natalis Domini, S. Joannis Evangelistaj, S. Silve-
stri, Circumcisionis, Epiphanise, Puriricationis II. qmiiits dlebut

Dcquatiior lemporibus anni. xlvii. Marise, liatnis palmarum, senno fla-

n!. diei Veneris sancti, l'a-
bondiis,
schatis, Ascensionis, Pentecostes, Corporis Christi,
iu
lfj ortificationem et ltictutn in Ecclesia ostendere S. Petri, S. Pauli, S. Annae (si in Majoricaeo tunc
oporlet temporibus. quibus, ad carnis vitia compri- existamus) Assumptionis
Vt in Quadia- B. Mariee, S. Ludovici
gcsima. menda, poenitentia per jejiimum agitur: unde in je- Regis Francisa, Nativitatis II. Mariee, S. Crucis
juniis qufe Quatuor tempura nomiuanttir, ut in die- Septembris, S. Michaelis, Omnium Sanctorum, S.
bus ferialibus Quadragesima? ordinamus tatn in Trinitatis, S. Elisabeth, et in oumilius diebus l)o-
<'
paramentis quam in argento fore penitus observan- miuicis Adventus Quadragesimio, sermo in capella
el
7 qiiihu-i

dum. nostra seu coram Nobis habeatur, hoc observato

ordine, quod de Religiosis, ad divinum verbum prav
Dc reliquo sacro apparalu cl ofjiciis variis (a) dicandum deputatis, habeatur una die prssdicator de
Iy. XLVIII. uiio ordine, et alia die de alio, donec oranes, qui in
loco fucrint, sic transierint.
'irinibus diebus non paratur altare in Vesperis
Quando Altarc 'i2j Itein ordinando duciraus providendura, quod
patandum, nec in Matuunis, msi solum in Missaj nisi esset in feoto S. Silvestri, Purificationis II. Mariw, et
festum duplex, quia tunc debet parari in Vesperis indie Itamis palmarura. Ascensionis, festo Corporis •t" 1 "" 1 " rf"««-
„, _ , iln
d'i nrnMiiln
proMJJlo,
et in Matutinis. Retrouhare vero majua paramen- Cnnsti, s. Aiin;i.' (si m Majonca existimus) et As-
tare non teneatur, nisi esset festum Duplex. Offi- sumptionis B. Mariie, et sancta Crucis Septembris,
cium vero duplex fiat illis diebus, quibus per r 'e- solennis processio fiat cumcapis; excepto quod die
clesiam ordinatur; et in Vigilia Natalis Doraini et K
Ramis-palmarum duas capaB solum habeantur. In
RfUqala
Offtcium Pentecostes, et in festo S. Cru ;is de Majo, S. Annas, processionibus vero S. Crucis, qua» fienl in Perpi- <t. ferend®,
dttplcx fa- Ludovici Episcopi, et S. Luiiovici
S. Reg" ; s; et in niano, et S. Ann;u qiKi- fient in Majorica, omnes
clendum,
festo xi millia Virginum, et Imaginis Passionis Reliquiae, tam ill* qua? suntin Capellis Regiis loco-
Christi, et omnibus diebus Sab-
S. Elizabeth, et in rum praidictorum, quani ilhi-qu.is mis m jicnjitii
batinis, quibus canlaturdeS. Maria in Missa solum nostra i
apella habemus, honorifice deportentur. Et
quantum ad diem sabbati. Et volumus quod de quod Praelati, si possibile existat, ipsas portare u qttlbm,
omnibus festis superius nominatis fiat Officium, li- teneantur, quilibet digniores juxta suum gradum:
cet in Kalendariis minime habeantur. Et idem vo- ei in detectu portare babeant
Praelatorum, ipsas
lumus observari de festo S. Clara; non tamen quod ; Priores ' Guardianus Mino-
Irdinum paupertatis, vel
duplex fiat. rum, vel alii Clerici in gradibus magis honorati.
422 Item ordinamus, quod in festo seu officio Et portentur pulchriores cap», q poterunt, bono
duplici Diaconus et Subdiaconus prasparentur, et m<n|ii.

quatuor capao per ministros teneantur, de quibus 426 Et Capellani qui administrationera habent qitn ornatu
gu.x et fjuot duae sint de paramentis altaris, et alice duaj de in- Capellse,tunc provideant attente, quod colores capparum,
cappx ad/ii- dumentis Sacerdotis; si indumenta et paramenta caparum concordent, ut magis pnterunt, conditioni
lend.c,
iint diversa ; et si non, magis similes quam pote- ReJiquiarum praedictarum videiicet, quod illi qui :

runt illis de praedictis paramentis inveniri. Et iu Reliquias Martyrum portabunt: capasportent rubi-
omui festoquod colitur, licet non sit duplex, teneau- cundas et sic de alns, juxta propriam si^niticatto-
;

tur duae capas similes Sacerdotalibus indumentis. nem colorum, qua* superiuspernosextititdeclarata:
Item ordinamus qujd in festo Natalis Doniini, et sint octo vel decem intortitia incensa in procss- qno comitatu
Paschae, Ascensionis, Pentecostes, Corporis Christi, sionibus suprudictis In processione vero Corpnris minislrarum ;

S. Anna3 (si Nos tunc Majorica existamus) S.

in Christi, portetur Corpus ipsius in quadam custodia
Crucis Septembris (si simus in Perpiniano) Omnium valde pulchra, taliter quod videri possit ciaro modo
super
 JACOBI II REGIS MAJORIC.
super quod honoriflce snper-coalum e apportetur una
cum octo vel dececo intortitiis supradictis. De Eleemosijna, pcr Elcemosynarios distri-
42" In quibus omnibus processionibus unus tjucnda. rt'. xlix.
Textus per SubdUconum apportetur, qui illum qui
facere ileli'-!. OfflciDm aotecedaf : el in utroqne latere Xntuentes jac nostrre Memorire commendantes ver-
dicti Subdiaconi sit unus Scholarjs. cum candelabris bum Dominicum, quodsuis dixis discipulis, Paupe- Mifcrtcordix

*V£9
etcerei accensis, quolibet ponderi» libras unius: et res vobiscum habebiiis; ac eliam verbum Propheti- ° D'° ~

rjuo Clericl sive Scholares, qui ante Subdiaconura

cum, Frange esurienti panem tuum, ac egenosva- £"26,11
incensum prseferant conlinue et attente. Ille vero, gosque imluc in domum tuam pietatis ac caritatis 's. ->S, 7.
;
'/iiilttti ttrm
qui in praedictis processionibus Crucem dep impulsu constringimur, quod ad sustentationem
utendum
tn loltnnl
Dalmatica induatur, el in utroque latere nnnm pauperum nostrum animum convertamus et iisdem :

Mista Clericnin sive Scholarem habeat: qui cereos, quem- ciiin eleemosynis et cuin aliis piis subsiiliis, non ut
libet uniua librsa ponderis lumine incensos, ornate tenemur, sed ut possumus, misericorditer succur-
deferanl el honeste. Omni rero tempore quo Diaeo- ramus.
1 : 1
1
el Subdiaconus tn Missa e&isfent, duo cerei in- 42!) Ordinaraus ilaque et statuimus, quod aimo
ad Missam intn nl intecedant quolibet assigncntur pro eleemosyna (extra iliam, drftninntttr
el tunc altare incensetur: quod quidera modo si- quam tam in Religiosos quam in alias perso-
alias quotannis
itislrtbuendtt
niili, ciini Evangelium incipielur, volumus observa- nas erogamus per alios nostros Officiales) dandas jViV*5'oo
ri; nisi in die Veneris sancta, et si de Mortuis pauperibus et distribuendas, quingentas libras Bar-
,1 h//icio conl 11 erel celebrari. Item in omni festo Duplici ad cinonenses. Ilem eidem Eleemosynte tres solidos in
ficaf in utrisque Ve peris, el ad Benedictus octo denarios ipsius inonela;, per Eleemosynaiios a rt quotidie 3
in Matutinis, el in Mi 1 post 01 laliom m, inci n- uo tro Bi tellerio percipiendos diebus singulis assi- soll /1 ritm S
.irnanls in
simi ministretur: el hem observetur in Missis gnamus, de quibus panis ematur, continue ante )"int
in,
d etiam festorum colentium d, Iicot Duplicia non exi- portam nostri hospitii I.egii Cbristi pauperibus ero- E
I" DlVfl tant. ganilus : ac etiain dari voluraus ilie qualibet per
quando
428 Omni rerotempore, quononsunf Misss emptorem carniura medium arietem pauperibus su-
ilirrntlum ;

cum Diacono et Subdiac no, 1 osl linitam pradictis. In diebus vei'o jejunalibus, puta in Qua- ritm mrdio
M m, 'l' itur Offic nm e M -.1 e sicca B. dragesima et aliis quibus a carnibus abstinetur, uiiete aitt
Mari e, nisi Vigilia vel festum alterius rjus vatore :
il I

volumus quod tautuin detur pauperibus in pecunia

S u cli : quo cti 11 1 i:ii lium di ita. Vigilite vel dicti per emptores prsedictns, quantum valet medius
licatur, 1 iffl :io S. M triaa prastermisso, Si aries, et sic prtecipimus inviolabiliter observari.
festum alicujus Sancti et Vigilia, 430 Fragmenla insuper, quse supersunt, de mensa
qttando \Hlsa essenl Octavos simul,
vel vel festnra duorum San- noslra et domesticorum nostrorum dcnturet distri-
llCCl ?
1 simul ; ullra illud de quo Missa fuerit prin- buantur in porta nostri hospitii, qualibet septimana )''
Zomadl
dicaturMissasicca de ambobus
cipaliter celebrata, per tres dies. Die videlicet Dominica dentur frng- rcltqw.r
supradictis. El quamvis Missa solennis cum llia- menta praedicta: et ultrailla, ac etiam panes, quos mtnsaruiu
'['"' '< Subdiacono fuerit celebrata nisi illa die ; Eleemosynarius recipiet a Botellerio nostro prssdi-
fueril fcstum Domini, vel B. Marire, vel oninium cto xvsolidi et unus aries et medius dictis paupe-
;

S iiii Inrum quai n ."1 Ifflcia Vigiliarum et Octa-

: 1
ribus. Die vero Martis sequenti, x soliili et unus Ctt n
arlcle
tnio et aliquot
var el Sanctarum idera volumus observandura: aries ; ac die Jovis sequenti, alii x soliili et unus soltdts
Offlcium vero sive Missa sicca H. Mariie non dica- aries pauperibus erogehlur. Et ultra prmdicta, vo-
tur in diebu8, quibus Missa cum Diacono et Subdia Itnnus jam eleemosynre, in porta nostri liospi-
dict.Te
cono celebratur, nisi essel diesSabbati, qua post tii danilas, fraginenta quai supereruut in coquina, in ittnerc
Missam principalem dicatur. Et idem in diebus tani in carnibus quam aliis cibariis assignari. A aulem quoti-
Vem ris volumus observari, si Missa Majorde Cruce prsedietis vero excipimus eleemosynam, dandam
iniii fuerit celebrata. diebus quibus nositinerare continget, qnrim diebus
singulis dari volumus, et non ter in septiinana, ut
ANNoTATA D. P. est ilictum.
431 Ulterius panem vinum, quos in nostra
et

quod coram F
asolum locus scribendx Rubricx relictus fa-
.Y"ii
botellaria ita deteriorari contigerit,
cuus, sed etiam grandioi initio littera, demonslrant no- tiini t/n - ln
nostris domesticis ad poncnduin convenientes non
tmtctlrria
vumcaput hic inchoari, cui Rubrica propria debealur: essent nec non fructus et caseos, qui bujusmodi in deimorari
:

hanc orgo suppleo. nestra fructeria repcrti fuerint; et nobis itineranti- eontlqerit,
b Quarto pars quarla librse, quanlilas sane ttxigua : bus, si panis vel vinum, fructus aut casei penes
dicitur de liquidis, de Quarto el Carto, vide Caa- eosdem Botellerium et Fructerium remanerent, qui
gium. comnmniter per ipsos portari nttt In frttcte-
non possent, eidem
c Supercoelum, vulgo Baldachinum, umbella. ria
eleemosynre, quoties taliter evenire contigerit, assi-
t\ Colentia festa, id est, a populo feriato eolenda. gnainus. Nec non assignamus eidem eleemosynre
De Missa sicca vide Cangitun, ubi r.r Eckio de-
e omnia tortitia et cereos, libram unam non exce- et ccni ac
jiun.im legts, Simulationem Missse, Sacerdote dentes, qute ad servitium nostra Capellrc m
agente incilittnteni
q.t:e stintcelebrantis cum Introitu, Collecta, Epi- tur, incoutinenti cum medietas cerre cujuslibet contbtisli in
lllo-
Evangelio et Canticis: qui tamcn quia non rnu capellx.
stola, rum snrvierit, vel combustainservitioipsius Capellse
vult coramunicare, non eonsecrat; ita ut fuerit; et non ante.
Missasit
sine Corpore et Sanguine Domini. Kt talis 432 Prseterea assignamus
Missx prrefala) eleemosyna;
item rnutctx
miu sral .'//iii, ni ntiviltus ; Itgimits etiam omnescondeinnationes, qure de nostrorum dotuesti domestlcorum.
aliquos pias Sacerdotts peracto Sacrificio, corum qtiifationibus fiercnt perliabentes potestatem
subjungere :

• • privata rlevotione quatuoi vei sex isliusmodi quas condemnationes pra^fati Eleemosynarii a Scri-
Missas: Differuntautem a Missis Prsesanctificato- ptore rationis habere procurent cum eflectu. Qua; ct vretta
i'iini, quibtu uiutiinr (,',.,,., ,„ diebus jejunii, quiain condemnationes, simul cum alia pe--"'«
eccnia «'»»
eleemosy-
("'""™"'
— ••

itlts ii"H eonsm-iiinr

q „,,/,,„. cemmunicatur tamen tx nre, Christi pauperibus erog
..... quod
et illud pro
r ,, , ,
Sacrificio dieivel Dominkte pracedentis. lt„ll;.. n l» u ^ quid dandttm
Liullisplumbeis vel aureis, pnvilegns lmponendis, Paupenbus
in nostra recipitur, secundum per nos
ordinata, quorum ycdes,
Cancellaria. Eliam dentur ultra pradicta, qualibet

die
 LEGES PALATIN/E.
die Jovis, septem pauperibus. quibus pedes lava- contigerit, vel etiagi Monte-pessulano, anno
mus, cuil.bet xv. denarii, et m illa in D
die Jovis, in quolibet prope festum oninium Sanctorum dentur
qua Salvator noster, nobis exemplum
relibquens singulis Ordinibus civitatis Majoricensis et etiam
Apostolorum pedes l.ivit, tradecim
pauperibus, qui- insularum, pro eoruimlcm yestitu quantitates su-
bus etiam ducti exemplo nos lavamus',
cullibet pan- pradict» hoc excepto, quod si dicto terapore nos
num lanse pro uno supertunicali, d et una ;

tuhlca, m Monte-pessuiano esse oontigerit, volumus quod

et pannum lini pro una cainisia li completa, et pi- Conventui Pradicatorum dicti loci dentur xv li-
leo, et xvi denariiprocunfuturis; et alii xvi denarii bra, et Sororibus Mmoribus ejusdem loci x libroo
,
postpedum ablutionam, quibus prandium in nostro ac etiam Sororibus Ordinis Pradicatorum alia; x
palatio prfflbealuri Prseterea etiam
singulis diebus libra.
detur prandium nostra curia septem pauperihus,
in
ut devotionem Regiam lavandi eis manus, ob hono-
ANNOTATA D. P.
rem illms, in cujus manu corda regura esse digno-
aut manus
Rex lavit, scuntur, exsequi possimus ut optamus. In Para- a Supertunicale, intelligo tojiam vel cltlamyiem.
sceve. autem Domini, tredecim, quibus ultra ma- li Camisia, »Cama lecto, indusium iicitur sitic in-
nuum ablutionem, ad honorem illius dulcis Jesu, terula oompleta autem cemtri videtur, quando «</-
:

qui propter suam passionem incorruptibili cibo diiur sndarium cum calceolis lineis, aliove apparatu
seternse hac die nos satiavit, genibus
glorise flexis interiori.
cibaria pnnimus. c Dc ConventuPrmlicatorum Perpiniani egiHJu-
quid Ordimhts 43:j Volumus insuper Ordinibus paupertatis tlit, ulii ite S. Jnaniit linjii occasione manus
. sintstrss
mendicantibus terrse nostra? eleemosynas elargiri per modum qui istic servat»,
sequitur, ultra alias eleemosynas, quas recipiunt d Caucoliberis, Collibre Ilispanis,
1111///0 Francis
in nostra absentia : videlicet cuin erimus in terra Collievre, oppiium litiorale tn Russinonensi comitatu
Rossilionis, dentur anno quolibct ante festum Na- ai radices Pyrenscorum, fi leucis a Perpiniano. Nondum
talis Domini, Prsedicatoribus c Perpiniani, in adjuto- is conventus oenerat in cetistim a Barilwloiu.ro Pisano
rium vest.it.ns, x librse an iliis de Cocolibero i
; collectum an. 1400.
dentur v librae; et de Podio Ceritanio c v librffl. e Podium-Ceritaniffl vulgo Puicorda capiu Pro-
f Fratribus etiam Minoribus Perpiniani dentur x i- vinciale istitts,
per vartn
bra ; de Villa Franca, f v librae ; et Sororibns S. { Villa fi'anca, ad aliarnm synonymarum distin-
loca.
Clara de Perpiniano, vi librse et x solidi ct Domi- ; ctiouem Confluentum, vulgo de Conflent iicta, 10
nabus S. Salvatoris de Perpiniano, v iibrffl. Cuin Iruns abest Perpiniano ad radices Pijrcnccorum, in
vcro in insula Majorica vel aliis insulis nos esse comitatti Rttscinonensi.

IJVCIPIT OCTAYA PARTICULA

De ordinationibus ad officium Magistri-rationalis ct sibi subjeclorum pertinentibus a.

a Frontalis imaijo, prxter Cancellarix figuram exhibere videtur Regem, alba mula invectum, cum sdla rulna
veste rosacei coloris, pileo seu galero cerulco, rubri serici paraturse subtexto. Fundus tabulse ftac parte /wrus
relictus a sculptore, in ipso codice distinguilur violaceis tesseliis at eum modum quo ceruleis disiinguitur Hmilit
fjuuius post imaginem Regis Jacobi, facientit primam sui tibri litteram in tabula I.

Junii T. /V X De
 JACOBI II RFGIS MAJORICEN.

De falliis. BJ.

deceat Principes providos, cirea ea qnse vocis Pan quidqnam od Gagia facit, quod ego quidem

Ne faciU a
Cum eorum honores videntur concernere. inge
niis prarvidere sitque honor non modicus
;
tlwinando aesequar.

Curia fiblini
domestici, tlis, haterc
continue penes se praesentias De Logueriis animaliwn. b). 11.

SNui-iiiu

a Curia
il"mfsticorinn
sua gagm
quorum plnres, si absentes
a
,

sive quitationes reciperent ;

r
Vium quis ad laborem admissus, a condigna non

forte, imo sine forte, frequenter ipsam continua- sit mercede depellendus ideo statuendum dncimus
; VI animatium
loca'ionts rite
rent et associare curiam omitterent. et ordinandum, quod personis quibusi umqne solitis
sotvantur,
itatuittir, ut 434 Ideo statuunus etiam ordinamus , quod
et eorum bigas et suorum animalium, Iocare, quae cum
R6JR0 fiiO te
nostris domesticia quibuscuraque , ni^-i pro illis animali, vel sine aniraali, pro i.obis aut nostris ne-
vrl *uti
dumtaxat diebus, per quos in nostra Curia praesen- gotiis, sponte vel coacli, in oftiuio nostri Majoris
anlmaltbui
ijmjta ucciplat vel noctis, affuerint ex Zemblerii servitium impenderint, decentia impen-
les, saltem aliqua hi ra diei ,

d nfiir logneria.
suis gagiia vel quitationibus eis pro animalibus aut
animali, per ipsos tenendis, aut pro victu dari or- 430 Ordinamus igitur, quod cuilibet personae ,

dinatis, aliquid e-s minime praebeatur. Decernentes qu;u cum animali, sive de sella, sive de bast a fue-
statnuntur
a recipientes,
rit, per nostruin rr-ajorem Zemblerium vel Subzem-
quod omnes, a nostra curia quitati lti •tt-narii

pro duobus vel pluribus aniraalibus, medietatem ni- blerium, .pro nostris negotiis conducta, ipsum duCori, per

mirum ipsorum animalium in equo vel equis te- Zemblenum de nostra pecunia, pro unaquaqne die,
neresint adstneli. Kt si contra fecerint sexdecim qua in nostro fuent servitio, tam pro se quain pro
di<-ruiN |nn qiioltliot equo, et oi-to dierum pro sin- animali, sexdecim denarii Barcinonenses, et magis
E
gulis aliis animalibus tenere omissis, in suis quita- unus denarius Barcinonensis pro ferratnris ipsius prxtcr ex-
tionibus die quolibet aggraventur. Illis vero tenere animalis, etiam et omnes expenssa quas dicta per- pensas
n'.tl i>ro

tenere omise- sona pro suo victu et amm ilis fecent existens in facundas,
ditbui guibUi debentibus unum animal, qui illud
itrvieru :
rmt; diebus singulis pr®sentes in curia fue- jpso nostro servitio, deniur plenarie et solvantur.
licet
rint tantum medietatem dictorum gagiorum sive Cuilibet vero persona3 sine animali, pro nostris ne-
;
tt \1 pro
quitationum eisdem solvi debere declaramus. gotiis per dictum Zamblerium, vel nomine
ejus
aiiltiali,

435 Praeterea declarantes, quod recipientibus alium conducemla3 , denlur eidera per euindem de
nec fj/ti

abfutrtnt dte pecuniam a nostra Curia; nihil nisi illis qui in no- loguerio xn denarii Barcinonenses
nisi majus vel :

Pentecnites, minus ipse Zemblerius dli viderit fore dandura.

Btra Curiafesto Pentecostes praosentes fuennt, nisi
b
aliter, dando eis &pannos l ordinaremus, exolvatur :
437 Iusuper ordinantes, quod animalia condu-
nrc ot.iam jura alia eis, ultr.i quilationes pro ani- cenda per nostrum prasdictum Zemblerium, deferre
non n>si ad
malibus assignata, nisi semel nd minus in anno in quamlibet sarcinam, ponderantem ultra tria b quin- 300 tib.
Curia nostra fuerint visi, solvantur ullo moilo. Illis talia, minime teneantur. Verum si praefatua Zem- ontvando.

vero qui a nostra Curia vinum et ceram et panes blerius, vel alius quicumque aliquod aniuial ex ,

recipiunt, pro diebus quibus in Curia fuerint, pne- praedictis animalibus oneravit, invito ductore illius,

stetur tantummodo. Nuntiis autem per Nos ex di- cont.ra hujusmudi nostram ordinationem, et ex hoc
exceptts
ctis domesticis destinandis, si durante hujusmodi illud animal mortuum vel debilitatum fnerit ; eo
nuntili, (I
dostinatioiie eis de nosi.ra jm-.-hih.-i u.-v.essaria fue- tunc dictus Zemblerius, vel alius qni inde culpabilis
fuertnt a
extiterit, de suo proprio valorem dicti animalis sic nlitis rfnmnum
Curia ntto rint exhibita, dequa reddant Rationali computum, roarciet
mtssl.
fiant 1'allia 1 iii omnibus, prout supra, exceptoin ve- mortui, vel tninus valentiatn, ubi non mortunm . sed Zembterius.
stitu, si infra ipsum teinpus festum Pent.eco-*tes debilitaturn fuerit, soluturura dicto ductori merito
contigerit evenire. Verumtamen si Nuntii prsedicti agnoscat obligatum. Et quoties dictus Zemblerius
mare transfretarohaberent, et ex hoc sua animalia per ductores dictorum animalium fuerit rogatus ,

secum ducire non valerent, eo tunc sua gagia seu ponderet, in illorum prassentia sarcinas, seu cargas
quitationes pro ipsis animalibus, bic liac de causa eis ordinatas ad portandum. c.
dimissis, eiiatn expensas pro personis de illis ,jen-
santibus recipiant integras et habeant. ANNOTATA D. P.

ANNOTATA D. P. a Bastum, Clitelix dicuntvr, a Tnttonico bast

fnms, quia fanibus adstrinyumur, non loris, ut sellx

a VvU Canginm ad vocan Vadium, untte Gagium equestres.

duci ereditur, et significat stipendium famulare vel b Quintale sive Quintallus de finil Hovedenus pon-
militare ; atque fcincgagiare, stipendio conducere, St- dus ceniura librarum de quo vide Cangium.
gnificat etiam Gagiura mulctam pecuniariam. c Qnoil vacuum erat utttmae paginm implebat scu-
b Quut lac proprie significet pannus, non facile di- tum Domim Guilielmi de la Bnume, scripto Codice
vinavt ron. Cangio quidem videtur posse sumi pro tanc appictum, cum is venit m potestatem dicti Nobtlis
parte vestis, sive pro segmentis panni, qus ex thoraci- viri. Omnia duplominora inPrzfattone exhibuinum. 10.
U6 pendent, sed neque hic nequa alius sensw Gatlicx

DE
 RREVIS IIISTORIA

KEGUM MAJOMCENSIUM
§. /. Insulce i-t regis Majoricensis expugnatio, Mauris inde ejectis.

Comitnm Ruscinonensmm
Index
Tolos* A juitania
in
, anno MDaxLH undique ad Regem militum concursus flebat . eo
edilus a
Joanne Simblancalo, Duce quodvis periculum adire cupientium. Mense
Regn- Majo viro istic erudito,declam,quomodoextincta,
prima Septembri milites in naves impositi e portu solve-
rieemh con- '•omiium ab Unfredo ductorum stirpe,
ditor
octavus in runt, numero ad quindecira millia peditum, equites
possessianem Ruscinonis nc Cerilaniee venerh
Alfonsus mille quingenti. Classis centum quinquaginta qum-
Araaonum Rex eo nomme primus , anno ab incama- qu" navas miinerabat, onerarias quinque et vigmti,
ttone Domini hclxxviii. FUius
ejns Patrus II ipsns Longas du idaoim, reliquas speoulatorias, victuartas,
palruo Sanctio proprias habere permisil.
Hujns filio hippagines. Provectosin mare, ac ferme in conspe-
Nunnio sine liberU defnncio, deeimus. Comes nomi- ctum majoris Balearis, quo navigabant, progressos
nalur Jacobus I Rex Aragonias, qui pulsis Balearium venl irum procella desjecit tanta, utcursum teneri
possessiane Mauiis, gloriosum Conquantoris titulum pnsse non sperarent Vicit tamenRegis constantiaj
meitiit; felicUsimns xtatis sux Princeps dieendus , si et ad occasum Solis Euronoto remittente, cui ea
qwm facile a Fmncis, aliquid velerisjuns m istas sibi [oca nbn ixia sunt, commutatoque iu Circium. quod
conftnes provincias prxlendendibus oMfnni! pacem , navigationis reliquum erat, prospere confecerunt.
eamque perhanorificam; lam firmam don.i paler inter b lnsuliB qualral.a 1'nriu i est. Q niluor anguli to-
Jacobm i filios slabilivisset concordiam. Qnomoih aulem hnc
E
fru- tidem liplafis spectant. Palumbarias portus, oui 1 1 ili; irlecim
Aragoulx slralus, Ula potilus priusquam e.r Samblancato
sil , Columbaria insula ohjectaest, ad Oacasum pertinet.
Rex,
narrern, et e.nnle Majoricensium Rnjum historiam Promontoriura Salinarum ad Meridiora. Miiliofere
prosequar, placel exponerr. Balearium expugnationem intervallo Majorica urbs Insulai caput interjacet.
,

obiter in Prxfalione delibalam, sicul eum tib. 12

re- Petra? et S. Vincentii
Orien- promontoria . ad
rum Hispanicarumcap. 14 exponil Joannes Mariana tein vergunt et Septemtriones, IVtr.e promontorio
nosteriu compendinm redigens, quse Flieronymus /.u- Polentia haud remota est olim Romnnorum ,

rilo prohxius refert primis decem capilulis libri 3 Aii- colonia nunc modicum oppidum sed portu
, ,

natmm Aragonise. Opportunus utique ingressus lunc insigne ; eum quia classis tnnere non potuit
dabitur in Historiam eorum, qui ex Jacobo Conqus- venti fl itu probibita.Palumbari am necossario petiit,
sture proijnati regnum istud lenuere, aut eo pulsi jus in triginta millibus passuum ab urbe dissitam. Rogia ertrrn*ii>'tem
ipsnm. triremis in eum porturn plenis velis invecta pri- fielt lci por-
2 Jacobura Aragonise Regem qui compositis Pro- mura est ; deinde reliqua olassis nulla navi deside- tuniS. 1'ontlx.
tnteltevta cerum motibus speeimen inclolis egregicp dederat. rat.i Verum cum pr;e Maurorum multitudine, des-
ferltW.ale Ba atque prsestantis
learium,
, una belli adversus Mauros su- census in terram tutus no;i esset, ad Sanctas Pon-
irendi cura, dies nr.ctesque snlicitabat. Acculit, ut tia? portum, ulterins aliquanto versus Meriiliem et
Tarracone in convivio, quo splondide acceptus erat Occasum itum est. lbi exoensione prohiberi nostri
a cive ejus urbis primario Petro Martello (forte non potuere. Lovia molopr.nelia fuere. nostris pro-
,

erat prospectus in mare) remotis rnensis, imer va- spera, barbaris semper adveraa.
rios sermones, uttit. de vicinis insulis disptitatio 6 In urbis Majoncae expugnatione summa t.olius Ihtiem assss-
iniretur. Petrus occasione arrepta . quanta esset expeditionis vertebatur. Cui urbs oederet, ei insute surus
commoditas Baleacium atque nobilitas, quanta ier- imperium c mtingere necesse ei-at, quod neutra pars
tilitasagn, damnaque, qut* propter loconnn vici- ignorabat. Rex Maurus Portnpineum, vicinum urbi
nitatem nnstris littnribus inferrentur
, longa ora- montem, numirosis copiis, quas
castris occuparat,
tione disseruit, reruin et lncorum a multo usu pe- magais delectibus conilarat ferox magis quam va-
ritissimus. Retnbohihes earum insularum Rex erat, lnlus. Nostri dura incautius iter ficiunt, longiusque F
ct idem ali-
religione Maiirus. Forte acoulerat ut naves ali- hostera abesse credunt, pene oppressi ex insiiliis
q ti n et insi-
,

quot Catalaunica3 ab insnlanis essent captse. sunt.Ac Guillelmus Moncada Baarni» regulus, et dlts patltur,
et privati.t in- Missus socalis damna ut repcmeret, et naves resti- Raymundus Mincadi pluresque alu vt ea gente,
juriis motus,
tueret Maurum postulavit Regis Aragonii nomine. qui in prima acie ciirabant, et sinistrura cornu h>-
Maurus insigni fastu.ecquemnam Regem nominaret, stium agressi erant.in primooinflictu occubuerunt.
rogavit. Ille Aragonio, inquit. Rege illo genitum ,
Graveid detrinnntum fuit. Cujus Rexinscius, reli-
cujus virtute ad saltum Castulonensem gens ve- qui Muirorura agm n i mign o impetu invasit.
stra cecsa, et prnfligata est. Parum abfuit eo re- 7 Erat genus pugne, quale haiiiarisesse oonsue- a ie oiiflnji! ;

sponso reddito, quin violaretur jus tamen gentium : vit, perturba;» atquetumultuariaa Ordtnes non ma-
valuit; ita ut continuo ex insula cogeretur absce- gn ipere servabant rari m ido, m i lo conferti pugna-
dere. baut. Si pivm 'ivut.ur. pelem referraetlocoexcedera
3 Iis injuriis Aragonius Rex prnvocatus , liben- rursus viribus repetebant pugnam.
soliti, colle-tis
in eo* pr»ri- tius belluin sumpsit. Barcinone in conventu prooe- R'spro>:imi periculo fuit, ne nostrorurn virtus ab
mo Majn
Instium circumfusa multitudme oppriraeret.ur. Oiu-
de-
rum. de totius belli ratione coram R'ge disputatum. / fnl-nifif
cermt expedt
felicitas.
tionem ; Sancitum ut mense Majo dimidiato, c ipiae omnes ad nia t.m'ii Regissive virtus superavit sive tep'UiO hit'c t

portum Salonium convenirent unde parata classe . Barbari primurn loco imti, deinde in fugara com-
trajiciendtim erat. H*c omnia tam pmpensa pro- pulsi cum sein castra retulissant, sup^rato moate
:

vincialium voluntate audiuntur , ut Boi'aticum se- capitisqua castris, onu expirte victi sunt. Fugien-
mel tantum Regibus concedi solitum, populis vo- 'tes s?qui non plaeuit : quod proximus illis recoptus
lentibus denuo fnerit impetratum. esset : regiicoatinenti totius diei labore defatigati

4 Rex solutoconventu, Tarraconem ad tempus equi, hominesque.

8 A'lm)tasubindeurbi castra. Et quoniam Mauri
Ct tnnyne
classc tnttrv
praesignatum discedens. Eestatis reliquum classe com- ci-trn pon t.
facturi
cta t paranda, instruenda ornanlaque exegit. Magnus copioso comrneatuinitructi, nihil voluntatc
videbautur,
 lxxvi REGUM MAJORICENSIUM
videbantur, quffi expugnandis urbibus usui esse so- 12 Hactenta Mariaua ex Zurita conlrarta , quibu D
ceterx
lent, raagna diligentiacomparata. Machimequatien- lilentn ex ebdem addidtrim, quomtdo Majoris Balea- ittsulx
veniunt in po-
forlunam secuta Minor ac reliqum deincepi insulee
dis mo-nibus extructae balistaB ratapultavque, plu- : ris tcslalem.
vineaequesubruendu inuro. F'ossa, urbis profunda smt. 01 ille sic tiiural lom. 3. lib. 32. cap. 6. m finc :
tei

lataque, materia repteta. ILec non paudis diebue Minorica cernens hand Majoriija) fortunam ,
facta

adminiatrata : eum opera per se difficilia , hostes est ttioutaria Regi .lacobo. liuobns annis post Gui-
irapetu et ex insidiis disturbare conarentur. Vinea- lielmus Mengri, Electus Tarraconensia vicit Yvisam
ruiu ope muro tanilcni succeditnr. Dolabris quatuor annnl230; quandn se spimte quidem, sed metu ta-
turriurn imi lapides convulsi: ea?que contis susten- men etiam dediderunt insulae, Formentera, Cuni-
tatae,uno tempore igne supposito corruerunt. Bar- culnria, et Capraria.
oldntai dedi-
bariex iis rebus metu perculsi, conditionis primum 13 Poterat exltivc Jaeobus Rex Aragonite et Ma-
tlonis cotiili- Rex Araaonix
.

tlotics rejicil spem, deinde ea cogitatione depulsi, deditionis ten- joriese dici; sed grandiori titulo contentum vixi$se,do' titulo conten-

tarnnt, saltltempacti, atuue'feoultatem, qui vellent nec e.r ejns lUiitiimatts iqme nerihtm vldij probetur ">n- tus.

iii Africani Regnm MaOrum Bequi, eum rebus suis trariUni, tamdiu creddm, quumdiu videbo in litsce Le-
navlgandi. ea conditio iplerisqoo procerihus
.l-iqua gibus Palatinii diti Jacohum II, qui alias
auctorem
videbatur, Nunnio prasertim Ruscinonensi Gomiti, respeciu avisai, de qMO nmr Jncobus III nominandus
,

cui cum Rege barbaro de ea re colloquium fuerat. Tnitur Majoricense regnum lunc primum insli-

Veruiu Bearnensis reguli, propinqui et necessarii iittwn fuisse dicam, eum ipsum secundo genito suo Ja-

pulcherrimum consilium, seevo vindictas studio, di- robo, Iinjnin MajotiaensiUm primo , trddidit Jacobus

eturbartint :cum ignominiosum fore, atquefoedum GonqUteslor. Hocautcm regnum, cumfuerit ejusvif-

dicerent, niei Maurorum excidiotantis Principibus tute acguisitum, heque Aragonicte Coronx unquam nn-
vindicatis, bello Bnem imponere, teasubjunctum, potuil iilud'sine jnsta cujusquamquereld
Ob '

eratione salutis in furorem aeti ,

ilnre cm rrllrl, etiam r.rtcnm. sunrmo jttre irncndlitn :

B majorl quam antea animo urbem defendunt , sa>pe dc Huscinonensi rt Cerilanite Comitatibus non item;
exlremiim ttt- ii .
tron lon exigua canlo : prorsus utjam atro- quippe Alfonso I jatn antea acquisitis, >i per Nutinii
lultum factu-
ii consilii auctbresipsospceniteret, si liceret, re- Comilis beneficiarii mortem denuo redticlis ad juscorb'
rui.
Irninii parali. ,\d exireinura magna parte
inuri ri.T : n quo iimi videbantur posse >ic absolvi, qttin supre-

prostrata, per stragea et lapidum rudera evadendum miiiii in cus jus prnrs Rrijcm rentniirirl ; ut ilc Fran-
orat.Nootu quidam irrurapendum disputabaut, quo cnrinii Regibus taceam, qui etiam ipsi furis aliquid tn

tempore urbie vigilias remiserant. Rex veritus no- eosdemComitatus , inter Aquitaniam et Cataldunidm
cturni temjioris licentiam . portas inurosque asser- medios, prxtendebant : unde difficultates utfimqke exti-
varijubet, ne hostis effugeret. Ubi illuxit, instructa trruni uii pergo vcrbis Samblancali narrarc.

acie urbi proximus ex looo unde exaudiri posset ,

hanc ad orationem habuit. o Parem vestris
milites §. //. liiiiiiuti regni Mojoricensis, in eoqvte
ii iaboribus gratiam rependere nostrse facultatis non priiittis Jacobus Jacobi Aragonite R.
n est, Habere nuraquam desistam. En novi meriti secundogenilus.
)i offertur occnsio. Urbemopulentissimamexpugnare
hortatus
tcs,
tnilt-
» hodiernadie paratis, oujUsspoliis divites evadetis J Aconus opibus Nunnii defuncti, et orbitate poti- Itex et Comes
n haud dubium; beatique udeo. Civium strage amis^ tus est, eoque Ruscino Catelonias
imperitanle , instiiuius

e sos injuria socios, amicos et necessarios vindica- noinine comprehensa est. Nam anno raillesimo ilu- Jacittius

)) bitis. Nobis vestro labore novum iraperium i

no- centesimo quadragesimo quarto, cum in conventu
o vuraque reg a paratur. Obsessi confecti inedia Barcinonenei de flnibus agerotur definitum. Cate-
» suni, imrainuti numero, metu debilitati. Pergite loniam ab Hispania Sicori et Cinga fluminibus, a
d ergo, in urbem invadite. Numen
magno animo Gallia Salsulis terminnri : idque inconsullo Gallo-
» propitium habetis. Hseo meta laborum erit, glo- rum Rege Sedjam Aragonii pro regibusse
i) i
conciliabitet immortalitatem. Iismaximum ferebant, nullo ad Gallos respectn. Neque re ea mo-
>i perioulum, quihostium congressum forraidabunti vebantur, propter, LudovicuS no-
segnitiem . . .

» AhiIik i:i. conantes proteget nus, cui mortuo honores decreti, jura ab
divini
1(1 .. Hajc ulii dixit , semel iterum et tertio pu- aliis poene fastidita rcpetivit. Ibatur in bellum,
i> gnse signum dati Milites lirnor insolitus aut stu- nisi Jacohus Ludovico Corbolium obviam venisset
I rliein ri c ii » por, iiiMiu quis o. icuparat. Kex, Quid inquit, ir- anno mcclvih. congruentia tempori et rei utrim-
Ibi
pU, )i ruers cessatis t Magno agite anirao, invadite. Ad que Ludovicus bknditiis retentus, ne
dicta, atque relnis cum
eam cem m igno cl imore edito in urbem irrurapi-
i jus snum persequeretur, et ad sanctiora aversus :
Gallo cotnpo-
sltls
tur. Mauri deeper ita s ilute Locis omnibus occur- convenitque ut Philippus Ludovici filius Isabellam
runt. Pugna niuliis partibue lii. Nostri tandem cse- filiam Jacobi in matriinonium aeciperet.Hoe foedere,
9is fugatisque adversariis urbe potiuntur. llegem et complexu amico Ludovicum pra?occupatum sacri
Maurum inlatebrasc pactum, Jaoobus Rex oarba belli connliis Jacobns pervertit. Quippe cautum,
apprehensum (nam ita se facturura autea jurarat) ut alter alterijus suum remitteret, neque Ludovi-
faeta dsdltio- bono auimo esse jiiln'1, atque ile salute liene spera- cus imperium ulluin trans Pyrena?uin. neqneJaco-
n- Aik cDntiuua dedita est, atque in ea Ren;is lilius bus cis Salsulas quidquam reposceret Tanti
captusi, tredeoim natus annos : cuipostea Chnsiia- fuit affinitas, ne nurum eum dotalibus discordiis
nis sacris imbuto Jacobo nomen fuit prsediaque
, : domuin deduceret. Anno millesimo ducentesimo
deinceps in agro Valentino, Gotoriumque oppidum, sexagesimo sexto nuptiarura solemnia Arverni cele-
utrumque Jacobi Regis .lono. brantur.
11 Capta -esi urbs Majorica priilie Kalendas Ja- 15 Ex tam illustri connubio, et summa in Cate-
nuarii, anni millesimi dueentesimi trigesimi.
initio loniam potestate comparata Jacobus gaudium agi-
funtlntaqiie
Sedos Rpiacopi ac domicilium in ea urbe constitu- tabat : non tnmen sincerum erat, quia filii de im-
il'i EccTula
iiiin tametsi Barcinonensessacerdotes disputabant,
tlctoe reilit :
perio patre vlvo inter se oontendebant. Tantusest
sui juris effectam esse ex tabulis nimirum vetustate ambitionis, et spei concepta impetus, ut nec patris
obsoletis. Reliqua iusul.c oppida, et arces brevi in raajestas, nec fraterna caritas Petrura remoretur.
potestatem redactte : rebusque omnibus compbsitis, Ne ab altercatione ad mortes iretur, Rex in comi-
militum priraum masima pars in patriam dilapsa tiis Darcinonensibus voluntatem suam vulgavit, ut
est : deiiule Rex ui Catalauniam navigavit. eam consensu populorum, et auctoritate firmaret ;

filiique
 BREVIS HISTORIA.
non odia et dissensiones, sed concordiara,
flliique
patris deferebantur, satis habuit hoc sibi concedi, D
animosque fraternos ad successi,,nem afferrent! ue omni impeno spoliaretnr. Neque tamen Jacobus mter fratres.
Quid Ferdinandus et Sanctius ex bonia
paternis fratreiu observare destitit, eumque Tolosam se-
secundo habuerint, scire nihil attinet. Cffitamhac
genitum itmm form quenti anno coiiiitatus est, ubi mter eos et Philip-
imperium diyisit. Petro raajori nntu Aragonibus,
declarat He- pum Fr.uu-iiin ili' ditipue Mcttipellerii actum ; con-
gem Vulentinis, et Catelan: impentare concessum. venitque, ne obtentu penr.utationis ciun Kpiscopo
Majoricensem Jacobo tetate proximo Balearem
mainrem, et Ebu- Magalonunsi fact(B, Puilippug veteri jure .lacobum
sam cum nomine Regio, et insignibns legat, et pne- doturbaret. Petrus vero non tar.tuiu in Irativiii,
terea Ceretanianj, Uuscinoneni et Monpellerium sed etiam
, in totius Christiani nominis parentem,
optinio jtire possideret, nee fratri parere ingen.i nrerbitatem protnlit,
oogeretur : nequesulita.it priori-
prascriptumque, ut alteralterius orbara sine poste* bus regibus venarationem erga Buroraum Pontiflcem
ri8domunt obtineret. Hsec tnncaccepta. AtJacobus exhibuit; et tributum pendi solitura Sedi Aposto-
concordiain cum Gallo sincera lide coluit, fosda- licaj, ex quoPatrus aecundus regnumvectigale fece-
risque reeentis logihus constrictus diScordias pro- rai, solvere abnuit. Cum monitus per nuntios ad
cul neque passus est Petrum Blium bel-
liabuit, obsequium non redibat, el frustrapcenitentiaspera-
lum inferre Ludovico Regi, ad quem ex pactis euin bat.ur, Diis inferis a Pontifice devovetur : endemque
Tolosate initis, omnis illms ditio accesserat. decernente regniun Can.lo Pliilippi Franci tilio quasi

non sine
16 Petrns inquies, cum omnia conturbare vellet, prsda divisuui anno millesimo ducentesimo octua-
setmt primo- Raymundum Comitem. q.iem praeteritorum poenite- gesimo quinto.
oentli 1'etti tel.at, primo impulerat ad dimittendara uxorem, 18 Ubi a Pbilippo expedita simt arma, et in-
suscipiendosque ex alia liberos, queis priora fuedera AragonUu
structo agmine iucedere ccepil .
nt filium in possessio-
Perpimanum
Gallica confunderet. Ubi frustra erat, 61 Comes vita neiii Aragonisa deduceret. Petrus Porpinianum Ja- cccitpat,
excessit, sese a Comite ad imperium ultima volun- cobo per vim ademit : seu crimini dabatur inclina-
taie voeati.m i'".-, vorarique a Tolnsatibus vulga- tio in (iaiiuni : seu invisus erat, quod gratia Ponti- E
eum lamcn bat. Itaque conquirere juventutem, copias expedire, ficis Maxnni subniteretur, passusq ssel regnum
diuimulantu
et suis viribus tantam molem invito patre sus. Valentinum silii offerri; seu cum bellum Gallicum
cipere velle. Eo tempore
Qoeribuscum a Ludo- ir. expectatione esset, eo pra?sidio aditus in Cate-
vico in flnibus Septimanite condiimn Tauial.ellti ad- loniara obstruebantur. Philippus tamen progressus
vsrsUm, ttt eo praesidio a.htus obtineret. Sed miles est cuiii exercitu, et a Jacobo, cui ipse s m ad-
Hispanus jussis Regiis obtemperavit, eoque se snas versus vim Aragonii obtulerat , urbibus ditionis

insedes recipiente, et per invidiam fratrum Petrus Rusoinonensis comiter exceptiis. II.. absentiam Pe-
destitutus, antequam quidquam conaretur, defecit. tri rebus Sicnlis intenti occasionem suam faciens,
Deseruerat bellum, turb.dis tamen clamoribus rapi Perpinianum obsidet, capitque brevique omnem ;

sibi Tolosates querebatur, suo tempnre arma repe- regionem finitimam i" potestatem redigit, (i-run-
titurus. Domestica certamina eumtenuere ad fra- :
dain usque arma proferuntur qua capta, quod sa- ;

tres semulationis suspectos, patremque fatigandura tis aiduum fuit, senescere vires el morbis carpi ;

conver.-us est. Jacobus Rex utcumque coercitis suo- paulatimqua oorruptiore aere luem magis magisque
rum odiis adversum Mauros bellura movit, in quo vulgari ; Philippus ipse lebricitare, Tunc omisso
dum Tolosano multa ipsi prospera evenere. Tandem profectus ad bello curavaletudinie subiit, flexitque Perpinianmn,
Comitatui Montesanorum rebellionem puniendam adversa va- ibique extinctus esl ann illesimo du ttesimo
itlkial.
letudine corriptur Setatii. Antequam admoveretur octuagesimo quinto. Ducemortato bellura manebat:
ultimis, personam Regis ponit. et monasterium [ina Philippus Blius dignus ad suspiciendum jus. et ct /»liu tjiu

Populeteuse intrat, ut Cisterciensi disciplina infor- iiiiin •i-iiiiii relinquebat.ur, veruin I: 'Igieis I ili
"""
matus tranquillibs agilaret. Cum in pejus iret va- ahstraotus, oi n Aragonii procellam Jacobi sus-
ietudo, Valentiam delatus ibi mortem obiit anuo tinendain rehquit. Petrus enim liberatus hoste
millesimo ducentesimo septuagesimo se&to. Prin- Gallo ex prima consternatione excitatur redeunt ;

ceps oogriitus ntriusque fortunaa experimentis, cui- paiiUtim anini' atque viiTs ; nec taritum par defen-
que neque moderatio inter prospera, neque con- sioni erat, sed eliam ultionem parabat, In lio

stantiaiu adversis dafuit. Clememia voro singulari apparatu abreptus morbo bellum et vitam deseruit F
extitit cumque omnem setatera egerit inter suo-
:
anno ducentosimo octuag9simo qninto supra milie-
ruui factiones in neminem ferociatn prompsit. prte- simuir.. Miitatus erat dux non bosiis. Nam Alfonso

terquara in hostes : atque hac aaquitate animi meruit tilio mandata erat expeditin Balearica, ii"i festina-

non tantum inter bonos Priucipes, sed etiam cla- vit, ut patn la'lllla- in ileriain ]u :i li-i i-l i
ulo "
rissiuios censeri. luto : eo infestior Jacobo, qu m minus prnpinqua
17 Post mortem Jacobi Regis iterum filii, ex necessitudine conting.-bat. Is igitur msle affectus ii.

discordiam prorupera. patruum, odio celeritatem addidlt, effecitque, ui

Vinlantillauxoresuscepti, in
Iieqe patrc
Petrus iniquo animo ferebat Jacobum fratrein am - [nriiii eadein diesju.s.sa patris, ''t exsecutionem con-
morluo pr;esulia Baleari et ap-
pln et cipuiento patriraonio donatuin esse, et dis- jungeret, statiinque Jacobi
ervmpit
diistdtum solutionera esse regni, si quae unita esse opor-, pnsiiis msiilis ilnjecta.

teret , querebatur
separata oblineret. : vivoque 19 Neque Jacobus hmcvulneracompressis mani-
Jaeobo contestatus fuerat, si quid per patriam po- bus ferebat sed averso Aragonio, et flagrante se
:

testatein probare cogeretur, i.l pro vano et irrito ditioneProcerum regui, ipse novam flammam in-
se habiturum. Itaque urgebat fratrem ut a ,
ferebat, Emporitanum agrum oppugriabat, gravis-
acciporet, .pie eiut minoribus pppidis, validis urbibus guaviora
se Balearem, aliaque tainquam subditus
liiinabaliir. IIns aniiii" '
tarii-liat Pbihppiis Puleher,
Regibusque Aragoniis in posterum reverentiara
haberet. Jacobus primo testamentum patris obten- qui rursus Aragonium invadere destinabat, ictofoe-

dere cum Sanctio Castulouensi, a quo hostilis .eiiiu-

dere, fratremque rogare ne illius voluntatem cin-
seque suam digmtutem cum splendore latio cura Aragonio exercebatur. flanc belli molem
turbatum iret,
Ubi gravior necessitas est ad- Carolus Neapiilitanus pactis induciis discussit, ad
obtinere pateretur.
mota, concessit anno millesimo ducentesimo sep- Juncanas oongreasus cnm Alfonso. His via patefa-
tuagesirao nono, ut in fide fratris esset, regumque cta est ad pacem conciliandam, quae tandcm Cardi- qutbui i>rr

palamqne nalium interventu Tarascone in Gallia firmata est. , aa "i icceptis

sequentium, non sitie ultionis cupidine
per vim pravrepta, quas donatione Non contendit Francus jure, quod ex sanctionibus
conquestus sibi
Poutificum
 REGUM MAJORICENSIUM.
Ponlificum in ditiones Aragonii usurpabat. De Ba- adhihilus, qui cum auctoritate repia . tum verbis
leari restituenda mliil rautum ad prasens, quamvis supplicis "rans, ne per tot annos oraissa resumeret,
mentio injecta. r j ii a m mors Alfonsi oppressit Res atque veteri possessione depelleret propinquum
Aragonias Jacobns Alfonsi frarer adeptus erat. Miiini, ut interim jura sua Francus dissimulatione
Apud eimi non defuit Gallus pro Belearico depreca- tran»niilteret.
lor . tarde lanien, nec nisi annr. millesimo ducente- 22 Exin SangtiUS res pacatas habuit, ne lamen ouit Araooniil
timo nonagesimo quinto Anagniae ad Bonifacii Pap:e erga Aragnnium irarriemor beneficii ageret, aut re- i/i •iordintim
moturis
Ui ritalem uni ssum, ul Jacobus regnum recipe-
ti i
sides populos attineret, ducere in bostem statuit,
ret. Quamvis Aragonius fidem per legatos obstrin- qii.Mii Aragonius fecerat. Pisani partim Pontificum
xisset, i.on nisi (ertio post anno explevit. Adeo fa- auctoritate, partim vinlentia supremam dominatio-
ciliui csl sua dare, quam alia reddere quia : ibi nem in Sardinia habebant, eujiis imperiura Petrus
grutia liberalitatis inest, bic rei violentiam retentae Aragonius ahVctaverat. Consilii irritus, animura
profei io. Argiliense castellum Ruscinonis consti- ciiiiid' in in successores transmiseral ; qui aliis curis " w "i' t

contra Pisanos
tuiiur Regum colloquio, ut coram finirent, quss per intenti distulerunt spem, non dimiserunt, et interim
nuntio oef ixpediebantur. Ibi concordiara inter arma Aragonio minitabantur potius, quani infere-
ee sanciunt. Belearicus recipit regiarn dignitatem bant. Nain Jacobus secundus, ut Alfonsum filium H Mla con _
coercita potestate : sed dictio aucta, ut dom.ui velut ajniiiliim, et regnanti gravem amoliretur, / ,io moritur,
essol »u. i- benignkatia Aragonius imperium protulit ostentat illi Sardiniam. Alfonsus fervidi animi '3S4.

minon II .
Ijecta: ummura jus retinuit : Deus Princeps anno millesimo trecentesimo vicesimo se-
testis li m idao p .'
. adhibilus. cundo rapit occasionem, multosque inccepti faina
20 Redmtegrata pernovum fcsdus amicitia Bdem evocavit, quasi non ad lahores, el bellura gerendum,

A/ro >ricms's
utrimqu inl ndit. Arag miua quidem Sancto Balea- scd ad prsedam dividendam, et regnum auspican-
Araoonlum rici tllio Mariam fdiam Caroli Neapolitani liegisper duin invitarentur. Ea ceepta in primis Sanctius
juvut legatoi impetravii ux rem, ita ui Robertus Dux juvit, cumparata viginti auiplnis naviuin clas»c, da-
Calabria» Sanc iam Sanctii -
rem in matrimunium tisque militi m quatuor menses stipendiis. Uui va- E
a .
peret. Eas affinilate validas ducebat, queis res rio marte re» gerebatur, et arma utrimque exitiosa
Aragonise, tinerentur. Al Ferdinandus
el Siculse < erant, beilum pactioliibus compositum. Pi»auis,
linir.i S.iniin, Aragonio gratiam referret inex- ii i.
; gentilum mari vaiiilae, vectigalia rehcta regium :

peditione Almariensi promptissimum studium exer- insulse arbitrium penes Aragonios mansit. Non l.uige
cini, glorissque suse, el ulililati
Aragonii consuluit. ultra eam e\pedition»m Sanctius vitain produxit,
Guui maxime obsid retur Almaria, nuntiatur Regem et a millesimo trecentesimo vicesimo quarto
i

ad cipicn lam r.i anateusem subsidium adventare. Jaco-

inclu iis in agens Fonnicarii» oppido Ceretaniae, fato sine li-
Altiiarlnm.
l.u» Aragonius, cum satis virium essel capessendo beris concessit.
prselio, et obsldioni continuandaj, Ferdinandum ca-
stra, el obsidium curare jubet, cum mandatis, ut ///. Jacobi II forluna fere constanler
§.
se munimentis teneat, lantum ex commodo suo et
adversa, et infellx cxilus.
pugnet ipse cum roboreexercilus ohviam procedit
'

hosti, congressusque eum fundit. Par ad urbera /\ ifonsus qui ulteriores populos lacessiverat, di-
fortuna fuit Ferdinandus prsesidium erumpens s.inctn ncpos
:
tioncs Sanctii tam opportunas morte Principis va-
J ico'jus cx
compre urosque compulit ad .»ua tutanda,
sit, i

cuas invasit: populos volenf.es in fide recipiens, fraire

qui obsidentium munitiones exscindendas sumpse- repugnantibus necessilate illata. Jacobus, quem Fcrdmj.ndo,
rant. Ita feliciter a Rege et a Legato pugnatum ; Sanctius patruus lieredem instituerat, tunc minus
amboque subnixi victoria acrius urbi instabant Illa, erat idoneus regno. Quippe deerat robur aetatis,
cuin mliil opis in sui» aul exlernis \ ideret, sese vi- nondum undecimum annum egresso. Regiam tamen
ctoribus permisit. Captaagloria maxiina ex parte ad indole.n pra; se ferebat, niultumque ad splendorem
Ferdinandum redundavit. Atque ita concordia inler et gratiam conferebat gloria Ferdinandi patris. Is
Aragoni el Balearicum non tam vincuhs pacis, cuui ex patriis facultatibus perparum delibasset
quaiu nuiliii» ofliciis i luit. IIujii» concordiss Iru- fncc citim conjeclura de Ru&cinonensi ct Cerilo.no Co-
ctumJucobus aliquol annis percepit eo jucundius, mitalibui ipsi a palre uttidiutis. in Pncfitlione uiim. 8
quo gravioribus casibus jactatus fuerat. Der.essit proposila, r,'/rnir,.V iiiiifirnviiiirj cum inquam, dc pa-
anno millesimo trecentesimo duodecimo, varia primo tnis facultatibus perparum delibas»et. Fratris San-
forluna ronflictatus, ncc tantum sedibns ejectus, ctii Regis opes auimo »quavit, atque a virtute im-
fractoque solio, verum etiam animo imperium ta- :
periura petivit.
lniii recepit, el fide stabile reliquit. 24 Id temporis sub annum millesimum trecente-
Jacobus aulem Sclaramundam Rogeri, Ber-
'21
siiiniin decimum tertium Grjecia discors inter se a
nardi Fuxensi Comitis Sliamab anno millesimo du- r.7>UJ iii Cata~
Latinis in prsedam dividebatur, atque Catelani facto
Mlllv IKCCM' I tiinin et
centesimo Beptuagesimo l. 'iicliat matrimonio, prius globo concurrentes, Ferdiiiandum in partem victo- stctiia brM
jori fitia
frustra pactus nuptins
Comitis Nivernensis. filise rh' vocabant, tradito imperio. Neque illos ducis 9C "' S dar0
Ex ' ' filiosquatuor susceperat. Jacobusa tate prior, primo, neque illum militie pa'intebat. Mox cum
ciini indole essel rerum civilium parum capaci, apud orta inter alios duces seditio, ca'des, et graviora
Sudalee D. Francisci vestem mulavit. Phil ppus facinora eliceret, atque arma in Imstes parata in
fraiiiim noviseimusdivino cultui sacrisque se addi- sese verterenlur ; Ferdinandiis talem inilitiam de-
xit,eoqueambopaterniregni experles. Ad Sanctium testatus navem conscendit, retro concessurus in Si-
imperium Balearicum cumomni pairis diiione dela- ciliam, ubi minus periculi, et nihil infamise appare-
tiiu.. 1» statim m'
Aragonii futurum juratus iii li.lc bal. Antequam appelleret, captus, ab
iis, qui maris
proraisit. li jam consuetudo ferebat, tutiorque ipsi
i
eustodiae praeerant, aliquamdiu in potestate Roberti
dominatio contingebal manenti in potcnii. ii» fide, Neapolitani fuit, dunec libertatem precio rediincret.
quam »i ad libertatem et »| c» incextas respexisset. Tunc partibus Siculis se aggregat, favitque Fride-
V,",/.m ptlSU'
Nam de Mompellerio runjroversia faetn a Ludo-
illi
rico. Bellum inter Robertum
I ili II m frcin- et Fridericura conva-
( s ctdunt,
vico Francorum Rege, diesque constituta, quaco- luitaccessione et ope Ferdinandi, qnod postea per
rain Benatu Parisiensi responderet. Sanctio cum inducias discussuin.
potiorem jure, et armis validiorem vmrere nun pos- /'< loponesi
25 Inter hjec Isabella, Ludovici ultimi Principis
pntura
set, cousultius fuit precibus aggredi.
Aragonius Peloponesi filia, uxor Ferdinandi anno millesimo consccuto per

trecentesimo
 BREVIS HISTORIA. lxxix
trecentesimo decimo quinto Jacobura Catanae
pe- impotentiae confessionem edere. At Jacobus, ubi T>
perit :
atquevixdum trioesimus a partn diaa at ipaa apudaffinem perti ia, penes Oallum vis et arnw, ['"Hrarjus
decessit. Principatuni Paloponesi in viri domum ipsi in viribus nulliim prsBsidium, Oleirenti sexto °l«
mlm l'°-
intulerat. dOtalem hactenus, ut rausas beili
prgaba- qoarimonias defert. Ille licet rogaret, oeantearmis
ret. At Ferdinandns hand rndia periculorum arat, quam jure experiretur
arlini oblivisceretur eum :

atqne hinc blandiente spe amplse ditionis, inde ma- illum Jacobum, virum sororUsuts cogitaret neque ;

gna? gloriae ex dirhYultate incirpti, instructa classe oppugnaret, quem avua paterque sublevarant et :

in Grceciam trajecit; ususque fideli opera Catela- sacrosanctam auctoritatam interponeret violentiaa
norum hrevi omnein Peloponesura recepit, Sed bre- Aragonii : non snppressil illms consiliura omnia per
vis ejus victoriaB fructus fuit, victore in medio cursu injuriam gerendi. Nondura. bellnm erat, sed n inse
rerum intercepto. Illius morte fortuna in alind la- et strepitus armorum audiebantur, cum Jacobus
tus inclinavit, resque Peloponesiacts pessum ierunt, comite Oonstantia uxore Hareinonem veuit anuo
In regnvm
succfdif aVe- posteris sub tant:i mole ri cedentibus. Verum millesimo trecentesimo quadragesimo secondo.
rivs pairui paterna deeora invalida erant Jacobo munimenta 28 Bxceptus est humanius quam pro spe, Pe-
sui aunfio adversus cupidinem Aragonii, nisi Sanctius in Ade P>iriuin<«r-
trusque speciem reconciliati animi prtebuit. Sed ea
"'•'<"" ''""-
Philippi frairis viri sacrati omuia reposuisset, eo tranquillitas •proxim» tempestatis proesaeium
— •
l'iut.
(iflCI 1 l'i CfiilC^-
rerum pupilli procuratore constituto. [Ile statira Nam statimcrirainatur Jacobum motitum sibi, fratri Htiitonem fln-
recte sibi mandatam hanc prsfecturam "Ntni.hr. patruoque, exitium, deprehensas insidias, et sihi gt
Quippe adito Cssaraugustse Jacobo Aragnnio, nunc pereundum es*e, ni-i illum perderet. Hnec non juris
jura, inox necessitudinem, aliquando misericordiam prwsidia, sed velamenta cupiditatis erant. Unde
objiciens, efficit ut omnia medio connubio coirent. enim ese vires suppiici, ut omnem regiara familiam
Constantia neptis Jacobi, filia Alfonsi, quinquennis corriperet, classisve parata, qua eam in Baleares
conjugali foedere juncta est Balearico. Dos dictaab deportaret ? Ii^ enim criminationibus petebatur. E
avo ex materms avitisque bonis : ipsi in pater- Petrus tamen Jacobum inviolatum dimisit, ne que-
na bona in permm restituitur qui mox expleta : stus suorum nova contumelia intenderet, Constan-
tia, anno millesimo trecentesimo vicesimo octavo tiiun illius uxorem retinuit [nde bellum motum, et
pueri Aragonio jus supremutn in omnes ditiones c pias Oritanos, Ruscinonensesque irrumpunt; at-
suas ?acramento secundum veterera formulara que omnia armis tumultuque miscentur, avaritia
sanxit. militis, etducum imperio. Jacobus quacumque pro-

26 Ha?ccona>ri.lia deinde tennit, neque quid [uam spiceret, ornnia adversa, neminem adjutorem par- ninx n m p.r
turbatura dum socer et prosocer imperarunt. Ubi tium videbat. \mici autinvalidi, aut pericula aliena t. ,',, romua-
Petrus quartus rerum potiun est mutata est facies, defugientes, miserationem potius, quam spem au tiainvaiU:
qni sil-i in-
fensum Pe- statimque indicia futurse calaraitatis apparuerunt. xilii ostendebant. ttaque sibi et fortunas relictus
(rum Arnno- Nara jrgerrime, et post multas ambages anno tnil- iii. ui se committit, at in Balearem majorem defer-
ntum con-
lesimo trecentesiinotricesimo nono Petrus Jacobum i iii-. non eam sedem belli facturus, sed perfugium
clllatitrus,
admisit ad solemne sacramentum. Utautem averso qua3rens Aragonio niiinis obvium, quo se pnrsenti
animo acceptus, ita infenso Porpinianum disces^it. periculo subduceret. Ihi modicam manum conflat.

Sed etiam atque etiara cogitans adversus potentio- Mille et quingenti pedites, trecenti equites faoti,

rem ijuiete ^ibi opus esse bcllum perniciem all Ltu-

: custodia potius corporis, quam exercitus adversus
rum: statuit obsequii simulatione hominem violen- hoatem, Longinqua et secreta loca eum parum te-

tum remorari. Itaque eum apparate, et comitatu xere: nam illi, ubicumque habeietur, infestus erat

quam maxime potuit splendido Avenionem visendo Petrus : qui quam primum bellum liniro cupiens
Pontifici maximo prosecutus est neque minima : boste oppresso, quas obvia erant omisit, et ab stio i

pars pompa3 fuit. cum Petrus urbem iutraret rne- Rubricati fluminis classem solvens prospero cursu
dius inter Convenatem Cardinalem, et Ursinum ad Baleares perveh tnr anno m llesirao trecentesimo
Collegit Deeanum: Sed uiule gratia sperabatur, inde quadragesimo quarto. Cuin Jacobo confligit quem- ;

eum ln rellci orta est odii cccasio propter stratorem Balearici, que prius sententia perculeiat, victum prselio sedi-
eonxitio Ave-
qui in transvectione Petrum incautus ministerii bus exuit. Ipse ad priores titulos nomen lialearici
niomm co-
mitatur offenderat, dum habena equuin Jacobo admovet. adjungit. Ea provintia coufecta Bnroinonem refer-
Quod cum fortuitum esset, Petrus in deterius in- tur, fact'is'|ne alacrior per suc us ceteraaggre-
terpretatum, Untum non in mortem medio foro fer- ditur.Pyreiueum superat, Ruscinonensemque agrum
rumdistrinxit, non Regetn, non ex gente Aragonia, invadit: mullas arces oppugnat : neque resistit,
aut proxiina affinitate conjunctum cogitans, sed uti nisi objeeln Cardinalis Rhodensis, cujus Imrtatu

aliennm, et plebaM generis aspernatus. Iratn tamen omnia Jacobo amica pollicetur, si sui suarumqua
recondidit, quae non multo post majure iitpetu erum- rerutn arbitrium permitteret.
peret. 2!) Haud crediderim borainem percitum ad pre- /acoiuiln

27 Forte accidit anno millesimo treeentesimo ces impetura suppressisse sedop- M^aticamft.
iiiMim Pontificis :

'
quatlragesimo primo ut Francus Balearico rursus portunitatem temporis exspectasse. Certe nihil est
impingeret Iitera intermissain de MompelJerio, Car- infirmius fide liominum et spe, qua3 alienis opibus
et lello Galli-
ladesio, et Omeladesio, m iis jus summum vindi- fulcitur. Nara Petrua po9t fidera obstrictam, bona
co cccvpafus
cans. Jamque arces praesidiis obtinebat. Belearicus Jacobi solemni aententia flsco addixit, et postqnam
Petrum respicere, et submissis precibus poscere, ut hyems decessit, ad arma reversus est. Tuncexinora

sibi affini subveniat: illius maxime rem a^i qiuppe ;

ecto impetu non inducias dare, non ferre nomen

in iis, quae ipse regeret, illum regnare. Ille haud pacis, minis amicos absterrara, vix Armaiuluiii Ar-

diu cuiictatus Balearicine rebus labentibus succur- ohiepisoopum Auscorum Clementis Legatum audire.
pulio tl-
Promissis tamen Jacobum illesit. Hile duta virn
al)l
reret sibine consuleret, ubi cupiditas prasvalebat, C»1U
adeo non tulit opera imploranti tidem, ut novum illi abfuturam, Jacobus, ubi multi precatores, et irriti
periculum instrueret: in conventum Bureinoiiensem intercesserant, irnpar adversus vim et pertinaciam

vocaret intenderetque majestatis crimen, quod

,
Aragonii, coactus est preces suspicere, et coram
nummi, contra quam cautum esset, Perpiniani cu- hostis clementiam expenri. Ruscinonem pergit ha-

derenlur, alia conlicta, aut longe petita aggerans. bitu supplicis, et qui maxime b.rtunam osteinleret,

Ex eo Petrus haud prospera fama fuit, Quippe om- Petrusex priore superbiaegit, adeoque non estmo
nibus consUbat illum non aliena crirnina, sed sua> tus animo, ut auferri m custodiain juberet, bellum-
que
 lxxx REGUM M AJORICENSIUM.
que nullo adversante persequeretur. Eo patrato effusis, eara infamiam prohibuit. Eadem arrogantia D
et furbis in
in sumrnum Pontificem egit, nibilque illi deptecanti,
-uin Jacobo permisit. Colloqiientis os deje- Aragonia
Ctum, preces demiasse, etveniam petentes. utJacobum in paterna bona restitueret, confessit, orfu fretus
vona tpe ob- ,10 Quod cernis, inqdit, supplicem, Kex maxime, quam Cruistanliam uxorem. Efiusus in omnem in-
ttnrnd* a juriam animus nulla petentis verecundia poterat
., nuii fortunse injuria est, s£d anifliidevotib! Mnlu
consatifjulneo
me tr.(o sinu ittvitabant, nec deerant vires. Ve- retanlari. Illum tantum verebnt Gallus, cujus ut
< h mi tilt ..

i) rurn oiiines merito ine ali»num a domo Aragonia potentiam non timeret. finitimum suspectabat ; in-

i) dignumque praesente fortuna exisdiuassent. si te jecitque belli metum apparatus : quem tamen Pe-
.. obvio aliud perfugium petissem. Satius duxi ser- trus discussit, depravatis primum, qui in Aula Pbi-
» vari beheflcio tuo, quairi spem armorum, aut aliud lippi Valesii vigebanf gratia, mox etiam Rege ipso
.,qu idcumque praesidium sxperiri. Sic preces pro- per connubia constrieto. Sub idem tempus pari fe-
calamitatem iicitate conspirationem in caput suum factam restin-
rt ni fuvi ii'l » pius audirc licet, perspectamque
fjfnua tUppltX ,, prajsi nte i dulrjentia sublevars. Doeumentum de- xit. Nam metu exterritis. Ru-
cteleris mutatis, aut

..
di ti, quantuni armis valeres nunc comiter de
:
scinonenses adbuc Jacobi erant, sive calamitas
toti

statuere flecet, ei Regem uti potius amico studia accenderat, sive sa?vitia Petri pnpulorum odia
i) affini
.1
Rege, evolutum proculcare, velut
qiiiuii solio merebatur quaa adeo non nocuere. ut sangnine
:

nocentium sint compressa. Verum, cum Petrus ex- in xpem

i) hostemi A potentia ad clementiam provoeavi. nov im
ternis factionibus altineretur, dnmesticae etnerse-
u Equidem licel adversis casibus afflictuS, ea spe rrtgttur,

» in ixiibe afflcior, quod ex irictoria minus fructus,

runt; quique affinem oppresserat, intestino bello
., quam gloriae petere soleas, quie magis in dando petitus BSt a Jacobo fratre; Is avidus potentiae in-
,
imperio, quain in eripiendo consistit. Sic nsi sunt dignabatur ereptam silii procurationem Valentini
i) putentiu Aragonii. Factum lueri pnleris exemplis regni, popularesque ad arina facile cnncitaverat spe

non procui Bed dom tua repetitis qu», si de- niollioris sprvitii : ut est populus arreetus ad no-
a ; i ;

,i
forent, Regium essel instituere. Jamdudum est men lilicrtaiis; et Sl, a i eam voretur, nimiuin ob-
o i-ii ni majorcs mei dili suas subdidere majori- seqnens. Ea opportunitate usus Jacobus Balearicus
i\ u
tuoq if
commtttit. » Ims t iii- . ii" alio Sllbsidio ivs nostrae, i|il;im tutela copias maritimas comparat : Carolum Grimaldum,
Hinc obsequio, inde qui portum Monceci praisidio tenebat, classi prae-
ii Aragonioruin niterentur.
tis probata esl fldes, coaluitque. Cur igitur Hcit.

,, causam meam dissocias ratiouibus parentum ;i

:_{:{ Annn raillesimo trecentesimo quadragesimo
ii meorum, quos non magis sanguine, quam fide septimo pervecta est in Balearem majorem, abjudi-
cato regno recnperanrlo si quam inclinationem
i) continuavi? Nmi faciam invidiam commemorando, ,

.1 si quid offlcii propenso et ofeequenti animbobivi: rerinn faceret veterem rlnminum pro-
insulanum in

pensio. Qnod cum memoriabili eventu

sine ullo Mnjoricain
» praeterita valeant: quod ie< ei tempus ferebant
frustra
)i prtestiti: Exploramodo venerationem (ni; adjus tentasset, IHiberim refertur; atque indepari spe in
repctlt,
ii ducendi in hostem : objice quibusc |ue pericu- Confluentem regionem pergit. compositus qnidem
» lis niit innocentiaim meam, ant saltem poeniten- ad ]i»ricula, non tamen infesto agmine, ut. populi

o tiam intelligentes. cum Regeainico rem esse intelligerent. Nihilominus

111 Nen rat, qnem non flecteret oratio. Petrus advent-mtis Pctii terror eos in obsequio retinuit :

usu superbiaa prrefaotus mansil cupiditatom illius, :

mox prsesentis arraa Jacobum spem belli in eo limite
Sftd supcrbe
qui crebris pollicltationibus elementinin suam ob- omittere coegerunt. Eodem tempore inter Arago-
excepttu
Btrinxerat, si fierel disceptator, nnlla deraissio ex- nios fratres convenit, odiumque specie concordiae,
plebat. Provolutum pedibus videbal opportunioi i et facinus beneficio tectutn. Procuratio Jacolio fra-
injurise, cominiserationisque cauSa ferociam iriten~ tri restituta,, ut inermis opprimeretur. Quippe con-
debat. Pi jnre el rationibus agit: nec Regi sensu traditur veneno sublatum fuisse a Petro, qui
deesse poteraril de regno conferidenti : mo\ minis hand talium rudis cum interim nihil acciderit,
:

dltlonibus
omntbus in eum intoliat arrogantiam exprobrat; quod ne-
;
quod iram Nmninistestificaretur, qnam ipso scele- ct oppignera-
tn Francls
tpoUatw que iul comitia, neque ad purgandiim se vocatus rum successus, sed ut in obsesso pernicio&is humo-
Monteptamla-
veuissel : deinde Brguil (ajderis infrncti, percussa ribus corpore, ubi unum
alterum ulous sanescit,

Perpininni moneta: ac postremo perduellionis irisi- rumpitur; ita iriterfecto Jacobo Fcrdinandus insur-
iniiliii, quod petenti jugtilum non praebuisset, sed rexit in Valentinis, seu fratris vindictam petens,
adversus ictus bjecissfe! armatam manum, Tandem seu cupidus altioris fastigii. At Jacobus Bclearicus,
ne prsesehs invidiam, miserationem imfl nnmaret, el qui nulluin honestum e.x periculis exitum videbat
Bergam dimittil operiturum quamcumque fortunam prseter periCula, cuncta facilius processura ratus,
ilh daret. Frequentes circnmstabant Aulici, ne te- Petro inter snorum certamina occupato, Mompel-
stesdeessenl ad convincendatn Petri superbiam, Nec lerium, aliamqtie circum ditionem, centuiu et viginti
moratua eiun per senteritiam dejicit rebus
iiiiillniii aureorum millibus, addicit Philippo Valesio Fran-
sum omnibusque fortonae insignibiisque exuit,
nis, corum Regi.
oblatis in annuos sumptus decem miliibus librarum, 34 Ex ea pecunia classem, aut potius extremurn
classem
concessoque illi jure, quodcumque Jacobus in Mom- discnmen sibi instruit, eodemque Grimaldo Prae- inttruU an.
isectpto Wob-
ttpeuutano, pellerium, Ometadesii, et Cardalesii regibnes obti- fecto solvit anuo miUesimo trecentesimo quadrage- 1349,

nebat. Iin lenitatem saipius obstrictam exsolvebat. simo nono, baclenus prospera navigatione usus, ut
llis condltiohibus non stetit Jadobus; neque stare oram Balearis majoris impetu caperet. Nam ad ur-
debuit. Vcruin cum tenuisaura superesset retinendi bem pcrgens obvio Gilaberto Fruillia insulae Prae-
Ceretanos, eoanimuiii armaque cnnvertit, si virtute tore, statim ultimum casum experitur, victusque
corrigere posset, quae lortuna deliquerat, Sed quo- praelio cadit, Princeps in fortunae ludibrium natus.
Cumque vida dabat, adversi erant venti. Solio regio dejectus est, antequam conscenderet, Iferumque in
quibus InjurHs 3i Desertus, relictusque suo glndio est. Nihil rerepitque dotale potius quam suum in quo dein- MajoHcam
:

restaliai, quam ut in eum incumberet,omni prrrsidio ceps stetit magis, quam appulsus
motits sedit lubricum suspectans,
sublato. 1'etrus interini eo usque crevit superbia, neque supremam auctoritatem tutatus est, nisi pa-
ui Perpiriiariura intrare statiieret eadem porapa, tientia pene servili, intento ad criminationes Ara-
qua quoridarii trlumphi mstruebaintAir.QuippetuTpia gonio, a quo tainquam ex alio genere tnortahum
non minus improbos, qnain prmolare bonos oble- habebatur, quamvis proxima affinitate conjunctus.
ctant.Sed cura Divini Nuininis, imbnbus opportune Facile inducor credere, insignem in laetis virum fu-
turum.
 BREVIS HISTORIA
turum, qui tantura per adversa
inclaruit. Neque aniraum probasset, preamium virtuti redditum, et
occun.bit
enim modo fortunam, qure illura
iu prxlio sursum deorsum custodia Burgomm illi mandata. Verum cum non
per oranes calamitatura fluctus
jactabat constanter iiuilto post refectaa essent Henrico vires, Carolo
excepit verum etiam ultro
; lacessivit. Quare cura Fnpcorum Rege subveniente, et Petri crudelitas
res tutas et mturbidas
prxclarus habere posset, et otio ffui popnlos ad defeetionem commnvissct, Hurgi, Jaco- abhoc rrgnum
sed infetix maluit in periculis gloriose
versari. quam cura in- busque Prcefectua Henrico tradunlur. Miiitabat in adrpto Burgis
Princeps, famininjurifflconcedere. In Bello capitur,
illi ereptaest vita, Henrici caatris Guesclinus Gallus, dux rauliabello-
quae diuturna esse non poterat
: gloria adhuc vuetj rura BfZpevienfla pjtusque bpera hand irrita, succes-
.

quod non tantum arraa, Sed etiam

pugnam capessi- susque rerum cuimiluiu stipendinrum auxerant.
vit.
Major grjrt ncxus quaiu ut pncseute pecuuia pos-
35 At Petrusnequidem victoria, aut sanguine set dissolvi. Ne tamen Henricus meritis tanti viri et
E/us fltius Jacobi placatus, quin ingentem illius ultra soviret, honori deesset, Jacobo potestatem fecit sese libe-
Jarobus III
Jacobum filium eo prsBlio captura diuturna captivi- raudi, consulehfl elementer captivo, quani
carcrri pbtius
(rariifus et tate detinuit in Barcinonis arce. libenori custbcfta
permitiens infensi Aragonii irta, quiJacobumhostem
motli destina- sed suspecto noctis tempore in ferreara caveara con-
metuens illius intercedebat. Joanna uxor
libertati
lus jectus, qualemcuraque lucis benignitalera vesperti-
septuaginta aureorum Guesclino appenditpre-
rnillia
nse s.evitiae patientia anteiebat. Frustra necessitu- tniin redemptionis. At quamvis JacdbusbeUo parum
dinura nomina raemorabamur apud eura qui, non profecisset, non tamen ad otium inclinabat, eura-
nisisanguine totius familia exhausto, securara pa- demque bellamli yitaeque flnem facturus in Gallia
cem existimabat sancire se posse. Isabellam illiti -xriviriim conflat, sttpiusque irruptionetn betendit
sororem, a quanihil pericuh imminel.at, Marohioni in Rusciimnenses agrns, sed nullo cniiatu meinura-
Monferrati nuptum dat annomillesimo trecentesimo bili ante annum millesimum trecentesiinum scplua-

quinqnagesimo octavn, desponsara prius Joanni Co- gesimum qunrtum. Eo anno ingenti et infesto
uiihs Anneuiarensis filio, dotemque dicit quinqua- agmine irrumpit, quacummie arina verterct, terri-
ginta millia Florenorum : ita ut regno Balearico, bilis incedcns.
reliquisque facultatibus paternis cederet. Neque 37 Cuin is terror omnem Cataloniara concuteret,
aliter spolia bello parta se jure retinere pbsse duce* in Urgelitanam regibhera vis maxime iflcubuit, Pa- dlmlssus
tnvadit
bat. Pra*terea Jacohum interficere decreverat, ut tcntia nmni cladc dcfurmati neijue Aragotiius par
:
lluscinonem,
sanguine heredis possessionem firmaret, oflensus ad probibendoa incursus videbatur, nisi Ara^oniaa
longiore iihus vita, quodque mortem sponte nnn su- ad aliamala accessisset fames. Nihil illi a>que saluti
meret. Anno miUesimo trecentesimo sexagcsimo fuit, qnam quae ceteris est exitio. Frugum inupiu
inde clapsus
Rex .Xeapolis,
secundo Kalendis Maji hoe improviso supplicio se excrcitus limite exccdcre coaotns. Imle panlatim
cxeinit corrumpit claves, refringit claustra, custo-
: vires absumi, et Jacobus ipsn tfedlo afTlci, donec
et ge.neroso
des csedit, et resumit libertatem. Sed quis rcrum aimo millesiino trecentesimo septungpsimn quinto conatul
humanarum incnnstantiam, variumque, et mutabile Sorira fato ooncederet. Ad B. Francisci tnmulo illa Hnmorutur ;
fortuoffl ingenium satisrairari possit 1 Quis m tran- tus. Haml epernenduS erat consilio aut manu, nisi
quillitate naufragium non metuat, aut in gravi tem- fortuna illi paterna omnia eripuisset, pr&ter cala-
pestate portura non spetet ? Qui sanguine hiiturus mitatem adeo tamen non est ffttigatus illins incur-
:

erat claritudinern generis, si biduo proximo in car- sibus, ut illam saepe irritarit. Quare ut ntillus ex
cerefuisset,anno nondumcircumactonuptias Joanmo conntu fructus, ita inultum gloritB provenit; effccit-
Regina? paciscitur, quartns pnst Brunsmcensem, qiie, ut jnre prnspera meritis illius, adversa for-
Hungarum, et Tarentinum. Sed ut febri sine ratione tuna' trihuauius.
decedente hrevis est sanitas ; ita diutnrna non fuit 38 Kjus mnrte noti potuit pax glgni- Jac.ohus
tanta fortunse indulgeotia ; brevique simillimam ISABQLLAM sororem viduam, quftJ fratri coraitem se
prioris vita? expertus est. Non tani'm coneuluitprius adjiinxcrai m eam expeditii m, atque omnes casus
deliciis, quam deeori : quin ne uxori Regium no- heredein scripsit. pcr aspera itinera, et Imslili-
llla
smor Isabelta
men deberet, resumpsit arma majoribus animis, nus pra'sidiis septacopias in Aqmtaniain reduxit, jus >,uum legat
quam auspicatis ominibus cumqne partes facere
: Joanno Malestito duce, et pPOvisu t^astellae Regis. Ludovico
Andrgavensl.
non possft. et auspiciis propriis Aragonms inva- Mox ndvprtens onera, et ppricula hereditalis, in-
V
dere, Pet.ro Crudeli Aragoniorum hosti se ad- faustas divitias, sese imparein tantis robus, et
junx.it. propter sexum mjurifla obffloxiam, sucessione pa-
et Petro 36 Pugna» ad urbem Najaram interfuit : ubi in- terna fratcrnaqne oessit Ludovlco Antiegavensi,
Casteltano genti clade peroulaus Ilenricus nothus, qui se Ca- vindicta.* manifesta ,
quod cmn vis ad bellandura
COntra animumque
stellae Regem ferebat favore pnpularium, atque opi- deesset, dofefeisa e*1 sfiititns ^entih-s,
tlenrlcum
frairrm bus Francorum sublevatus. Tam claris majoribus armatum : qutpper additurn, ne cum Aiagnnio pacem
mttitante, orto plurimum debcbatur. Sed pos-tquam Henncus componerct.

Jumi T. ir XI INDEX
 INDEX

SANCTORUM
ET MATERIARUM
AD QUARTUM TOMUM JUNII PERTINENTIUM
Litterw Mrul. Martyrologium indicanl, mroli. Marlyrologia, MS. Manuscriptum, MSS.
Manusenpta, .1/. Marlyr, MM. Martyrcs, V. Virgo, VV. Virgines, Vid. Vidua, Conf.
Confessor, Pont. Pontifex, Pdtr. Patriarcha, Ar-Ep. Archiepiscopus, Ep. Episcopus, Ab.
Abbas Abb. Ahliatissa, Presb. Presbyier, Viui:. Diaeonus, Mon. Monachus, Er. Ereniita,

Impr. lmperator,A. Rex Reg. Regina, Pr. Princeps. Com. Comes, et alia similia truncala-

rnm n.< iiiii nniiii facile cuivis intelligibilia erunt.Numerus cujusque Sancti nomine prcepxus
significat diem Mensis.

MSS. Proi.ogus. Cap. i. Orfus , .educatio,

vita monastica in ccenobio Menatensi 284.
xVctinea et Graicini.tna VV. MM. Volaterrae in Cap. 2. Amicitia et vita acta cum S. Cari-
Hetruria Comm. Hit. De earum culiu Reli- lepho , tatn monastica quain anaclioretica ;

quiarumque inventione , translationibus , et Sacerdotium et Abbatialis tligniias in mona-

inspectiouibus variis 3! sterio Niciacensi 280. Cap. 3. Muto loquela,
17 Adulphus Episs. Conf. inAnglia|(7<imm.Prati.V. caco visus, mortuo vitaredditur 288. Cap.i.
BDtulplius 324 Obitus, sepultura, Miraculu, Ecclesia con-
18 /Emilius M ia Africa ex MSS Ilicron. V. structa 28!)
Marcia 408 17 A\itus Erem. Sarlaten. apud Petracoricos
17 /r.na M. Romas ex Mrll. 218 Comm. Prxv. iJe ejus Vita, astate ac cultu in
18 ililherius M fors, Nicom. in Bitli. notitiaMar- variis sui noiuiuis Ecclesiis 291. Vita ex
lyrii et temporis « Menxis 470 MSS. 292
17 Agrippinus Episc. Comensis in Italia Cotnm. 10 Aureus vel Aurseus Episc. ejusque soror Justina
I'r.iv. l)e ejus cultu, reluis gestis, etcurpnris V. et Justinus Diaconus MM. Mnguntise et
trauslatione 300 Heiligenstadii in Germania Comm. Pb*v. §. 1.
17 Alena V. M. Foresti in Brahantia Comm. Vr.iv. De priorum Moguntiffi cullu, et tempore paT-
Ueejus eultu, Actis etiam vulgariterredditis, i-iuni- atque inventionis 37 §. 2. De Goswino

el licliquiis Acta ex MSS. Dilbekano. Pno- et Sigehardo Monachis scriptoribus Traus-

,

logus 315. Cap.i. Prosapia nobilis, sedgen- laiiouis et Miraculorum. Passio Heiligensta-
tili>. Conversio ad li.l^m . Martyrium. Mira- dii scripta38. §. 3. Causa Heiligenstiidiensium
cula. Conversio parentum 310. Cap. 2. lii- pro ca'sis et tumulatis apud se SS. Aureo
versn Miracula 317. Cap. 3. Elev.iiio Cor- Episc. et .lu^tiii". per verosimiles conjeoturas
poris. Vaiia miraculn 318. Cap. 4. Alia discussa 40. Vetus Leuenda c.r MSS. Hei-
miracula. Ltem blasphemi puniti 320. Ar l.n liyenslad. Cap. 1 Passio Sanctorum licentius
iu\ 1). P. ex edilionibits Belytca tt Gallica, et exornata 41. Cop. 2. Sacrorum Corporum
gitibusdam M.ss. 32! inventio et elevatio : Ecclesiaj Heiligensta-
10 Amandus Presbyter et Eremita V. Berthaldus diensis prnna funilatio 44. Cap. 3. Deexhu-
83 matione et translatione sacrarum Reliquia-
18 Amnndus Episc. Burdegalsin Aquitania Comm. ruin Aurei et Justinaj 40. Inventio et Mira-
HUt. 484 cula Aurei etJustiua» a]iiiii Mognntiam Auct.
18 Anachoretffl \i MM V. Moyses ^Ethiops 483 Goswino Mon. e.r H/S. Epistola dedicat.iria
11) Allclleas M. Jnl.l lll JJel. /'. Gautlenlius 48. Cap. 1. De inventione Sanctorum, atque
lipiso. 703 miraculisante et postenn, per dies proximos
l!i An iimiiiduo ad S. Hippolyti in Austria 708. dfcem patratis 30. Cap. 2. Reliqua libri 1
HisTonia Inventionis et miraculorum ex MS. Miracula , a die 21 Junii b3. Cup. 3. Mira-
JlM Csrt. Vien. 709 cula cetera S0. Cop.i. Prosecutio similium
17 Aquila M. Romeera Mrll. 228 miracnlcrum 58. Aiulecta ex libro Sige-
18 Archonlius Contess. Briv&tffiin Arvernia/'. El- Hardi Mon. D. P. §. 1. Diversa a priori
pidius 473 narratio passionis et sepulturae inventio se- ;

17 Aviius 1'resli. Ahb. Niciacen. in Gallia Comm. culo xu distinctius propositaCl. §. 2.

San-
/'i.ir l)e ejus melioribus Actis ; v&riisque, ctorum corporalis pra?sentia miraculis confir-
sed parum sinceris compendiis vitse, de ajtate mata, aliorum plurium inventio duplex
03.
et cultu 282. Vita. Auct. ferme Coasvo ex §. 3. Kova seculo xm exeunte Sanctorum
inventio.
 AD IV TOMUM JUNII.
inventio. Reliquiie
Awwdi* de alibi 04. CoMM. Pr.ev. I. De ejus cultu , Auctore
Heiligenstadiensi Sanctorura Ecclesin. §. 1. Vit.v, et teinpnre martyrii 758 Qunnira
§. 2.
Dagobertina» Sanctorura Ecclosiae
prima re- Gentium S.Ronifonus fueril Apostolns759. Vi-
stauralio ac dedicatio seculo ix, sub titn!, S. n es ArtisS RomiialdiAhli./tiic/.B.Pr/roflo-
Martini, ac privilegia ei concessa 66. Jus "<"' 759Coim.Novussuper
S- 2. qucastione, Utrum
Putronatus in novaj civitatis Ecclesi&s veteri tlleetS. Brunn, uterquehrchiepiscopi apnsta*
Parochiteadjudicatumetcon6rmatum67 S 3. lici.Prussorum Russorumve Apostoli ac marty-
Secunda post Sanctorum translationem inno- res. unus idemque sint, an divn-si.
(J. 1
Qnid de
vatio, et indulgentise ejus causa cuDcessa S. Brnnone Ilistorici Germnni scripserinl 35*.
69.
§. 4. Processioannua cum Re!iquiis7l. s-Ji. § 11 Bruno etiam Honihcius vocatur .17'.
De veteri ac nova Patronorum Heiligensta- g. 111. Queg diversitatem personnrum suadere
diensium Arca aliisque Ecclesiaj lipsanothecis possent, refeliuntur ihid. iv Cliroimlngia
JJ.
73. §. 7. De castro Dagobertino et nummis vitae S. Brnnonis-Bonifacii 39'. Acta rjus-
bracteatis in agro Hoiligcnstadieusi non ita deio ex Chronico Dietmari ei e Vita S. Kn-
pridein inventis. 75 mualiii 40*
16 Aurelianus Episc. Arelnt. in Gallia Syll. Hist. 19 Bonmercatns Clericus M.irt. Ferrariie in lial.
De ejus initio et fine ex Epistolis Vigilii Papm, C'>mm. Prsev. He martyrii titulo, eultu, Actis
atque de cullu 01. Acta Inventionis Aure- 784. Acta IX MS. ltal. Anonijmi Aiijhj(iV
liano et aliis octo cominunis 1)3 niani 785
18 Autbertus Episc. Abrincensis in fiallin Sijnop. 17 Botiilphns Ah. et Adulphus Episo. Confess., in
Hist. De S. Michaelis Ecclesin ab ipso con,- Anglia Comm. Pelsv, §. I. De eorum cultn

dita, illiusque ibidem cuitu et translationibus et translationibua, Anglorumque orientaliu.nl

198 Regno et Regibns , iisdem qui Australium
Saionum seculo vi el vn 324. §• 2 Botulphi
B Vita duplex . priiiiie errnrea, secundaa Epi-
tome. Adnlphi Getas et Episcopatus Traje-
ljenno Episc. Misnonsis in Saxonia, et Slavorum ctensis 325. Vita ex editione Mabilionis et
Apost. Monachium in Bavaria translatua
L duobns MSS. 327. Epitome vn.E forsnn an-
Comm. Prsev. De -VifsB Chronologia, Auctore, tiquioris et integrioris, ex Breviario Sleswi-
miraculis Canonizationem secuto cultu
; et cenn 3211. Translationbs ex Leoenda Jonnnis
121. Actori/m vetus Epilome ex JEdit. Ro- Caparavii et aliis. 330 Ejua cultus e Marty-
mana anni mik:xxi 123. Vita Anri. ffieron. rologio Danico et Paalterio antiquo 25 *

2s'msrn>125 Dedicatio ET Prolocus 128. CapA.

Bennonis ortus, educatio, studia 12!) Cap.i.
Monachatus Hildesife Canonicatus Goslarisa, :

Ediscopatus Misna? 131. Cap. 3. Cura Epi- Vjalogerns Presb, Sierins ejus Disripulus in Agri-
scopalis, exilium, iter Romanum, Slavorum gentina Siciliea Diiacesi Comm. Prsev. De va-
cooversio miraculis firmata 134. Cap. 4. Iter riis in Sicilia locis sacris, Calogero verosi-

Romanum, rediius ad Slavos , vita solitaria, mililer plus quam 11111 . Saccensis Kremitea
miraeula 137. Cap. 5. Virtntes, revelationes, Vita antiqua et cultns 485. VlTA ex Olfirio

obiius, translatio, miracula , causa dilatse anliquoet editione anni 010 488
Canonizationis 139. Vit.e Synofsis elegiaca 18 Cal%'enis Heguinenus Mart. an Confess. V.

eodem Auciore 143. Miracula. Pars ante Ca- 1 Greijorins ''90

nonizationem ex impresso Romse. Cap. 1. Mira- 17 Cantianus M. Koiii.t ex Marll. 228

cula.rertis testibus, per compulsum productis, 1G Cecliardus Episo. Lunensis M. Carrarias m
confirmata 144. Cap. 2. Ex testimoniis ccr- Tuscia Comm. Ilisi. Da loco, tempore, et oc-
torum honnnum in inquisitione gener.di 147. casione Martyrii, ac praisenti Sancti corporis
Cap. 3 Ex secunda et speciah inqnisitione cultu 118
in parnbus conscripla 149. Cap. 4. Altera 16 CendenusM. Messanie inSicilian Mrl. Flieron.
pars 152. C«p 5. Tertia pars 155. Appendix 31
eximpressis Germanicis 158. Embolismus. De 18 Crispinus M Ravennae In Ital. F. Martyriu» 471
Canonizatione et corpnris Translatione Mo- 10 Cristiana V. V. Cunigundis 96
narhium. §. 1. Ordo prioris Actus, ex itine- 19 Culmatus Diar. M. Aretii in Hetruria V. Gou-
rario Adnani P.pa; VI 101. § 2. Idem Actus dentius Episc. 705
aliique pra gressi j
, ex Bulla Canonizationis 16 Cunigundis, Melchtundis, Wilbrandis, Chriatia-
distinctius explicatur 103. §. 3. Translatio na VV. peregrinie in Constantiensi Aleman-
corporis Misna Monachium, miracula secuta niaj Diascesi. Comm. 1'h.kv Deearum peregri-

165. Pars 11. Miracula

Monachii patrata natione, cultu. elevatione, atque processu ad
seculo xvn, ex impressis Gcrmanicis 16~ usquo eaiudein factn96. Processus, factus occasione
180. Annus mdclxxx a translato Bavariam in Trnnslationis ex Edit. t'«/««. Cap. I. De ar-
corpore centesimiis 18G gumentis veteris ab iramemorabili cultus.08.
16 Bertlioldus et Aniandus Presb. Eremm. in Re- Cap. 2. Quidduodecim primi testesex Senio-
mensi G.illiae diiecesi. Comm. Hist. §. I. De ribus audiverint, deadventu Sanctarum, quid
aciis et cullu Berthaldi 83. §. 2. De Kcliquiis sint experti in se et suis 100. Cap. 3. Drpo-
et Miraculis S. Berlhaldi utque indulgentiis siliones aliorum viginti teslium usque ad xn
,

loco concessis 85. § 3. Historia Abbatisa Maji 103. C'»/<. 4. Keliqnus processus usque
Calvimontis a Berthaldo fundati, ex nwnu- ad Hnfin ineiisis Maji 105 Cap. 5. Legatus
mentis ipsius loci 80. §. 4. Ue Ainando Belli- Apostolicus indicit fesluio Elevafionis in Ei-
chsdet Monte S. Cbristianai 108. (,'»/'. 0.
montis ejusque Reliquiis et cultu Kemis 89
Pa- Canonicorum ct Consulum Khinfeldensium
17 Bessarion Anachoreta in ^Egypto ex Vilis
2i0 depositiones, secuta translatio corporum San-
trum
228 ctarura et qua-daiu miracula III. Cap. 7.
17 Blastus M. Romae ex Itarll.
19 Bonifacius Archiep. Apostol. circa Russiam Qusedam iniracula sequenti Junio exaiinnata
114
 INDEX SANCTORUM ET MATERIARUM.
11'i. Legenda ex praemisso processu collecta numi.x spectante SI6. Cap. 6. Initium libri

116. Viarum Dei coepti scribi anno 1 156; et sermo-

l^Cunigundis.Meohtundis^Wibrandis etChristiana, nnmcodem contentorum Synopsis5IO. Cap.7.
virgines peregrinaB in Cunstantiensi Germa- Sermonum pro viarura istarum singulis ab
niao dicecesi. Elogium et miracula ex Tntlie- Angelo dictatorum priores quinque summatim
mio 1
* delibati 521 Cop. 8. Sermonum quinque re-
.

17 Cyria M. Aquileiaa ex Mtirll. 230 liquorura Synopsis 523. Cap, 9 Ultimus Vir-
16 Cyriacus Valeria, Marcia. Diogenes
, et Mica ginis morbus. et in eo acta usque ad fratris
MM. in Africa ex Mrt. Hieron. 31 reditum Moguntia 525. Cap 10. Extrema
18 Cyriacos M. fnrte Romae r. Thoinas 471 Vitte mnrtisque Sanctae periodus, et saluta-
18 Cyriacus, Paula V. MM. Malacae in Ilispania ria monita sub ea data 529
Sytl. Bitl. De eorum passione, cultu, et ae- 18 Elpidius M. Archontius Confess. Brivatse in Ar-
late 472 vernta Gallioe Prov. Syll. Hisl. ex S. Greg.
Turon. 473
18 Emilius M. Ravennae in Ital. V. Martyrius.471
18 Erasmns apud Graecos e.r Synax. MS. 483
D Faria M. V. Nirander
17 Dayrgellus miv Molingus Epis. Fernensis in Hi-
213 19
17
Evodius M. Romae V. Honorius. 705
Euphemia Abbatissa in Bavaria Stjll. flisl. De
bernin V. Molingus 331 ejus natalibus, sanctitate, eetate, tituloBeatae.
18 Demetrius Arehidiac. Mart. an Confess. V. Gre- 384
gorius 400 17 Eusicius M. Romas ex Marll. 228
19 DeodatUJ Episc. Nivernen. dein Ah. Fallis Ga-
liltbaa in Vosago. Comm. Prsev. Do Sancti
cultu, Vita, a?tate ac monasterio 725. Vita
primnm i Deodatensi Monacho scnpta, dein JC elix filius S. Mauri Presb. V. Maurus. 95
g Medianensi Abbate interpolata ex MSS. 17 Felix M. Apolloniadensis ex Menseis. 230
Codicibus. Cap. 1. Ortus, Episcopatus Niver- 18 Felix M. in Africa c.r Mrr. Hieron. V. Marcia.
nensis, vita soiifaria 727. Cap. 2. Discessus 468
in Vallem-Galilasam ; Ecclesia et monaste- 18 Felix M. Ravennae in Ifal. V. Martyrius. 471
riuin constructuhl , ac privilegiis munitum 16 Ferreolus et Ferrntio MM. Vesontione in Bur-
730. Cap. 3. Mutua caritas SS Deodati et gundia. Comm. Pr.ev, De eorum cultu, Actis,
HidulphJ ; illius obitu et sepultura, et hujus translationibns et tempnre Martyrii 4. Agta
sticcessio 732. Cap. 4. Veneratio SS. Deo- ex Mss. 6. Missa VETiis ex Eiltt. Rom. 8.
cluti ct Hidulphi in tunicis et corporibus. Invintio Corpobum c.r MSS. 9. Tbamsla-
Elevatio , Vita approbata 735, Appendix ex TIONES v.uii.e f.r MSS. 11
Cbronico Sononiensi Richerii 737 17 Filiiduo Digna-raerita; MM. V. Digna-merita.
19 Deodalus, primura episcopus Nivernensis dein ; 228
abbas Vallis Galilaeaa in Vosago. Chronolo- 18 Fortunatiis Episc. quicscens in agrn Galliae Se-
gia episcopqrum Tullensiura emendata a Ri- nonensi Syll. Htst. De ejus cultu , astate
gueto Quis successor Deodati in episcopatu scriptis, Episcopatu. 496
Nivernensi 34 *
17 Digna-raerita cum filiis duobus, MM. Brixiae in
Italia Synop. llt^t. Eorum praesens cultus ;

nomen Lavelongaj familia! gratis iusertum Ijaudentius Episc. Culmatus Diac. Andreas et li,

228 ex familia ejns MM. Aretii in H"t. Comm.

18 i' igeneS M. in Africa V. Cyriacus 31 Priev. I)e cultu tempnreque martyrii, ordine
17 Diogenea M R unai ex Marti. 228 Eplscoporum, variisque Gaudentiis 705. Acta
17 Dioscorus M. Alexandriae ex ffieron. 230 Martyhii er MS. Arettn. 706
16 Domnolus Episc. Viennensis in Gallia Comm. 16 Gebehardus archiep. Salishurgensis in Bavaria
Deejus cultu, aetate, Actis
llist. 120 Comm. pn. Sanctitas. Vita duplex quando ,

17 Dorostolus M. Rom;e e'x Marll. 228 scripta; et de Epistola ejus 2 *. Vita Auctore
anonymo , S. Eberhardi archiepiscopi disci-
pulo; aucta ab alio anonymo, Admontensis
monasterii monacho ex tomis n et vi Anti'itta-

E lizabetll

Schonaugim
V, Magistra Snroriim Ord. S. Benedicti
in Dioecesi Treviren. Comm.
rum iectionum Cantsii.
mittitur Historia;
Prologus
Admnntensi 4 *. Cap. \
, qui prae-

Prxv. De ejus setate, visionibus, vita hnjus ;

Vita brevior, admixtis aliis 4 *. Cap. n Fun-
scriptore Egberto aiqnc lamlatore Emichone, datio, episcopntus Gurcensis in Carinthia 8 *.
el occasione cultus iti hodiemo Romano 499. Cop. in Cohstantia in persecutiombus. Exsi-
Vin partim ab ipsamet dictata, partim ab lium et restitutio. Mors et epitaphiutn 9 *.
Egberto fratre scripta, ex editione Coloniensi. Epistola ejus sane praecUira. ad Hermannum
l'i; ilogi 9 Egberti cum Episfola Virginis ad episcopum Meteensm, explicans causam schi-
S. Rildegardem ex Trithemii Ciironico Hir- smaticnrum sui tempnris ; ,in defensionem
sAtifliensiTjOlDivisio antiqua 803. Cap. 1. Sedis Apnstolicae et Gregorii PP. vn, ex etli-
Allocutio ad Fratrem tentationes diabolicae,: tione Srlmstiani Temjnatjelii. Hujiis Prologus
divina visitatione disetissre ; Visionum initia ad lectorem 11 *. Cap. i Schismaticorum
504. Oap. 2. Visi Sancti, a 23 Junii 1152 contra episcopos Catholicos persecutiones 12*.
ad 14 Septembris 1153 506. Cap. 3. Alise Cap. ii Doctrina Catholicorum de non com-
visiones usqua ad festura Annuntlationis an. municando cum excommunicatis : rationes in
1151 509. Cap: i. San.-ta videt Mysteria Pas- contrarium subdolae 13 *. Cap. Catholico- m
sionis, Resnrrectionis, et Ascensionis, Pente- rum dogma ex Patribus comprobatum. Schi-
costes, et aliaquaodam istoanno 512. Cap. 5. smaticorum iniquus procedendi modus 14 *.
Visiones anni mclv : cum Appendice, ad an- Cap. iv Subditorum non esse, damnare su-
periorem
 AD IV TOMUM JUNII.
periorem nedum supremum Ponlificem 1S * culis, deque ejus Episcopatu Mediolanensi per
Cap. v Schismatici, sacris scripturis abutentes conjeeturam 307. Histoma Translationis et
docent, nullo casu hominem juramento fide- miraculorunif.1- novaBibtiolheca 1'hiUvpi Labbc
litatis praestito absolvi posse 17 Cap.
*. vi 308
Docent male jurata rescindi
catholici boni ,

debere 19*. Annotatio Tengnagelii ad pne- II

dictam epistolam 20 *.
18 Gerlandus Eques Hieros. Templarius an Hospi- II erbandus seu Heribaldus solitarius in Britannia
talarius ? Calataqironi in Sijracusana Sicil. Armorica. Cmniii. Pr. Actn quolia et quando
Dicec. Comm. Prtev. De loco et Actis Trans- scripta; locns exercitationis; Bcclesia propria
lationis veterir)ue et hndierno cultu sacri
, snb sun nmnini' 23 *. Acta auctore anouymo,
Corporis 538. Synopsis Historica ex Italico ex cnd. MS. siilniiissn a colleaio secfetatit Jesu
So.sii apud Truglium 540. Miracula primo post Coruapiteiisi Natus in Britannia majore Ile-
imrntionem, semeslri publica auctoritate con- ribaldus, trajecit in minorcm; ejus ibi exor-
signata e.r oriqino.il illins Cintaiis. Cap. 1. oitationes, miracula, obitus et ecclesia. 24
Miracula per inonseu. .lunium patrata 841, 17 Ilernuas M. Apolloniadensis ex Menxis. 230
Cap. 2. Miracula mensis Julii nsque ad diem 17 Herveeus sive Huvemus Abb. in Armoricis
xx 545. Cup. 3. Reliqua per Julium et Au- Cmnm. Prstv. De corlo cultu ejus, et Actis
gustum Miracula. 548 non magnas certitudinis 39$. Vita Auct. Al-
19 Gervasius et Protasius Mediolani apud Insubres berto I.e Granii Ori. Cr.nl. Cap. 1. Nutivitas
in Ital Comm. Pr.gv. §. 1 Adducuntur et Sajicti et adolescentia 290. Cap. 2. Adest
expenduntur indubitata loca S. Ambrosii, de raatri moriturse llervieus, in variis eremis
sacrorum corporum inventione ac depnsitione degit, monasieria construit, dasraones peTllt
680. §. 2. Qni-I Augnstinus Ep. et Paulinus 298. Cap. 3. Coratn Episcopis honoratur mi-
Presb. oculaii testes, de eadem re scripscrinl; raculn, Ccelum apertum videt, moritur, 299
et quo eaanno acta sit 081. §. 3. Epistolade 19 Hildegriraus Episc. Catalanen, et Halberstaden.
eodem argumcnto Martyrumque Passione Cimim. ffist. 742
edita sub nninine S. Amhrosii, velut ad om- 19 Hildegrimus episcnpus Cntalaiinonsis et llal

nes Italiae Fratres scripta 083. §. 4. Anti- berstadensis, Mem abbas monasterii Wep-
qniorum de ea Epistola per secula iluo silen- thinensis, iibi et sepultus et epitaphio nni.ifiis

tium , et relatio de Sauciis prorsus alia , ex est.

nihilo meliori S. Nazarii Passione GNO. §. S. 19 Honoriiis, Evodius, Pelrus Milifes Roma) et alibi

Simili licentia suppositee testibus cosevis SS. Maruellus. M. 705

Nazarii, Victoris, Syri etHerniagnrielegenihc, 17 Huvarnus V. Arv.rns. 295
Ainl.rosioqiie perneram adscriptus sermo de 17 Hymerius Episc. Amerisa in Umbria. Comm.
S. Nazario Cujus bHc esse videatur? 688. §. 6. Prosv. De cultu, deque historia vitse, transla-
Reliquiae et cullus mo\ ab inventione per S. tionis et rainiciilnruin 30I Amhrosii Abb.epi- .

Ambrosium communicatse Italicis Ecclesiis stola adscriptam ab eo antiquiorem Vitum. ./n.r

691. §. 7. Reliquise et cultus Sanctoruin in de.sideratnr 30I. Miii.v :i i.\ seculi xu Ancl.
Hispania, Gallia, Belgio, Germania 6D3, § 8. JoattneCanonico Cratmon. coxvoZOi Vitv rb-
Peculiaris cultus Cenoniaiiiiis. item in Belgio, Cbntior Aurt. Antonio Maria Gratiano Epis.
Germania, Septemtrione 695. §. 9.
et reliquo Amerino 302. V:iv Translationis ex fet.
Prsesentia sanctorum corporum inter Medio- MS. .46/.. Conslantini Cojet. 304
lanenses et Brisacenses controversa horum : 17 Hypatius Presb. rlegum. in Rufinianis Bithj t£

possessio potior 697. §. 10 Sanetorum apud monasterio. Comm.De ipsius Pu.hv. <;. 1.

Mediolanenses InierDivina culius saeer 700. monasterii conditore Rufino an Sanctus? 243.
§. ll.Obscuriores qusedura Sanctorum memo- §. 2. De cnltu Sancti , et Actis a discipulo
riaj ; vetustissimo omnium Martyrnlogio in- scriptis 244. §.3. Epitome Actoruni rr Syna-
cripta plurium cum ipsis nomina. 702. §. 7. xario MS. Divioa S. .1 246. Vita. Gr. Lat,
Illorum apud Mediolanenses in sacris et ci- Auct. Calliiiico Discip. Procemii h arl Abbatem
vilibus veneratio 28'. Obscuriores qucedam Riiffinianen. 287. Cap. 1 Sanctus transit in
eorumdem memorise. Nomina aliornm simul Tliraciam, rannasficam vitam exercet, infir-

curn iDsis in vetustissimo Marlyrorogio 20 *. mos curat 249. Cap. 2. Tentationes jejunio

§. ix Reliquiae et eorum in Hispania et

cultus vincit : patrem juvat, Chalcedonem et Ruli
Gallia, prsesertim apud Cenomanos 30 *. §. x nianas ailit (]:i'inoiiiini victor 252. Cnp. 3

Eorumdem in Gerinania cultus et miracula Rufinianis fugiens eodem divinitus reinitlitur,

ex fama Reliquiarum Mediolano Brisacura infirmos sanat, fit superior et visitur a viris

translatariim 30 *. §. xi Posse<sio sacrorum sanctis 255 Cip. 4. Includitur cellffl; co-

coi'[iorum controversa inter Brisacenscs ac gnoscit arcana ; heneficus ctiam pbrcussoribus
Mediolanenses ; horura certior 32 *. §. xu suis; augetur numerus Monachorum, quorum
Sanctorum in Polonia patrocinium. 34 * utilitati consulit 258. Cap. 5. Sancti erga

16 Graeciniana V. M. Volaterra? in Hetruria F. afflictos misericordia, solula' per eum ix-

Actinea. 31 monum pra;stigia3 201. Cap. Varia ejus 6.

18 Gregorius Episc. Deiuetrius ejus Archidiaconus, virtutes et spiritus

,
propheticus imminente ,

Calogerus Hegumenus Mart. an Confess. in fame et in Neslorio pmliatus, nlympia ilistur-

Fragalati Siciliie monasterio. Comm. pcrv. bata. 265. Cu/i. 7. Magna ejusdem prudentia,

De eorum patria, transitu in Siciliam, aitate et apud omnes aistimatio eulogiarum effica- ,

ac notitiis aliis, cx Officio proprio 490. Pobma cia 268. Cap. 8. Alexander Acoemeta re-
Sergii Chronistse ad com- usum divini Offieii ceptus, Monachus prssumptuosus castigatus,
positnra ei AfS. Orxco. Hym.nus. 492 Ad superstitiones coercita? 272. Cap. 9. Maleflcia

Matutinum Cahon. 493 sublata. salubria inonita discipulis data 275.

17 Gundulphus Episc. in agro Bitnricensi cultus. Cap. 10. Extrema vitse Acta, mors sancta,
De cultu, Translatione et mira- et quaedam post secuta. 279
Comm. prsev.
18
 I.NDfcX SANCTORUM ET MATERIARUM
48 Hypatius Miles et Mart. Tripoli in Phoenicia menta roater, confortari a filio fingitur , et
456. Vide Leontius. simul cum eo capite plecti27
r
16 Justina V. M. Moguntiae t Aureus. 37 .

16 Justinus Subdiaconus Heiligenstadii V. Aureus.

37
Jlpnlius M. in Gabalitano Gnlliae agro cx Savs-
saijo. 13
10 Innorens Episc. Cenoman. in Oallia Comu.
Pn.r.v. § 1. De fultii. aetate, ar L'est s,
:
tara L?ontius, Hypatius, Theodulus Tripoli in Phoe-
ipsius quam trinm decessorum Episcoporum nicia Miles et Mar. Comm. Precv. De cultu
712 §. 2. Chronologia SS. Liliorii. Pavacii Sancti , eique dicatis Ecclesiis et Martyrii
et Thuribii Episcoporuiu 714. §. 3. I)e primo tempore atque scriptoribus 434. Encomium
Cenomanorum Bpiscopo S. Juliano, retati Leonti Mart. ex MS. Medic. Cap. 1. Qua^situs
Decii imiiiis quam Uomitianoadscribendo et : ad morteni Sanctus quserentes hospitaliter ,

onininm S. Innocentis decessorura Synopsis habet seque manifestans convertit eos et. ba-
,

713. Gbsta ex ActiOus Episcoporum seculo ix ptizut 436. Cap. 2. 439. Acta alti b\ ex MS.
CollfCliS 7l(i. ChRONOLOQICA. Ex
Al>PENDlX Bibl. Mcilic. Cop. \. Leontii natales, militia,
iisdt Oestis Pontificaiibus. §. 1. Successores
'i virtutes Christianae : necnon cnnversio Hy-
S. Innocentii usqne ail seeulum ix 719. §. 2. patii et Theoduli 403. Cap. 2. Leontii et So-
Episcopi Cenomanenses soculo ix, et se-ijtii ciorum martyrium, tormenta, et constantia.
seculo sequenti 721. §. 3. Alii antiquitus de- 405.
scripti Bpiscopinsque ad annum ucclv. 723 18 Leontius Pastor, a Graecis honoratus cx Sijnax.
17 Innoceutius M. Apolloniadensis ex Menaeis. 230 MSS. 48.3
17 Isaurus Diac. M. Appolloniadensis tx Menaiis. 17 Longinus M. Romae ex MarlL 228
230 16 Lutgardis V. Ord. Cisterc. Aquiriae in Bra-
17 Ismael M. Persa CP. F. Maneel. 231 bintia Comm. Pnrv. De cultu, vita. aetate et
Reliquiis Sanctae 187. Vita Anct. Thoma
Cantipratann ex MSS. Pholoois I89.Lib. i.

De Vita in Ord. Benedictino. Cap. I. A ma-

trimonio et amore virorum animus avocatus,
Jounnes Prcsb. M. Romae cx Marll. 228 amore divino constringitur 191. Cop. 2. Va
17 Josephus Anachoreta in .Kgypto ex Fiiis Pa- riae extases et visiones divinre, transitus ad
Irnm. 238 Cistercienses 193. Lib. 11. Viia apud Cister-
19 Jinlis Ap. ei i.xxn Apost. M. Ararsein Armenia cienses- Cap. 1. Jejunio bis7 annorum animae
Dissertatio cnnjecturalis, dijudicandam propo- in purgatorin ailjutae. Vexntae a daemonibus
iicns ejns a Jmla Tlmillico dillereiitiam. cul- liberatae 196. Cap. 2. Orationis efficacia :

tiim |ue et genus et locum mortis diversum. desnleriuni Marlyrii : auxilia tentatis et pec-
006 catoribus, inio et aegris prsestita 199. Cap. 3.
17 Julianus Monasterio Arenae sive Harete. Cul-
in Spintu Prophetiss futura, absentia, etarcana
tns ccrlus e.r Marlijroloijiis , Iocus et ordo indicata 2U2. Lib. iii. Acta ultimis vitae annis
incertns. 335 in csscitate, obitus, miracula. Cap. 1. Appa-
19 Juliana Ealconeria V. Tert. Ord. servorum B. ritiones B. Jordani Generalis Pr*dicatorum,
M Plorentiaa in Setruria. Vita cx MSS.Iial. Jacobi de Vitriaco et aliorum. Tertium jeju-
Fr. Arclmngeli Oianii Florenlini 700. Cap. I. niuin septem annorum 204. Cnp. 2. Modus in
Natalis, ot otas puellaris Julianee, voto casti- contemplatione servatus. Praeparatio ad mor-
taiis 707. Cap. 2 Susceptio Ha-
obs'gnata teui prsescitam, morbus', obitus 206. Cap. 3.
biius, eoque professio et sanc.ta exercitia
in sepultura Miracula. 208
It. Juliante 768. Cap. 3. Contubernio Tertia-
pra-fectajuliana, sancte illud instituit,
riiiriiui
M
miraculnsisque favoribus cumulata in morte,
ut Beatacolitur in suis Reliquiis 769. Cap. 4. LlJLanuel, Sabel, Ismael, Fratres Persa? MM. Con-
Mirarula per intercessionem Beatss post ejus- stantinnpoli culti Comm. Pnrv. 231. Acta \e-
ilcui mortem obtenta r.r scripto Iiatico Mnrii. TLSTiORA ex MS. Valic. Cap. I Legatioeorum
.'/iiiiitntiiihoiiis 771. Appendix. D. P.
Flor. ad Julianum, et prima confessio 233. Cap. 2.
De cultu B Julianse, successive proinoto. 772 Tormenta forlitcr tolerata , mors constanter
10 Julittse cum Quiricq MM. ex Mrl. Hieron. 13 obita , sepultura. 23o
10 Julliia vidua Iconiensis rum filiolo Quirico. 18 Marcellianus M. Romae via Ardeatlna Cnmm.
Comm. 1'u.tv. J. 1. De vario eorum apud Pr,rv. V. Marcus. 468
i'i iis ci Latinos, cultn, Actis a Gelasio 19 MarcellusM. V. Honorius. 703
Pnpa censuratis; verioribus editis aTheodoro 10 Marcia M. in Africa V. Cyriacus. 31
Hpisc. leoniensi. 14. §. 2. Quie Acta , et 18 Marcia, jEmilius Felix M. m Africa ex Mrr.
,

qnare hic danda. Aliorum <le oi.silcm Sanctis Hieron. 468

scripta, Latina acGrsca 15. §.3. De Sancto- 17 Marcianus M. V. Nicander. 213
ruin cultu et Reliquiis per Gallias 17. §. 4. 16 M.ircus M. Episc. Appolloniadis in Asia Min.
Antiquus Quirici ac forsan alterius in Hispa- ex Synaxario. 34
nia cultus, novitiis figraentis obsouratus. Re- 18 Marcus, Marcellianus MM. Roma; via Ardeatina
liquiffl Kavennte in Italia 18. Epistola Theo- Coinm. Prtev cullus in Martyrologiis et libris
dori Episc. de eorum passione, ex MSS. 19. Sacramentorum Reliquiae locis variis 468.
,

Eadem Epistola Greecolat. ex Combefisio 21. Acta Martvrii. Ex Gestis S. Sebastiani do-
Ait\ Arocn. ex MSS. Cap. 1. Sanctorum sumpta, ex MS. Ultraject. S. Salvatoris. 469
comprehensio, et primae dici acta incredibilia 17 Maria M. Aquileias ex Murl. 230
24. Cap. 2. Ali.i miracnla prorsus parajoxa 18 Maria Dolorosa in Territ. Brabantiae Bruxellen-
et inereJibilia 25. Cap. 3. Vacillans ad tor- sis Comm. Prxv. de illius cultu, aetate, pas-

sionisqne
 AD IV TOMUM JUNII. 7
sionisquehistoriaautbcntica 532. ViTA Ancl. Acta Vi!iustior\. Latina ex MS. Uodeccnsi,
Synchrono ex MSS. RuhravVallis et Corsen- Oraeca «c eodicibut Bibliol. 217. Acta
Vatic.
doncano 532. Miracula ab eoilera Auctore ei Klv.entioiu. Ancl. Adenulfo Archirpisc. Ca-
iisdem MSS. 533. Alia e\ MS. Belgico 536.
Indulgentise.
puano 220. Hvmxis Vbsp. Ilyn.nus ad M
. 537 Matut. Missa Nic.vndri, Marcianiet Duria-222
17 Marimis M. Alexandria; ex Hieron. 230 DisQuismo An martyrespassi in /Egypto, sint
18 Marina, Theonius MM. Atexandri*. 472 diversi a Venatranis et Atineiisiluis 20 *.
18 Marina V. 0. C. Canonic. Reg. S. Augustini Ubmam locorum. qni Atinse et Venafri colun-
Fund. Mon. S. Mutheei Spoleti iu Umbria tur, cum qu.lms sociis, et qaando passi »int
•
Sijll. Hist. 551 21
18 Sancti duo Martyres apud Grascos passi exMS. 17 Nicandcr M. Romte ex Marll. 228
Synax. Divion. 471
16 v Martyres Nicomedienses ex Sijinuario. 35 O
1B xl Martyres Romani ex Synaxario. 35
19 lii Martyres Areiit in litt. V. Gaudentius O do Abb. Tornac S. Martini, dcin Episc. Came-
lipisc. 705 rac. Conm. Pr.rv. dn scriptoribns vitie 761.
17 cclxii Martyres Roma3 ex Marll. 228 Vita. Anri. Amando di Castello 761. Ai.ia
16 cr.cciv Marlyres ex Mrt. Hieron. 13 yita e.r variis collecta Cap. I.Acta ejus ante
16 Maurus Presbyter et filius Felix. ejusque nutrix Episcopal 763, Cnp. 2. Oasta m Episco-
in agro Umbnse Spoletino Comm. Hisl De patu. Morbus, obitus, sepultura, 765
cultu, aetate et vita ex vetustioribus MS. 35 19 Odo presbyter, prssdicator Brabantinorum ve-
18 Martyrius, Felix, Emilius, Crispinus MM. Ha- nerabilis. Ilem Odo Prsedicatorii Ordinis
venna: iu ltal. notitia ex Hieron. 471 Religiosus ; inter se distincti, et gestorum
16 Melchtuudis V. V. Cunigundis. 96 utiiusque epitome 2S "
16 Mica M. in Africa V. Cyriacus. 31 18 Osanna Andreasia V. 3. Ord. Dominici Mantuse
19 Michelina vidua P.sauri in Marchia Anconit. in ltal. Comm. Pn.nv. §, I. De vita lalina
Comm. Prxv. 773 Vita pro officio proprio ipso mortis aiiiio, Italice biennio post edita;
oliui distributa m Lcctiones 775. Alia Vita. Auctoribus Beatai familiarissimis 552. §. 2.
Ex MS. Chronico Minorum. Cap. 1. Li. Mi- Ejusdem Beatse vitaea recentioribus Auctori-
chelmee conversio ad habitum tertii Ordinis bus compendiosius scriptee 555. S 3. Trans-
et rerum oinnium mundanarum abdicatio 777. latio Corporis, cultus a 1. \ decretus, ac
Cap. 2. Peregrinatio in terratn sanctam, successive auctus, totiqui Ordini ."i uni-
oleum multiplicaturo, lepra osculo abstersa cutus 555. Vita per F. Franc. Silvestram
etc. 779. Cap. 3. Miracula post mortem ex Fmtuietisnn tlr.l. Prxd, foiniiiorein lictilx

Italico Petri Rudolti Tussinian. 781. Corol- 557. Lin. 1. Cap. 1. Suiniiiaiium vitffl ejus
laridm. Ex lib. staiutorum Pisauriensium usque ad annuni quinquegesimum
spiritalis,

1531 de festis in houorem Patronorum Civi- et factam proiessionem 861, Cap. 2. DeVir-
tatis agendis. 782 gims prudentia, patientia, caritate erga Deum
17 Molingus sive Dayrgellus Episc. Fernensis in et proximos 563. Caji. 3. Exercitia Virginis
Hibernia Comm. llist. de cultu, Episcnpntu spiritualia, vitai rigor, animi demissio 565.
et Actis. 331 Vita ex nosiro MS. Salamanti- Cup. 4. Reliquip Virginis virtutes, prseser-

censi. 333 timin convorsitione cnm proximo 568. Liu.

17 Montanus MilesM. Tarracinae et Cajfltse in Cam- - De raptibus It. Osannte, variisque ejus vi

pania Coinm. Prsev. De illius Martyrio et sionibus 868. Cap. I. Deraptuum,quosOsat)-

cultu : nec uisi sero scriptis Actis 223. Acta ii.i patiebatur, naturn, diuturnitate, facilitate,
ex MS. Eccles. Act. Cap.l. Prior Montani aliisque adjunctis 508. Cap, 2. Sanctorum
vita; fidei cnnfessio coVaui Pra;s'de : bujus varioruro gloria Virgini per visiones "stnisa
Sanctiim frustra torquentis, punita pertinacia 573. C'a/i 3. Virgiuis visiones de Passione;
223. Cap. 2. Iterata confessio, tnrmenta, et aliai aliorum de ipsa 574. Lid 3. De favo-
miracula 225. Cap. 3. Exilium in Poutiain, ribus Osanna impensis divinilus 577. Cap. 1.

obitus, depositio. 226 Litteras divinitus edocta, et Christo desponsa

18 Moyses /Bthiops, et Sancti vi Anachoretae MM. Virgo, iiiuov.it" deinde corde, participat do-
in /Egypto ex Hagiol. Met. Habess. 483 lorilius coronse spinex et quinque plagarum
16 Multitudo Mariyruiu utriusquo sexus Moguntia; 578. Cap. 2. De dolore cordis aliisque simi-

V. Aureus. 37 libus a Christo gratiis Virgini factis 580

17 Musca M. Aquileia? ex Marll. 230 Cnp. 3. Favoresalii diviuitus conressi Virgini
581. Lib.4 Beneflcia hominibus, Osanna de-

N precante, iinpetrata perstringens 883. Cap. 1.

Pro avertendis Italiee patriseque civitntis ca

N azarins
Prsev.
Episc.
De
Justinopol. in

eius Episc.patu, cultu, inventione,

Istria. Comm. lamitatibus,
5Si. Cap. 2.
Christi
Principi
monitu
fllius
efficaciter
impetratus,
orat
aliis

et translatione 738. Inventio et Miracula ex alia aniniis corporibusve utilia 586. Cu/>. 3.

impressis hiticis Nicoiai Munzolii 738. Eiusto- Ejusdem argumenti prosecutiu 587. Lin. 5.
\.m qutnque de SS. Nazarii et Alexandri Pon- De spiritu propheticoB. Osannae 590 CupA.
tificum Keliquiis, Genua Justinopolimrelatis. Cognitus auimarnm status, morsquorumdam,
740 aliaque arcana 801. Cap. 2. Varia futuraab
17 Nicander et Marcianus, Daria iliius uxor, et Osanna 593. Cap. 3. De morte
prsedicta

Pasicrates, MM. Atinie et Venafri in Cam- Osann.T, et quibusdam visionibus secuti-.5'.l'j

pania Italica. Comm. Ph^v. 213. §. 1. De Lib, n. Miracula per Virginem facta in Vita
et pnst niorlciu 597. Ch/i. 1. Miracula vi-
eorum Actis a Salomoiie Atinensi et Adenul-
pho Capuano scriptis, indeque corrigendo ventis Osannse 598. Cup. 2. Miracula quibus

Chronico quoad tempus Passionis 213. §. 2. iiiortuam mox honoravit DeusB99. Vita alia.

De Sanctorum cultu, ecclesiis, Reliquiis 215. Ex Ital. Ilieron. Moiilolivetani ipirituatis

Osanme
 INDEX SANCTORUM ET MATERIARUM.
Osannx /i/uGOl. Tractatus 2. Cap. 1. Se- 17 Petrus Pisanus Fund. Pauperum Eremitarum
xennis prinium ab Angelo, deinde a Jesulo S. Hieronynii Comm. prxv. de cultu, ordine

apparenlibus, nd sanctum amorem invitalur, et aetate ac vitas scriptoribus 43G. Vit.e Com-

seque ei totam tradit 605. Cap. 2. Propter fbndibm ex Lat. MS. per Bernardinum Puc-
ciura Itolice illustrato. §. 1. Natales Petri,
frequentes extasea rniiltapatitura parenlibus;
purupi Dei amoreui unice postulat G07. Cap. etsecessus in solitudinem. 437. §. 2. Primum
3. Yiso Jesulo Crucifixo, purum sui amorem in Monte-bello apud Urbinates erectum Ere-

docente, in illutn magis magisque accenditur mitorium 438. §. 3. Eximiae ejus virtutes,
609. Cap. 4. Constantia in suscepto sanctioris studium praesertim paupertatis et pcenitentiae
Vilai proposito, communicatio dolorum Christi, 439 §. Eremitarnm Ordo plurimis vel ad-
4.

ac puenitentiariiiii rigor 610. Tractatus 2. junctis vel exstructis monasteriis promotus

Cnp. I.Auctoris cum Virgine familiaritas, 440. §. 5. Miracula patrata novus Ordo Ere-:

quando el. quomodo ccepta, insignes ejus vir- mitarum Pontifiois privilegiis, Pelio agente,
communitus442§. G. Obitus, imagines, titu-
tutes cognitao 612. Cup. 2. Iloloies Passicnis
comiiiuiiwati Yirgini, futuraqiiu/dain revelata, lus Beati et Sancti 444 §. 7. Series Genera-
Auctoris v.iria Iransmigratio, et colloquia in- lium, et rerum sub memorabilium Synopsis.
iis

terim halula 613. Cnp. 3. Professio, tribula- 440. §. 8. Acla pro iinpetrandis Petro de

tioncs toleratae, vise glona 1!. Columbae, ex- Pisis Officio ac Missa. 450
tasei alisa 818. <'ap. 4. Inter acerbissimos Cultus approbatus ab Innocentio PP. xil :

plagarum et capitisac cordiscruciatus, ingens Missa et officium nondum concessa 28 *

riendi desiderium, et prophetici spiritus 19 PetrusPriormonasteriiEygag etD"Ctor apud Ha-
argumentffl 617 Cap.5. Acerbitas et veritas bessinos ui ./Ethiopiacr illnts tjetuis Ilagiol.

plagarum Virginis, visio S. Dominieiingloria, MS. 712

petitiones pro variis exauditae 619. Cap. G. 19 Petrus M. Romae V. Honorius. 705
Priores Virginis poenitentiae, unio cum Deo, 17 Pior Anacimrela in ^Egypto cx Fitis Palrum.
tentationes, tribulationes ; initia Vitai spiri- 239
tualis an. set. 6 020. Cap. 7. Cudestis ira 17 Possennus Presb. Castellione in Gallia. Comm.
].•!-< : t. t-iliti-. iiiientaia, et maxime obstinatis, kisl. De eultu et miraculis, ipsi Bene-ac S.

pro quibus frustra orat Virgo etorari facit. ac dicto coniinunibus. 335
su.i' iualioiiis qualitates aliquas aperit 022. 18 Potentiuus. Felieius, Simplieius Mart. an Con-

Cap. 8. Narrat Auctori Virgo favores varios iess. Comm. Crit. §. 1. Proponitur controver-
sibi factos Cap. 9. Visa in nalali
a Don 628. sia, etontiquioris. pro prima parte, Legendao
Domini, Miracula quaedamadVirginisprae-
el contextus 474 §. 2. Expenditur ietas, origo
ser.tiam facta 626. Cap. 1C. Quaedaro in ex- et auctoriias alterius Legendae Martyres fa-
tasi vi.-a, > t audita; in ea preces a Deo : varia cientis SS. Potentiniini et socios 476. §. 3.

oirca raptus notanda G28. Cap.W. Variae Eruditi cujusdam Steinfehlensis commentario
notitiaa spirituales circa modnm orationis controversia expenditur, et cultus Confessoris
abstractivaB dssmon coercitus 630. Cnp. 12.
:
antiijuior certiorque pmbatur 478. §. 4. De
Futura vana preedicta, cognita arcana, jugis translatione veteri nietro descripta, deque Re-
oratio G32. Cap. 13. Sedes Beatorum inspe- liquiis hodie extantibus. 481
ctao : niansiietndu in tnbulationibus propnis,
in alienis compassio : inortis brevi futuraa in-

dicia 634. Cup. 14. Rursus de Justorum af-

Wuiriacus, Blastus, Tribunus, Diogenes, ^Ena,
tlictionibus, sermone per raptus impedito,
iiullo fere soinno.cognita plurium salute G3G. Nicander, Dorostolus, Lusicius, Aquila, Can-
Cap. Deemon bis fugatus, Communio cce-
15. tianus, et alii ducenti sexaginta duo MM.

lilus allatn, eamque secutus raptus, in quo

Romae. Item Linginus et Joannes, Presbyter.
exauditao preces G39. Cap. 16. Deprecatio SvLLOOEHisT.NotitiaeorumexMartyrologiis,
Virginii pro Mantua, Ilaliaque. PiiSacerdo- Actisque SS. Marii et Marthae. Corpus S.
Prophetico spiritu prtediti de ea testi-
tis et Blasti et duoruni sociorum Lucam transla-

monium. Praesagium mortis G40. Cap. 17. tum. 228

Eltasis iu fcslo Purifieationis, morbus vice 16 Quiricus et Julitta MM. et socii ccccmi ex Mrl.
Marcbionis toleratus. praedictiones quaedam, Hieron. 1

niorlis desiderium G42. Cap. 18. Quibusdam 16 QuiricusM. filius Julittae Iconien. V. Julitta 13
pnemissis narrantur extases hebdoraadaesan- IUius Translatio ad Ehmnense Amandi Mo-
S.

ctiorisanno 1503, sub quibus visa totapassio
Domini 044. Cap. 19. Christi resurrectio et
desoensus ad l.imbum. Discessns ac reditus
Aurtoris. Morlius ultinius
GiG. Tiiactatis 3. Spirituales EpistolaeiO ad
linjus operia Auctorem manu propria scriptae
649.
J ascierates M. V. Nicander 213
18 Panla V. M. Malacffl in Hisp. V. Cyriocos 472
18 Panlus M. fnrsan Romae V. Thomus. 471
nasterium Aucl. Plulippo Ab. Bomc spei. 28
R
et obilns Beatas
J\aniuoldus Abb. Ord. S. Benedieti Ratisponae in
Bavaria Cumm. Pr.ev. De vita ab Auctore
ptene coievo seripta, deque annn obitus et cultu
337. Acta Aurt. ArnolfnProjposito Monasterii,
in libris miraculorum S. Emorammi, annis fere
xl post obitum Beati scriptis. Cap 1. Exor-
dium vita; ex Rideri Bavaria, biennalis in
senio caecitas, Acta cum Ottone III 338. Cap.
2. Extremus Ramuoldi inorbus, obitus, sepul-

17 Peregrinus M. Apnlloniailensis ez Mtnmis* 230 turaaS. Henrico curata. miracula 340

10 Petrus Farde, Ordiais Minorum Reeollectorum 19 Ratho seu Rasso Comes Andeeen. in Bav. Comm.
laieus. Obiit Aquisgrani die xviJunii mucxci. Pr-Ev. De ejus vita, cultu, et Reliquiarum
* translatione 744. Vita Auct. Innocentio Ke-
Elogium ejus l

ferlohero
 AD IV TOMUM JUNII
ferloheroDecano monasterii Diessensis, ex ejus cia Virgn filia- R. Portugalliae anibaB Ord.
MS. 74G ArPENDixdeprofessioneR.Rath.uiis Cistercicnsis Lorvanii. Cumm. pnev. De die
etc. 749 Noclkds Prodigioscs a R. D. Caroh cujusque nat.di, veneratione anti,|ua, proces-
Eritlh Can. Reg. Dicss.
751 sibua a,l Canoniratlonem fnrmatis 38S. Vita
17 Rayneriustsolitarius Pisfo ii, Hetruria f, „,•„,. RtCBNS iturl. Macedo Onl. Min.
Fr. Frune.
Prsev. De ejus riiltu, vita et Miraculis la- Cap. Patria, natales,
;i 1. educatio Virginum
miliari scnntis; illiusconipeinli.,; et annbhoc Regiarum 387.C;i.2. Tarasiiscum Alplu.nso
alms Messanaa 343. Vrr» Aoot. Fr. Benincasa, Leginnensi inatrimouiuin, coMractum et. di-
coaevo et familiari, a antiqua MS. 315 Pro- remptum 388. Cup. 3. Bellnm pro tuenda
logds 347. Cap. 1. Vita li. Albe ti Corsi, et hereditate a sororibus gestum contra fratrem
Raynerii pereum conversio 348 Cn;> 3. Ap- Regem 390. Cop, 4 Tarasia Lorvaniense Vir-
pulsus m Terram sanctam, omnibus sese ex- gininn monasterinm instituit, eique se includit
spoliat, ultroqu» ohlatis eleemosyuis victitat, 391. Cup 5. Sancia Franciscnnos et Dora ni-
alisteinius a vinu 331. C„;>. 3. Dedivinis qui- canos excipit, eornmque conventus condit
bnsdam favoribusin Raynerium collatis, tum 39.'). Cnp. 6. Reliqua Sancia' vil.i stili halntu
apud Jerusalem orantera, tum in monteQua- Cisterc. 390. Cap. 7. Tarasi.te acta Lorvanii,
rantene quadragenariiin, jejunium servantera exrursns ad confiuia causa tiliaruin 399. Cap.
394. Cap. 4. Reliqua Sancti Acta in Terra 8. Sancisa obttus, sepultnra, translatio ad mo-
sancta 350 (,'«;>. 5. Discessus ejus Hierosnly- nastermin Lorvaniense 401. Cap. 9, Tarasiaa
mis. et adventus in Pisanam 358.
civitatem extrema vita, uiiracula. oliiius, sepiillnra
Cnp. G. Energumani plures curati apud Ec- 403. Cap. 10, Sanctitatis opinio miraoulis
clesiamS. Justi360 Cap. 7 Extraua viventis ntriusque confirmata 106 Cip. II Corpora
Ravnerii Acta et miracufa. Pania et aqusa transferuntur, et Tarasiif, reserato sepulcro,
1
benedictio ejns exemplo. et suh ejus nomine inc.,rrupta reperilnr 4119. Cap. 12. Argu-
instiiuta 362. Cap. 8 Qiifedam miracnla, a mentaalia antiqui cultus 411. Elb.nchcs in-
Sancto dum viveret, Pis's patrata 3G4. Cap. RATOlu M lli Vita pnnnissa cnrreetorum 431.
9. Vinctis captivisque lihertas, sanitas variis Proressus pro CanonizationeSinctarum Rcgi-
Bgris reddita 366. Cap. 10. Adjnti caitivi, naruin ciiraiul i fabricttilS, Citp, 1 l'r.i futio
naufragantes, infii-mi Rehqua
3G7. Cap. 11. collectoris C. I. ejusdemque interpretia, et
Sancti viventis miracula 368. Cnp. 1*2. De se- miraciila qusedam ex litteris rxcerptft 413.
jjuliur.i Sancti nonnull squeeam secutis mira- Cap. 2. Prsefatio Laurentii a Spiritu sancto
culis 370. Cnp. 13. Navigant.es adjuti invoeato ad suinmariuin testiuiii a se ftudiiorum super
Raynerio : varii morbi curati 372 Cap. 14. niiricnlisRcginarum: cum dimidia snniniarii
Per aquam tumbaj Sancti infusam, ejusve parle 415. Cup. 3. Prosecutio ejusdem sum-
invocationem, varia ohtenta beneficia 373. mani 418. Cop. 4 Pi cs-us anno mim.xvxix
Ctiji.io Gravta vitrn pericnla terra marique, auctoritate Ordinarii formatus; et legitima
et thversi morlii propulsati 374. Cap. 16. Si- ejus formandi petitio etconcessin421. Cap. 5.
milium miraculorum prosecutio 376. Cnp. 17. Testes. qui in sequenti Processu deposuerunt
Finia miraculorum, primo a morte anno ex- continnata serie propositi, ut facilius citari ac
ceplorum 377. Cap. 18. Finis miraculorum inveniri possint 423 Cap. 0. Propuniturexem-
S. Raynerii, primoamorte anno exceptorum plar integri examinis pro speciminealiorum in
379. Translatjo corporis in novara Arcara D Magdalena de Vasconcellos teste prima, et
anno mdclxxxvii ex Inslrum. Ital. 381 al'1'iiifur alia alil.i al, eadcm diqmsita V2(i.

16 Rolandiis. liluis Milonis ducis Angariaj, inter Cap 7 Ctirationesvarii generis infirmitatum
PrsBtermissos, ut Sanctus martyr iudicatur a 4"28. Cup. 8. Cnrationes febrium tertiannrum ;

*
Joanne vande Velde. Vide sis pluscula I et paucula supor Articulis 4 et 5. 432. § u
17 Romualdus Abbas Ordinis S. Benedicti, Rntis- earum a Clemente PP, xi conflrmat.us.
Ctiltus
ponae in Ravaria. Ahbates propni monasterio Item correctiones nonnullie 26 *
S. Emmcrammi post vacationem annorum 18 Theodulus Miles ex Mart. Trip. in Phuenicia
cxlv restituti in ahhate
, Ratnuoldo anno 431. V. Leontius.
DCccci.xxv.i'urvocetnr Rupombulus. Quomodo 18 Theoaius M. Alexantlria? V. Marina. 472
scribeudum nonien.Rumiwldusyer u vocalem, 18 Thomas, Paulus, Cyriacus, MM. forsan Romsa,
'
an Ramvoldus per vconsonantem 2.',
Disquisitio Hisl. Denumero et locu Martyrii,

ex antiquioribus Marlt. 471

16 Tichon Thaumaturgus Episc. Amathuntis in Cy-
pru. Sylloge ffist. De ejus cultu apud Grascoa
et Latinos, Officioque per S. Josephum Hym-
l^ancia filia Regis Portugalhae V. Ord. Cisterc. nogr.ipliiim, unde habetur vitae el Miraculo-
VideTarasia. 3«B rum Epitome 79. Ejus Canon Gii,c:o-lat. 79
16 Saturninus M. Messanae in Sicilia ex Mrl. II ie-
rnn. 31 V.
18 Surius V. Calngerus 485
16 Similinns sive Similianns Episc. Nannetensis in V aleria M. in Africa V. Cyrincus. 31
Gallia. ExGregorioTnron. 35 17 V.ileriana M Aquileise ex Marll. 230
17 Vcredemiis Episc. Avenionensis in Gallia, Sijl-
18 Simplicius M. an Conf. V. Polentinus. 474
loge Um. Do cultu et setate. 334
18 Specinsa V. Papisein In«ubria. Notilia ciiltus et
Vita? ex Ferrario, Translatio Reliquiarum in 17 Verolus Presb. Castellionead Sequftnam et Mar-
Saxoniam. 497 cennaei. Cnmm. Prsev. De Sancti eultu.seta-
te, translalione, miraculis Acta Auct.
coa;vo
,., MSS. Cap. 1. Res in viti gestaj; obitus,

tratislatio cdrporia 2. Miraculapost

810 Cap.
transiatiiineui ah oculato, ut pluriinum, teste
descripta. Epiloqds, 312
1 arasia Regina Legion. vidua et ejus soror San-
XII 19
Junii T. IV
 INDFX SANCTORUM ET MATERIARUM.
19 Ursielnus Medicue M. Ravpnnae In Ital. Syll.
Hist. De ejus passione, oultu, translationibus
Z
et miraaulis. 673

Cjeno Anachoretain yEgypto Syll. Hist. 711

W.

w 19 Zosimus Miles M. Comm. Prxv. De

in Pisidia.
Aotia ejus, looisque inibi nominatis. Elooia
ilbrandis V. Vide Cunigundis. ex Synaxariis 67S
 INDEX
CHRONOLOGICUS
428 Nestorius creatur Pat. CP. et 431 abdica-
SECULO I. tur in Synod. Ephes. 268
438 Dedicatur Ravennre Ecclesia S. Joannis Ba-
Sub Vespasiano S. Leontius Mart. Tripoli in Phoe- ptistas, opus Placidia? Reg. 11 c
nicia 556 c 442 el 447 Hunni Thrnciam depopulati. 246 a
Sub Nerone non videntur passi Martyres Mediola- 446 vel 447 Obiit S. Hypatius in Rufinianis. 246 b
nenses Gervasius et Protasius, Nabor et 450 Moritur Theodosius Junior Imp. 246 a
Nazarius etc. 086 b 462 non 65 Concilium Turonense 714
464 Ord. Principius Episc. Cenoman. 493 d e f
SECULO II. 713 d
485 circ. Obitus S. Calogeri Erem. Saccen. 488 b
Sub Adriano an S. Montanus Martyr Terracinae 499 S. Innocens ordinatur Episcopus Cenoman.
223, et Digna-merita Brixiae. 228 712 f
169 Missus contra Marcomannos Astasius Comes, 500 circ. Similinus Episc. Namnet. 35 b
an tunc subeo passi SS. Gervasius et Pro-
tasius. 686 b SECULO VI.

SECULO III. S. Herva?us floret Ab. in Armorica 295 c

507 Vincitur a Chlodovaeo Frar.c. Rege Alaricus
212 Persecutio Aurelianolmp.ineaque
resuseitata R. Visigoth, et S. Avitus Eremita futurus
5b
passi Ferreolus et Ferrucius Vesontione. ducitur captivus. 291 f

247 Ordinatur Juhanus Episc. Cenoman. defun- 525 Fundatur et dotatur monasterium S. Carileffi

ctus 294 715 a in Cenoraannia. 718 c

297 Ord.Turibius Episc. Cenoman.303def. 715a 527 283 e
Obiit S. Avitus Ab. Miciacen. in Gallia.
542 Obiit S. Innocens Episc. Cenoman. 854 f
SECULO IV. 545 circ. Obitus S. Berthaldi Erem. inCalvomou-

te. 84 e

300 circiler S. Amator Episc. Antissiodor. ex Obiit S. Ursicinns Archiep. Raven. 674 b
Oriente transfert corpora SS. Quirici et 547 Ordinatur S. Aurelianus Episc. Arelat. 91 c
Julittae. 17 e 551 Sub Attila passi SS.. Aureus, Justina Soror,
Joseph et Pior Anachor Discipp. S. Anto- et Justinus Diac. 38 •

nii 238 a, 239 a Obiit S. Aurelianus Episc. Arelat. Lugduni sepul-

Scribitur Barcinonse vetus Missale Galli- tus. 94 c
cum 8 c 570 Ohitus S. Fortunati qui scrlpsit Vitam S.
303 Ord. Pavacius Episc. Cenoman. 346def. 723 f Germani Paris. 496 c
305 S. Cyriacus et Paula MM. Malacae in Hisp. 570 circ.Obiit S. Avitus Erem.in Petracoricis 291 c
473 d 586 circ. S. Agrippinus Episc. Comen. 306 e
340 Ord. LibnriusEpisc.Cenoman. 396def714b 590 ciic. Nascitur S. Deodatus Ab. in Vosogo
362 Manuel, Sabel, Ismael MM. Cpoli. 331 c 727 a
Posl 393 Gaudentius et Culmatus Martyres 600 circ Luna Civ. Tusciae a Longobardis ca-

Aretii. 705 c pta. IWc

Hypatins Abb. Rulinia- 600 circ. S. Vemlus Presb. Lingonen. 310 c
366 vel 69 Nascitur S. in

nis. 245, 246 c

370 circiier Inventio SS. Ferreoli etFerrutii prope SECULO VII.

Vesontionem. 12 f

604 Pax conclusa inter Romanos et Longobar-

375 CPolim veniens S. Isaacius, exitum Valenti
216 dos 701 c
Imp. praedieit.
anno 605 S. Eligius Tornaci incliuat raona^terium S.
379 Nascitur Arcadius, Imperator dictus
Mnrtini. 763 d
quarto aetatis. 240 b
quando distributaa inter 610 circ. S. Alena V. M. Foresti. 315 a
390 Synodus Mediolani,
Prota- 627 circ. S. Domnolus Episc. Viennen. obiit. 120b
Episcopos Reliquiae S. Gervasii et
692 a 630 S. Deodatus dimisso Episcopatu Nivern. in
sii.
Vnsagum secedit. 726 f
394 Obiit Theodosius Imp. Mediolani. 687 e
654 S. Botulphus condit raonasterium Ikenno.
397 Ord. Victurus Episc. Cenoman. et 421 d e (,
713 b 324 e
055 circ. Trajecti Epi<copus Adulphus, inde potuit
400 circ. S. Tychon Taumaturgus Episc. Araa-
transisse in Angliam, ibique obiisse et eoli
tuntis in Cypro. 79 b
cum S. Botnlpho. 326 b

679 »on 769 vel 684. Obiit S. Deodatus fundator

SECULO V.
Vallis Galilaeae. 726 c

422 Ord. Victurius Episc. Cenoman. d e f, 473, 697 Obiit S. Molingus seu DargellusEpisc. Fern.
in Hibernia. 331 e
713 f
700
 INDEX CHRONOLOGICUS
700 circ. Papias S. Speciosa V. 497 1012 Burchardtis Episc. Worm.consecratur Episco-
pus Heiligcnstadii a S. Willegiso Mogunt.
SECULO VIII. 06 b
1020 Robertus Rex Fr. indicit Synodum Airiaeen-
745 Gauzinleno inepte inducto ad 1','piscopitum sem. 314 f
Cenomanen>etn. incipit Ecclesia per Chore- 1022 S. Hearici Imp. donatio Ecclcsiae Heiligen-
piscopos regi usque ad 782, 720 a Btad. facta. 07 a
1022 Obitus S. Bernwardi Episc. Hildess. 130 f
SECULO IX. 1040 Vobuerra inveniuntur corpura SS. Actineae
et Grsecinianae MM. 32 a
820 S. Hildegrimua Ep. sedem Halberstadium 1019 S. Benno faclus Canonicus Goslariaa. 121 b
translert. 713 f 1036 Ord. Vulgrinus Episc. Cenoman. 1066 d e f,
827 Obiit idera Hildegrimus Ep. Hnlherstad. 743 f 723 f
830 Cardona Confiuentiam transfertur corpus S. 1003 Corporu S3. Ferreoli et Ferrucii suleuniter
Castoris. 480 b trahsferuhtur. 11 a
843 Gohardus ep. Namnetensia martyrizatur a 19GG S.Benno ordinaiur Epi*c. Misnen. 121 h, 133
Nortmannis 41* 1067 Conflagrat Ecclesia Elnonensis. 30 f
8G0 Elnonem Nivernis transfertur corpus S. Cy- 1068 Ord. Arnaldus Episc. Cenuman. 1082 d e f,
nci pueri M. 30 d 723
862 cnr. SergiusMon. componit Officium S. Calo- 1073 circ. Veteri Heiligenstadio accessit nova civi-
geri Fragellat. m Sicilia. 492 b tas. 67 d
87S TransferturCorpus S. Hervssi Brestnm. 295 c 1076 Coucilium Roma; indictum contra Henricum
890 circ. Haatingus Nurmannus Lunam Civ. occu- Imp. 167 a
pat, Episcupum Gualchenuin inter SaiTa 1080 S. Gehehardus Archiep. Salisburg, Ecclesiaa
occidit 120 a defensor moritur. 145
894 cirr. S. Cechardus M. Episc. Lunen. Carra- 1084 Hoellus Episc. Cenoman. ob grassant.em fa-
rice occidilur. 120 a main distrahit ornamenta Ecclesias 697 et
900 Occisus Fulco A-op. Remen. 212 d conflagrat civitas
10S6 Volnterra,- transferuntur SS. Actinea etGras-
SECULO X. ciniana MM. 32 a
1090 Fundaiur Monasterium S.Hippolyti in Austria
901 Nascitur S, Ramuoldus Ab. Ratispon. 337 d 708 a r

905 Richolpbus Archiep. Mogunt. construit Ec- 1092 Resiauratur Ecclesia S. Martini Tornaci per
clesiain et liiniiasteriuiii S. Alliani. 615 S. Odonem. 763 t
9211 Inchoatur pru Virginibus Steiufeldense Mun. 1092 Martinienses Tornaci transeunt ad Regulam
ii> Diooc. Culon. 474 c Benedctam, et Abbatem eligunt S. Odo-
930 Hucbaldus obiit Mon. Elnon. scriptor de SS. nein 765 d Dividuntur Episcupatus Tor-
Quirico et Julitta. 15 f nac. et Noviom.
930 Hearicus Auceps Misnam condit. 126 d 1096 Ord. Hilbertus Episc. Cenoman. 1123factus
933 Hungari ad Merseburgh ab Henrico Aucupe Arclnep. Turon. 724 a
pronigati. 126 d 1100 Lusitama incipit habere proprios Princi-
935 Hildebertus Ah. transfert corpora suorum de- pos. 472
cessoruiu Mi Goulesiam S. Albani, 63
948 liiv.ui fundunt Hungaros se invadentes. 744
SECULO XII.

953 Obiit li. Ratho Coinjs fundator Andecen- 1103 Sauctinioniales O. B. inductaj Forestum ubi
sis. .
745 d Corpus B. Alena; 319 e
9G3 Transferuntur Mindara Reliquiaa S. Specinssa 1113 Obit Aquiciucti S. Odo Abb. S. Martini. 766 d
\ Ticin.. 498 a 1118 Transfertur Corpus S. Aviti Ereinitae Peira-
960 Iu M Kiiem Tumbaa pru Canonicis inducuntur coricensis. 291 c
lieneilictini. 498 e 1120 Martyres Franciscaui quinque in Africa, ap-
968 Capua in Archiepiscopatum eligitur. 21 i p.irent beatie Sanciae in Lusitania 396 e
970 Burchardus ord natur priiuus Ejiscopus Mis- 1123 Fund.ilur Monasterium Schonaugifce. 499 a
iiuu. etalibi alu per Saxoniam. 127 a. 128 1126 Ordihatur Guido Episc. Cenoman. 724 a
975 circ. Trmisferuntnr Riliquiaa S3. Ujtulphi et 1133 Hngo ordiuatiir ibidem Episcopus. 724 b
Ailulpi, S. Benedicti Biscopii, et alinrum 1137 I Ecclesia S. Albani MnguntiaB reteguntur
ii

sub S Eh.ilwulilo Episc. 339 b tumbse SS. Aurei et Justinie, et clarent

981 Ordinatur Bruno Episc. Lingon. fundatorCa- miraculis, a Goswino Monacho descriptis.
nonicorum S. Veroli. 312 c 50 c et 63
975 S. Roinnoldus fit Abbas Ratispon. 338 Dedicantur altaria ecclesia? Walkenredensis 52 f
1000 cnr. Elevatur corpus S. Dejdati. 737 d 1139 Hyerosolymam peregrinalur S. Raynerius
Pisanus eremita. 353 e
SECULO XI.
1142 Fuudatur Ecclesia AquaB frigida?, ad qii.ini
I0J1 Obilus S. llimuol licentenarii Ratispon. 327 translatus SAgrippinus, Episccpus Comen-
1002 Corpus S. Uervoii argentea; thecoj inclusum » sis, liodiediun quiescit.
30G e
apud Namnetes. 293 c 1143 OrdinatiirGuillielmus, Episcopus Cenomanen-
1003 Elevatur corpus S. Deodati Ab. Vallis-Gali- sis 1186 defunctus.
:
724 c
73 c 1147 Pramonstratensibus traditur Collegiata Cai-
1003 S. Odo Ab. fit Ep. Camerac. 765 viiiiontaiia.
,
116 f
1008, Hod 100) Mariyr obiit S. Bjnifacius, Apo- 1157 rire. S. Elizabeth fit Magistra virginum Scho-
stolus Ltvouiuj eto. 758 e naugiensis monasterii. 525 e
1008 S. Urutio Bjn.lanus Ord. Camaldul. Episco- 1158 Translatio S. Autberti Episc.Abrincen. 498e
pus Apustolicus , inartyriu coronalur in 1 160 circ. Cremonse miraculis clarescit S. Hymerius
Prussia. 40* c Episcopus Amerinus. 302
11G0
 AD IV TOMUM JUNII.

1IC0 Vastatur insula lacus Cumensis, et transfer- 1271 Inventa denuo Corpora SS. Aurei et Justinae
tur corpus S. Agrippini. 307 a Heiligenstadii. 47 e
1160 Obit Pisis S. Raynerius solitanus. 343 b, 1278 Commendatiir a Prselatis structura novi chori
371 b Heiligenstadiensis. 70 b
1162 Corpora SS. Gervasii et Protasii, destructo 1288 Djdicatur ecclesia in Eychnel sanctis Wr-
Mediolano, translata Brisaeum. 600 f brandi. Mechtuudi, et Cunegundi. 99 e
1165 Obit S. Ehzabeth Schonaugien. 499 u 1290 Passio B. Mariai Dolorosce m Brabanua.
1107 Obit Hildehnus I, Abbas Schonaugiensis. 532 c
Surcedit Eubertus, frater S. Elizabethae. 1298 I ji monte S. Albani Muguntiae transferuntur
499 b Corpora Sanctorom ad novum altare. 05 a
1175 Mjgunti» in monte S. Alhani magna multi- 1298 Sigehardus scribit de SS. Aureo et Justiua.
tudo corporum (Martyrum. ut creditur) 39 a
invenitur. 64 d 1300 circ. Obit B. Marina Spoleti, in fundato ab
1180 ObitS. Euphemia AbbatissaS. Altonis. 383 d ipsamet S. Mattheei mouasterio. SSi I'

1182 S. Lutgardis nascitur. 188 e

1186 Ordinatur Regiualdus Episcopus Cenomanen- SECULO XIV.
sis 1190 delunctus.
: 724 d
1190 Dotatus E -clesia S. Cunigundis et sociamm 1302 MonialesS. M itthaei Spoleti, ab Eremitis Au-
ejus in Echsel diuecesis Constantiensis. 99 gustinianistranseuntadCanonicosLateran.
Eodem anno electus Hamolinus Episcopus Cenoina- 551 b
nensis cedit 1214.
: 724 f 1300 Justinopoli invenitur corpus S. Nazarii Ep.
1193 Elevatur Corpus S. Alenae Virginis Marlyris 740 c

in Brabantia. 315 b, 319 li 1328 Aveuiuneexpediuntur a decem Pradatis indnl-

1196 Sancius R. Lusit. condit testamentum in favo- gentiee pro ecdesia Heiligenstadiensi. 70 c
rem filiaruin. 391 b 1333 Conflagrat civitas Heiligenstadienus. 71 b
1340 Obit, et 1338 incorruptus roperitur, Ferdi-
SEiULO XIII. mndus Pirez Canonicus Regulans in Lusit.
452 c
1206 S. Lutgardis Virgo a Benedictinis ad Cister- 1341 Obit Flnientiae B. Juliana Falconeria. 770 e
cienses transit. 188 e 1352 circ. Scribitur Vita S. Potentini, et Socinrum
1209 Inveniuutur ad Hypp dyti in Austria infe-
S. ejus, veluti Maityrum. 480 e
rinri duorum anonymorum Sauctorum Cor- 1351 Carolus IV Imperator Pragarn mittit Reli-

pora. et iniraeulis clarescunt. 09J e quias, ad S. Albani Moguntiae acceptas. 03 f

1215 Electus Nicolaus Episcopus Cenomanensis 1355 Nascitur B. Petrus Pisanus paulo ante suas
1210 defungitur. 723 a familiaa cladem. 438 d
1216 Obitus Innocentii 3. S. Lutgardi revelatur. 1356 Moritur Pisauri B. M ;
idielinaet triennio post

197 e incipiunt scribi miracula. 773 f, 777 a

Eodem anno electus Mauritius Episc. Cenomanen- 1303 Dedicatio Eoclesiaa Heiligenstad. transfertur a

sis an. 1231 factus Archiep. Rotoma-

;
Januario in ferium secundatn Pentecostes.
gensis. 723 a 66.
1217 Fundatur Aquiriense Monasterium pauris ;
1363 Concediiutur indulgentie pro capella B. Ma-
annis post ex. Hannonia in Brabantiam trans- riae Dolorosaj in Brabantia. 532 c

latuni 187 c 1363 Rodulphus Austriacus Viennam defert Reli-

1246 UelevaMo SS. Martyrum Ferreoli et Ferru- quias SS. Gervasii , Protasii et aliorum.

cii Vesontione. 12 700 b

1229 Obit B. Sancia, filia Sancii 1. Regis Lusit. 1369 Brivate in Arvernia elevatur corpus S. Ar-
402 a rhontii. 474 a
1231 Ordinatur Ganfridus I, Episc. Cenomanensis; 1372 Donatur ReginaeNeapolitaiiae costa S. Rayue-
1234 defunctus. 723 d rii Pisani. 344 e
1234 Ordinatur ejusdem E 'clesiae Episcopus Gau- 1377 B. Petrus Pisanus ad solitudinem secoiifjrl.

fridus II 1253 defunclus.

; 723 d 438 d
1237 Obitus B. Jordanis. Ordinis Prad. Generalis, 1378 Necatur innocens S. Bonmercatus, Clericus
206 b Ferraria). ?8i c
revelatur B. Lutganli.
1238 Sancitur societas iuter Canonicos Cardonen- 1380 Inchoitur Ord. Pauperum EremUarura S.
ses et Steinfeldenses. 482 b Hierouymi a B. Petro Pisano in Monte-
bello Dicecesis Urbinatis. 438 c
1239 Heiligenstadiensi Eeclesiae subjicitur nova
ibidem Parochia. ijS a Genuenses direpta Justinopoli auferunt Rejiquias
1240, non 44, Jacobus de Vitriaco Card. obit. 200 b SS. Nazarii Ep. et Alexandri Papa;. 740
1240 Obit S. Lutgardis Virgo Crstercrensis Aquin»)
in Brabantia. 188 e et 208 SECULO XV.
1248 Transferuntur in Calvo Monte Reliquiae S.
Berthaldi Eremitao. 83 a HOi Heiligenstadium in Germania, a confoadera-
1250. nun 70, Oliit S. Tarasia Regina Legionen-ds, tis obsessum, hberatur 71 f
1411 Transfertur pars corporura sanctorum Eer-
Ordinis Cisterciensis. 400 a
reoli et Ferrucii. 12 d
1254 Fundatur Monasieriuin S. Marise a Stella
1421 Martinus V eximit Ord. Hieron. ablnquisi-
Spoleti in Umbria. 551 a
toribus et Minonbus. 442 d
1270 circ. Nascitur Florentia» B. Juliana Falconeria.
768 b. 1421 Archiep. Genuen. restituit Justinopolitanis
Reliquias SS. Nazarii Ep. et Ale.xandri
Transfertur Corpua S. Bennonis Episcnpi Misnre in
Papae. 7*0
Saxouia. 121 c, 141 e
1422 Venetiis recipitur Ordo Hieronymian. 441 b
Heiligenstadienses, instructi litteris Praelatorum,
1424 Transferuntur Reliquise SS. Ferreoh et Fer-
circumeunt pro eleemosyna ad restaura-
tionem suae ecclesiaj. 69 e rucii. 1* e
1424
 INDEX CHRONOLOGICUS
1424 Martinus IV confirmat Tertiarias Ordinis 1534 Paulus III nominat Protectorem Ordinis
Servorum B. Mariae. 709 a Hieronymianorura. 444 c
1430 Descnbuntur Miracula S. Berthaldi Calvimon- 1539 Transferuntur Reliquiae SS. Ferreoli etFer-
tensis. 88 e rucii Martyrum Vesontione in Burgundia.
1432 Eugenius IV confirmat conjunctionem quo- 12 f
rumdam Eremitarum ad Ord. S. Hiero- Obit Georgius Dux Saxo Cathol. cui suc-
nyrni. 441 a cedens frater Henricus Lutheranismum in-
1433 Eugenius IV Ordini S. Hieron. priraas largi- ducit. 165 c
tur indulgentias. 443 a 1548 Transfertur Corpus incorruptum B. Marinae
1435 Indulgentiae concessse Calvimont. Eccl. 85 c Spoleti. 551 f
1435 non 1355, Obiit B. Petrus Pisauus 436 c, 1550 cire. Transferontur Lorvanii Corpora san-
444 c ctarum Reginaruro Teresa? et Sanciae. 410 a
1444, 67 et 70 Jubetur solennissime agi Mediolani 1598 Ordo Eremitarum et Hieronymi recipit trium
festum SS. Gervasii et Protasii. 702 a votorum professionera. 534 e
1444 Incipiunt scribi miracula B. Rassonis. 747 f 1569 Regula S. Augustini daturEremitisS. Hiero-
1440 Eugenius IV Ordini Hieronymiannrum B. nymi. 530 b
Petri unit Eremitas Fr. Nicolai de Furca 1371 Tran-data ossa SS. Actineae et Graecinianae
Palena. 443 d MM. Volaterrae in Hetruria. 33 c
1449 Nascitur Mantuae II. Osanna, et 1505 mori- 1571 Pius V Beatum pronuntiat Petrum Pisinum
tur ibidem. 552 c Institutorem Ordinis Hieronym. in Italia.

1G51 it 1656 Siipprimuntur varii Ordines Religiosi 536 e

in Italia. 446 c 1574 Henricus Cardinalis jubet instrui causam
1455 Andeeuni indiicuntur Beneilictini. 749 d sanctarum Reginarum. 512 d
1461 Indulgentite EcHesia; Heiligenstadiensi con- 1574 Transfertur Ferrariae corpus S. Bonmercati,
lirmantur a Dielhero Archicp. Mog. 71 a Clerici Martyris. 785.
1468 Elevantur ossa li. Rathonis. 750 d 1576 Corpus S. Bennonis transfertur Monachium
1471 Corpus beatse Marmae Spoleti reperitur in- in Bavaria. 165 e
corruptum. 551 c 1577 Rcstauratur arca S. Nazarii Episcopi Justino-
1474 Occupatur et expilatur Brisacum a Burpun- politani. 738 b
dis. 099 b 1580 Solennis Bennonis ad ecclesiam
translatio S.
1479 Paulus II attribuit mensae Cnnonicali in Hei- beatas Maria; Collegiatam Monachii. 166 d
hgenstad. beneticia quaidam. 72 e 1580 Pisauri elevantur ossa et struitur mausoleum
1450 Rhenus Brisaci enormiter exundat. 699 c B. Michelinae. 774 e
1482 liiiliilgentiae pro Festis sanctarum Cunigun- 1582 ltomae inveniuntur corpora sanctorum Marci
dis etSociarum. 97 c et Marcelliani Martyrum. 408 f
1491 Ex suburbana in urbanam Ecclesiam Ferra- 1588 Joannes Vannegus Carmelita a Mauris com-
riaetransfertur corpus B. Bonmercati. 699 c bustus. 453 f
1472 Iuuoreitius VIII mandat restitui Corpus 1391 TransferturCorpusS. Raynerii Pisani. 344 d
S. Bonmcrcati fuito sublatum. 098 c 1592 Spohatur ab H.treticis Ecclcsia Steinfelden-
1490 Iirisaci confioilur arca argenlea SS. Gervasii sis dicecesi Colnniensi. 482 d
et Prntasii Marlyrum. 699 b 1595 Generalis Cisterciensiuin in ormatur de Mira-
1499 Augentur indulgentiaj Ileiligenstadenses a culis SS. Reginarum. 414 a
liertholdo Archiep. Mogunt. 72 b 1595 Venetiis excudi ccepta Mena?a et alii Graeco-
1500 Adhuc observata Regula Canonicorum Aquis- rum libri sacri ac ritutles. '672 a
granensium. 749 d 1598 Transfertur Corpus Co-
S. Agrippini Episcopi
raensis. 306 f
SECULO XVI. 1598 Arcudius Romas editAnthologiuniGracc. 672 c
1600 eirc. Ossa S. Cecherdi Episc. M. a veteri in
1504 Conditur Processus de SS. Cunigunde et novam arcam transferuntur. 1 19 b

Sociabus Virg, Pcregrinis in Dicec. Ba- 1600 Tiansferuntur ossa SS. Actineae et Graeci-
silien, 97 b nianaa Virginura et Martyrum 33 c
Corpora elevantur. 109 d 1600 Recognuscuntur ossaS. Alenae Foresti. 322 c
1505 Ravennao approbantur inveutae ibi Reliquiro
SS. Quirici et Julittae_ 19 d
SECULUM XVII.
1507 Autheuticaniur Epistolas B. Osannae. 664 c 1601 Initium publicandi rairacula S. Bennonis
IiiiprimiturMantuaeVitaiiB. Osanme. 664c Episcopi, quibus Monachii celebernmus
1508 CorpUB U. Osanuaj infcrtur marmoreo uiouu- est. 166 e
mento. 355 f 1602 Mediolani ante novam arcein erigitur Colu-
1512 Componitur et vulgatur VitaS. Bennonis Epi- mella, olini posita in loco, ubi caesi SS. Ger-
scopi Auctore Emsero. 121 f vasius et Protasius Martyres. 703 c
1515 B. Osanna declaratur Ueata et Ofticium de ea 1611 Elevatur Corpus Venerabilis Sibyllae de Ga-
permittitur a Leone IV. 556 d gis Aquiriae. 187 f
1516 Sepelitur Antuerpiae Didericus van Paeschen, 1613 Scribitur Vita B.Julianaa Ord.ServB.M.707a
ter Cives suos
Hierosolvmani praegressus. 1623 Abbatia Calvimont. ex Monte deducitur ad
78 f vallem. 89 b
1521 Rum.e iniprimitur Processus pro S. Iiennone 1032 Legantur 20000 scuta pro Canunizatione B.
Episcopo, Monachiensiuin Patrono. 121 e Julianaa. 772 c
1523 Cauonizantur Floreutiae SS. Autoniuus et 1034 Renovantur Processus in causa SS. Regina-
Benno Episcopi. 161 rum. 413 d, 421 b
1521 Aperitur capsa Reliquiarum S. Alenai Foresti 1035 Conflagrant Ecclesia S. Deodati, salvis ejus
in Brabantia. 322 b Reliquiis. 737 e
1525 Corpus Algerii Episc. Bellun. an. 1290 de- 1030 Violatur capsa et Ecclesia SS. Ferreoli et
functi, incorruptuin reperitur. 4 b Ferrucii. 12 f
1644
 AD IV TOMUM JUNII.

1644 Corpus S. Alenaj transfertur in capsam ar- 1673 Germanice redditur et imprimitur Proces-
genteara. 323 e sus de S. Cunigunde et Sociabus VV. in
1643 Carmelitae Ravennates requirunt SS. Quirici Eyehsel. 97 b
et Julittse Reliquias, et cultum restaurant. 1678 Declaratur Beata, Juliana Falconeria. 772 d
19 e 1679 Reliquiaj S. Deodati in novum scriptura
1647 Corpus S. Flavii MartyrisinUmbriam trans- transferuntur. 737 f
1 ituni 2 b 1680 Monachii solenniter celebratur annus cente-
1648 Recognoscuntur ossa SS. Actineae et Grteci- simus a translato illuc Corpore S. Ben-
nianoe MM. Volaterris. 32 f nonis. 186 d
1656 Tusculum liberatur a peste, retecta ima- 1688 Translatio Corporis S. Raynerii in novam
gine SS. Sebastiani et Rochi, qui ideo in arcam Pisis.
Patronos assumuntur. 452 f 1690 circ. Innovatur Ecclesia B. Rathonis in Ba-
1660 Restauratur Sacellum B. Michelinaa Pitauri. varia. 746 c
774 e 1691 In Nesselriet Pago Eihsfeldiae refoditur olla
1662 Cceptum quotannis exponi Corpus B. Osan- iniiurii irum bracteatorum. 72 a
nae. 536 Agitur pro impetrandis Offlcio et Missa de
1667 Romae edita Vita SS. Tarasias et Sanciae a S. Petro Pisano. 450 c
Franc. Macedo Ord. S. Francisci. 385 c 1695 Eitenditur pro toto Ordine Praedic. Officium
1672 Transferuntur ossa B. Julianae in capsas de B. Osanna. 557 d
argenteas. 772 d
 EPISTOLA CO.NRADI JANNINGI

AD SUPERIORES SOCIETATIS JESU

Pcr Provinciam Flandro-belgicam, super morie
R. P. FRANCISCI VERHOVH.
atque Heuschenium retate superaturus,
VantB cogitationes hnminum
cleclus
Putahatur Bolliinduml
pluribus ad continuanda, quaB
e
!

eceperunt, Acta Sanctdrum, 1».

illi illuStrare
Frunciscus Verhiieven. Sed aliter Ded SanctiSqiie visum est, inaleniihus eum sibi, suoque
consortio cito jnngi, djvina) clari.tatis lurnine a-tcruuui illustranrlum in coelis, quain per la-
boriosa studia illustrare' gloriam ipsorum in terris. Ingressus fuil hunc.mundum Brugis annp
Mix.i.xvi die xxi Scptembris Societatem Jesu ppst anhos octodecim secunda Octobris, ab-
;

solulo interea curHciilo scholarum inferiorum. l'ost lirocinium, positaque ilii solida vi.tulunj ri-li-
giosaruni fundamenla, applicitus ad siuiliu alliora, impendit bienniuhi, Philosophiam a'ddiehdbj

linnum unuin, huinaniorestitlerasrepclendo slbi ; quiuquennium, es.sdein aliis prselegendo in nu-

meroso Bruxellensi Gymnnsio. Hinc evocalus l.ovaiiimn iniliafusque ai no iihxoh sacris Orditti-
liuv, quadriennali Theolugi® studio. per publicas scriptrirum suorum defensiones anno sequcnii fi-
iii-in imposuit (ul prsemissis nmnibus studiis imposuerut) communi tam Superiorum quam aequa-
liuin suorum approbatione nc laude. Imo et Koniam pervolavil fama ingenii ejus, assiduitalis-
quc studendo
iii el sedulitalis m indagando verum peruiovitque atlmodum Hev. Patrem Nostrum
:

Generalem, ut ipsum, absoluta per compendium lertii aimi Probalione, juberet properare An-
tuerpiarn, ibique nperam navare S.icchs ac Palri Papebrochio. Fecit imperala P. Franciscus prom-
pte .11 hbeuter, el nnimo majore melioreque, quam valcludine, (|usb spalio primi et secundi an-
in simcl ilerumque lentala, hocterlio videbatur firmata esse cuma diebus octo gravi catarrho
;

ei pleuritide, seu vera seu spuria, nnn sine periculo, judicio medici. laborarc cccpit el passus
:

subinde, uiodo in uno.iuodo in altero latere acerbissimos dolores (quinis venarum iucisionibusati|ue
tcratis cucurbitis, nibil aut perparum lcvaminis afierenlibus) violento malo succumbere incipie-
ibat, coarclaloque mngis el magis pectore, spirilum paulalim intercludente, a biduo vila ejus me-
dicis desperata fuit. ICl vem, uoctem subsequentem, quasi cum niorle luctans, iransegit lolam.
Ai superveniente rlie quielior et meliuscule babens, spero nobis, ipsisque etiam medicis dabat
vilse longioris non tnmen sibi i|i> dabat. Naro illa eadein die uon semel, nec uni tantum, di-
:

xii, scquenlein, icl est hodieinam, sibi supremam fore: idque eliam hodie, quinqne ante pbitum

boiis, confirmavit cum advocans Patrum aliquem uoinine suo, quasi opera cjus usurus, ita ap-
,

pellavil accedentem propius, vullu hiluri Equidem abimus. Et quo, interroganle Patre, reposuit
;

Ia hac vita, etiam hodie. Vera praedixit. Hodie nainque; iribus et aliquanto aui|ilius post meri-
diem horis, prajscnlibus Patnbus Fratribusque, placidissime animam, quam crcberrime, el sin-
gulai pietalis Dduciasque exprcssinne, iu mauus Domini commendaverat, eo emisit triduo ante sa-
i ;

cro Viutico, el ante hiduum sacro Oleo ad extremam luctam rile munitus. Vilam viri, quam
;eipie placidam ubique vixit ac finivit, dcscribere pluiilms non est hujus loci nec temporis : ct
memoria virtutum cjus recens est apud omnes, qui cum ipsj Lovanii nuper vixerunt, per lotam
provmciam nunc dispersos. Carilas cjus, mansuetudo et pacis sludium fne nihil taugam) in ocu-
los plurium incurrisse videntur quorum alii sancte allinnanl, numquam se, licet diu in eo-
:

dem domicilio cum i|>so commoratos, observasse in P. Francisco, quod communem carilatem,
iiul ulliiin :n particulari inter lot Socios, verbo factove lasserit. Alii, se numquam ab ipso olfi-
ciuin caritalis peliisse, quin proniple prnestitum fuerit. Ahi. verbis paucis comptexi mulla,
asserunt omnibus ipsum oinnia semper factum fuisse Ncque inlra domesticos parietes ejus
;

caritas se conlinobat: ad ali;is quoque familias Religiosas sc penetrabat, et qua poterat, ac

per occupationes licebat, conabatur in illis concifiare animos dissideotium, commendare man-
suetudii ciu ac mutuam reparare caritalem. Fuerunt quoque juvenculi aliquot, qui operam ty-
pis dant, ac propteroa suepe eum convenire, duin valebat, pro*correctione imprimendorum
consucvcrant, llns ad infirmum et jam depositum a medicis, adductos, suprema ab ore ejus
monila et benedictionem accepturos, paucis, sed gravibus verbis, cohortatus esT, pacemutser-
varcnt, Dcum timcrent, Dei Matrem semper gestarent corde, animo venerarentur, loquerenlur
n;c; post Dcum ac Rjedemptorem noslrum preecipuam hahereut Ipsam, susb salutis fiduciam,
sn s in poriculis confugiuin, in necessit lihus matrem. Talia paucis ille dixit; sed lam pro-
;

funde impressit onimis juvenilibus, ut hi negent unquam futmum, ut eorum obliviscantur.

Nihilo minor virtutibus in eo fuit scientiu et plura sciendi amor. Cum Philosophia quippe
ci sac.ra Theologia pridem conjunxeral Mathematicam eaque delectabatur summnpere, et
,

plurimos sibi ad ejus usum comparaverat libros atque instrumenta omnis generis. Per amo-
1 iii
1 sciendi, se aptiorem quotidie rcddebat studiis, quae tractabat. Jamque didicerat apud
Hagiographos linguas Italicara, Hispanicam, ct Gi.tc.iiii (Belgica et Gallica vernaculaj ei
erant) omncsque interpretabalur expedite, ac transferebat in Latinam. Aliquot ejus rei spe-
cimiua jaiu imprcssa sunl inler Acta Sanctirum Junii : alia subinde imprimentur Ilare intcr,
snnt Viia' duii' prolixse sanctorum Theodosii Coenohiai chee et Euthymii, a Cvrillo Monacho
conscripue quas c Grrnco nuper Latinas fecit pro Supplemento Januarii
; ultim.x' nondum
;

absolutie immortuus Plura a praeclaris hiscc principiis sperabamus emolumenta in publicam

Ecclesia) totius, et Societatis nostree commendationem sed mors Invidit, rapuitque dignum
;

vita longiore, ac transtulit, uti merito confldimus, ad meliorem : It qua, ne quia forte ani-
niam ejus ad tempus excludat, mgo Reverentiam vestram, ut suffragia suorum piacularia,
Societiili consneta conjungero ciini nostiis velit; nieique in sanctissimis SacriGciis pariter
,

nieniinisse. Antuerpia) xix Aprilis 1701.

 DIE DECIMA SEXTA JUNII
SANCTI QUI XVI KALENDAS JULII COLUNTUR
anctus Ferreolus ... i
v . Aurcus Episco-1
Martyres ,
\dson-
Presbyter, pus,

S
I

Ferrutius Diaco-
.
Jiistina Soroi Martyres Mogunti»
dia.
f et Hei-
cjus. | ligenstadii
S. Ilpidius, Martyr in Gabalitano Galliaa agro. Justinus Diaco-
S.Quiricus nus etpluresalii,
J

S. Julitta, SMartyres Antiochias. Tycho Thaumaturgus, Episcopus Ainathunlis

Sancti cccciv , 1 iu Cypro insula.

S. Julitta Vidua Berlholdus, iPresbyteri Eremitte, iuRc-

Martyres, Tarsi in Cilicia.
S. Quir cus lilius Amandus, mensi Galliee dioecesi.
|

Aurelianus, Episcopus Arelatensis, inGallia.

S. Cyriacus,
Maurus Presb. i . „ . ,,
S. Yaleria,
,
Advenaj ex Syria tn Um-
Felix lilius,
S. Marcia, iMartyres in Africa. bria.
Nutrix ejus,
S. Diogenes,
Cunigundis,
S. Mica,
Mechtundis,
S. Saturninus, Martyres, Messanae in Sici- [Yirsines Peregrinae in Alc
Wibrandis,
S. Cendenus, niannia.
Chrischona seu|
S. Actinaea, iVirgiues et Martyres Vola-
Christiana,
S Graeciniana, j terrae in Hetruria.
Domnolus, Episcopus Vieunensis in Gallia.
S. Marcus, Episcopus Apolloniadis, Martyr. Cechardus, Episcopus Lunensis Martyr Car-
Sancti quinque Martyres, Nicomfcdiae in Bilhy- rariaB in Tuscia.
nia. Benno, Episcopus Misniensis, Monachii in
Sancii quadraginta Martyres Roniani. Bavaria ilepositus.
S. Similinus sive Similianus. E[iiscopus Namne- Lutgardis Virgo, Sanctimonialis Ordinis Cis-
tensis, iu Gallia. terciensis, AquirjsB in Brabantia.

PR.ETERMISSl ET IN ALIOS DIES REJECTI

Opera R. P. Godefridi Henschenii pi;e memorise nisi aliud indicent littera? itt margine
adjeetse.

Fursieus indicatur in Calaloijo prxci- absque mentione Jeronis, aut Geronis Abbatis de
Sanctus
puorum Sanctorum Hibernix apud Henricum S. Maurino egimus x Junii.
Filn-Simon. Non cst nobis notus, nisi is cujus Nioolaus Assisias. Laious Ordinis S. Francisci, me-
Acta dedinms xvi Jauuarii. nwratur ab Arluro : de eo egimus inter Prmlermis-
Paulus, qui a fornicaria femina recessit, et supra sos xii Junii.
S.
Petrain stetit quoad daeraonem vicisset intiocatar ; S. Antonii de Padua Canonizatio, hoc die facta et

ab Hagiologio Habessino. Est discipulus S. Aittomi, celebfari quotannis solita, iwtatiir ad ejus Fitam
cognomento Simplex, de quo egimns VII Murtii. xill Junii.

S. Richardi Episeopi Cicestrensis in Angha, trans- S. Fandila, Martyr Cordubie«in Hispania, consigna-
latio corporis celrbratur tn Martyrologio Angii- lur ii Ferrario, citatis Tabulis Ecclesise Cordu-

cano, MS. Flomrio ; ilemque a Greveno, Molano, ben.-is. y/lii colunt eum xm Junii.

Canisio, et aliis. Vitam illustravimus 111 Aprilis. SS. Vitim, Modestus et Crescentia Martyres cele-
S. Wdlielmus Abbas indicalur n MS. Usuardo, in brantur in MS. Angustano, Gellonensi el aliis. De
egimus xv Junu.
Alsatia aucto. Fuit is Abbas Roschildensis in iis

Dania Inon in Anglia, nt perperam addebalurj Qr- S; Quirini Mart. \nTegernseense monasterium Trans-
dinis Canonicorura llctjularium S. Victoris : qui latio.sai hujusdiei nola inveniturdescriplainquodam
Cetsarea Bibliolhecse MS. Colitur ipse xxv Martii.
lioc dte colilur in Breviario Slesiricensi anno 1512

excuso, rl ilXic habet propriam Orotionem m Bulla Solennitas Sanctissirose Deiparse Pera in Eudocianis

Canonizationis prseacriptam, nec non lecttoites sex de celebratur in MS. Synaxariis Ecclesiu Consianti-

Vita,quam dedimus die qno obitt vi Aprilis. nopolilanx, qttod plane illud nobis videlur e-se tem-

Jero vel Gero, Abbas Scotorum ad S. Panta- plrnn in Steno ad Freti fauces conditum, ab Eu-
S.
leonis Culoniso. De eo varii, sed prseter alios docia Augusta Constantini Ducse Imperatoris
Historia Inventionis S. Maurini. Ila Cdmerarius. uxore, memoralum a Nicephoro Briennio lib, 1 cap.
Gelenius lib. 3 Magnitudinis Cotoniensis Si/ntag. 12 20, el Carolo du Cunge lib. i Constanlinopolis
S.Pantalconis riiiiilnni.r cap. lb iinm. 11).
§. 2 describit viros claros tnonasterii
Modestus
Junii T.IV I
 2 PR^TERMISSI.
D r. Modestus, Crescentius, Julius, cum quadringentis Poppo, cx Marchionibus dustrix Archiepiscopus Tre-
Militibus, inveniuniur Florentiae in MSS. Lau- nrensis, anno mxlvii hoc xvi Junii, ab aiiis xvi
rentianx et Strotzianoc Bibliothecx, ct in hac etiam Aprihs. mortuus dicitur; et ob corpits ejus, jnssu
reperto imprcsso anni 1 480, tamquam apud Antio- Maximiliani Imp. unno mhwii qussitum et inte-
chiam passi : pro quibus in MS. Florario solum grum reptrtum, propter exceUentem virtutis opinio-
ponitur, Ilem Domesti, cum aliis quadringentis nem Sanctus a nonnullts appellalur. Verum a
Militibus. Nobis videtur, per errorem scriptoris, Joannc Sehcchmanno m n duVa
Gcstornm Trevi-M
omissum, qnod primo laco alii posueranl, nomen rensium, uU de Ecclesia S. Symeonis ub eo con-
Cynci : Cyrico autem
et JulitUe fquod htc Julio structa agit, ejus-\ue ihi sepulturam et corporis in-
legilur) inlerponinomina, ad prsecedentem diem pcr- venlionem describit, Inclytus Puppo soium appel-
tinentia, sed dcfurmata ; sic ut cx Modesto factus sit latur ; uti etiam in titulo Vitx, quain idem Schech-
Domestus, et Crescentius cx Crescentia distin- : mannus composuit, quod librum prioris Vitae satis
guendos autem puto Cyricum et Julittam, hac die distortum se rnhs.se it inordinatum asseral. Acta illa

passos Anttochise; ab aliis ejusdem nominis, mense omnia habemus et autiquiora ex codicc MS. S. Ma-
Julio, sine Sociis, passis Tharsi in Cilicia. ximnit, ubi in titulo S. Poppo appellatur, sed ex
S. Flavii-Petri Translatio, facta koc die anno 1047, communi phrasi, cum sub fnicm dicatur a religiosis
ex Cazmeterio Calixli ad Collegia tam S. Marise, Clericis pro ejus requie die ac noctu preces
in Colle-Scipionis vulgo Culdiscepoli, Vmbrix Op- fundi. De mullis eo agitur 1 Junii in et ad Fitam

pido Reatinse dioecesis, ibidem quotannis celebratur, S. Symeonis, quem habuit itineris Bierosolymitani
tamijiunn Rumani Martyris, quando ipsius cojyus comttcm, et postea inclusit, atqnc post obitam miva-
repositum fuil sub altari, dedicato Sanctissimas Tri- ctilis clarum procuravit Sanctis adscribi. Non repc-
nitati : idque cum approbatione Curdinalis Ghinetti rimus nomen ejus ullis fastis sacris insertum, ncque
Vices~gerentis, nobii transmissa, el licentia facta est in MS. Catalogo Sanctorum Trevir&nsium : ac
P. Petro Grnvina S. J. Presbytero : cx quorum propterea quai habemus Acta non damtis, cumpos-
littcris intelhuitur, Ossa corporis S. Flavii-Petri sint pleraque legi in Annalihus Trevirciisibus Chri-
Martyris, cum lapide sepulcrali sic inscripto, fl. stophori Brotveri; et in OfficiU proprhs Ecc/csnv
Petrus. o. an. xv. kt i>. xxxvi f, in cu:meterio Trcvirensis unno 1645 excusis jirscstribitur Memo-
Calixti inventa, et de mandato Card. Alteriisub ria, tubrilu Officii Dcfunctorum.
Urbaix) VIII Vices gerentis extracta fjisse. Non Lcofgarius, Ethilstano anno 105G, 10 Februarii
existimo sacram Riluum Congregationem, (qusssigna mortuo, factus Hcrefordensis Episcopus, sed a
Martyrii, ab iis quorum corpora sic eruntur vere Griflino Walanorum Rege cum Clericis et Aliis
tolerati, mvlto arctioribus quam otim limitibus nuper lioc xvii Junii ejusdem anni occisus, rcfcrlur a
circumserip&il) kodie approbaturam quod foctum tunc Dunclmensi, ct Wigorniensi ; laudaturque a IVest-
videtur ex consueta indulgentia pristini temporis monnstcricnsi, ut Ecclesiarum amator, pauperum
Martyres eos omnes credentis, qni fuerunt in sacris recreator, viduarum et orphanorum defensor,
ccemeleriis inler Martyres conditi; nisi evidentiora oppre.^sorum subventor, virginitatis possessor,
alia adfuerint signa Marlyrii, quam sit + in lapide, Dei famulus in omni religiune perfeetus. Ideo in-
post simplex epitaphium nobilis alicujus adolescentis scripttts est Martyrologio Anglicano Wil&oni. Opta-
Christianij Gente Flavia, funde Constantinus
ex rcmus testimonium antiqtiioris alicujus Mariijroloijii,
Magnus processit qui fbiit annos xv ei dies xxxvi
I aut indicium cu/tus, olim ei nt Sancto delati. Cete-
naius : si tamen seculo m
ille obiil, et non potius rum dedimus qux in illo habcntur. Quando Fcrra-
diu post, quando titulus Flavii; idem sonabal Lati- rius, preeter dictum Martyrologium, addit talmlas
nis, Grxcis et Gothis Italia potitis secuto v et vi Ecclesise Ilerefordensis, intelligit librum Godwini
quod postea Illustris. Non est meum, contra id quod de Episcopis Jnijlt.r, <jui in Herefordensihus dc illo

jam usii receptnm est, prvscribere quidpiam : quid ogit, et u Wilsono citatur. Sic cnrn ad xiv Sfiptem-
reipsa habeatur exjnsui, et liberum cuigue judicium bris aijit de Alberto, a Vercellensi ecclesia ad Ilic-
relinquo de Sanctitate illius corporis; quam fortassis rosohjmitainnn translato (uti notavimvs ad vm Maji
etiam per miracuta, fideliter ipsum konorantibus quando colilur a Carmelitis, scripta Uegula ab eo
prsestita, Deus videbitur confirmasse : interimpro- informali&J allegat Tabulas Ecclesite Vercellensis ;

bare non possum, quod ex nomine Petri, tamquam nce tmren iiitelliijit aliud qiiinn Stcphani Fcrrcrii
ad primvm ac proprium nomen addito, aliquisprae- Episc. Vercellensis de S. Eusehio ejusqtte successo-
sumpserit asseverare a Petro Apostolo bapti/.atum
t vibus /ihrum, ubi illius vita iw mors ex veteri mcm-
adolcsccntcm fuisse, brana datur, sed absque omui titulo. Kotandum ergo
S. Petrus Sacerdos indicatur in MS. Kalendario, henc, quod iste Fcrrarius, varie utatur vel abutatur
antc Offtcia S. Isidon etiam Romx MSS. reperta. nomine Tabularum, eoquc multos in errorem indu-
Nobis ignotus, forsan ab aliquo suggerenda ejus Acta cat ; dum c.iistitiiuiii, omnos eos, qttos ex Tabulis
aut aliqua notitia, ahcujus Ecelesi.r vclut Sanctos refert, in tali Ec-
Aurelins, Episcopus Arelatensis, indicatur a Fer- clesia cultum publicum habere. Proinde, Vercellen-
rnno vi Catalogo Sanctorum, qui non sttnt in Mar- sibus ipsis, negantibus apud se coli Albertum, mojor
tyroloijio Romano : scd tn hoc est suo proprio no- habenda fides, quam male mtetlecto Fcrrarto; qmd-
mine Aurelianus, 0/ de eo infra koc die ugitur, quid aliquibus liheat obgannive, qitia diximus eum a
Rolandus, rilius Milonis Ducis Angaria?, nt Martvr solts Carmclitis, jure tamen optiwo, coli ; nuper
sanctus indicatur a Joanne West-Velde in fustis autem Canonicis Regvlaribus Lateranensibtts, velut
a
phahcis, de eo mnlta fabulatur Tulpinus. Nos ccr- suum, eliam coli cwpissc an. t(iG2 ; quod in nostram
tiora libenter acciperemtis. notitiam non statim venisse, non dcbebat magno cri-
Sonderoldus, aliis Sonzo, Atrl]i<-pisr,opus Mogunti- mini verti. Eccum autem etiam tertium in eodem
nus, anno dcccxc, a Normannis m pralio oeiisus, Fcrrarw exemplum, usitatx iu tahbus levitatis, f%-
a Feirnno tituto Sancti ct Martyris Itouoratus ad deique non magnx.
hunr diem, quem Rhegino et Trithemius asserunt Wideradus, Abbas Fuldensis xxiv, cmib titido San-
occisum vi Kalendas Julii sive xxn Junii. Consule cti proponitur in Catalogo generaliFerrarii,et citatur
Servarium lib. 4, qui ab omni titulo Sancti aut Beati Martyrologium Canisii, et Tabulae Ecclesise Ful-
abstinet, addcns improprie ab
aliquibus Martyrem densis ex quibus scribit Browerus lib. 4 Antiquita-
appcllari; cw.assentitur Mabilio ivc.4
BeneJtct.p.^. tum Fuldensium pag. 204 eum atino mlxxv, xvii
Kalendas
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 3

Kalendas Augusti (i& esl dics xvi non Junii, sed Ilarotdus; iltum tamcn ei tribuunt Arturus et Ma-
Julii vita innocenter acta, rebus humanis exem- sinus. Seruti
Aloysium dc Sartis-Ptani, sive fut
ptum, absquc ulh litttlo Sancti aut Beati, neque vcro utar nomine, quod nobis Ghtrardaccins Augn-
ejus meminerunt Benedictini in sttis fastis. Plura sHnianiis produtit p. 1. Hist. Bon. L 18 pag. 60$)
fxempla eitaiarum minns apte a Ferrano Tabula- secuttinquam, Philippum de Bianchis : qui edito
rum si quis desideret, inveniet v>to opere nostro, sed snb annnm I5S9 Thesauro Indutgentiarnm Bono-
iiou ita exprcsse notata : sufftcit id semel hic (ccisse. niensium, subtexuit indiculum Sanctorum ac Beato-
Gebhehardus Archiepiscopus Salisburgensis, hoc die rum illius urbis, uln pag, 437 nominatur B. Gui-
obnt, atmo 1088, exut pro amstantia fidci erqa lielmus, Ordinis Miimrum, apud Sorores S. Ber-
Sedem Romanam. II ic quia in Admontensis easnobii, nardini Ilarum siquidem locus primos inoolas
:

quod fundaverat, ecclesta tumutatus nonnullis mira- Iiabuit S. Franciscuin ac si.cios ejus
quorum ubi ;

culis clnruit ; ideo Henrictis Canisius, tom. G An- plures sHpulti sunt, inquit in sua ad me tpistola
tiqq, Lectionum, vitam ejus daturus, cum reli- Comes Valeritis de Zanis; sed nullus eorum, uti
qua Archiepiscoporum successorum Chronica, usque nec Guilielmus, aliquem ibi cultum habet sim- :

ad an. 1177 uh eodem auctore descripta; dedit ei plex autem nomentlatura Deati, sic populariter at-
liltilum Sancti : qttod mox secutus esl Card. Baro- tributa, sola nobis non sufjicit, donec ulterius pro-
nius, in addendis ad an. 1088. Baronii exemplo gressa Ordinariorum diutuma a tcmpore immemora-
motus Ferrarius, in Catalogo generali eoritm qui biti tolerantia comprobctur. Aliis, cuitum aliquem
non snnt in Romano, adnotavit ; Apud alios 30. iiabcntibns, idem Aloysius sive Philippus diem cui-
Julii. Velicm istos Ahos nominassct ; nec cnnn re- que suum adscribit : hic Guilielmo nullum. Elegit
perire hactenus polui Salisburgensia Chronica ex ergo Iiunc suo arbitratu drturus, Masinoque prai-
Bibliotheca Alberti Hungeri, consequenter post Vi- vtt ; nobis non satis idoncus in talibtts Auctor, prx-
tam prxdictam edila et usque ad 1475 deducta.Su- sertim nullo extante publici cuUus vestigio,
scepti ab eo Episcopatus et exilii aditi meminit, sed Martinus ) Qrdinis S. Francisci, anno 15G2
omni religioso titulo abstinet. Absitnel eodem ctinm Jcannes j
a Calvinistis interfecti. Prior
Hundius, in Cataloqo Archiepiscoporum, quem suss Martinus alius ) Martinus Laicus in Conventu
Metropoli Salisburgensi prseponendum absolvit anno BurgiS.AndfoiiadictisCalvinistisCombnsto, ipse
1581. Solum MS.
Monasteni Mellicensis in
in Eeger cum strato, subjecto igne fuit concrematus.
Austria, continenie Acta Sanctorum Novembris jot. At Donzenactii in Aquitania alii duo, quod Ro-
249 inveniuntur Nomina et Ordo successionis mano Pontifiei par^ndum esse assererent, gladiis
Salzburgensium Episcoporum, usque ad Adelber- eorumdem trucnlati sunt. Itu post alios a se cita-
tum Archiepiscopum anno H68 Ordinatum; tbi- tos Arturus in Marlyrologio Franciscano, eosdem ct

quc Gebehardus Arch. S. Thiemo

sic scribitur : S. Beatos ct Martyres appellans.
Arch. Chunradus Arch. S. Eberhardus Arch. Joanncs Etavennas Romandtola in , laudantur
Chunradus Arch. Adilbertus Arch. ex quo etiam Angelus Danasius Monte Politiano in cum tituto

MS. vet alio simili videtur Canisius stium edidisse Cathariua de Guevarra in Ilispania ' Beati ab
Brevem Catalogum, ipsius Gebehardi Vit?e. prse- Arturo in Martijrol. Francis. et Catharina etiam
fixum, cum titulo Sanctus ad eadem tria nomina, in ejus Gynxceo.
lnlcrim nullum eorum invenimus in Kaleudurio Joannes Alburquercius, Goanus Episcopus, ut
istius ecclesitCj cum officiis ei propriis impresso sub Beatus referturab Arturo. Laudutus fuil a S. Fran-
an. 1G47 : quare non valde necessarium videtur cisco Xaverio, Iforatio Tursctlnm, Maffeio ct Tar-
nobis eam Fttam hic recudendam dare, niaxime rico Scriptoribus Societatis Jesu, Loca "0 Arturo
cumsatis inveniri possit in novissima auctions Surii citantur $c<l nemo illorum Beatum dixilaut ut ta-

editione cui habetur inserla, donec de aliquo publico lcm coli neque hactenus dies vel annus mortis nobis
cttltu, saltem opud Adr,\oiiteitscs cidem dcluto, con- innotuit.

stet. Vita prxdicta habetur etiam proprio libello edita S. Verolus Presbyler, in territorio Lingonensi, in-
Auijustm Vindeticorum an. 1019 post Vitas SS. dicatur a Ferrario, et nonnullis MS. Acta cjus da-
Adalberonis Ilerbipoleusis et Altmanni Pataviensis mus xvu JuuiL
Episcoporum. SS. Nicander et Marcianus Martyres, indicantur in
B. Davui, Archiepiscopafu S. Andre» in Scotia re- antiquo MS. Casinensi, ab aliis xvu Junii.
licto, habitum Cistereiensern indutus, memoratur S. Martialis Episcopus, Alpinianus et Austriclinia-
a Chrysnstomo Henriquez in Menologio Cisterciensi t
nus Presbyteri , Martyres Leiuovicis celebrantur
citato Canlipratano lib. 2 de Apibuscap. 10, ubide tn Martyrologio Ordinis Prssdicaforum sub officio

S. Alexandro ejus fratre agit. Egimus de B. trium tectionum colendi : .\pial atios horum solemni-
Alexandro 3 Maji, ubi absque nominc fratris ct tas /i( xxx Junii.

Sede, asserit Cantipratanus habuissc, fratrem Ar- S. Aurelianus, Episcopus Lugdunensis, referlur in
chiepiscnpum, qui relicto regnnine Ordinem Ci- suppkmento Saussayi, et hincin Menologio Buce-
sterciensem intravit. Scrij>sit postca de Sanctis Uni, sed pei errorem nominis, acceptus pro Arela-
Cisterciennibus Ctaudius Chalemot, etpassim descri- t< nst ; <!< Lugdunensi agendum esset quando in Ca-
psit Chrysoslomum, sed de Davide silet, silent de uiloijts Episcopalibus refertur apud Severtium viFe*
co quoquc Dcmjistcrus ct Cumerartus ad augendum brnarii vel iv Julii.

pafriorum Sanctornm numerum, nominibus etiam fi- S. Vitaliani Episcopi Inventio corporis, Auximini
ctis, minime parci. in Piceno, indkatur a Ferrario, m Notis asserente,
S. Luganii Presbyteri de Kill-Aithir iu Hibernia, fuisse Episcoporum Caprianum, de quo in Marty-
natalem celebrari, indicat Colganus ad Vttam S. rotogio Romano agitur xvi Julii.

Patriciiper Jocelinum annolatione 104. S. Alexis Confessor indicatur in Martyrologio, sub

Guilielmus a Cortemilio, sepultus cum hoc Epita- nomine Bedte excuso. ColiturS. Alexius xvnJulii.
phio BononisB Guilelmn.s alter nomine, sacro pol- S. Lewinn» Martyris translatio corporis ex Anglia
lens eloquio, urbis istius incolas in viam traxit Bergas ad monasteriura S. Winoci, refertur a
Domini. Laudatur a PFaddingo ad an. 1220 num. Molano, Galesinio, Fcrrarw , Saussago. Nutults
[\,etanno 1305 : num 3 appellatur Guielnuis do
t est wii Julii.

Placentia, vir sanctus et perfectus, S. Francisci S. Legonti j Epp. Metensium Translatio, irt
sectator. Interim absiinct a titulo Beati. uti >t S. Phronimii j Marl. Metensi, Ferrario , Greveno
Fhrario
 PRiETERMlSSl.
Fhrario, nr magis prrspicue ar Martyrol, Gallicano Algerius, tectus jacet hoc sub marmore : lectus
Saussayi. De S Legontio eijimus xviji Febru. Marmoris sua sitque facella quiei.
esset ei,

Dc S. Phronifliio agemus xxvn Julii. Mille ducentenis Domini, deciesque novenis

S. Allmanni, Episcopi Passaviensis, translatio indi- Annis Septembris finem deilit ultima membris
;

catur in MenOlogio Bucelini, Dics ejiu natatis est Praesulis. 0! Christe tecum sit Episcopus iste.

Augusti.
viii Elatior sepnttura et intojritas corporis tam diuturna
S. Flavkmiis notaitiT n> quodam MS. S, La%ari Au- movere poterunt Bellunenses mi indagandum incer-
gustoduni, Videtur inteltigi S. Flavinianus Hpisco- twra Sanctitatis ejus indicia : eaque, si tamen in-
pus Augustodunensis, cujus natatis convenit in venerintj nobiscum communicanda , usu ventura pro
diem xxm Augusti. dic, qua obiit, xxx Septemliris.
S. Fiacrius indicatur in scriptis additionibus Carthu- S. Wibrandis, Yirgo Ursulana, indicatur in Catalogo
sis Bruxcllensis ad Grevenum. Dies natalis est ffenrici Fitz Simon citato Marlyvologio Canisii,
xxx Augusti. cujus duplicem editionem habemus absque ejus men-
S. Bertini Abbatis, in monasterio Sithiu, inventio ikme. Vevum apud Crombach in Historia Ursulana
^orporis, describitur a Molano, /Pione, Dorganio, pag, 1V)1 est Wibrandis, non Martvr, circa Basi-

Menardo, Bucelino, Dempstero, Ferrario. De quo leam. De qua, .si monstrentur diversa a referendis

agendum ad Vitam ejus V Septembris. iii JuliiJ ppterii agi cum S. Ursula xxi Octobris
S. Adriani e1 comitum passio Nicomedide cetebratur S. Similianus, Kpiscopus et Confessor Nannetre
in Ms. Tornacensi monasterii <
s'. Martini; ab in Britannia minori, tnscriptus est Marlyvologw
uhi* viu Septembris. monastico Avnoldi Wionis, ct Viris illustribus Or-
S. Mamiliani, Episcopi Panormitani, lnventioprima dinis S Benedicti cap. 42; a quo, inquil Wion,
corpons, Sufinse Tusciae urbe, indicatur ui> Octa- Abbas Cauracensis et S. Ethbini prieceptor vo-
vio Cojetano w Martyrohgio Siculo, ubi m Notis catur, diciturque floruisse anno Domini G00. De
memtnit ejits Baronius dic \ Novembris, at dit obi- Episcopatu tamen ejus niliil dicit. Et bene, quia,
tus iimtni celebratur a Gaji tano, Ferrario, et Pirrho qui indicatur S. Similianus, Episcopus Nannetensis,
in Episcopis Panoiinitanis : et fortt acquirentur seculo Christi quavto mortuus cst, n hoc die colitur.
acta pro d*e xv Septembris. Occasionr cujus ]Viou altevum Similianum pvotru-
Dedn aliti <vrlcsi;i' cxtructa' filiis TlieildadiB, mrmo- dit, de cujus die Natalinihil coi/stut. Jnterim etiam
ratur in Hagiologio Mlhiopico videntur h\ omnino ut Episcopus refertur a Dorganio, ia Kahnddrio
esse SS. Cosmas et Damianus cum iribus fratvibus Brnriitrtino. At Menardus Abbatem st<itmt, et er-

fiins Theodotes secundum Grra!cos,quos latini colun rorem Wionis corrigit. Vrrum Bucelinus omnit
xxvii Septembris. confundit, quasicirca annum 600 fuisset Abhas, ac
Algerius sive Adalgerius de Villalta Episcopus Bel dein Episcopus Nannetensis scilicet seculo quarlo
tuncnsis, mortuus anno 1290 ultima SeptembriSj Saussayus, secutus Menardum, retulit eumdem m
inventns futt 16 Junii i;>2.*> futi narrat Georgius supplemento. Qux omnia fundamento nituntur.
falso
1'iltnit ni Jlistorttt sua, venetiis impressa HJOlJ cor- Si probetur cultus sacer abbatis polerit agide eo
pore fere toto integer, apparebatque statura fuisse cum S. Ethbino >lisLii>itl<> xix Octobris.
admodum provera, Marmorex arcx, </" fl conditus S. Nicolai, Kpiscopi Confessoris, ordinatio pvoponi-
fnerat loro eminentiore in ecclesia principe Belluni, tur iu Mavtyrohgio Cohnise et Lubeca cxcuso 1
, in

qucpque supereral saltem tempore quo edidil librum MS, Fhrario ; aGveveno el Canisio, Videtuv
item
suiiii. citatus auctor, insculptum fuit, etiam tum le- inteliigi Mirensis Episcopus referendus vi Deceni-
gibile, sequens Epitaphium : bris.

Praesul uonoratus, Villaltea prnle creatus,

DE SS. FERREOLO PRESBYTERO

ET FERRUTIONE AUT FERRUCIO DIAC.

MARTYRIBUS VESONTIONE 1N BURGUNDIA

COMMENTARIUS PR^EVIUS
De eorum oultu, actis, iranslationibus o\ lempore Martyrii.

/" provincia maxima Seqnanorum tantquam ab auctore co<rvo scripta, neque ah ea scnteu-
AMI. A\. Vesontio,
ocxvii. metropolis habita, c.r antiquis Notitiis /</"- ttu etiamnum recedimus', rt qme tsiic de duobus hii

vinciarum rt civitatum Oatlim , ut>ju,- etiam- occurrentibus inseruntur, omni acrrpttonr dignissima,
nitni urbs ArchiepiscopaUs m Comitatii Bur- putamus occasionem dedisse, a<l concinnanda ea, qu& Ac(a °"' 4
"

(Jua ".''"'
gundia fuit. Primos-ea fidei Christianss sibi missos vrhtt ipsispropria jam damus, ex quatuor potissimum ,

pracones agnoscil SS. Ferreolum Presbyternm et codicibus MSS, Romano, altero Trevi-
aliquo scilicet
Ferruliiiho-ii Diaconum, rn-»s Apostoiicos ct illustres rcnsi monasterii S. Maximini, tertio Reginx Suecise
Martyres, amicitio conjunctos cum SS. Felice Pres- quod nnmero 81 sujnatur ac quarto insigni codice
,

bytero, Portuftato el A.chillaso Diaconis, abeodem, uostro putamus autrm couannuta fuisse secuh Cbristi
:

S. Trenao Episcopo
Lugdunensi, n quo ipse V<s<>n- quinto vel scj-to. Coutnlimtis illa tlilit/eittcr cum Actis, .
tionem, Valentiam ad Rhodanum urbem itlus-
mis.sis <i Mosandro primum, tomoseptimo Appendicis ad Acta tiora indi-
trem, atqur tbtdrm mortyno romnntis xxm Aprilis , Surii, editu; deinde suo ordine ad liunc xvi Junii re- cantur,
eodrm unuo ccxn quo lii pro Christo Vesontionc jk.ssi lotis per subsequentes Surianorum Actorvm editiones.
sunt xvi Junii. 3 Joannes Jacvbus Clufletius parte 2 Vesonlioitis
2 Trtum Valentinorum Martyrium Acia dedimus } pag. 17 ex libris Ecclesise Bisuntina^ alia qustdam
habuit
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
habuit, et fomisso imtio) pro majori parle tramcripsit: Jeiniie in cnrcerem reciusi. mane amputatia lin^uis D
quae. vcl inde apparet fuisse variis tocis a posteris «m- prsadieabant verbum Dei Post hseo suduUb triginta A' I TOHF. (.

fntis
ifl
plifLcata: uti in Annotatisobservatur: jfccepimus eadem utrisque infixse, |in manibus, et pedibus, et pectore; Bedx,
nos, er tegendariis ecclesise SS. Joannis et Stephani atiultimum gladio feriuntur. II.cc ili, qxueplane ea
initio sane multum diversa a primis fquod studiose vi- dem Rabanus suo Martyrohgio inscripsit, f
detnr dissimulasse Chifflelius+J; sed in progressu partim ista habel In Galliis apud urbem Vesontionem
:

verbotenus fereexitlissumpta,partimexiisdem (ut dixi sanctorum, Martyrum Ferreoli Presbyteri et F

amplificata iicentius, atque in Lectiones uovem dislri- rutionis Diaconi, qui a B. Ireneao Episoopo ;l<1 pras-
buta\ quarum }>ri?na, Prologi loco^ in hunc modnm re- dicandum verbum Dei missi. pusteasub Claudin Ju-
citatur. Cum summa veneratione , quos sui Re- dice excruciati posnis, gladioferiuntur, Adoexelo-
demptoris mortis , generi human i
pernecessarise, gio Bcd.r tormenta iit«t<> adjungit, Similia Itabent
testes noverit extitisse Mater auiplectatur , Itaata passim recentiores cum hodierno Martyrologio Romano,
Ecclesia; prsecipue ac venerabiliori laudum studio cujus verba <r Usuardo desumpta tunt Uabemus anti-
illorum meritum extollit quos in suis principiis ,
ijiiidii MS. Breviarium Ecclesix Bisuntinse, in quo
adhuctenera, in vinea sua cultores infatigabilos ha- preescribitur festum solennisst .<> ritu celebran lum . et

buit. De quorum numero hos germanos fratres, in eo proprii Humni, rfntiphonte, R spomoria et Le-
Ferreolum scilicetac Ferrutium, veri solis jubare cliones recitantur, unde nonnulla ipsis Actin accedit
afflatos, doctrinse Apostolicae sapientiB ad summum confirmatw, cum (ota materix *<*) i •& inde sit desumpta,
eruditos, ad praedicandum verbum Dei Gentibus Eadem habemusexcusa anno uoxcin Breviarto Bisun
divina gratia prelegit; et hoc suo admirabili nutu , tino, jussu Ferdinandi a Rtja Archiepiscopi Bisuntini,
ut quos genuerat Graecia, praedicatores haberet Bur- In Breviario autem Lingonensi anni mdciv prsescribt-
gundia. tureorum veneratio tub ritn dnpt c\ : in 1'^ihr/, nsis au eum ofttniu
lirrtiarlorum.
h Neminem latcrc puto, quanto recentins nomen tem monasterii* Itatetidario recenttoi i apihi Martin i utn
\;

itbi et Iiar- Burgundiasfii/, quam m aptari Sanctomm prxtitulato- h!<. 4 RUibus Monachorum prmcribitur fe
<(//). ti ih-

gundla prtepo- rutn artati possii : miilto autem id magis dixerim de stum faciendum in albis do quinque cereis.
slcre,
uomine Chrysnpolis, quod Vesontionensibus medio xvo 7 Actis pr&dictis subjungimus primo ex Missati Gal-
Mis\a anti-
mirabiliter placuit ,
}<«*tquam eos aliquis docuis- licano anteannos nongentos conscripto veterem Mh a <i, gua.
set , in quodcm libello Provinciarum , sub Pro- in specimen ritus antiquioris; deihde varia inslrumenta
vincia Sequanorum sic haberi : Metropolis civitas inventorum ac tranqlaiorum corporum : ac i>n>';

Chryspolinorum, h >c est Vcsontionum, quod Chry- mus ad diem '/'""'"'" Sepiembris festum inventionis

sopolitanorum debere. legi mox ccepit a sciolis pleris- solennitet celebrari in jam citatis Breviariis, tammanu
que credi, acproindubitabili veriiate kaberi. Deinceps exarato guam typis excuso, Et htc diesesl quas

nsjur nunc. Sed a vulgatissimogentis, "> Fratris etiam lis eorum habitus, <><! eumque inscripti sunt sttb //"- <//

sui sensu, parte 1 p<nj. 5. explicato, tonge recedit I\ antiqui Mattyrologii ff ieronymiani apographis, iteni

trus Franciscus Chiffletius noster , in liixsertaiione <le Martyrologiis Rabani, fPandelberti . Maurottjci, et

locoet tempore conversionis Coustantinianx, qux inter aliorum. Solennia autom Translatio anni mlxiii, facta In\tv>tmciila

c/ Chryso- tres, ob vu sub viix fmcm an. 1070 cdnn-., ,., \q , ..i . esl xxx Maji et in eisdem Breviariis refertur: quo etiam Fnnentlonii
polts Veson- Ibi cinw, nixus MS, Notitia Gallis , apud Josephvm die iiiin in ecclcsia S Pincentii peracta est anno it Trans-
tationis.
tio ex usu Provincia Lugilunensis mccccxxi. Aii.i- «!us diebus factx infra indicantur.
Scaligerum, nln fegitur ,
medli avl
quinta, Mt-lropolis civitns Crispolinorum , id est, Prxter illas transluihnes tina etiam cilatur a Ferra-
nominatur:
Vesontio; probare conatur, Constantinum, Crispi ftlu, rio eumque secuto Sanssayo, «<( diem x\x Martii, ci-

per novercai caiumniam injusle circumventi, csede vur- taturque ab hoc Breviat t<<»i l esontionensc.sed per erro

rentem, jussisse ut Vesontio, in qua itle cum avia He- rem cnm inprxdictis Breviariis non.ad \x\ Martii
: ,

lena muttumfuerat comtnoratus, Grispolis, quasi Cris- sed ad xxx -licm mensis Maji "/ lr<i >tur ejusmodi au- :

popolis diceretur, etcives Chrispolini. Ut ut e^t tie- ,

tcm errares, <initnis unus memis ;•><> alio vicini nomi
que xtaie Sanctorum, neque etiam cum scripta sunt nisciiatur, licebit etiam alias subinde animadvertere.

secunda Acta, nota erai ejusmodi appelfatio se xinlio : '

S Tempus nmrtiini indicamus, ante annum ccxvir,

utprxfatus sum, ipvo re&uscitata; el Chrysopolis «b sub M. Aurelio Antonino Caracalla, qui Severo patri
Auro ccepta r<<e«r/, ex rationibus, si minus '''"', certe anno ccxi succcdcus, crcdi i<«t,st, vel cteptam a patre
plausibiliter adinventis a Jonnne .htc«i<<> CUtffletio , et persecutionem continuari jussisse Provinciarum P\ < 7 iii i>u\
Maityru,
pag. 52 ac seqq. deductis. des, campro suo arbitralu a occasione oblata )esusci

5 Jam quoil f,anct«s Martures Grsccia genuisse di tantes; ulifactum dicilur Vatentise, a CorneUo ducc ,

i! Stnt ii

citur, el quidem (ut mox subditurj Athenienses, quod temporc Aurelii Principls. Pro hoc in pnrsentibus
dtcuntur
niifi iu ct manu snipta et typis eiltta Breviaria habent; i<l non Actis perperam semper nominatur Aurelianus Impe-
Grxcia. alioputem fundamento credi, quam quod um S. Irenxo < rator, tamquam Vesontionensibm notior; utpote apud

Grseco, ex Grxeia advenerint, Verum Lalina corum quos itiaiiiiiiii» !<><< parte dimidia superest pulcherrime
sculptus ardus triumphalis ejus Itonon erectus,
aliorumque trium Vatentix passorum >«>miiia, i» dircr- ,
</!i<i-

sam conjecturam inclinant animum : ut scilicel nati Irm Cittfltciun. i» sere exhibet ante suam Ve&ontionem,

omnes i» Galtiis, sed studiorum causa profecti t» Grse<- AUegantur hicquidem num. 6 sacratissimorum Prin-
ctam. ibi i<t S. Polycarpum inciderint ; u quoChristi cijiuni praecepta, tamquam duorum corregnantium

ftdcm edoctt, et ejus gentilibus suis przdicandst cupidi sed veveor >« hoc auctoris ipstus sit, minime <« vi
Valentinorum Martyrum lt» delibata
:

fneritit sacris Ordittibus adeum finem initiati; addito- qualis videlur

ijiic ipsis magistro S. Irenseo, eamdem in rem ordinato Acta scripsisse; ubi idem Corneliua Valentiam ingres-
<«<<. cum admiratione t»t<r-
Episcopo, remissi in Galliam. Atque hsec oecasione sus, audita psallentium

tcitwrum Actorum dicta sunto. rogat. Numquid post Severi Principis severam lau-
6 Nunc his dimissis, ad prima Acta redeamus. Ha- dabilemque Lugdunensium tribulationem , (ur.no
c, n. Martyrii tauream «de-
butt illa et allegavit Gregorius Turonensis lib. \ dc ccu, quando ipseS, Irena us est
Prima
Acta c<tuta Gloria Martyrum cap. 71, cujus verba tnfra, ubi de ptusj in his locis aliqua Christianitatis vestigia re-

a Greg. Inventionc corporum agimus. proferuntur. Venerabilis manserunt7 Supponilur igitur jam mortuus S«\<-\n^ .-

et /<"*' 212
Turonensi. nlncrut autcm antt« CCXI IV fcbr. relicits (ut ud Acta
Beda, in genuino suo Martyrologio, a nulns ailte tomum
2 Martii edito, hxc inde excerpsit: xvi Calendas Ju- prxdicta docelurj duobus filiis conregnaturis : quorum
liiFerreoli Presbyteri et Ferrutionis Diaconi, qui junior Geta, ante bienuium, fueratex decrelo Senatus
declaratus Imperator, verosimiliter postquam pater ma-
sub Claudio JuJice ad trochleas extenti et flagellati,
jorem
 6 ACTA SS. FERREOLI ET FERRUTII MM.
jorem tialu per sc dixerat Cxsnrem : sed vtx uno a pna non quantas virtutes quantaque signa
sufficit,
morU ejus auno clapso senior juniorem in sinu matris et prodigia per eosDominus noster Jesus Christus
trucidavtt. Ab hocet fautorum fratris omnium cxde , Gentibus demonstrabat. Hi ergo beatissimi tres
mirum non facrit, sihomo truculentus etiam in Chri- Martyres et Confessores Christi, extra civitatem
stianot ssevitiam verterit, aut verti permufcril; et sic Valentiam contra Orientem, sibi tuguriuncu-
hand diu post annum ccxm, tam isti Valentiss quam liiinde lignis contextum, in locum Oratorii, iledi-
hi dequibvs ogimus Vesontione sint passi; nam duobus caverunt ibique die ac nocte indesinenter doinino
:

frattibus, vel simul per annum unum vel cum patre , Jesu Christo gratias agere non cessabant. Ad lios
perduos tresve regnantibus, conmuni nomine renovata itique, sacrificia divina celebrantes, multitudo Gen-
edicta, aut persecutionem resuscilatam, uulla docent ar- tium baptismatis gratia convolavit.
gumenta. 3 Dum hxc lgitur agerentur contigit B. Felici
9 Pulant Vesontionenses, ipsum hunc S. Ferreolum cum se sopori dedisset, visionem vidisse, quam
Xon fuit
Episcoput
csse ettmdetn, qui corum censetnr secundus post Linum fratribus narrans, dixit: Vidi locum mirabilem fra-
Vcsontione Episcopxts; sed,uli in Annotatis ad Chiffletianum, tres canssimi splendore munitum, divcrsis iioribus
S. Ferrrolu*, Chronotaxim, Cap. 3 TUustrationum Claudianarum §. adornatum, floruin et aromatum suavitate mirisque
1 dixi nullii idonea auctoritas suadet , tantum abest ut odoribus fragrantem : in quo erat tabernaculum
cogat, vel Linum istum identificare cum Romano S. auro gemmisque insignibus constructum. Vidi etiam hi visione
facln S. Felicl
Petri successore : vel Ferrutium Episcopum cum quinque agnos, sine macula mundos, candore splen-
Presbytevo Martyre. Potnii liic jecisse Evangelicum didos, qni in eodem atrio lilia depasceliaut. Dum
scd forte semen, civesque non paucos addnxisse ad fidem; quibus hane mirabilem visionem intuitus essem, audivi vo-
alim co
junlor.
deinde ut fieri wlebal) missus Episcopus Linus Roma cem terribilem direntem mihi Euge, enge, servi :

sit,post prsedictum Martyrium ; Secundus ibidem se- boni et fideles, qniasuper paucu fuistis fideles, su-
derit Ferrutius, ex ipso Vesonlionemis' Cleri corpore per multa vos constituam, intrate in gaudium Do- E
invitati ad
lectus. Sitamen, pr&ter Linum, S. Protudio nomina- mini Dei vestri : Venite Iremei discipuli, sociate c&lestc gau'
tinu. i.l/us est Episcoporum Vcsontionensium,cujtt& no- vos cum fratribus vestris. Et factum est, dum ile dtum
men ad posteros pervenit ante S. Hilariuin. Vide quse. hnc tam praclara visione B. Felicis invicem sermo-
xxix Jiiiiu dicemns post Acta S. Maximini Trcvi- , cinarentiir. repleti Spiritu sancto Fortunatus et
rensis occasione sacelli quod in diozcesi Bisontina ha- Achilleus dixerunt : Gloria tibi Jesu Christe, lumen
bet, unde sumpta occasio hujus nominis aliquem istic seternum, splendor gratia gloria Angelorura totius
statuendi. cceli et terrje Dotninus qut non indignos famulos taudant
;

tuos per scrvum tuum Felicem loetificare dignatus Dcum

ACTA es, et promissione tua non fratulasti. Nunc ergo,

Domine, Rex Kegum. rcple nos servos tuos coslesti
Ex variis MSS. collaia cum aliis. consolatione, ut digne consequi passionem valea-
mus Inftmde snper nostui muueris gratiam, quos
:

En joilcrn tempore, " cum Sacerdos et Martyr Ec- tiiuin verbum annuntiando testes tuos esse voluisti.
clesite Lugdunensium S. Irenaeus Episcopus b, mis- Non enitn, Domine nostraj virtutis est, insidiis ja-
sus fuisset, jubente S. Joanne Evangelista ab Ephe- culisqne perversi hostis posse resistere, et nec tor-
boj ducente Domino una cum discipulis suis, menturum immanitates ferre, nisi tua muniti con-
A ,S. lrm.ro Lugdunum civitatera pervenit; ibique Christi Iu- valescamus protectione.
missi Vcson-
mine splendens, seternum splendorem justitiaj 4 llajc igiturcompleta oratinne, ecce quidam e
tlonem
publice sua prsedicatione in (lalliis auxiliante do- fratribus, a Ferreolo et Ferrutio beatissimis viris Tstls indicant
inino declarabat, et assidue verbum Domini nostri raissus, epistolam ejusmodi scriptam protulit rele- SS. Fcncolus
Jesu Christi prsedicabal Sanetum vero Ferreolum gendain et Frrrutius
; : Dominis piissimis et in Cbristu fratribus,
suam visio-
Presbyterum et S. Ferrutium diaconem, Vesontia- Felici Fortunato, et Achilleo, Ferreulus et Ferru- nem
r
ncnsem r civitatem, vere ut fundamentum fortissi- tius in domino salutem. Qui moderanter regit secu-
iiiuni ad fundandam supra petram Christi Eccle- Ia et disponit totius mundi sufiragia, ipse servis
siam, misit. Qui sicut angulares lapides sponsi suis, ad invitationem bunae confessionis, arcana sui
ccele ti . el margaritss splendentes fulgetant ; per pectoris non negavit. Cum vigilata nocte me sopori
quos ii ii Domini et splendor glorios gentibus deilissem, vidi revolutam creli paginam, et quinque
convertunt (|n;i' in tenebris subjacebant, resplenduit, eorumque coronas miro splendore fulgentes, auro gemmisque
ClVM '"'
prsedicatione multi ad baptismatis gratiam convola- insignibus adornatas siilereo ulgore coruscantes,
Chrlttum,
lianl, ia quibus eral mira virtus Christi. In verbo Angelorum manibus deportatse, sig-
qtue singulis
qua att Mar-
enim et sapientia strenui, vultura \ngelicum ha- num medio earum scriptum monstrabant.
Crucis iu tyrlum vocan-
ilcui SS.
bentes, Deum in - virtu ibus mauifestis populis Quod dum admirarer, audivi vocem terribilem mihi tur.

Fdir, Fortu- demi nstra! I tigel atur pi .

os Catholica fi- dicentem : Venite Irentei discipuli : percipite pro-
natus ct ibolo, quotidie missum Patris, vobis paratum, utsicutuna fecistis
Achiltnts
Christiani qni , sequebantur voluntatem Dei in terris, ila pariter percipiatis
Christi vestigia. regnum promissum in coelis. Credo, sanctissimi
2 Similiter etiam S. I.. .. :
ilicem Presby- fratres, quod nos Dominus ad
Martyrium vocat.
terum, Fortunatum Achilleum Diacones, Ex ali|iie Confortati igitur, vigilemus et oremus, spiritu fer-
suo latore segregatos, ante gloriosum Martyrium ventes, ne diabolus veniens furetur thesaurum no-
siniiii ,,.1 Valentiam direxil urbem. Quibus ingressis strum. A'l haec Felix similiter Sanctis Ferreolo et
Vatcntino*,
tantam D is Athletis suis contulit gratiam, ut
i
Ferrutio, quae viderant per epistolam narravit sic- :

illa Pagi iinii multitudo, quse in tenebris subia- que factum est, ut diebus ac noctibus psalmis et
cebat.eos plenissimo affectu diligerel er itquein eis : liviunis inilesiiieiitcrdominum Jesum Christum lau-
tnirabilis Christi gratia, vultu namque placidissimo durent in asternum.
erant, profusique in verbis, el dum corporali con- 5 Nunc eorum venerandam passionem
igitur ad
sortio fruerentur in terris, sursum corda suspensa auxiliante Domino veniamus. Eodem tempore, qui-
habebant, et Angelis jani anima sociati splendebant dam vir r. Claudius nomine, a civitate Bisontiensi
in coelis, Qui cum Spiritu sancto repleti essent, ad Cornelium Ducem cxercitus f Aureliani Impe-
spiritu rerb purgabant, sBgritudine op-
i

ratoris Valentiam veniens. Cum vidisset quod Cor-

* s.iuit.iii reddebant. Humana enarrare liu- nelius Dux iii Sanctos Dei, id est, Felicem Pres-
byterum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII
A byterum, Fortunatum, Acliilleum Diacones rabiem 8 Tunc Claudius, ira et furore magno repletus, D
lii accusantur suam taliter exercebat, de Ferreolo ac Ferrutio ei acutissimas fabulas triginta uni. et triginta alle- r.x >iss.
a quodam
narrare coepit, dicens Sunt bujusmodi duae per-
: tani in manibus quam in pedibus sive in peetori- sitliulls trans-
Claitdw apud
civitate nostro, {<xl absque
Cornelium sona> in per quos jam medius po- bus vel ceteris corporis compaginilms, malleis fer
scnsu dolorts
Ducem exer- pulus vester, ad hanc religionem, id est per Fer- reis transligi jussit: et oinnia haep
citus
tormenta, tam-
reolnm et Ferrutium fratres, conversus est: et quamros suavissimus, qui de coelo doscendit, magis
colunt Deuin qui ab hominibus crucifixus est. Etiam eis refrigerium quara dolorem prsastabat i. Cum igi-
et ancillam vestram conjugem meam hnjusmodi tur nullum dolorem sensissent, tyrannurrque ver-
seducentes, Cliristianam fecerunt ivirginibus sui- bis superassent, gladio eos percuti jussit: qnibus
dent ne nubant; deorum nostrorum tamgravis est percussis tantus odor suavitatis, et miri timorislo-
despectio, ut nullus eosjam deos esse dicat. Jam cum illum perterruit, ut Bstimaret .-e populus gra-
sacrificiu vel thura, quod est placibile diis nostris, tia divinitatis obumbrari, Tunc Christiani noote su-
propter eos nullns offerre praesumit. Non autem blata eorum corpora in eadem crypta sepelierunt, nh "*'° v "'
eis solmn sacrificare prohibent, sed "''""""'
et malleis ea ubi semper orationibus, psalmis, et hymnis-quoU-
perfringere praesumunt. Quo audito, Cornelius ait : die Domino gratia agentes habitare solebant. Ipsi
o invictissimi dii, ut quid virtules vestra; ad nihiliim intercessores sint pro nobis ad Dominum. Quod si
rediguntur, ut jam nullus locus sit, in qno despectio imitari ens non valemus martyrio, bonarum fructu
vestra perhujus Ciiristianitatis titulum nonsubleve- ditati virtutum, sic in hujus ergastulo vitae degen-
tur. Et quid frater Claudi, agimus, si diis patrum corpora rogamus,
tes ul cum eis in aeterna felici-
nostrorum non suecurrimus 1 Pene omnisterra se tate gaudeamus. Acta sunt baec rirca Sanctns Dei
tradere hubet. Ut quid tam terribile estsignum illius Ferreolum Presbyterum '-t Ferrutium Diaconem,
Christi crucifixi, ut ante eum diinostritabescant? sexto decimo Kalendas Julii, regnante Domino no-
Sed nec lexilla Christianorum aliquando commis- stro Jesu Christo, cui e.-t honor el gloria, virtus et
ceri potestlegibus deorum nostrorum. Nuac igitur potestas, per infinita secula seculorum, Amen.
accipe litteras, et accedens ad locura. hujus legis
E
doctores diversis pcenis interfice, ut ceteri lnctum ANNOTATA D. P.
habeant. Claudius respondit Quae dictis jubes, :

factis probabo: Et acceptis litteris nequissimi Cor- a Vtlrittr aliquis Prologus prsecessisse, quales a
nellii Bisontiensem repetivit url i. Legsndarum collectoribiis Itaud levi ssepe ettm damno
6 Tunc (i Claudius SS. Ferreolum Presbyterum dolemus omissos. Acta L2 sic ordiuntur: Ea tempesta-
et Ferrutium Diaconem comprehendi praecepit, et te, cum B. Joannes, Apostolus et Evangelisfa, di-
quiincrypta parvula latere solebant tunc Chri- , lectus Domini, pleuus gratia Spiritus s.incfi, a Pa-
et comprthen- stura publice populis praedicabant. Quibus Compre- thmo insula, ubi relegatus jussu Domitiani fue-
si nec nimis liensis ait: Sacratissimorum principum praecepta rat, rediit ; Polycarpus ejus alumnus, omnium vir-
nec ptonitssis
avertuntur:
sanxerunt, quo aut sacrificaveritis diis, autdiversis tutum don irepletus, qui pustmodum fictus est Smy-
pcenis vos interficiam, ut ceteri metum habeant. nensium Ecclesice Episcopus sanctae prajdicationis
Quod si sacrifieaveritis diisnostris, ex aerariopubli- ministerio praeditus, ad excolendam Domini vineam,
co reiuuneratos vos incolumes abire permittam lt transmisit B. Irenseum, cura innumera rauititudine
Tunc Ferreolus et Ferrutius aspicientes in ceelum, praedicatorum, quoque gentium sancto Spiritu prae-
signo Crucis Dominicse muniti, dixerunt : Ecce uos vioducerentur, in quibus etiam direxit Ferreolum
paratos habes : qural tibi pater tuusdiabolus dicta- atque Ferrutium genere Athenienses. De generequid
vit, fac. Nos autem in nomine Domini Jesu Christi potius cogitandum diximus. Domitianus ohiit,et Joannes
semper speramus, etquamtumlibet nos diversis cru- ab exilio rediit nnito 95.
ciatibus aflligas, ipsum tameu Reilemptoreui no- b Imomissusa S. Polycarpo Episcopo Smyrnensi,
strum et Reparatorem vitae nostrae credentes, cnm ttliin discipulo S. Joannis, i/ui ex spirilu ab hoc accep-
flttijellis cxsl
tton senliunl
ipso semper erirnus. Pecunia tua tecum si! in per- to solicitus fiut tii fulr ubique spargenda, uli liqttel ez
dolorem : ditionem nnbis autem sufficit unum Deum culere.
: Vita illtuti inl diem 20 Januarii iUuslrala, ei infra
Tunc Claudius eos adtrochleas extendi et fiagellis constabit ex Vita S. Irentei.
cedi jussit ; et cuin flagellarentur, nihil dolorum c In aliis Actis eu sic amplificantur : Audivit vero
sentiebant; sed omnipotens Deus,qui seniperprolegit Irenasus, sinniiius Sncordns, quod civilas Chi-y.-iqi <
suos, ita hos Martyres dignatus est custodire ut , lis, pra> ceteris civitatum civitas, in Burgundia, re-
quamvis carnali cruciarentur pcena, Angelico tamen gali rultti nl iii-ci.ro pra-jnillebat, Rniiiaiioruiii Im-
habitu et virtute, mirabiliin vultibus resplenderent: peratorum carissima sedes, munitissima ;i dificiis et

quod videntes populi mirabantur. nativo munimine insuperabilis; sui situs amoenitate
7 Deinde reclusos in carcerem post triduum jus- sive pulchritudine super oinnes laudabiiis; unde
linouls ex- sit sibi praesentari tyrannus, et ait : Sacrificabitis Gra>co eloquio Chrysopolim appellatam, sermo La-
cisis prxdi- diis, an non ? SS. Ferreolus, et Ferrutius dixerunt: tinus Auream exprimit civitatem. Sed cum foret
cant,
Non sacrificabimus, nec a bona Christi Confessione multuut noliiiis, idolorum cultibus et ceremoniis
recedereoptamus. Tunc carnifex, ira et furore ma- deserviebat ; rejecti-que pranlicatoribus Roma sibi

gno repletus, linguas eis nmputare jussit. Quibus transmissis a B. Petro Apostolo, dura cerviceresi-
amptitalis, illi magis acceperunt organum linguao stehat ; et suffocato spiritu corporali ccritagione au-
spiritale ad confirmandos fratres, et ad praedican- ctorem sui et omnium ignorabat. Hac igitur decau-
dum verbum Domini. Dicebant enim Ueali mundo : sa meraoratur Prsssul, geminos fratres Ferreolum
corde, quoniam ipsi Deum videbunt; beati pacifici et Ferrutium, sibi consocios ct regni Dei coheredes
quoniam fiili Dei vocabuntur ; beati qui persecutio- futuros, adhanc civitatem proper.tre admonuit. Ex
nem patiuntur propterjustitiam, qimniam ipsorum liinc ponloliin magis magisque ad primorum Artorum
et ducetn e*t regnum coelorum. Et ad Claudiuiu conversi di- tenorem accedilur, m videre est id ea parte quam C/nf-
monent: lnteni producendam censuU, prioribus istis
cebant: Cognosce miser, quia dii tui non possunt fletius in

facere sinelinguis homines loqui, cuin ipsi nec loqui merito diffisus,

possint nec audire : sed respice in nos, et conver- d Horum Acta, exquibus seqttentia omnia usque ad

tere, et Baptismi ablutione perfundere, et ex lo- ititm. 5 accepta sunt, jam dedimus et illustravimus 23
to corde in Christum crede, et indulgentiam mere- Aptilis.
beris peccatorum obtinere. e Claudium ittum fuisse Vestmtioni pro Sonvmis
Prrefectum
 8 ACTA SS. FERREOLI ET FERRUTII MM.
\ Praefcctum, arbitratur Chiffletius tiicent de eo, deque : piid ibidem eliam reperialur Missa de S. Eulalia,
delatis per eum Sanctis, trtum Valentinorum antiquiora Virgine uc Martijre Barcinonensi, xn Februarii. Certe
Acta. ex Cancitio Tolelano iv. cun. 12, 13 el li haud oli-

f Qumdam MSS. oum exercitu Aureliani : sed scure inonsiraiiir, eumdem niitni. qui postea per Mo-
jam dixi Aurelii legi in s/rits Martyrum Valentino- mrubes conlinnatiis utcumque tst, pcr ffispaniam xque
rum, Severi filium ; et ipsum omnino hic intelUgen- uc per Gnlliam vujiusse, mallem tamen simpliciler
dum. Giillicanum dicere, ex Gallkano salicet cxcmplari.
g llxc amplifirata leguntur m MS. et Chiffle-
tto Barcinonse in Hispania Tarraconensi, tempore Gotl/o-
tmm. Claudius ile jussione Cornelii, sicut erat im- rurn descriplum, otlditn illn missa de S. Eulalia Bur-
manisaimSB feritatis rabie repletus, de Sanctis cinoucnsiiim Patronn, nulliusque alterins ; quamvis e.c
desaiptum
Domini faeta inquisitione quid agerent, repent eos interiori Hispania illustriores alioiti sancti potuissent Barctrtone,

scriplori ciira fnissct Missalc conscribere Go- addlla Missa

divinis operihus insistenles, sanctse prsedicationi ttddi, si
untca de S.
continue vacantes. tidein Catholicam adaugentes. tlus Gallisqut commune. Scnpsu auicm muUo prius Eulalia.
Erat auiem ab urba milliario et semis speous solita- tjttttin Pipino Carotoqne anenlibns, Poninm ntus, sc-
conclusa arboribus; ubi sanctissimi
ria et silv.iruiu ciiiitlnm ortlinemS. Qregorii, iiiilncercnliir iu Galliani.

Doctores nocturno temjore, remotia tuiba, liberius Placeat ergo antiquioris Missa, et valde discrepantis a
Domino excuhiihant, dlluculo vero revertentes ad ;
nlii Romano, non solunt Greijoriono, sed ctinm Gela-

civitatem, verlmm Domini indesinenter praedica- sio.no, hoc specimen accipere; correctis tanten mendis

bant. Seil quaiuquam iqiecus, horrentibus umbris, nit.r fidelis editto Romana iitlimjcre uoluit.

ante horum adventum, obtenebrosa ac srne luce 2 Missa (sive Introitus ad missam) Sanctorum
fuerat ; lux tanta tamen ijisis prassenlibus assiste- Ferreoli et Ferrutii. Domiuum Deum nostrum Fra-
bat, q 1 uilra fulgorem solis radiabat : nec mirum, tres carissimi, supplices exoremus : qui sanctis
si locum tenebrss non habebant, ubi duo soles or- Martyribus suis, Ferreolo et Ferrutioni, quaedam
bem terrse illuminantes preelucebant. QuosClaudius tribuit futurorum prajmia gaudiorum in ipsa pne-
dum * per inex- penre
juhcns comprehendi, ac locum, ubi judicium fieret, sentium conditione certaminum ;
ext.
diversis ornatibus decOrari ; ipse pro tribunali se- tinguibilem sui amoris ardorem intelligunt suavi-
dens imperat eos adduci quibus adductis : ait. Sa- tatemvitse damnisacquirere, etmortem, moriendo,
cratissimorum Principum etc. calcare : quibus duin prsetervolans hic dies, per
'acerbi-
h Additur in MS, el apnd Chifftelium Et in : urgentium pcenarum * acerbitatem, concluditur ; lale

conspectu Principum nostrorum magnis cumulatos aditus seternse lueis aperitur. Det nobis famulis suis
honoribus adstare faciam : scdjam dixi, viden lisec ut, sictit illos nulla tormentorum genera, corpore

M. Aurelin Antonio Caracalla licet deficiente, fregerunt; ita nos nulte mundi u
geeta, solo regnante. 1 1

post an, i\-l. jus illecebrae a suaa proposito servitutis perniciosa

i Sequenlia rursus in MS. et opud Chifflelium secnritate deflectant : ut virtutem fidei nostra ili-
*funda-
amplificata ita uarrantur : Igitur cum nullum dolo- vinus ille suas caritatis [ignis] accendat ; et omnia ruenla

rciii scnsissent, exquisitis cunctorum tormentorum in nobis corporalium vitiorum * fomenta coiisinnitt.

supplioiis, cura se jam victum cerneret in cunctis, 3 Collectiu (nos Collectam dicimus) Deus, cujus
jubet tandem gladio m eos animadverti, quos prae * amorem piissimi Confessores et* Martyres tui, illlluV '

Marly-
sui pudoris magnitudine ultra non poterat pati. Ferreolus * et Ferrutio, cruore asserunt et morte
ris
Eorum ergo jicn tanta odoris fragrantia confirmant, qui, dum
tam libenter sumptum a "Ferrco-
tihi

emanavit, ac si cuncta eo loci tliymiamata infer- te vitse muniis impendunt, neminem non jiro * te H et Fer-
quam rucionis
buisscnt, si omne balsamum redoleret, si cunctorura mori [deberej testantur : concede, ut fideni,
'Vil;c
genera pigmentorum locus ille portaret. Odor natn- cordibus nostris proprio inscriptam sanguine reli-
que ilir suavitatis Dei prsssentiam circa Sanctorum querunt vita; merilis excolamus
: et quod in eis ;

corpora adei moi Irabat suavitas Paradisiob- i : ailmiramur, inntemur quod colimus, deligamus ;
:

viam eis veniens, nuntiabat quam amcenum, quam- quod laude prosequimur. conversatioue sectemur.
que suavissimum habitaculum illis prseparabat. Per Dominum nostrum Jesum Christum.
Tanta namquc jucuinlitatis gratia taiiique niiri ti- 4 Post NOMI.NA. vivornnt vcl ilefttnctorum, fttcta oblu-
moris fulgore locus ille a circumstantibus visus est titnic panis oc riut, snlita recitariex diptycho. Recen-
^ illustrari, ut a-stimaret se populus Deitatis gioria sitis nominibiis Fratrum carorumque nostrorum,
obumbrari. Binse olivsa t-t duo candelabra anteDei oremus Dominicam misericordiam, ut in metlio Je-
l- 1
i
-

1 1
1 semper Eucentia, tnargaritis et insestimabili- rnsalem, in congregatione Sanctorum, hajc noniina
'lieatilu-
bus laiireati coronis consederunt in ooelis, quia ar- sihi faciat, ab Angelo Sanctificationis in * beatitu-
dinem
mati lorica fidei et gladio verbi Dei, ' fortiter ege- dine a»terni gauilii recenseri Sacrificiumque lioc prKefnr- :

rimt in terris. nostrum, sicut in * prajformatione Melchisedech, inationem

ohlatio-
in virtute sanctificet ;
jireces quoque offerentiiim in
nem
hac *
MISSA VETUS nem
oblatione propitiatus exaudias, commetnoratio-
[facientium] beatissimorum Martyrum Ferreoli
Ex edilione liomana, juxta antiquissimum et Ferrutionis omniumqiie Sanctorum ut eorum ;

MS. Missalis tSothici, verius Gallicani. precibns adjuti, non soluiu viventibus prasidia, ve-
rum etiam defunctis caris nostris requiera obtinere
% rodirriiiit Romse niino moci.xxx Codices Sacra- merenntur. Per.
n.i\
Uttsale fi"c
mentorum, nongentis anms vetustiores, cura et stn- 5 COLL. AI> 1'ACKM, 1/111101 ttattt iiiviccnt osculo np-
" "f ab tx. dio Josephi Mnrur Tliomosn; in quibus, a Gelasiano precabanlur fideles, Mirabilis in sanrtis tuis, Domine
tmpto Gattl. irniin Ubrorum Sacramentario, proximum locum lenet virtutura fpeccatoribus nobisbeatissimorum Marty-
Miss;ile Gutliicuiu, quia id pr.vfat titutus recentiori rum tuorum, Ferreoli et Ferrutiunis, pntrocinio
moiiii initio prxfixus, in Bibliolheca Reginee Snccicte, [pacem] largire ; [ut sicut] illi cOronas, insignes
iiiiiic oil Voticanam addita. Talititulo ul tribueritah- gemmis * et lapidibus
pretiosis, Martyrii virtute •gemnu-
quid Cardinalis Bona, Rerum Lilurgic, IiIj. 1 cap. 12, meruerunt nos eorum suflragiis, te dnnante, bus lap.
; [ita]
luci Galticanum esse agnosceret (quis enim posset rfu- delictorum veniam consequainur etconcede nohis, ;

liitare, se.c ibi officiti letjeas prnpna/l ccilslill

Galli.c ut conjunctio labiorum, eopula efficiatur animorum
lainen, pcrliiiinssc ad Galltam Narboncnscm, Gotho- et inmisterium osculi, perpetiiie consulat caritati.
rum retjno olim subjectam : cl hu c coujeclurx favet, Per D. N.
G
 DIE DECIMA SEXTA JUXII. 9
6 Conti-statio (aiias Immoiatio Miss.e to hotlier- Tertia autera effunditur pro oflfefentibas, sive D
no ritu Prcefatio Canonis nuncupnta, ad Dignum et pro defunrtis iidelilius, ut per itlein Sacrifieium ve- E\ H».
justum est, ubi svbjtina.it sacerdosj Verc dignum* et niam ccnsequantur. Quam post lia^e infertur pro
rccolc- justum est, quoticscumqne pugnas Sancforum re- oscnlo pacis, nt cantite omnes reconciliati invicem
mus, colimus, te * laudemus, et * id quod [in] Marty- digni Sacramento Corporis et Sauguiiiis Christi
*lauda-
rum * tuorura Ferreoli et Ferrutionis [honore] pro- consocicntur. Quinttt inftrtuTj fflatio iu sanctifictf-
mus
*in quo ferimus, tuis laudibus * adscribamus quia illnrum : tione oblationis, in qira Otittra ad Dei laudem terre-
'Marty- corona, tua est gloria, qui per unicum filium tuum strium creatura, virtutumqueceelestium universali-
res tuos Jesum Christum Dominum ac Satvatdfem nostrum, tas iM-uvocatur, et Hosanna in excelsis cantatur
'adscri-
bamur. mortalia corpora docuisti pretiosi palmam portaro Porro sexta ex hinc succedit, confirmatio Sacra-
martyrii. Juste outem tuis meritis exhiberaus, quti menti, ut oblatio qUEe Deo offertur, Banctificafa per probat S.
fortissimorum Martvnim l';icla veneramur ; qui hu- Spiritnm sanctum, Corporis et sangninis oonflrme- Isldorus,

nianas raentes, ttd certamen coelestis gloriae, amore tur. Harum ultima est Oratio, quam Dominns cum ordinem.
no-
detcribens
tuae pietatis accendis, Tu» namqne virtutisest prav ster discipulos suos instituit dicens ; 1'ater noster
mium, pama Sanctorum : nam in qua subjacuerunt qui es in coelis. Ubi vi<Us quhrqne prioribns parttbus,
ssevi [tisej membra carnificis, tibi servitMartyrum respondere quinque articulos propri.e de SS. Ferreolo
eflusus sariguisj tibi triumphum reportat manus et Ferrutiona Mtisa&f pront sapra sknt positt.
•suppo-
suit cruenta lictoris quique gludio voluntaria culla '
:

*subja- suppnsuerunt quique ungulis flammisque "subjacue4 -

cuit,
runt tui palraam nominis * reportaverunt. Habes INVENTIO CORPORUM
"repor-
ergo Domine, in quo exultes, quotiescumque tantse Ex MSS.
tavit Lerjendariis ecclesix SS Joannis et
imme- virrutis memoriam recolimus ; nec *
lmmerito stri-
rltu
Stepliani.
gnlis quibusque caelestia dona dispouis, qui tanfum
•acqui-
per Sanctos tuos undique itmorem * acquiris. Quis Civitate, qua a temporitua antiijuis Crvsnpolis
I ii

non, post tantam pietatis tua? magnificentiam, ;ini-

appetlata est (tanti ertiifl cultus et orn:itus extitit;
*pio vo- mum ad Martyrii vota compunat ? aut quis tfori
*
ut ile pulchritudine noraen accepe-
suffi Porinse lioc
citur
provocatur ad pugnam, cum videat magno labofis rit) Martyres Ferreulus ac Perputius, sicut
beati
*comme-
moratio- fructuremuneratam Marryrum fuisse victuriam ? germanam una similitudinem generis in Vita tule-
nem Rogamus ergo Domine; ut in '
comniemortttione runt, ita et Martvrii pro Christi riomine pariter per-
Sancturum tuorum Ferreoli et Fcrrutionis illofum seeutoris funesta supplicia pertnlertmt. Ssec vero
pretiosai virtutis mcmuriam recolentes, [in] partem civitas ethisunticu dicitur, opinione'iuoque pnstma
*hsec remutierationis admitfas; '
et prasstes, ut familia ll
veterum liabitaturuiu Memorue juiiiorum reiMitur
•perse- Disuntlca
tua* perseveranter cufsum ecepti labons expediat unile Bisuntica appeHatur. &> iiamque tempore quo
verare civUate,
quatenus qui in te credunt, et tibi serviunt, etsi non restadrabatur, silvester adnuc locas rnm r^et, Vi-
inprima, vel in secunda remunerationis sorte locum son ibi fera reperta fuit et inile vocabulnm pe-
apud te raereantur obtinere justitice; et ideu cum renne est sortita; iri est liisnntici, li pfo V littefai
Angelis atque Archangelis clamant, dicentes ; San- sicut earuni est ailiuitas, posita, verumque nomen
ctus, Sanctus, Sanctus etc. ut a?tas cognovit nostra. Postquam enim barbarica
7 Ilactemts Missa, iit habelur impresw. Cnnon irruptione, multis annoruin eurricnlis dignitate ser-
ferr verbotenus idem qati Romanus, riisi qttod vivorttm vata, velut Komanonim Sedes excellentissrma, quia
mortuorumque commemorationes, ritu fialtieano (ut vi- negatum est siiuiinis in Imc miindii 'liu stare, suc-
dimusj praemissns, non habeaf ; aiiaSmte siift ipso el riilniit; vocabulum prima» diglVitdtis (nl t--rt nnti-
Catera fue-
post ipsum ijitelligibili voce recitandx' sint preces, pttr- quc-rUni opinib veraqua felatio) temporanes perdi-
runt er Com
muni sumen- tim cum Romano commitnes, partim Gallieano propritie dit, et feraritin habitatio allqaamdiu fnit.
da. qn.c tamcn ncqtte in ItOC, ncqne in u/iisSanctorum 2 De- hincvefo in suse dignitatis Doininiuiti rrsti-
SS. Fareoli
Missis Itoc in Codice panuntnr ; eo quod essent in eom- tuta mag Ilio lientiliiim populo constituto, et ct Ferrucii
mttiii Missx or-litte requirendx. Certe Missa de 8, Ileoriim eeretiiuiiias pro ritu R-iniaiinriini '•xlnbente, prxdicattom-
bus conversa
Germano Episcopo, sicvt post hoc Mtsaale (uii appei- bfalissiitios Martyres Kerreoliirn ac Ferrutium
laturj Gotlncum, excusa habetur, inilio MissatUGal- prsedicatores egregios, Aureliano Printeife iodigno,
licani veteris, seu potius fragmentortem ejus, propria 'divina pra?destinatione snscepit ;
quos spinaruttn et
de itto, qualia de sanctis Ferreolo et Ferrutione hic veprium a campo infl lelitatis doctus eradicatores
ponuntur; phra quident subjungit, a Romamo pere- habuit, atque doctissimoa riorum, rosarum. ac lilio-
grina ; sed nilul ad S. Germanwn facientia; et cui- rum, in agro fidei plantatures cugnuvit. Hi itaque
cumque Missse, ctiam de Tempore, (utRitbriex nostrx gurmani fratres cumessentsanctiSpiritus doctrinB
iiitnc loquunlur) communia. Quod autem idem Ordo, alflnenter edocti, illius dispositionis summo judtcio
per Galtius usiiatus, etiam /<cr Hispanias obtinuerit, quo cuncta reguntur, a 11. Joanna Iivangelista Hu-
non solum sub Gatltis, sed eliam tintc coruin adcciilinn mini dilecto a Graicorum partibus una cum Beato
sub Romanis, apparet cx hbro i S. Isidori Kkpal. de IriMM-u Lugdunensium Bpiscopo, ad prasdicandum
Ofjiciis Ecclesiast, cap. 15. de Missa et de orationi- Dei tiliuin Burgundiffl sunt destinati. IJnoriim qui-
bus, quod Itic platct transcribere dem documentis atque insignibua miraculis; qua? et ipsis ibidem
pussts ac
8 0'rdo Missae ved Orationum, qtiibus oblato Deo per eos sacriiicus operabatur Spiritus urbs Bisun-
tumulalts;
sacrificio consecrantur, priraum a S. Petro est in- ticaerrorem antiqus vetustatis exuit atqne ubfir- :

stitutus, cujus cclebrationem uno codemque modo mala in fide catbolica, remuta daMnuninn supersti-
universus peragit orbis : per Qccideniom seilicet : tione.vita» fcternar aui torera cognovit, Verum tnsa-

ncijue enirn Oricntnlutni Ecclcsiantm ritut spectates nientis Aureliani jussu indicta in Chriatianoa
Priora autem vet scivisse vel respeiisse Isidorus vid&tur, cum hsec persecutione, agente quoque Ppincipum insania,
fUlsse quoud ineadem Civitate,
scripsit : ct quoad Occidenfales videtur Isidvnis prx- Oornclii videlicet Ducis et Claudii
Ordinem
eurum veiicranda descripta testatur p.i^:u,
arud Htspanos cipue intetliqeiulus de Garione, cetera enim jam mut- sicut
usitata. titm erant mututa liom.c a S. Gelasii decessoribus: gloriosi palmam sumpsere Martvrii.
Prima, in<iuil Isidorus, earumdem Oratiuntnn, ad- II Iluruin vero sanctissiuia coi|'ora (luisticolie

monitionis est erga populum, ut exoitenfiur ad exo- ab urbe milliano ac semis, quodam secessu, ubi m
randura Deum. Secunda, invocatiunis ad Deum, ut tempore prajdicationis beati Martyres locum orainli
clementer suscipiat preces fidelium oblationemque. sibi delegerant, sepultura) tradiderunt : ubi Iongie-

JuniiT. IV 2 vitate
 10 ACTA SS. FERREOLI ET FERRUTII MM.
A vitate temporum succedente, Clerum et populum rentia deferunt quibus ipsa civitas ab oppugnatione
EX HSS. quiljus in iliis suinmum erat prsesidium, latuerunt barbarica defenditur et a superstitione Gentili ab-
a S. Anlano dum digni-
Fides autem rei Aureliano Episcopo intimante, no- solvitur. Ubi se virtutibus innotescunt,
Ep. eletantur
eorpora, bis comperla et cognita est Marty : per quem aedes ter orantium vota suscipiunt : infirmitates quoque reft runlur in
rtt/lcatum
rum fundataest e( condita. Beatodenique Sanctoque ac langores dcpellunt, immundos Spiritus effugant,
loeo sepitlturx
Pontifice Aniano intimante, Sanctorum Marlyru liberlatem captivis corporibus praestant. Interim monaslerium,
miracula, sive gloriosa eorum quaaque certamina, vero a beatissimo praefato Aniano, in loco sepultu-
mauifeste revelata sunt et ostensa. Nam cum in ra. aedificatur Ecclesia, Sanctorum corpora ibidem

pra dicta civitate Episcopali fungeretur officio; Tri-
bunus quidam militum, qui ad custodiam civitatis
fuerat deslinatus, venandi studio, Milliarii ac semis
fere spatio ab urbe, est progressus.
tam vulpem a canibus sequeretur; in antiquam mo-
denuo cum aromr.tibus sepeliuntur. Conventus fra-
trum ad Domino serviendum, in Sanctorum venera-
tione Martyrum, constituitur. Clavi vero, abeorum
Cumque reper- capitibus perSanctorum manus Sacerdotum sublati,
retinentur per quo srepe irifiYmitatibus diversis
:

numenti Martyrom foveam easu vulpes fugit sed : lioininummedela impertitur. BeatOrum igitur Mar- ubi tnteiitto
ccttbiatur
Tribunus, dum pertinaciter insistit, militibus fosso- tyniiu Ferreoli Presbyteri et Ferrutii diaconi Chri- _.

Sept.
rinin afferrijussit. Haec dum per foveam inquiritur, sto annuente Nonis Septembris inventionem cele-

latens aedes, ubi Sanctorum Martyrum corpora re- bramus, ut quoniara eorum victorire recensentur in
quiei :ebant, reperitur. Vere Deus vere admirabilis, ccelis ab Angelis, laus Jesu Cbristi ac redemploris

vere in cunctis suis operibus laudabilisl animal nostri, qui semper triuraphat in sanctis de ore et

irrationale ratione utentibus viam salutis aperit mente honiinum numquam recedat in terris. Sed
thesaurum incomparabilem ac pra cunctis opibus quoniam haec aSanctissimo Patre nostro Aniano
indieio vutpis
desiderabilem eis ostendit. Vulpes, inter bruta ani- Archiepiscopo cognovimus, ejusque vitam ina.sti-
repertu, cujus anit-
mabilein non seriatim sed transeundo; tetigiinus
malia saga imum, ad sui tuitionem amans tene- rersario obit
peccatrix anima sceleris diguuni est ut pro nostra. fragilitatis modulo ejus S. Antanus
bras, lu era reperil ,

r i

mortis beatissimum finem proferamus. Peractis namque E

conscia, dum mortis metu afficitur, ipsius

tenebrosis luctibus occupatur, ac per hoc non num- non nullorum annorusn curriculis, post Sanctorum
quara propitiante D imino ad lucem perducitur. Quae corporum inventionem eadem die ejusdem inven ;

vulpes non seipsam salvavit

tantum inventa luce tionis ; sicut interiorem liominem servaveratimraa-

vcnmi ratione degentibus, in inventione sanctorum culatum, ita, ipsis deferentibus Martyribus quibus

Martyrum, maximam salutem edidit quia con-
versa anima de tenebris ad lucem, non sibi dum-
taxat proficit, sed etiam Angelicis agminibus quibus
iandagaudium ingerit. Nuntius itaque statim
B. Aniano destinatur. At ille festinus occurrit
quia jam hoc opinione vulgi antea audierat; et
: devote servierat, transmisit ad Dominum.
C Ha>c itaque de triumpho Sanclorum Martyrum
eoriimque revelatione, de transitu Patris nostri
Aniani, ad confirmandos Catholica. plebis animos
: Christo auctore mente devota conseripsimus; non
nostris confisi moritis, sed eorum orationura sub-

quoniam Spiritussanctigratiaafflatus erat, Divinita- sidiis. Cum enini Sanctorum omnium quos in con-
perfrui credimus, qul simul cttm
tis eum in hujusmodi miserationibus pietasnonla- spectu a.tissimi perenni luce
tlli* invoca-
tebat. Martyrum orgo sepultura ejus jussu detegi- auxilium iniploramus, eorumque venerabiliter pro tur:
tur statiraque Sanctorum corpora in monumento
:
m ssariis confidenter subsidium postulamus prae- ;

n periuntur, sertim ad eorum praesidium specialiter atque fi.lu

4 Sanctorum igitur Martyrum corpora, sua> pas- cialiusjure recurrimus, quos in fidei spei carila
semetipsis monstra- tisqne soliditate pra.dicatores habuimus.
Hos ergo
ionis virlutisque miriricae, in
vcni.it insignia. Nam 'um capitibus trabales confidenter exposcamus, ;

clavi malleis ferreis impulsi, affixi inventi sunt curramus, his omni devotae mentis conatu supph-
Palmssvero Domiuicae passionis signum aperiunt cemus; ut dum eorum festivitas ipsis patrocinan-
tibus felici tempore, revolutis in Domino
quamquam anni cir-
do- quia se perforatas clavis ostendunt. Et
tmo eutn Catholica. relig is,
ai, issionem capitum egregii Martyres excepissent, culis celebratur; ipsi pro statu
l'iS fl Stlbtlils,

quasi co pro defensione proprise urbis, pro salute summi

paulnnfi Ulll'1 l.lllJlll clavorum
rdc tamen l.i* <u mii in
v iii eorum
dwi m.i capitibus
,.j... , . , . -

intttrumentis
.agem orbis posside- pontificis.pro conservatione ejusdem urbts 1 astons,
ronam agebat, quao totius c
. _: r..i:.;i.i. ...-,. 4r.t ,c >....!._.
pro regis et principum felicitate, pro totiusplebis
. . , ,

bat. ln ceteris undique membrorum juncturis inven-

.mpactse malleis. Haec sunt quidem
Sanctarum congregationum stabili-
liberalione, pro
tsesunl subulae, c
tate; pro cunctorum fidelium necessitate, indulti
passionis Sanctorum insignia, iu quibus divinae re-
munerationis monstrantur ot merita. Clavi namque Patroni ac Martyres Christum Dominum deprecen-
tur; eumque es. pietatis suas atque misericordiae
diversis medelam multis prastant
inlirmitatibus
censu, composuit remunerare
qui haec obedienter
temporibus subulae quoque, omni auro pretiosis-
.

dignentur; ipso adjuvante, cui ante secula viitu.

simo pretiosiores, omniqne Margaritarum decore
decentiores vim totius modelae credentibus exhi-
ethonor, Majestas et imperium, laus et jubilatio,
beanl impiissimi vesania tyranni I Martyres lu- decus et potestos, percuncta seculorum secula. Glo-
iii M l,i iioiniiie, gloria Unigenite, una cum sancto
u. privantur, his auditus aurium aufertur, oris
eorumque juncturee Spiritu in. sempiterna secula Amen.
etli ~ .r sermo amputatur, —
* , r t , tfv'0
MSS. ,'/f., i',i
in ix Lectiones dislribtila
imfodiuntur, ac ae vertice capitis t,tiuscor- 7 Haclenus illtx

: Non suffei eral persecu- el proparU descripta a Cltiftlelio; Aurelianum Impe-

toribus custodia carceris, vincula catenaru ... sup- ratorem, ra jam receptoet supra notato errore, nomt-
iifl»<i« «»»» >r« '/'""«'" '"'"< ""'"' "ccepinms ectjra-
'

p] i
,„, divers : Sanctorum nam lue fides

persecutorura tentamenta constanter .usiinuit, nul- phmn, qno iwu «d opem s«. edttionem ( Inffl Utts,
mortutts ott

circumstantis populi adjuta solatiis, nullius inilio atque in decursu virgulatts qutbusdam ad kutto-.
lius 374,

fretaterreni spe regimini ; sed ccelestii patriasjam rtnm miims (acientibus. Integram ego rem tlare malui,
ni melius de auctoris xtale judicaretuT ; ideoque nc
secura de plaili.l--.
ipsasquidem populares de urbis nuncupaiione fabella.t,
8 Beatus itaque Anianus Archiepiscopus, Tribu-
initio positas omitlendas cum Chiffletio censui. Qttam-
et tantttpcr nus quoque cum militibus adcivitatera redeuntcum
quam autem a Sanctissimo Patre Aniano cognila
I ii <'iili-i.li.i7i triumpho et excubiis maximis Preesidis corpora
depvsila,
Sani torum ad matrem EcclesiamJoannis Evan- S, sibiprfteatur Auctor, qum scribil; apparet tamen id
suiuma cum reve- UaiiiteUig.-iulum, ui jier manus tradita, ncc msi me-
istaa cuius fuerant discipuli,
dittle
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 11

A diate a Sancto sumpta notitia ifla credatur. Dicilw is, demdie, quain fecit nobis Dominus.in qua etiam ad D
Juliani Apt^tat.r a-lalr, et imperantibns Valrntiniano commnnem bumani generis leetitiam tain pretiosum '* Mss -

ataue Vaiente, Sanctorum corpora invenisse ; obiisse tliesanrum suscepimus , gaudeamus prrc ceteris et
auirm anno ccclxmv : hic vero ideutidem Vesontio exullennis.
nominalur Chrysopolis ; eum lamen is qtti cognomi- 2 Cum ergo sint magni meriti npud Dominum hi
nari luac nialnit Chysopolitanas, primus hactenus sanctissimi Martyres '"
et, Apostoli, qui pro Christi
inveniatur Theodoricus [uisse. Namin Epistolis Joan- Bde pugnantes in suiagone certaininis, aciem vice-
nis Papte VIII, datis anno dccclxxviii nominatttr runt diaboli quulies fidelis anima in eoniin laboris
;

Bisuntinensis vel Bisunticensis Archiepiscopus ; in ac prssmii certationera cogitatione dicitur, eoriiin ,v ,

f tcrtbere tn-
datis aniem niiti» dccclxxx intitulatur Sanctag Chry- societatem jam sitiens mento in laudem ipsorum tendit ,
, ,

sopolitame Sedis vel Ecclesiie Arcliiepiscopus adeo ; et preedicationem roboratur quos iu snnuni Regis ,

ut isto fere anno videatur mntata nuncnpatio non innl- conspectii candidatos ac diademate cornnatos, sui
tis seculis duratura ; nrc admodum diu post scripta, vigoris acumine contemplatur, lli sunt enim viri
tttm recentiora Aeia, tum inventionis hislotia, sancti, a divina providentia in perfectae caritatis
8 Minicula,quilnispost inventionem clarutsse ferun- vinciilum electi, quos fecit Dominus et. ostendit no-
iur vel nemo scribere curavil, velscnpta perierunt injtt- bis quibus dedit gloriam sempiternam
; quorum i

ria temporis : ititiuii tamen ex S. Gregorio Turonensi tib. 1 doctrina ad solis et lunae comparationem prsefulget
dr gloria Martyrum cap. 71, proferre licn quod esl Ecclesia; quorum corpora licst non separentur a
Vesonticorum civitas propriis iliustrata
ln.jiisinodi terris, animae tainen eorum merito Sauctorum coae-
Martyribus, plerumque miraculis prasentibus gau- !"° 7° ™
Feb'i> motata quales existunt in cielis Hurum itaque sub Aure- s
pellitur. det. Huic in abdito crypte iluo, ut Passio ileclarat, liano Iraperatore,jubente duce Cornelio agente ,

Martyres Ferreolus atque Ferrutio sunt sepulti , : Claudio Chrysopoli Civitati prsssidente, passio ve-
Factura esl autein quodam tempore, ut vir sororis neranda eamdera Chrysopolim illustravit: et cum e
B nieie invalescente febre graviier segrotaret. tum- csset pro ritu Gentitim inter urbcs Gallicanas cun-
qne jam quarti mensis spatio lectulo anhelus oc- ctis nobilior, in Christi cultura nobilissime decnsa-
cumberet. ut nilnl aliud conjux miesta. nisi quie vit. enim idolorum eultu spurcissirao
Derelicto
sepultunje erant necessaria , cogitaret ; Sanctorum Christo Domluo eorum pradicatione ac itis se i

basilicam flens ac tristis expetiit, provolutaque co- substravit; ac peccatorum eruta uigredine, candore
ram sepulcris, palmis ac facie rigente opprumt pa- fidei et sanctae religionis habitn passim enituit.
vimentum. Aceidit autem fortuito, ut extensa dex- 3 Tempore igitur passionis sanctorum Marty-
terae uianus palina foliiun herba: salviffi, quod pro ruui, Christiani eoriiui praedicatione' in fidei petra t tsttquimll-
honore Martyrum in crypta conspersum fuerat ope- solidati, sanctissimas glebas nocturno terapore ex- ttarto aburbe
riret. Postquam autem fusa oratione cum lacrymis tra civitatem raliiem tyrannicam metuentem
, in
»*""' ,

surrexit a tumulis, putans aliquid de linteaminibus, unius ac semis milliarii spatio probantur detulisse :

quibus imliita erat, manu prehendisse, ut adsolet, ibique, sicut vetus refert historia, in loco cremi
volam eontinuit clausam : egressaque basilicam, pa- iinam habitare solebant , Angelorura societas non
tefacta manu , folium lierbie mir.itur. Obstupefacta defuit; virtutum cuelestium beata multitudo ad eo-
vero quid hoc esset , inunus cceleste indultum sibi riiiu exequias obsequium praebuit, quorum quidem
divinitus recognoscit : ut scilicet per eam virtus aninias ad ccelos usque cum magiio gaudio prius
Martyrum infirmo succurreret. Domum igitur jam evexit. Longe * itaque actatis tempore transacto,
lastior rediens. foliiini dilutum aqua. viro porrexit cum ipsorum passionem priorum cura fidelium de-
ad bibendum. Qui nt hausit , plenus fide protinus votioni tradidisset, erat. Sed ignotum de sepultura
sanitaiem plenissimam nieruit obtinere. IIxc Gre- Valontiniano et Valente regnantibus, B. Aniano in
gorius Turonensis. Al quontodo postea Sacra ossa Ve- sancf.e Bisuntionensis Ecclesiae Cathedra praesi- v,
suntionem Iranslata (iteriitt intno hlxiii tlir \\\ Maji dente , mira Dei dispositione snnf reperti quem ;
-

r.r vetustis codicibus S. Joannis ct S. Stephani ita admodum in ipsius inventionis narratione digesta
dcscriptum accepimus. potest reperiri. Deatus vero Anianus, Christianse
fidei praedicatoregregius, de reperto Doraini tlie-
sauro incoinparabiliter dives, in eo loco aedificavit p
c TRANSLATIONES VARl/E eccle.iam, ubi Monachorum sacrosanctam vitam aiqueas.
Ex cjusdem Ecclesix Cathedralis .1/55. instituens, sicut erat tctius religionis perfectiono Antano eon-
in brevi effecit
>l '""" u
repletus, Monasteriuin, necessariis
. , - ... . r .
monasterto
jl riornm Patrum moralis inslitntio . cnm hiijus ejus providentia attnbutis satis contentiiiii. Din ita- ,i, mu;
1
vit.e ordinera castitate raorum . seu gravitatis ho- que in statu suo, monasterio perraanente, peccatis
nestate recte prnccdere inslituat tum illius tbeo- ; populi id agentibus, Dei permissu, cujus occulta
ricae quodam modo gaudium exilienti
jucunditatis sunt judicia, Pastorura negligentia ingruente, ad id vn
ingenio denuntiat; cum exultantibus animis in san- devenit ut sicut fuerat suinma) religionis domici-
" r ' or
ctorum solennitatibus hominura mentes tripudiare linm it.i Beret irreligiositatis contuberniura. Mam
edoceat.Hi snnt enini qui summieillius contempla- luicorum voluntati , a quudem Proesule ma!e con-
tionis dulcedine perenniter satiantur, quique summo sulto, praediis ad eum locum pertinentibus traditis
bono adhserentes asternselabtitiaegaudiis perfruuntur. in beneficiutn, iu brevi ita dilapsum es'» uf destru- eott,m rtcsnla-
t0 > f ranstatl
Horum denique memoriam miro amore concele- cfa congregatione, ad beatorum Martyrutn servitu-
11
brare debemus : quoruni , in amore Dei persisten- tem, praeter admodum paucos Sacerdotes idiotas et
tiiim. non fuit alter amor; ct qui de carcere carnis indociles, nullus reraanserit.
euntes per tenebrosam miiiidi noctem perennem 4 Ciim * ertto ruminiiiii in exeidio totius patria?,
,

i
i
'
1 1 1 meruere : Reatornm itaque Martyrum Fer- ut in propatulo positi sancti Martyres jacerent
reoli et Ferrutii fe c ta devotissime celebrantes, ad (qnippe qnos latrones <le Francia ad Burgundise
commendandam fideli populo hujus rei notitiam, perniciem conabantur auferre) sempitcrna jiietas
qualiter eorum beatissima corpora a loco antiqu» Christi populum suum tanto patrocinio destitui non
mcmtiriam sepulturaB ad nrbein sint translata oportunum noti- permittens, non homiuum custodia, non murorum
eommendan- care stv
(j offlcio duximus ut qui eorum praesen-
] : clausura non denique loci illius firmitate aliqua,
,

tia roborati utriusque hostis, mentis videlicet etcor- sed sua nobis eos tamdiu reservavit admirabili ^era- . .,
„
Henrici itaque
r
Imjieratons secundi tempore,
,. ab ttttgone
poris, machinamenta superare valemus; in hacqui- tia. Aichiepncopo
Domnus
 {% ACTA SS. FERREOLl ET FERRUTII MM.
Domiius Kugo Archiopiscopus, oui hoe amicorura opud LugdunuTO Innocentio Papa IV; facta est in
rVoca relcvatio
diligenlia summum peririiliim intimarat, id gerens hac ecclcsia revelatio forli potius relevat.io, sancto antii 1246, 2
voti,quatenus eos ad civitatem transferret, li.ilirb.it rum Martyi-imi Ferreoli et Ferrutii, pra-dicat orum Septemli.

occultum quajrebat tamen temporis opportunila-

;
hujus urbis per venerabiles Patres Wilelmum Ar-
tem ad »1 agendum. ehiepiscopum Hisiintinum , Joannem Lausanensem,
:, T.rtio dsnique Krdeiidas Junii, quod erat cra- Seguinum Matisconensem , AJpxandrum Cabilonen-
stminii Aspensipnjs. Pominic», orandi gratia jussit seiu , Ansericuni.. . et alios Praelntns civitatis et

illo Clerum et populiim Archiepiscopus (ut eorum dioecesis liisiiiitiiiie. Hxc ttii. Adtlii CMfietim li.uic

consuetudo tu.f.it coQ.venire.Ipso verp eoveniente, revelationem nihil aliud fuissc quam sacrorum cor-
30 .tfoji

Missaque per se cplebrata, itur ad sepulcrum ubi :

porum eoUoqatipnem, in capsis aut thecis ex ligno

pausabant praiclara ceeli duo luminaria gemini ,

deauralo aliabre factis ; c.rislimutijiie. eodem teinpore
patriam illuminantes, pacem
.
gentibus con- mediam fere sacrarun: Reliquiarum partero ail ec-

ferentes, Dei popuium liberante-. Sarcppbago au- clesiam S. Vincentii f.iisse translatam. Sttbmisit uo
tcni aperto, i stimabilis suavitatis fragrantia totius bis Petrus Franciscm Cltifletius Societatis Jesu duas
eoque jultente
ecclesia; ambitum respersi) quaa Ilei pnesentiam Chartas, iu quarum priare indicalitr translatio Reli-
fuit aptrtus .

Sarcojihaqus.
a le dubio signavit. (Jn .-ilam vero e cernen-
e -itie quiarum S. Fcrrcoli i» Ecclesm x. Vincenlii lus ver-
aliiux Reli-
tibus qui aderant, vispa eorum ossibus, divinus ti- b\s :Die iienult^namensisM iji in Vigilia Penfecostes,
qut.T datj- Ec-
inor quasi positos in extasi lenujt. Cernere erat anno Domiui mccccxi Reliqui.e S. Ferreoli traaslataj
clesfT S.

Clerura populum mjxtum praa gaudio, multo

et la- fuerunt, per Reverendum in Christo Patrem ac Do- Vincentii

crymarum imbre roadentem, Dei lau.libus cominu- minum, Dominum Rjbertum de Courbeton Abba- ,

niter exultantem, Mirabile visu, tanta multitudo tem S. Pauli Bisuntini, de cassa antiqua ad pree- aiino 1421
tratislatx.
lioniiin ciim nnlli niiiitialum fuerit, ibi subito sentem novain in eoolesia S. Vincentii Bisuntini et ;

E
;i
(1
'. 1 1
1
. ui nullue ii n m u ii iii tani brevi tempuris ar- fuerunt ibidem religiosi viri Domini Joannes de Vil-
]

ticulo tot convenisse meminerit, non tuntnm cives, lanova, Prior; Aymo de Vaitus, Infirmarius, Petrus
iion tantum vicina inpolpntes, sed de remotis longe dc Myone, S.icrista; Bertenius de Devissan, Refe-
partibua occurrentes. ctuarius; et Joannes de Melincuria, Presbyteri Mo-
Ili.riiiii autcin sacratissimorum corporum par- na.lii. monasteni dict« ecolesiaB , et plures cives

Bisuntini in d. ecclesia. 11 rc iln ettm oplimo consensu

Pars mlnor tem minorem Domnus Metropoiitanus, sagaci usus
suh alturi ccnsilio, iul loci conservationem, qui '" eorum ho- dierum el anni indicalorum. Nam dicto r.nno mccccxi,
ibldem se
nore dcdicatus erat , siiu principali allari ibidem llllera Dominicali u ,
Pn.iflin rclcbr.itnm fntl dic xn
ponitur,
lojavit : inajorem vero portionem, quae sibi semper Aprilis , et fesittm Penttxost.es xxxi Maji. In altcra

fprel proesidium, ad civitatem cirn hymnis et lau- Cliifllclu thtirltt isla inilicititiur :

dibus detulit, atque in Ii. Jeannis Evangelistas, in 9 Anno D..miui muxcxxiv, die viii mensis Maji,
altari heatissimae Dei Genitricis Mariae gloriose re- reverendissimus in Christo Pater ac Dominus, Do-
c.oiidnlit. : ubi gloriOsiMartyres, n.l se confugieutibus miaus Tlieobaldus de Rubeo monte, Dei gratia Ar-
major tlefer-
tur ad iliviiniiii prsestant refugium, petentibus patrocinium, chiepiscopus, Hisuntinus traustiilit Reliquias corpo- in novam Alir
Ecclestam S. adlaudcm Doinini, cui est honor et gloria in secula rtim SS. Ferreoli et Ferrutii de veten
capsam posi-
, c;i|is.i in
Joannts novam de quibus quidem Rcliquias tradidit Eccle- tx anno 1414
seculcrum. Amen, :

7 Jl.rc ibi simililer itt ix Lectiones divisa, et de- sia; B. Marioe Magdalenae Bisuntinie unain costam,
srripia .1 Cttiffletio : iu quilms nolatur triplex temporis ecclesiaj S. Pctri Bisuntinae mediam costam. Fra-
character : pritnns Ilenrici secundi Imperatoris, anno tribus Ordinis Minorum de unum parvum
Saleriis, et ossa alits
data,
mi.vi vita fuiicli, relicto filio Uenrico tcrtio, pucya se- os ; et ipse reverendissiruus Pater relinuit duos
picm iihi octo annorum suli regimine Agnetis matrit, dentes, cum parte maxillaj ; ct tradidit J.unni Por-
videnlur autem Henrico secundo in- illius aliqui anni celletiunuin os, praesentibus ihidem Dominis Joanne
Imii. Alter iliaitnicr cst in Hug primo Archiepi- ne Thorasia, Jacobo Moschet deBisuntio Militibus,
scopo Bisuntino, quidicitur preefuisse abanno mxxxi. Magisti -Egidin Grusigneti, Nicplao de Vouclans
.

usque «.' iiiiniiin mi.xvii. Hujus tempore tantum scmel Canonicis Bisnntinis, et pluribus aliis testibus, sub
Pascha, incidil in diem xx Aprilis festum Ascensiouis signeto secreto dicti reverendissimi Patris, etsigno
m xxtx .l/i./i, ."' consequenter dies xx\ Maji seu tcr- manuali Secretar-ii. Signiitum G. Gaji , cnai si-

tius Kttlendas Junii fuit crastinum Ascensionis Domini, gillo dicti reverendissimi Dornini in cera viri.li.

Pr.eterrti.Iiiaiincs.Iiitiiluii Cttllriiu* piiri. 2 Ve- cirea annum

cjui est tertius charactcr, proinde contujiteo Trattslqtio 10
1539 in ca-
iiiiiio Mi.xin. Ipse rcrtt Hugosancta? etiam Chrysopo.- sontionis pag. 307 , Anno mdxxxix, uijuii, die Lun;c psam argen-
Htanae Ecclesiae Archiepiscepus dictus , " CltiJJletto pnst fcstum Resurrectionis Do.uinicse, in ecclesia team transla-
ta
Beatus nitncupatw , mprtuus \i kal. Augttsli, c.t con- Mctn pilitana S. Joannis Evangelistae Bisuntina,
ditvs ... iir.nnlo. tjiicm ni metlia ttavi 8. Pauli ipse Gubernatoiibus civitatis, et maxima Cleri ac populi

sibi ercxerql : t ujii* iiuniiluin tr.t. niis post annis, una multjtudine ibideni congregatis, R. Domino Fran-

II tgo tittt uu
aiin retiquo ecclesi pavimcnto, fttisse elevatum indicari cisco Symard Episcopo Nicopolitano et Suflr;iLr aiieo

Bcatus? videturhis versibiis eumdem mortis diem iterwm nqtqn- Bisuniino Mi.-sani celebrante; post Offertorium
ttlnis, hoc moilo : f icta cst, magna suavitate vocum et totius officii

Anno inillciio, tercentum, septuagenp, majestatc translatio sacraram Rcliquiartim, sancto-

A.ljnngc priino, Patar Uugo rcconditur imo; riim Martyiuin Ferrcli et Ferrutii, de vetere in
Ciim snperet quinta Julii lux, ex Libithiua. novam capsam, per nianus iJomiiu Archiepiscopi,
tjitibn* iiittllitjis anno mi-cci.xxi , ipstt ojwiversario Antonii de Vergejio. Ex Actis Capituli Bisuntini.
mtrrtis die , id fortuni esse. De qttibus plttrti forte ad Eamcapsam ex argento, vel mole vel operis ele-
diem xwu ,/ii/n , si tntciim caltus titjthtsque Ileati gantia prEecipiiani, Gubernatores et Canonici Bisun-
a quo abstinent ClauMus Robertus, Stiiiiiiiarthniii et tini conflari curaverunt, ut notatur in Actis Capi-
alti, probalus nobis fneril. tuli aillllS MllXVlIl Ct MDXXV. llan: diClUS Jtitlimcs

S /'"" iiitcriin sciiilti pi tu.tjiitiiii t.slii jicrcnl, pr.c- Jacobus Cltifletius. At fruter ejvs Petrtts Fraiirtsctis
thclam parlcn; ntnjorfni sacrueum Cuiportim, qttam ad tstu insnjier itulicavit : xn Junii anni mijcxxxvi.
ecclcsitim S. .loamr.s aiinti mjaui triinslntum dtximus, Franci Dolam obsi.ientcs, e suis castris Vesontio-
ibidem fuisse telccalani, iiulictttitr apnd Clii/letiiim pag. nem usque factaexcursione, ecclesiam SS. Ferreoli
272 e.r Mnriijrologio S. Joaniiis his verbis : Anno et Fcrrutii tertio ab urbe mtlliario incenderurit, et
Domini Mi.i.xi.vi , iv Nonas Septembris, residente a tergo altaris everterunt capsam Reliquiarum quaj ,

deinde
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 13
A deiude Vesonticnem ad S. Vincentium translatea />»j.02: quce, mquit, Grandem-fontem inter et D
sunt. Kidelur illa ecclesia fuisse villa, }t< <
in Vixa Vesontionem meilia via interjacot; nam ibi cl Basi-
S. Germani Marlyris descnbitur a priore Chifletio licam et sacra i.suj.zvx [uisse indical.

DE S. ILPIDIO MARTYRE
IN GABALITANO GALLT/E AGUO
Ex Marlyrplogio Gallicano Andrex Saussayi.

-orum Martyrum memoria c<t<-h><iti<r Saus- verianum .V quo Boliandm nostn- x\v Januarii

H
<t -

,: t
SUB VALERIA- snyo Supplemento Martyrolagii Gal
>ii Usuardo, licei festum nunc agi dicatur xxvi; Priva-
lns verbis In agro Gabalitano S. Ilpidii
: tum, suh Croco Alamannorum Rege Martyrio corona-
..Martyris, qui usque adsenium pietatis of- tumei dic mii Novembris adscrintum, de quo t. nc •
i

Elooiuut ex
ficiis deditus, et humandis sacris Martyrum eorpo- Gregorio Turonensiagcndum; Firminum de quo vide
Sausovo ribus cbnn invigilans, inde robustior factus '!i>rri- dicta xiv Jannarii ; S. Hilarium, xw Oclobris com
paupernm propnis commodis, in al-
butis in usus memorandum ,- S. Ilerum vel Iserum, de quo, inquiuni
tum montiscacumen juxta Elavcris ripam se rece- Sammarthani, plura in Ofticio Sanctorum particu-
pit ubi cum per biennium esset commoratus, ob
: larium Ecclesiaj Miniatensis : diem non q>i ti
rjus et at<-

convpr^os ad Chnstum populos, sub Valeriano et quem Saussayus, non solum orum quinquc
notat i Decembris non longo
E
Gallieno Principibus martyrii laurea donatusest. elogio, sed iterumcoJi aii die sesta Qclobrix; ac do-
Acia deside-
JI.r<- Sans&ayus qux uttvamex propriis Qffteih Kc- nique Fredaldum, iv Septembris, pro '/.<<» similiter rantur.
cle.six Gabalitanx haberemus stabilitii. Officium pvoprium allegatur, Qptandum igitur nobis
2 Primaria ejus ditionis urbs Episcopalis, Mimatum est, ><t Officia ista-c propria, necdum nobis visa, accipere

seu Mimata, Gabalum seu Gabalorum, svbinde etiam inde aliquando possimus.
Gabala dtcttur, habuitque. etcoiit,Episcopos Sanctos, Se-

DE SANCTIS MARTYRIBUS ANTIOCHENIS

OLIRICO, JULITTA
LT SOCIIS CCCCIIll-
Ex Hieronymiano Martyrologio cl aliis.

sepius ailegata, et sayius alleganda, qnatuor nomen et nomen Cyrici, alibietiam tria nomina iuln-
Magnus Lnti
norum Fasto- Hieronymiani Afartyrologii Apographa,
vctusta ponidixij 111 Julium pottiittransiisse; quanominumac-
\Epternacense Corbeiense, Lucense, et Blumia- ad cccc innominatas
rum co>n>en-
sus, dc

dringctttis
Qua- Si
tyribus
ntint,
,

magno cum consensu

ua legunt. In Antiochia Quirici, et Julittte
dc prxtlictis Mur-
cessione
omitlendtts
liabnii.
,

qualernarius.
alios

qitem insitper Hierotiymiana

facla, vistts fuerit
ecgrapha

matris ejus, et aliorum ccccnn Martyrura; nisiquod 2 iViwic quoniam Passio Quirici el Julitl e Apo-
Lucense. expressus dicstl ; Et cum eis ccccim Marty- crypha Gelasio Papucensetur, in
"• notitia librorum

rum, Corbeiense vero, roiundo contenlum numero, sn- apocryphorum qui n m recipiuntur videtur m Notis ;

peraddilos Quatuor prselermittal ; Bhimianum denique ad Romanttm Marttjrologium exislimare Baronius, ex rdco ntm vlde-

scribal nomina Cyrici el Julitsa. Jlht quotl Eoma ( istis sttmpsisse Laiinos plerosque occusionem, Antio- tur conljin-
omcn
y
,{l7 '

Aqnileiam transmissum tln reperit .!>(». proxime acce- chia? adscnbendi cor, qui ex cerlittnbus Actis proban-

tltt uil priora; solumque omittit vocem Martyrum pro titrpassi esse Tharsi in Cilicia in qua fuil etiam aliqua

qtta, Militum Itabent Auguslanttm -V. Udalrici et Gal- Antiochia ad Pyramum fltwiam ha 1
1 procul >i Thar-
licanum Labbci et Gelloncnse : nomina i'y- sed inler so, juxla Stephanum de Urbibus. II» autem »1 su^tt-

rici et Julittae ponun! Vitum, Modestum, et Crescen- neri possil, asserit, quod excideruut procul dubi 1

et quoad to- tiam Itaud dubio ex prxcedenti die assnmptos. Cas Acta, quas S. Gelasius Papa, ut commentum haere-
Citm; nense e.t Romanum S. Cyriaex, relulii SS. Ferreolo ticorum, quibus ne subsannandi tribueretur occa-
el Ferrutio. omissoque nomiae Antiochise, solnm po- sio, procul rejecit. Verum i\iatn'>> m.u Bodecensi
omiltil uetus fallicel- quodam MS. amfno edila >>/ II icbal Priore Elno-
tiuiii Et alibi. Socios Marlyres \o

lanum Romte In duplici MSS. Ftorentino, quorum nensi, ct Pltilippo Abbate Bonx-spei sttx vlerum lcto-

iiiiam Laurentianse , alterum Stroizianx bibliothecx 1 itin parap/trast verosimiliorem !>>! >u intlucereconath :

dubilare, ipsa apaerypha /lcltt

erat; ct in consono illis impresso ibidem Florentixapud i-i.i i>rsM>iii >i»>n illa

Franciscum de Bonacursiis, sic legitur : Apud Antio- httOeam, qu:e excidisse prorsus exislimabat Baronius.

chiam, Sanctorum Martyruin Domesti, Oescentii, Ctimqtic nulla in iisfial menlio AntinchiuB, tam >>»i*:»u-
nonnulta quo-
a quibus mnt ter abomnibits Martyrologiis u>>mni>it.c (qttorum tamen
ad iocios dt- et Julii cum nuadringentis militibus :

versttas,
abscedens MS. Florarium nostrum sic hnbel originale primum ex Eusebii collectaneis sumptum uide-
longe
cum quadringentis tur,qwem >:r>->i>l>i(c Apocrypha ha- ttdpotius «-
uwt est ita atiavc
Item Domesti Martyris, aliis
i-mgendum »»
i*tis omnibus merito videri potest huisse maais vropendeo, 11I sinceram eam esse let tionem
militibus. Itt .
,. Matns rius. . ,

per Itbrtinorum socordmm, ex Modesto factus Do- credam; et expungenda jiottns rr>'ju IWatns ejus :

mestus esse ; ex Crescentia formalus Crescentius tamquam addita perperam ttb inlerpolalrice manu,
(ut etiam tn Uieronymianis quibusdam accidisse nota- prxtrr mentemprimi attctoris, tcilicet, <;ut>t tn cccle-

Ltilttits, prseserlim Gallicanis, celeberrimi erant

vimus prtecedenli diej ac denique Julitta (tnler cttjus sits

Quiricus
 u ACTA SANCTORUM
Quiricus <t Juliffa, quorim habebanlur Apomjpha quaxi enrura exernnloa<l Chrjstum conversi, et ab D
AlTTuHE l>. V. Actft, mortem tp&orum ad mensem Junium referentia, sicttl etiam
Alexandro detenti, post inpnses x martyrio coro-
ipsos eae indubitanter pulaverit Inierpolatov, qvorum f'dt Petrus
nati sint de quibus supra dictum est. wquit, pridie
;

de Xatalibus
nomina leget/antur in primo otnnium Martyrologio, Nonas Junii, scilicel lib. o cap. 86, ubi eos dicit lib. 5.
adeoque esse ffliiet matris ; nec putarii iibi luborandum Iconii passos, et in eadera civicate tumulatos, quvd
de locoaut dic, quialiiin Actis qualibuscumquc, alii ulmmque sno ipse definivit arbitrio.
in Afartyrologto nominabantur. i Porro si rccipintur quod dixide Synonymis duo-
Sedbene, quod habeanturistorum sinceriora Acta
.'{
bus Marhjrum paribus, per duo loca duosque mensis
ut abddltm ab apitd Gr&cos ex quibus non solum constat, filium cum
: Junii dividendis, utmodoquam fieri potest commodis-
aiijuo, peutot
malre Tharai passum, sed passum xv Julii; qute duo simo sulvetur auctoritas tam Aclorum veriorum quam
AntiQchlx 16
puncta Apociijphotum Auctor ignoran$ [necdum enim vetiistiaris Marlyrologii non pergutn ulterius divinare t
/UfllJ t ;

scripta Gr&ca erant t post rem solicite examinatam) quxnam hicex muttis Antiochia intelligatur quamvis
;
satis habuit mensem invenisse tatibus nominibus insi- prse&umpfio starepossit pro famosiori in Syria : neque
gnilum, cui applicaret qux de ejusdem nominis Marty definiam, sitne Julitta Antiocitensis, ad hnnc diem pro-
ribusfama accrperat, volebatquein fabuh a se compo- prie pertinens, vir -n frmnia. Cur enim nmi xque vtri
coiifutnttnfe nendx argumentum snmere. Quos antrm addidit Qua- idesse nomen possit, quom Jovita, qui cum Fauslino
Clllll

nm
••'.IHill IJ-

Thnrsi \:>
dringentos quadragintaquatuor Socios manyrii, eos passus colitur w
Februnrii; rt Mauritta, commemo-
potius accepisse eum ex Martyrologio pulcm fabutose randi xin Jnlii cum /Jrchidiacono Salutari, ac similes
Jtittt corona-
'''<'.< quam \ rorsus ea ccrel ro suo commentnm, olii? Denique non quxram quo tempore, aut snb quo
tis, ,

Quamquam enim fieri potuerit, ui qui ro Matris ejus hnperatore passi sint; cum eo non ducant antiqua mar~
intrusit etiam socios istos infarserit ; nihit tamen est tyrologia Sed transiboad eos, qui sic distincti ub An-
.

quod hnc coget, cum polx crinl abiniliosicst ipti fuisse, tioc/ienis, nonaliter od hunc mensem referri poterunt,
duccsque certaminis Antiochisehabuisse in tituh positos tjiiiini per ppikiam quamdam; necosad mensem Julium

Quiricumet Julittan . Peirusde Natalibus, licet lib. differendo, videar immutatum velle diem cultus, qucm
(> cap, KH agat \e SS. Quirico etJulitta ea genuinis nunc passim in Latinis ecclesiis halent Filius acMa-
>'" um Actis ; addit tanun, ibi non reperlos \\ Gentiles, ter tipud Tharsum coronati.

DE S. JULITTA VIDUA ICONIENSI

ET EILIOLO EJUS S. CERICO YEL QUIRICO

MARTYRIBUS TAHSI IN CILICIA.

COMMENTARIUS PR^EVIUS
§. I. De vario eorum apud Grsecos etLatinos cultu, Actisa Gelasio Papa censuratis,
verioribus editis ;i Theodoro Episc. Iconiensi.

Venerabilis Bcda, ctijns Martyrologium f/t'- Itffi fiiin nusquam lcrjtiset in Actis; persnasus illuc
sin DI0CI BT.
mtintim proiulitnui anle n Tomum Marlii, translata [iiis.ie. corpora , aiile scriptum Martyrolo-
llrtl.i jn.r-
fiiui projioiilum haberrt, eorum dttmtaxat no- gium ideoque ipsam ilii nomtnari. Tarsum tamen, in
/< rttoi <> iiituit prr fastoi digenre, qnorum invenerat Actis lectam, dissitnulavit ; forte ne dttbittm lectorem
dr/trlrnlta Acta; Sanctomm autcm prxtitulatorum vel nulla iu- redderet, an nd itominatos m Junio perlinerent ii de Fl"r«n"iue
Atta, srcuti Usuar-
venisset, vel ut apocryplta contemneitda judicasset: quibits agebal, Tta scriplum Eloginm secult sunt mox,
dus, At!o etc.
eorttm nomina tacttus pnrtmens, sntis habnit SS. Fer- Usitardus et Ado; hic fusius, et iisdem fere qitibas
reoli et Ferrucionh doijium huic dici inlexere : nec Florus, verbis; nisi qunb sttblatis quadraginta, ntaluit
fiiim tllitts, sed i»>itu< Adonis est, qui snb Bedx no- iiiin Marltjrologio solttm ccccim legcre ; brevitts autem
mine circttmfertur libellus citm ii>^t>ruui mcntoria A<li>- I ii !i(s, !t»c modo Antiochise Natalis sanetorum
nis verbis contexta. Betls vestitjiis insistetts Floms Martyrum Cyrici et Julitta? mntris ejus, qui, post
Lugdunensis, et relictos a Beda lt:<<i>f< suppieturus dir.i verbera et gravia tormenta, martyrii sui cnr-
Florits rtti-
tionr ! re-
i;utt posset, in Atrebalt nsiqttidt m atque L rtiensi MSS. sum capitis obtruncalione irapleverunt. Atque Itoc
tnlil rutil
t>i!iilt> l>iu\ <!< iUis scripsisse invenilur; Sed bene in untt rum Usttardi marlyrologio transiit m ustnn om-
Ttiinutt >' relnta vetba accepta crcdo >>
eloijto. t. i
: ejui \em nittm fere Earopse Ecclesiarum, etiam Romanse ; ut
/''ii iecundo Libello, in quo tesle Usuardo, multa, paifl r.i- rtt habemns, secundum morem Romanse
t/tttiil

qute in priora oiniserat, ot eorroxit et addidit. Curix, a Belltno de Pttdna excusum Venetiis, rrcu-
ti 1'ffi.m itm alia >]iitini apocryplta Jcta accepit mmqtte anno mccccxcvhi et mdxlviii.
jnl *>tn<: 1« .. qttx ni compendium !>>> modo collegit; Apud 3 Postqnam lamen intxlut Calalogus Sanclorum
ti apccryphh Antiochiam passio S Cyrici et .luliit:H tnatris Pelri <!> Nul libusin eoqtte compendium al.quod Mar- in Kalendario
ejus : quorum prior, posl dira verbera, eti im calcem tyiii. majorem verispeciem ;>rz s,- (erens, licet a autem Rom.
vele-
otlm notaban-
cum aceto .: sinapi in os accepil : deinde pariter (ermenlo non prorsus purttm; ipsum- tur
rit fabulosilatis
15 Juntl
davis confixi, e\ ulsis oculis in carcerem tr,usi sunt. que narrans ui peractum ld:bus Jnlii ; plncuit curalo-
Posthaicdecalvatietexcoi iati.suj ercai b mesin lecto riiius Romani Kalendarii, Missalibus Breviariisque
seneo assati sunt. Qui regnante Alexandro, maftyrii prseftgendi, ad lalem diem addere nomina Cyrici et
ui cursum obtruncatione capitis implerunt. Passi Jiihttic. nos docent cxcttsa nlianiw
itit
mcocclxxix for-
autem cum eis et alii quadringenti quadraginta
sunl lasst in ordine adsimplicem earum Commemqrationem,
quatuor. Vbi Florus licttt accepit ex Martyrologio xvi pro iiuiiiniiu tiiiitii» usurpandam. Nthil tamen de
illts
Junii licrt in Actis nolaretur dtesIduum Juuii, id legebaturin coutextu, usque adannum mdxxii, quando
esl, xiii (ortassisper trrorem,pro die Iduum Julii;
j prodiit Veneliis Breviarium e\ ritu Romano integris
jui verus Martyrii <lus est; ita retinuit Antiochiam, ofiiciis historiisque propriis, qnae deerant multis
festis
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 13
sanctorum eompendiose
festis

aMum.
in Lectiones collectis 'IxoVfou ht.otoX>, , oViAoSoa ti pwtvpuw roS Mw 1.
In eo mveniuntur pro festo Cirici et Julitta, M-iptupoc Kr,pS M u
u, j tft toStou V'.^! •IouJ.'ttr,c, uc d. -
Martyrum Lecltones
trestnon tamen ex Pelro de Theodori Episcopi Iconiensis Epistola, qua decla- "uuitumtit
Nataltbus, sed ex apocrypkh Aetis sumptos : qnas ap- ratur Marlyrium sancti Marlyris Cerici ac eius ",'f ",*?
'"' " '"-'""'"'»''• 1« /-' «nub «»
f"
'
i- Matris Julittse. £•>„/,„, ^is(0 a | , ,,,/ pAmi ™„/™- 2%. £t
bus omissx stnt; oc landem sub Pio V etiam expuncta ctiori elsub iniiinm satisdiversa "'"">".
indicalur ab Allatk
e kalendarw nomvia,prout hodiedum expttncta
mattent, in Diatriba ,/ Simeonum scriptit pao 'II l, ,c prin-
forlasm propter alinm dietn, in Mttrtyrologiis ommbus cipio
,

E,Wih j «tAo,
: 1 tco ra ?f (t*ti B iu9ev muiiWpuvo
Latinis notatum, scilicet hunc xvi Junii t«5 «vfywiuVs nvuGeuc. E/.9p i; t« :,:»„ : Quandoqui- enjtis duplcx
ftom. Marlio
Cvm 4 autem Pn successor Gregorius XIII ctiam dem ioiet naturse liumansein'
inimicusbonosemini super /i iltctur coit-
redditi lo Jun. Romanum Martyrologium recognosci jussisset, seupo seminare Zizunia : dicit ii ;,<> esseTh odori Episcopi tcxtus.
i im novum vmini mt,it„ amplius auctiusque. condi; du- e.i inscriliitur, Maptuptov to>v irflat itai nxAAivtxo»
bilalum fttit a viris erudilis ei curie, pnefectis, quorum Maptupow Kr.pixou Kai T',//.,'tt,,;, Passio Sancl »-
piiireps Baronius, quid faciendum esset horumSan- rumque atque glorios irum Mai tyrum Cerici et Ju-
ctortim memorite, „ verioribus Actis prorsus tliscre- littse; ejttsque anliqun vcrsio, allegata a Baronio in
panii. Visttm
non esse expungendos qttos
vcro est, Notis atl Romanuin Martijrologium,
, inventa a Nobis
passim in Junio nominabanl omnittm fere transmonta- iti Codicibus Valicanee ac Valtieellante Bibiiothccse
tiiirninBccleniarum Kalendaria; sed novum tx dictis transcriptaqite, fttit eliam in Belgica qitadam reperla a
verioribus Aclis concinntmdnm Elogium, qttod nunc Joanne Mnlano, indicalurqtte m ejus Annotntis ad
recitatur his verbis. Tarsi in Cilicia, sanctorura Mar- Usuai lum ann\ 1573, sub hocqttod idem esl Romano-
eum elogio tyrum Quirici Matris ejus, sub Diocle-
et JiilitUc rmn Mss. prmcipio; Domino Fratri et Coepiscopo
ex vcrioribus tiano Imperatore quin-um Quiricus triennis pnel Zosimo Theodorus, inler
: udi alia prpfatur Auctor,
Aclis
lus, cum roatrem, quie ante Alexandruui Prasidera quod diu frustra dignum aliquid de argn-
salagenti
dirissime caedebatur, implacabili liutu lugeret, ad mento proposilo scnbere tandem Martianus, a.Tuslino
B
gradus tribunalis illisus interiit
vero, post ; Jnlitta piissim stro Iinperatore Notarius et Cancellarius
dira verbera ot gravia tormenta, Martyrii sui cur- institutus (Acta Combeftsiana Justinianum nominunt,
sum oblruncatione capitis implevit. Convenitinl liu-c Justini sttccessoiv.m '

hsec quaa subnfxa sunt ore pn>-

qtwad sttbstantiam atnt verbis Sirleti ad xv Julit in prio intimavit, narrata per quemdara senem provia-
Mtnologio, per ipsum ad ttsttm Baronii eoncinnalo ex ciae Isaurorum, fcujus capui Iconium) qui se jacta-
Sijiui.rnriis Gnecerum ubi modo Kr'pizo: modo Kmmoc, bat prognatum eorumdem Sanctorum prosapia.
sctibitur, et quidem fm ex versu apparel) penullima
longa Cericus iicel secttndum accentum proparoxytonon
itoi, itn quomodo ettnm § II. Qu;i' acta, et quare hic danda. Aliorum
sit : scriberelur Kroj/ji:. ptnul-
duclum a Kvpic, Dominus quasi Dominicus,
tinta brevi, de eisdem Sanctis scripta, Latina ac
quod respondet Laivio Quiricus. Synaxariorum islo- Grseca.
rttm velustissimum ht MS. Crypttele.rrala; snl' no-
viine Basilii Imperatoris editum, tta hnbet..

5 "louAitta, i) toD Xpictou Mxptuc, i/r:r,rJ yvj etti i\//n'iih'um Theodortanse Epislolse contextum habuit Ntcetaa in
Aiox?.r,tiavou tou Bzol/.soic, iv rf.: 7to?.£io^ ly.oviou' o*ia 5e is i/ui Sermonem composuit, inter Vitas Lipomanni Bncomlo
tJv ercixpatouvTa ^iwypiov ec I/.ov,'',i, o.-jy't\yx>op.bjr, Ku- Suritque legendum, quem mihi ntcdum contigit Orse- proltxion
secttttts
potov utov y-.-.r.c, tplst^ ovta, dwQSiv li'- li/uyAy.t/' r.y.i
fitm vidert; vidit ttitirm Allalius ejitsque hoc Lnitnx
Bptitotam
eupoues: v.yi iv.il ~ov autov o^iw/piov, 7tapE-/£Vfcto ei; T*p- versioni consonum initium allegat pag, 115 "!2c-Tp o-.'z
Tlitodorl

oov, t/'y. y-i 'A?./£avJpoc 6 'H^ouv, oj/j.oc y.yt 9r,cirii ETTt ffUVEyOtievOV tW Kupl'o> 'loVJV,'.-': 1

, Itlll/lltll iiHlt'111

fir.c y.-/^t.,ir.'i-- icy-y.-jtCi-r/c, 'Aytouc. l\?i y.py.:r.o

r
lv.r-y., Etc touc v^/oj; v.i v:Yi i/',v; MeyaXopta^p^upac K,'-

y.-.'l roS r.y.irSr,- a'7.o^o>pio9eiaa, ETti/av.e^o. To Se i-txt- pu/ov r.y.i TouAi'ttav .4 lorcm vulgo Metapltraslem
rj",v );co>; i-l :wj yov-t,)/ 6 'HyEijtuv kv.r/i.yv.ijv zo oi faciunt : Allatius Nicetam Rhetorem; ciyiis incom-

oiv. ETiECTpilJ.ETO ITpO^ 7'.T0v, yjj.y. 5l OAOV E:),E~EV «tEVWC perta setas ui sit, Tlteodoio tamen auclore Epistolte

TXpoc, zr.y p.-.-ipy, v.oi t|iE?,XECouor, xr, ^0>v/:, to piv tou mtilto rs e recentiortm facite apparel ex stylo , multum
XoiotoO a'vE>ta),Etto o-jotxy, r.poz. r)i :ry u.rrio- eotteu^ov accedenle ad slylutr, seath i\ quo vixit Nicetas D;.vid
diisrSstv, \\-.i Yo/Eoac 6 a'v£As>,c 9>rp, E?.a>tti(JEV autov, cognomento Pnphlago. itno seculo Metaplirasta senior,

m'i|,ac ctTto twv paTlptt^wv v.yt avv-.pt&r.or.c jretpa t^c ei itl.-in forlasse Rhetor dicliis, cttjus plures encomia-
-f,
•y.l'uy't:i', ari,f,y.e -r,v \uyr:J. Kat d',iyZo-.'r-,y. -jrj (t)eov r, slkos sermones edidil Combefisius m Bibltotheea /,Y.n,,-

p.tr.rp autou, p.l-y. T.rjll.y' :/: fitxGrxyavc,, c-.ij. :.'jv'/.'-'lr. niffl Patrum. Nthil hie sermo docere. nmia rei polest;

y.yt av-r,. quare, dtficietttt Itxtu Grxcq, Lalinam recndert vtr-

(i Julilia riiristi Martyr, fuit tempore Diocle- siniiem iitm fttrei operte pretium. Alia ralio Epi- est
etexstjnaxario
tiuii i Imperatoris, in civitate Iconii : sed propler slolte brevioris, qttamvis .«,/,,/« Lutine habealitr; cum
Busitti Imp. daturhiec
grassantem bic persecutionem accepit trimulum fi- eititn fh melius se.rva.lam m epistolx fvrmam, prio-
e.o

quam
,,
(,,;>,„-
m vefert
lium suum Cyricum abiitque Seleuciam. Verum ri-m altera esse judtcem et forle prte ea ,„.,.„„,,,

eliam hic inveniens eamdem persecutionem, trans- Iitiine Cotnbefisins dedil genuinam : liuic illniu prtepo- detnde

iit Tarsum, ubi Alexander Proconsul, homo cru- nendam eeusen. Utnque placel subjttngere Codice Br-mlatt-
e.e
nti cx Com ,

delis ac ferox ,Comprehensa

Sanctos cruciabat. Bodeceusi Aetu apocrypha, ut per se cognoscere ri ,„, /lsl0>

ergo, et a lilio separata. torquebaturj puerum vero xstimare Leclor possit, quid distent mra lupinis; nt'-
genihus expiens Proconsul, blandiebalur ei. Asthic nusqtte miretttr, non magnam a nobis Itaberi rationem

nequaquam ipsi attendehat, sed oculos continuo etiiinn, t/ut Hucbaldus Prior Elnonensis, a Phtlip-

vertebat ad matrem, ac voce balbutienti invocabat pu» et ab Eleemosyna Bonas-spei Abhas ediderunt, ,, mlqm Acfa
nomeu Christi, nitebaturque ad mafrem ahire. Tunc nilnl qitniii illtt !„:•: cculis habentcs; qttmque mulla cor- apoeltrypha

ira commota efTera bestia, percussum pedem deje- reclione egere, facilius illi notare poluerunt, quam
cit de graiiibus qui alliso ad petram capite, einisit
;
reeie corrigere, congruo instrumento destitnti.

spiritum : Mater vero glorifieans Deum, post mullos Philippi composilio extal inter opera ejus, eum <iu.r reiclssis

"•"i" rib "- '"-

cruciatus, decollata est. Enistola nd Doinniim Jonnnem, ecclcsis S. Araandi
1 etitits eror-
7 Extat ii Francisco Combefisio, e.t Grsecis Raji.r Abbatem; ciyiu auctorttale coactttm, et a/feclu can- na tahabeniw
Partsits monumenlis
Bibliothecse inter illusltium ,
t.ilis e.reiltilitm , fatetur ml euenijeuilti Aelil Pus- a Phttlppo Ati.

Chrisli Marlyrum leclosttiumphos, Oeooupou 'E>tto*o'>tou sionis hujus, quam et ncbula vetustatis obfuscat, et
inter
 1U DE SS. CYKICO ET JULITTA MM.
A ncomposili scheraatis obumbrat objeclio quae etsi : divina sapiente, digne beati6cernus. Etenim fortiter
\l'C10RE D. P.
inter apocrypha computatur, oon taraen victorise ilepugnantcs , malum a principio inimicum vrrtufe
Martyrum nubein falsitatis importat. Rexitmonaste- Crucis strenue prostraverunt ; quapropler coronas
rium Elnonense Joannes Prstdictus ab anno uclxxix receperunt acerlaminis sui praeside Deo ; et coram
ad xcn <i Philippo cum apocryphis Actis videtur ffu~ ipso cum fidu^ia supplicant indefesse , ut salvi fi^nt
cbatdi compositionem misissc : htijus enim vestigiis d- quotquot eorum sanctum agonem ex fide cele-
tum presse inststere, et ftariiiori dumtazat slylo rem brant.
eamdem ornare, utrumque conferendo deprehendi mani- 12 Aiterum Byzantii, ad modnlos toni acrundi ca- allud Byzan-
feste polest, Hucbaldum autem, <: Chronico Elnonensi nendum: A^vt: ntazol izzc/oi^ cuve/.Ooyr;: aTetfw^w
discimus obiisse anno u
:o cxxx, ubi hoc ejus recitatur o-jx'Jx TCavccyiaVf Tpia'iJo; o=ca; jtate^ouosty. Tw/ yap
Epitaphium : ei'J';i).wv -f,v ~jy.yf.-j y.7.i x&V T^pa^w^ ~C/ ir.ijoia-j xolc;

Dormitin hactumba simplex sine felle columba, i-j.-j-.urj ~Wi y.'i-x-(.'7.-j. Toutou; av£u^y,ptoCvTi; o.jx-
ct prins ab
Bucbaldo Doctor, flos, ct honor, tam Cleri quam Mona- /.i 7.Z'»:j is 7iiyavr&i, X«tpot§ 'IouA('rTa -xs-zizjcy.ii, r,

klnonenst, chorutn, ~r,-j 'rj'jy.v/. .ivj

:
daBevttav ar.ocor^yavjr, xai avO&t/.w;
Hucbaldus : cujus famam, per climata muudi, ^y-^fjxtj.iyr,- Xai'pot: Iv»'vj/£ ~yu y.zy.y rj<.~-i, o rrw-Tr;
Edifa Sanctorura modulamina gestaque clamant Tr, i '/'/.iy., yy.l XQV ~<i/:j'J.y,yjxvyj iy%h'J Y.7.-7/ y.1>'»j-

Hic Cyrici membra preMosa, reperta Niverais, Xaf'f.£T£ XO rul-fjvj y~l.vr. y.yi y.yjyrjjy. ~.'Wj vj -i^-.ii

Nostris invexrt oris, scripsitque triumphum. eopra^ovTWy ~i*j li^y.J ua'ov tyfi/.r^vj , ov; i/£T£U0pt£V

10 Scripsit eum Bucbaldus cum Prologo, cujus TTpeffSeueiv ai -hr. rw» 5),o>y Kijptoy, itoff^t&j (Jwp7i9^ya(

in plurlbut principium ; Sanctorum Christi Martyrura pia cer- E£pr,vr,v, y,xi ~yl>\ ^•jyy.^y '
<j.'.rj ~i piya f/£o;. A'enite,
MSS. tamina, veneratione debita recolentes, mirabilem fidcles, ml laudcs S'inctorum congregali ; curone-
Dominum in Sanctis suis collaudemus. Passionem mus sanctissimam dualitatem, quie Trinitatis cul-
vero sic Sext$ quae nunc agitur aetatis
esl exorsus: tum continct. Etenim idolorum erroremet fyranno-
initium, buo DomLnus Jesus Christus conse- rum ad inventiones pedibns suis conculcaverunt.
crare dignatus est adventu. Sic habemus in nostro Hos acclamationihus faustis prosequamor, dicentes;
guodam insigni Ltgcndario membraneo quod olim . Siilve Julitta colendissiina, qua; muHebrem exuta

Valcellensis monasterii ftiit' habemus autem etiam infirmitatem, viriliter decertasti : Salve, Ceryce
trunscviptum, ex simili Claromarescano, et invenimus beatissirae, 4111 triennis retate multis machinis in-
iii alio Reginm Suecise Codex, : cujus ab hoc diversus structum hostem snii-^isti Salvete decus et glo- ;

i/iii Massiliensis olim ecclesioe fuisse notabatur, eam- riatio nostrum omniam qui vestrum sanclum ago- ,

dem Passionem exhibuit sed mullum contractam ; , nem testive fidenterque recciimus ; n>_'.:i'ifH^. ut
qyum integira, et fut metancus Prolog,us , ttlibi non ve- semper apud universorum Dominum deprecemini,
pevtus, habet quo pacem quiilem mnndo, animabus autem nostris
Falsiloquis scriptis charta procul usque repulsis. conceilat magnam misericordiam.
legitur iii MS. Cardinalis Barberini'; ex quo etiam 13 Tcrtium, eodrm sccundo tono profercndurA , cst
Mnitroteontis.
uifui dabitur aliquid de corporum translatione m Maurolei ntis ;
"0 \/. tTTtapavtov ireirXr,pwpiEyo<; yaptroc,
Galiiam : ci in quo prxnotantur Idus Julii, licet in v.y.i lny/;/.<ii~ -i~(j~At<j><j.i'j<jyj ^povy.p.a , ev
~f,
•/<-/:/, -<1yj

contextu sttb flnem legaturt utiscripsit FIucbaldus,quod ayw<>i-j Q<iJ M^yTu: Kxpuxe, atT/,aat avv ~f,
Mr.Tpt
Compleverunt lii saucti felicis martyriura certami- <j<y/ Xoiotov xov 0&OV, gwc-r^-^vai ££py'vr,v T r j> yJ>~\j<^,

nis sui wi Kal. Juhi. Similiter coniractiora sunt, Cic, tv5; Tctaoo; pt£'ya; 6p.a\oyY,rr,'. Ab uteru replete
qwa Romea invenimus, per octo ltection.es distributa m gratia, et canum sortite intellectum. in victoria

Codice Vallicellaiw sub littcra x ; et in Legendario agonum tuorum, Martyr Ceryce, veluti Trinitatis
Atia alibi S, Marim ud Marlyres, quem omis- sad absque ulla roagnus Confessor. deprecare cum matre tua Cliri-
contructtora.
sum apparet-J J'r<>lo<it> sic ordientia; Sub Alexandro stum De un. ut mundo p icem largiatur. Hoc modo
igitur iniquissimo Prseside qui Principatum An- , in suo Cauone etiam S. Joseph, aUqnotiesita admira-
tiochenaa civitatis usorpative quodamraodo prrari- tur vt extollit ugones 3, *'vri<:i ut videatur non parum
puerat, Diocletiano et ftlnxiniiano Augustis ; saeva ci"edidhse Apocrypkis Actis, dc prudentia pueri supra
adversus Christianos et trunculenta usqnequuque setatem respondentis et multa garrientis, cum Ode 4 ,

orta esl uersecutiot, Rxc recitare uo/uf, ni appaieret ait, [\f~L ''->'/- 1 auttj.y.-i v.y.i ri~/.ti')>- x-<o <j^poyr.p.y.-L tov
auctorem, licel in progressu totus esset inhxsurus apo- yy-izv'/ii, Infantili corpore et consum- F
;"'c-/£/.a/.'jv

cryphis, initio lamen voluisse conciliare quodammodo mato sensu diabolum pro^travisti ac ntrsum in Josephi, :

Martyrologia cum Aetis, uominnndo civitatem An- Tractu Canonem sequcnti, Tr,v r,?a/.t'av a-nly]-, lv
tiochenam, et Acta Lttttua carrig ere ex Grxais, loco t
<zor>Vf,cZL ~i/.i'\.7. v-r.tjly^ Gau/uaoT^TaTc.Rr.pu/.E ^1).o^ope-

Alexandri [mperatoris substiiuendo Diocletianum et liinnaturus a.'tate, perfecto seusu, sustinuisti admi-
Ma\mu;nium, ralione dignissima, victor Ccrycc. Attle Canonem 111

Canon Jose- 11 Prntter jtt:u indicatam sub uomine Thcodori principio Officii post tres primos Veisicutos Simitares
phi llymnc- Ephtolam, ct Nicetm Panegyxim habemus dic , w (-Ttyr.pa npo ~<i\j.<-> ia) et primum Gloria. idrm Jusephus
S r. Julii Officium plenum, cnm Cunour, pcr S, Jnsephum vel quisquis Officium ordinavit, st>*e sivit abripi vel ab
HymnographuiQ vomposilo, cwjtus kxa Acrosticliit. txstro poetico, vel ab opocryphorum mirabilitate , cum
f
K){pixow :
jy:«~'> av\t re*Qva»i Ttpotppovoj; 'lcooifa' sic cecinil : A^ute s.xi Oix<j-~' )t tx-av-ic, Hvov 9='ap.a xat
i
matra Cericum concino prompte Joseph.
iiui TrapaOocQv. Tt'; ewpaKEV v^ttiov, xpLtrr, 6'vra Tupavvov
r r
posi Canonem autem quatuor adduntur Stichera mve "Lnyjjvvj-c/.\ '12 tou jyuij.yx<ic.\ Mr,repa JY,'/.7.'i'j , v.cti

1 ri-.as quotuor illustrium inter llijmuograpltos scri- ~.i u-,\ •ji-jvj

-f, y ?'/</.-/<? -A',y WYr, ~~.<j<ij, p.f,x(a ptov,

ptontm. Primtim primi fofii&ic/terumGer.mani nomi- xo\- paaavov^ toO oetvou y.oo|/o/.pa!ropoc" XotiTi; vap
ttichcron ne insigniiur, Sancti videlicet Constantinopolitani Pa- E-jTtv >: L~/j- -<~,yj ~l~-.ij rj-.<,rj st; a^T-iv. \"enite et
S, (.'
rmonl triairli.r, his irrbis deductum, Titu •jitj&Iw a^Ar^r.v xa' omnes novum alque insolitum spectaculura.
videte
Patr. ci*.
Y.i'.<jj/.x -f.L -iiTitiiz, cuv tj.f-^L G£'Joc,ovi, ;-?.;ia); aaxs-pt'- Quis vidit tyr.mnum a trimulo infante confusum ?
ttiip.lv. Outoi yap it.y.^i',^ i-jx^/.r.ny^ii^, nv ao/i/.x/.w rem miram Materna sugebat ubera, lactensque
I

E/Qpiv t^ wviu;i T'>0 CTaupQO av'jp£tw; /.ar£o^/oy oio lactanti clamabat : Ne expaveris, raater, lormenta
ot6^x>o-j cXaoov Tiapst toO ^XoOstqu 0eou, v.7.\ Trpecj- sa;vi in hoc muudo rectoris : Christus namque est
?£uo'jgiv aJT'j> iv K7^fjr,cix j-AaTarr^J-JTt»); Gtj>%vzi fortitudo eorum qui ipsum creduut. Ita illc, quasi
in
Ttyjt^ iv 7;iOT6i sxte^ouvTa; zrr/ iepav auTcjy aTAr>tzcj. non satis admirattonis habcrct trtmulum voce balbtt-
Generosum pugilem et pra^conem fidei, cum matre tientc iuler viatcrna lormenta ipsam imttando, cla-
IIIUSSC,
 DIE DECLMA SEXTA JUXII 17
masse, Cliristianus sum qnoi solum diatnt veriora successu lemporis jierlala hac xvi Jimii,
;
[itisse in- D
Acta. dtque fiictum esse, ul Mariyroloyw Ilicronymiano o.
in- i

14 Qttartum icniquc Slicheron. qnarto tono adscri- scnberentnr SS. Quiricus et Julitta, velut Antiochia»
et S. Analnlii ptum, prxfert nomen Anatulii, et incipit a gi atnlaiionc, reqnirendi, et sic non forel iiecessarinm distinguere dno
ettam Patr.
hocmodo: 'AyaD.oo rior-ou. *ai tiooxcjou Ixoviaiwv paria Synoiiyinorum Marlyrum, msi dislinguendos

yfar,c, «^uc QcoptaocyTo, xr,pu£amg \xuo7c, o-ecao-9ai r.ai 17 Ul ut e.st, non remanserunt in Oriente sacra
Tcpoixyveiv zvj aytsnt TptaoV otVv rtui; nxpir.oix quam S. Jcseph Hymnograjilius uude tamen
/.ai corpora et diu ante
(Joojyev toutou;, oo£a!IovTi Xpto-Trii ra 0e'o rpiojv, ecprj-
ahlat»
nascerctur, ablata inie snnt ; si crediinus MS. quud /iriilem
vwaac rov xocrptov K3i aoiixi Ta'; cj-uya;; rptjjv. Exulta, Romx repeiium allujai Ileiischeiiins i Mnjl ad Vltam Reliqula S.
gaude et hetare civitas Iconiensium, quia ex tepro- S. Amatons num. 8, sub lioc litulo : Iacipiunt Mira- Cjricl,
diit gloriosus fructus Julitta, glocioaa et laudaus- cula SS. Quinci et Julittie. quaj
:
Teterius Sophista,
sima Martyr, et nomini suo respondens veuerandus eorum servus, edidit, de corporibus eorum, a S.
filius ejus Cerycns oinnem enim diaboli machinara
:
Amatore Antiochiie repertis. Natus est ante aunum
viriliter proculcantes victorkecoronas adepti sunt, cccxliv S. Amator,
et Episcopus consecratus anno
praedicando pnpulis sanctse adoratinnem Trinitatis, ejusdem lxxxvhi, obiit tequentii seculi anno
seculi
undeetnos fidueialiter clamamus ad Christum Deum r
xviu. f itu autem ejits primitm srripta kaveinr anno
nostrum, qui ipsos glorificavit ut munduin pacifi-
,
circiter dlxxx. Quare, licet ea nihil ie ejnsmodi m
care et animas nostras salvare dignetur. Ubi ai uuo- S. Amatoris pereynnalione leijatur, nondebetea pror-
matcpejam respicitur sumptam airo tou xripuxtu;, pioe-
', SUS iiicredibtlis vuteri ; cum ad finem ejusdem quinti
cone, prxdicatore, quasi hxc genuina polius sit scri- secnli, ciqus initio Amator obijt, adeo passitn notu
'
ptio qnam Kupoco; Latino Quirieus responiens quare Pussio SS. Quirici et Julittm apocrypha (utique
: fue.rit „
etiam ipsum in titulo prxposui. cum Reliquiis pcrlala ex Orienle, et eodem tempore
15 Sedit Anatolius Constantinopolilanus Patriar- Latine reddiiaj ul GelasiusPapa ie ea uecessi habut-
quss illorum cha ali aniio ccccxlix ad lviii, majori doctriua- laude
nt judictum ferre. Posl jirxmissum eryo Titulum ea ,
Xtit s f
yuam orthodoxiee fiiimtalc clartts; ut qui machinalione in dicto MS. lctjuiUur, qux in MS. Barbeiino unme
Dioscori.-/lexandrini,inlocumS.Ftavirim,ubEplie- diate subjiciunlur Leyend.e per Ilucbaldum compo-
sino ctnciltabula injusle tlcposui, et qualridno post mor- stlx.
tui, substuutus ; hcel Marciano Imperatori ac Papx 18 Quoniam igitur Quirici sancti pueruli, et Ju-
Leoni rectam snam fulem modis omntbus conalus sil n S. Amatore
littaematris ejus veneraoda Passio, diversoquidem
Autlsslodoruns
probare; non lamen cavere potuil, quo minus favere relatu, sed vero et. pari martyrio bene nota constat transiatm.
hxretins crcdcrclur. Scd ct hanc nolam eluit, ab ipsi- esse populo Cbristiano ; de insuperabili miraculorum
smct sublatus de medio, ad iii Jutii de cti Menaea
sicut prutuuditate suorum, quibus in seculo Deo dispo-
referunt. Cerlior lamen, apud Latinos irque ac Grx- nente claruerunt, vcluti quemdam rivulum dedu-
cos, fuit fama S. Gerinam qui anno uccxv u Cr.y- ; cens, pauca libare curavi, et, ad honorem Ecclesiae
ceno Episcopatu ad Patriarcltalem Iranslatus cathedi am, paginis indcre studui. Annorum igitur multorum
annoDCCZXX, Leoni Isaurico, contra sacrasimayines ne- excursotempore, post perceptam raartyrii coronam
farie iiisitrgeiui, yencrosc opjmsuil se, alque. tn exilio Sanctus Amator. Autissiodorensis Episcopus, Cla-
vitam Confessor fiiiivit, sictti apparet ex dictis XII rissimo Savino comite, fines Antiochiaa peragrans,
Maji. Byzantius in Catena II ymiwtjraphorum sacro- sacratissima corpora illurum, coopcranle Christi
\nde fliternos.
rum et Hagiopoeiarwm lom. 2 Jun. p. xx, insinistra gratia. reperit : qire cum mago.83 venerationis cultu
parte ubi Monachi, post SS. Joanucm Jjamascenum, rediensin partes attulit Galliarum; et Autriceurbe
Cosinum, Josephum, Thcnpliaiiem, quinlus co/locatur delata, solo tantum pueri brachiu Savini preoibus
anle Stepbanum Hatjwptililen, nt credi jiossit (loruisse concesso, in dumo qua idem Praesul, meritorum
seculo ix, quo pterique eorum Mauroleon ncc nomine gloria pollens, afidelibus veneratur, iterum tuinula-
quidcm suo nobis aliunde iunotuit adhuc ; Josephi au- vit. Hunc incomparabilein thesaurum ideo
enini
tem. qui Canonem compasuit, anno dccclxxxiii cyre- civitas multorum Sanctorum titulis exoruata,
illa,

gia Confesswnc clari, Acta illuslrauimus ni Jprilis. sibi dari a Deo promeruit, ut et salus corporum et

aniniarum inde pruveniret populosuo, * et Dei or

§. 111. Dc SailCtOrum CtlllU et ReliquilS per dinatio, qua idem Martyr Neversium Pater futurus

Gallias. erat, ea fjnltttaj interim servatrice, quanto hetius

assidua suisfldelibus fieret. Amen. Badem usquead
rvlaudatus S. Josephi Caiwn Odem nonam stc
* leyuntur apui Mombritium tomo 2. pnst camtlem ab
Sl
Tumttius exordllur : "lypa ficti r, oooiic zojv evoocojv dQXnHjOOtav, Ilucbaldo compositam Vitam; et cilnnlur c.r Mombri-
dicitur
T^; /zoito; TOV Oii'u'j IlvtVfiaTo; tnotpoopivri' o-:ure Notis Baroniiad Marhjroloqium hocdie.
titi.iii
clarere
mlraculls. apfj'J^ao"9e, v.ai dytacejBriXS ^j/x^, n/xi voaoiv xaOap^r.re, 19 Nos S. Savinum vel Sabinum tota Gallia nnl-
oi cpiXofiafTute;. Tumultus gloriosorum Pugilum ,
lum novimus, qui ud hec tempora iiossit referrij islc
gratia Spiritus divini irrigatus , sauitatem cnnfert. itjitur S. Amatoris comes ai sacram pereyriitatiouem,
Diaconus illius aliquis vel Prcslnjlcr fuerit, Ordinis
Eia, plaudite, philomartyres ; snnctificamini in lM (| mcril
sui jttre untiqiutususilato Sanctus diclus.
ffociiitenm rcclesiaCa-
anima, et a morbis purgamini. Sed ubuiain iu/tc
puiitiiter iynoramus : iblenlius fenmus, scnptu nuii theira
corpora essent, aut esse crcderenlur , non expluat
Poela. Theodorus ait, quod famulx Julitta?, noctu jtost tnveniri, qu.r m Tilnlo promillebanlur Miracula, et

passionem civtlatc eyressx, Doniinorum corpora in quomodo Sanclorum Reliquix Auijuslmluno Nwenws
sub Constan-
spelunca Tarso contermina occultarunt q/aibus sub tiausltilxsiiil. ubi ijisa quoque Miracula palrata fuisse
tino excltatvs :

juxla Coustantiiw, pereaium uuam atlhuc superstilem indica opinamur. Sammarlliam, m Gallia ChrUtiana tom. .
islic ecclesiam bnhere
paij. 791, r.olaut, Catludialem
Tursuin ; a's;devotissiiiiipopuliciirsitautes,qiiiddamsibirapere
ad Medelam auimi festiuabant ul dicerccideatur, sa- ; Patronum S. Cyricum, jam inde a tempore Ciroli
cras Reliquius in vana laca iislractas fuisse, sic ut Calvi, id esi a tnedio seculn ix; Utique pag, 794 pro-
fertur Ludovici Balbi diploma, Abboni
Episcopo datum
poluent bona earum pars, non solum Antiochiam
ad Peryamum , sei etium Anliocluum Syrix anno mcoclxxvii, ostcndenti pracepta genitons Ca- stc . o iwla;

Junii T.IV 3 roli

 18 DE SS. CYRICO ET JUUTTA.
roli, piae niemori» Imper&toris Augusti; in quibus
p.
fi
erat. insertum, qualiter idem Duminus penitor, IV. Antiquus S. Quirici, ac forsan alle-
ac denique El- §.
nonem, quasdam res suae proprietatis et mancipia, Ecclesi»
rius, in Hispaniam cultus, novitiis fig-
untie scripta Nivernensi, quae est in honore S. Cvrici Martyris
Translatlo. menlis obscuratus. Keliquiso Kavcnruc in
constructa, contnlerat. Nivernis porro uccrptt lluc-
Italia.
baldus, quas ad suum Elnonense S. Amandi deferret
monasterium. Non tamen Hucbaldus ipse t quodmire-
ris, rem a$e actam descripsit; sed aUquot secuiis po-
N.on satis erat fabularum, nisi novx ex Hispania AUcujus sic
stea Philippus Abbas, de quo supra, sicutinClaroma- accessissent, hacoccasione, Esl in urbe Burgen-si, Cn- vocatt Corpus
Burgis in Ca-
rescano et Valcellensi nostro MS. habetur, et inter stellse veteris olim Regia, ecclesia iut Bivarius asserit
stella esse di
ipsius Philippi operaexcusum legitur. pnij. 274 Commentariorum in Dextrum) Abbatiali cttur :

20 Earumdem, velcerte ejusdem nominis Reiiquia- infula decorata, subnomine S. Quirici; cujusibi cor-
ruhi partes insignes, varise etiam alix per Gallias pus cum magno honore requiescit; etmultisin ur-
Ecclesix habere gloriantur : quarum causa in Marty- bibus Hispaniae ecclesias habet,paululum mutato
rologio Oallicano Saussayus, sic de eis magnifice gto- nomine vocatas San-Quirce qualis est monasterium ,

ruitur, post laudatos SS. Ferreolnm et Ferrutionem : Cisterciensium Monialium Vallisoletanarum. Corpus e' plures cc-
Eodem die, Natalis sonctorum Martyrum Cyrici illmi, vel corporis habetur, ex clrsiv in Hi-
pars aliqua, si adhuc
quorum sacratis- spania
Cultus per va- pueruli et Julittae matris ejus... tpsa mensura ossium cognosci satisposse£,sitnetriennis
rias Galti-x sima pignora Autissiodoro in Gallias per S. Amato- pueri, un aetate adullioris ; sed qui hoc scrutari cura -

ecclcnas rem... allata, ambitiosaque popuWum ambitione verit hactenus nemo fuit ; placuit enim credere ejus
dispertita, sacrana plurimarum Ecclesiarum dita- pueri esse, cujus Arta apocrypha facile potuerunt cx
verunt; eainque in ipsos Martyres excitaverunt Galiia tn Hispaniam transiisse. Revera aulem sic
Cbristianse gentis devotionem, ut Basilicze multae, transiisse, probatur ex HispanicU Breviariis, a Tamayo
in eorum Coelitum honorem mox fuerint conditae, Salazario alleyatis, imprimis Burgensi, quod habemus
monasteria sacrata, trophaeaque aiia permulta glo- impressumBurgis mdii, cum novem brevibus indesump-
riosa3eorum memoriae, passim ea in amplissima tis Lectionibus, qnarum Prima incipit Facta igitur :

regione, erecta. At maxime tantorum Beatorum persecutione Christianorura sub Alexandro Impe-
e^i in liis locis Natalis hodie conspicuusetcelebris, ratore. Et in Quarla, Jiitlici interroganii cujus esset
iilu vel deposita eorum sacra HpsaDa requiescunt, provinciae vel civitatis, respondit Julitta&e Isauria >shr Officlum
e.rApocryph.lt
vel venerandi patrocinii titulus fulget triumphalis : quidcm Provincia, etde primis civitatis Iconiorum sittnptitm.
Nivernis M-ilicet ctijus civitatis Cathedralis eccli sia, progenita, ad Cilicioe, tuas devitans persecutiones,
sacras est eorum nuncupationis nobilitata insigniis, demigravi loca, Tarsoque sum immorata. Satis uli-
aliquotque etiam ornata Reliquiis : Tulosa? item.et que bene et conformiler reritali, nisi fimtem apocry-

etmonatterla,
Arelate, ubi praecipua ipsorum pignora reposita phumproderet Alexandri Imperatoris nomen, elpueri
Carnutt tt In suut, hic m sanctissimae Trinitatis aede, illi: in cumjudice sapiens dispulatio, Lectionem ix conslituens :
Arvcrnia: ecclesia S. Saturnini : itein in Elnonensi coenobio qnibus haua) dubie s>ta-essiss*eni ex eodem fonte ilnlu-
in Hannonia; nec non in rnonasterio ipsis Martyri- cta alia, de toleratis tormentisvariis, et vita gladio /1-

bus sacro in dioecesi Carnotensi; et Arvernis in nita. st Breviarii ratio idpermisisset.

antiquissima ipsorum nominis ecclesia, inqua hodie 23 Tnterea, sive Sanctus Quiricus, viilgo Quirce
Ilinc enplm
cantatur Otlicium ipsorum Martyrum, olim memo- dictus, fuerit revera Hispanus Maviijr. fortassis in
stx. Iii Sltpa-
riter recitatum per Sidonium Apollinarem, hujus Maurica persecutione passus; sive Rorha allilus quis- nns dlci.

municipii Prasulem : iteminagro Farisiensi vico piam (qitovitm nllevutvitm cvedam si grandiuscula sint ,

VilltE-Judese dicto, uhi antiqua est ecclesia pa- nssa, vel eo iiiiinevo ut possint covpus nominari) ccepit ul/

rcecialis, eorum nomine et lipsanis aliquot prse- aliquibus credi indigena; itaque sub medium seciili xv
dila. apitd Damiauum a Goes in sua Hispania, iutev Jlts-
21 Pvo Arvcrnia testem habemus S. Gregorium panise illusival.v auetores pag. 1 1 05, Hispnnorum
cwpus TotoiX Turonensem, lil>. de Gloria Confessorum cap. 13. pro- Simctovum Indici inseritur S. Cericus, ei iniev femi- V
essc titcitiir, ductum die pracedenti ad PitamS. Abrahami ibidem nasS. Julitta materS. Cerici. Cum Damiauo Tamoijus subs/Uuta /1 i-
c Abbutis, qui ad Basilicam S. Cyrici monasterium ailcgat ejusdem fere setatis auctores, Joannem Vas eum, spartl pro 1

I/ijsiiuriu,
collocavit. Nicolaus Berlrundi, fol. 1S f. inter Reli- el Fvaiieisemn Tarrapham, ibidem requirendos; sed
quias ecclesix Tolosunse recenset Corpora sanctorum impvimis Litetitm Mnrinxum Siculum, qui sub Cavoio
Cyrici et JulittEe ejus matris, sed unde vel quomodo P scripsit rerum Ilispanicarum librosH; quorum 5
allain ignorat, seribens inilioseculi wi. Villa-Judaea tle Sanetis atjeiis, pag. <i'M loiiii prsecitati, Burgensis
Parisiis ad meridiem duabus paulo ptus lcucis distat. quidem Breviarii Lectiones verbotenus exhibel; sed
et propc l'ail- Combefitiut Villam JulittsB vocal, speratque, «( factum Hispaniam pro Isauria el Siciliam pro Cilicia sulisii-
sins,
Nivemis, sic etiam inde proscribenda Acta, Gelasio tuit, Tharsuin tamen retinuit ad quam ex Hispania
proscripta, quse ad nostra usque tempora, inquit, transiisse Juiittam, et ibi eumdem quem istic fugerat, et pro Tarso
(ul aiiiium Tartesto.
est IGtiO 5110 ...
irvata, piaque iijviiniittm Alexandrum invenisse; cum per se mini-
rusticanoe plebis simplicitate religiosius habita, ac me credibile videtur, maxime, ubi dicitur; teneram
pubiice exsuggestu antiquo more, semel iterumque feminam cum tenerrimo infantulo iler ingres-
ac teriioperannum, magno populi concursu, legi sam; pro Tharso suqgerit legendam Tartessum, vete-
solita,vix tandem nuper Sacerdotum loci diligentia vis Hispanix notum urbem, quam Salomonis classibus
ttlii adtmr I,- suppressa fuerunt. E\ iis qua? declamut P. Porce navitjatum Tarsum esse anvifevaeem mnlli volunt.
gilur centvra.
Ordinis Prajinonstratensis, libello eo argumento "2't Figmentis, isit-., 51 11 stabiliendis, seu magis in- F-ivrt Topo-
in Pattlo oraphia Pri-
Parisiis edito anno I C V uiiuin hoc commodum in-
'• , tricandis, paulo j»<st accessit subsidium, ex Topogra >"i Bp. CuhilO'
telligalur, eos vetarum Actorum Quirici ac Julittaa Martyrum quasi perprimum
phia Sanctorum Christt
furfures late Galliam pervasisse ; iisque fere locis Cabilonensem Episcopum ac Theologum, anno salu-
susceptos, quibus ei Patroni |»t eam coluntur, nec tis mccc&j olim composita, et nunc demum recog-
Gelasii censuram iis hactenus oflecisse. Novus hic nita, id est suli aniium mdlxvih, edilaque /'eitettis eitm
declamator, ne micam judicii prodare videatur, ea Martyrologio Francisci Maurolyci Abbatts Messanen-
maxime eflertac miraculo habet, quaa nugas majores sis. Libeltns lae, nttlli ealcnus nominatus, unde pvo-
prielcrimt, magisque ab ecclesiastica abliorrent dievit nescio; Aitelovis nomen, ac vevosimiliter etiam
regula, Quirico praedicante, Julitta tingeute, ete. ivtalem, supponi potttisse ab aliquo, cui vel iiitiama

esset
 DIE DECIMA SEXTA JUNII
19
esset rerum Cahilonensium nolitia, non cretto; eum ncc niorum Celtibernrum natos SS. Curicum t Julittain,
attclori pror- in tolis qiniiem Gallus tillus inrenialiir extitisse
Epi- melu pcrsecutionis in Ciliciam fugisse, ei Tarsi pas-
sus supitositi-
scoptts, cui iwmen esset Primus, Cabilone. auirm ab sos asserunt; ipsosque distinguunt ub ejttsdem nominis
anno mccccxx.xvi, ad lx, Episcopum sedisse Joannem
alus , qui xvi Julii
sub Nerone passi etinm T.irsi
hujus nominis XI, cerlissimo liquet expublicis
instru- siitl, nati Amphiloohii in Celtiberia
Provinci» Gal-
me.nlis per Sammarthanos aUegatis. Quod aulem Pri- heciae. Ejnsdnn t.i tc omnia farina sunt et nec nl,
mus iste erutlitis fuerit semper, „t minimitm dicam, ipso quidem Tamayo digna judicata, qnorum rationem
,

exhoc liquet; quod Gesnerus in sm li,-

suspecttts, vel
iii Julie haberel ; satisque ei fuit, tamquam de unico
bliotlieca.ubiMaunlyci Inrubraliones rniimerni,
Mar- Quirico, Junio scribere quod ejus sacra Lipsana
iii
ttjroloninmquidem reeenset, in quo addita suntcivita- Burgis, in ecclesia suo nomine dioaia.
quiescunt.
tum ac locorum nomina, in quibus sancti Martyres
28 Mulio rttitonahilius procedit prstensio
passi sunt atque eornm corpora requiescunt; dissi-
Ravenm-
tium in
Rnnennx fn
Ilalia, innixa reteri traiitioni, de Reliquia-
atilrm, erclesia S, Jo.
niiilnl lum bir,
tum alibi sub lillera P, alqiie runi prssenlia in ecclesia S. Joannis Baplislss,
ibidem Htpt.
stlentio przterit Topographix auctorem Priraum. Idem aiiiio i.cccxxxvin consecrata, Cum entnt decimo post
fectt IJ lnlipptis I.abbe in Btbliotheca Chronologica cc- anno Ravennse moreretur i'. Amatoris Autissiodorensis
clesiasticorum Scriptorum.
successor, S. Germanus, ut est m vita xxxi Julii illu-
25 Atque hxc dictci siinlo, ad supplendum iocum stranda; Regina Placidia, prsediclx fundatrix ecclesite,
Bollnndiiiiix Preefationis
Generalis cap. 4 § ; nbi aliisalta defnnctis ipoliainler separtientibus, ipsu,
solius
simpticiterrecensensMartyrologiarecentiontmobiterme- benedictionis haares, capsulam cumsanctis suscepit,
minii Priini, a Maurolyco editi; cl ad retractandum,
ifiti tnale dl- si utiqtir Reliquiis, u,: verosimititer ex iisquas Allissiodo-
stinxlt tlti- quid necdum examinalo hausimus. Ad
alibi e.r ipso ruin detuleral S. Amator, in prsesidium vise ussnin^ius.
plex lconium. remprxsentemfacil,
quod tsie qualiscumque Primus, Iltis qifit illa piincipea locavisse vultjocrede-
siil, ariiiit
supinam quamdam ignorantiam prodat sub liliera I, batnr; Pelrtis Aldobrandinus Archieptscopus Ravennaset
distmgueiidoditple.r Iconium, cum sic ait : Iconium Cariliiiulis, m primu stia hvjus ecclcsix visitatione circa
Cappadocise civitas. Hic Conon cum filio puero sub annum mdcv, iulr„, tulil sententiam :Ad altaremajus,
Aureliano Martyr xxu Maji hic Amphilochius ; licet inensa marmorea nulluni consecrationis signum
Episcopus, qui Magni Basilii Vitam scripsit, migrat praeferat nmi tainen videtur efierc rimserr.iiinne,
;

Confessor xxm Novembris : Hic et S. Thecla Virgo quod sub ea credantur requiescere coruora Sancto-
palitur xxm Septembris
: et rurstim infrn, Iconium rum Quirici et Julittir. Ita ille apui Hieronymitm
civitas Hispaniffl.
Hinc fuit Quiricus, puer triennis, Fulni. tii Memoriis sacris antiquse Ravettnx pag. 201;
qui cum Julitta matre in Ciliciam profectus anno uln etiam allegatur putantur ab
Breviarium
Carmelitanum anni
an. 4~28 esxe
Domini ccxxx, Julii xv, suh Alexandro Imperatore, jiiu.x rrl i.xx impressum mandato Generalis Rabei,
,
ossa qtt.vdam
Martyriumpussus. ZW/vril liyperbolymsiumPrimum uhi iioiuiiiiir, in Conventu Ravennaa corpora S. Qui-
Hysauria? notnen (stc cnim passtm medti sevi scripta) rici et Julittie.
unde vel ipse vrl alius Hispaniae nomen fecerit. 29 Porro, inquit Fabri, cum vellent prsedicti Pa-
Pseudc-
20 Istis aulnn sic ptirum inter se et cttm veritnleco- tres quam diligentissime illa requirere; scirentqua
dcxter f/ipfo- hxrcntibus, is qui deinde confinxit Dexlrinum Chroni- qiind anno mdcviii, occasione mutandi situs, aper-
ne pussos stt n- con, licitum sibicredidil quidquid
ctos
de Iconio, et Cilicia tum altare inventum fuerit continere capsulam
,

Tarsoque legebatur flocci fucere, lamquam exApocry- eburneam sacris Reliquiis ut prsesumere licebat) (

plus Gelasio Papx

damnatis sumptum; retentaque ex refertam ; interventu Illustrissimi Luca; Turrigiani
Primo ac Lucio Murtn.ro Hispania, sub iiuia aniii Archiepiscopi, ordinati anno mdgxlv , et cum Fabri
ccxxu, commenlus rst novum aliquid sic scribendo. siia ederet vigesimum in ea Cathedra annum explentis,
Hippone Carpetania, sancti Cbrisli MartyresCy
in aperuerunt marmoream arcam, quae est sub altari
ricus et Julitta, sub ImperatoreAlexandro Lauream S. Teresiai intra quam tunc posuerant capsulam il-
consequuntur ; et sub nola aniit ccc : Istonii in llis- lam ; et ipsis Reliquiis , curiosius per anatomicos
et Istonil rc-
pania, reperfa sunt corpora sanctissimorum Cynci peritos consideratis judiratum fuit ossa qusedam
prrta coipora .

flnjit. et JulittreMartyrum, aliunde illicquondam allata : muliebria, qua'dam puerilia esse. Quia tamen nulla
ubi rtdendtim se przbet Ttimiijus cum pro xi, aliunde aderat lamina vcl aliud publicEe formaa scriptum,
jubet ex MSS. correctioribus legi Hippone; citm ne- movf ndum censuerunt
nihil ultra ; sed omniu inter F
miiieinipsorummet defensorum laleat, unicitm solum ipsam arcam reponenda ut prius . donec Deo pla- stih nra prin-
clpe, unde ac-
prxtendi -l/.s'. Fuldense, quod Hitjuera aila sedecrip- cuerit honorare sanctos suos, certuni testimoniura
rrjjtti ttqtia
tinn, Fuldenses autemjurant numquam apudsevisum. prsebendo veritati Reliquiarum praidictarum ; inte- Mtluiifera (St
Quxnam enjo illn correctiora MSS "
nisi Higuerie; rim vero instauraverunt iisiiiu festivitatis .•innine,
non semper sui memoris, ursinumqnc fostttm suum suc- ce'ebianil e die Passionis ipsorura xvi Junii. Et quia
cessive lambentis, ac varias prout sors ferebat lacinias reperta fuit. aroa plena aqua, istuc subingressa in
amicis communicantis, ci commendantis commenla sua, memorabili inundatione anni mdoxxxvi, eaque cla-
mutaiii subtnilr rrl addito verbo, prout in calamum ve- rissima ac limpidissiiua conservandam illam colle- ;

niebat. Interim umi prstvidebat ex Itujusmodi laciniis gerunt in magno quodara vase, conservantque ho-
inler se collatis, iiliqutinilo se convincendum apitd p„- diedum, et distribuunt intirmis cum plurimo fre-
slcros mcndncu, somnia oblittdere mundo
,]uo siiu ipsitts quentium gratiarum inde baustartiin fructu.
prxsumpsit, sub nomine Dextrini Clironici, Fuldtr rc-
perti.

27 Ad fuiem igitur supradictis conciliandam uon

EPISTOLA TIIEODORF EP.
Pseu-Jullanits suf/icit , quod apud Livium lb. 39 inveniamus, pu- Dc passione SS. Quirici et Julittae
duo parta fiit-
gnatum u pabulatoribus Romanis in Carpetania. haud
procul Hippone et Toleto urbibus, ubi inler Totelnm Jam olim latinc reddita ex MSS. Romanis.
ct Talaveram reperiendum Hiepes velrris nominis
Hiprtc, vestigiumservet; quodqueprope Sahelices et Vtl- I^harissimo Fratri et sancto Coepiscopo a Zosimo
lam excusam , ditionis Conchensis oppida,
quidam sit Theodorus annuerite dnrnino Praesul
, salutem in ,

locus, Histo hodieque dictus, qui possit Istonium vi- Domino. Qui;i bono semioi hostis humanae condi-
tleri a Pltdnmato Cellibrlis all'ibuliim Ul attlrm Irrc tionis solitus est superscminare Zizania; oportet, ea
niliil illis prosunt, sic itec magnopere obsiint, Juliuni alumnos Ecdesiae Vigilanter custodire, ut nequa-
xque spuria adcersaria, qu.e de nobili familia Isto- quam cominisccantur , sed adolendo semen illud

penes
 20 PASSIO SS. QUIRICI ET JOLITTyE MM.
A penes dominum eamtilelur ; et tales prorumpat in materno ex complexu revulsum Prresidi lugentem D
TiiEonrmo ep. fructus, (ie quibus alanfur, qui properant Sancto- obtulerunt. Quem ille manus inter accipiens, geni- /Yxjlrfi ^rorfl-
KX MSS.
Propter apo- rum vestigia sequi. Hoc autem, Frater Carissime, busque imponens gratulabundus, osculis et puerilibus
crt/pfia Icanii tuae (iilectioni sum proseoutus, qui mcam humilita- permulcere studebat oblectamentis.
legi sollta,
tem direetis consuluisti apicihus
quod in urbe Ico- ; 7 At infans econtra genitricem intendens, non
niensi, unde Martyr Julifta ejusque gloriosus filius sotum Praesidem detestabatur, sed etiam caput, et
orti creduntur, vidisses a nonnullis, maxime a ru- vultum illius ungulis laniabat obluctans et quasi ;

stic.inis hominibus eorundem frequenfari Marty-
rium, quod adeo enerti erat slylo prolatum
multa rontra veritatem oldatrans, et grammaticam
non curans regulam, clarius ostenderet suum men-
turturispullus, de nido proclamans, consonas voces
ut , matri reddebat Et ego Christianus sum diuque
; :
q>.te m ille:
circumvago nisu obluetans Praesidem ( momordit aversatur
in latere Pro nefas Extemplo crucntissiraa bel-
: !

dacium. lua ( indecens quippe est hominem appellare, qui

2 Hoc erpo protinus utpote pra: manibus habens puero non est compassus furore repletus, solio )

rogattu veri- studioaius revolvens , veridicum te , honestissime eundera turhabat ab alto. Qui praeeepa a capite in
tatem quxrerc Frater inveni; nam tali ernt exaratione digestum, partem graduum ruens totum tribunal quassat, ,

Thcadorus;
ut merito haic computaretur illa sententia , quam verticis cruore fcedabat : sicque paulaiim exhil uis eaput ad tri-
Oitnal etidi*
quidam protulit Patrum ; Vere, inquam , ranae et secundum quod scriptum est , Aninu» justormu in
culioes b digni sunt ista scriptura. Tamen quia se manu Dei sunt, spiritum tradidit Christo. Sap. 3, 1.
textus ijisms satis declarat datur conjici, Deo ama- 8 Cernens itaque S. Julitta, sic suam expirasse
bilia, ut Manichaeorum sit ita descriptio, vel Eth- prolem, magno referta tripudio ; gratias inquit tibi
ipsa quidnn nicoruiD labor qui veritatom praedicationis irri- ago, Domine Jesu dignatus es filium Muler ardenfi
Christe, qui
;
condemnaf ;
dentes, cruoem ChriMi, scandalum putaut. Sed nos nieum ante me voeare, et immarcessibili diademate pire perfitsa.
hujusmodi vcrbositate despecta, praecepto tuo ob- cornnare. Mox saevus Praesens indignans, a vertice E
temperantes ronandum summopere duximus, qua- praecepit extensain decoriari eara , et lebetem bul-
tenus aliquod dignum memoriae de sanctissima illa liente pice refertam, super ejus illabi ped's ; voce
fniniiii iuvcstigarcmus. prsconia intonans ; Jnlitta, miserere tibi, etimmola,
3 Quod cum diu :atagerem et nullo modo ad ne crudelem sicut filius tuus, compellaris incurrere
promittit au-
ttm scitbere effectum prriingerem , tandcm Martianus Christo necem. At illa, virili robore animata clamabat ,

acvrptu amabilis Triimnus, qui a Justino r piissimo nostro Ego numqur.m sacriticabo daemoniis sed Christo ,

imperatore notarius et C.mcellarius institutus, ha±c faraulabor Dei Filio, per quem Pater creavit cuncta: capitis dam-
ivitur
qua' subnexa sunt ore proprio intimavit. As*erebat et consequens filium raeum, regna pariter ccolestia
enim se cum prinripatu militari potiretur, Zenone capescemus. Videns itaque Judex vascors tantam
d sagacissimo Isauriorum d Antistite vidisse quem- muheris obstinationem, capitalem dictavit senten-
c
dain csenem ipsius provinciae, qui se jactabat pro- tiara et filii cadaver inter peremptos damnaticos
;
a .sene qu-n-
thnn i
<r--''
ereatum eorund&m Sanotorum prosapia, ac per hoc projiciendum r, andavit.
rvm famdia :
etiam semper voti conipotem, in anmia illorum fe- 9 Mox scelestissimi apparitores ,
jussa implere
justa qunn
stivilite. camo h immisso, so-
accelcrantes, oriejus protinus
4 Hio itaque praelibatam asserebat Martyrem litum festinabant a locum. Tunc Julitta postulavit,
I

juWta nobili- et facta prec*

tcr nata lco- Augustali de stemmate procreatam et antiquam , ut paulisper sinerent eam Deo suo fundere preces.
llll, genealogiam, non sohim aotibus morum, vcrum et Accepta itaque licentia, flexis itarogavit, poplitibus:
t tiiti* morem decoraBtem. Contineutiea quippe pro- /'
Gratias tibi, Domine Jesu Christe, devotas persolvo,
posito sfnlens, sedulo devotionis obsequio f.tmula- quia filium iiieum, priusquam me, de hoc vaecordi
batur [Christo]. At ubi in Chnstianos prorella seculo migrare jussisti, et sanctis tuis participare.
persecuiionis jntonuit , Domifianus quidam vir fe- Kt nunc , Doniine totius misericordiae, conuumera
rus , et Cliristiani cruoris sitibundus etTusor, Co- et etiam socia me, indiguam ancillam tuara, cnra
decolfatur
Selaicnim fn- iues csi Lyeaoniae subrogatus. Hujus ergo s.xvi- sapientissimis Virginibus, quatenus merear aeternae
git, ciiiii filio
V
tiara 11. Julitta declinans , omni sua substantia ,
incarnationis adipiscithalamum et benedicat spi- ;
ti 2 ancillis :

quaniquniii |iliirinia esset, derehcta ; cum duabus ritus meus Patrem tuum Dominum oinnipotentem,
tanfum ancillis et Quirico filio jiarvo, trium scilicet creatorem omnium, siinulque Spiritum sanctum, in
aimoruin, Seleuciatn fugit, quffi est metropolis Isau- secula seculorum. Amen. Completa vero oratbme,
riic <j gentis, et innumeralas h ibidein reperit per- spiculator excrens gladium uno ictu caput ejus ,
y h
tiirbationes. Nam
et Alexander quidam noviter , abscidit corpusculum autem ejus, cum fihi est cor-
;

illic a Diocletiano Praeses e.flectus, injunctum ha- pore sociatum.

bebal perimere saeriflcare nolentes. 10 Heata igitur Julitta, ejusque gloriosus filius,
Udin. [9, 19 "i Saueta Julitta continuo, ne semet sponte peri- innomine Christi, Hegis oranium Regnm, per tnar-
culis deileret, memor illius sententito, Date lncum tyrmm migrarunt e mundo, quinta decuna die men-
ira», Tharsum primae Cihcia» metropolim secessit. sis Julii. Duae nainque faraulae ejus, altera die no-
indc Th> r- fntroeunte vero ea ( mira res ! )
quasi ex decreto cturno silentio venientes, sublata dominorura cor-
sum ; A!e\iiiili'i et Diimitiani, saeviori poana beataarota- puscula iu spelunca Tharso conteruiina occulta-
,

tur Julitta, gercns in ulnis filium suum Quiricum runt usquc ad Constantini Caesaris tempora ,
: et
Sanctum. Mox famulpe, fugaj subsidio ereptse, do- quando lux Cbristiauis effulsit, celata manserunt.
minani a longe scquentes, anhelabant addiscere ; Ubi autem Ecclesiae primatum sunt consecutae, una
cupientes cxtrinsecus, quid ei accideret. Constan- quae snperstitit famularum ejus patefecit loculum Car/>ora anms
ihi capUur tissnua itaque Julitta est UlifUOt occul-
iln ante tribunal Alexan- moniliuin pretiosissimorHm. Tunc devotissimi po-
Ctlffl plll lllic tn sub Con-
dri preesentata: etnomen, et fortunam, patriamque puli cursitantes, quidquam sibi rapere ad raedelara stantino M.
inlerrogala, nihil nisi Christi nomen, seque veris- animae festinabant, Hrec omnia utpote veritatem ,,,cluntur.
simani profltebatur Christianam. esse considero, et mandavi Dco amabili animae tuae:
qiti (ll>\ti,t,(,i '
6 Tnnc insanus Alexamier, furiis actus, iraperat quae et tu raanda fidelibus hominibus, ut discant,
4i matre,
pnrvulum , negotii omnis iguarum , ab ea divelli, non fabulosis suripturis, sed veritati consentire, in
sibique aflerri, et matrem acrius crudis flagellari Christo Jesu domino nostro, cui est cum Patre et
nervis. Protinus satellites jussa perficientes caede- sancto Spintu, gloria, honor, potestas, in secula
bant Julittam. se Chnsticolain. et numquam immo- seoulorura. Amen.
laturam vociferautem ; infantulum vero , vi multa
ANNOTATA
 DIE DECIMA SEXTA JUMI. 21

ANNOTATA D. P.
c Aptid Comliefisinm Justiniano, qui successil Jus- D
tino. o)i. 527. IIIBODORO EP.
a-JVomcn Zosimi Ituic vetustx vcrsioni debcmus d Llsm miratur Isauritc Episcopura diri nor. Se-
nam Comltcfisii versio nullnm liabct, utpotc carens in- leuci;B in Isauria, v. g. vel quiil simile secutus sci-
scriptittne ; accidil aitlem Baronio m Nulis. ul seinel Itcrl iiseriptionm gemmtim Prcviiiciariimapud Caro-
xriberet Zenonera pro Zosimo ; qttod occaswnem dedit lam a S. Paula iii Geagrapltia saera, juxta qittim in
eidem Combcftsio , ip*am hone vcrsionrm, altas nus- Patriarchalu Aatiochem adscriluntiir sub uiui
l-:iuria>,
gitam visom, sugillandi quasi ipsa sibi coitlradicat. Prxsitla, Ucbes inira /luaioi Cijdniimei
-2:t, Frae/um :

b Hucbaldus ElnanensU , eisdem Jctis jam olim qux aiiis Ctlinti Aspera nom :lttr. Sed pr.cltr Itanc
tota Gallia spursis, ujnorans e Gra-co (quod hincpaM) alia est, et sola Plolomxo Isauri.i dicitur, rtqinncula
mepto, ineptius traducta, Sanctorum sibi oplat suffra- Lycautiiiv conlermina, qus Cappadocix ambx attrt*
gort mertta, quorum, inqnil, niira strictim narrare buuiitur, Constantinopolituno subjectv Patriarchultu,
suscepimus cert.imina : abdicantes qnte a quodam et communnn metropolim habeate* Iconium unde ea
;

idiota. mimograpbo et falsiloquo, sunt ineptissime urbs alterulri indifferenter adscribitur ; ilia autem
propalata, et idcirco a fidelibus Christianis, maxime Isauria nomen habet ab Isatira civitate; qux si dtea-
a Gelnsio Papa, jure sunt inter cetera apocrypha tw Isauriopolis in Conalio Ckalcedonensi, et apnd
repudiata._ Pltiltppus Abbas ccnsura; vim conatus rmol- Photium Isauropohs, id estKiurtorum vel Isauro-
lire ; Apoeryphum, inquit, senvti clausuram, non rum civitas; qitidni etiam corumdem Episcnpus?
vitium fajsitatis e.licit ; cum rei manifcst» scriptor Videtar tnmrn , CX Gruro Opud Cimibrfisium texttsin-
ignotus est , et actionis clarse tractator occultus : telligi, Zeno htc non Err-o-xoTro;, sed 'KTTtYpoTto;, Pro-
quem admodum liber Jub, licet pro incerto Auotore curator fuisse quippe Ijvtoy,-., id est Collega, pne-
,

dicatur Apocryphus, meriti tamen exceilentia inter nominatt M-irttani, unlttari potestate fangentis ; tjuod
Hagiographa nuraeratur. plns tamen aliquid, quod- interpveti erit, non auctori, imputandum,
que rcvcra viliosum sit, notnsse te indicat , sic porro e Aliiis tettm pro senc uno, plures Eunarpiox^,
loquens : Ornissis igitur, qua: in ea ,'lustoria) loqua- Nobiliores, ita nwasse scribit.
citas extulit, depressit inscitia, corrupit anaositis, t Sio iinlicatur fuisse Vnlua, quod alibi omilUtwr.
incuri.i profligavit exemplarium transfusio negli-, g Isaurias sctiuet latius simtptm . sed vereor ne
genter egesta confudit dejecit falsitatis coannexa , hoc sit glosscma Interpt-etis, alibi melius omissum.
suspicio; quod ab emendatioribus suniptumest scri- h Fortassis, jara meraoratas.
ptis, siylo veritatis eipressi. Optimo uterque conatu, i Concinnius alti», Calcibua Jadicui latus peinli.tt.

pro ca qux tuuc aderut scnptorninvcrioriim pcnurtn k Mavtyres ad mortem ducendi, immisso in os Camo
;

Combefisii fcrulam Prxmonstralensi dcclamtilori im.

, 5£» frirno, prahibelwttnr tttrbis, perquas transitut rrat,
pacttnn facile ecasuri. Etcnimea fere omnia omiternnt', salutaiia loqui. Sicetiam deS. Hetiodorol&Novemb,
qux maxime reprobanda erant et manifettam fobulam , habent Memea, quod diu cruciatum, tandem camo ira-
ta.pieba.nt; nihil nisi in gcnere , de tormcntis stipra posito extra urbem traxerunt, ibi deeullandum.
reri specicm cxatjtjcralis, dcque. Cycici urgutis cerbosis.
que supra mlatcm scrmombus, locuti.

EADEM EPISTOLA GRECOLATINA

Ex edilione ei versioni Francisci ComOefisii Ord. Prxdic.

^&vjvyijJ.vYtC, t£; o^; Ttp.ioTr.To:, otz r.^QGY.w.vpvjtuv VJ»'i'i veoerabilifl Pi^ta^ tua, percdpndas litteras
li>-(jn'it\
CTOU Q\j).).7.&0V, TTpO^ T^; ^fi£T£p9!C HitlVO^Y.XOC , Tieoi tu.is, ex misella mea tenuitate pereontata esaet, nt Avctor Vf-
tou r.yc.7. nOXnlc. 'SpLiW.oy^iVOj py. r5iiv i/.3pTJpoypaa>i'ou' qu» ad martvriiim VDigo (lecanlatum, ac fama ce- noia tcrl-
h--rr,
?.Eyfjj uv: Kr.pux.oj, x.ai tjt; tojtoj fxr,Tpai 'louXiTTr;
-
et leberriraum, spectat Cirvci infjuam, Gjusjuy ma-
;

F
x«i ev xfi I/.ov[£wv TioXiL, 69ev x^i opp.ac9at liyixci r, tns Julittaa, docerepia; num et Iconn, u nde fama
/..7/./ 'vi -/oi Nytjzvc, 'lojAetTa, xai 6 auT^; eTti^oco; ut!,; est inolytam vietori» laude Martyrem Julitfam,
Krpux.o;, to cr.\jx'i f^aprupoypa^tov 7r«pei7r,TETat' w; ota ejnsque gloniosum filium Cirjoum, ortos ?*$$, mar-
Tr;c auTwv opf/.oifzevojv yr,$ /.cti y.arxyop.(vMv rJta to' rtva tabul» habeantur
tviit ejiis.lem Unquam scilicet ;

ey auTt3 e^^epeo-^at vr.iooyy.x ^r,p.ax<x y.%1 avappoOTa illOrum patria quod nirairum in eorum raartyrii
:

y.ai iiv7. T'/i; 7rapa Xpto-Ttayo:; ;?.tt''cJoi; TTtpre/ovTa j3ar- Actis verba quaedam exfcent prstumida, ac incon-
xo"/.oyy.[j.x~y-' zat et ttrzn vj^v.v to /.rx ut.iftwxv aOro")v sona, nupae*(]ue abs spe CbHstiann cxtraneas conti-
^taprupoypa'<|itov, touto CTa).^Viat t/5 cf, Te)£toT7,Tt. Tai/Ta' nentit; Nurn item vera illorum in.-iitvtti Acta in-
veniri possent, tuae hoc Perfectioni scriberer»;
1

oou to Biia ypa'fxpaTa rJe^apevo;, y.xi 0'ipoopa tou oou

(ppovTt'oac £T:tT^yf/aTo; v.at ui~y. ovvtdvou cw-sqy.c. to Hisce abs te sacris acepfis npicibus, valde solicitus f" q*od
,
vu/gala
f/apT^poypa^tov to>v xylwj KypOx.ou /.at [ouAiVpyjC t^; ut tuum illud praecpptum implerem, contento studio,
valde in-
a*^T')J uv.Tp'/; fXET^z yiibxc, lxzf,>v afarcTUca; re xa* ac dihgenti admodum opera. sanctorum Oiryci ao tjita s >it.

ayayyoj; kv ttoX/w dy.atciix, in<xlr,%vQv:ci. oe eupo^, ootrij- ejus matris Julilta: Martyrii Acta inmanus sumpsi,
TaT£ 7raTe'po)V, y.ai tepe'wv ev^Oxt^OjTaTe- |3aT&a'/o>y yap evolvensque, ac rjjpam sadulo legens, vera te loqui
f, y.o/otwv a-r//,p.aTa, ^tKa/oj; av Tt; zcrixa xa?.e'oeiev. inveni, sanctissime Pater, Saccrdosque probatis-
fllavt/atOJV ydp, w; o^.at r, y.ci eTepwv atpeTt/.ojy e:£po- sime ranarurn enim ac gpaculorum garrulos sonos
:

5oHojv tlvov UTra'p/£t Te/_vo).oyr'fjiaTa, twv ^tarzttovTOJv heec quis merito appellaverit. Plane Manichaaorum
xai /).our,v xat Ttp.wpi'av r'youfi.e'v6)V to p«'ya tk; c-voi- (ni mea me fallit opini") seu aliOWlfll quorundam
Btiac, ^tuoTrptov. hcereticocum aliena sentientium arte couiicfa, ut
teraero illudeiites, m ludibrium censuramque ducant
ma^num pietatts mvsterium.
2 A//' eTrefJy; TT'j//r;v ^r.Trarv Te y.y.i tptvvxv y.x-x o(j- 2 Cum tamen, multa perquisitione facfa, ac di-

vafztv rjjeTEpav Trotouiuevot, r,vjaxy.zv TtAeov ouo^ev, toj; ligenti rei indagine, amplius nihiJactum nobis es-
£7Tt/o)oiou; x«t tov; Ta TrpoJTa tou t«v Ioaupwv set ; indigenas, viros nobiles; ac prima inter Isau-
ev Te'?.et

ros
 22 DE SS. CYHICO ET JULITTA MM.
ros generis claritafe fulgentes, per^ontabamur, nura yevouc au^ouvTac. oVjCWTWp&v, ottoj; Sat Oj'/Y.9itr.uiv xu/x D
A Tlll.OlJon I
quatn paterna; saltem tr&ditionis relatu seriem nan- xav i/. T.7.-[,'i r,yrJ y.'j r.ryj Cirr/xaihtz, ElpptQV 'i.y.zv.v, oVj-
I p.
cisci liceret, ex rjua
sanctorum Martyruro certis Xovvra xf,v ~'~»-j zytw fixpxvpoiv a9Xr,atv. Mapxtavoc
scrlbit nar notis patesceret
Marcianus igitur vir certanien. xoiyxpovv avf,p mtXojrpiaToc TptfioyovoTapto? v.-A Kay-
rata ub -it isus etJustiniani Imperatoris Notariorum pri- /./.) Azoi-o; y;yo7.£'0: lojT-tviavou Toi/ {jy.li~/.i>j>i, rvi/.ot.

dem Tribunua ac Cancellarius, dum is copiis curn iO'/ :

-'J ~r.% fi'\jy-r,T.l''jJU/t/:r.-.
&U/jr-' »«( ZrVr», q cjotptd-

magistrata prsefectus esset; Zenoque vir sapientis- •y.-,:, /%'' xut6s y.;>jp.evo; o.v-ov ZY.viMx.vXa avv-^Qoc,,
simus illius tunc assessor seu consiliarius, quod -0-~--x Trepe rwv scytw oui?X%v, o*>; rnxtjz xivav obtr,-

spectat ad Sanctos, Lsthaec narraverunt. Audiissese XOdttJl X&V EVTCSCTpl^UV, DTt nOOflyeV^^ OUT6jV 'jT.r.r,/ Vj t

qiti conut»- a noljihhus Patriciis, extitisse iis affinem, primi -yn-.wj aiaaxoi -f.z, Xj/.y.wiy^ a\%c, vTtzo/ri-jrjx r,

gutnras, Lycaonise jxxqxv^ 'Iou).tT~«, (3tbu «y£nt)^/7TTOU vjyya-

sanguinis florem, sempiterna colendam a£ifJ.vr,ejTQ-
sanctts se
memoria Martyrera Julittam, vitaa integerrim» fo- V0J7X, 60Tfi u:/i':y j KUT^; EiTlTfi?.£tV Y.XTZ ETO^ eV.«OTOV
dtcebant :

miziam cujus ii ritu annuo memoriam celebrent,

;
tqxipixoa- touto T.jxxTt-jTy^ Jt« t/,v fluweveiav.
eo vel maxime aomine, qaod Bui eara generis, ac
cognationis jure conjunctam agnoscant.
Haec porro regio orta semine, cum veliemen-
',1
3 AuTii Os ["jWjd.iYStii «i'p.aTOc Y.aTv/ouv/r,- ftwyptou
tior seeviret in Christianos persecutio, (Domitiano nveuffavTot; /.?-£ twv Xptartavwv i~i ^o/ieTiavou, K-i-
LycaonisB Comite, viro scilicet quam maxime fero, p/.ro; x«T«7Tfl?vTO; t?,z A.ux«nvi'«<;, avBpoq 9yipiw^eoT«-
trucique, ut qui Martyrum curaprimis fuso cruure tou, xai cprjpz ^«tpovTo; t?, twv fA«pTup»t6)V at/uarwv
tCOnll nn-
rJj-/y; avxf, yr/ovev
bilUer natatn
gauderet) fuga se cum duabus ancillis trimuloque i/:/yrj-A, [mtx juo 9epair«tvi3wv /-at

Jutittam iilio(praedaro scilicet victore Martyre Ciryco) Ico- Tpie:o'Jt; n«t<Jo;, yr.u.1 5y\ tou K«i\AtV(XOU ptapTupo; Kr,-
nio, umle etorta erat, proripuit. Substantia ita [ue, puxou i/. xn' Ixnvtso» iroXew^, e^ y,; xat wpfjtaro. Tr)v
qua valde locuples erat, relicta, Seleuciam pervenit p\kv ouv ouotav i/.y.-ji/ ouoav n,xxaXii-ovaa i /.yTj/.y.[x-

qoo ipso loco turbatas inagis r^s Christianorum of- oxvit TOV lO-Vj/.Zi.y:j /.y.t E7TI T^UTT^V 0£ Tr)-:f'ov» -yoy/oV
fendeus, Alexandro quodam Seleuciae Pra?side a twv Xp«JT(avwy eupouoa, A).£^avopou tivoc vrtb A'o//c-
fw/hsr Se-
ttuciam Diocletiano quo ipso recens edictum
constituto, a rtayou rou (3aat?.e'w?, ^veuovo; xxxaoxxvxoq tv -.r, 2e-
accepisset, quo jubebantur omni tonnentorum ge- Xeuxewv Trj/if, xai TrpootpaTov o lly [j.lvryj (3ao(X(x6v tJta-

d< i
' .i
ruciari, qui idolis (queis falso ii Deorum no- xayu.x jrapaxe^euofxevov Trayrdtw; -(ptwpertjOat toi c ^r;

men adscribebant] non imraolarent; cogitans illa, 9uovra? tot^ etdwXoti; wojteo 0eou; ETreypatpovTo to ; ^ji

iil quod in Scriptura habetur , Date tocum irx ; ne o/Tac Beouc" /.ry/toyui-jr, z/.iivr, io t>? 9et'a ypatf>5 irept-

llnm. I?, 10 se ipsa periculis dederet ; hinc quoque profuga, zyr,u.v/r,-j, Aore Tonoy t)5 opy>5, w; ay p»i £7rit5o("£y to^
tt inde Tarsum abit, quse prnna? Cilioi» proviucise priu- x(VQuvq(S, x«it£(9ev tpvyovax, w^ero x«r« r>5v Tapaoy
Tursum :

ceps civitas est. rixi- laxtv pLr,Tpo7roX(g rrlc rcptiJTT.c rwy K(?axtwv evrap-

4 Velut autem ex condicto, commigrante illuc 4 ''ntJTrep '); e: ;riTzy^?.To; pteraffTavroc Sy aijT)?

immaui ac durissimo Alexandro, qui scilicet Dotni-

% rou «7rr,vou5 /yi EpL6p[9eo"Tarou A^^elavJpou xaTa rroXu
tiani saevitiam multis partibus superaret, compre- t6v ^[j-iTyyyyj UTrepaxoVTiffayro;, cu//.5 u.£aveTai ,
j^ y.aX-
henditur inclita victrix Martyr Julitta, suis ipsa ).['vi/.o; ptaptu? IouX(tt«, tov auTr;c utov rai"c ay/.y.Ay.t^
ubl com-
ulnis, tenella valde aetate puellum (a Doo nempe itzptv/ftw-y, t.xvv jvr,7Ttoy ovra, roy 9e6x?.r,Toy Xeyw (x«p-
prehema
Vi catum Martyrem Cirycum) complectens. Posteara rupa Kiipuxov. w; oe T«urr,v ouve^ov, «( Btpxrtxtvai au-
comprehensara, ancillie. ea relicta, fugam arripue- TJJ5 Y.xxaltnovaxt xvxfiv, a'-~i})Sov arroiJpa^aacat, eHw9ev
runt ; forisque supplicia typanni tn eatn agonemque cJ: 9ewpo( tojv £>.; aunjv irparTo^eywv eyivovTo, eira ira-
ipsius spectabant. Tum ilJa tribunali adhibita, no- pa^T^-ja a'jT>; rot^ foxaaTixotc. ^ptaatv, toO A/i:avopou
menque ac fortunam, patriamque ab Alexandro iru9o/u.evou irpoar,yopt«y, xai ti//;/v y.a( Trarptda nappr,-
rogaia, prsefidentianimo respondens Judici, Domini ota^optevyi npoc roy d*ixaor)7v to tou Kuptou ovo[ix Ir,aoO
Sttque Chri-
ttianam
nostri Jesu Christi sibi nomen ascivit, dicens, Chri- Xptaroii tou 0eou y;^wy EireypaffiETo, ?.eyouaa, XotaTtavy]
profeua stiana &um. Ira ttaque accensus Alexander, tolli ab et/At. Qvu.uu.y./frtyc, o*Jv o AXe^avJpoc, exO.euoev aipz%-
ea puerum jussit, ac ad se adduci quippe elegan- ; •jy.t y.T xvxr\- ~6v Tw.oy, xai xrpo 0"ayaveo9at auTf7», ota
teni,ac necdum per aelatein quidquam scientem, 5^ v.ai aOTeTov ovra, xat u.y,<5ev tojv xara TTO^Oe^iv
quod e\ proposito, mentisque liberse sit ma- etdora TaOryiv dk ayrtLiaxtaBgiaxv xat avucQeraav
: ,
p
quatn cn;- trom vero suppliciis aptatam, atque distentam cru- f.lji/o-: yeupot^ aaetJwi; Tb-Ti^O^i ETteTpe^ev, wc Je to*j-
iturl v-
dis nervis immauiter csedi imperavit. Vi autem Toy (3i'a £/. Twy T"^; yv/vy.tyi ptapTupoc ayxa?.wy dtptt-
dcns fitittt

trimulut, abs strcnusa Martyris sinu avulsum puerum, totum- Xxuaav oi Jyj/jttot xX«u9ptuptCovTa, xat irpo^ t/!v oixEi'av
que in raatrem gestientem, nec aJb ea ocellos avo- naXtvoaTetv p.y-e'pa e9eXoyTa, xai et; butxv at(.opwvTa,
cantem, carnifices Praetori adferunt; in illam vero, ayvjrjtv tw 'Hyeuovi* /.ai eir' «-jtk t5e to irpoaTa^9ev
quud erant jussi, diris verberibus cruciantes adim- eTrotouv oi UTtr.perat, «'vrjXewc. ti/-tttovt£c, pL^Jev Erepov
plent ; cum illa iil unum responderet, Christianam aTroxptvaptevr», aXX Ort Xpianavr, £(p.(, xai (jxiu-oaiv ou
se esse , nec fore ut dsemomis unquam immolaret. 0tJo>.

plocari sc 5 Dum igitur in statusa modura inanimis, va- 5 Exet'vr,c toi'vuv oj; avJpiavro; rtvo; a-|uy_ou eutovws
non tlnll a Lide plagis conscinditur, eandemque incessanter rar^ nXr.yarc ceop-ev/,;, x«t rr,v aurr.v mwvf.v aTrauaTW*;
Judicn
inclainat vocem; acceptum Proetor manu puerura, (So-iari;, o 'Hyeptwv rat; "^epaiv ).acou.;vo; to TTxirj-ov,
bUtmUenle:
blande deliniens a fletu cohibere omnino niteba- GooiT£('at; eitftpa-o rJuaojTretv u.r) airoxX« (ea9ai xai ro^
tur ;
genibusque impositum accipere osculo cona- aurou yovaatv eireT(9e(, v.ai otXety ene^retpet. '0 ~a r
;
f
Jt
:

batur. Puer vero intentis in matrera luminibus, Ttpoc tjjv pirfTepa arevt^wv, air£aet'ero u.kv tov 'JJysaova,
Praetorem abs ^e submovebat, ac c iput avertebat ; xai TTjy Eaurou dyiaxx xe*paXr;y xatz r)e /epatv avTtSat-
manibusque obnitens, Prsetoris faciem unguiculis vwv, Tor; t'i$('otc ovuEtv TiJv 8(j;iv tou 'Hyeu-ovo; arrexvtCev
scalpobat velut denique castas turturis pullus,
:
xat wf; tic awopovoc rpuyovofj veoaaot pitptyiX)iv aire^^ey-
ct Chrlttum
balbutiens
amiulam sanctus Cirycus vocera pronuntiavit, ean- yero r^wv^v d ayto; Krjpuxori, auTO to uttq tkc f/y.Tpo;
dem ipsara matris praadicationem edens, ac clamans, Xeyop-ivov xrpuypta xpse^wv, xai Xeyojv, XpiaTiavot, etptt*

Christianus sum. Calcibus truoque judicis latus pete- xat Xa^ £vT£('vei tw fJtxaary) y.ara rou it/eupou' ffitXet yap
bat : solet enim
hujuscemodi fere infantilis setas, w; ra noXXa y; vr.-rta^ouaa ©•jate. ev toic TOtoUTOtf; a/>i-
gestibus incomposite agi.iraque coustrepere.Quam- •j-aatv xtveiff^ai araxTW*; 1
ojare Suf/.wOevra tov dfyptoy
obrem excaudcscens agrestis illa fera (nec enim 9)?pa Exetvov ou yap a'v9pwirov ovtov irpoaayopguT^ov,
ur,
 DIE DECIMA SEXTA JUNU. 23
A ur; ovyvwuov* t>t; aoaou; itparsw; xataoTavta, ex tou homo nuncupandnssit qui nec in ruilem, ac inno- D
tioSo? kutgv 6iriXa6ouevoy, eoVtjiiaat xata ^ri; ano tou xiara mitescat ajtatem, eiquo imlulgoal) pede arrep- A. IIIRO-
ii<|/r,Xou (Syua.To; tov TtaioV tou ae xpavfou tou xaXitvt- tum, « subluni doho ti*
solio puerum terraB alli.lit. Praeclari
trlbimnll
xqu udptu&og ent totautr; rSuoXoyta usta t/;; twv (3a9uwv vero Martyris cerebro ea in confessione ad gra- alllditur.
ywvta? Tr&ocpa/ivTo;, xai tw ofcet t> ;
:
aytituiria^ x?Ta- duum angulos oolliso, gravique ictu contrito, cir-
0pi'oevro:, aiuxtwv usy BTcXr.pouto ta 7tpo toii (3if uato? «« cum lale tribunalis aroa cruore opplebatur infans- :

/.£'&?; oe 0eou otiteoioou to Trveuua tq Beotexvov poe'o»o5* que, (Uvina sobolps, in Dei manus spirifum redde- lap. 3. T. |.

tyjXtti yacp Jtxdtwv, ev ystot fckou. bat, Justorum namque unimrtn maiiu Dci SUJlt.
fj Touto toiyuv 9e«tfap.Eyn r oyia 'louXttra, /.ai G M itaque S. Julitta conspicata, velutqueexu-
wc7ii&
Xa P*^ TtXripwQetija, Euxa P l0T " ffQt Kupte, eJ.eyev, peranti gaudio repleta, Gratias tibi nRo, Domine, Orntnta'ur
ott xarr&Was tov Kfjtov ulov tt;>o euou teXetw^evra, tou aiebat,quod filium mepriorem consummatum, im- Julltta ijui

duapdvtou Slartyrlo,
tu^etv oTetpdvov. i/e-Xtdoa; ft tcat Trpo; marce^ibilcm coronam dignanter consequi voluisti.
tquto Jtxaot) ?;, 1
y.Ovjh dpuevtaptw dvaptr^eroav etu- HincJudex sortem ipse deplorans factoque ejulans,
triv euTovws E&aOai 1
xat 0-7:0 toO Xior.to; dvTJeiaOat suspensue < ligno seu equuleo, valide fodi latera,
Trtffaav xo/Xd^ouaav, xat to^; jroatv otutifc 5Trix«a9at. exque lebete Iiai»tam picem bullientem peilibus
Tou.oe otxactou ota tou x^puxat; napaxsXeuouevou Xsye- allimilt jubet. Tumque prseconis vocejubente at-
c9ai autf, louXirta eXer,o*ov oexutr.v, xal 9uoov tq*"; rt pmt iioioi
que dicente, Julitta tui ipsa miserere, diisque sa- cruciatus
0£ot; y.y.i any'/J.xyr,9i twv fSacdvwv, /juinote tov tou crifica, ac tibera esto a tormentis, ne eandem ac
utoii aou udpov dirsveyxyi*;' ysvvdtw; UTTeuetvey i
filius malam necem
reportaveris gcneroso illa ;

po; ta; paodvoue*., xpdtouoa xai Xeyouca, Evw Jatuoctv proposito tormenta pertulit, clamans ac dicens,
ou 9uw zu^j .; 1
y.ai dXdXott; ^oyvot?" oeoouat Oe Xptatov
Ego dsemonibus (surdis scilicel ac mutis statuis)
tov uovoysv)] tou 0eou Tiov, 6Y ou Ta TravTa eitoiV.Gsy nonsacrifico, sed Cliristum ))oi Kilium unigenitura
o IIz-/:p xat eiter/ouat tov euov xaTaXaSetv ulov, fva colo, per quem Pater condidit ouinia ; ac festino
avv auTW xata£tw9w t^ PaatXsta*; twv ovpavwv. I); 5s meum assequi fllium quo illisociain regno coelo-
ewpad Ttaaay^uaviav UTtepdtpwv dvr.uepoe; cJV/.acTy'; t>iv rutn efficiar. Ubi omnem vincens Insaniam sjbvus
rnortJ ndjudi-
t/j; udptupo; ejtiuovqv evataatv, otTTosatvetai xat' stv-
judex, constantera in pugna advertit Martyris ani- catur
th;, £i<sec uev tr,y xecpaXiiv autfic dTtQtttr^iijvat TTooctd-
mum, adversus eam sententiam dicit ; CBBdi gladio
Hot;* to os Xetilavov tou tauTr.? utou ct; tovttiiv stataffi-
foeminse cervicem, tilii cadaver in damnatorum lo-
otxwv TOTTov ct^/lvyt.
cum projici, jubens.
7 Kat oi o/.atot tov y>y.yj v.y-x tou cto-j^to; 7VT/,;
7 Carniflces igitur, ejus ore camo obstructo ac
eTTt^/cxv-e;, a7Ty'yayov et; tov EtOtTuivov ^t-jitov itXr.pw- alligato, in solitum caroificina? locum, quod jussi Catna ot
Gat to TtpocTo:/;9£v, louXtTTa 0"= utxpov to'; Sr,u.tm)q ubx' ructa
erant impleturi, duxerunt. Rogat Julitta tantisper
l^Lcyirj 7T7p£/.x/£t, i'>)c av rr^oTiUiv.T^t tw uovw «ya8w consistere, donec supplex ad Deum, qui solus bo
0£fl)" xat t^j> SrjutWv ^m/.a^a^OjvTojv, jtat ttvo; oXtyov nus animo
est, precata sit. Inflexis carnificibus,
evO-^w/.oTojv, itXivaaa tot yyjv-y -oocy,u;aT0, Xeyouaa ac quid modicum ad moras orandi condonantibus,
Eu/aotatw cot K-vcie^ toj 7Tpoc/-^/.iC7u.£'v.j jrpo euou -,v
positis illa genibus oravit, dicens, Gratias tibi ago,
euov utov, xat affjjc^vtt otz to ovopa aou Tv aytov /.at Domine, qui priorem me filium meum vocasti; et
^ocspov, t/;v Tr?poCc7V T?uTr,v itat uataiav /.xTa/.tTc^v ut prssenti bac vanaque relicta vita, Beternaa ille j.ott plam
i^wriv, xat T'/5 atWvtw ^jj/? uit^ twv ^('o-jv c-j-jy^if^ov cum Sanctis jungeretur, propter sanctum ac tre-
irecatlonem,
Y.xi p.E rTe^at :/v ^vyH.^v JouXr.v aou.xai tou ueyzXou mendum nomen tuura dignanter voluisti; me qu i-
Ti
toutou ayy.%j TtWtr.aov iizi J'/f.rj, tvst ev7.p('0uio; yevw- que suscipe indignam aucillaai tuam, facqueut in-
U7.( tojv tppovtuwy 7t«p9:'vojv tojv a^ioj^etcojy ecre/.OErv
gens illudbooum nanciscar quo prudentibus Virgi-
r,
e:; tov a.i'i>jLO'j y.yl y."j y. vT'jv aou vu^y^-^^^' xat et / t: Et'-
in coelestem ac
nibus, quibus indultum ut incor-
TW tO TTVEUUa UOU TvV COV UatSpa TOV 77J-y:'j/fj>:'T'jpa
ruptum ihaluiiiiiui uiL red^reiitur,
r
accensear ; ac
©eov /.ai orwtoupyiv twv o-tis-vtwv, xat to Hveuu^ to benedioat Spiritus meus Patrem tuum Deum om-
aytov £(': tov; atwvat;, Aurjv. i2; o; TvApyv -;-'/ ,'.i- (

nium conservatorem ac universorum opificem san-

cev, 7rapa9/^a; CTrexouXzTOJp to £('so;, aTteteptsv to/
ctumque Spiritum in secula, Amen. Ubi Amencom- cut itr ptec/i-
yevvatov oiut/); Tpa^nXov, e;w v?,z rr'//.e'»j;. to T?uTr,;
pleverat, vibrans spiculator gladium, fortissimam tur.

c< : u.y. p"^;, evOx y.yt to /e^a^ov tou xaXXivt'xou fiap- ejus abscidit cervicem : projecto corpore extra ci-
tu^o; TeX-touTa' oe tou XptCTou /d-ptTt,
£-.7-Tr£>t;tT0. trj
vitatem quo ipso loco prasclarissimi laureati Mar-
;

df^Xo^opo; p.a'pTu; IouXtTTa, xat 6 Taury,; £r:(''J'j;o;

tyris cadaver positum erat. Consummatur autem
rlte

ito; Krpu/.o; 7T£VT£/.ai')e>txTr; 'IouXtot ur.vo;

Christi gratia, tum triumphatrix Martyr Julitta,
tji

tum gloriosus atque inclitus ejus filius Cyricus, ad

xvii. Kalend. Augusti.
1

8 T>7 O ; s^; >iue'pa, at TauTy;; Ouo 9£p-/TTatv('oe; iv£- 8 Postridie vero ambse ejus ancillae sublata noc-
Xou^vat ra r/„^y-y. h yuxtt, Tr-opoj 7.Tr'jO/'j.£V7t xate- tu cadavera, procul deposita humo condiderunt in ffociu ab
xpuij/av £t; t/;v y/;v iv T/j To-pCtOJv svop/a. Me'/p( os to'>v
Tarsi urbis agro. Ad Constantini autem religiosis- (iiicdlii srpul-

ta cumflllo.
/o-sjwj liiji-y.'j-i'jvj TOU £'.'c-:cou;
(
6rcc/i''j; /; ut'« twv simi Iraperatoris tempora superstes ancillarum al-
'/'"'-'.,
GepotTratvt^wv irrtctojc^ca, oTav v: oXrfiuy. a; y- : tera, cum veritas in lucem producta, Deique Eccle-
x«t ai £/./.>.y,ciat tou Weou Trapprctav o^ia xr,c, /aptTo; sia? ipsiusmunere nactse suntlibertatem, locum pro-

dit. Tumque fideles quique, aliquid ex sacris pigno-

eXoxov, £/.'ia'tvet tov tottov* xat Trac Tt; to"ji/ tticto^v

ecvteuoev TT^pa^Evo/j.Evo: e/. to"jv /etij/avojv T'wy Ayiwv £('; ribus ad sua) vitaj munimen ac prassidium accep-
oucTactv tw? eauToJv ctojr;; lyov.v, xat £(; tJo^czv tou aya- turi, atque ad Dei nostri optimi gloriam, propera-
9ou (t>£ou iu.hfj. Tauta totvuy ev aXr 9et'a tr.piy^invj,
(
runt, ac locum frequentarunt. Haac igitur reipsa
-
y.oX 'fzr.ixyjy. tjj GptXo9s'w uuwv 'j-v//;
-
aTiva gesta sunt, quaa et religiosissimo animo vestro
TTtCTo": lavOpojTTOt; o? T(v£: t/.avot ecovtat xat ItpXr.po- annotavi. vero viris fidelibus deposito trade, qui
Tu
>
^opylcaf u/i Toi"; rpoo/;/o); p.u9ojo ect cuyypa'uuact irept- scilicct, alios quoque docere sufficiant, ac certam
or.EC^at, dXX' auT>i ahfiua 7rr('0;c9ac ev XptCffj I/-.cou eis lidem facere ne iislibellis, qui manifeste fabu-
;

to") Kuptw ruwv, jveO' ou tw riaTpt cuy Tff> dy^w Ilveu- losisunt, circuraferantur ; sed ipsi credant veritati
in Christo Jesu Domino nostro, cum quo Patri,
uatt, 5o;a, ttur, xpaTo;, et; tou; atwva; to"jv atojvwv, ac
Auy'v. Spiritui sancto, gloria; honor, potestas in secula
seculorum, Amen.

ACTA
 -i ACTA SANCTORUM.

ACTA APOCRYPHA
Ex MS. Monaslerii Bodeeensis in Westphalia.

CAPUT PRIMUM.

Sanctorum comprehensio et primx diei acta incredibilia.

diebus Alexandri, b magni Pncsidis , motus Spiritum sanctum? non eras digntis audire verba
Tarst depre-
enia Jittilto,
In magnus
mulli
factus est
Cliristiani
in Ecclesia
pcenis excruciarentur, aliqui
Christi ifa ut Dei, qua: loquitur per os
cumstantes.
meum : sed audies ob cir-

vero pcenis expavescentes latibulis se abscon- 4 Tunc iratus Prases puerum, jussit contristari
dere niterentur; unde contigit ut Juhtta inulier et catomis e caedi. Intendens autem puer corde ad
crsus gra-
qua-dam, Dorainum timens ab adolesoentia sua.au- Deum, et oculos elevans in ccelum, dixit Domine :

tias C/tri-
diens tyrannidem Pnesidis, timore cmicta fugeret Jesu Christe, tibi gratias ago ex tota anima mea, et sto agit:
m TlKirsum Cilicife, ut ibi abscondi posset a facie orationem ad te fundo: exaltabo te in gaudio glorise.

raiquissimi Prfflsidis Alexandri. At ille audiens inul- ture, volens in seculo boc pro amore tuo sustinere
tos Cbristianos ibi esse absconsos, urbetn illam in- corporis passionem, ut in regno tuo suscipias ani-
gTBSSUa est, et cepit stuiliose qnterere Cbristicolas, mam meam idea enim confugi ad
: te et virtulem
et inventos poenis eraciare. Ministri autem coinpre- tuam: pra?dico rex iramortalis ut tu inei miserearis.

et ublata heinl«nt.es .lulittain, perduxerunt ad Praesidem, di- Hkc eo orante. caedentes eum defeeerant; cumque
Vrzsidi centes de ea : Haee est maleliea illa, qillE fugit a deposuissent illuin , viderunt eum sanum absque
Mejandra ne omni tesione. acsi nullas plagas sustinuisset.
te, ut hic homines crrcamveniat, et decipiat,
tliis sarrificent, dicens eos nibil esse. Quam cum 5 Miratus autem Pra^ses jussit matrem ejns ad-
vidisset Praesea ilixit ei ex qua provincia es, aut duci, et ait ei, Julitia, eoce puer confessus est Deos
et tilxsut
quod est nomen tuum. Julitta respondit : Ego volens sacrificare eis : tu vero quid dicis? Illa ait
apparet.
sum de provincia Isaurioe, et prima civitatis Ico- volo audire vocem filii mei. Quem cum vidisset
nicnsis, c nomine Julitta qua; te fugiens ad banc
: constantem et laudantem Deum, extendens mamim
deveni civitatem : nunc vero quia Dominus expectat in ccelum dixit Gratias ago tihi, Domine omnipo- Ad ejtts
:

coronam meam, bic manus tuas incurri. Dicit ad tens, quia dignam me fecisti videre filiuin meuin conspecium
txtn ntater,
eam impiissimus Praeses Si ergo nosti, quia a : ante trihunal Judicis, agonizantem pro nomine tuo:
facie mea abscondi non poteris audi patienter, et ; te ergo confiteor, Domine Jesu Christe, Deus im-

sacrifica diis.ne pereas in pcenis. Julitta respondit mortalis, qui ccelum palmo mensurasli, mare limite
EgO immunilis dtemonibus numquam sacriticabo. signasti, a:thera stellis ornasti, et terram multitu-
peltt ptierum '1 Dicit ei pneses, Credemihi et sacrifiea diis, dine florum decorasti. Da, Domine, filio meo coro-
liitimem att-
nam immarcessibilem qui
quia aliter non evades pcenas mortis. Julitta dixit viriliter eonfessus est no-
ducl, qtiem
lnlrrroget si vis ut sacrificem, mitte in civilatem, quajrens men tuum * Tunc audita est vox de f ccelo dicens,
puerum triennem : qui cum venerit, quem verum Audi, filia, hic filius tuus magnus erit in gloria
Dominum protitebitur, ipsi serviamus : nam in praa- aeterna, sed tua corona perpetua est in regno Dei.
siMiti qma soli Domino Jesu Christo servire de-
scias Confortamini igitur in Doirino, ut possitis sufferre
sidero. Tunc Praeses mittens in civitatem ccepit quaj- peenas, quas habent isti homines vobis imponere; et
rere pnerum sed ministri non invenerunt eum
: : perseverate opere ccepto, pro gloria Dei ut im-
in ,

onmes onim qui illic hahehant infantes, oh impiis- pii Pagani, videntes in vobis Christi magnalia con-

siiui Praasidistimorem, abscondebant d eos. Exeun- fundantur, et per vos, populi multi convertantur.
tes tamen de civitate invenerunt puerum et ad- : G Orante autem illa dixit filius ejus ad eam Ma- :

stantibus dixeruiit. Quotnnunrtim esthic puer? Qui ter,sublalum est a te opprobrium tuum vidi enim :

dixemnt. Trium annorum nondiim est. Uic est fi- gloriam Dei super te, et vocem consolationis tuoe
lius mulicris Christianaj, qua? de Iconio higiens ve- audivi ne timeas de me, quia Dominus Jesus Chri-
:
ftim ipsius
race iiiaois
nit in istum locum. Ciunprehendentes igitur minis- stus nobiscum est qui induit me immarcessibili
,
antmaliir :
tri perduxerunt ad Praesidem, dixitque
pueruin, veste, pro baplismo qttem accepi in nomine ejus.
puer prior ad Prsasidem Ego sum de radice Cbris- : Praeses dixit Haec, ut video, apud se decrevit ut
:

tianorum. ab hac Vita tollatur. Puerdixit : Vita tna morsest:

3 Unde miratus Prajses, salutavit eum, et dixit. nam tu es de quo propheta dicit, Vae dicenti dulce
uare puer
ttttdutttlS Salve, care puerule, noli mihi obsecro talia loqui, amarum, ct amarum dulce. Praeses ait ministris aceto sinapl
autem Qtll-
Puer dixit, Quare mihi dicis, Salve? cum nec ipse ailerte niihi acetnin et sinapi, et imponite naribus tt clttvis
I iiteOUt
<!•,
Kjnitii tor-
Ctnt.tianttm salutem lialn-as, nec aliis salutein conferre possis. ejus : quod cum factum fuisset, pucr dicit : Quam gititur :

prcftssns, Prffisas ihxit,non de bac re interrogo te, sed ad dukia faucibus meis eloquia tua, Doraine. Praeses
alia quajdani prsecepi te adduci. Puer dixit Quav iterum ait ad suos, Afferte mihi qualuordecim cla-
cumque interrogaveris me, rcspondebo tibi. Praeses vos ferreos, acutos, ferventes et septem infigite :

di\it, Quod est nomen tuum? Puer respondit, Ma- matri et totidem filio; duos insuper mittite in aures
ter niea et Sacerdos qui me baptizavit, Cyricum me pueri, et perforate auditum ejus, ut cascatis cculis
nominavit. Pra^ses dixit Sacrifica diis, et bono- : perveniat dolor usque ad calcaneum ejus. Ministris
rem inagnum accipies a Principibus, sed ct divitias itaque jussionem Praesidis g implentibus ex jus- ,

multas inter electos imprimis. Puer respondit ar- snuie Dei frigidi fatti sunt elavi quasi cristallus ni-
gentuin tuum et aurum tecum sit in perditionem. vis; et puer sanctus laudavit Dominum in tam
Praeaes dixit A matre vel a p:\tre tuo, an ab ali-
: magnis rairabilihus suis. Tunc Prajses iratus dixit
quo vicino tuo boc didicisti? Puer ait, spuma et in caietrem
snpieiitltits ad ministros : Ligate utrosque simul, et ir.ittite in UtldltclUS
rrspottsts stt.s sine ratione, puerum duoruin nnnorum et novem carcerem, quousque cogitemus quomodo perdamus psalttl
Pmidtn mensium interrogas, et dicis si a patre vel a matre, eos. At illi lig.mtes eos, posuerunt in carcere.
confitndtt
vel a vicino hoc didicerim, quod locutus sum per Sanctus autem Cyricus h psallehat hunc psalmum;
Deus
 DIE DECIMA SEXTA JIJNII 25
Deus laudem raeam ne tacueris, quia os peccatoris lienim ki,- incalcantur Principes,
i
c«m snlus et D
etos dolosi snper me apertum est: locuti sunt ail- absque Cclhga reqnaril Alexander.
versum me lingua dolosar, et sertnonibus odii cir- EX MSS.
cumdiderunt me, et expugnaverunt rae gratis sed :
CAPUT II.
tu, Domiue, fac mecum propter nomen tuum ut vi-
Alia S. Cyrici miructila, prorsus paradoxa
deant qui me
bdernnt, et oonfundantur, qunniam tu
et incredibilia.
Domine adjuvisti et consolatus cs me. Vespere vero
psallebat dicens Dirigatur, Domine, oratio mea,
:

sicut incensum in consDectu tuo

I ostero die Prseses fecit eos ante tribunal
t snum
: elevatio raanuum Postcra die
duci, dixitque ad s. Cvrieum Non quterojam tunc puer pari
:

mearum Sacrificium vespertimim.

a te. ut sacritlcas: sed tantum dio huno Sermonem, conslantta
7 Orante autem eo, apparuit diabolus in Sche-
confundit Fumigo te Serapis, el demittote,et liberaberisafor- alitur,
dxmonem mate Angeli, et ait ei in sonmis. Quid exaltas, puer,
raentis. S. Cyricus dixit: Nunc vero agnosoo quia
se tentantem vocem tuam in cOnspectu Iiomini? Dominus avertit
sathanas pater tuus ingressus est os tuum, aicuti
faciom suam ab oratione tua : ideoque jussit me hesterna die ostensum .'st mihi. Numquam ego di-
ven re ad te, ut dicam tibi; ut si milites eduxerint cam sermonem hunc quem persuades, sed dicam
te, et Pfxeses lilii aliquid dixprit, consenti ei per potius, Subvertal (< tuosque Dominus Jesus Chri-
oninia ct eris amictis i Priucipum et quse sunt cce- stus. Venitinterim Angelus Deide ccelo, el evertit
lestia luctaberis. Intelligens itaque puer Cyrieus domum Prasidis. idolorum videlicet pulchritudinas Idotls fra-
arteminiquam iniquissimi diaboli. dixit, Vademale- clls tnsiit-
et imagines simulaororum tredecim, comminusns
dicte, pirata diabole, quia tat,
non est tibi pars aut hav in pulverem. Ttinc Cyricus
1:. ait : Vides iiunc
reditas cum Sanotis Dei. Submergat te Christus in Prseses qnia Dii
tui facti sunt velut stercus, nam a
rt multa aluint tartarum, ijn.-tn
verba aperuisti. Ad htee mei coraminuti sunt et ad nihilum redacti.
facie Dei
frvstra ml- Diabolus erubescens, exiit dieens, si mihi rtunc no-
i.atum.
Dominus enim Jesus rliristus contrivit eos velut
g cuisti, ingrediar certe in mr Prsssidis, et obstruam
arenam, quia vani sunt et mendaces et spiriws :

os ejus ne loqoatur tibi sicque continget ut non :

qui habital in eis deducil etfallit corda simpliciura,
E
et Prasidem
accipias coronam quam desiderasti. Ingrediar etiam qui eos adorant i'i colunt. Attaraen, o PrsBses, quod confundlt :

roatrem (uam, et avertani eam avia veritatis. San- dico tilh (ac Accipe IImi tuos, et n v.il v,- eos lin-
: i

otus Cyricus dixit : Vade a me satbanas, vincat te teo intiniln et perfuml a -I el sale, et perraitte >.
i

omnipotens Dominus. Et statim velut fumus exivit eos tara diu jacere donec ipsi surgant et adjuveht
de carcere. Sanctus itaque puer ait matri siue; Vi- se ipsos : natti alios adjuvare non possunt. Fecit
gilemus semper, o Carissima mater, ne iterum ve- ergo Prsses ajuxta vocem pueri : et non erat in eis
niat circuniventor iniquus, et dormientibus nobis ahqua substantia, qua se sustollere possent a terra;
toilattltesaurum nostrum. Audientes hsec qut erant Confusus itaque Prasses dixit, Vocate nhlii fa-
!)

in carcere cum eis compuncti sunt corde, et credi- briim ffirarium, ut inveniam tormenta eontra istos, proeolem
derunt iu Domino. quibus superontur. Cumque venisset laber eerarius, obmutesccntt
ingressus est diabolus cor Pr&sidis, jnxta quod lo- loquitur,

cutus ftterat; et nou permisit etim loqui vol aliquid

D. P. ANNOTATA ET CENSUR.E.
disponere de opere fabrili; sperans per hsec beatura
puerum corona martyrii posseprivari. Quod intelli-
a Tituliis liic crat: Incipit Passio Sanctorum Cy- gens sanctus pner, dixit serario ; Potes milti vasa
rici et Julittse matris ejus, quorum fcstum eolitur tormentorum facere, in quibus torquear ego, et
Idus Jnnii : qnte cum nou cadant in diem mensis IG, mater mea? quia Prasses nil inde p-it^st til)i osten
sed 13; Idus uutem Julii cadant in 15, quibus etpas- dere, /Erarius respondit : Dic, pner, quomodo ve- et'm\tiumenta
sos sanctos etiam Grseci, et post illos Petrus de Nata- lis. et eg^o [ii-" j)oss<( satisfaciam
pamarum con-
til>i. S, Cyricus
fici mamlat
libus dicunt, et nomina inscripta olim Kalendariis dixit: buc ungues ferreos 'lii"S nd mensuram pal-
eraut ; augetur suspicio erroris antiqui, in nominando mi, milii unum et matri unum : faccapitifragiumet
mense. uncinos ad oculos evellendos, et forflces dentium,
I) llucbuhlus mutta hic prxmittit de Octoviano An~ etgenufragium et nervorum incisiles, et teotum
gu&to, cujus nniiu 42 uiitua sit Christus, n qno vitjesi- sereum ia similitndinera crucis, et ibi conflges cla-
mus fuerit Aurt-lius Alexanrler, annophis minus 226 v tres ferr plurabeos secundum a.-tai^m
factus Itvperator; et quomodo snb eo Martyrizatus meam, et scribes in capite eorura; Trinitas insepa-
Callixtus Popa, successorem nactus sit Urbanum; qux rabilis, ne separeris :.!» invocantibus U\ Facies
nihil attinet excutere singula. quoque locbeas b duas, et ollara asneam; et pones
c //'/ distincte MS. neque satis miki est compertum, ibi trullas duas. Haic erunt nobis vasa tormento-
an idem non legerit etiam ffucbaldus. Apud Mombri- rum, et quidquid super haec nosti fac.
tiuiii nominatur civitas Hyboniarum, unde potuit ali- 10 .Kninu.s vero tremefactus ait ad Pra?sidem,
atl /wrrorem
qnis postea fecisse Hispaniarum, atin Cturomarescaro Numquam egoaudivi tantam sapientiam ab his qui
ipsittsmet fa-
MS. legitur Yclioniorum. fuerunt ante nos; numquam ego audivi vel didici bri.

(I Quasi nonsatis multi fuerint ibi Gentiles, quotum talia facere. Tunc jub tnte Praeside adducti sunt alii

liberis nihil ernt a Prxside timendum : cautius igitur peritiores serarii, qui possent facere poenarum tor-
Hucbaldus finait , nominattm qusesitum Quiricum menta i]U3B vellet .
t>r. dederunt manus Pra^sidi ut
suggerente, et filium veluti prodente matre, de ipso inlVa dles quadraginta explerentjussionem ejus. tn-
soiirtta. terea reL-lusi sunt in carcere mater cum filio, ubi et

e Quid sit Catomis cxdi et quam ea pmna propria aliiquadringenti quadraginta quatuor clausi babe-
sit puerorum, explicui die prsecedenti, ad Acta SS. bantur, qui nimirum prsdicatione duorum omnes
fiti et Modesti, cap. 1 litt. d. ail fldom Christi eonversi, perseverabant cum eis in

i' Ecce vocem deccelo, nec enim frequentius quidquam jejnniis et orationibus, gratias agentes Deo procol-
in omnibus sequioris notae Passionibus, cum in genui- latis tn'iieli<:!is per merita sanctorum, el dioentes ,

nis nihil fepi riatur rarius. benedictus es Domine, Dominus qui facis mirabilia

g Itlem matretn cum (ilio psaltentem inducit. solus : qui dedisti virtutem puero tuo Cyrico tst

h Ilucbaldus ownia hsec tormenta prxtermittil, ut matri ejus. Adjuva nunc etiara nos, quia credimus
incredibilia ; similiterque concertationem pueri cum in te; et da nobis de mensa tua ccclestig «ibum pe-
diabolo in carcere.
rennis vita 1
.

Jumi l.IV i II
 20 ACTA APOCR. SS. CYRICI ET JULITT.E.
11 Post dies vero quadragintn c allata sunt ante ecce vox de coelo dicens; Venite, et accipite virtu-
conspectum Proesidis tormentorum genera, prout tein patientiae, ut confldenter respondeatis.
ipse ilisposuerat de sin^iili^ faciendis. Qui illicojus- IV Iterum ante tribunal Prtesidis positse jam
Postea ad- sitadduci Sanctos Dei, ei dixit. ad puerum Cyri- erant serrae supra corpora Sanctorum : sed ex jtt*- qnod cum
ductis rt Jerro ac ligno
cum, Noli pul tre, quia pro ludo exhibita sunt tot sione Dei transversatae >unt, et tenentes eas seca-
frustra lenla-
frustra tor-
tts Sanctts genera tormentorum. Sanctus puer respondil Sine : liant semetipsos. Sanctus igitur Cyricus ait ad lum esset

lege et sme sensu pessime belligerator Sathanae non Praesidem : Si \is ut secemur, jube fieri serras
pertimesc pcenas tuas: babeoenimDoiniiium meuin
i ligneas, et tolle a nohis ferreas ct secabis nos.
Jesum Christum adjutorem. Praeses ait ministris : Praeses dixit : Facite secundum nuod locutus est
Tollite pellem . i
.
- capitibus eorum, et supi ite eis puer. Et fecerunt rieri serras ligneas, et secaverunt
carbones ignis, quo facto, extincti sunt continuo eos. Illi autcin confortati in brachio virtutis Do-
caiiinin-s ; ri li.iflmil r .piia 1'iii'Uiii, sicut radius raini, licet gravissimae pcense subjacerenl superari
s<.ii- lucet supra terram. Eadem liora aperti sunt vil extinguiminime potuerunt. Tunc Prsoses cen-
ultro se
sisiunt carceres, et exierunt omnes Christiani qui intro turioni Demetiio dixn Magnae artes fortissime :

fuerunt reclusi; et venientes ante consp tum Prae- adjuvant puerum et matrem ejus. Quidam interim
et mttle
sidis clamabanl dicentes, et nos quoq Christiam
.• Eusebius nomine, vir nobilissimus, habens causam wertut sits-

44 a is tn suiinis, o Praeses, sicut et isti. Praeses dixit Quid : adversus homines plusquam mille, causavit eos citall
carcere con- facluai ut. isla priisi"|iiaiuiiii '! ru>p..inlerunt, Nonne apud pra -sidem et obtinuit ut occiderentur orante :

versl,
vides, insensate, coronas paratas sanctis Dei, quos autem pro eis bcato puern Cyrico, desrendit Sal-
julies sme causa torqueri. Hajc et his similia lllis vator cum Archangejis septera ad Ioctini ulii de-
prosequentibus, Praeses jussil eos extra civitatem collati fueruut, sicutidem beatus imer spiritualibus
et dccollantur.
duci et decollari. Qui exeuntes de civitate signave- oculis aspexit, et excitavit eos a mortuis dansque :

runi se signo crueis, et decollati coronam martyrii omnibus Spiritum sanctum, ait ad eos Ite confi- :

consecuti sunj. d denterante tribunal Priesidis, et dicite ei, Oportet

12 Jussil posl haec Proeses afferri Iectum tereum, nos iterum a te orciili.

ct impom sanctum puerum supra eum clavosque ; 15 llis ita gestis, omnes illi, una cum sancto
acutos infigi capiti ejus, dicens ad eum si habes puero Cyrico et niatre ejus Julitta, venerunt ante hmsitante
licii.n certum, liberet te nunu de manibus meis ; conspectum Prtesidis, clamantes nnanimiter atque adhue Praslde
S. Ctjrlnts,
rt iiliud sig-
a craticula et statim ingelus Domini de coalo veniens, extra- dicentes, Unus esl verus Dominus, etnonaiius, qui
nutn petente.
Miralus, xit. clavos qui fuerant infixi, ct ad terram usipic mortuos resuscitat. Praeses itaque prae admiratione
dejicit Praasidem. i loc i in quo sedebat. At illa-voce nimia in stuporem versus, dixit Ista oninia, phan- :

magna clamabat, dicens ; Puer sancte, adjuvame: tasmata suut peto tamen ali.[Uod signum a te fie-
:

nesciebam eniin quia Dominus quem tu colis tantae ri ut credam quiahosc omnia vera sunt. Si enim
:

jmtciitia' esset. Sanctii* pm-r nspnii.lit ; Novi qui- credere debeam quoJ hi omnes a mortuis resurrexe-
dein quia non habes credere : sed tamen propter eos rint. tollantur calceamehta pedum meorum, el flant
tanat Preul- qui crcilitiiri sunt faciam tccuin misericordiam, et viva, loquautur et moveantur, comedant et bibant
dem pcrc us-
nianum supraeum. Tunc Praeses clama- et tunc credo quod e mortuis lii omnes resurrexe-
mox posuit
sum •
vit voce magna et dixit. Gratias ago iliis meis, per runt. Tunc Sanctus Cyricus oravit ad Dominum et
i|ii"^ jiiiu liuiic. liberatus sum. Dicit ci Cyricus, dixit, Domine Dominus virtutum, qui fecisti coslum
Modo cxistiinas te reete fecisse? Male dixisti, quia et terram qui sapientia flrinasti hoinineui,et signum
ilu iui iiuii liberaverunt te : sed Deus omnipotens' dedisti ei vitie da nunc, Dominc, signum incor-
;

precibus meis salvavit te. Quia igitur ingratus be- ruptibile huic Praesidi, lieer duritia mcntis obsti-
neficiis Domini, cujus gratia vivis iterum senties nato ; ut sciat quia nihil impossibiie est
quatenus ;

plagam flagelli ejus, et iterum tunc rogabis me ut nonduiu intelligentes, intelligant magnalia virtutis
orem pro te. tuae.Haec et lns similia orante puero, aperta sunt calcei ejtts *o
13 Iratus autem Praeses, eo quod obcaeeasset dia- repente calceamenta Priesidis, et facta sunt taurus laurum et
qui rursum
bolus cor ejus, jussil afferri oninia tormenta quae mirae magnitudinis exivit, etiam de cervice tauri hccdum
:

conatus ali- viulantwr

parata sunt ut erentur in conspectu Sanctorum. bcedus caprarum, et saliens stetit ante Praesidem.
quxd et vutne- \ F
rattis, Quod cum factum fuissel praecepil Praeses cervici- Quod cuin vidcret multitudo Paganorum, clamave-
C fragio gutturpueri.strangulari, volens nn mento rtintuuavoce dicentes, JustusestDominuset rectum
sulTuearc, uc al> eu majores injurias paterelur, Ac- judicium ejus. Dicit eis Pra;ses, Nulite seiluci, ca-
cipiens autem in manumPraeses ferramentum.cum rissimi, quia luec omnia phantasmata stint. Come-
voluisset strangulare uno ictu puerum, percussit daut eryo ct. bibant, ut credamus quia vera sunt
seipsum in faciem, et ccnfregit nares et deturpavit b;cc. Saiiotiis Cyricus dixit; afferatur eis fcenum et
vultuin siiiiin. ita ut iiilbniiis aspectu ethabitu vi- aqua ad bibendum. Quae cura allata fuissent, inan-
deretur, Puer autem Cyricus, videns flagellum ducabat taui-us et licedus : et mirati sunt omncs.
Prsesidis, 'lixit ad eum : Maledicte ct perdite, bene Praeses dixit ; taurum et hoedum, et fiat
Occidite
prophetatum est de te, qunniam expugnantes ipsi ex cis prandium populo, Quod cum fieret, undecim
expugnantur, et ira eorum cadet super eos. Praeses millia hominum coinmanducantes ex iis saturati
ilixil, Viileo quia malcticus es. sed ora Deum ut sunt, et remanserunt quinque cophini pleni carni-
sanetur 1'acies mea. S. Cyricus dixit, Impie et Dei bus ut magis miraretur Praeses cuin populo, et
:

oninipotcntis iniinicc, nun ultra tentabis Doiiiintiin scirent quia Douiino non est impossibile [multisj
per meinlaciiiin tuum.Tunc indignatus Praeses dixit satisfacere de modico.
miiiistiis afferte serras, et secate eos. Fecerunt
ergo niinistri praeceptum Prsesidis affe-
seciiiiilnin
ANNOTATA D. P.
rentes serras, ut secarent Martyres Chrisu ,or
Jiitiet snictos niedium. Videbant illiDominum, ei S. Cyricus ex-
serrari /itr
tendens manua ad coslum dixit : Domine Dominus a Qunm stolidum, ut Martyri fnitjatur oliedire
Tllcrfllim ;
oiiniipiitcns, iibenter quidem parerem in conspectu Prxses, aliqind ad Deannn suorum contemptum si^/-
tuo, sed nec corona
ailliuc impleta est plenarie gerenti, lum hic lum infrti aliquotios uln instrumenla
niea : quia jam transeam ncccpi fortitudinehi, ut tormenlorum ipse Martyr facienda locare et prxscri-
omnes paan&s, aufferens incomparabiiem tyrannum, bere ftngitur.
propter voluntatem, qua desidero venire ad te. Et b A tittm. 5 ad * ut,que omnia expnugenda judica-
vtt
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 27
vit Hucbaldus el mcrito) et solum meminitmorsc, dum fide Domini nostri Jesu Christi ipse enim praosto D :

tormenta paranlttr, in carcere ductx, est omnibus qui pro noinine ejus aflliguntnr, et non EX HSS.
Tdem tibslinet a dierum namero, oratquepro
c definiendo tn- pennittit eos tentari et pati supra ul quod possunt
struclionem neophytorum incarcere fusius prosequitur. ferre, quia ftdelis est ct verax m omnibus promis-
d Addil Hucbaldus, pridie Nonas Junii quod MS. sionibus suis. Ipseliberavit Susannani de falsi> cri-
buicvidetuT excidisse : nam tali die, "t interprxter- mine, ct Danielera de lacu leonum. Ipse i c in
aPetro de Nataltbus aliis-
missos diximus, referuntur nti adest, adjuvare et liberare animas m>sii-.ts
que, sed imminuio multum numero, et tamquam apud d" immanitate tormenti hujus : quod si voluerit
Tcontum passi, Reliqua autem hujus Capitis omnia Dominus accipere animas nostras b magano isto,
merito przterrr.itluntur. sustinebimus patienter. aetHrnam securi quod ad
vitam quantocius sine diflidentia veniemus.
CAPUT III. lit Hrecel lns similin dicens beatus puer levavil
qux anino
cnanus suas, ci dixit: Domine Jesu Christe, qui
rcsitmpto.
Vacillans ad tormenta mater coriforlari ftn- misereris ornnium te invocantium et contitentium
gilur, ct simul cum filio capite plecti. tdii ; raiserere matri meaeel revoca mentera ejus ad
soliditatem fidei et amoris tui. Quod si oblitus es
Amputata imniissimus autem Praeses non est compunctus ex ejus, et laboris ac devotionis illius, dele etiam rae
lingua loqiti-
omnibus his, sed repletus diabolo vocavit medicum, de libro quem scripsisti. Domine Dominus omnipo-
tur sanctus.
dicens, Incidite puero linguam : non enim ferre pos- te:is. respice eam, et ne perire patiaris; ne dicant
suiu [vincere] incantationes c! magicas artes ejus. qui te oderunt, Ubi nunc est Dominus eorum, qui
Cuinque et hoc factum esset, divina virtute cepit fecit mirabilta magna per eos quod si invocassent :

Ioqui sanctus puerdixitquead Praesidem /Estiraasti : Deos nostros, utique liberassent eos. Deus onim
mihiverbaposseauferri cumlingua ;sed ego accepi a eorum deseruil eos, el in necessitate fugil ab eis,
Deo Spiritum organi, quem nec tu nec pater tuus qui eos adjuvare Sed tu, Dotnine pro-
non potuit.
diab ilus extinguere potestis, ut insuitem maliciosae pitius tende maiins, nt non dominetur diabolus in
infidelitati ture, quia te extollis contra Deum. Prae- nobis, et dicat, Praevalui adversus eos. Da ergo
ses dixit ministris : Fustibus caMne rnedicum, quia Domine spiritum intelligentiae el Sapientiae am illffi E
non recte abscidit linguam pueri, sicut praecep: ei. tu:e uiatri meae. Oraiite aul sancto ", venit ipsamct /i/ium
\

tnvtat ad
Medicus dixit, ccce adhuc prae manibus habeo supar eam S-.intus sanctu i, et diabolus recessil ab
eaeabum .

eara quod si jubes, adducatur porcus, et incido

:
ea. Confortata igitur B. Julitta in Domino, ait. fiiio

sibi linguam. Qui si ultra vocem emiserit, morti me suo Cyrico : Gratias ago tibi, fili, quia orationibus
(rade. Adducto ergo porco cum linguam medicus tuis confortavit ine Sptritus sanctus in fide Domini
ineidisset, vocem ultra emittere non valens, subito mei Jesu Christi. Venijam nunc, fili, eamus cum
expiravit etsic medicus inortis periculura evasit.
: fiducia et securitatead repositum nobis agonem, et
Iterura Praeses, conversus ad pueruin, dixit Nori : niscipiamus coronam justitiaB, quara repromisit
qu uro a te ut sacrifices diis, sed lantuni ut decar- Deus diligentibus ego eniiu non amplius timeo
se :

ni; i> 't de vino qnaj in ara sunt gustes, et libera- tormenta, qua? inferuntur nobis non expavesco ;

1-1' s a tormentis. Sanctus Cyricus dixit : non de- cacabum bullientem, quoniam qui absconsus erat
gnstem carnes immundas, et vinum diabolo libatum in me longe recessit a ine. Sic Deo favente, respi-
non introeat in osmeiim. cio cacabum non jam fervorem, sod refrigerium
. 17 Ait Prieses ministris : affcrte carnes Sacrifi- nobis praestantem ; sicul ros qui de coelo descendit,
Immittendus
ciorum et vinuin libaminum, et aperientesos ejus et sicut suavissimns odor qui de p iradiso venil.
in cacatinm
ignitx ptcts
immittite ei invito. Sanctus Cyricus dixit : Num- 20 Hasc dicens B. Julitta, ingressa sponte in hic illnm cum
ea tngressus,
qu.iin lilii bene sit, inimice Dei et noster, qui sumus cacabum cuin lilio, benedixit Deum, et non est
scrvi Christi ex omnibus praecbrdiis nostns ; et contristata ab igne. neque laesa, Sanctus autem
Praeses dixitafierte cacabum, et mittite ineo picem, Cyricus orabat cum lacrymis, dicens Domine Jesu :

ceraui, stuppam, etadhibete ignem. Carnifices igi- Christe qui inter tres ros in caraino ignis ar- i

tur succendentes cacabum, dixerunt ad Praesidem, dentis apparuisti Esto hic nobiscum, et defende
;

Dotnine jube adduci eos, quos cruciare desideras, nos ubique, sicut defendisti illos. Peracta vero ora-
,
quia cacabus jam fervet ubique. Erat cnira vox tione. tollens de cacabo aquam, aspersit supra
(i tonitrui et fervor ejus ascendebat cubitis quatuor- praefatos viros. quos a mortuis suscitaverat, qui et
decim. Misit ergo Preeses, et vocavit viros illos astabant, et dixil fiat vobis hsec aqua ta baptis-
:

quos Sanctus Cyrieus suscitavit a mortuis, ut vi- mura lentiae in vitam leternam. Videns hoc
|

derent tormentum illud immanissimum, ct perti- Prasses, indignatus est, el dixit Etiam in igne :
bapttzat inde
mlltti rctusci-
mescentes abnegarent Christum. Qui venientes malefieiaejusprasvalent, itautaspersi nihil il ileant. tatoi.
exspectabant cum patientia tormenta sanctorum S. Cyricus dixit Hoc maleficium nonest, s,. virtus
:
I

Martyrum, qui rnittendi erant in cacabum ferven- el omnipotentia Dei. Intingens autem S. Cyricus

tissimum. tres dtgitos suos m cacabum, perfudit brachium

ls Julitta autera videns ferventem cacabum ex- Praesidis : et statim ustulavit brachium Praesidis,

ettotum corpus ejus ardere eoepit, et nihil ex eo

pavit, volens abnegare thesaurum, quem habebat
matrem remansit. Tunc Praeses, compulsus hoc
ejit* repositum. Ne tani grande pateretur tormentum. nisi ossa
aspectu vacil-
tormento, clamavit et dixit sancte Dei, aljuva
Quod intelligens fiiius ejus Cyricus, confortabat :

fr.t strlcm vero

lantcm robo-
rat, cam in fide, et dixit Doraina maler, confortare in
: me: nunc enim vere cognovi, quia verura Deum atlurit.

Domino, et non timeas tormentum mortis hujus, habes adjutorem et defensorem solum hoc super- :

aderit corona qiiam exspectas a Deo, est, ut si sanaveris mc,

slatim credam in te, Cui
qina cito tibi

Memor esto quomodo creator omnium et liberator S. Cyricus dixit; Scio qua credere non habes, in

quo nulla voluntas religionis est : sed propter eos

Dominus omnipotens, tres pueros de camino ignis
Cnristi credituri
eripnit : nam ita poterit nos de cacabo Iioc Hberare. qui per virtutem Domini raei Jesu ac ntrsum sa-
simt in eum, ecce nunc sano te. Ki oravil ad - i
1

Si ergo fugere vis tormenta, qua? sunt in terra, nal.

Domine Jesu Christe, Dei vivi,
cave ne incidas forsitan in illud tormentum quod minum, et dixit ;
fili

aeternum est, et quod nullus subterfugere pntest, ,rpusPraBsidis;nonproptereum, sed propter

nisiqui pro Cliristo tentatus et prohatus, fide-
liic illos qui tua virtute commonili credere habeut in

lis in omnibus invenitur. Noli, mater, titubare in te.

21
 28 ACTA APOCR. SS. CYRICI ET JUUTT^E.
A 21 Cumque «analus fuisset Pra3ses, cepit cla- 24 Pro nobis igitur, qui ejus memoriam colimus D
ex mss.
mart eens Gratias ago diis mcis, qui sanavernnt
.
(]i oret beatus Cyricus, pueret gloriosus martyr;
[Jius Invocalur ab
corpus menm. Sanclus vero Cyricus dixit Auctore.
Male- : et semper stet ad dextram Domini. jugi supplica-
dicte ct insensatefili Diaboli, qunre priuvJajinones
tione interpellans projnobis Dominum omnipotentem,
non rnvocas'i cutn ardcres? et modo, postquam a ut et nos requiem
ail vitic astenise pervenire merea-
Dei osanatuses, quare dajmones honoras?nemo mur; praestante Domino nostro Jesu Chrislo, qui
enim potest duobus Di is servire aut unum i : cum Patre sancto vivit et regnat, per
et Spiritu
odiel alterum diligetj aut uni adhsorebit et alte-
el
omnia secula soculorum. Amen.
rnm contemnel sie el tu non poteris uno ore in- :

vocare Dominum et Diabolum. Tufacis sicutJudsei

ANNOTATA D. P.
isainom qui derelinquentes Deum, idola adoraverunt. Dicit
tormtmlapro- e i impiissimus Prseses Ego s laudo. per quos : 1
a Huic ineptissim 1 hyperbolx similis est illa, qm
cedtns frustra
lj oe ,. a(u sum ,],, m agicis artibus tuis. Fuit autem
,

supra ntim. (i clavi itjniti dicunlur factt frigidi, sieut

toi inc Prae c
ti in co quodam, ubi invenit
I li
crystallus nivis. Sed et limc e.i reltqua Cnpitis liujus
grande saxum, quod vix septuaginta viri movere Iransilit Ilucbaldus, itsque ad imm. 22 ; solumque dicit
potoranl : qu id statii . dial ii : i
cogitatione raptus, quod posteaquam passionibus suiset Crucia»
sancli,
jussit sculpi, et sanctoi martyres imponi usque ad tibus frequenter glorificaverunt Deum, dum de vin-
vertice rum ut oum perfunderentur plumbo et
ei :
cnli - ad tribunalia, de tribuhali revocantur ad vin-
a?rc ferventi, saxum prse nimia si liditate m n rum- cula; inter Iiorrifica et exquisitissima tormentorum
peretur umque per raed um fervoris traherentur,
I
genera, vic.issim sibr succedentia, cum pretiosa
ul membratim onsumi potuissent, Angelus Domini i
Christi Marlyrum membra variis distenderentur
veniens de coelo liberavit eos, saxo penitus disrupto, cruciatibus, consolatione seniper ccelesti a cunctis
el i
;nis Fervore consumpto. eruebantur tribulationibus.
U 22 Videns c hoc Prajses indignatus est. et dixit, b Maganum, medio xvo idem qaod Machina. Istud
c Ni-i istos interfeoero gladio, non possum cos per- aulem sspius recnrrt r,' in Passione S. Lupercii nolat
tamicm capttc dere ullii tor ntis. II.it dicenf dedil sententiamde Cangius in Glossario. Eijo alibi idem leqisse aliquoties
plccti jubct
eisul capite pleclerentur. Veniens autem S. Cyricus memini. S. Lupercium m-ro
sanclos Itic eo libentius nominavi.
cnm matre sua ad Ioeum ubi decollandi erant, quid ejus nec nomen quidem, nedum dies vel passio
oravit cum lacrymis, ut Deus omnipotens mitteret nobis innotuerinl; nec interroqari jam mortuus /m.*s;
Angelos suos, suscipiendas animas eorum. De- ail
eruditissimus nmu-i.i:. /,'.
neftcium nobis contule.rit, qttis-
scendii itaque Salvator cum Angelis suis ad oratio- cumque latenlem (hesaurum indicaverit.
qiiilnis ail lo-
ciiii, surpllctt I
intis, et stabanl circa illos. Sanctus itaque c Hic ad dimissam narrationem redit Hucbaldus, el
ductu Cyricus, ridens Salvaforem cum Angelorum multi- cum Hucbaldo Philippus, qnasi Ilucbaldi scriplum
tudine veniemem ad se, prostravitse in orationem, nitidiori solumstyk transferens. Qn.r autem 1II1 omise-
et oravil nd Dominum, et dixit DomineDeusmeus runi,
:
iiou est opus prolixiori censura sigilfalim ]>crse-
Jesu Christe, flli Dci vivi, quoJ oro te prajsta mihij
ciim ea retulisse censurasse sit : tam manifesta
i/ui,
aul non exaudieris me, dele me de libro quem
si
tamque inconcinna ubique apparet fmgendi prolervia.
scripsisti. Respondit Salvator etdixit: Pete quod
vis, et ilabo tibi. Domine ait, oro, ut quicumque in
orat Cyrtcus noinme rneo
impetrent pro quiilquam petierint, TRANSLATIO S- CYRICI
prosccvttu- necessitatibus misericordia? tuaj dona, et consola- '

rh :
tioncm viti'. Da eis. Domine mercedem qui me in Ad Elnonense Aniandi monasterium Au-
S.
hac vita lionorificaverint de sua substantia, vel a clore Philippo Abbate Bona3-spei Ordinis
fructu terraa ipsorum benedicas vinum, et oleum
;
Praemonstralensis in Hannonia.
atque frumentum ipsorum multiplices et omnem
substantiam dilates Quicnmque colucrit vel
:
scribi Ex Operibus edilis et duplici MS.
passionem
fererit am, vitas asternse recipiat mer-
cedem In locum autem ubi fuerit tabernaculum J_jaudemus viros gloriosos et patres nostros in ge-
martyrii, venial grando neque mortalitas uorai-
i
neratione sua, quibus multam gluriam fecit Dominus
F
C iiniii, nec fames nec sterilitas, et dsmonum incur- magnificentia sua. Olim in loco Elnonensis mnna- Ex Abbatia
sus : e1 qui colueril vel invocaverit memoriam no- sterii, ubi sanctus Amandus corpore quiescit, divitife Etnonensi,
minis mei, da eis mei lem bonam, et si babuerint salutis, hoc est, sapientia etscientia affatira exube-
peooata, el ex toto corde pcenituerint, absolvantur. raverunt: atque odorem suum quaquaversum diffu-
23 Completa autem oratione, ait Salvator : Fili. derunt : ita ut inde multi haurirent, unde suis po-
"| quaj petisli dal tur tibi. Sanctus es, tnm
i

qui a porrigerent Verum quia scientia infiat,

n l
ra passionis tua3 omnium hominum necessita- caritas vero a;dificat per inflalionem scientiaj, visa
;

tibus ci ndoluisti Veni, dilecte mi, percipe coronam est sapiens caritas, et cara sapientia eo loci rare-
quain prasparavi tibiin regno Patris mei. Hora au-
scere, sicut in consequentibus erit videre. Denique
tem erat noctis quasi Sexta et : fuit lux maxima inibi vigebat studio quisquam sapiens, nomine
H morltm su- b
supra illos, quam non alius vidit nisi qni Milonts ncpos
bu p er Milo; qui
lb /unli, iii suli alis scbolarum nepotem siium fovebut
eos credidorant, quorum inaxima multitudo ibi Hucbaldum, liberalium artium emolumento. Assecla Hucbaldus
aderat. Complevit itaquesanctus Cyricus marh rium ncmpe, ut ingenii sui caperet experimentum, com-
siuini, 1:11:1 ciim matre sua Julitta, nocte
media : posuit de S. Andrea raodulamen Antiphonarum :

el decollatus, coronafus esl de manu Salvatoris die scd et quarumdam Laudum, habentium, Qua? vere
Iduum Junii et ab Angelisad requiem vitae Eeternse
;
pia laus, initium. Quod ubi didascalus vix tandem
perlatus est. Utera die, congregavil impius Prseses agnovit, graviter tulit, alque ei scholarum aditum
multitudinei ilitum, jussitque corpora membratim denegavit; conquerens eum velle, super se nomen
dispergi, ne a Christianis raperentur, Angelusvero usurpare Philosopbi. Et quia locus tunc temporis
Domini custodiebal corpora eorum. Passi sunt etiam carebat c Abbate
C m accedens ad Priorem, nimiaj
:

'"'" ""' """' c P US

qZm\m '
'" l
1 '" e1
J hommes qui, ut pra- discipulum infamat arrogantise protestatusque est, :

fiii sumus, perejus orationem amortuis resuscitati se et illum, nequaquam posse in eodem habitaculo
sunt, numero
quam mille, qui a Christo palmam plus lcgere. Ille accersens Hucbaldum. rogavit majori
yitse seternse,sub eodem tempore et ab eodem impio cederc donec mitigata ejus aniinositate, qua; tunc
judice decollati, perceperuut.
recens
 ME DECIMA SEXTA JU.MI. 20
reeens fervebat, ad locum repedaret proprium cuin est velocitate, sanct» positse sunt Reliquiffi. D
Cujus acquiescens consilio urbem Quare UBdificatum est ibi altare F.X MSS
pac.e. expetiit coram quo Lncu- ;

iltud ple
Nivernensem qnam quidem fundaverat
: d Nivo. banscrebro Hucbaldm, deVotis interpellabat Mar- exclplunt :

2 Ulti cum moraretur cum Episcopo e, ita ojns tyrem precibus unda contigil ei qnoddam praisa-
:

hffisit contubernio, ttt comes ipeius fieret in onmi gium, quod nequaquam silentio duximus compri-
negotio. Nam idem Pontifrx eum stc accivit fami- mendum.
liarem; ut suaw ei crederct supellectileci. Et quia b" Cujusdam denique noetis ci ntieinio, quies • nte
ipse brcvl
A jtistes educendte pubertatis im rementum nccepe- ipso cum Fratribui, a lest in visu ei S. Cyrieus, a
se moriturun
r ,,T Rl is; jussil eum modulatorem fieri, super quo tali alloquio per.terrefactus : Noveris vitie tuo mtelllglt:

f
histori:i / B. Cilioia: S. Remigh matris. Habebat cursum in brevi terminandum; scilicot lioc anno,
ubi jnssus autem sip.pedictus Pontifexsecum inter sacrata mi- die quiuto post passionis mase triumphum. Quirre
scrlbcre de nisteria, corpus S. Cyrici, parvi infanl s el magni ergo aliquem de coelestis curiai Primatibns. qni tibi
Sancta Cili-
MarlyHs. vero ut fatigaretur Praisii] acri
Acciilit existat apud Judioem distnctum causidicus, Statim
nia,
dolore corporis, ae mortis periculum sibi sentiret Huobaldus somno excittts, ininime adliibuit fidem
adesse. Tunc advocans Hucbalilum, hoc famine visioni ; nisi rehi a Deo disquiruret prostratus san-
alloquitnr amicuin : Gravissimaa invaletudinis intan- cto Martyri. Nam veniens ad eccle liam, ante altare
tii.ii afficior t&dio, ut intelligam me posse nullius ejiis '"I i" stratus liumi, devoto supplii avil aflectu,
niedelffi neque levari ren edio.
juvari adminiculo, quatenus utrum essef vera visio an phantasmatis
Quocirca, Frater amantissime, quia meis usiluis illusio, certus redderetur, i| sius intei ventu l
'
im-
haetenus te devote novt deservisse, nolo nunc in- qne orare attentius, surrepsit ei somnus : ri ecce
gratum dimittere. Quia ergo mea omnia in tuasuut Sanctiim sibi astnre intuetur oculis intellectualibus
notitia, pande quid habeam, unde tibi fieri valest atque iterare qute dixerat verbis amicabilibns : Ne
recompensatio digna. Quod audiens Hucbaldua, res- ambigas, inquit, snper iis quse dixi : sed quia te

pondil ISpiscopo, j:ii:i hilarior faciiis : lliiuni est, bactenus multorum in i noria Sanctor xer-
Dom Pater, iu tua possessione, quod si niihi cuisti,jam antequam ista vita decedas. -atage in ec-

contingat habere, magnipendam devotionem servi- clesia per te plus solito fieri ne 'atiouem p;

tutis iii"'. Quantitatem anri vel argenti minime ocelestis Clavigeri. A.l bsec ille expergi factus sti-ii- j,ti,ettirqne

quaero, atit ceterorum bujusm idi : se;l tantutu cor- nnit, donec Fratrum fieret conventus : %t tunc oum s '''''"

S. Cijrici cor- pus S. Cyrioi. Hoc audito Episcopus vultu subtristi satisfactione, quas viderat, qua audierat, notifl-
"",cr ""
1
ainiponere.
pus ab
sibt
respondit Hucbaldo : Excedit quidem modum tua cavit ommbus.
Eplscopo pe-
petili tiiuen nevidear vellefraudare te promisso,
: Licet vero quodain afficeretur tindio animi, r„ q , r r„ ct0

disceile quantocius arrepto Corpore sancto. Tum ille quippe qui crederet silu diem extremum imminere, oM amo
asportans clam Martyris ossa, in sitarciis suis re- conditi '
communi ; do historia S. Petri coepit nt ,J;IU -

posuit, fideli fnrto sagaoem adjungons industriam a>grotus ab infirmitate modulari : In plateis, dioens
coque canni- ;

vente aufert scilicet ut tam mundus thesaurus, inter immunda pi bantur infinni. Cui cum proximus forel dies,
minime quareretur vasa. quo didicerat binc migraturum se ccepit languen- :

3 Interitn Clerici et famuli, diversis nogotiis tibus membris, viribus corporis deficere. Perven ens

occupati, pjstquam didioerunt Hucbaldum absces- quoque, ut it;t dixerira usque ;"l portas mortis, ac-

sisso, cusperunt mutuo bqui, ne quod detrimentum cepit Viaticum Dominici corporis el sacraa Unctio-

reliquerit postse: quippe cui cura rei familiaris nis atque nonaginta circiter anmirum, anno Do-
:

credita fuerat a Pontifice. Tandem illo jam longius i nongentesimo trigesimo, die Dominico, duode
i

progrediente ab nrbe, confabulantes ad locum per- cimo g Calendas Julii diem obiit ; q admodum
<J

ven "!t:it, ubi Martyns corpus conservari arbitra- audierat in somnis. Fratres autem, cernentes visio

banlur. Quo non invento, anitnadverterunt se sub nem pra»fatam nullatenus cas ari : sed, veluti auri-

dole prasventos familiari damno Quid multis morer? bus hauserant, consequenter ratam fleri; quicnmque
Illo fugam accelerante; isti fugientem prosequi monte titubaverant antehac de prasentia Sancti,
maturavere. Respiciens autem Huchaldus, ulti so ducti pceuitentia ipsi et omnes :!li! extulerunt se m
circumventum ab hostibus vitlit, silvata contra se Vorum quia deerat ipsis,
lattdes 1>:. unde decora-
positam penetrans, abequo descendit genua flexit. ;
rent mausolajum tanti Martyris, tabescebant utlque
V
orationem fudit, votum otiam vovit quod si se : animis.
Martyr, Chrisro auxilinnte, permit-
erferri s;iurtns 7 Prooessu vero temporis, successoribus eorum
I

adminiculata esl superl tlementiaSalvatoris.

t ct ad coenobium Elnonense
i!
in inedio tcmpli at.rio ; sic

Matrona nobilis ac praspotens, Susanna vitlelicel

;

locatus, singularilur venerarotur a plebe. Moxque

-

b
oonscendens equum juxta velle sinini, cito saltum :
i. locum ndieus orandi gratia cernens minus
.S. Corici
transmeat ipsum. Illi vero, ut ncc vestigia ejus condignam haberc thecam tanti Martyris ossa; (etrtrtttti

reperire potuerint, per silvam errantes, redierunt, ooepit cogitationibus fluctuare intra suorum intei fabru ../'

eum aho iter habere conjicientes. norum secreta, quo pacto corrigere valeret, qurn
circa ipsum erant eatenus neglecta. Tandem igitur
4 At ille, ;avisus se cum thcsauro illo ccclcsti
animo roborata, non admovere artificium, distulit
evasisse, pe: ^ ebat, ad monasterium usque prope-
Hlnonenses prsecedebat, nec non ct cffimentariorum molimina dedil quoque
quffi diern
:

rans Elnoneiise. Igitur nocte

miraculo
Atnandi oratorium Monaohis auri ot argenti plurima, demandaus fieri
quaiido irigre-surus esset S. :

monitl.
Monacho clinico opere anaglypho, feretrum tabulamque coram altari,
appaiuil ipse S. Araandus cuidam
,„ desuper qisuis passionis gesta sed ! iri circuitu
infirmorum, cui paralysis dissolverat com-
:

in tlomo
decentcr djstingui, pario lapide ac nigro, tediculas
pases membroruiri et digito tangens ejus vilalia
:

atque hoc signo speciosx amoena quod a(I:ibre industria insistentes

pecloris, Surge ait, incolumis
:
:

sagaci, mirifice manciparunt effoctui. Hoo autem

commone Fratres, ut praeparent se ad obviandum
opus, omni dignum admiratione, perseveravit usque
Hucbaldo cum crucibus et cereis, afferenti corpu.s
ad ("ticroinationem ecclesias. Non ergo pigeal;,
S. Cyrici Martyris. Qui parens jubentis mandato,
Fratres frequentare menioriam ipsius, ad
quos
interfuit proressioni, haud sme stupore cernentitim
tantus perlatusest thesaurus quoniam
prsmaximo. Tum vero Hucbaldus, sui memor voti, sponte :
s.ua

ut ante nos dictuinest, laus qua: de membris dici-

accelerans artifices ligttorum, focit in media templi
tur, ad caput referri non dubitatur. Iia demum
testudine congrttum pro posse habitaculum construi,
praisenti illtus suffragio libcrabuntur veneratores
quo locarentur sancti ossa. Quod cuin omni factum
ejus
 30 ACTA APOCR. SS. CYRICI ET JULITT.E.
A ejus ab omni tnalo, largiente rege superno : qui Elnoni illatura compo?uitque loco. D
vires ad toleranda tormentorum acerba suppleverat Hic aliquando sacram Mirano corrcptus ail arara,
ipsi tenello. atque facundiam suggesserat infantulo, Edidicit tHmj.us funeris ijise sui.

qtio intercedente Eiberet uos qunesurous ab orani Busta tenet, patrui tumulo conjtincta Milonis,
hoste, qui cum Spiritu sancto regnatDeus, in Patris Qua s;icr;i colitur claviger ;^ile Petrus.
tate. Amen. Ilinc etium istud utrique commune :

Phil sophi siuiul liic pausant cclebresque Magi-

ANNOTATA D. P. [stri,]
EccIesiaB nostras ilnrcs-, per secula ciari : .

a Hinc ttlitti ni Monasteriotogia MS. Prioris Alter discipulus fuerat, didascalus alter.
Aquicxnctini tom. 8 parte I fol. 218, doctrinse Elno- Quse alibi tion facile reperienda lnc congerere placuit
nem concumtur ergo. Undique i
a .v. ne Hucbaldi.
Mitis eo geminos Iicx quo?ue Galve tuos : Fabulam snpit hf Nivo
<1 : magis placet a Nivori
Q ifs vi ra p >sti r t inora pi imo in flore, Piptnus fluvtuin uomtnatum Nivernum dicere, atias etiam Xi-
l
nii >t.ii dictus, Drogo sed alier erat. vidunum.
Xbin iii arum hoc extat Epitaphinm. e Uti difjicile <./ ex muie notatisin ecgrapho nostro
i
. iju \ idens nostras solerti oor le figuras, zyfris ce.rto si in- annum tramlationis, ita et nomen Epi~
Aspice quum subito deficit orbis Iionor. srofi : nam folio quidem 210 legitnr Translalio S.
Rege sati si i
qui uomine «iux.it Cyrici et Julittaa in ecclesiam nostram, per eumdem
l)o Magni Magnu ,
'I' Caroli Carolus. Hucbaldum facta est ;;li Ecclesia Nivernensi anno
Ni n lieuil totum \ itaj complectier annum, 800; uln necessario adhibenda corre.ctio, nulla autem
Sed rapuil noslr ts debita mors amicas. placetriiinjis ijiuini 800, utvivente adhuc patruo Elno-

Si genilor nostram dignaris visere tumbam ; nnu Hucbaldus reverterit : et sic notaretxt) Episcopatus
g i,v\. nostros obitus ne doleas, petiraus. Hermanni, ab unno s'i!t nsque ad 862 ex publicis
Terria sublati, placid i i egione re <';>ti, monumentis notus. Ast fol. 220 librurius noster i!n
Cum Sanctis requie perpetuo fruimur. scripsit Trausfertur S. Cyrici cor)uis a Nivernis
:

Vos nostri mi es felice >i este ; irentes : Eluoncni 8^30 sed manifestnm id quoque e$$c men- :

Hoc Pipinus pgo posco, s imulcfue Drogo. dum t probat, quod mox udditur Obiit Hucbald. an.
Ubi, si recte inteltigam, eo* infantes, necdum anniculos 930 : et hoc\ infra confirmat Philippus.

obiisse ; non fuerunt co mi ki difdplinae cansa, cvjus f S. Cilinia cotilur solum in Arctiimonasteria filii

necdum capaces erant, sed educationis : idgue eo veri- 21 Oit. til>. Reliquiie ejus auro inclusx. Ejus Vitam
similius, quia eorum Fratres Carlomannus titulum pulchro carmine celebravisse dicitur Ilucbatdus, <ij>nd
Abbath Etnonensis (jercbat, vost Alfridum Abbatem Marlotum hist. Ttem. tib. 4 cap. 4. Ll sr adhuc extet,
xxin, inde traustaUnn adquemdam Episcopatum. Sed optamus nancisci. Interim ii"n invenimus, 1/110 funda-
cujus Sedis? Idse ignorare fatentur Einonenses. Ratio menlo /«V'.'/ Martotus
Hucbaldus Nivemis dicat, :/u<>d

temporum milti suadet, Ultrajeciinuni Archiepiscopum Remos tvurnt, ibiqne Phiiosophiam cum fama sui no-
factum, qui ab anno 838 ad 845 sedit adde quod : minis est professus, in rcstitutis sub Futcone Archiepi-
alias nomen Alfridi nusquam inter Episcopos oc~ scopo schotis. Prtmo apud Bertinianos Monachum fuisse
curvnt. quod idem ott : facile crediderim, rum Elnone adve-
!i De hoc Milone pjusque scriptis, pluribus egit num fnisse ex tltciis appareat.
II schenius, anle A< a S, AmandiQ Febr. mim. \T.) g Conveniunt characteres, quia annus 930 habuit
\
;. //<<, i\> Monasteriologia jam dicta t Epila- titteram JJoihint,-. C.
;/./ .-: i
/11 fli i
// e. h Amandinum, ubi de Werko Abbate
Chronicon
Milo, Poeta, Sophus, cubat hoc sub raarmore xxxi Ei- lcmjjore Susanna Regina manens ante
:

[ctausus;] coenobium nostrum, in palatio Regum Franciae,

Carmine dulcisono qui librum sobrietatis Mauritaniam, Castellum Bricillum, et Felinas cura
Edidit, el Sanctum pulchre depinxit Amandum ;
appendiciis tenuit sicque de jure S. Amandi in
;

Floribus exornans, metro prosnque venustans mannm Comitis Flandrise'transiit Obiit ;iutem Su-
Tanti Pontificis palmam, caput, aique coronam. sanna liegina anno 1004, qua3 in auro et ar^ento p
Dicitur obiisse anno S7 1 mii-ifice exornavit feretrum S. Cyrici. Quod : Chro-
c Qui scilicci prxsens regeret : nam Alfridus qui- notogus Amandinus hisce vertibus iUnstrnvit
tlcvi (ul Aichiepiscopntvm promotus erat Oarlnmannus
: Illius (Werici illustrat variis virtutibus Ecvum,
vero, cvjus tempore potitts res acla videtur, vixit qui- Kegalis consors clara Susanna thori.
dnn usque i'(l r.v. S7H iW n SSO sed tdemtidem
alii :
Orba viro, sed sibi tecta locavit Amandi
patri rebellans et iii uietus, nusquam minus crat qxtam Proxima, ducta sacri religione loci :

insua sfbbatia; ubi tamen seputlnram obtinuit, Epter- Quem variis cumulat donis, monumentaque pro-
naco translntus al Uucbatdo prsrfato : qvemadmodum [fert]
inteltigilur ex his r/ua ibidem <U- utroque legunlur ver- Sincerae mentis religiosa sna?.
sibus. Excultam Patrio tabulam tibi. Cyrice saxo,
Auspice coenol • patre Carlomannus adnuctus Martyrii pouiam qua? seriemque refert.
Pluribus, ad Scarpi jus quoque <li\it aqnas :
Additur m Margine fuisse Rolierti Kegi> Francorum
Plurima qui claustris, patrio indul^ente favore, u\"V sed hic, dimissa quam contra fas tluxerat Berlha,
Munera largitur, Csesare digna patre. an. 999 sumpsit Constantiam, Comitis Arelatensis ft-

Exhaustus bello genitor, quse vertere ssevi Uam, cum <-n. ue vixil quoad obiit an. 1031 : intelti-
s

Martis in expensas, dum repetita parat genda igitur, Arnutfi Junioris Flandrix comitis vxot\
Filius obsistit .
iiiM suseitat arma parenti, qux ei Balduinum Burbatum peperit, et mortuosub an.
Hostibus et patriis additur ille c -. 988 supervixil ; Regina dicta, quia erat tilia Beren-
Devictua bello capitur; victumque teneri garh Regis ItalifB, juxta Uredium, in Genealogia Co-
Svlvanectensi Casar in urbe jubet, imium Ftandrise,
Candenti et gemino mulctatura lumine ferro Lamltertus, qui et Fulcardus, Abbas eligitur
i

Privari r:i<lus, lucide Phcebe, tuis. an. 1005. Sui regiminis anno secundo, incendio
Tempore propitio quo IlucbaUlus Apolline Cal- vastatur ecclesia no^tra cum ;cdificiis tertio Idus
[vus] Febr. Sabbato die, adfoqtte an. 1007 habenlc litt.

Dom.
 DIU DECIMA SEXTA JUNII. 31
Dom. A : qn e eeclesia auro et argenio varioque Ob sacras rapidis violatas ignibus sedes, D
dei-nre Kabularuni Pario marmore interius riecenter Ustaque fortuita claustra domumqne face. EX JISS.

ornata, exterius plumbeis tabulis tecta, dum vastis- qusedam memori rcs digna relatu,
Conlii.it hic
simo uniii'|iie flagraret incendio, eampan» nunrero Carminis officio nec reticenda mei.
sedecim nullo impellente s donec
il in.soimerunl : Cuiu turrim horrendo grassatrix turbine flamma
fundendo pulverem red ictas sunl cum 'iuo omne
in :
Corriperet, templi depopulata decus ;

claustrum, etiam SS. petri et Pauli et S. Andreaj Nulliusacta manu, nec sasvis excita ventis
ecclesia.a S. Amando constructoe, c mbustsc sunt, /Kim. simul solo personuere loco.
Vidt Miracula S. Amandi, hac occasione per Fraa- e lere modum moasto clangore crepandi
ciam circumlali, a Gilberlo Monaclw descripla cap. 1. Excidii sorl iii pl ingere visa sui ;

Ab //'«eam cladem prolixiori Carmine. descriptam In tenuem donec liquefucta abiere ravillara,
fuisse Amandinus Poeta teslatnr rem ipsam sic cxpli- Non intermissis igna furente modis.
ctins. Susceplam querulo G-uilbertus carmine cladem,
Imperio snccedit amans Fuloardus hnnesti, Concelebrat, mceslis prosequiturque modis.
Humida qui moestis Hetibus ora gerit ; Quod opu* videtur intercidisse.

DE SANCTIS CYRIACO, VALERIA,

MARGIA, DIOGENE, ET MICA
MARTYRIBUS IN AFRICA
Ex Martyrologio Hieronymiano ct aliis antiquis.

Valeri», Marciae, Dingenis. MSS.

Antiqua Martyrologii
ab
II
Sanctis
dietn \i, his
n ronymiani apograplta
auspicantur : de qui-
Africa Quirici.
Richenoviense et Rhinoviense : tn A-frica Quiriaci,
lus in vetustisshno Epternacciisi ista legun- Valeriae. MS. A \o monasterii S. Laurenlu apud
tur, xvi Kalendas Julii. In Africa, Cyriaci, Leodium et MS. Florarium. fa Africa natale SS.
Valerine, Mareias, Diogenis. Micas. At, primo omisso, Diogenis e1 Valeriae, Solius Diogenis memoria cete-
rcliqui in aliis iribus apographis Luceu&i, Corbeie.nsi, bratur in MSS. Florentinis Magni Ducis et Senato-
et Blumiano hoc ordine proponuntur : In Afriea Dio- rit, Str&zm, item irC MSS. Augustano S. Udalrici,
genis, Micse, Valerise, Mareue. In MS. Barberino Bmxellensi S. Gndilae, Pnrisiensi Labbei, Gellonensi
tres ita referunUtr : In Africa natalis SS Diogenis, S. Gnilielmi de Deserto, atque <tli<' $. Galli in Hel-
Valeriae, Marcue, AIS. Aquisgra nense ita liabet : iu vetia.

DE SANCTIS SATURMiXO ET CENDENO

MARTYRIliiS MESSAN.E IN SKII.IA

Ex iisdcm anliquioribus Martyrologiis.

par Martyrum secundo celebratur in iiini. Centlei At MS. Richenoviense ut Suevia ita

H
: l<><'«

prxcitatis quatuor antiquis Martyrolo iu habet, Sicilia civitate Misena, Saturnini, Cendeni.
Hie.ronymiani apographis, et in velnstissimo In MS. Rhinoviensi omittitur Ce"ndenus, <it reliqua

.Epternacen&i his verbis . In Sicilia civitate cutn prsecedenti ronveniunt. Palxstra vero omissa, me-
Misana, Saturnini, Cendini. In apographis Lucensi moria Saturnini habetur in MSS. Florentinis \figni

et Btumiano. In Sicilia, Saturnini, Cendeni. /" Cor- Ducis et Senatoris Slrozzii. Ttemin MSS. Aquisgra-

beiensi Parisiis excuso : In Sieilki civitate, Satur- nenstj Antjnstttno GeUonensi <! Parisiensi.

DE SANCTIS VIRGINIBUS ET MARTYRIBUS

ACTIINEA ET GR/ECINIANA
VOLATEKK/E IN HETRURIA
COMMENTARIUS HISTORICUS.
Reliquiarumque invenlione, Iranslationibus, el inspectionibus variis.
De earum culiu,

xgimus diev Juna de. SS. Justo et Clemente cta ctiin inventione dicti S. Clementis : qux refnttir
suu necT-Eir.
Patronis urbis Volaterranae, et initium duxi- hoc viwto. Acta ez Com-
I£3t Ur*.X.
mcxl, corpus S. Clcrnentis Monachi Ca- mtntarlo wfi-
Anno
E^
*2
mits a Commentario nobis ub ipsis Volater-
exquo nunc rnaldulenses raonasterii SS. Justi et Clcmentis re- m\t$n.
iranis de Sanctis hisce submisso .

ct<ltnm prxtitulatarum ftarum quirerif.es, in antiquo ejus turaulu invenerunt. SeU

pergimtt* memoriam e.t

nkius terrarn eiTodiontes, prope raururn repererunt

Sanctaruni iilustrare incipientes ab inventione, conjun-
lapidera,
 3-' DE SS. ACTTNEA ET GR.FXIXIANA VV. MM.
A n, in quo in culpts- litter.i? legebantur SS. Ac- lunc tnnenl.r in marmore, t/nod manet insertum pavi-
Anno 1140 tineam el Graecinianam esse in eodem loeo sepul-
repertis casu
mento Chori a parte fiosterhri alfaris majoris hoc te-

nominibu*,
tas. Nomina tantum
potuerunt reliqua vero let;i : nore : Ilic intra reservantur Reliquiae SS. Actinaa
inscriptionis eleraenta, tempore et uligine eorrosa, e! GrascinianaB, passae in undecima persecutione, sitb inscriptio-
quamvis ad earum in lat le n qui le lun n aeumi- |
1
stib Diocletiano et Maximiano Imperatoribus, et (ut
nr, qucc dicit
ante Inventio-
111 1 intendiss I nul i tamen propter absumptos lit- creditur] sub Mareellino summo Pontifice. Latue- nem latnisse
j>er revelatio-
ere datum est. Imo minus po- runt in ecclesia SS. Justi et Clementis aimis circi- tbtSanctas an-
nem reperlun- tuii. haberi certa cognitio ipsius loci, in qno s in- ter 384, inventa? postmodum sub Innoeentio Tertio. nns 384,
tur et corpo' irum corpora cond
cl 1
1 jac irent. Monachi, ergo et translatae fuerunt ad hanc S. Salvatoris eccle-
eum ibi multos dies frnstra Uborando requisissent; miiii. cum Stat. quotiil. mciii. artic. et hnec Samuel
D im Vulterranum, vita integrum et mul- anno IfilK). f/anc inscriutionem erroris arguit Com-
ta devotiona •
irum, in sorani 1 a 1 nonuil de ipso inentntttrnon tanluui in tempore inventionis, nonti-
loeo, ubi Sanctarum R»liquiae delitebant : in quo nanth Innocentium Teitium, pro «ecuiulo ; sod etiam
cum sub muro Boream versus terram effodcrent , in asserendo, has Reliquias ccclxxxiv aimis in ec-
orpus ab altero non longe cum lamina plum- clesia SS. Justi et Clemenlis latuisse cum constet ;

1"'.'. in qua litee erat insculpta inscriptio, invene- ab Imperio Diocletiani, ad anniim mcxl, centum an-
runt. II 1 d 1 m Mi ii, A :tinea n Gri cikiana , nos amplius quam dcccxxxv fuisse dccnrsos. Verum
Ti «I OBIBI hl" 1.: \'.j 11 Maximiaki : .1 1:. non videtur Commentator sensum inscriptionis n*<ec;ttiix.

3 Quidam a d 1
mone obs is us, 1
um ad S incta-i Non enim illa dicU.simpticiier xicra corpqra Iqtuisie,
riim Reli [uias diviria id operanle virtuto, irivitus, sed Uiluissc 111 eeclesia SS. Justi et Clementis ati/ni :

et ditmon tjc- trahei r ; a 1 priEtoris, satellitiim, al [ue carni- h^cprimum condila. etseriitti vi eel vn, cum Marjni
nm marfyrll ficum animos in Virgines, quae semper constantis- Constantini tempore forsilan elevatse de lerra essent
adtoQu-e trans-
tndicat llltllS illttc
;
simae fuerunt, irritatos fuis <. palam confessus est: tiu! ccrte condila super earum s&puicrum eccieria pro- fulsse circ.a
et nlteram, divcrsosposl cruciaius, ab cisso capite, pria tle qua infra, memoratx ibidem adhnc qttiesce- an. 180.
B ;i 1 Martj 1
11 palma vi lasse . alteram plurimisja- rent, guoati occasio vel necessitas venit ear umdein illne, E
culis transfixam ictil 1 ,ad duplex Virginitatis et tibi devitle iuiuti mcxl, inecieic sunt, transferendaritm.
passionis prtemium pervenisse aperuit. Quod mo- Cittu aiitem sttb Innoceutip III inventas crediderit Sa-
nacni in Sanutorum corporibus subtilius : rimantes mnrl, id est posl initium onni mcxcviii quo ille. est or-
incisionem in Actineie cervicibus, trnjectionem vero dinatus ; conseiucns solum /i\ er ipsius fnU-tiln, quod
jaeuli in Grtecinianas ossibus : invenerunt liujus rei Transialio, a priori ttd postet iorem in quo ./. litniese di-
iini 1 celeriter divulgata, Adimarus Episcopus, oum cttutur locum, facla sit.circa tinuitm DCCCXVi pllts mt-
transtuta fr- Clero, Magistratibus ef Vultterrano populo, a Divi nusve : quod et verosimillimum est, el Samueli potuit
runlttr illti
Jusii Ecclesia in S. Salvatoris Abbatise S. Justi fuisse nlinude cognilum. Si aulem, sicut Florenlia,
16. 7ilitll
lemni proeessione Sanctarum Reliquias,
i. si
sic et Voialt : r.r fu\ t unt a Totila destrut Ix uti expresse
i ferendas curavil quas xvi die Junii, sub ma- ; asserit Joonnes Villanius Ilisi. Florenl. lib. 2 cap. 3.
jori altari honorifioe condil
is, coll icant. Qurc dies faclum id serihens uit. CCCCXL ; coueipere possumus,
a Vulterranis, Innocontii secundi dipli mate, festiva tie.ti itrtttin tjti r itnif , rttt S iiirtnritiii ecclesiam, desola-
''' etur, et ?olemni iitu in
7110 coluntur.
earum honorem officium tnm diutiits jacnisse, et sttb illiusruinis aliis co.l an-
celebratur. Quod totum refertur in praedietarum uis delitnisse Sanctas, priusquam ad SS. Justi et Cle-
11 um Lectionibuset hymno, quosex Leonis X iittnUs etflt-sitiiu trniisfrirentnr. Atque his omnibns
Vulterrana recitaf Ecclesia et memoriales consentit .Kniilius Fei in Memoriis Volalerranis
Abbatiao libri, idem Dominus Augustinus Fortunius MSS. qutis iid iutliuin se.culi xvn perducltts, et r!c-
in S. Justi Vita, omnesque alli reeentiores testan- gaiitissimo characlere transcriptas jam pridem nuper
tnr.
Roma accepimus Italica lingua : uttra qnat nihil tnvc-
I Verumtame t ipsius urnae S. Clementis in- nimus tmiue ad novissimam Sacrorum pignorum rt'ct>-

scriptione evidentissime constat, hos ultimos Au- gnitioucin.

temport [nno- ctores
cirea tempus erravisse. Quoniam si divi Cle- G Facta est hxc ad prtjclaudali Commentar-ii mstru-
ccnftl II,
raentis corpus fuil a Monacliis inventum ibiquo ctionem suli die xuu Jttniidrii anni mdcxlviI ttive 1
repo iimii anno mcxx; Reliquiae vero SHnctarum nostro utttif a Kalendis Januarii annum au&picaifdo,
in s Clementis corpore perquirendo, fuerunt ab XLvm atque lioc modo descrtbittir. Cum D. .M...:.. .

ll; rej ertae igitur ipsas ann m ;xl deteeta

'
; ;
1 iq le 1

Deputatis alter abcssct ab nrbe. cumque Domini

fuerunt, Neque obstal n. p.
diploma, qno Innocentius Ecciesiastici diversis negotiis multip',icibusque cau- .471110 1640
Papa earum festum mandavif celebrandum quia : sis forent impediti [ii scilicit, quos ex parte Civitatis niivum re-
cum revnlsum sigilli plumbum deperiisset, nosci ct Clcu alibi tteputatos nominuvimus, ad omnium cctjniilonem
tota
minime potest an fuerit Innocentius tertins sed prr mtttere
: urbe Reliqitiarum revisionem instituendam) netempns roaaltir Ab-
potius credendum est, hunc fuisse IrinoceYitium se- prolafando m
differretur descriptione Reliquiarum bas ;
cundum, qui amjo mcxl. sedebat..., Ex qiio satis SS. '•
ctiniaj et Graeciniana; ninstn^s.
DD. Priores
apparel RapWlem Volaterranura tempori.s certitu- per litteras, Reverendiss. P. D. Augustinum Ca-
dinem asseeutum 11011 fuisse, neque subquolnno- valltim Abbatiie S. Jusii Abbatem effiagitaverunt,
centio forent harum Virginum Martyrum ossa re- cum
ut aliis ad earumdem Reliquiarum agnitionem
perta : forsan quia i|isuio praefatae urnaa insoriptio ct deseriptionem conveniret. Qni cum Monachis
latuerat.Ergo corpora Sanctarum sub Innocentio vota Illustriss. Priorum secundavit
quod totum quo ct De- :

secundo anno praedicto mcxi, non aulem mcc nec patet ex Instrumento ser-Hieronymi de Compagnis, putalis a
mcxci, ul plurimi asseruere, fuerunt inventa. civis et Notarii publici Vulterrani, subdie xiv pi-ajd. ctvttate prX'
''<
Postea senlitiits,
ab Abbato Justo Bonvicinio, anno !i:ensis Janiiarii quod ipstrumeatum ab eodera ser-
:

Mttccxcn, item ai mdlxxii ab Abbate fhilippo Hieroinmo Dcnniiis Deputatis allatura mihique No-
U.F. Franconio in prtesentia Cleri et MagistratuuniAr ul- tario inlras -ripto 'Francisco qni Sebastiani Augustini
recctjntta an. terranorum, pariter ab Episcopo Luca Alamannio de Ciiutis) traditum, suminatim continet qiiotl cum
1191 al 1001) ;
anno mdc, retecta ef recognita fuorunt cui agni- se praefatam
: atl Abbatiam contulissent Illuslrfss.
tioni ilno epublico cjvitatis Concilio deputati inter- Domini, D. Franciscus, 411. D. Eijuitis Joannis In-
fuerunt, protil in puMicis Diariis sibt visis lectisque ghiramii, pro Religione S. Stepliani Prior Burgi S.
ututare profitetur mox nominanius Notarius : qui nn- Sepuleri tunc modernus Praepositus Magistratus II-
ri.y-.une recognitionis Aclis inserit verba inscriptionis . lustrissimorum Dominorum Priorum popuii et civi-
tatis
 DIE DECIMA SEXTA JU.MI.
tatisVulterrannae, etDominusFranciscusLeonorius,
fidpm rhnieli oli«,« « •. i i
D
unus e numero dictorum Priorun,. Et habito collo- |C " Ca M,C C,,SC ab ™**<>> ' '
a! "
.\rCTORB a. n.
quio cum Reverendissimo Patrs Abbate, unanimi. S8 gltta translixa, passee; sunt a tiileli-
et alia^iacia
ter cum eo et ciim
pkribus Monachis prsdtette ^us cum Lapideo elplumbeomonumentose est ipso an.
Abbatije in choro dicta; ecclesiae deveuerunt ad 1110.
prte piilire:anno Domini kdxl in antiquissima
dictaa agnitionisactum. Et inprimis inspectum fuit,
SS. Justi el Clementisa
in pavimento dicti chori, a parte posteriori monachisefTossa et
altaris
majoris, adesse in marmore sculptam inscriptionem,
solemni pompa a Clero eta populo Vulter-
hujus tenoris Hic INTRi rksf.rvantlr. etc
:
rano in hanc Eeclesiamtranslata el sub hac
;

7 Postea visuin fuitin vacuo muro, a parte po- majori ara collocata xvi Kalendas Julii ejus-
steriori altaris majoris, in medio ipsiusesse ostio-
dem anni. Innocentio secundo
summo Pon-
lum, divisum duas partes, ex ligno nucis cum
in
clave, asservata penes praedictum Abbatem,
tiflce, quiipsam translationis diem colendam
i/i medio clau-
altaris in- sum quo ipsaelaviapertovisumfuitaliud ostiolum
r
venerandamque accolis demandavit.Demum
ctnitur arca in medio parietis ipsius altaris, velo senceo rubri a Justo Bonvicinio Pratricio Vulterpano
I).

coloris tantum coopertum, per quod est aditus in bnjtis monaslerii Abbate anno
mccccxcii re-
vacuum dicti altaris i in cujus medio in prospectu
uciente, arca iterum decentius rursus hic re-
oratis ferreoe, existentis in pariete ipsius altaris
Ecclesianiversus.visaetrepcrtafuitcassula ex ligno condita.Hoc anno nccxLvn Reverendissim.
nucis instar sepulcri, cubitum unum cum dimidio D. AugustinusCavallusApuanushujuscoeno-
)on;;a. alla tres in quatuor culiiti pnrtes vel circa, bii dignissimus Abbas hoc die xiv Januarii
in parte anleriori deaurata. Qua cassula per dicta roeo.eiioiit.F.x iiisii-iinienlo recepto
ostiolaa monachis ex dicto altari extractaet posita per Ilic-
tabulam indictochuroad huncfinein paratam,
sii|ira
ronymum Compagnum civem ac Notarium
plnribus luminibus accensis, visaest in medio faciei publicum Vulterranum.
haecinscriptio. RELIQCLE SS. VV. ET MM. Secundum siylum istic usitatum, nobis enim annum a
cum inscri- ACTIM/E ET GR.WIXIAX.E. clausa erat arca Januarioinchnanlibus notanduserat (ui jam dixi) xlviii.
pllonc, duabus clavibus quarum altera ad Illustrissimam Dictacasula postea clausa fuit, clavi, cum qua fuit
Coininunitatein Vulterranam et alteraad Reverendis- aperta a dicto Illustrissimo Domino Priori Franci-
simuin Patrera Ablialein prootpse asseruit spectat. scano. uti Pra?posito ante dicto, et arca reposita
Cassula aperta, visuin fuit illam intro esse cooper- fuit subter dictum altare
111 suo solito loco, unde
tam ritbeo serico : quo sublato conspcctuin est ar- fuerat extracta ostiolumsupradictum cum olave
: et
cam in duas partesesse divisamcum tabula lignea :
Patris Abbatis clausum.
et in unaquaque ex dictis partibus adesse magnam 10 His peractis de mandato praedicti Reverendis-
Itecoqnita
quantitatem ossium candidissimorum. Et in parte simi Patris Abbatis fuerunt a Sacrario dictae Eccle-
tleinde ca-
dextera in dicta tabula divisoria descriptum nomen si® translata in ohorum supra eadem tabula duo ntla argentea

S. ACTINLE, et ibidem inter ossa esse caput, in cnpita argentea, cum pectore cum Itehqutis,
i/i eaqae ossa a?seo deaurato, et
S. Actinix, quo solum defuit pars latitudinis quatuor digitorum cum corona simili snper capitibus, cuin quadam
vel circaex parte dextera. Iu alia vero parte cas- apertura ornata in incliu pectoris, Crystallo, coo-
sukc; ubi erat inscriptio et sunt ossa S. GR.-E- perta, per quam respicitur intus talis inscriptio au-
et S. Grxci- CINIAN/E, visa fuerunt inter alia ossa nonmillse reatis litteris, nenipe in una :

nlanx
partes capitis, atqueomnia diligenter conservari. Reliquiae hic conduntur capitis Actiniae
8 Atque in sinistra parte dictae cassulEe fuit re-
Virg. et Mart.
perta lamina plumbea, longa inedio cubito vel in-
et in alia
fru, lata vero quinque d.gitis vel circa. In altera

vero parte ipsius lammae linjusmodi inscriptio erat Reliquiaehic condunlur capilis Gr.reinia-
1

incisa. nte Vii'", . et Mart.

Iliec translatioSanctarum Virgirrum Acti- et in utriusque basi repcritur Iikc inscriptio :

niie et Gnceiniante facta Itiit mdi.xxi regnan- Hoe opus Domina Camilla de CerchisVo-
cum tnscrt-
ptionibus,
de anno
te Pio V Pontif. Max. et Maximiliano Impera- laterrana, pietatis el devotionis causa licri

1571 tore, tempore Domini Philippi de Jantoni- 1'eeii annoDomini udcviii.

bus Abbatis dictse Abbatiae.

Et in parte posteriori ambarum basium fuit \isum
esse clausas cum duabus seris quarum una clavis :

Et in altera ejusdem laminae facie haec inscriptio

:
atur penes Illustrissimam Communitatem, et
erat inscripta.
altera penes Reverendissimum Abbatem pro tem-
Die xxix Aprilis mdc ctim vetustate capsu- pore. Quibus visis et coiiskleratis capita fuerunt
la, inqna recondit» eranl inscripue Reliquia: reposita in locum sutim in dicta sacristia.
drferuntur
consumpta esset; in hanc repositae fuerunt . Sanctarum Virginum et Martyram Reliqnia», in
tn suppti-
ul gruente alicujus calamitatis vel necessitatis titnlo, catione.
per III. " ac R." D. Lueani de Alamannis,
perurbem soienni lustratione aliquando solent ma-
Episcopum Volaterranum, tempore admo- gna devotione deferri.
duin Reverendi Domini Samuelis Rissalii 1 De harum Sanctarum vita nihil aliud comper-
1

Casentinensis, Abbatis. tum est, nisi quod pro Cbristi fide passas fuerunt
in Diocletiani et Maximiani persecutione anno Do-
Haec omnia ex instrumento Hieronymi deCompa- Acta /rustra
mini cccin, qtio ipscr tempore iu Hetruria persecutio nunc requi-
gnis sunt accepta.
grassabatur : in quaActinise caput abscissum, Grao- runtur
9 Factaigiturearum Sanctarum recognitione fuit
cinianae vero pectus jaculo transfixum. Rerum ab
indicta cassula reposita inscriptio in charta mem-
Ipsis gestari m obscuritas ab edictis severissimis
brana hujus tenoris videlicet.
crudelium illorum Imperatorum dimanavit quan-
OssaSanctorum Virginum ac Martyrum do ecclesias solo sequatas et scripturaB Cliristia-

Aetinite el Grsecinianae Vulterranarum civium norum igne absumptae. Unde non taiituiu istarum
Sanctarum memoriae perierunt, sed quam plurimo-
qua3 iil persecutione Diocletiani etMaximiani
Ju nii T. IF
 34 ACTA SANCTORUM.
A rum quoque Martyrum qui in hac urbe martyrium
A Rl G. II.
ausi sint divino puerulo caput abscindere, quomodo D
subeuntes fuerunt immaniter oecisi. IIxc omnia ei ibidem videre adluc eratcum totiuspopuli admira-
Commentario Volaterrensium collegimui, ct in hune tione et veneratione.
(/ jo/um ordinem redegimiis. Habemus Ofjicia nropria Saneto- 13 Equidetnpopularibus traditionibus aliquid snbinde dc eflrum
hatirntur rum Polaterrensium annoMDxix excusa; m qmbus ad tribuendum non ivero inficias, quarum quidem juxfa prosapia
recenttorrs
hunc xvi Jwii prsscribuntur tres lectiones proprix probatur anttqnitas; sed ta/es esse qux pcr recentioris
et ^dtbus-
quxdam
memorlir. cum hymnn. Item hnbemns Vitam el miracula SS. notse familios anltquissimos quosque Sanctos dispertiun-
Jusli et Olementu anno jim.xmi lypisedita, el ibidem iur,nemo prudenter crediderit. Quodautem adDeiparx
eapite 2H ooifiir de hiscc Sanctis se.d qux indigent : imaginem attinet, una cum ordibus diutius asscrvatam;
alnjua corrccttone tupra indtcata et reliqua melius cx- ipsse sedes forlassis verosimilius dicentur insedificatai
plkantur injam prolato Commenlario uhi tamcn plu- rclii/iiiis vetustioris ecclesise, supra Sanctarum corpora
sculum videlur tribui parvo cuidam libro, pariter ad antiquitus fabricatx, sub cujus ruinis diu delitesceMia
inslruclionem Deputatorum allato. illa, tandem ad SS. Jnsti et Clementis ecclesiam
12 Ibi inter res alias
mombria dignas, erat earum- translata sint; remanente tamen ibidemsemper aliqua
D. P.
demSanctarura Vita ab Equit-vEmilio Feo descripta; ipsarum memoria, propter rcpertam istic, miraculo
ct vita per
jlitnilium cujus scribentis manus, forma, charactera Dominis forsan aliquo, statuam Virginis absque capite Jesuli;
Feum ornala Depntatis optime fuerant cognita ; qui ™ quoil multfe unde titila sit de. injuriosa mutilatione fabellu. Ut ut
circumstan- leclionis et ennlitinnis vir fuit, multumque insudavit e.st, Hac nostra aetate, inquit Auctor Commentarii
Hii,
in memorias, scripturas.et tabularia hujus civitatis, prradictse domus vestigia nulla sunt; sancta vero mj™. renc-t
magis abstnisa et abscondita indagando, dignus imago antiquo Confraternitatis S. Pe.tri oratorio statua
in iiei-
cst cui plurimum credatur; tum quia vetustissima conservatur. quoinaltare addexteram fuittranslata. parx.
monumenta tum quia exantiquissimis Abba-
elicuit, Quamvis autem Petrus Ciacchius eatn studuerit ritu
tiffi MSS, e( ex Raphaelis vola-
S. Justi Breviariis moderno novisque coloribus ornare, eteidem figurae
teirani litteris excerpsisse testatur. Equidem num- veram antiquitatis formam speciemque abstulisset, E
quam crediderim magno judicio usum illum, ant ftde hoilie tainen grapliice ejus pulchritudo dignoscitur,
digna documenta secutum, quando scripsit, Sanrtas et spirat animabus devotionem.
virgines natas fuissc ex antiqua familia Tavianello- 14 Porro ipsas Sanctas Virgines ( qnarum teneram
non satll ve-
rum liabitasse in ea parte civitatis, quie hodie Flo-
; eetalem exilitas ossium testari dicilur ) ad liitnc diemce-
rosimilibus
rentiola dicitur, e reginne ariis supra rupem positje, lebrat Fcriarius m Catalogo generali et alio Sancto- aih dc lllit

in qua tunc Prastor ab Imperatoribus constitutus rum ltalir, uli cliam Italicx Silvanus Razsius in Vitis smptores.
moraliatur; aministris, ad ipsarumconiprehensionera Sanctorum Iltlriinx pag. 401, el Augustinus Flo-
missis, repertas genuflexas ante statuam Deiparaj rentinus part. 2 hisloriarum Camaldiiknsium lib. 2
Yirginis, filium inter bracbia tenentis; qui irapie cap. 6.

DE S. MARCO MARTYRE
EPISCOl'0 APOLLONIADIS 1N ASIA MINORE
Notitia ex Synoxario MS. Collegii Divioncnsis.

Sedes Eplsco-
i teptianvs Byzantius in suo opcve de Urbibus t
cum ChiffletiumSocietatis JesurepertiSt ita adhnncw
patis.
enumeral urbes ApoloniaB nomine appcllatas Jurui referlur : '0 aytoc, Mapxo^ 'KTnoy.oTn; AttoW.w-
iquinque et vigintua qnibus omnibus alia videtur
S:
Carim
tse

fuerit,
Apollonias hic memqrata t
cujus Bpiscopus
sive
Tyncharius creditur
ista urbs
yiaoo?,
r

dis,
't.-Sr,},-

JiU, Td/Uio-jTyt.Sanetus
£> zy.i.z ytptjtv «utoC yj^.y.rs^ivxuyj 1^7.0%)-
Marcus Episcopus Apollunia-
lapidibus ad manus ejtis appensis sursum tractus
fuisse ut Concitio Chalcedonensi t
licet Qrxce non ad- vilam finivit. Dein adjunguntttr Versus alludentes
et tr.ortii
tlatitv Caria ; sive potius nvbs Bitfnjnvr Episconalis ad similitudinem iancium t ex jugo librse pendentium, genus.
sub Archiepiscopatu Nicomcdiensi t sita in confinio guam sic gravatse manus prxferebant. F
Mysise ttit Rhindacem fluvium, Mysix
unde etiam Zvyi; ut, Mapxs tw ^pet T'J) tw> liQtjiv

tribui videtur a Stephano, a Propontide ad xu M.P. T«? yttpa<i m: jrXatJTiyyas rAxpeptwv zotw.
dissita ni Avstrum, el totidem a Cyzico urbe. Mentio Juguin tibi Marce, pondere lapidum gravi
hujus Sedis in Conciiio primo Ntcxnofithk verbisi Anibas deorsum inclinat, ut lances, manus.
Gorgonius, Episcopus Apolloniensis ab Apolloniade, (
Altus ab hoc S. Marco videtur esse senior Marcus,
scilicet ui <ib u/iis urbibus Apolbniettsibus distingue- consobrinus Barnaba appeUntas a S. Paulo, in Epi-
1

retur. Tttius autem Apolloniadis Episcopum Marcura stola ad Colosscnses, de (juo supra egimus die xihujus
sub Ethnicis tmperatoribut passum esse arbitramur t ejusdem mensis inter Acta S. Barnabx ubi probabife
quiin Meneeis MSS. Divione apud Petrum Francis- feci eum csse Marcum Evannclistam.

DE
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 35

DE SANGTIS QUIKQUE KICOMEDIENSIBUS

MARTYRIBUS APUD GR^COS
Ex eodem MS. Synaxario.

Nicomedia, Sedes Imperatorum Ethnicorum, irl adductos ad judicem, indicare vidclnr collector tihvr,
palseslra fuit plurium Martyrum, quam ulla quando scribit, 01 dyw i Moprupes, qI iv Nc.n(XY,5ita^
aiia Orientis civitas. Eos et nominibns snis |i^»uXeiouvi«i. Sancti v martyres, ex Nicomedia,
expre&sos, et magno ssrpe numero indicatos gladio consummantur : in subjecto autem disticho
absque naminibus hoc toto operenostro identidem profe- coniparantur turri, lerrss motu concussss, hoc modo:
rimus : ad latnc autcm xvi diemJunii ex MS. Mens&is ITeioTet ouvaSAwv nevtt mipyiov tiiya,
Divionensis collegii Socictatis Jesu, a Petro Francisco 2eio^'i> xAov>j9e rw fctoei tou or.^itou
Chiffletio iltuc damtts Sanctos quinque Martyres prx- Coathletarum turris excellens cadit, •

titulatos, quos non tam ibipassos, qtiam indidem ortos Lictoris ense eoncussa ut terrse mntu.

DE SANCTIS QUADRAGINTA
MARTYRIBUS ROMANIS
Ex eodem Divionensi Synaxario.

-n eisdem Menxis Divionensibus, sic referuntur nd ponendis, dum aiiud nihil de illis nobis suppetit.

T Itnnc eumdemwi diem JiiniiTf, x.ix^r.pJ.^x^i&ytot

I y' Pupuai,irupi xOxotwxat. Sancfi quadraginta

_M_Komani eodem die igno vitam finiunt. Httjus-
TVjc
11'. p
jrlvte, itevttj

nevtt, r.ij-i, nevtt,

nem,

Hiquinque, quinque, quinque, qninque pugiles

nlvtt yevvaoVs
/.7.1 nevtt o?iyei.

moili hactenns non habuimus, saltem tali numero. Et quinque quinque, quinque quinque conflagrant.
Istts illi honorantur Versibtts, frigidis sane, hic tamen

DE S. SIMILINO, SIVE SIMILIANO

EPISCOPO NAMNETENSI IN GALLIA
SYLLOGE HISTORICA
Ex S. Gregorio Turon. de anliquo ejus cultu ; et conjecturis recentiorum.

-7-0(1 suiit Namnetes populi, eorumque urbs Dei vivi clara voco testatus ost. Ilxc S. Oregorivs

N antiqua, in ea veteris (julluv parte, quse nunc Turonensis seculo Christi Sexto, ex quo scimus sub

Brilannia Minor dicitur, sive Armorica, ad Chlodovseo primo circa annum quingentesimum, S. Si-
Apvrl Cirpij.
Ligerim fiuvium, de qua egimus xxiv Maji milinoAntistiti siae Episcopo Namnelibus ixtitissejam antnjuls
Titronensem,
Memnna ad Acta SS. Donatiani et Rogatiani, snb Diocletiano anteerectam basilicam,confirmatam habemus anli- mariyrotoqiU
et

coronatavum. Horum simul el S. Similini illustris ijnuin cjns venerationem, quse etiam slabititur ex an- hacdte:

mentio est apud S. Gregorium Episcopum Turonensem tiquis Martyrologiis. Ac primnm nt apograpfto Mar-
libro dc Gloria Martyrum cap. 60 his verbis. Apud tyrologii Hieronymiani Lucensi ad hunc xvi Junii sub
leguntur ailjuncla In civitate Namnetis
urbein NaiDneticam duo sunt Martyres, pro Christi fiiiem isln :

quorum unus Rogatianus, alter natalis S. Similini, vel Similiani uti exaratum est
nomine jugulati :
;

Habetur etiam et Si- in apographis Epternacensi et Corbeiensi. Secult deinde

Donatianus est vocitatus. ilii

cum supradicta Usuardus, Ado, Bellimis, aliiqtte recentiores hisce

milinus magnus Confessor. Igitur
llberatx per civitas tempore Chlodovehi Regis barbarica valla- ubique verbis: Civitate Namuetis S. Similiani Epi-
cum n alioi
retur obsidione, etjamsexagintadiesin hacserumna scopi et Confessoris. Habet autem ibi ecclesiam et
sanctos VrliS
iluxissent; media fere nocte apparuerunt populis suburbium suinominis vulgo saint Sembein./u Marty-
obsets t

viricumalbis vestibus, radiantibus cereis a basilica rologio Romano additur, Namnetesin Britannia mi-
In Cathedralt Ecclesia colitur hoc xvi
beatornm Martyrum egredi et ecce alius chorus ; uori es e islic

Junit festum SS. Quirici Julittx Martyrumritu MKHC

huic similis de basilica procedere Antistitis Simi- el 1" coli-

lini. Cumque conjungenles se, data salutatione, duplici, et festum S. Similiani transfertur in diem se- lur

oratioui incubuissent; recesserunt unusquisque ad quentem xvn Junii, ac tum ista de eo recitantur in
locum unde progresus luerat: ac protinus omnis secundo Nociurno ad Matulimm.
2 Similianus, Episcopus Namnetensis, omni ge-
phalanga hostifis, immenso pavore exterrita, itasu-
bito iicpetu a loco discessil, ut facta luce millus ex nerevirtutum fulgens, cum Ecclesiam suam Pasto-
rali vigilantia fldeliter rexisset, in coelum migravit.
his reperiri posset. Apparuitante dicla visio Cliil-
loco,
loni cuidam, qui tunc huic exercitui praeerat, qui Ejus autem corpus Christiani sepelierunt eo in
postea ipsius nomine sediflcata est Basilioa. in ecclesia s
necdum erat ex aqua et Spiritu sancto renatus: qui ulii

longa Niirlhiiiannonim vastitate eversa, noniinls,

statim compunctus corde, conversus ad Dominum, qiia' e\

iterala nativitato progenitus, Christum esse filium tempore Walterii Episcopi Canonicis Narunetensibus
jure
 30 DE S. SIMILIXO, SIVE SIMILIANO
A Jure hcreditprio concessa est, ut cam instaurarent. quod ipsis impendisse Sattctus Episcopus absquc tesle
ubl est putt us, In ea aulem basilica exlat puteus, in quem caput prxsumitur. Secundo idrm Atbertus asserit, Corpus
tx attactu sa-
crtcaptlis sulu
sancti Punlificis Similiani a
Pagania f.-rtur fuisse S. Similiani raox ab obitu extra urbem m Oratorio
bris Xf/rts. injectum decujus aqua infirmi bibentes, optatam
: lbidem erecto sepultum.plcribus miracutis claruisse,
recipiebant sanitatem. Muher qutedam, dum inspi- ac non diu post ibidem sedificatam supra sepulcrum
ceretaliquamlo in huncputeum, ooulia st.tlim capla ecdesiara et ab Eumelio in Episcopatu sucoessore
est. Sed perducta ad ecclesiam in die festo S. Simi- dedicatam; S.icrum item corpus elevatum. et ab eo
liam aimo revoluto, oura per totam nootem ejus capiit separatum atque intra arcam e^regie exorna-
efflagitasset auxilium, Missarurj expletis solenniis, tam in thesauro Eoclesiae fu'sse depositura, reliqua
plena fi.le .1h hac aqua bibens, snosque lavans oculos, veroossa sopulcro lapideoinclnsa- ibique aperegri-
viaiini, quem sua temeritate perdiderat, meritis nis etiam e longinquo advenien'.ibus visitata.
san.ii Ponl Bois recepit. Civitatem etiam Nainno- 5 Loiiqtt opus coiveclurarum calcnn,
sit et qttasi
ticani ri Paganis obsessam suo patrocinio liberavit. harpagonibus multis, ut ex S. Gregorio Turonensi,
IJtpc ibi . Reliqua snnt ex <!<><<<<> Gregorii Tnronensis qui solus hactenns a:tc!or profertur extraltanttir elician -

desumpla, a nobts supra relala. El lixc sunl ceriiora ex merit

el turce ist&c omnia et alta. qux prsttereo, qtucque atnbo
conjecturis
deS. Similiano. istt Scriptores lanta cum asseuerantia proferunt, ac si
3 Andrens Saussayus tn Martyrologio Ballicano planissime scnpla in monumentis certissimis reperU'
Aniticas
juvetiiti eloquenli t el ad conjecluras propensioni pluri- sent, Hoc tutlem sa?pius animadverso, non potest itou
Saussat/us
mitm indulgens ul liuncxviJunii istud elogium texuil, ulriusgue fides pturimum vacillare apud cordatos lecto<
mnlta asserens, >l>>iu>i quse gravioriprobarentttr Auctore, res ; qutbus ejusmodi exemplis necessitas qusedam im-
! . Ipsomet .1« Nannetis in Armorica ponitur formidandi, ne alias muttx Sanctorum Vit.c,
S. Similiani Episcopi el ponfessoris, qui suii Dio- per similem ronjeclandi ticentiam sint consarcinatx :

cletiani et Maximiani saevissimo principatu clavum sed uti prudentis non cst, quidlibet credere; sic neque
mysticae navis, fluctibus gravissimis et flaribus hor- fictionis arguere atiquid ante serium examen /><< sin-
ridis quassatse, intrepide gerens, in serenas auras gulas propositx narralionis partes di<<t<>m Hoc, autem
felici remigatione cymbam creditam direxit. Supe- itt prxscntt opcre facientes, noti timemus, nc omnibu s
ratis enim primusinhac urbe Antistitum
procellis, universim Sanctorum Actis prsrjudicemus, »t arbiiran-
Christiausa religionis, tot martyrum cruoribus pur- lur quittam; sed credimus de singutis benii mereri tios,
pur.iia'. splendidum meridiem aspexit: cujus et pa- dislinguendo :
cer!< !<:dinis attl probabililalis gra Ins, in
cem piis sudoribus promeritus est. Se enim non quo locattda quseque' smt, Qtiod attlent nd conjecturas
semel,dum impiorum ferooia magis arderet, Pastor attinet,cas adeo non rejicimus, ttt uttiiter sxpe ct
bonus, ut oves suas tegeret et protegeret, rabidis
quandoque necessario censeamus adhibendas, dum veri-
lupis objecit:quorum et diras in se iras frequens tas qu eritur nonatiter quamper indaginem reperienda :

perpessus, Dei ope semper evicit aut evasit. His in sed conjecturas volumus proponi ut conjecturas , ct a
colluctntionibus occumbentes glorios .s Christi pugi- cerio comperiii veritate distingui : quotl si pradicli
les Hoiiaiiaiiuiu ac Rogfltianmn sanctissimns Anti- Auctorea duo fecisstnt semper, tum sibi tum Sunctis
sli-s propriis raanibus sepelivit, atque cungruo ho- victitis consutuissent. •
nore funeratus est. Tandem gloriosis perfunctus 6 Poltiit igitur Atberlus, de quo agimus, ut >>>>tj<-
laboribus, Ecclesia in tranquillura delucta, mirisque
cturam proponere, quod anno occx mortuus S. Simi-
sanotitatis susa meritis illustrata, vir sanctus aeter- Interim vianet
lianus sit; et conjecturx fundamenta, si quas htbuit, cullus certus.
nse pacis oandidatus, quievit in Domino. Colit ve- exponere arlitiio Lertoris ; tioti potuit auiem absolule
neranda ejus ossa eu impensiori cultu Ecclesia deftnire qutdpiam. Porro dttm non videmus idoneum
Nannetensis, quo arctiori devotaj recordationis
fundandse pro tali attno ccnjectur.e argumenlum, sntis
nexu se eideai devinctam confitetur: ejus enim ac
habemtis definire sccutum, quo oporlel decessisse Epi-
praedictorum Martyrum prsesidiis civitatem ipsam scopum Sanclum, qni Martyr obiisse non dicitur, el
perenniter recolit dndum fuisse liberatam a barba-
ttimcn scculo \i habebat miracutis celcbrem sui nomi-
loruiii obsidentium furore.
nis ecclesiam, in qua hrnc de eo , ad ipsum festum,
4 Alberlusle Orand in Vitis Sanctorum Britannix
quotannis recitaturOiaittt: Oinnipotens sempiterne
Armoric.se Gallice editis, inseruit etiam Acta S. Si- Deus, qui nos Beati Similiani, Confessoris tui atque
cf Albcrlu, miliani, in quibus simili libertate usus, primo asseril,
Pontificis, solennia colere docuisti ; concede pro-
i> i<< <<<<<!
S. Donatianum ab eo conversum, et baptizatum;
ailjuiKjunl pitius, ut ejus meritis ct precibus adgaudia perve-
fratrem quoque ejus Rogatianum, ab ista similiter
utiii, nire mereamur aeterna. Quomodo idem S. Similiahus
conversum, etiam sacro baptismate initiatum. Edi
Episcopus Namnelensis inscrtptits sit Martyrologio
dimus horum Marlyrum Acta die xxiv Maji absqite
monastico Arnotdi IVtonis, inter Praetermissos dicimus,
ulii S. Siiniliani menlione sola proinde temporis, quo ejusque et uliorum errores detegimus.
bic vixisse putatur, congruentia nititur omne Offtcium,

DE
 DIE DECIMA SEXTA JU.NH. 37

DE SANCTIS MARTYRIBUS MOGUNTINIS

AUItEO VEL AUR/EO EPISC.

JUSTINA EJES SORORE YIRG.

PROMISCUA UTRIUSQUE SKXUS MULTITUDINE

ET JUSTINO DIACOJNO
COMMENTARIUS PR^EVIUS
§. I. Dc eorum Moguntiae cullu; ettempore passionis et inventionis;

Bomanarum Provinciarum
Posiquam t primitus fatem, sanctorura Martyrura Aurei ejusdem civi-
(vm crrcu sub Augusto constitutarum, numerum avgere tati^ Episcopi, et JustinsQ sororia ejus Rabant
ptacuit, pro commodiori enrumdem guberna- verba m suts Additionibus transcripsit Molanus, aliaque
tione ; Belgicaque, tonge paiens a Sequana el ante illum Coionix cxcusa aucta \ne Martyrotogia,
B Matrona usque ad Rhenum, bifariam divisa cst, in verbis Idnc inde truncalis : pluribus aulem Basiliense,
Moguntvv, Primani, quee Orieniem ; et Secundam, qum Occiden- excusum anno mdlxxmii, Itoc modo : Moguiltiffi pas-
qum Genna-
tem spectaret; huic Remorum, isti Trevirorum civitas sioSanctorum Aurei et Ju^tin;e Sororis <*t cetero-
nicsB i Aiefro-
polis, Metropolis fuit, Et Secunda quidem, ut inslituta est rum Martvrum, qui agentes Synaxim, ab llunnis, ritm tariis
sic mansit, quoad Imperium stetit : Prima, qux Teu- Germaniam diripientibus , improviso impetu ag trt Grrma-
tonicm inajtuv sive Germanicse usum gressi, in ecclesia trucidati sunt. In
iiia exem-
tota ret uuit, tri~ Margine addi-
/iturtbut,
fariammoxita ncctn est ut Belgicaa \>r\raa& nomcn re- tur A. I). 4S4. Recognitores Jv>>nii>n sub GregoiioXIII, I m tnli,
tineret, quidquid Moseila flumine irrigatur; utrimque Basileen&e transcripserunt; ilaque hodie pracdictU rf«o-
vern rescisse partcs sccundum Rhenum ; Meridionalis bus, qiti soli <i!iii<iiiitus commemorabantur, accessit re- if tandem
qititicm, Germanica prima Septemtrionalis, Secunda liqua Saerii prmentium turba idqut minime gratis,
R utllleml et
Jtomano cum
dici m-jieruni; et lixc quidem Agrippinam Coloniam, cum Sigehardus infra num. II testetur, anno mclxxv Socils.
ista Maguntiacura sive Maguntiam, Arckiepiscopalis ci mcclxvii, eornm multa corp<>r<>, cum certis Mar-
habere. Omnes autem tres ipsaque etium secundi Bel- Addo autcm
tyrii indicits, reperta fuisse, Justinura <-i
circaBun-
wontm sub gica, uh inundantibus Hunnis sub Attila nuna cccgli Diaconum una cum S. Aureo Heitigenstadensium Pa-
Atfila ir- diram perpessx vastationem, nmt prius ad antiquum troiiuin. Qux per llaliam Galliamque phtrima vidi-
rupttone.m
splendorcm ct Hierarchicique status integritatem redie~ mus Usitardt manuscrtpta, ad variarum ecclesiarum
runt, quam Franacum in tis Imperium constitutum usum aucta,omnia de itlis tacent, ntsi quod Conventua-
haberetur : omnium, Germaniea pri-
posterior tamen lium Camberiensium in Subaudia unum, /><>st nomen
ma, a Slavis insuper multum passa, pene a<i antiquam S. Veroli Confessoris, habcat nomen S. Justinae Vn-
barbariem redieral, quandoS. I-ionifacius. dequoegi- ginis.

mus die v Junii , suh Rege Pippino, Archiepiscopus 4 Non .vijuc fncile, ut Marttjrologiis, addi polcrant
fidem Kuiiii-
Mofjitntinus est constttulus, seculo Christi vm. nomina nova Kalcndariis Ecclesiasttcis ; ca sota conti-
dari lUogun-
2 Nuitierantiir niltilnminus Ordine continuo Epi- nere solitis, de quibus ttii<<'iniii aliquod faciendum : hoc luOs tOtU
scopt Mogontini quadraginta, a S. Crescente, qui Pauti autcm sine tpeciali ac proprio alvpia causa nonfiebat.

Apostoli disctpulus fuisse putatur, usque ad prxdictum Itaque m veteribus Bveviariis vicinarum ecchsiamm
S. Bonifacium : quontm viginti hahentur Sancti, atque halendarta tnnnia vacant ttd xvi kalendas Julii. In

in prhnis R. Aureus etiatn Martyr habittts; hodie r<- solis ergo Moyunlinis nominaSS. Auraei et. Justin»
tpiscopus euml agilurqne memoria, Usuardi exemplaribus pro nobis *e offerunt, ut Ofjino ecclestastico fesfive cete-
Aureus, tni manio auctis,passim inscripta. Primusguod equidem branda. In t>s qu& cxcusa habemus anno uccccxi v <i fasttve Insrlptl

sciam ad id faciendum exemplo prseivil B. Rabanus mdvii, soh dicitur in contexlu; Aurei et Justinw
Maurus quintus post S. Bonifacium Archiepiscopus ; celcbnter cui opponitur i

primus inquam; ntm Beda et Ado, licet a Baronio Officiniii, t

t
aod Simplex nunc dicimus) sicut de Mar-
in Notis ailegati, in suis genuinis Martijroluqus itlius tyribus in Coinmuni Sanctorum solumque ;
h.rr />><>

non meminerunt : Rabanus antem, in suo etiam Justi- pria additur Oratto : Dl-us qui glorificaris in conci-

nam addens, post SS. Ferreoti ct Ferrutionis el»<jium, lio Sanctorura Martyrum tuorum Aurei etJustinaa, cnm Oratione
in Breviario
przteritis SS. Cyrico ct Julitta, diem fiiui lns ver~ respice ad quorum
preces humilitatis nu^trie, et

bis : Moguntiaca, passio SS. Aurei

Et tn civitate solennia celebramus, eorum precibus adjuvari me-
reamur. Successit impressio anni holxx, a cujus ka-
primum Raba- Episcopi et Justinee Sororis ejus, qui ab Hunnis
ni Mrlw ad- lendario absunt h:e. voces, Festive, Ferialiterj sed in
vastantibu> praedictam civitatem in ecclesia occisi
scriptus cum «ontextu satii ostendttitr, festive peratjendum Officium;
sunt.
Justina,
3 Usuardi quatnor habemus crempla memhranea : cum prxscribunlur trie Nocturaa, et u<! peimum tres

unum Uitrajecto aiiiitum, alterum in Alsatia ad wunri pr&priee, tk Sanctit m Cnientlurio notatk, Lcctwnes :

cujusdam CommentUirtf Teutonwx scriptum arrnv qnud deinde etiam vicinos Wormatienses movit, ut in

anni mdlxxvi, nomini Fereoli adderentur

mccccxii; tertium, ah Henrico Ranxaw Equite Lu- ftaleniiario

centum vunimnm no-nina Aurei Justinae et in Breviario prxscribt-

becat em ptum onno mdlxxxiv
et. ;
ttt ,

vetustius ibiaut in vicinia seriplum nohts';ve retur Officvtm de Martyribus trium Lectmnum, 5ci-
annis sil

donalum in Pragentti Collegio ; gttartum in folto, licd commune, atm hac Oratione ; Deus qui nos con-
grartdi et cleutinttssimo clmractere Teutonico, ut et cedis sanrtorum Martyrum tuorum Fereoli, Aurei
mitsnm m
ommhus eodem et Justin® nat^litia colere da n<jbis in aoterna Uc- ;
aliud. nescio itnde nobis his

prorsus tcnore, sic lerjttur : Apud Moguntiam civl- titia de eorura societate gaudere.
 38 DE SS. AUREO ET SOCIIS MM.
A 5 I.atomus nputt Serarium, in sui: nd Brevinrivm clode dttcenlorum fere milltumj in Ttaliam Irttnsit anno D
AIXTOTIE D. P. Moguntinum Nolit, passus, tnijuit, memoratur S. lii; nijtirad mandotnm Leonis Pop.r regressus in qat tunc Mo-
An c.tsus
Aureus iu sacello prope Dallieim, i:lu adhuc mar- '"."'" Aria ~
in Dalhilm r 11 ,im, ibUem ttt titrt obiit annoLul. Corrigenda
tyrico sanguine altare rubricatum monstratur. non cigo Sigehardi cliivnologia esl, ct Passio Sanctorum
ab que miraculo. Proxtmus liic loctis est ctmentitiii adscribenda anno uscrulo v. Qtto modoautem co letr,-
tllts extra nrbem moliitis, qu r ulrum iqux ductuum porc, aut eltam ttntiis aliquam multis prercedentibus,
potim quaiii muroritm rtliquix sinl, controvertitur ; et quibuspossit Aureus prxsedisse, tanlumvaluisse Aria-
intcr cttm locum atque hoiiernam urbem ponitur S. ni apud Moqttntiam poluerint, quanlum Sigeltardus
Aurei, oltm S. Hilarii rcclesia. Fortassis eliam mon- prxsumit, ipsis exilium Episcapi impuians. non satis
slralur ibidemadhuc Puteus, in qtiam fueril dejeclum video; multumque vereor, ue lihs, in S. Aureicadem
a tacrilegis cadaver. Sed si upnd ffeiligensladium, de adincendis, soln* prsshtxerit Trithemius, auclorilalis
qtto mox. interfcclm est Episcopus ille sancttts prxdicta ttd antiquas histcrias non magnte scriptor ; nt Vtia
de tanguine et puteo referenda erunt sororem S. S. Maxtmi,
atl xviii Novembris examinanda, asserens;
Jttstiii itn, ejusque socios, Clericos et Laicos ulriusque qitod illius decessor S. Lucius ab Arianis cccisus
tl qvom-ido quorum
i aliquis ad aram faciens, vel ad eam stt anno cccxl:ii el ipse ali eisiem plurima pas-
vtitijo dlctus
Aurmut
confti ens, potuil ipsam sun sanguine aspcrsitse Cete- sus.
rum uoscio, inquit Lalomus, ouam belle Aura?um
dicamus media prodttcta. Serarius suspicalur, di- Dc Gosvvino
,
$. II. el Sigehardo Monachis
cliiin Aiiraum, vel Araiitn, aul Ora?uin, grxco sci-
scriptoribus Translationis et miraculorum,
liccl nomine, ali 'Aupa, Ventus lenis, 'A;.v : Mars,
Passio Heiligenstadii scripta.
''/ '''
I '.; M"ii-. Ego ititlliim jiulo quxrendam tisus

rationam : non magis, qttam cur Diva Helena, Magni

Constanlini mater, 1" Annotationibus ad snum Uswirdum, cx
Treciris, ubi palatium liabuit, et I olanus, in

atibi per utramque Germaaiam, et Galiiam passim co- variarttm Ecctcsiarum ustt aitciiiin, sicscribit: dftAu-
E
Invtnt.onis
cctur, penultima similiter producta Helena, Halene. ra:o (vel Aureo potius) et Justina breviter Brevia- nnno 1137 de-
G Nominis rationem e.t pronunlialtonem genuinam riuin Moguntinum et Coclilseus, in de scriptx et ml~
Catalogo
raculorum U-
ii .rtnm viinitrr. minus iticommodvm tst; qvam am- Episcopis Moguntiae, quem Walafrido subjunxit.
Quolus In bellus,
esse tempus gesli a S. Aureo vel AarmoEpi- Annotatuin est ad dictnm Breviarium; quod feratur
tirdlne lipl-
tco /.ui I.IH,
"'/ s; tit qui xttitc Curoli IV Imperatoris crede- libellus perscriptus de Miraculis Aura?i ad Adalber-
balur fuisse primtis Pru «nl Mi guntinus, Serario au- titni Episcopum cnv:i 01111:0:1 m ixxxvii. Manu i:i
auctore Go-
tnttnumeretur vtgesimus quartus, Sigeliardo^ juxta adscripserit aliquis : nihil enim lale tu Breviario excu- swmo tcste
veterem (ut prtefaiur) Catalogum Episooporum, .-it snm: vrum esse probat nobis ipsum opitsculttm, qttod oculato datur
ex MS.
sextus a S. Crescente; ante magnum autem Boni- Moguntite ditt fruslrn quxsilum, reperimus in Passio-
facium, excluso Gotelone, decimus, imminuto infra nali insigni Monasterii Bodecensis in dioscesi Puderbor-
dimidium numero Prxsulum nunr recepto. De Cre- nensi ipsontmqae Religiosorum manibus transcriplum

tt qui jniml
scante, S. Pauli discipulo, agam xxvn lntjus Junii; curante li. D. Fntncisco Popptmschutsio loci Priore,
fuertnt f et vcrosimile fuciam, Moguntincnscm fsiquis fuitjejus misit Joanttrs Kloppenborgius, 1'nderbornensis historix
nomiuis Episcopum, melius ab illo distingui. Iltc tlixc- post Scluzlenum defunctum sedulus continttator. Sige-
rim, Itaud ineptam videri conjecturam, '/»<i Mogunti- hardtts Monachus Sanlalbanensis, infra iu Analeclis
ntis Crescens et Crescentius etnlem censebitur perso- num. 8, Goswmum Monacbum Juclorem nominal,
na; cni successerit Marinns vel Marlinus, nihilmelius lninil tlubie ex certa apud suos Sanctalbanenses tradi-
quam ille dislractm tn dtto.s ; tum SS. Ciriacus et tione. Jlie antcm ipsum dividil m tres libros, professus
Hilarius, ecclesise tn Dalbeim prior litularis; rx htnc initio Ub. 1 proposilum stbi nonnulla dumlaxal mira-
aliiatiquot, usqueadS. Maxiiaum; et rursns aliquot, bilia referre ; neo alia, qnain quas oculis viilit, et
usque ttd S. Aureum, itumcro et ordme necdum com- magnarum personarum certa relatiime iliilicit.

perlo. Prxfigitur autem Dedicatoria Epistola Werneri

7 Sigehnrdns, mortem S. Aurei uarralunts. Cap. Alib.itis ctyus jiissn rrs scripta ftterat, arl Adel-
nobis lo ; Eotempore,
Vincomalo infiiit, Opilione et bertum sanolte Mogunlitiensis Sedis Arcbiepisco-
Anintt cadis
/ Con ulibus, post Tbeodosiura Juniorem, Marcianus pum.
'ii nototus
»64, in Oriente.Valentinianus inOccidente praerant Ro- 10 In isio opcrc (iiuod libelliim plerisque placaiL
niani Imperiifascibus;summus et universalis babeba- appcllarej nihil de vita aat marlgrio Sanctorum conti-
F
Ab Hunnis.an
turRomanx Ecclesia? Episcopus Leo Papa, huius no- netttr; qttia furle nilitl tlc co satis cerlo dici possejudi-
ab Arrtanis
minis primus : ogoliatur autem post Incarnationein cabat Goswinus; aut quia Religiosorum iiscrepabanl c.rsi Sancti
Dominibisdiebus quadringentesimusquinquagesimus srutriitir, alitscttiit Rabano tenentibus, mortem utrique dubltatur ,

quartus annus Et rnrsus, Capile noiis20 ,/ ultimo

: illutnm alt Ilumtis, ciim alti verosimilius csse crrdrrent
tolam sic ftnit Ceterum
inscriptionem ut passionis csedem inier Sacra patratam ali Arianis, qttod postea
Sanctorum lempus breviter, o Lector, invenias sub aiiiinm mccxcviii scripsit jam aliquoties nominalus
passi siini Martyres sancti, Aureus et Justina cuin Siijcliardtts Ileiligenstadienses, ia Sanctorum Aurei
Snnis, sub Attila Hi orum Kege. xvi kal. Julii, et Justini, non Justinaj, Passione, infra danda, r.r

Marciano et Valentiniano Imperatoribus Apostoli- ipsius lori membraneo codice, non solnm tllos ab llun-
caeSedi Leone bujus nominis prnno prajsidente nis martyrizatos tenent, sed apud se, eo tpso loco,
annn post partum Virginis ccccliv, regnante in ubi corpont ipsorum Dagobcrlus
Frnncorum Rex
perpetuum filio \' r- n i- Rrge Martyrum D. N. Jesu i i invenit et civitatem con.ltdii m coruwdem liono- ,

Cbristo, cui est cum Dco Patre etc. Idrin annus no rrm Heyligen-stat, id est Sanctorum civitas scti
tatur, ut di.ii, in margine Marlyrologii Basiletnsis, Hagiopolis nuncupatam. Et koc verosimile ftt vel
ttem, Mogun-
quodex Sigehardo sumptum celhinc apparet. cx 1/-" Cfoswino, tltttn uiim. 23 meminit Ccrct in prima t>-r an Heli-
S Consules quidcm superius signati, tn correctioribus revelationis a se descriplx gloiia ctxtitus acccusi, quem Qcnstadii.
pottiudlvtn-
i/uj 45 1. [astis nolanlitr tiuito prxcedenti, quo unno eltam Al- de Heiligenstat attulerat totius plebis ac Monacho-
tila obiit: sed vastitas ab eo illata Belgicis Qermani- rum devotio; utiqur relul od sutts cliam litnc Patro-
cisque provinciis, omnino pertinet ad annnm t« li nos, el qaorum corpora non eliam
oiiin possiilcranl, si
istms scculi. lltac ilk Gallia* transiil; ttinc bona ex parte possidebant,
iii et 11011 de qtto infra. Interim
oltsinittc gravi, quam m Catalaunicis seu patius Scga- satis catts.r habtre milu visus sum, ad dislinguendum
launiciscampis, abAetio Romanomm Duce passut est, S. Justinum >i S. Justina, absque formidine ttc Ittc

pro
 DIE DECIMA SEXTA JUMI. 39
pro illa suppositus sit, cnm eum, ut talem agnoscant ritissimis queat. 1,1 fuccre conatus est, earum Aurtor D
Mognnlinenses Archiepiseopi, Arrilro snbiiiinnm mxxi, Lcctionum, quns sub unnum mdlxx compositas exhibel ACilTOnF. D

Gerlacus auuo MCCCLXii et liertholdus mccocxcix. pmlaudatum Breviarium, Bcclesite Mognntinensis ct

Sigehardus qnidem S. Justini aUcujus meminil, cuiiis Itic Iranscriturc grace non fuerit, Quo tcmpore
1.

etiam corptts ad S. Albnni sil;sed Confessuris et ex Hunnoruin frequentes incursiones Rhenanas pruvin-
Heistettin eo transmissi: Heiligenstadiefisis anlem cias infestarent, omnesque Christi Ecclesias Arriana
prsetensionis pro corpore S. Aurei nec meminit quidem ;
perfidia misersbiliter perturbarot; contigit inter
nednm Legendx apud illos scriptx n inier sacra re- ceteros H. Aurreum, Moguntino Sedis Episcopum,
citari solitx: quam profento non ausim offirmare jam doctrina et sar.ctitate celeberrimum, ipsa Sedesua ln Leetiones
tuuc exlitisse : sed potius aliquamdiu posi fatnicatam Pontiflcali atque orbe pelli: quem in cxilium pro- disfrtbuta.

e.r populari tradilione, nec sine mendis quibus (an- secuta est Soror ejus Justina, sacra Virgo, un.i
;
lisper dissimulatis, transeo tnl Sanctalbanensem Sige- cuin aliis quibusdam orthodoxis hominibus. Post-
hardum. quaiu auleiu barbaroruni et infidelium incursionibus
11 Serarius lib. 2 cap. 17, acturtis dr S. Aureo; tota eversa civitas esset: tandera Bpiscopus rever-
Qui suban. In manuscriptorum, inquit, quibus utor, duobus siis, ac dispersas oves colligens, omnia boni Pasto-
1208 scrtpsli
describitur Sancti hujus Martyrium ci piosissime, ris iniinera diligenter obire coepit.
Slgehardus,
ita ut Lectiones, seu (ut eorura nlter appellat) Ca- 11 II- id cum Arrianis, ex inveterato iu Catho-
pitula contineat i.x, prseter duo Procemia, quorum licam tidem odi '. perquara m destum esset ; opportu-
priusest ad S. Albani AbU^atem Conradum, itum- t nitatera nacti, Prsesulem, in altari sacra facientem,
que Fratrum Collegium; alterura, ad Leoto-
illius crudelissime cum Sorore trucidant, atquein
puteum
rein. Iliml incipit, Spiritalis milm.v lironibus ; hoc vicinum prsecipitant. In quo cum permultos annos
vero, Hortanle Propheta Deum in Sanctis laudare; ruderibus obruti jacuissent, ab Riculfo Archiepi-
ipsa Historia, Consubsfanlialis Auctor fuit in Palri. sciipo, qiii Carnlii M.imiii imperiinie Ecclesia) prsfuit,
eodein S. Albani monasterio Cujnoliita, de qno lib. in ccenobium Divi Albani, qm.il sjih-mlidissime scdi-
1 cap. 40. Ibi scilicel Sigeardura tWSighardum no- ficaverit, honorifice sunt trauslati. III. Eu q [ue E
minal; sed quia intenlum sola littera Sindicetur, loco cuin Martyram loculi posteris esseni incogniti; vtti mcnHo ln-

Nova, inquit, cori uptorum

cujusdam non satis perita manu adscri- acciilit ut pavimenta monasterii, vetustate attri-
dta eorjjorum-
bebatur, Rigebartus: scripsit autem sub mccxcviii. t;i. renovarentur ; ubi inter alia Heatorura quoque
Addil dt itide quotl inulta ile Moguntise natalibus abis- Auraji et Justins corpora, .
*.
. . reperta sunt...
que similibus, fidei parum probte, inseruntur: qua- qnai statiui Martyrum Detis lantis rairaculis illustra
propter istis omissis, Leclorem contentum esse Serti- vit, et consequentibus temporibus tam innumeris
rius voluil tis, quue in Breviario Mogitnliito, uti bre- erga humanum geuus curationum sanitatumque,
vius, ita certius referre ipse censet. per Sanctas illorum Reliquiss, beneflciis cohonesta-
12 Optts illnil exMS. apographo Carthusisc Culo- vit; ut iion iinmeritii religiosus tantos Patronos, et
niensis, nrm antiquo atl ustim Bollandi descripsil anno apinl Deum intorcessores Moguutina colat Ecclesia.
in nostro ec- MDCxxxvm Joannes Gamansius, &ub hoc tituio; Inci- Haclenus Breviarium, sequens relationem Sigehardi,
groph» nutne- pit Vita et Passio S. Aursei. gloriosi viri, quondam aliqutd etiam de SS. Aursei ct Justiax corporibus ud-
rans captta
s:inctteMoguntinensis Sedis Episcopi, acS. Justinse. dens, quasi sic reperta forent, ac si communis naiura
20,
Vifginis Sororis ejus. Et iu liac Passione contine- nil plane juris in illos hahuisset ; iiimd tiec Snjiiiur-

tur etiani, ex magna parte, vetus Historia piiuiaj diis; ncc ijncm descripsit Goswinus asseruit; necom'
constilutionis sive sedificationis civitativ Moguntise; nino credibile apparet, mttltis de causis: quare id ex-
sed et destructionis ar. resedificationis etiranslatio- punxi et . . . . notavi.

multa hic re-

nis ejusdem, et multorum gestorura longe ante lo Ipse pono Sigehardus desuo nihil commentus,
secanda addit actorum, ut patebitin processu. Sedecgraphum istwl prsesumi potest, quia iu ISpi&totaad Conradum Abbatem
de ipsa civita- noslrum solum in xx Copitu distinguitur fut omnino sic prsefatur: De Sanctorum stirpe vel patria, quo
le.
suspicer exerranti calumo Seratii adscribendum, quod loco quibusve parentibus fuerint ^enui, si requira-
lx num rasse videaturj nomen vero Auctoris neque tur curstylus ii"ii explicet; respondeo; iiitentionein
integre nejue per initialem litleram apparet uspiam; scribentis in hoc slaie, ut scilicet vera tantutn et
suntquf iona
sed spatium tlii scribendo semel iterumque vacnum re- cogniia, uoii incertaet dubia persequatur: nam de
fidesciipta,
linquitur. Suamtamen ivtatcm cttm requirentibus satis hoc diligenti quidem inquisitione et nuilla solicitu
F
indicat Auctor, dum in Epistolct se profitetur procedere, dine percunctatus. nihil nm fateor invenisse vel
ex libris Chronicorum Godefridi Viterbiensis, au scripturae commenlatum, vel meinorim (utassolet]
Martini novelli temporum scriptoris, secundum ra- posteruruin, traditione antiquorum, transmissum.
tionem et supputationem eorum verissiniani : Mar- Licet enini nulii possitesse dubiuni, tatn prascipuo-
tinusenitn Polontis Cltronicam perduxit usque adJoan- rum Martyrum originem, vitam, passionem seu
rtcm PiijwmXXl et obiit annoMCCLIX. Nnrntt autem gesta ad memoriam futiirorum fuissn cnscripta
Sigehardus Inventionem secundam, ut suo tempore, casibus tameu fortuitisacoidere poterat, ut hsec vel
amio mccxcvii factam. hiereticorum ejusdem temporis machinutione sup-
lii Quod Historiam S. Attr.ri brevius proponat pressa, vel propter diuturnitateu temporis non di-
Breviarium qtiain Auctor hic, res ipsa loquttur; qttod ligenter prodita, aut antiquo Urbis exciili" con-
Cetrra guoad
mbstuntlam ettatii verius, v.t pretfatur Serarius , eatenus solum sumpta, aul cerle longaeva oblivione delata sint,
colteeta m admisero, qttatenus ibi omiltunlur parerga plurima jam vel (si ihci liceat) antiquuruin desiiha imn curata.
Itreviurio ha-
benlur. indicata, quibus multum furfurem erroris ct fabutosita- 10 Et siquis quoerat, qiiJe ineuiu ad scribendum
tis inspergi, agnosco. Nam qttotl ipsummet S. AuriEum mentis intentio animiim iinpulit; respondeo Videns I omis.MS mira-
(ulis in inven-
ejusque Sororem atlinet ; id itn refertur, longiori ego ecclesiatu S. Alhani, imo ipsam dominam ur- tione patratis,
Ittet verborum anfiactu, ut collectorem Breviarii appa- bium Moguntiam, Sanctorum Aurai et Justinai

rcnt nihil aliud kabuisse prae oculis quam Sigehardi Virginis sanguine dedicatam, eorum pignoribus

librtim. Proinde quidquid itt Breviatio esi historix decorari ac patrocinio sustentari ; relictisque mira-
fverilalis, non ausim dicerej iiliru nl quod in Marty- culis admirandis, quie per eos dignatus est Opifex

roiogio suo Rabanus paucis ceibis prsescripsit, id totnm reruni operari ajgrc meus tulit animus, nulla tan-
;

ex Sigehardi culatno fluxit; ut uou immcriio Scrartus tos Martyres, praisertim ecclesiai nostra singulares

prxcitato Itb. 1 cap. 4 dixerit eas essc ipstus quisqui- Patronos. speciali cantus veneratiune laudari pas- ;

equibus tamen aurialiquid colligi a non iinpc- sionisque corum notitiam a memoria honiinum pror-
lias,
sus
 '»0 DE SS. AUREO ET SOCIIS MM
AICTOEE D. r
sus abolitam : [et ideo] prasumpsi, licet insuffi- etiam nunc primarii ipsius civitatit patroni : unde m-
ciens, drdique ad laborem tenucm ingenii venam; veniuntur liUeret Senalus unno ucccxxxxiu limjua pritnum a
ut tam eximus passionis memoria, saltem ex parte, germanica SS. Aurco et
statuentes ut dies Sauctorum Aurei et
Justino
apud vos esset, ad posterosn,ue transiret; eteorum Justini iiostrorum principaliura patronorum ad bor
solennitas gloriosa. debito laudis munere non rare- norem Dei solennins et perpetuu celebretur rtc. et
ret. Quapropter Passionis eoruin compilavi hi- assignanlur m illum finem dux Marex argente •
ab
storiam in Antiphonia vero ct Responsoriis oppidanis ffeiligsnsladiensibus
:
eo die duniU- , quam-
hariBOoicte dulcedinis contexui cantilenam. ILrc qumn auiem eadetn ecclesia reslaurata sub
ad usinn chorl
Archiepi-
prosa t/t
teortim descripla, cumNottsquas vocant, in Anlipho- scopo Mogunlino Rabano transierit intitulum S. Mar--
ttjlhmo nario, an kactenut servala fuerinl, nilnl magnopere tini t/iiem eliam e.rinbet Sigillutn capituii canonicorum
atlinet scrutari. Historia ex Sanl-Albanensis ecclesist isiic tiuic fortassis primum institutorum dcindc a S,
seruatur ta- ;
Marlino
Pa lienali ,
ut appellabantj legcbatur in die festivitatis men hodiedum Sigillum I sepositi srneum anni mdxxxvi
'i
nuncupalo
etper Octavam; quoad usque prolixioris lectionis tx- etallerum mdxci in quibus reprxsentantttr imagines
,

dium suasil, grandibut iltis voluminibus seposilis, His- Sanctorum prxdictorum cum lilteris circumfereniialibus
toriarum de Sanclis formare Breviaria; quse iis qnze- satis legibitibus, ettale pulatur Pneposilis semper in iuu
bus nunc ulimur, divini Offlcii per annum tolum tibris, fuisse, In eadem civitate lutbel Societas noslra Colle,-
mserta deinde »««1. gium cum vetussissima S. Marim Ecclesia a ctijussub
17 Quod pro SantaUianensibut, «/"><' Mognntiam, Si- annum mdcxciii Reeiare I{. P. Joanne Knackrkkio
gehardus; B eitigenstadii , nescio quis alius fecerat accepimus officium indicatitm num. 17.
tdcm f„> tum
Utillgctistadil, diuanle novum ibiextrnclum Chorum,adeoqueanfe an- 20 Lueus iiou nisi ocloginla duos agros intra muros
iiniii mi i iawiii, scripseratque legendamin multis valde suos complectitur stdi/icia autem non multoplura quam
rititur a
diversam ab ea quam postea edidit Sigeliardus , de sexcenta, multis tamen privilegiis seu libera civitas tlo-
Itatjbocrto
S&rictornm karri&c3ixstmipassione,etcorporaliibidem ad Euroboream, a sua Metropoli, cum qua Austrasto
tatur, dtstat
prw.sentia/. Ibidem quoque fuit compositum incertum dt priori Sanctorum ipsorum possessione contendil fwtdalum.
,

quandoj liifn inm veius

Antiplwnis,ffymnis, Versicu-
tn leueis Itorariis minimum quinquaginta; de quo ex Mat- E
tis, Responsoriis,Sequentia,acLectionibus,quomodo illud thxi Meriani topograpltia agens Henscbe.nius nosler
rtttnn tiuilf ibltlrm ve/ri ilur. / ott vetUStissimum quoddan in Dialriba de tnbus Dagobertis Fruncoritni Rctjibus.
Qraduale, Rubrica dutinetum. Ea omtiia ibidemetiam lib. 2 cap. 2, verosimile esse eensel,
quod hujus nomi-
nutic usurpanlur, pratter Lecliones, j/uas nunc pro ma.- nis secundus, primi nepos exS. Sigeberto Austra-
el
jori ammoditate malunt eximpresso Maguntinensium siorum Rege, cum ex Hibernia, quo detrusus fuerat re-
Breviario accipere. Rem totam, ut reperit, ita descrip- diit, rcgnare ibidem sit exorsus, habens vicinum ibi
sit anno MDCXCHl, Joannes , Knackrich; nmirt iHdem castium, Altemborg .«« Hurgum-vetus diclum , ttnde
Collegii tunc Rector; >t„t nihil prxtermissum reliquit paulatim progrediens viribus auctior , primo Alsaliam
quod posset ex litterarum ibi asservatarum monumentis aliasque Adrhenanas provincias, acdenique totam Au-
etiit t.tis instvuendos pro causa strasiam recuperavit, ab anno dclxi
Heiligenttadiensium tis./nt' lxx\ haud
ti, I

suorum confirmanda. infelix Rex; felicior eliam "itx sanclilate .v ipse is ,

post an. C6I,
18 Inler illa primum composita videtur Legenda es '. quiSathanaci ut Martyr colilur, quemadmodum in
qualkcumquc; ex hac deinde sumpta verba, dispersa per posterius recognila Diairiba sua censuil prxlaudatuss
undc acccptu Antipltonas, Responsoriaque etc. sed adeoinvenusta, ut Magister meus. Traditioni Heiligenstadiensium favet
l.et/ettdil IttC
ca absqut cautti legi inamomum prorsus videretur vetus consmtudo Canonkorum, circa festum S. Marise
dalttr
quare,cum hsc tulal contineanl, quod in Legenda von solenniter procedenlium admoniem, m 1/110 Dagober-
legatw clarius hanc solam exhibere placet; sednonsine tini castri rudera ac purietinm monslrantur : </no./r/re
ciusura aliqua. Etenim SS. Aurei ac Justini passio- Thuringiaaiquam olim scUur EiclisfeUUa pertinuisse,
netti, ipsamquecorporum primam invenlionem, S. Sigeberto paruerit, aliquando eliam contra Radul-
factam
iteulo vii, iis implicat circumslantiis; t/ux rem totam ]iht,m ducemsibi rebellantem armis vindicata,
tiibiiltsttm vulcri facerenl msi aliunde verosimile ftc-
, 21 ffeiligenstadienses, uli Dagobertura iHiiffl Ilen-
tnm lihellits
tei. Sanctos prope HeiUgenstadium
csesos fuisrn , non schenianum, iugratu plusquam nnlie annorum obliviane
Mlracutorum
Mtntititti.e Mogunlite. Sub hac prsecaution
primoloco dabo Llet- . apnd Uistoricos sepullum, sempe.r ignornrunt ; n„ „d jiolius tjtiam
/aclorum, tadiensium Legendam.a „b ejus QVO
reliquo abjunctam Orfi- illius avum, Dagobertum primum, referunl ortginem •
Jiatjoberto l
„ Qoswini libeHum de SS. Aurei et Justinai suom namtertius, non
: .11 obiil puer ei abs.]i,e Uberis. F
inventione et miraculis tn ecclctia S. Alhani auno Thurinqiam tamen numqnam attigil. Htec autem jam
«cx\xvu;acdeniqueAlii\ecta,primumquidemexSi- inde a temporeprimarum Franeix Regum genti illi
ac drnitjuc
tjeliardo, Moguntiam spectantia deinde ex HeUigen-
*Analccta. ; i""'<'", Childericum I, suis exosum, excepit profugum ,
sliiitietisiiau mii/titmeiilis. el octo annis aluit apud Basinum Regem, quoad usque
iu suum ipse regnum rediil, uii narrat S. Uie,i„rt„s
$. III. Causa Heilighenstadiensium pro cee- Turonensis. Eamdem Turingiam bello aggressus Cl >ih-
si^ tumulatis apud vxtts, tribulariam sibi
i'( se SS. Aureo Epi- feeil; ei a Clothario perdomita

scopo ct JusiinoSuhdiaeono per verosimi- S. Radegundem ei dedit caplivam, msx Ititurum

uxo-
rem, Dagobertum quoque I, cttm atlhue. solius Austra-
les conjecturas discussa.
(13 Re.r rssei.Moguntis aliquando moratum scimus,
sed utqne in Etchsfeldicm transiisse, ita
J^isfcldia vel Eidisfcldia Regiuncula sallem ni se-

ll„ssi/e „:,/ue Tltiiriiit/i.r sita

, in Confiniis dem M
fixam Ituberet, condtta iln tiomints stti einlale
diu ante S. Bomfacium etAltenburgira aree prope Heitigcnttadium,
ud riittsit nulln m-
fidem teiliiiiti fttti: ltodieque.,postvariam
sub tio cotjit prstswnere; adeoqne justwr prsesumptio stat
Htittqt mta- uaiits /'. mmM fortnnam.pertinet ad jus Archiepiscopo-
pro Dagoberto II. diutius istic et
tlttim cum ntni Moguntinorum, stabitiler commt rato,
ssepius
antvenditaauloppigno- illis
ccclcsia quousque per mortem patruelis sui
iiittt.C„,/„i censelur Heiligenstadium, Childerici in paci-
id est, Hagio-
ficam relttj.r.v Austrasise
possetsknem receplus, Me.tas
polis.-nvWem anleS.Bonifacii tempora.tub
Fmncorum Austrasix veterem regiam, migravit. .S'i
Rege Dagoberto, ii nominis accepisse ? ui's tamen
credita cmn is
, pro Dagoberio Pritno conlendere
a leyrufut aiunl) muniatus e.o laco fuisset, velit . 1/1111111 fuisse qui tamen
ttbt liumala Sanclorum corporum itivcniorem, eel saltein arcis prx- potttit etiam
fulsse in
Etchsfeldta,

um gataper Turin-
giam
 DIE DECIMA SEXTA JIJNII. 41
gtam prseterita fuisse in Annalibus gentis, quorum non pag. 47G,
476, professns auxiliitm spe.rare se a Carolo
ptiuca indicia liabcntitr ex ipsorum locorum monumen- con- D
tra opprimeiiiinm
lis Sed plerumque quoad tempora con-
vel trailitiotubus.
violsntiam, per Sacro sanctas Reli- «wtoas » r.
quias S. Justini Martyris
gloriosi et B. Sophia» "
'"*
fusis propter Synonnmiam plurium. Lrgemla Praqx ?
quidein Virgrois venerand.se quas Excellentia! vestraj,
nullum Regetn nominai, antiqux inquit,
tammde Dagoberto nnthmus atqne veras conscientiis nostris puris
,
aliguot traditionis tcshs cst Bertholdm Arcliiepiscopus protitemur. Nec ab ista dimavemitr coiijcclnrn.
Mognntimts, in suo diphmate anni mccccxcix, quia
jubens, iilcm Ablttts consequentcr
apertis januis et pulsatis campanis post
dicit quod piai memoriaj ,

fesla Chrisli Lndovicus Imperator coenobium istud

d Sanctonm, celebrari anniversarinm gloriosissimi
in honorem
Sanctorum Martyrnm Stedhani, Viii abpie
quonilam Principis Dagoberti Francorum incliti Justin;
studioseconstruxit. Quasijam tunc
Regis, fundaforis ecclesiae Collegiatrc S. illati., eo omnium
Msrtini "tum Rrl„i„„s:
Heiligenstadiensis; Si lamen constatenimexipsius fundatoris Itt-
Itic titnlus lam antitjuus uru t„ solms S. Siephau, honorem
cst, nec eum atius prxcesseril a S. Aureo et Justino erectum monaste-
'•<«'». ctt tamen „wx aecesseril
sumptus prxcipttis ciiainnum ilti Patronis S. Viti Patrodnium ,

"•'/•"'e e,„s Rttmtv ,,/lato

sicut dictunt XM bitjns ; ul au-
22 Non est aiitcm dissimilc vero, et si id scriptoret
tein Jbliaii,, ex
Moguiilini ipsique tunc primum capil dici SS. Stephani
Sant- Allmnenses Monachi semper
inventis ibi ignoraverint, aui nescire simulaverint, quod S.
« Viti, ita Patronus lertius, citjtts antiquior nulla
Aureus smptitra meminit, poimi
SS. Aurci tt cum Subdiaconosuo Justino Mognnlia multo serius accesstsse duobus
abfuerit occupa-
Justini prionbiis, adquod/ibbas Bodo animum ntm
tus Evnngetio in Eicltsfeldia prsedieando; quantlo Mo- adverterit.
corporibut cum jum duo tectila fluxissemt.
giiniiam invadentes Hunni sororcm ejus Justinam
Virginem , in promiscua civium sttorum c.rtle.

in ecclcsia congregalorum Marlyrio affeeernnt , qux VETUS LEGENDA

peculiari loculo ibipostea fuerit lionorata ab iis , qui
paulo post a dispersione collecli, catsos omnes conlumu- In yetcri Membraneo MS. Ilciligenstadien-
laruntin Monte-Martyrum, nuncS. Albani, isticnbi si, ad iisuin Officii Matutinalis digesta.
sub liujus nomtne condita ttnno dcccv ccclcsta fuit : ipsi
vero Ilunni eodcm populalionis impetu torrentis.instar
CAPUT 1.
rapti in EicUsfeldiam ibique S. Anreum rum Juslino
nartt pariler interfecerint eodem forie modo quo S. Passio Sanctorum licentius exornata.
Nicasium Rhemensem et alios altbi SS. Episcopos ir-
guorum linius
Frtnm vitam Sancti
ruentibus lupis obviam pro suo gregeprogressos macta- et Amei explieare cupiens,
pars Moaun-
tiatn retata
veriinl. De.niqite non est incredibile qitod Sacrorum prout novi, et ab ac a divina revela-
aliis didici,

sit, Corporum inventor Dogobertus eortim altcrum vel par- tione a accepi ; omnes in Christo devotos scire de- „
lem illitts transmiserit Mognnliam velut ad propriam sidero , quod verum
ortum et vitam inve- Pnbeaputn ejus
suttm Sedem : vel quod Artba Archiepiscopus, qui anno nient subsequenter. Aureus progenie nobilis '»''»"'1".
, ,

dccccxv isluc intulit primorum x Episcoporum Mo- unicus b parentum suorum filius, ab inlantia litte- b
ijunttnorum corporu, partem ttliquam de corporeS. rarum studiis imbutiis, et mire virtutum operibus
Aurei Heiligenstadio acceperit, eique proprhm con- intentus qui dum adolescentia; sua) tempora com-
:

et juneta struxerit tumulum; tutcr qttem et lumttlum sororis Ju- plesset et utroque parente orbatus esset, et dictum
corpori sororls stina? collocttvent grandiorem decem Episcoporum or- Dominicum attendisset Nisi quis renuntiaverit ,

sux S. Jttsti-
omnibus quaj possidet, partem regni inei non perci-
ctnn, sicuti omnes trcs arcx anno mcxxxvii inventx
cl parenllbus
sttnt, sttb vcleri pavimento , uti nttm. \1 . Sigehardus piet; universam substantiam, a parentihus suis re- ortnis, fttcitl-

lictam. in pios c usu distribuit, mediani partem iu lafes dlstri-

explicat. i

buit,
23 Istis atttem positis sequaliter utrisque Heitiijcn- structuram ecclesiarum, et reliquam in consolatibnes
c
stadiensibuset Saut-Albunenstbus relinquitvrS'..A.uraius, pauperum.
numtjuam prionbtis sic ailatus totus, ut de cjtts prxsen- 2 Domo et rebus distributis. et omnibus his seque ad crt-
licet altter
sentlant litt non potuertnt porro tjloriari; ipsiqtte Arcbiepiscopi nuntiatis, Deo se totum tradidit, et ad partes Kbeni tnum reciptt.

Motjvnlini, Mogttntiiii id ets iimcedere. maxime liabcnlibus adhitc secessit, qua^rens nemorum densitates et montium
totttmS. Justinum, sicut habebant Sant-Albanenses cavernas : quihus inventis, et secundura inceptum
Justinam; qux eliam Strpesola naminatuv, veluiprae- sua? voluntatis existenlihus, Deo gratias retulit, et
cipiin tu vencratione citiium, propter seputcrum habita ibidem se recepit. vitamque eremiticam d per plures F
ob illis prius quam Aureum, sic ut ili.ri , acciperent. annos peregit. Interea non nullas passus est tenta- tl

Rcfrittjntiir qutdem illclis Sigehardus, quatenus num, 3 tiones diabolicas : quibus ornnibus, misericordia Dei
ipsum quoquc S. Aureum in monte-Martyrum primo protectus restitit, et in orationihus die noctuque
sepullum att cum sorore. Sed potmtid, altcrius seput- permansit.
inr.r inscius, scnpsisse ex propriaconjectura; sicut, ez 3 Quodam vcro tempore. cum Deum orationibus

sua vet alicna senlcntia, ab Ilnnnis ad Arianos transtu- exorasset, et so[»nri se dedisset Ange- Moountiam : apjiaruit ei

litcsedem Sanetortim, contra tanto se senioris ejusdem- lus Domini dicens ei. Auree, amice llei, surge et ire ab Annelo
que Archiepiscopi Rabani assertum quod ignoscendum in civitatem quas Moguntia dicitur vade, ubi verbum '

Attctori posl luiitas reritnt conversiones scribenti vetustis

'
Domini pronuuties quod ex eo consequeris in fu- :

omnibus monumentis deperditis. turuin percipies. His dictis ab eo Angelus discessit

24 Dislat Heiligensladio unius solam .rstivi diei tii- Qui surrexit.et juxta Angelicam admonitioueiu fe-
tieliqui* S.
nere Hertzfeldensis Albaiia unde anno WDCXXIIl ad cit ad civitatem, perrexit ad quenidam virum
: ivit
Justlni an
Eystadiensem nostrse Societtttis ecclesiam allatas S. Ju- devotum et humilem, cum quo pernoctavit et eum
Eijstadii
stini Martyris Reliquias <Uxi ail xm Aprilis, ttbi de S. divinis colloquiis nuiltipliciter illuminavit.

Justino Philosopho num. 21; hinc suspicionem non ine- 4 Altera ilie appropinquante surrexit hospcs ille,

ptam movet prtenominatus Rector Heitigenstndiensis, et omnes sibi familiares convocavit, quibus cum
Grates Deo ad plenum reddere civibus cerbo
qttod ipste reliquix Heiligenstadio Hertifeldiam trans- magno gaudio dixit :

°
ialx sint. per Abbatem. Idem ettam fecerit
tllius loei non sufficimus ; quod misericordia sua inotus, nohis L/^™'
Saxonia Abbas /fichbaldtis, el de Reiiquiis misit bominem, Angelicam vitam et virtuteiu ha-
ac etiam Corbei* in

qttod ejus postea successor Bodo, bentem mediante cujus gratia nos salvari possumus
Corletx S. Justini aeceperit, ;

anno mccclxxv misil Carolo IV Imperatori, per lilte- et tota terra. Apud quos heatus Aureus aliquo tem-

ras. qttas recitat Praqensis Decanus in Plwspboro pore permansit ; et eos ac omnes ad ipsum con-

Junii T. IV 6 «uentes
 42 DE SS. ACREO ET SOCIIS MM.
fluentes, multa bona, aeternam vitam praestantia, bente, Custodes Aureum
et Justinium deduxerunt, D
docuit; multosque a variis languoribus, praestante et eis, Abite, sentimus enim omnia ve-
dixerunt :
et earetri tra-
dilus,
Domino misericorditer liberavit qui cunctis cogni- : stra verba, quas Regi de Christo dixistis, esse vera :

tus, valedicens otnnibus, ad locum unde venerat fugam date, et ite in pace Regem enim in tantum :

regrcssus esl non timemus, quod a dictis vestris recedere nos

5 Non post multum vero temporis obiit Episco- velimus. Credimus quod dicta vestra habeant ven-
pus e dictse urbis, quo ut decuit scpulto, et omni tatem, et omne dictum de Idolis nostris inducat
mortuo dein populo super alio cogitante Episcopo, in unum <>m-
eorum Episco-
falsitatem. Mox sancti eos in hoc confortabant, et
nes convenerunt : et in electione, cum concordes cuni ingenti gaudio dicebant Iu hoc nou dubitamus,
po, :

ficn non potuerunt, statuerunt seniores et devotio- quin jam vobiscum sit Dominus noster Jesus Cbri- a custodibus
liber dimitli-
res civitatis, eligerent f pro omnibus, qni
ut illi stus :eum, si in
et fide hujusmodi perseverabitis,
lur :
super electionem convenissent, et hinc inde habitis qui verus Deus est facie ad faciem videbitis. Sic
diversis traclatibus cogitassent; omnes [autem] in Custodes in hoc proposito firmiter steterunt, et ad
Iioc concordabant et simul una voce dicebant si :
Regis curiam redierunt Sancti vero recedebant, et :

Aureus inveniri et liaberi potest, qui nuper hic con- prout eis Deus disposuit, faciebant.
tuccessor eli-
gitur
stitutus fuerat, u'ilior eo non esset. Sic inter se 10 Postquam Rex discubuit, Aureuin et Justinum
tfutlusideo iti-
duos elegerunt, quibus summa diligcntia commise- sibi prajsentari jussit ; statim ministri ad Custodes terflci jussts,
runt, ut eum modo diligentiori, quu possent. quaj- currentes, jussuin Regis eis nuntiantes, Custodes
rerent, et ipso invento, eum ad hoc precibus et Regem adierunt, et sibi intrepide dixerunt
Hoioi- ;

supplicationibus tenerent, quo se de cura Episco- nes nostrae custodias commissos abire fecimus, quod
patus intromitteret. ipsos justos esse cognovimus ideoque una curn ;

b' Quibus pro investigatione sancti Aurei ut in ipsis scrvis Jesu Christi sumus, quia verus
facti
cominisso acceperant, euntibus, cum familise magna Deus est, quod in veritate negare non potest. Tunc
multitudine et canibus et cum hinc inde silvas
:
Rex per longam horam prac nimio furore loqui non
transivissent, et eum nou invenissent tandem eum ; potuit. Tandem cum magna vehementia et alta voce
canes in quadam spelunca invenerunt, et eum la- suis dixit : Hos insanos et deliros cito tollite, fusti-
tratu suo prodiderunt ; sic dicti Commissarii ad g bus caedite, et gladio perimite : sic ordinantes ne
euni perrexcrunt; in terramque coram eo prociden- alicui hominum appareant viventes. Qui Regis man-
et requisitus
invenlusque,
tes, cum diversis precibus exoravorunt ut cum eis datum impleverunt et eos pro nomine Jesu Christi
onus admittc- dignaretur ire ad civitatem ; et totiuspopuli vacante decollaverunt.
re persuade- Episc-opatu, f:icere voluntatem, qui eum unanimi 11 Regi super liis qua; acciderant cogitante, et
tur.
voce postularent in Episcopum, et totius terra pro- quid facturus esset nesciente ; ad se suum vocavit
visorem et Dominum h. Tandern eorum precibus Praifectum, virum tyrannum et omni stevitia ple- mlttitttr qui
pigittvos inie-
diversis et supphcationibus inclinatus, cum eis va- num, dicens ei : Elige tibi viros competenter conve-
sttoet.
dens, tanta solennitate et gaudio ab omnibus fuit nientes et tuis jussionibus obedientes ; et insequere
susceptus, sicut unquam aliquis Episcopus. Ipse magos qui nos deceperunt, et totam terrara suis fal-
etiam victus prece Populi, de Episcopatus regimine laciis ad maiitiosam sec:am perduxerunt : et non
et ad preces omnium se intromittens ; dictum An- die ac nocte quiescas, quin ipsos invenias : et eis
gelicum tunc in se completum esse sentiens, cum inventis ad sacriticanduin Diis nostris ipsos com-
magno honore plures annos ecclesias suae praefuit, pellas diris suppliciis. Quod si renuerint, et in secta
et niiiltum populum dictis, prodigiis , et exemplis sua perseveraverint, ipsos diversis cruciatibus pu-
Deo acquisivit i. nies, et morte turpissima quam excogitare poteris
7 Cresceute Dei Ecclesiu beati Aurei tempnre, et damnes; ut aliis exemplum prosbeant, ne talia facere
se inomnibus augiuentante, Magno vero Huunorum prsesumant : et non ad me revertaris, nisi manda-
k k Rege eodem tempore regnante, et ipsani Eccle- tura hujusinodi totaliter adirapleveris.
Ifunnorum siain totis viribus destruente fuit beatus Aureus 12 Prsefectus, quod Rex jussit, fecit et magnam :
Iiegt et tyran*
proditus, quod fide vir totus csset Catholicus. Quare familiam sibi assumpsit, vadens de civitate in civi- Rusten-
Ilic in
Rex saevitia et furore contra eum succensus, terras tatem, de villa in villain; et semper pro duobus, fcld deprehen-
ciiio magno apparatu circuire incipiens, omnes in vestibus talibus vestitis, interrogavit, el hoc quin-
sos,

Christo credentes ssevissimis suppliciis destruens; que diebus continuavit, et tamen nihil profecit. Tan-
c
aditnctus cum
cum ad beatum Aureum pervenisset, et ipse sibi dein perrexit ad queradam nobilem, supra m Ru-
Jtisttno Dlac. cuni .Jiistino Diacono ministro suo captus prasen- stenvelde mansionem decentem habentem, cum quo
tatus luis.-et; in crastinum eos iu carcerem jussit pernoctavit qui sibi de praedictis interrogatns, di-
;

recludi, et sub niugna custodia liaberi donec eum xit Hodie duo ad allodium meum
; : Rustenvelde
suis cogitaret, quid cum eis facturus esset. venerunt, C[ui consimilibus vestiti fuerunt ; si illi
8 Noctis silentio adveniente, Aureo et Justino pro quibus interrogatis, sint, nescio. Prajfectus
Chiistum ei sedentibus in carcere, Angelus Domini apparmt, hoc perscrutari volo et statim ad
dixit, : Allodium
ititrepide pr.r- ipsn^ confortando ait Crastina die cum
dicat
; in conspe- descendit, et eos ibidem invenit Mox ipsos captivos
ctu Regis apparebitis, quid loquamini non cogitetis: secum duxit ad hospitiuni, et famulis suis eos per
hora dabitur vobis quid loqui debeatis.
in illa enini noctem tradidit. ad custodiendum.
Ipsis Regi praesentatis, et eis ad sacriticandum / 13 Altera vero die Aureo et Justino Praefectus
Mulis diversis minis compulsis; ipsi Regi respon- dixit : Rex inibi sub periculu corporis mandavit,
dermit, audacique voce dixerunt AUus non est quod debeam a vobis
:
investigare si diis nostris ve- fntstra tdola
Deus, nisi Dominus noster Jesus Christus incipiens j litis sacrificare, et vestram erroneam sectam de renerari stttt-

sibi de Incarnatione Jesu Christi et de ejus del.

causis Christo deponere : et si hoc feceritis, magni in Cu-
duere; deinde de Nativitate, Passione, Resurre •
riaRegis esse debeatis si autem facere nolueritis, :

ctioue et Ascensione. His dictis et aliis, Regem ad quod vos damnare debeain gravissimis tormentis.
horam prandii tenuerunt et multa sibi de tide Catho- Modo statim eligite facere. Qui sibi quid velitis
lica recitaverunt. Rex fatigatus volens discumbere, responderunt muti sunt, per se
: Dii vestri surdi et
eis dixit, Ista superstitiosa verba praUermittite. nihil facere valentes, sed omnia operatione da imo-
Decein quoque de servis suis dixit Accedite, et niaoa perficientes
:
ideo nullam cominunionem cum :

mibi eos bene ad poenam reservate. ipsis volumus habere, neque sacrificiis nec oratio-
9 Rege vero discumbeute, et magnas delitias ha- uibus; sed Domino nostro Jesu Christo volumus
 DIE DECIM h SEXTA JUNII. 43
servire, qui habet animas hominura perdere et sal- absolvi jubente, et fabro ad jussum suum hoc fa- D
vare. ciente; statuit unuiu famulura, qui prasparavit suum EXMS.
14 Praefectus videns Aureum et Justinum flecti gladium, nt eos derollaret. Tunc petierunt sibi con- capite ple-
ctuntur :
Jdeo calcean- tantum verbis nos posse, Diis sacriricare, et Christo cedi, ut adurarent suum dominum Jesutn Christum.
tur ah co ra- abrenuntiare magnum tormentum excogitavit; quo
; Hoc fuit eis concessum. Dixerunt; Petimus, do-
soriis,
ipsos ad hoc faciendum compellere voluit. Qnatiior mine Jesu Christe, nos venire ad te, et ut omnis
calcens magnos procuravit fieri, quibus acutissima n homo, quinobisomni die Imnorem exhibuerit in tuo
rasorid jussit innecti, putansipsos hoc tormentum in nomine, corporiset rerura gaudeat prosperitate r et
tantum abhorrere, quod a Christo deberent recede- animte Salvatione. Quibus desuper est responsum;
re. Sic calceos eis proposuit et ipsos [induere] ju- Quod petistis est exauditum et inclinatis capitibus, :

bendo ait; Hos Calceos induite, et in eis incedite decollati sunt duobus gladii ictibus s. Statim
;
Pro-
vel noslris tamquam veris diis sacrificate Mox ipsi, fectus etnmnes alii assumptis sibi capitibus reces-
in nomine Jesu Christi calceos induentes, in eis serunt; et corpnra avibus et bestiis ad devorandum
supra rasoria gradientes, per longam viam iverunt, reliquerunt. Tunc dc Rustevelde Colonus, et unus
et absque ulla Isesione permanserunt. Sanctorum famulus, corpora acceperunt et ea de-
15 Praefecto suo tormento, quod excogitaverat, vote sepelierunt.
nihil pmficiente, et ipso intimehoc dolente, conce- 20 Prafecto cum gaudio recedente, et ad Domi-
pitaliam puenam, ipsis Aureo etJustino infligendam. num sumn Regem regrediente in via dixit suis fa- sicut eUam
custoics,
Fecit parare duas ferreas galeas o de extentis lami- mulis: Mirari non sufficio deistis fatuis hominibus, quid vtdis-
ignltis galeis nibus ferri ad modum craticulas transverse confa- quod libentius volebant mori misere, quam vivere sent confessi.
cruciantur.
bricatas : qiras in ignem jussit poni, et supra mo- cuiu magr.o honore. Ad ha?c Custodes, qui de nocte
dum ardore ignis incendi : quibus mire incensis ipsis in arbore sedebant, unanimi voce dicebant Vere, :

dixit Ardore istarum galearum perire debetis, nisi

: Domine Pra?fecle numquam volumus ista negare
Christo Doniino vestro abrenuntietis. Qui intrepidi Ipsi justi et sanct.i fuerunt et omnia vera [suntl quse
responderunt Prasfecto et dixerunt A Christo non : de Domino nostro Jesn Christo dixerunt. Illa nocte,
recedemus, quia pro nomine illius moii parati su- cum in arbore supra eos sedebamus, signa vidimus
mus; qui pro salute nostra mortem subiit in cruce magna et audivimus. Vidimus duos speciosissimos
suspensas. Tunc ardentes galeas ipsis superposuit cereos, nnn hominura manibus factos, coram ipsis
et malleo eas ipsis Sanctis incuti fecit ipsi vero : tota nocte ardcre, et de non humanum dare se
iltesi permanserunt, et galea3 extinctae ad terram splendorera ipsos quoque audivimus per totarn no-
:

corruerunt. ctem orationibus laeto animo Deum adorare ot An-

16 Praefectus super proemissis commotus nimis- gelos ad oratiunes suas eis respondere. Etiara feraa
que perturbatus, quod Rex sibi mandaverat, pra silvarum innumerabiles quaa diversi generis fuerant,

et feris per oculis habuit : Aureo et Justino dixit : Nihil est coram eis tamquam oves tota nocte jacebant. Ergo
noctrm expo- quod facitis, quod ita magicas artes exercetis, cum a Jesu Christo eorum Domino non recedemus sed :

nuntur:
per eas putatis vos mortem evadere sciatis per eas : servi ipsius mori volumus. Prsefectus statim dixit,
vos mortem incidere nescitis quod hic circumqua-
: uni famulo; occidas eos gladio; si [cum] islis fabu-
que sunt Nemora et omnia loca deserla, in quibus lis ad Regem veniremus, omnes perditiessemus
feroces sunt fera? nemini scientes parcere : quarum sic isti duo fuerunt interfecti pro nomine Jesu
esca mihi in vobis saspius repetitis ac-
eritis, nisi Cbristi.
quiescatis, Qui responderunt, Magicas artes nesci- 21 Pr.-efectus vero cum ad dominum suum Regem
mus , sed gratia Domini nostri Jesu Christi per pervenisset, et nmnia per eum cum Aureo et Justino Itegressus
omnia operatur in nobis, eujus servi suraus : et ideo perpetratasibi recitasset, eique capita ipsoriim praa- ad Regem
tormenta tua non timemus. sentasset; Rex eum in ommbus qure gesta fuerant, cum captti-
biis PrsfecXus
17 Prafectus dixit Temeritas vestra pcrire vos multum commendavit ; et eum altiori dignitate per
facit. Deinde duxit eos ad nemus.ubi sibi videbatur solemnius officium sublimavit. tutique Curije dixit :

esse locus horribilis, et eos ibi fabricari p fecit ad Oinnia quae ad hanc Provinciam venire nos move-
duas arliores, cum catenis
et compedibus per fabros, runt, pro omni nostra voluntate consummata sunt,
ponens duos custodes super arborem qui vigilarent : ergo ad partes [nostras] redire volumus. In nomine
appositis per totam noctera, ut destructionem eorum vide- Jovis eamus. Qui dum ad Regionem suam perve-
qui obser- rent, et hanc sibi vero modo de mane recitarent. nissent, etprosperissuecessibus sacrificassent. PrflB-
vent cuslo-
Nocte vero instante Sancti signaculo sanctse Crucis fectus quoque magnam jactantiam de exaltatione
dibus
se signavcrunt. Deinde infinila? ferae diversi generis sua fecisset, quse sibi propter damnationem praedi-

coram eis convenerunt, pacifice inter se et cum eis ctorum Sinctorum evenisset. acciditex permissione ;

jacentes, omnino nullas insolentias moventes. Duo divina, quod ipse Prsefectus et tota familia sua, qui
etiam magni cerei, modo mirabili formati et ornati, rei in sanctorum Martyrum Aurei et Justini pas-

coram ipsis tota norte ardentes steterunt. Hosc om- sione fuerunt, otnnibus in Curia Regis existentibus e> hnnoribus
auctus ntale
nia Custodes in arbore sedentes viderunt. videntibus, et timentibus, mala morte perierunt.
perlt.
18 Pra:fectus surgens valdemane, quomodo Au-
reo etJustino successisset, scirecupiens totocorde; ANNOTATA D. P.
cum ad eos pervenit, omnes feras quae ibi fuerant,
sed cum sic miti modo abire conspexit; et niultum fuit admira- a Vrrba hiec respiciunt ad uum. 25, ubi dicitur
quoque ser- monilx cr sene quodam intel-
tus,quod eorum nullus ab ipsis fuit laesus. Tnnc quod Reginx in somnis
vatt essenl,
omnes secum existentes convocavit, etcommoto ani- ligere '/'" essent sancti quorum corpora inventa erant;
mo dixit Per Herculem si ego consentirem, isti
: !
ille continuo vitam Beatorum Martyrum Aurei et

per suum Jesum me deluderent usquc infinitura. Justini suprascriptam de verbo ad verbum declara-
Consulo quod breviier decollt-ntur, et quod ad Do- vit. Sed unde auctor sibi majnrem putavit fidcm conci-

miniira nnstrnm Regem revertamur. Dolerem quod liare, suspectum si [ant fictionis culpabilioris : qui eliam

ipse sciret dominus Rex, quod tanto tempore ab htr in persona prima loquitur, quasi ipse senez esset is,

ipsis sum delnsus: hoc apud ipsum numquara q re- qui ista Rcqina; narrarit, velul sibi divinitus posl tan-

cuperem. Ergo imponere volo finem; in hoc omnes tum fluxum temporis revelata,

secum conconlabant et dicebant, ista fiant. b Titulus unici non excludit sororem
filii, du^itat :

19 Praefecto Aureum et Justinum ferreis vinculis tamen Knackrichius noster, an omnino tlcheat Aurei
soror
 44 DE SS. AUREO ET SOCIIS MM.
soror camalis credi S. Justina; eoque adtliicil Cata- m Accuralior Saxoniee superioris tabitla , Eichsfel-
" logum velrrem Iitliquiarum Corbeieruium, inler quas diam complexa, notat una hora ab IJeilifjciistudw, ver-
liabenlur, Nolabiles Reliquiab S. Aurei et Justinau sus Occasum, Rostenfelt et Rostenberg.
sororis societatis; el tuspicatur forle indicari Mulie- n Rasorium scriptorix supelleclili acccnsetur m
reni sororem, quales circumducebant Aposloli 1 Cor. slalutis Carlhusiensium pro Scalpello et in liac si-
;

9. srd alisil ni exemplum quod nec in Orienle quidem tjnificatione cadem vocc utitur is, qui Grxcos Hesychii
iliu valuit, el quo Apostolut genlium utinoluit, ut essel libros in Levilicum Laline reddidil ante seculum 9 ;

expediiior, ad Germanis Aposlolos post lot tecula su- nec. facile altum antiqitiorem reperies : nunc Francis
tpiccmur transivisse. Potius opinabor dicere valuisse vox ilta Novaculam tonsoriam siijmfical sed nrcilum
scriplorem Calalogi, quod ctt Reliquise sinl aliquorttm sic inventa est apud aliquem paulo antiquiorem. Qai
ex societate Aurei et Justinai sorons. aulrm hic rasoria innexuit calceis, videlur inlellexisse
c Facultalet dislriiuere in pios usus vetustissima ferreas radulas jam olim tatinis notas raspe Belijis ct
fidelium pielas esl, phrasis, sevi omnino recentioris. ln- Germanis dieltis.
leriiu gui lam distinctam certamque noliliam vitx af- o Hic qutiqne x-gre concipias formam Oalese : fin-
fectul, velut anltquittimus scriptor siientio sito fatetuv ijamus eniin reliciilatum capitit ez tcfjmett; non nt
et patrise et Regum sub qtiibus Sanclus autpassus cst laminis extentis fquas Lamina in neutro plurali alius
aul revelalus, ignota sibi nomina fuisse, quse alti deinde haclenus non letjttitr appellattej sed e.r filameulis seu
antiquUatithistoricx scienliores, ex verosimili dcfinive- lineis ferreis factiim concipius oportet.
runt.
p Fabricari pro clavis figere, nescio ubi inveniurus
<] 7(ii scilicet fererat S. Florentius, tempore Dago- quis sit.
berli Austrasii, Arijenlmensis post S. Arbogastum q Similis btirbariei, nec vetttstse, esl Recuperare,
Episropus, ab ercmo, ut luibet Vttti apud Surium 7 pro Excusare.
Novemb. protractus atl Cathedram. r Jam stepius montti hujusmodi morieiititim Mar-
e Hutic quoque nescivit auclor nominare. Serarius tijrum preces, non nisi in sequioris sevi ac fiilei Pas-
" Marianum appellat; estque hic Episcopus m ordine sionibus legi: uli etiam illus de ctelo voces, in veris nc
vigesimus quartus. ijenainis Actis rarissimas esse.
f Etectioiiis per compromhsum faciendse exempla, s Credo hoc commentum Auctorem, quia titm ista
nesciu ttn uspiam inveniri possint ituiix antiquilatis. tcribebat, cum Iletligenslailii noii amplius invenieban-
g Commissarios non reperit Cangius \n aniiquiori tur capita, pridem atto Irtinslata.
scnpio nominatos, quam in statutis Venelorum anni
1242 lib. 4 cap. 17 et seqq. CAPUT 1!.
h si de Dominio temporali tnjiiur, quule nunc liabent
ArchiepUcopi et Episcopi S. Ii. 1. Principes; non Sdcrorum corporum invenlio elelev.itio: ec-
pertjnebat ad ueteres ante Bonifacium Episcopos; qui desia; Ileiligcnsladiensis prima fundalio. a
ttn illud acceperit a Pipino Rege, an vero successorum
aliquis, /uiia Guilielmus, a patre sno Ollono Imp. non X ost multa vero tempora, dum quasi Aurei et
explicat Serarius, nec cijo prsesumo definire. Justini extincta esset meinoria, surrexit Rex Fran- ncx Franco-
Hactenut Lectitmes sex pro corum, magnus Christianorum Doiuinus, et gratio- runi leprosus.
i ilie feslo : deinde iit-

terpositis Retponsoriis tribtts, pro Lectionibus terlii sus qui dum longo tempore regnasset, et omnia
;

Nocturni describitttr reliqttum diei Offkium, ttsque ad sibi b subjugasset; accidit ex divina permissione,
secundas Vesperas inclusive: posl qttas successive, ct quod leprae percussus fuit c infirmitate. Quam cum
sine ulla interpolatione itenm ponuntur quindecim in se sensisset, dixit ommbus
quod peregre suis,
Lecliones de legenda, iil sinl quotidie ires, pro sc.c proficisci vellet. Sic rognum
suo d et suis Se- filio

dielus per Octavam; actandempro Octttva ipsaiterum cretariis regendum commisit in oranibus donec re-
sc.r, sub eadcm, quu hic utimur, divisione. diret de peregrinatione, et sic recessit eum Regina
k Attilam merito credidit posterior setas. e uxore sua. Et dum aliquamdiu terras circuivissent,
1 IIuiiiiiis ftUnse elhnicos, ei Christianas religionis et locum pro voluntate eorum existentem non inve- cum uxti re
petfffrlnatitr
exorles, rjusque hosles; uti sunl Saraceni ac Tartari, nissent, tandem, divina gratia disponento, quodeis
u que in
nullus equidemdubito; et, quod consequens est, super- aptum propter subsequentia deberent inveuire ad ; AHemborf},
£ slilionibus idemque de eorum Rcije
variit addiclos; locum qui Altenborg vocatur venerunt ubi cum :

Attila dixerim tamen aut hunc, aut illot coluissc

: iioii tota familia sua requieverunt denique mansio- ; ibi
idola eaqut Romana. Quin, si verum est, qnod Olans nem decentem fecerunt, et cappellam f in lionore
Magnus ait, ipsum nominari voluisse Flageltum Dei, Dei, Mariae Virginis, et beati Petri Apostoli con-
haud alium quam ununt verum JJri.m intellcxerit struxerunt.
quem tttcumque agnosceret itle, non tamen ul Dcum 23 Quodnm vero tempore, cum Rex esset in ve- ubl atnicno
glori/icabal. Sic in fita S. Lupi Trecensis, qui ab natione, venitad amocnum loctim in silva, ubi ste- in laco re-
gulescens,
illius ssevitia urbem sutnn precibus liberavit, legitur ternnt pulcbra gramina, quaj diversis fueruntper-
ct rore tin-
tiuod inlhujusconspectumdivinitusmotus immanis ille mixia rloribus, inire bonis odoribus fragrantibus ;
ctits manu
ac ferox Attila, fidem sancti viri altiori sensu su- ubi supra modum delectabatur quiescere, parum- oc faiie.
spiciens, nro bub exercitusque sui salute et incolu- perque dormire. Credidit si hoc non faceret, quod
mitate secum eum voluit proficisci ad Rhenum eum inori oporteret : sicque ad gramina se posuit,
usque redilu autem concesso, oravitobnixe sanctum
: et modicum dormivit. Et cum evigilasset, etmanum
virum, ut yelit pro ipso Dominum depreoari. An juxta se a.l gramina extendisset; eaJem perfusa et
It.ii, ei qus deinde
occurrente S. Leone Papa egil, madidata rore, se cum ea linivit in facie; statim-
idololalram sapiunt? Variot ille quide.m Episcopos que surrexit, et ad mansionem suara rediit. Sua?
Martyrio affecil, sed crudelitale potms quam supertti- quoque conthorali Reginae laeto animo dixit; Bre-
tione motus: nec cutounm illorum tegilur vitam obiu- viorem et dulciorem somnum cepi, quam unquam
lisse M discederenl a Christo a,t idola colenda. Alque diebus vitae mece Regina respondit: Bene cre-
feci.
limc tiilellitjal Lrctor. quam parinn rerlioris sneutix do, quia in manu tua et in f.icie boc bene video,
ail scribendum conlulerit auclar hujus Letjendse; ac qua; Dei gratia sunt curata, et omni carent infirmi-
verosimililer aliud nihil, quam quod de Sanclorum ad- tate; de quo Deo gratias referamus et omnia sibi
veulu lletliijensiailniin ibique tolerata morte habebal coiomittamus.
liailiiiii populans; retera dicla faclaque commentus ex 24 Regina super his quas Regi evenerant cogi-
ingenio suo, qualia dici et fieri potuisse cogilavii.
tan te
 DIE DECIMA SEXTA JUNIl. 43

A tante, et eaex divina gratia proressisse sestimante D

deinde statim Rogo, Domine EX U9.
et toto istis loquebatur verbis
Regi : A.NNOTATA D. P.
corpore, ^. ^ p ^ ut m j n dj ca s, si locum ubi dormivisti de-
j

nuo invenire valeas. Ad ista respondit Rex Bene : a ffxtjus capitis argumentum, ticet in mera tradi-
ipsum volo invenire eamque statim secum ad locum
; tione fundatum phts tamen solidx veritatis continet t
duxit, et omnia silii ostendit. Statim Regina omnia quam primum; ubi apparel multa ex ingenio Auctoris

judicavit, et Regi his verbis jussit : Cito omnes ve- composita aul conficla esse , non pnrum lamen itie etiam
stes tuas depone, et rori te immerge, rore te ubique hic sihi inrtutsit ;ca?pto autem semet ntyto progrediens,

liniendo, nullam partem corporis tui prseterraittendo. a nominandis personis abstinet.

Rex lecit quod luit jussus : et mox ab infirmitate b Solum y
ut di.n Dagobertum I ?x historia cogno-
totaliter fuit purgatus. Rex videns, et sentiens se scens scriptor, solnm eum ticet non nominet nobis vi- t

persanatur, esse cu patum, magnum sestimabat miraeulum;

<"-se detui describere t qui viventeddhncpatre regnare exorsus
devote Deo gratias retulit, ketn quoque animo dixit : in Austrasia an, 622, eoque mortuo etiam in Nenstria
'jutetilciliger-
stad vocah. Vere, aut hic Sancti jacent aut locus iste sanctus : an. G28, atque biennio post Monarcha (aclus, sotus

est. \'olo ergo quod loeus iste in perpetuum vocetur imperavit annis 8, post Afoguntix eversionem annis
Locus-Sanctus aut Lncus-Sanctorum
: deinde ara- : 180 circiter. Ast nepos ejns in Thuringia irgnare
ij bo, Rex et Regina ad Hlium snum heti redierunt g, exorstts an. GVri, tleinde reliqun potitus Austrasia, to-

et vdtum peregrinationis se adimplevisse dixerunt. tum patemum S. &igebertiregnumtennit, abannoQlS

25 Quadam nocte, cum Regina dormiret, vox ad 680, adeoque totis 10 annis R<t dictus.
IntelligU divina de quodam sene viro devoto ei dixit Ipsum, : c Dagoberti I gesta prolixe ci accttrate descripserunl
tbi jacere quomodo Rex curatus fuerit, interroga hoc ipse ; primi Fredegarius, Monachns Sandionysinnux et Ai~
corpora
til<i dicet, in veritate non ficta. Regina prout in moinns, primus coxvus, nec ultra annum (i'ii scri-
Sanctorum
nocte audierat, adveniente die senera interrogavit bendo progressus (atius enim est rjus Chronicon prose-
g et tamen prius omnia, quse Regi acciderant, sibi cutusj prtefatur autem iite. se Acta R<;gum et bella
recitavit. Senex autem hanc allocutionera, factam gerentium, qnae legendo simul et audiendo, etiam
Regiiise, sciens a Deo procedere contiiiuoei vitara ; et videndo futique DagobertiJ cognovit, scribere
beatorumMartynim Aurei et Justiui suprascriptam, curiosissime... studuisse : Nepotis ejus obscuriora sunt
de verbo ad verbum l>, declaravit. Qno facto ipsi Acia, ct }>er Henscheninm vix demum discreta al>

Regina? dixit duo Aureus et Justinus, in loco

: Isti Actis prnni postremique Dagoberti ut de eo facilius

illo ubi Rex fuit curatns pro nomine Jesu Christi prxsxtmi possit gravis atiquis, imo sontlcus morbus, qui
fueruntMartyrizati et ibidem jacent adhuc sepulti,
; ipsum coegerit, ut mnx dicitur, pubtica rerutn admi-
perquos Domino annuente Rex curatus est a peste nistratione abstinere ad tempus, translato in filium tan-
Corporis i et anim;e. Et si meis consiliis acquiesci- tisper regimine : nam hocful demorbo taceam) liimis
tis, propter hoc Deo et ipsis Sanctis speciale servi- publicum, el nimis notabite esi, qnam ut a curtotissimo

tium exhibebitis. Frettegario prxteriri potuerit.

26 Regina omnia Regi exponente, Rex ei respon- d Filios Dagobertus l habuit, S. Sigebertum ex
et svper ca
dit Credo omnia quai raihi dixisti esse vera et
: : Ragnetrude, quam an. G3^ trimulum constituit adhuc
eccleaiam
canstrult, gratias Deo refero de sua misericordia. Exinde de vivens Austrasix Regem, sicut prior ipse fiieral, erat

servitio, Deo et Sanctis exhibendo, cogitavit sicque : cnim Austrasia prima ac potior Francici Tmperli parsj
ipsos k canonizari procuravit ; et in loco Sepulchri et ex Nanthitdc CModovseura II, qui in Nemtria atque
Ecclesiam construendara erexit; cui Praepositum et Burgundia morienti patri successit quinquennis an.
duodecim Canonicos pr«fecit, quibus pro sustenta- 638, adeo utneuter vivente patre aptus per se fuerit

tione allodia, decimas et multa Bona donavit ;

regimini, idque gerere debuerit, non per Secretarios,
eisque injunxit et dixit : /Edificia / aedificetis, et ut hic comminiscitur (qnorum nomenclatura primum
locum pro toto posse vestro emendetis. Sic ipsi apud Monachos invenitur secuto \i. et ab iis paulatim
l

Praepositus et Canonici ecclesiam, etjuxta eam a<t ofjicia cioitia transiitj sed perMajores domus, id

urhem construxerunt, deinde opem et operarn ad hoc cst Palatii, qnalis snb Dngoberto I in Austrasia fttil

praestitcrunt, quod rustici Vilbe guas Zuenchem m B. PippinuSj tn Neustria S. Arnulfus, snb nepote

vocabatur : qute in modiea distantia juxta prae- autem Rege Austrastie. Ansegisus5. Beggx maritus;
. dictani ecclesiam fuit sita : ct omnes aiii de uni- quamh Dagobertus iste II, ftlium habebat Sigebertum,
versis terris venientes, civitates construxerunt, et Regem eliam dictum in Actis S. Gertrudis, sed una
ei nomen Heiligenstatt, quod Rex nominaverat, im- lum patre occisum. ffuic ergojam adotescenti simtti et
furidatque
CapUulitm et posuerunt. Sic ecclesia Heiligenstadensis et civitas Ansegiso committi potuit Attstra&ix regnum; et te-
clvitatem. per Dominum Regem prsedictum sunt fundatae, pivsus pater ad exlima regni Uichsfeldiam sciticet se-

cujus anima n requiescat in sancta pace. Amen. cessisse : quod de primo Dagoberto ejusque ftliis non
27 Post lisec Reverendus in Ciiristo Pater ac tam commode intelliges.

Dominus, devotus Archi-Episcopus o Moguntinus, < Henschenius in sua ie tribus Dagobertis Diatriba,

venit Heiligenstat propria in persona. Qui dum vi- antetomum 11 Aprilis innovata, nttm. 17, M tchtildera,
Fundata
disset et nognovisset omnia, quao per Dominum Re- Saxonum Ducissam, ductam ait a Dagoberto Au-
conflrmat
Arc/iiep, gem supradictum, intuituDei et sanctorum Aurei et strasio, in sola adhuc Thuringia regnante ; ex eaque
Atoguntlmu Justini Martyrum, fuerunt fundata et instaurata j copiosam satis posteritaiem recenset, sanctitate, magis
multum laudavit eaque apprubavit, et libere conflr- quam gestis secularibus clttram ; adeo ut in Eichtfel-

mavit : magnam quoque Indulgentiam p omnibus diam recedens Rex, proxime accesserit aduxorU suse

Benefactoribus dictae Eeclesis Heiligenstadiensi de pctricnn, Francorum octtlos futjitans.

misericordia Dei omnipotentis, cum quo ipse regnet, f Extantadhuc, inquit insuisad meP. Knackrich,
largitus est. Etiam ejusdemecclesiae Dominis Pne- parietinae depressi sub terra sacelli domestici, cura
posito et Canonicis multa privilegia, libertates, de- exigua parte fornicis, et ingens acervus sectorum
eimationeset alia 7 bona intuitu Dei et beatorum lapidum de castro, quod parva hora ab Heiligensta-
Martyrum ac cultus divini, tradidit et concessit dlo acdificasseRex perhibetur, et Alteriburgurn bo-
ubi Deo die noctuque fiunt servitia Cui est honor, die vocatur ; asuoautem conditore nomen aliud potuit
laus et gloria per infinita secula seculorum. prius tutisse ; ntque ex hoc ipso inteltigitur recentior

Amen. vtas auctoris, cujus xtate locus jam nominabatur a

vetustate; qui «wh sedificabatur potius Neoburgum

dictus
 40 DE SS. AUKEO ET SOCIIS MM.
j\ dicltu fuuset, forte autem Dags-burgum dielut fuit. q Srribitur milii, ex Tlinrtngise historiis habeti,
g Dagoberli I regia fere Parisiis Auslratii, Metis quod Otho Dux Tlturintjise, Iinperaior rrrotnt
;
, filiosuo
habebalur. naturali Gt.ilielmo quem feeerat an. 954 Archiepisco-
li Revelationem aliquam seni isti factam luec videnlur pum Moguntintim elttji, in proprietutem conluterit ex
supponere : per qnam poluerinl tlli divinitus indicata tntetjeo Tiiringiam Hassiamqne, unde Knackrichius
[uisse nomina Sanrtorum
Quatuor Cnnmatorum ftiti suspicalur hune esse devotum illum Archiepiscopum,
nomina, posl corpornm mvenlionem, revelato suntj item qui Dagobertinam fttndaiionem conjirmarit, nequi tiliuni
in genere aliquid de morte ipsis allala tib inftdelibtu, ub Auclore inielligi. Quid attiem siintelligaturS. Wil-
Sed nimium credutos silti posat lectores, qui prxmissx ligisus, qui siculi snb finem seculi 10 Moguntise no-
Le.gcndx loti de verboad verbura fuiem pelit, etqui- vam Cathedralem S. Stephano dedicavil ; sic etiam
dem pos; tot secula ; ntsi lioc qnoque credi velit, vei restauratam sito lempore Ficiligsladiensem S. .Vartino
senem istttm vet Reginam omnia sic scribi jussisse, et nuncupaverit, Cerle mni boc nominis
prius itli fuissc
tale seriptttm ad tnanus liitjus Auriorts pervenisse : existimal Knaclirichitis, Celerum sire hic sire ille tam
neutrum credere nos prttdenler possumtts. librrnlis rrjn ecctetiam istam fuit, apparet quanto diu
Nota esl Dagolerti I tascivia, ad quam
i
fortassis post scripseril, 7111 iieminem scivit distincte nominare.
liic aitctor respexil : de Austrasio, quem tamen luc
poiius iuteltigere malumus, nilul turpe referlur, itt-

pote prorul nb aulr deliciis educato in Hibernia,etper

CAMJT III.

S. IVitfritltttn Eboracensem, cttjus ope reductus in

regnum fnit, oplime instituto, ac denique Sanrto Itabito.
De exhumatione el sacrarum
translatiove
k Canonizationis nomen seculo illo necdum audie- Reliquiarum Aureiel Juslitti. a
batur : enni vero qux Pontificis Romani attctoritate
usurpah sculo 10 VJloriosus Deus in Sanctis stiis, gratiam et mise-
fini iiciiur, primttm ctcjitt. Qua Ministrl eccte-
ilr propriam nostram Dissertitionem, ad Pon-
re vitle ricordiam in honorc Sanctorum Martyrum Aurei et stx vtso in ea
B tificalum Joannis XC
el Mabilionem, ad Acta Beae- ;
Justini facere volens hominibus inagnos cereos ar- noc'urno lu- :

mine
iictina ante Secitlum V, nec non ihcta in Emboltsmo, dentes nocturno tetnpore appareri, et dulcissimum
E
ad X^ia S. Simconis Trevirensis, i Junii; atqtte ex cantum audiri concessit, in Cboro ecclesiffi Heili-

omnibui disce, primum fuisse S. Udalricum Augusta- genstadiensis, antiquo, parvo b et depresso. Quod
num Episcopnm, rui sciatur an. 983 talis lionor ab cum ministri et servitores ecclesise pluribus vicibus
Apostohra srtle obtigisse, dignum sestimabant hoc se
vidissent et audivissent,
1 Canonicis illis, er sua institutione ni commune vi- Dominis suis, Domino Decano et Capitulo revelare.
venttbtts pro viore illtus temporis, cttm ecclesia rtliftea- Et quodam tempore. duni ipsi Domini in lnco Capi-
tum Monnsterium 7«»./ adhuc stabat (licet forle aliquo- tulari essent constituti, ipsi rainistri eos accesse-
ttrs reparatum) an. 1022. 7)1(1111/0 S. Hcnricuc locum runt, et omnia qure viderant et audierant eis dixe-

dilavit til infra diretur : nttnc rirnim ecclesiam diversis runt. Super quo Domini c multipliciter solicitati

in domibus, ut seculares solent, Canonici habitanl : et [sunt] diversimode cogitantes etquidsibi hoe vellet
rem Canonicis
fortassis sic etiam Itahitabant, jttm plene secitlarhati, nescientes. Kt cum talibus meditationibus aliquo
indtcant.
cum li.rr scriberentur, tempore inter se occupati fuissent, et in gandio,
in Knackrichius dubitat an vel in vetuslissimis ta- tristitiaac timore perstitissent ; tandem uni ipsorura
liulis ejus vtllw nolitia inveniri possit et creditur in- valde devoto vox divina quadam nocte in somnis
quil, luisse vicus civitatis nunc Gruicklian appel- dixit; Tempusestut sacrosanctaa Reliquiae Marty-
latus. rum Aurei et Justini, qui in Cboro jacent sepulti,
n Anniversarii D.igobertini meminit Bertholdus secundario, propter expugnationem d civitatis, in
Motjuniiuus in diplomate iiiini 1499, diem aueo scire. loco in quo sanguinem suum pro nomine Jesu
Dagobertus I obiit \9Januarii ; Austrasius Sathanaci Christi effuderunt, exbumentur, et ut dignis laudi-
rolitnr 10 Septembris. bus super terram ab hominibus venerentur. Ergo
o Difjkile rs! tlrfniire nomen ejus, qui tunc Mo- festines, et non tardes, et non omittas nisi cum ;

gvntt.r pnceral.Episcopi : boc certum, prsemature hic Fratribus tuis ordines, et procures, ut omnia, tibi
usurpari tihilnm Arcltiepiscopi. Concilio Remensi an. de istis Reliquiis dicta, perficiendo consummentur.
q 030 Lupoaldus Moguntiacensis interfuit, 7111 cadit in 29 revelationem idem Dominus statim de
Quam
tempora Dagoberlt I. post quem tres ullimi nnlr S. mane dixit Fratribus suis, et Domino Decano, et F
Ili sancfa cor-
Bonifttriitnt primnm Archiepiscopum nominantur Rich- Capitulo quiaprotunc non habebatur in ecclesia
:

pora jussi re-

beritis, Geroldus et Gervilio quorum duo a Curolo
Mar- aliquis cVicarius. Qui Domici staiim unanimi con- defore,
tello, adeoque post annum 716 promoti dicunlur, el no- sensu hujusmndi Reliquias fodiendo quaerere conce-
tntito (orte nonnnllorum aliorum e.rcideruiil. Intcrim perunt et sic fudere incipientes, pluribus diebus
:

vix dttbita. quin Dagobertinar. ecclesix consecrator,prius in vanuin laborarunt, penitus nihil invenientes.
etiam 71111111 illn conderctur, Sanctorum corpnra effodc- Quadam autem die, videlicet feria quinta ante fes-
ritprimus, et in illam arcam transtuleril, in qua reperta tum f Walpurgis, horai/Macelli, sarcophagum la-
infra iiarrantur posl aliquot srruln : quod luc pr.rter- pideum miro modo et plane sectum, prout apparet
fa
mitti mtror ; autem vix obscure innuitur, cum
infra et perpetue It omnibus videre volentihus,
apparebit, ea invenlunt
dicitur rsse teinpus ut ilht secundario exburaentur. invenerunt (de quo sarcophago non habetur indi- 3d AprlHst
h
p Jum ssepe dictum, Indulgentias loca pia visitauti- cium, si factus sit per manus hominum) in quo Re-
busvel juvanlibtis, non catptas dari tinle srrulum xi
;
liquias Sanctorum Martyrum Aurei et Justim inve-
omnino attirm videtur Auclor
cum prima confudisse ncrunt : quas tangereettransferre non ausi fuerunt
fundatione, restaurationem factampost annum 1270 ad scd eas superionbus suis i et dignionbus exhuman-

qitam promovendam fPernhenu //rchiepiscopus ; 17 das reservavernnt : custodes quoque armatos

Julii, larqittts est iiei nibilominus ratas habens xi. constituerunt, qui eas die noctuque custodierunt,
ffiain rtts, quas eoiem anno die 24 Aprihs. ulti Ar- donec exponendo reseraverunt.
ista superioribns suis
cbiepiscopi etEpiscopi adejnsmodi opus contulerunt 30 Quo exhumandi et transferendi Reli-
facto
vel adhuc duxerint coneedendas ubi polissimum : quias, videlicet dies h ipsorum Martyrum Aurei et
ad ras, quas pro subsidio circumcuntibus per
respicitur Justini imraediatus fuit generaliter omnibus pr:eli- Curatur trans-
iiaxeset et territoiia, eo anno lanjui erant tlli, aut xus Quodie adveniente Venerabilesin ChristoPatres latio 17
lartjituri, sirul ex infra proferendis bultis patebil. Junii,
ac Doraini, Episcopi, Abbates /, Praepositi, Deca-
ni
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 47
A ni, Canonici, Plebani m ac Religiosi innuuierabiles Rustenberga et Horburgum, et mcenia urbis Er- D
m convenerunt, et otfieium Misi-a; humiliter et devote phordiensis solocequatasunt. Quidni etiam proximum IX us.
multiflicantur
ac &0 enn voce decantaverunt. Q.uo comuleto
| i
r Sancto- Rustenbergx Heiligenstadium captum tuncsit? Aat
eteemosyn*, . .

w rum Reuquias, le Deiim h et ahas laudes devotas denique idem accideritpost annum 1236, quando
cantaudo, transtulerunt; et ail novum scriniuin o, Gerardus Archiepiscopus non longe a Mulhusio cap-
ad hoc praeparatura, deposuerunt; et magnom In- tus in potestalem venit Alberti Brandeburgici, qui
dul^entiara, et raultas Fraternitates et Karenas, et fratremejus Theodnricura Coraitem Ebersteinium
omnibus Benefactoribus Ecclesiie contulerunt. e pedibus suspensum triduo cruciavit, Accedit autem
31 Oinnes qunquequi aderantodoresuavissimo et hoc tempus propius a<l ittud, quo elevationem factam
minus solito replebantur, omnes etiam infirmi qui opinamur. Certiora si quis doceat, libenter excipiam.
novus chorus
construilur. convenerant , quibuscuraque languoribus fuerant e Similiter gratum erit discere, an et quales Vica-
perplcxi, caeci, surdi, muti, contracti, paralytici, rios nunc habeant Heilitjenstadienses et quando eos
claudi, obsessi, omnesfuerunt curati. Tantusetiam habere cccperint Suspicor tntelligi Vicarios ArcMe-
populus convenerat dc universis terrarum fiuibus, piscopales seu Vice-dominos juri dicundo prxfectos,
quod se incivitate non poterat continere, sed totus ut inter Canonicorum xdes domum splendidam habent,
campus inter civitatem et Paphenbruele, ac monti- de qua infra in Appendice nnm. 19. KnaekricMus
culum Steygere pleaus p fuit populis et hominibus. existimat intelligi Vicarium pcrpetuum Prxpositi vel
Etiam innumerabiles fuerant ibi prsedicalores, qui Decani ahsentis eoque adducit Domum Ficarim in va-
in civitate et extra civitatem pneJ:cabant, populo riis litteris notx prosecutoxiv : sedtales Vicariineque
valde multum offereiUe, inclenodiis aureis, argen- tantx dignitatis videntur fuissequanta hic snpponitur
teis, equis et rebus aliis, ita quod Petitores, ad hoc prse iitns Ca»onicis,neque probantur untiquiores Vice-
rogatiet deputati, ad plenum oblationes recipere et dominis, sive ut HeiligenstatUenses loquuntur Archi-
capere non potuerunt sed quicunique Dei intuitu : sninipis ftasse ; adeoque eorum defectus non probal
facere voluit, pilemn suum extendit, eteum plenum magnam Legendx anliqmtatem ; sed polius novitatem :

peeuniaetaliisoblationibusstatimcepit. Etsic in tau- :rque ac si inLegenda notaretur quodtempore transla-

tumfuitoblatum.quoddetulibusoblationibus, acaliis tionis nondiim erant Archistttrapss qui non fuerunt an-
postmodum intuitu sanctorum Martyrum Aurei et tequam Eichsfeldia dono Otthonis I Imperatoris venis-
Justini oblatis, solennis Chorus, perpetue duraturus, set in jus Archiepiscopi Moguntini.
est constructus : in quo Deo fiunt die noct.uque ser- f Obiit S. Walburgis an. 780, 25 Februarii ; ad
vitia, qui nos salvet per aeterna secula. Amen. quem diem ejus Acla illustrans ffenschenivs, § 't do-
cet, corpus ejus ante an. 870 translatum Eijstadittm,
ANNOTATA D. P. ubi ejus rei memorta solennissime colitur Maji et i .-

hunc dicm, ut celeberrimum in Ringavia notat Gos-

&Sub hoc titulo sequens Navratio, nondistinguitur, ut winu$ infra num. 55. Tdem si vetimus credere de
prioraomnia, inLectiones; sed velutt ad complementum Eichsfeldia, Moguntino Archiepiscopo xque subdita,
per modum Appendicis videtur addita, ct una cum Of- videri poterit facta inventio anno 1*271, quo, per litte-

ficio reliquo post Legendam composita; descriptaque ram Dominicalem D, dies 30 Aprilis, immediafe prss-
cum ilia invenitur ante Sequentiam pro Missa ."
uec cedens festum, cadebat in feriam v;et sic quarto i><>st

omnino ausim affirmare et istam et Legendam esse aiino co&ptse sint eleemosymss coiligi pro ecclesia res-
unius ejusdemque Anctorts. tauranda, Choro novo jam stante.
b Tantitm abest ut hinc conficiam, hsec scripta esse g Hora macelli quv dicatur necdum comperi.
iiute anuum 1276, >{uo cogitatinn fuit de rcpavationc h In choro. inquit P. Knackrichius, extat ab im-
ruinam minitantis, quasi jam pridem steterit
ecclesix, memorabili tempore grandis ac solidissimus lapis,
magnus illeChorus, dequopostea : sed contrarium po- in quo, absque Bcriptura ulla, imago SS. Aurei et

tius. Licet enim litteris Gertaci Archiepiscopi, datis Justini M.irivruiu itllabre est tncisa, in justa ac

an. 1363 afons adscriptum legatur, nescio qua certi- procera statura, partimque auro picta, erectis cir-
tudine, Rabanus Magnentius Maurus, tertius Archie- eum circa ligneis ac solidissimis tabulis, quibus
piscopus, hanc ecelesiam dedicavit kal. Novembris, multse Sanctorum parvae statusB aforis sunt affiss ;

et 856;7io» tamen necesse est ut ab eo

hic obiertt an. et superne tecta duabus alis sive ostiolis, quas fa-
qitoque dedicatus fiterit novus Chorus : cum sxpe vi- cileaperiri possunt, sic tamen ut ipsse circumstan-
deamus veteri ac parvo Ghoro additom novi operis ec~ tes tabuheemineant quam lapis, ad moilum
altius

clesiam. Et hoc potius (actum reor; adeoque parvttm veterum Judaicorum sepulcrorum. Huic Martyrura
Chorum Dagobertinum adhuc stetisse seculo 13, opere sarcophago, superius in altissima chori abside eadem
verosimiliter firmiori structum, aut saltem Canonicis imago vultuum utriusque respondet; sic ut illi
satis amphim licet ecclesia propter peregrinorum con- recta ac perpendiculari linea respiciant corpora,
fluxttm Rabani tempore fuerit amplianda. quae inferne lapidi illi grandi sunt incisa, acsi as-
c Hoc guoque rccentioris styli est ; anttquior et pectu illo suo testentur ibi suara fuisse snpulturam.

simplicior srtas non Dominos, sed Fratres dixisset, Utpictura fornicisnon excedit antiquitate restauratio-
d In H eiligenstadiensi Collegio nostro reperitttr nem factuni seculo 13, iin fortassis non excedtt etiam

scriptum quoddam unius, ut videtur ex primis illius in- sculjituru lapidis ;

juvat tamen hic formam cjus qua-

colis, ante centnm amius exaratum in quo diligenter liscumque antiquitatis teri inctsam exhibere.
collegit auctor, totam Eichsfeldiae et ejtts de qva a<)i- i Abbates vicinos intelligo, u quibus
Episcopos et

irtus civitatis fortunam; ubi inter commttnes ittrique deinde impetratas commendatitiiB anno 1276 ae sequen-
calumilatcs, quarum distinctior memoria extat, prunam tibus pro restaurtttione ioci ; proximx autem Episcopa-
numeret, tempore Adelberti Archiepiscopi, a quo se- les urbcs ab intervailo leucarum 20, Halberstadensis

veriusin Eichsfeldia exactse Decimae viginti nrilli- et Hildesiensis ad Septemtrionem, Paderbornensis ud

bus Hassorum ac Thuringorum occasionem prasbue- occasum jacent ; Mogunlina veroMetroprolis, mter Oc-
'
runt circa an, 1124, ut Erphordiam, quo ille fuge- casum et Meridiem sila, duplo tuwjiusubest.
rat, gravissiraa obsidione premerent; tuin ct Con- k Quia feria v ante Walpurgis ihventa corpara
radi tempore, quem Sacerdotio exulum Fredericus dicuniur, iisque transferendis constitutus dies ipsorum

Barbarossa acerbissime oderat.eo quod nollet con- Martyrum immediatus; nonnemini consequens esse
abeo Antipapse Oetaviano subscribere ; tunc
stituto vidctur, ut festo /falpurgis proximum fuerit lestum
enim id est anno circiter 1165 devastata* arces Sanctoruin. Kgo vero potiits contrarmm existtmo, et
48 DE SS. AUREO ET SOCIIS MM.
ut minimum tantum temports indulgendum consullandis
Superioribus, ac die ex tpsOTum sententia statuto con-
gregandis, quantum interl Maji et 16 Junii intetce-
INVENTIO ET MIRACULA SS-
dit ; nec aliunde guam a Moguntma ecclesia sumptum AUREI ET JUSTIN^E
diem, quando subsequens anno 127! dies 17 Junii,
cadebat infcriam iv ; in quam absque suarum ecclcsia-
Moguntia; in Ecclesia S. Albani. Auctore
rum mcommodn, ct Dominicse diei in illis ccUbrandx
Goswino ibidem Monaclio
impeilimento, coiifcnire Pr&lali poterant. atque domum
regredi ante Dominicam.
1 Episcopos viciniores jam indicavi Abbutes et Prx-
Ex MS. Comobii Bodecensis in Westphalia.
:

positi infra in Analectis notantur, RypJienstenii, Bu-

rae, Teistumburgi, Ccll.v, Annenrodii, Gernodii, et EPISTOLA DEDICATORIA-
Witzenhusii.
m Plcbes antiquUus dictas Parochias Fidelium,
omnino invenies : harutn lamen Presbyleros, Plebanos
dictos vix invenies ante seculum \k.Similiter nec Re-
V enerando in Christo Patri Adalberto,
sancta?Moguntinae Sedis Archiepiscopo, et
Iigiosos pro Monachis dictos : nam Sulvianus ea voce
Wernherus, S.
Apostolicae Sedis Legato ;

usus sub fniem seculi o, non videtur ila scripsisse ex

Albani minister licet indignus, eum omni-
ustt tulgi, sed ex ulfcctatione purioris Latmitatis, cujus
liic twster cur<i>u nulluin hubutt, ut opporet. Imo bus sibi commissis, illius semper gratiam,
ipsum Religionis uomen, unde dicuntur Religiosi; qui pro omnibus posuit animam suam.
7ion videtur usurpari cmpisse ad sigtiiftcaitdnm pcculiare <

aliquod Regularivm institutum ante Ordinum Mendi- Expeditjsalutis et veritatis, ut saluiaritius pii Pas-
cantium exordia, quaudo Religiosi titulus capil iterum toris occursibus gaudeat subjecti gregis devotio. E
promiscue usurpari, pro quocumque claustrali, cum Gaudiura igitur nostrum. gaudium esse vestrum Indkat et
communtcat
antea solis Abbatibus competeret ut appellarenlur viri credimus, super Omnibus qure ostendit nobis, qui
qaudium.
Retigiosi; sicut Reges Viri Illustres, Episcopi viri facit mirabilia magna solus. Quoil enim scriptum le-

Reveremli nuncupabantur; quamquam Episcoporum et gimus Pater meus usque mndoope-

et audivimus,
Abbatum titulus Venerabilis saepe confunderentur. ralur, et ego operor, impletum videmus et venera-
n ]J ijiniius Te Dpinn, cvjns mcntio in Conctlio Tti- mur atque bffic veslris et nostris temporibus, in
;

burienstan. H2I, m Breviario Cismcnsi Parisiis ser- quos fines seculorum ilevenernnt, fieri non parum
vato ct scriptutn post anv.nm 1:200, alioque Iitbltotliccx gratulamur. Pater enim familias, qui profert de
Vaticanx Codice, viscrtbttur Hymnus Sisebuti Mo- tbesauro suo nova et vetera ; qui dicit, Nihil oper-
nachi ; Usserius in Anglid antiquiorcm nnum et sub tum qnod non reveletur (gratias ipsij quorl ilocuit,
Henrico ! scriptum rcpcrtt, ubi intitulatur Ilymnus per seipsum implesse videtur. Siquidom cum nos-
S. Nicetii, an forte quiahujus tempore in Lugdunensi trse ecclesiae pavimenta, vetustate detrita quorum-
primum caiptus usupari? Mos nunc obtinuit ut
ecclesia dam fidelium impensa renovare studerenius, in- dc inventis
Ambrosianus vocetur. venti sunt loculi impares tam qualitate qnam quan- sub ccclesix
paviinento
o Ncquc bYaternitatnm, Laicis per Monacltos vel tilate: quos, primum cum Fratribus inito consilio,
Canonicos communicandarttm e.xempta, neque Karena- ac cum summa devotione divini cultus rilu pra;mis-
rum, {qu.v suui jejuniorum panitentix causaitnposito- so, aperientes, invenimus Ihesaurum, pretiosum su-
ritni rcluxiitioiics) mculionem invenit Cangius ante se- per omneaunim ettopazion: Corporavidelicet.sanc-
cuhnn 12. torum Mnrtyrum Anrei et Justina: quorura qua^dam
p Sic, c,r MS. Cbronico Moguntiao, indicat Sera- pars in pulverem redacta, sententiam quse dixit,
rins pag, 837, quod an. 1530, ad majoris ecclcsix, Terra es et in terram ibis, confirmat: quaedam ve-
pcr Siffridum Archiepiscopum restautatur, dedicatio- ro, ebore antiqun rubicundior, erat sanguine adhuc
nem tanta populorurn multitudoconvenerat, ut om- madida, quasi prasens adesset martyrium qusedam ;

nes non civitas ipva nec campus caperet sed trans ; vero candens ut lilium, futurae resurrectionis glo- F
Rhenum apud castellum ct in insulis stationes fieri riain praeferebat, Horum quse sint in ccelis merita SS. Aurel
Dc c/ Jusiinae
oportebat. Psoffenbule et steygcre interrogatus testantur mox secuta, et quae quotidie adhuc ibi
corporibus,
Knackrichius, qux locaes&ent, respondit primum qui- fiunt miracula. Hasc vestrce Paternitati nota fieri di-
dem ytrferi collem illum cui inxdificata erat S. Martini giium duximus; inter preces et gratiarum actiones,
Ecclesia, ubi invento. corpora erant; ct circum quam quns pro tantis beneficiis Deo grati persolvimus, ves-
ctiam nunc consistunt a?des Canonicorum, quos inde trum ad nos introitum desiderantes, ut quod minus
vulgus die pfassen auf dein bergh nominat: allerum nostra valet humilitas, tanta patrocinia tanti Pas-
cui tnsisttt S. Mari e Ecclesia nunc Societati nostrse toris comniendet auctoritas, ad nostrre omniumque
addicta est enim, inquit Knackrichius tricollis civi- tt ad
.
salutis profectum, ct ad eorum de quibus loquimur Translationcm
tas Heyligenstadium et steygere Germanice liivura gloriam; ad laudem vero ejus, qui per omnia secu- tnvitat.
sonat : uti JJuil collem uttdc rccitm scribetur Pfaffen* la benedietus Deus.
buii.

q Qttia nulla hic sit mentio restattratx posfea totius PROLOGUS AUCTORIS.
ecclesix, ideo hsec scripta existimoante annum 1276,
quocwptum cst de ca agi : sed non multo citius. Quod Testatur Propheta, Spiritu sancto repletus quod ,
Ps. 07, 36.
si non arsit Cltarus illc celcbn atini 1333 inccndto, stat mirabilis Deus in Sanctis suis. Testamur et nos,
sit Licct prx-
idem adhuc. destlnatis ab
vt rosimiliter iicet fragiles, ejusdem Spiritus pignus habentes, quia
atcrno sanctts
Htc consequentur ponenda etat A.iditio de f'eteri mogna sit virtus ejus, qui primus et unus ab initio
ac nova Sancturum cupsa altisque lipsanothecis : sed condidit omnia siilus. Apud ipsum vero cum non sit
casu qnodam prsetertnusa rcpcrit locum in Appemlice transmutatio nec vicissitudinis obumbratio per su- ;

(ttjus faciet §. 5. am tamen sapientiara, cujus non est numerus, an-

te tempora prcede^tinavit, qucs in fine temporum
vocatos et justifieatos, ad suuin tandem nostraeque
salntis profectum, mirabiliter glorificavit: quorum
immortali memoriae, apud Deum et homines nota?,

nos
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 49
A nos aliquid addere, tenieritatis esse fatemur. Sed facta suutvel fiunt; paucade pluribus
ponentes, et D
nihit addi a occurrit nobis ille nequam in Evangelio servus, legentium utilitati consulentes, Capitulasingulorum AUCT.
se ad gloriam
pro unius talenti non reportato lucro a Domino ju- breviter supponimus etin GOSWINO
possit- ; Trinitatis nomine divi-
dicatus ; et quod secreta Regis celare, gloriosum dentes hoc opus exiguum, intres sectiones EX US
;
librorum,
facta vero praeelara silentio tegere, non minus est bemgni Lectoris animum refovere curamus.
periculosum. Cum igitur iu templo Dei, quod est
Ecclesia, non solum phialas, sed et cyathos, ma-
gna videlieetatque parva scientiae sacramenta, con- VETUS DIVISIO OPERIS
tineri non dnbium sit ; nosmetipsos metientes, et
obedientias, quae sacrificiis prajfertur, memores ; il-
Incipit dc miraculis SS. Aurci ct Justinae
superiorum
lius magni Regis mensio, deposito supercilio, parti- Lilicr primus, quorum Passio
airiiur xvi
tamen parens
mandato, cipare cupientibus, in lioc nostroa parvitatis propo- kalendas Jiilii Iuvcniio vcro v ldus Maji.
;

sito, non phialam, sed cyathum propinamus: et

omissis superborum Regum donariis, auro scilicetet CAruT i. Quando et quomodo inventa corpora San-
argento, purpura et bysso; cum.pauperibus Christi ctorum.
pilos caprarum, suis locis aptos, in gazophylaciuro. n De miraculo, quod contigit ante eorum inventio-
mittimus. Ad hoc dat nostrae pusillanimitali fiduciam, nem.
sublimium personarum kuc est Ecclesiaj nostrae
,
iii Miraculum unum.post eorum inventtonem : qua-
Patns Wernkeri, et gloriosissimi Matris Ecclesi» liter puer, a nativitate quartanis febnbus vexa-
ct Majoris domus Prtepositi Henrici, et Dec.ini
lilii tus, sanit&tem recepit.

Domni Ilartmanni, ct Cantoris Gotzberti, et aliorum lv Do muliere, qnae v annis caca, illuminatur.
ejusdeni Ecclcsi:e Dominorum, praecipue Eratrum v De muliere, ciijus manus contracta erecta est.

et Dominorum nostrorum, frequens ac devota sup- vi De mnliere, a flnxu sanguinis libcrata.

plicatio:apud quossiquam (quod absil) incurnmus vn De claudo quodam, feria iv erecto.
B ncgligentiam,. perfacile speramus mereri veniam, vm l)e duabus mulieribus paralyticis, eadem die
agijreditur curatis.
cum longo nostrm secum conversatioms tempore
scriptionem.
nostram noverint imperitiam. Sed adsit, qui ubi ix De puella, incurva et erecta,
vnlt et quundo vult spirat, qui munita quteque et x De viro, qui acelculo, quem in maxilla portabat,
clausa aperit et reserat; qui rugitus bruti animalis liberatus esfc.

sermonibus inlorirans humanis, jura naturse suas xi De matrona, quae monilenureum perdidit, et in-
subdidit omnipotenti;e. venit.

Gaudendum est igitur nobis, imo cnnctis fileli- xn De miraculis, quaj in die Pentecostes contige-
et orrtnes runt.
invitat ad
bus, quia miserieordiamnobiscum Do- suam facit
xiu De signis, quaa in Natali Sanctorum facta sunt.
congaudcndum minus. Cotete.rnus namqueaeternoPatri Filius post-
quam de Spiritu sancto conceptus, et (le Virgine xiv De matrona, qua; per annos iv paralysi laborans,
perpetua. Altissimi virtute obumbrata, natus, pas- liberata est.

sus, sepultus, omnia qtiae sunt hominis absque pcc- xv De claudo, eadem hora erecto.
cato consummavit ; et destructo mortis imperio re- xvi De muliere, quae sanata gratias non retulit.
surgens, captivitatem nostram ducens captivam, xvit De eo qui votum vovit, et non solvit.

Patris in dextera oollocavit ; cum superabundante xvin De miraculis, quae in festivitate S. Albani con-
iniquitate charitas mulforum refrigesceret ; et gras-
tigerunt.

sante crudelitate, impietas impietatem, quasi san- xix Do duobus coccis, inNativitate S. Joannis Bapt.
guissanguinem. tangeret illiiminatis.
impletum esse nemo est
;

Joan. 12, 21 XX De cereo, accenso in festivifate ejusdem.

qui dubitet, Sigranum frumenti cadens in terram
mortuum fuerit, multum fructum affert. Nonnullis xxi De cereo accenso m festo Aposlolorum Petri
siquidem, imo nobis, non Deo, innumerahilis San- et Pauli.

ctorum est numerus, quibus dicitur, Quimihi mini- xxii De cerco accenso, in festo S. Benedicti.
et26 xxiu Item de rprco accenso.
tratmesequatur;qiii summadevotione Christum am-
plectens, firle fundati, spe roborati, felici constan- xxiv De eo qui tunica stricta mdlutus, corrcctus et

tia, tradiderunt corpora sua ad supplicia : de qui- liberatus est.

bus quia scriptum est, Sancti possidebunt in terrain xxv De servo, cujusmanus globo adhaesit.
sua duplicia; terra videlcet illa de qua dicit
xxvi L)e eodem servo cujus manui cultellus in-

Psalmista, Credo videre bona Domini in terra vi- ha?sit.

ventium ; singulis stolis albis, id est animoe immor- xxvii De tribus mulieribus, a simili Ianguore sana-
talitate glorifieati, de sub altari, pro sui sanguinis tis.

vindicta, ad Dominum vociferantur; sed pro resoon- xxvm De puero, submerso et resuscit.ito.

so super fratrum expectatione, carnis immortalita- xxix Item de puero snbmerso et resuscitato.

tem, quasi alteram stolam, felice desiderio prsesto- xix De tribuscompeditis et snnetaj Virginis inter-

lantur. Quorum spintus cum semper sint ante Do- cessioi:e liberatis.

minum, non omnium adhuc, sed qijorumdam cor-

xxxi De quojam vinculato, et per merita sacrae Vir-
in horum ginis absoluto.
Sanctorum pora, qui potuit, produxitinmedium ; quae sibi com-

revelatione mendata, tamquam dulci gremio, occultaverat ter- xxxn De duobus fratribus, mire sanotis.
ra mater omnium et quos pro se passos, su;e glo-
:
xxxni De quodam ca?co, illuminato.
riae consortes esse voluit, in se credentibus, pro me-
xxxiv De puella caeca, illuminata.

ritorum qualitate ac temporum varietate, Patronos xxxv De puero, parentum fide illuminato.
constituit. Scd cum quaaquegens atque natio specia-
xxxvi De muliere, quaa fracti brachii sauitatem re-

cepit.
li suorum Sanctorum glorietur patrocinio, ampliori
tibi est exultandiim [setitia. principi provinciarnm
et miracutis, ac dominaj gentium Mogontia, pro magni Pastoris Fiiiiiur Liber incipil Prologus liliri

in tres libros
dilidiindis
tui Aurei sororisque sua? Justime Virginis atque SCCIIIIlli. Num. w
Martyris manifestata gloria de quorum virtutibus
:

signis atque miraculis, sive quae vel ineorum inven- Cap. l De daemoniaco, per merita Sanctorum mira-
tione vel Corporum translatione, seu postmodum biliter curato.

Junii T.IV 7 II
 50 MIRACULA SS. AUREI ET JUSTINyE
A n De muliere, a caduco morbo ibidem liberata psallentiuin in Cboro, strepitus et clamor utriusque D
AUCT. iti De iniuste damnato, et a suspendio liberato. concurrentium sexus omnes enim qui aderant, stu-
:
•' '»ol»l
GOSWI- bili manu
iv De muliere, ibidem a daemonio liberata. pore in eo quod acciderat perterriti conveniunt et :
No ex HS. ejcitssus :

v De duobus Fratribus, in capiivitate detentis. subitse alicujus infirraitatis causam rati, inanibus

vi De cereo in Nativitate Domini divinitus accenso. sublatum extra limen ecclesiie deferunt. Qui cum,
vii De puero, a patre percusso. aqua ei in faciem aspersa manibus attrectantitim,
viii De pucro, ab annuli vnratione liberato. ut fieri solet, vix tandem respiraret; quaerunt cir-
ix De puero, a porco in facie corroso, et Sancto- cnmstantes sollicite, quasnam fuerit causa tam su-
rum meritis restituto. bitae ruinse. Refert ille se valde mirari, eos super
boc, quod secum viderant et audierant. percunctari.
a sancta
Incipil Prologus iu Liltrum Terlium. Videlicet personam egregiam, forma speciosam ve- ittle egressa
stitu decoro de tumulo exisse; et irtum, quem vix Irf factum
Nudi. 50
Quo audito narrat
mortalis quisqttam ferret, sibi dedisse.

Cap. De revclalione Sanctorum.

i
expavit omnium conscientia, ac deintle loco illi at-

ii De feinina, in festo Sanctorum illuminata. que Sanctis ibi sepultis excrevit reverontia, nullum
iii De rustico eiijus manum manubrium inhaesit.
meritis Sanctorum finem babitura. Sed ne sermonis
prolixitas auditori fastidiura generet liis breviter
IV De muUere quadam ibidem illumiiiata.
,

v De quodam contra votum faciente, et ideo justo praelibatis, Sanctorum Martyrum merita recensen-
tes, licet indigni, ad propositum revertamur : ut
judiciu visu deticiente.
vi De quodam contracto ibidem erecto et sanato.
per illos, quos vera scribendo supplices veneramur,
ajternae gloria? consortes fieri mereamtir.
vn De puella, a dffimonio ibidem liberata.
3 Primum quod post Inventionem Sanctorum postea vera
vin Ile alia puella, a debililate curata.
equum tertia die reduxit.
factum est miraculum non parvum nobis aliisque lanatur pver
ix De fure, qui
" a »"" ate
festo S. Victoris curata.
multis lsstitiffi dedit incrementutn. Habebat namque "
g x De paralytioa in - , , ,. ,
' quarlanum
et dolebat mulier quseilam puerum ex
natum, a pa liens: se
m De quodam suspensn et per merita Sanctortim,

nativitate quartanis febribus miserabiliter vexatum. E

terlia ilie adbuc vivo reperto.
Cut, videlicet ut proprhs visceribus, mater condo-
xn De contracto quodam, ibi erecto et sanato.
xiu De matre et filia, altera a tla>monio curata, al- lens et ineo.quinon derelinquit in se confidentes,
;

spem suam ponens sepulcro sauctorum Marty-

;
tera a debilitate corporis sanala.
II.ic nos more noslro in pavciora Capita partiluri rura, quorum merita multorum jam relatione dedi-
cerat, curandum superimponebat. Mox ergo fugatis
liliro priino Gapita dito; secundo ac ttrlio, dito alta dc-
doloribus, coram muitis Christi laudes personanti-
ptitabimus.
bus, sanum illum sustnlit; atque vestem, quam in
baptismate manu baptizantis puer induerat, apud se
CAPUT I.
reconditam (sicut cernere licet) inter cartera virtu-
tum indicia dependi feeit, ob donatte sanitatis me-
De inventioneSanclorum, atque miraculisan-
moriam.
teetposteam, per dies proximos decem,
4 Non minns est mirabile, quod eadem fere
patratis.
hora contigit in muliere, tam nobis quam multis
muff^ri uni
iVnno Dominics Incarnationis raillesimo cente- aliis nota non minus nominequam facie ;
quas cum
Cftntracta

Prius quam simo trioesimo septimo, Indictione quinta decima, pro manu contracta, et nullis prorsus usibus apta, nianus ,

an. 1137, quinto Idus Maji, cum in ecclesia S. Albani Marty- gemitus funderet lacrymas; mox (mirabile dictu)
et
3 «fo.il,
rispavimenta vetustate atlrita, quorumlam fidebum extenta et sanata manu, omnes secum hortatur ad

renovarentur impensa; inventi sunt loculi tam ,

agendum Deo gratias. Cumulantur gaudia gaudiis,
nuantitate quam qualitate impares; et in eis cor- meritis Sanctorum sequentibus signts.

pora, quorum pars qusdam in pulverem redacta 5 Natn, post ea qu<e dicta et facta sunt. proxima
die d Domintca, mulier quaedam,quinque annis ocu-
fuerat, quffidara ebore antiquo rubicundior sanguine
.

ailbuc madida , tamquam in praesentiarum passi lorum lumine non cordis privata, audita Martyrum a!/l ri c/rclc
,

fuissent, apparebat; quaedam vero candens ut li- viitute, et multorum eorum meritis salute; memor nisus rcddiiur

liiim futurffi resurrectionis gloriam praderebat. a viiiui.. duo minuta deferentis et a Domino laudite, E
merita, testanlur inter nobiles et divites pretiosa quffique ferentes,
Invctihenlur
Horum igitur qua? sint in ctelis
Sanctontm niu\ subsecuta, el quse quotidie adhuc ibi fitint mi- nummum, quem solum habuit, sanctis in holocaus
corpora rabilia. De quibus nonnulla (neque eiiim ad omnia tum obtulit. Quo sepulchris eonini imposito, ac

sufficit manus vel lmgua) bic inserere dig-

aliqua protinus recepto, teuebrarum signum salutis
loois

nnin duximus. Nec alia quidem, quam qua? oculis impressit ; etmoxfugatis tenebris, desideratas cla-
vidimus, el magnarum personarum certa relatione ritatis particeps, in laudes ejus qui eam illurninavit,

didioimus, Quas si, propter oblatrantem invidiam, astantium corda atque linguas excitavit.
produxerimus in medii obmutescet procul dubio C Ad bujus rei prseconium, si fas est Evangelii
omnis contradictio infidelium. Libet vero referre conferatur sacramentum. Illic enim muber, decem t cr t, v sisii-
prius ad nostri sermonis confirmationem, quod fac- et octo annis fluxu sanguinis vexata, tactu fimbriae tur /luxus

tum comperimus, ante eorum de quibus loquimur vestimenli Salvatoris memoratur esse salvata bic sanguinis. :

revelationem. mulier, eadem quam prtediximus Dominica, atluxu

2 lir.it dies solemnis, i|Ui dicitur b Palmarum, sanguinis, quem duobus aunis passa fuerat, ad ta-

el ad commune gaudium tantffi solennitatis, ex more ctutn sepuAcri Sanctorum est curata. In qnibus li-
b
Bolito non rainima multitudo civitatis convenerat, cet personarum sit difterentia, non multum dissi-
III lh [,,,,,,,,

l'lllmill:.lll Cumque tantaa diei solennia agerentur, et suis qui- mtlis est virtutis potentia. Haec tua Cbriste sunt
sepulciis opera, tua mirabilia. Hic vero impleta est tua
qne locis reverentissime contenti viderentur; qui- liaec
Sunclorum
insidcns dam ex populo sepulcrum Episcoporum, qui ibidem sententia, quse dicit; Qui credit in me, opera quae j M n. II, I?

quidiiin, sepulti Bunt conscendit; et, dimissis pedibus super ego facio, et ipse faciet. Qiiaj cum ita sint ; si fideles

sepulcrum c Virginis et Martyris, laetabundus con- majora facturos diceremus, procul dubio absurdum
sedit.Bt ecce subito humi prostratus, cum sonitu videretur,si ipsius veritatis testimonio non proba-

miro corruit in faciem clare demonstrans quod; ,

retur. Quod quia, sanctorum Patrum explanatione,

talem non merebatur sedem. Compescuit illico voces liaud aliter esse dedtcimus; haie suis in locis di-
ceudo
 DIE DECIMA SEXTA JUMI. Sl
A cenda pra-termittentes, ad ea qua: non minus ad dictum sit; Tua sunt hesc, Christe, opera ; non ta- D
laudem Dei et Sanctoram gloriam spectant, veniam. men coaeterna et coaequalis Palris ac Spiritus sancti
7 Feria quarta post pradictam Dominicam, qui- excluditur potentia. Cum enim non aliud, scd alius ' * "
erlgltur dam claudus pene universse civitati notus, non ad e d mubl
sit, Pater et filins et Spiritus sauctus, impium est reiiquerat
claiidus.
speciosam portam templi petiturus eleetnosvnam, ineorumoperationoaliquiddivisum rimari in quorum '•» ineenit,
sed ad gloriosam Sanctorum sedit raemoriam, fide voluntate nihil potest diversorum sestimari. Verum
vera prastolans Christi misericordiani. Cnni subito cum per omnia Divinitatis ae potentise teneat a*qua-
sanus quamvis non juberet Petrus et Joannes, exi- litatem verasfidei confessio Personis tamen quid- ,

liens et ambulans, fit causa lastitiee astantibus, et dam quasi proprium, non t.iinen contrarium, omni-
in eo quod contigcrat admirantibu potentis Trinitatis disposuit dignatio. Postquam
8 Adhuc populo in laudibus Dei exultante, duai enim a paradisi gaudiis ille primusparens expulsus,
Sanantur pa- mulieres paralytirae, Sanctorum meritis gratiani in hanc convallera lacrymaru.ni cuin sua posteritate
rahjti-x 2.
,
singuiari
consecutoD sunt sanitatis. corruerat; exigebat bumanffi salutis ratio, nt placa- »»"" ac
9 Similiter et filia cujusdam de civitate nostra retur, qui per bostis invi.iiain atque hominis inobe- '/'"'. Dei
bene pucr quodam simili dolore gravatus,
noti, et !_*•_. a
dientiam onensus e a j , .. bemftcio.
fuerat. Sed quoniam hoc nulh
id est dorso incurvo usque ac pedes incircatus vul- ; conveniehat creatura, mittitur lilius, iinius per om-
tus et inauus iu ccelum levantes, post sanitatem nia naturae, qui sine peccato peccati formam indue-
obliti doloris sui, laudes persolvunt Martyribus ret, et per Ohedientiain placando patrem, inobe-
et oinnipotentiaa Creatoris. dientiaj maculam
Adest ubique Spiritus
deleret.
11) Intcr ha?c non est silendum, quod non pa- Sanctus, cooperator atnborum, patris scilicet et
E maxilte rum laudis adiliilit qlorise Sanctorum et hoc mira- filii, nexus et amor. Hujus virtus in principio fere-
cujusdam
culuin. Erat quidam vir, possessionibus et nomine batur super aqnas hujus virtus salvandis animabus
;

notus in civitate, insolita gutturis maxillan circum- fcecundat aquas : sed de tanto ac tali velle quidquam
datus infirmitate adeo ut instar lepra candentis
; 1 iqui, nec nostrs virtutis, uec nostri fuit propositi.
E
1'acie focdatus, consortio fidelium judicaretur iiulig- Unde juxta boc quod scriptumest.Non alta sapien- iidin li,
nus. Qui ruiii diu, quod saluti competeret, cibi aut tes, sedhumilihus consentientes; et Altiora neque- Ecli. 3, 22
potus nihil perciperet, atque omnis in eo medico- sieris; ad ea quae supra diximus. qua^que postea
rum cura cessasset; quod solum restabat, fide ac factasunt, jungere slyli offici titn cupimus.

spe roboratus, meritis Sanctorum se obtulit ; et humi 12 Sicut hagion Pne a, olira de coelo descen-
prostratus, cutn votis et precibus lacrymas sui do- dens, Apostnlos otnnium linguis gentium glorifica-
loris testes ubertim Sed Deus, qui deside-
efludit. vit sic nunc in die sui udveiitus.id esl Pentecostes,
;

rium pauperum cum precibus non

exandit. vota e Sanctos suos, nostros aulem Patronos, signis et

spernens, beneticia distulit; quatenus desideria di- virtutibus mirificavit. Vidimus cnim nonnulios pa-
Iatione crescerent, et bcneficia collata memoria; al- ralysi ; quam plurcs vero utriusque sexus et aetatis,
tius impressa remanerent. Sequenti enim die post manuuin, brachiorum.pedum, ceterorumquecorporis
excmplus orationem domum reversus et posita mensa pro , membrorum mira varietate distortos, ad suum sta- tnfra dies
calcullis pa~ reparatione virium aliquid ribi surapturus stoma- ; tum rediisse : tres mulieres, diu oculorum lumine pentnostes
lam osten-
cho quasi ad vomitum aestuante, mensam reliquit cimmtur
;
privatas, visinn; quartam vero puellara a nativitate
ditur.
atque pra2 dolore guttur atque arterias manu con- mutara, linguse officium recepisse. Ad haec compro a '

stringens, (dictu mirabile!) calculum per poros ma- banda, secundain, quartam , sextam feriam ponere
xillae egressum sustulit, tam liber a corporis fcedi- quid refert. cum eum in sua fcstivitate, qui orania

tate, quam de percepta mcritis Sauctoiuni sa-

lastus continens etiam scientiain habet vueis, haec fecisse
nitate. Nobis vero narrationihus mullorura tidcra luce ciarius constet ; cumque pro hisatquehis si-

dare nolentibus, et, cum Thoma dubitante, tangere mililms Omnipotens et summe bonus digne laude-
et videre narrata cupientibus, proccdit in conven- tur quis creaturam creatori virtutibus assimilari
;

tnm hono, videndutu atqne manihus tangendum non admiretur. Nec tamen ca haud aiiter esse
tnaiin fenn- calculum. Adest frater suus, nobis et quisquam negabit, si in Omnipotenti unitos omnia
populo satis notus quin et parenlnm plures nu-
: posse non dubitabit.
mero, testes idonei, exultantes. Ille, tam pro sa- 13 Hinc, quod nec sperare potueramus, Domini
lutis remedio, quam super fidelium gavisus testi- nostri ac Patroni, consortes summi ac fine carentis K
monio, argento circumdatum sua) liberationis indi- boni. non utolim Reges ac potentes, suos natatei
ciura appenditmemoria; Sanctorum. sumptibus ac vanis laudihus, sed signis et virtuti-
Hic quiddam, dignum posterorum memoria,
11 bus suanatalitia illustrant. In sua enim p«st. Pen-
niullorum rogatu cogimur inserere. Matrona qusB- tecostem proxima festivitate cajcis msiis. claudis acrunumin
Mutromi dam de Allavilla, divitiis et noraine satis nota, ad gressus, et surdis auditus restituuntur; quodque /<*/<> itisorum
i<">cl°nim,
Attlicilttl' communia gaudia vicinis suis ire paratis, ceteros majusest oiniiihus, pro commissis tristes teste con-
na, Sanctos efflciuntur. Quod
devofione ac labore praeveniens, alveo Rheni fran- scientia, quasi percepta venia lseti
vcnerutiim
veniens.
sito gramineum canipi verticem, laxatis sinubus quia rarum, non ut omne
carum sed quia raruni. ;

aestum relevatura, cum multis aliis conscendit; et salutare carum, referre non absurdum duximus, in
monile aureum, quod pretiosum pectori praeferebat, ejus lainleni qui cst super omnia benedictus. Lihet
solutum liuini deposuit; atque turbis supervenien- inter h r.c intueri qua> sit jam virtus operum Dei,

tihus monilis quod cceperat devote

imniemor, iter cumdicat Psalmista, Universse vioa Domini miseri-
peregit. Ventum
est ad orationis locum; et invo- cordia et veritas. Variis obnoxia eventibus huraana Ps. '•. 10

catis patrociniis Sanctorum, Matrona quid pcrdide- monstratur fragilita3, veritatis siquidem est et
rit ah amii :is aliisque notis docetur; alque ut ad re- justitiae, quod pro coramissis corporis infirmitates

greiliendum cito reverti deheat, inonetur. Illa fide patimur; misericordiaB vero, quod flagellis emen-
plena, de ilanino secura, Hoc, inquit, mihi ad quos dati coslestis vitae consortium adipiscimur. Aniraad-
indcqm confugi servabunt Sanctorum merita. Dixit : et post vertendum vern. nou semper propter percata, sed
amisso monili
refectionem, multorumque in civitate salutationcm plerumque ad laudem Dei inflrmitatea continj
revcrttnn,
quod diligens lector q [ue modis facile potest
ad propria revertens, inter multa millia euntium et
redeuntium, monile uhi posuerat, cunctis admiran- ostendere. Scriptum namqi st, Vbyssua ahyssum

tibus et Deo Sanctisque suis laudes personantibus invocat quia utriusque Testamenti consona aucto-
:

approbando invitat. Job, simplet et rectus

iiivenit. Licet supra ostensis virtutibus Sanctoruin ritas
diro
 52 MIRACULA SS. AUREI ET JUSTINjE.
diro vulnere; Thobias, ceque laudabilis, ad proba- Justinse ueinceps celebraturum solemnia : sed quis D
». cosw.
tionetn alioruinquecoDSolationem csecitate plectitur; bujus voti fuerit spiritus, sequens manifestavit
EX M3
PS. 41, 18 angelus SathansB, custus bumilitatis, a Vase ele- eventus. Ipso namqtie die sanctai festivitatis, pau-
c'ionis nullis precibus tollitur; homo ille Evange- perum more pauperem vitam gerens, saccum fru-
licus,neque suo neque parentum peccato caecus meuto plcnum asino imposuit et civitatem quae ;

a morbis natus, ad laudem Dei illuminatur j Lazarus ille vieo proxima erat et est, vendito frumentu, quasi
varlo flae quatriduanus. coram multis Dominum laudantibus, aliquid commodi acturus adiit, atque pro voto de
immissis,
ad superos revocatur. Est et intirmitas, quam qui omniiius tiialesecurus, adsua rediit. Cunctis autem gr avlter colli-
potcst procul avertat, quse hic inchoata pro nieri- ad festum Sanctorum concurrentilius, ipse quoque dttur cx

torum qualitate ac justi Judicis examine. fine non socius itineris efficitur : sed aliis ecclesiam intran- '"F"
carebil, aeternis pumis sociata ile qua quoniam : tibus, procul ab ingressu repellitur. Qui tamen
sine gemitu loqui non possumus, illius infirmitatis secundu, et tertio, et eo amplius, dum regredi niti-
modum ponamus, in quo et Creatoris misericor- tur ad eeclesiam ; cunctis ceinentibus ignominio-
dia, et Sanctorum suorum m;:nifeslatur gloria. Vere sam patitur repulsam, quod justo San- Dei atque
enim Scriptumest; Quem diligit pater, corripit. ctorum judicio agi (utpote animalis, qtti nun percipif
Flagellat plerosque Deus, ut intus a peccato coer- qua; Dei sunt) non intelligens, et quse circa se
ceat, et extrrius sanandos meritis Sanctorum suo- agantur parvi pendens, ad sua unde venerat. nibil et punitur.
rtim relinquat : cujus rei evidens indicium sequens veritus, redire properat. Tum subitu in itinere, de
narratio demosstrat. asellu quem insidebat, humi lapsus, totius corporis
14 Matronti qu:e,lam, per annos quatuor para- meinbra confractus, magnum dolorem maguis tesla-
quadricnnl
Ijsi laborans, omnium membrorum viribus desti- tur clamoribns. Qui occurrentium auxilio vebieulo
paralijsi tuta, stradijaeebat; quia nec caput quidcm ad per- impositus, ad ecclesiam reportatur; sed, velut
taborans cipiendum quidquam cibi vel potus, levare valebat. ante, ecelesiam intrandi facultas sibi negatur. Unde
erttjttur.
Intereu, amlitis virtutibus Sanctorum, sperans se adstantium hortatu iu se reversus, cuniinissum fa-
E
eorum merilis consequi posse fineiii doloruin, ami- tetur, et citius dicto liactenus negatum ingressum
corum manibus vebiculo imponitur; et ad loca meretur; et inter gemitus et lacrymas orantium
Sauctorum deducta, post vota et lacrymas, voti surgens, salulis dedit indicium. Quis interca se a
compos, ail sua sospes revertitur. laeryniis, quis a laudibus contineret, cuut in una
115 Nec mora quin eadem hora, cunctis cernen- persona, uno eodeiuque die, duo contraria, intirmi-
tibus, quidam claudus meritis Sanctorum est sana- tatis videlicet et salutis, miracula videret 1
i/cm elaudus
tus ; atque oninium D.itori bonorum vox exulta-
tionis resonat in tabernaculis Justorum. Quia vero ANNOTATA D. P.
nonnunquatn prosperis adver-a, et adversis mu-
tantur prospera, quseparum circumspccte fragilis a Mirum profeclo, quod adeo strictim b.rc narrcl

perpendit natura; dignum duximus hic inserere, Auctor, neque distinctius crplicet situm ac fonnum se-
atque exemplis probare, quod nonnulli beneficio- pulcrorum; horum itcm numccnm ci si qttse aderant
rtiin ingrati, nonnulli votorum inmemures, ad eos Epitaphia, aliave, unde dkcerni potuerint, quse quo-
quos misericorditer evaserant non injuste revol- rum essent, Brevtartitm, rem valde atterat, ciim id
vuntur dolores quiilam tamen ad gratiam redituri,
: qnod de parle quudain quorumdiim innominatornm cor-
quidam vero superbise ac negligentiie olfensam sine porum sivc ossium dtcunt Goswinus ct Sigehardus,
fine Iititini. Hinc in Evangelio decem leprosis mun- ampltiil, quasi nominulim
Beatorum Aurei et Justi-
dalis, unus cum griliaruin aetione reversus, pro nie cor/iora, copiusoetiam tutn quidem sanguine per-
fldei merito laudatur; sed novem, cum ab eo quem fusa, et tanta oris venustateet membrorum omniuiu
nulla latent secreta requiruntur, reprobi iuveniun- integritate reperta sint, ut plane niljtiris eommu-
lnr ; nesi ire enim Dei, reprobare est. nis natura in illos haliuisse videretur qux si vero.
10 SufTragatur liuic nostrse affectioni quoodam essent, rton solum rueret totu Heiligenstadet^sium prae-
liujrata
pro bcneflclo, persona, in civitate longa segritudine, non aliunde tensio, sed varia etiam contra ipso&met MoQuntinos sc-
summo spiritu constituta, om-
satis nota. llaec in querentur mcongrita, qui lum miraculose conscrvulas
niumque membrorum utiiitatc destituta, ad suffragia Heliquias, adeo habuerint ncgtigcnler, ul rui-sn.s cas
saiiete Virgini ei Martyris Justinas perducitur : terrte infoderinl et cito pene amiserint de memaria,
ubi fu-i-. cura oratione lacrymis, meritis Sanctorum donec nuiic iterum relryercnlur. SS. Gcrvasii cl Pro-
sospes erigitur, sedinfelix post ac.:eptam sanitatis tasii sanguini copioso innalantia reperisse 8. Ain-
oss.i
I'.-. 58,
gratiam , iiriinemor Psalmista' dicentis, Adjutor brosium non corpora injegra videbimus Idhujus. /'uiul
meiis tilii psallam, sine voce laudisad sua reverti- Knackrichius in ipso tempore invenlionis factn- \i Mujt
tur; non multo post ampliori quam prius dolore
et anni 11IS7 magnam inveniri difficullatam co quod Ar-
ln paratyslm
rclnliilltr lecto prosternitur. Sed ne apud minus devotus, ve- chiepiscppns Albertus a medio Aprili usque ad mcdium
ritatis testes inidonei judicemur, non haec visu (ut- Juiiiuiu debiieril abfuissc Moguntia.nec (orte regressus
\> te nostrse professionis studiis ae secretis deten- absque eo morbo e.r quo max obiit 23 ejusdem mensis,
ti.) sed liileliniu ri latiuhe, nos cognuvisse falemur ;
vel ul ahi 14 Jitla. (Juoil hjitur tcuijius, inquil ille,
Qua:, quia non vidimus, si quis improbare tenta- inccnire poieril, quo celebraveril lunla- solemnitalisele-
verit ; improbet iiritis, si valet, qua; in divinis vationem, quantam merebulnr lum miraculosu tantorum
humanisque scripluris audit, Iqgit et intelligit. Si Palronprum inventio% quomodo talem rcm neque Se-
enim lii>, i|ti;e nun vidit, ilelie .t.ii cn-ilere ; nun rarius Mogunliacarum rcrttm scnplor aliguis
i/e,y,ie

dicimns hi.c insipientise, sed extrenjaa esse demen- laiit memorabUis actianis mentionem atiquam opud ve-
tia. ll.ee vero qtiia propter ingratos et beneficio- teres reperit? abseuliam Antistitis pro eo tempare avi-
rum immores hreviter perstrinxinnis; propter eos iliuicr jiivlntl Clironicon Monasteni fPalclwredensis
qui vuvent et ,n sulvunt; cum scriptum vo-s:t,
ii,
Ditecesis Halbersladiensist in quo sic legilur : Anno
vete non parvi peiiileniliim
et iv,l,liie; dictumira- Christi Mi:xxxm, II Maji magua solemnitate conse-
hile factum supponimus. cratum est Monasterium Walckenreilense ln hono-
17 Ciun signis el. virlittilius late manifestata rem B. Mariaj semper virginis et S. Martini Epi-
Sanctorum gluria tnultos ad melioris vitaa studium seopi, ab Alberto Arrhiepiscopo Moguntiaj priesen-
loliiiii uealt
invitaivt; quidam vir. prosperas salutis accepta tibps multis Episconis, Abbatibus,
gcns, Pra>positis,
poenitentia, vovit se sanctte Virginis et Martyris Dominisque secularibus. Archiepiscopus arani pri-
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 5:j

mariam consecravit. Alii qmnuue Bpiscopi totidem tfncto,cum ad luminare minus (ut plerumque fit D
acccnsunO snpponerefur mirum modum, quod A.GWOS,
aHas. Sed ontri « ipsa Archiepiscopi absentia Santal* ; in
EX MS
banensibus cau*a fueril minoris eelrbritati* adkibendm extinctnni fucraf, eoelestl virtttte acccn-nm supra se
ad eam acttoncm quam deproperari sitadebant crebre- arcensi luniinis fiammas superat atque omnis plebs;

scentia mo.r miracitia, quorvtm hic prarcipua den-m uar- fmulta emm aderat] super tantis mirabilibus, lucis

rantur [<icta ante Penlecosten id est outc ',\0 Maji. auctorcm gToriflcat.

Sfunet tamen scmpulus, guod scriptor itlorum et reli- 22 Et quonmm tempore et vfrtnte operum res
atg>te'2\ Mar-
quorum, nnltam fecrrit mentionem elevntorum quomo- proxima est, sit proximum n.'s r r;r huic insertioni,
ducumque corpnrum vrl hoc reliquo velseqnenti anno: quod vidimus in festivitate S P. nostri Benedicti.
ut si atiqua eievatio facta }<ostmo<lnm sit, facta esse Tunc etcnim coram multis utriusque Professionis,
debuerit, si non sub (jns.ism nominis succe&sore intra sexus, eetatis et conditionis, simili, ut supra, imo
bienninm defuncto, aut &nl> Arnotpho ./>>rhiiffr>ibnr<icnsi per omnia eodem raodo, ad tumulum Arcuiepisi pi
seqne breuis temporis Pontifice, saltvm sub Henrico I Hildiberii. cereus inffiammatur: et superne msolita
vel sub Radulpho qui usque ad annum M68 Sedem plns solito in taudem Dei exultantium vux diutis-
successioe temterunt, Iioc antem an dissimulaturus sime in aera sublevatur.
fnerit Sigehardus, si scivit, ant ignorare potneril, si 23 ETaec Tfinitatis opera prmcesserat etiam coa-
factttm fuerit, lector dijudket. lifus acc^-iisi rprc: plnria, quem in primo revelatio-
b Sigehardus annum notat 4 1 37, /»«r autem celc- nisexordio de Heilingenstat attulcrat totius plebis }'"?mna'at
bralum fuit Pascha 11 Aprtlis, atquc adeo hxc facta ac Monachorum >!evntM ubi si quod interest ordl- i9/iin«.
:

sunt die 4 efusdem, nis, non mirabifur benignus auditor cum constet di-

c Sigehardus num. 7 distinctius appeltat memo- versa? virtus operationis.

riam, ipsi sepulcro quod sxtb pavimento laiebat,super

t
2i Unde ad supradictam Patroni no^tri festivi-
(.;/< ertom ; qtt.r ut ait mem»n;c simi/t S. Auraoi sic tatem jam recurrimns, meraoria: mandare cupientss, E
,
contigua eral et eminenti allius memorise Episcopo- mira et insolita, qun^ coram positi vidimus. Quidam V*»titw vani
tas iri ecclcsla
vum, ut tetragonum faceret. ndutus tunica nimis stricta, et stultorum more cor- castioatur.
d Dies Mnji, quo invenlio cclebrari dicitur in ipso rigiis utrimque consuta, ad oratfonem a dexteri

tiitilo hujm operis, anno isto concurrit enm feria 3, festinavit. Sed nec orare nec inclinare se valens,
adeoque die 10 actum est qnod narratur. niiniis doloribus tamquara eateui^ totum corpus
e Is fuit tunc actus die 30 Maji. suum constrin^ exclamavit. Cunctis autem
r
i qui ade
rant exclamantibus et adinirantibus; ipse causam
cwm n. rci
ipse
nutu Dei perpendens, ab
non poterat, precabatur. Qua exulus tamquam
aliis tunica exui, quod

Rcliqua libri 1 mifaculcc, a die 24 Jtinii. veste vanitatis et causa doluris, est sanitati do-
II ifus.

In festo S. ^unt quidem laude digrta qua? dieuntur, sunt non 25 Ipso itidem die quod diu detesl tti suraus Deo
Atbani, minus etiam miranda qua? sequnntur. Cum enim exeerabite atque cunctis fidelibus execraniliim. ma-
virtutibus Sanetorura raerita recoliinus;tamen, etsi n:(Vste didicimus. Servus enira cujusdam potentis F-stum vto
lan/t at/ir-
meritis impares, ad eos meutis oculos tollimns; qui, (potens vero ille est Pranco de Waldorp) aliis sibi
rem manui
quamvis impares merito, alieni a domo illius non similibus soeiatus, cnm luderet globi gli
; gtobus,

sunt, qui dixit; domo patris

In inei mansibnes quem nianu mittere voleb.it, nmx contractii digitis
multa» sunt. Hic namque concors est et aeterna mnnui arctius adhtesit. Quem tota die ac nocte
ominum tiloria, ubi lncum non habet discordia? ma- nulla ratione excutere valcns, cum legatis Domini
ter invidia. Hinc exclmlitur illud poetce terrena sa- sui ail loca Sanctorniu sequenti tfie venil ;
ubi fnle

pientis ; Nulla fiiles regni sociis : quia hic per fidera ae devotione humiiiatus, extenta manu, inter voces

et caritatem soeiatis, a>qualitas permanet virtutum laudantiura Domvnum globum deposuit; quem, in

et potestatis, hinc est sua festivitate, Au-

quod in testinioiiium tanla virtutis,1
ibi relinquens, sospes
retis et Justina diversis beneficiis sua deolarant me- ac feetus rediit.
5 mulicrcs in- rita. Hinc etiara quod Albanuff, tamquam Duminus 2(J Sed jiarvipemlenila est laetitra, quam juste seqni-
firmx curan- Dotnus, in sua festivitate pro oranibus siguis et vir- tur major tristitia.Ecceenim. non post multos dies,
tur.
tutibt:* glorificatur. Ipso quippe die, quinque mu- ide;ii servus, cum aliquid ludis aptum incideret, et
c
de his quaa sibi accidera-nt quoddam risibile in-^ere
i'
licres sunt a languoribus variis curat» : uua, bra-
" "*
ch'i miro raodo refiexi restitutinnem ; illa, oculorura rel eulMliis miro modo mamii incidere volentis
:
e
^"ut l"^.
recepit iumen, tres, diu negatum, ct vir unus, am- adaajsit uC manumittere non valeret; quousque ad
luilandi recpperunt usum. memoriam Mrginis cultellum deposait, factus omni irrmqill. ra /.

19 Dant otiam isetitise incrementa d'tro efeci : qui populo. qui aderat, causa tam admirationis quam utias alia vi-
In IWttivitate c ''-
Joan. Bapt. lumina recipiunt in ejus solennitate, de quo scri- jiilulationis quod quare evenerit parum constat,
;

illuminantur ptum est, multi in nativitate ejus gaudebunt. Inter nisi quod in simili poena et salufe, miraculi iteratio
ha3c atque his similia, ad effiigandas fnfidelitatia Sanctorum virtutis sit contirraatio.
tenebras, suas claritatis splendorem oculis omniuin 27 Nec prxtercundum silentio quod non mulfo,
Sanantur »<
infodit caeli majestas. aliquo tamen tcmporis intcrvillo in tribus mulieri- /r mr tres

20 Superius quippe dicta die sanrfi Martyrts, bus ostendit sancta Martjris intercessio una enin :

Vespertinis laudibus expletis, atque ex more omni- de Pingvia, noraine Gufa. Etnbriconis filia, praa

Ccrevs ullro niraia et insolita infirmitate, paralysi, id est defe-

bus lurainibus extinctis, cereus ab aliis extinctus ,

acccnditur 21
eadem fere horaco?lesti lumine inconspectu omnium ctione t-itius corporis, viribus destituta, mauiuus
Junii,
cst acceiiMis. fanmiantiuiu gestatorio imposita, merilis Sanctnrura

21 Nec pra?tereundum, quod contigit in festivi- prj?sentata est. Ubi raox reddita sanitati, id in quo

tate Apostolorum Petri et Pauli, haud dissimile, sed apportata fuerat, in suae fi iei ac sospitatis testimo-
et tlmtm tfle

30, plus habens stuporis ae miraculi; haud dubmm nium reliquit. Cura ecce mulier d'e Bacharata; eam-
quin ad gloriam eorum. quibus Dominus dixit Vox :
dem diu passa infirmitatem, Samlis pr*sentata,
Mall. 4. 5. r desidcratam obtinuit saiiita'eni. Tertia mulier de
estis lux mundi. Extinctus siquidera post A esperas
cereus unus, accenditur scd Hoenbtir^. fiile S Trinitatis fundata, ac sanctai pro-
cum aliis luminibus ;

non videntibus mini- fessionis habitu induta, cura nimia et feminarum

quasi extinctns non fuerit, a

strorumnegliijentiaarguitur. Quo mox ut prius ex- natura? contraria inflrraitate ditt gravarefur sancta;
Vir^ini
 M MIRACULA SS. iUREI ET JUSTIX.E.
Virgini Justinae perpetuae devotionis obsequium spo- usque ad primam horam alterius diei, obrutus limo
U.T. pondit, si adveniente ejua die sanari mereretur. latuii.Interea quidam domo ac familiaritate proxi- rt inde post
COSWMO Promissura igitur aggressa
EX M5.
iter, s:out decem dara mus, accepta securi arborem in ripapaludis, aliquid horas 24 ex-
irent leprosi mundati vmt, vix emenso tiucfis,
dimidii iti- inde more solito excussiirus ascendit; cum emiuus
neris spatio, quod nec sperare poterat, se nihil parvulum aspiciens, ct suum filium (parvulum enim
doloris sentire miratur el exultat. Verum ne bene- habebat] credens, non sine magna corporis Isesione
fini ingrata viderelur, iter qnod oeceperal devote descemlit et primo iniuitu, cujus esset
: fitius,
peregil : el posl gratiarum actiones coram Sanctis, agnoscens, in manus illum sustulit; patrem tamen
causam itineris el gratiam donatse sospitatis idoneis ac matrem, oli nimitim eorum dolorera, eventum
personis aperuit, i'i'i celare studuit. Affuerunt protinus, rei novitate
2S Hinc nobisad raajora iendentibus, non incon- acciti,pene oranes vici illius cives et incohe qui :

grue nobiscum sentiunt, qui quod eequitur supra- unanimiter cceperunt Dei omnipotentiam et sanctam
Mn/oil mlra- dictis dissimile, pro mirabili accipiunt. Et siquidem ejus virginem invocare Justinam, cujns meritis cadrm implo-
cuto,
non miniis venerandum quam mirabile, ad laudem <
staf procu! dubio quantum valeat verse fi<iei ile
ia'a rcvivi'
scit,
ipi u cuinihil rst impossibile, quem solum constat
,
votio. Os cnim pueri, cujus lingua denlium <-<iili-

n »1 ccelo, terra et mari, et in omnibus

i

sione perforala, adhuc sanguine madebat, cultello

Hujus dextra Janitorem cosli in mari, ne aperientes, aquse guttas gutturi instillabant, et si
mergeretur, ele avil hajc Vas electionis tertio de :
quis spiritus vitalis corpori inesset scire tentabant.
profundo pelagi liberavil ha.-c dextera ut innume- : Sed qui non erat, mox reiliit, procul dubio ipsius
rabilia, quibua semper in suis Sanctis glori isus ap- meritis. quam Christo commendat effusio iinmacu-
prsetermittamus) sicut olim confessoris « sui tt parentcs
p iruit, tnguinis. Pater igitur et raater, tam pro red- rjas sanantur
ineritis puerum aquarum gurgite mersum conser- ilita sibi sanitate, quam pro filii sospitate, ut.e a fcbri
vavil : haud aliter nunc meritis sanctx virginis suse Datori gratias retulerunt ; et continuo dispositis ad
et marlyris Justinaj, puerum quemdam diu aquis iter rebus necessariis, cum puero et oblationibus
B suftbcatum, vitae redonavit. Cujus rei locura eteven- ad niemoriani Sanctorum venerunt, ibique coram
jmrr in mari l" s qualitatem, sicul didicimus, paucis hic subdere clero ac popnlo, qnornm multitudo tuncaderat, or- E
ntbmernts.
il induximus. Factum t in una dierum oestus <•
dinem rei exponentes, et pro pnero singulis annis
b
a| I
Prankenfurt, cum nonnulli utriusque aetatis oblationis quantitatem vovere studentes, post indi-
lavandi gratia ad llumen b pergerent, nt duo par- cium sua; atqr.e devotionis, cun' ceteris fiileli-
fidei
vuli.uniuspatrisfllii, viri praaclari, accurrerent. Ubi bus jubilabant Deo m voce exultationis.
post impleta desideria, cum quisque reversus est 30 Adhuc pro Sanctorum, ad laudem Dei,
gloria
Attctor mira-
ad sua, alter quoque major natu, Domum rori ciim aliqna
|
meditaremur multitudi- ctttnrnm mag-
liic inserere ;

Isetabundus rediil nesciens quod fratereius, un- :

nem mirabilium ejus considerantes, magis silere mtudlne
darum mole victus, submersus interiit. Patre vero quam minus digna dicere decrevimus ne mira et :

ac matre eventum rei ignorantibus, ac reditum inscrutabilia pra; oculis, quasi abyssum maris ha-
pueri moesi i solicitudine preestolantibus quidam de bentes, vela ventis cum periculo darenius, qui jacta
;

molendii gres us, conscensa navicula ad littus fidei anchora in firma statione sedem locavimus,
tendebat ; cum ei rcrpus super aquas ferri cerne- Non enim immenores sumus illius in Evangelio, qui
bat. Super quo satis admiratus, a<- primum cadaver visa piscium multitudine dixit ; Exi a me quia pec- 'Luc. 5,
aliq I
esse ralus piscis aut belluse, ubi propius cator sum, Domine. Est quippe verte virtutis pro-
Inrhijtit' irltt- accedens humanam (iiciem agnovit, corpus exanime prium, ut in contemplatione sublimium non ileserat
tlis litorltttis, navicula imponens, ad littus usque perduxit. Adest humilitatis consortium unde scriptuni
: est, omnia
uterquc parens, cura plebe innumorabili, magnitu- ossa inen dicenf.Doinine quis sirailis tui '? Quia eniin
dinem dolorum conteslans v< <<• lacrymabili. Testa- carne fragilitas, ossibus vero fortitudo signatur Ts. 10
tur lacryraabilis devotio, quas fuerit super liis om- perfectoruni virtus qnaliscumqiie, suinmaj virtnti
iiiniii illorum mirabilis
compassio. Denique deposita comparata, dissimilis comprobatur. Hinc esf quod
omni spe vil e, nutu Dei corpus xanime defertur in <
ille fortis olini [Sampsonis pater] Manue, oblato et
templura c S. Bartholomaei ubi inter voces et lacry- susce]ito sacrificio, per d Angelicam visionem vit;e
mas acSnnctorum litanias, quasi unicum refugium, incurrit desperationem qni ubi qua> gesta sunt
Invtnota S.
:
d
S. Jiislinu' Vir<!inis <! Marlyns invoi-itnr auxilium. u\ retulit, per ejus consolationem mortis tiniore
1
F
Juttlna '<- 1

Ail cujus
sttsrltiilur.
noininis invocati m (ilictu mirabile!) caruit. Bene autem eompunguntur uxoref maritus, sicttt Manue
singultns pectus emisil exani atque hoc signo pnter Sump-
nl quoniam liis duobus, humi-
est spes et fortitudo,
1111
diam Dei sonts tirrUns;
•
exspei tantibus, recuperato spi- Iitate socia, omnis perfectorum commendatur bea-
ritu vitales omnibus exhibuit vultus. Niljam triste titudo. Cum enim virtutum studio, quasi fidei sacri-
s,l||,|t iW
sed qui vivero donat, solus laudatur et
;
Angelicie
ficio, visionis, quod est cadestium con-
in sanctis gl irifiratur. Dal locum
prassenti laititite templationis gratia, sublimantur; humanse fragili-
quantitas prioris tristitife unde bene dicil Propheta :
tatis conscicntia quasi mortis periculo,
I's. 95, 10 humiliantur :

Secundum multitudinem dolorum meorum in corde qui a rectitudinis suae statu non dejiciuntur,
laiiii-n
meo.consolationes tumla;tiflcaveruntanimammeam. quoniamspe ronceplade prioribus, quasi fida uxore
Pater vero nil moratus, ne tanti beneficii videretur
ad sublimia eriguntur. Hinc est quod marito
ingratus,
uxor
puerum servitio Dei el Sanctorum in per- dixit,si Deus nos occidere voluisset,
petuum donavit, quorum virtute sibi illum redditum
numquam de
manibus nostris sacrificium suscepisset. Nos ergo
fore iioii dubitavit.
quia ccelestis gratiaa dona nostris meritis innjora
29 pro lcriiin varietate ac nostri sensus
llis.
percepiraus, ad commemorandum aliqua, quse ma-
Alms aquis pusillanimitate, breviter enuraeratis
; dum ad di- gnitudine mirabilium perterriti adhuc intermisimus,
tuffbcalus, versa slylum verlere nitimur, eadem
fere cogil sublata formidine redeamus: sperantes 111
nos replicare
eum, qu'i
alterius, sed quasi ejusdem rei sperantes in se non derelinquit qui ubique proesens, : sed sicui tlte
eventus, el renovata ejusdem miraculi me- ubiqne Sanctorum merita invocantes
misericorditer spe anlmalus,
''"'• '" vic ° q"i dicitur Werstat, juxta castrum exaudit: sic enim mortui vivificantur, sic debilia
"" et
"' Epperstein, quidam parvulus, utroque pa- oontracta membra curantur, sic aperiuntui
IVI "" febriura nimiotate uli
lecto prostrato, dumjuxta cfflcorum, sic solvuntur vincula compeditorum
molendinum in ripa fluminis luderet, arena
:

ac limo quoriim cum facile comprebendi nou valeat nurae-

pedes obvolutus eorruit; et a prima hora diei, rus ;
trilius hic positis, quartum melius silere, quam

referre
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 55
, relerre propter discordiae malum duximns ; secnn- nibus qni aderant, clara voce magnificans Dcnm.
dum illud, Providentes bona, non tantum cor&m 33 De tribus qnrc proposuimns virtiitnm insigni- A GOSW.
Deo, sed etiam coram hominibus; quapropter illos, hus. duobus utcnmque expnsitis; tertiuin, promis- EX MS.
item tertius,
quos veritutis testis conscientia accusat, llli quem sionismemores. hic subdcrc non dubitamus.tametsi
nulla latent [secrcta] relinquainus et os, qui ad in- amlitoris fastidium timcamus
;
: in Imc quippe cmn
vocationem virginis et Martyris Justinre vita; peri- sit rei ac miraculi fere identitas, personarum sola
culutn evaserunt, liic inferamus. ac locorum ineat diversitas. Quidam enim peractis
31 Quidam nomine Bern, de loco qui dicitur Ar- ncgmiis aliiiinle rediens, a Volkmaro de Betthels-
nestein, quemdam pauperem, sibi satis notum, in- nheim ejusque complicibus comprehenditur; ei spe
juste jam captivatum custodire deputavit, quousque quajstus viiiculatus, locis pcenarum deputatur. Ilic
coinmodatam pecunise quantitatcm persolveret, qui pnst invooationem sacro virginis Justlne confractis
tiitnirum prreter miseram animam niliil proprii catcnis se absolutum cuin gatulio miratur. Nec

narrat quali-
possidens, et injusti exactoris desiderium implere mora, dimissis catenis, quarum sonitu coinprehendi
ter payper non valeus, ducitur ad silvatn, ad arboreni ligatur, metueliat, liber egressus ; alias pretio corr.paravit,
tortus oq demissis pedibus in vallem quae proxima erat, plena quas (sicuti ibi ailliuc cernere
testimonium licet) in
debitum
diversis ac moniferis reptilibus. Aliquot crgodiebus surc liberationis, ecclesire Christi et Christo conse-
inibi atque noclibus, sul> Altissimi prolectione.com- cratsa Virgini cum lamlibus preesentavit.
moratus ; ad locum primse cuptivitatis deducitur, 3i Prraterea quartum (tamen eontra nostrum acqmrtus.
atqne in corte imminenti et omnium oculis patente pmposituir.) aliotempore, alio loco, >.nl satis noto,
vinctus ponitur; habens pro caligis compedes et ad invocatiunem prtedictaa semperque dicendre Mar-
oaten.is, pro strato crates ligneas, sudibus peracutis tvns etVirginis, laxatis vinculis, snluiis compedi-
undique prnminentibuscontextas ubivitam mnrte : bus, liberatum hic inserere dignum ducimus non :

graviorem aliquamdiu agens, tandein quarumdam cnrantes subsannationem dentem invidire, dum
ei
matronarum, n,ure prope adstabant, admonitu, Chri- votis fidelium, et de mer.tis Sanctorum Isetan-
sti Martyrem Justinam invocat ; et citius dicto con- tium, magnalia Dei eloqui valeamus e.
ex dira confractis compedibus catenis, solutus exultat. Non minns
et 3fi ail Christi Martyrumque spectal p
captivitate
Qnid t.inien ageret? Erat prre oculis aliud genus gloriam, quod tain fuluris quam praesentibus revo- Yitiill motui

morlis, scilicet ingens prsecipitium, quod si eligeret, camu* in memoriam. Videtur quippe omnibus quse rtdduntur 1
(rtiltes eo
non evaderet vitae exitium. Denique (juxta id quod praedicta sunt, lamle dignius, quod de duobus fra-
privati.
diciinr, Liceat sperare timenti) tiinore deposito, tribus. patris ac matris amicorum suorum rela-
ot.

rursus Christi et Virginis suae Justinrese committit tione, didicimus. Alter

siquidem horum subita ac
auxilio; et per crates dependentes descendens, car- mira iiitirmitate circumventus, triduo mutusac velut
nibus lacrymabiliter laceratis, ad terram pervenit exanimis jacebat alier vero sex ili»bns omnibua
;

nihilquc moratus.ad memoriam sanctse Virginis ve- sensibus corporis privatus nihil signi quod vitffl
niens. vocis exultatione et sanguinis sui pcrfusione, competeret prsetendebat. Interim dum ei more tri-
propria; liberationis fidem f°eit omnisque populus : stes exequisB parantur, virtutum, quas audierant qui
salvatori Christo super his lauiletn dedit.Sicul ad affuere praeconiamemorantur; ac perceptis quibus-
Sarrcta invo- gloriam Dei spectat virtus Sanctorum, sic nimirum dam vitre indiciis,ciim fide ac specurruntad suf-
cata evaserit. ad hostis confusionem crudelitas impiorum utrum- : fragia Jiislinrc Virginiset Martyris ad cujus nomen,
quevero ad coiisolationem ccelcstis patrise peregri- tamquain adnovissimsa tubaevocem, videres omnia
norum. Sic ille sunimus Pater-familias in domo sua membra moveri etjacentes apcrtis oculis adstantes
qualecumque vas vult [habere] quo (utpote sum- ;
clare intueri : eademque hora spiritu illis plene red-
nie bcnus) bene utitur per suam sapientiam, cum dito, et soluta lingua resonante vocis organo,\ m
cceli ac terrse patriam unam facit rem publicam ;
prae gaudio flentium, vox Deo laudes compescuit
cujus judicio, injusto numquam, plerumque impius canentium. Quod ne quis pras magnitudine rei pa-
pio dominatur quodpereos qnos supponimus facile
: rum credens, v?rum abnuat, vicum, qui, Wenheim
comprobatur. in regione Herestrata dicitur consulat, ibiqueomnem

Attus simili
32 Quidam de loco qui diciturEppenstein, nomi- veritatem eiloctus, cum vivitiratis nostra?qu88 eccle-
ex causa ne Harpius, pro danda sibi pecunia i;uemuam dure siae, tum multnrum testimonio credens, auctori sa-
vtitcius ; circuinvenit. Sed cum non haberet quod daret, nec lutis gratias agat.

tamen persecutor furoris habenas laxaret: quidam 3CSi!entio praterire non audemus, quod o san-
notus ac primus ilhus vii i, impetratis induciis, spon- ctissime praesul Servati, per quem innumerabiles F
Cttra.ilw c.rci,
sor pro ipso intervenit, nec tamen imiius inimcens Iiomines sanitatis gratiasnut donati, qui ile Salva- vir
impio jure injuriatur sed vmclus catenis in loco: toris f noslri stirpe gioriosam sanguinis ducis ori- f
sublimi custodiremancipatnr ubi aliquamdiu omni ; gineiu, tuis merit.is ilignaris proponere nostram
consolatione destitutus, dura sponsoris sui prasto- Martyrem et Virginem. Quidam cnini de Masetricht,
latur reditum, devotissime sanctre Martyris Justinse pauper cascus;spe luminis, cum multis vo.tis tibi
et
Mar. 10, 52 invocat auxilium Nec mora, juxia quod scriptum excubias celebrare fueral suetus audiens vero apud :

Simtti auxitto
est, Fides tua te salvum fecit, confractis catenis, nns novai pracor.ia gratiffl, non sine divino (ut cre-
evadil coram
oculis custo- solutus a vinculis. Dci virtutem intellexit. Unde dimus) nutu ad nos veniredisposuit; et in eundo,
dum circuraspiciens. et custodum accursus metuens, praa meritis ipsius ile qua loquimur, illuminari mertiit.

gaudio altitudinis immemor, de sublimibus ad ima Qui cceptum peragens, ad nos pervenit, testis
iter
se iledit: et quasi mollibus susceptus (mirabile di- sure salulis. et praco magnre Saiiciiiriiin virtutis,
ctu ! ) incolumis consedit. Interca, multis sibi so- omnibus qui aderant laudes Deo resonantibus,
ciatis, sedebant in portis filii iniquitatis ; ut obser- 37 In ociava Minctiu Dei genitricis, puellaquae-
tl ]'Ue!t i

varent insidias fuga forte elabentis. Quibus visis, dam, oculorum lumine diu privata, cunctis cer-
tiinor in ei reimvatur: sed cum Giezi et Elisreo nentibus est illuiiiinala ; h.niil ilubium illius prece
rnente junctus, illos videns; ab illis, licet oculos et meritis, quas genuit mundo Auctorem reterni lu-

serenos habentibus, non videbalur. Quos ubi illaisus minis.

pertransiit ut Petrus ad se reversus, cursum
; 38 Quia scriptura est, Justusex fidc vivit; et ali-
Ilch TO, 18
iniit nec erat parva currentis velocitas, cujus
: bi; Fides tua te salvum fecit, ex hujus virtute.quo-
Mor. 10, 15
pedibus timor addidit alas. Venit ergo gamlcus niam sa occasio oblulil, hic aliqua inserere visum 1'ucr necdum
et exultans ad sacrre Virginis Mausoleum, cura om- nobis fuit. Per hanc eniin oinnium seculorum pa- bapti-atu*,

tres.
 5G MIItACULV ss. aurei lt justin.f.
A trea, logis et gratiae praecones supcratis rcgnis,
A. r.osw. c lliiJem ecclotu S. IWlholomaei Collegiata et prx-
KX VS8
opibus, justitije ailepti sunt repromissw.nes. Sed no
ci/iita.
minus docti sapiantibus, nota replicantes, oneri MS.
il Boilcc. Evangelicam : sed.<n i/iluras scicnli
simns ; pJeniue ii.strui
ad eum, qui in volentes, apparet legendum Angelicam , cl supm iitsereada duo
terra positus coelorum secretavideremeruit, remit- vcrba f„i\>c.
tiir.us; nobis vero ad prasens ostentlere
sufficiat. e Nihil ieeste vii amim
liic afflrmare. Qaart, uu-
qnaliter non credentibus, nec etiam fonte
salutari tem Itujiis liberatio, post numero uniustres aliot siib
rcnatis.crcdcntium fides subveniat. Mulierqiiaedam Capitis :J0 cimjiiiirios,
ula fadeliat Caput 31 : tiabis
parvulum, quom, juxta Psalmiatse voeem, 111 iniqui-
mtius oisum, dimissa veteri diuisione, Caput illud pro-
tate concapeDet, Bacuodum
illu.l, In
Ccn. 3, IG dolore parjes Uxius iii tret Panagraphoi pariiri, et exhinc numero
filios, m dolore pf jierit
qui natus, non minusjpatri
:
attctiort ptrgere, usque „,t librum 2, ca;'ns pasl I',oh-
quain matri, majorifl faotus eat causa 'doloris.
Quid nttm Cupiili eril nolns num. 41 ct sic.ponojirocedendo
ergo.1 Ubi eatbona Jeeu, vitaetsalus omnium.guod a,l litiriim
Joan. IR, 51 3, hujus qucque Caput 1 f.ct ii„,„. 31. ,

a nativa iliMsti, iiiiili.rrniii parit tristitiam

habet; cum au- f De S. Serniitt Trtijcclensiiim
Patroni [abulosa
moiislrostlalr, ic.M peperit puenum,
Bon mommrt pressuraa,
jam cum ClirUia cognalione sufflciunl dicta in Tractatu
dc.
pr.qitiT gauiliiim quia natus eat homo iu iiiiiiidum?
Trajeclensibue Episcopis qmrum prinvus habelur,lrans-
Verum esl plane, nee .iliquid snnat contrarium, lata Tumjiis Sede.
sacramento plenum, «eritstis testimoniura. Est
enim.mulier mater, Eoolesia; tilios adoptionis pa-
linl !, I!) CAPUT III.
riens cuin trJstitia: quse bone dicere potest cura
Miracula reliqui primi anni Libro secuntlo
Apostolo; Filioli, quos iteruin parturio. donec for-
metur Ghristus dtgesla.
in vobia. Haec, immcmar tristitia»,
plcne l.Tt.il.itnr,

uabitur. Beneigitur, Ohniste, ad

cum laboris sui fructu in coslis do- F
JLjnumeratis paucis ex innuraerabilibus signis et
,
tuam qnua cuncta virtutibus quas mcritis VirginJs et Jlartyris sua;
,
disponens non falJitur, providentiam i et ad tuo- Jusiinas dignatueest
E
ostendere, qui operatur omnia 1'rolagus
rum, quae diciraua, apectant gloriam. Buer cniin
:

in omnibus, cogitis nos per Deum, carissimB (baud

natus, in una manu et utroque pede earnem, in
duliiinn quin studio dumtaxat pietatis,
modum udpote ama-
globi habens dapendentem, et caput usque
tor virtutum et religionis( sileutium quod propo-
ad tnspectionem cerebni divisum, suis horrendum ac
suimus rumpere, et vclut in Dadali labyrinl.lio, per
miserabile spectaculum ptaebebat. IL.rruit pater, vestigiaiu se redcuntia, expertas latebras rcpetcre;
expavit maler, quod auo semine tale quid genuis-
de quibus liau.l facilis patet reditus ob iniiiimera-
Bent. Incerti quid agerent, an exiJium prm pudore e.rcusat,
bdcs, et ilillkiles tenebrosi itineris anfractus. Quid quod prioribus
Bligarent; tsndem, fide roborati, S. Justinas auxi- vero iliciniiis laliynntlium? qui si nostras executio- similia hic
pnjt lnci.ilo- liimi fiagitabant. Qua iiducia confortatus
».<.,.« patre arrepto ferro omriem carnem
pater, nis propositum, m
quo pra>dicta ac fcre eadem re-
liber
gat
subiun-

fiirtaw,
superfluara amputa- petentes dum priraum medio, mediuin ne discrepet
;

mi manibusque coni|pressttm«aput signoCrueis et

;
l.li ratur. imo nitimur; quid aliud quam per einensas ac rur-
nomine Varginis consolidavit .nleo ut nec in capite ;
sus in sc refiexas semitas gradimur? Huc
accedit,
divisionis, nac aliis membris aliquod vestigium aj>-
quod juxta vias, actiones videlicet nostras, quod
parerel incisioais. l'uer v,ar,o rotatis dies quinque est gravius , malignorum spirituum patimur insi-
tantiiin babens, nondum
gratiam percepe- baptismi
dias : qui dum nos ad reritatis lumen aasurgena
rnt. Constat igiturjam, quid valeat
vera fides, ut cnnspiciunt malignitaitis suiu tenebras oculis no-
,
prsadiximua probat enim ille paralyticiuvantaJesuin
;

slra- mentis objiciunt; variarum scilicet rerum co-

per legulas in lacto demissus prohat
, ; etiam ille gitaliones, ac noxias humame condiliuius delecta-
sunlus et mutus, fideoffenentium ab ipso
ourataa. tiones: fitque ut inens, qua; contemplationis
Veniunt etfgo parentes, puerum portaules, et cum penna
sead subliniia elevat, pliantasmatum occursu rever-
eis noii iniiiima utriusqoe sekus muliiludo fiileliuui,
berata in imis remaneat. Propter qnod Propheta,
nobie liiic cum lacrymis referentes, et auotori sa-
lutiesuisque Sanctia iaudes persolventes.
Declinate, inquit, a me maligni, et scrutabor man-
data Dei mei; sciens difficile simul etccelestia scru-
39 Populis ailliuc Dei laudes persoBaotibus, su-
tari, etmalignorum hostium insidiis molestari. His
perhisquse in puero nondum baptizato facta supra
coiisonat ilivina bistoria, ubi patris F
Itrarliium retuliraus; ecee afruil quaedani femina oura nostri Isaac ct
amicis
pragnantl
at notis loquens Qei magnalia. Haeo enim.
allophylorum referuntur facta. Nemo enim legens ad suscitan-
fractiim ut asse- scripturas est qui nesciat, quod puteos, dam mentem
rabal quanivisgrnvida, aliquid operis quos Isaac dislractioni'
actura, ven- fodiebat, allopliylorum invidiosa
(i-is pondeM dcprossu, liumi contentio aggere busohnoxiam:
corruit ; et brachio terric .eplcl.at. Nos vero cum
dcxtr.. ,lii..|,us l.i-is confnictn, Isaac, qiu C.audium
per multa horarum dicitur, puteos fodimus cum
spatiavelul exaniinis jacurt; atqua in Imjus mandatis Dei my- ; in
dnloris steriorum j.rofunda quaenmus, qu.-e allophyli,
augustia octo dierum [transegit] temiporaj qui
sed laus niahgni dicuntur spiritus, immundis
et salus mnndi Christoe, meritis cogitationibus,
Sanctorum omne quasi aggere terrte, nobis obruere nituntur.
tnists convarlit in gaudium.
reilliilegratiir Denique ad uwocatio-
Hinc flentes et sedentcs super Babylonis fluiuina,
neni eanclissimsa Justinae Virginis,
recepta tam bra- m salicibus ejus suspendimusorgana nostra, disso-
clui qiiara ventris sanit.ite, ad noa pervenit ; quaj numjudicanles, his qui captivos nos ducunt, inter-
sibi contigeraut momorans cum lacrvmis.
rogantibus cant.ca cantare canticuin
,
l),,mini tn
terra aliena, memores tui seinper Sion, dulcis pacis
ANNOTATA D. P. visio; ubi est vere concors civium Sanctorum
habi-
tatio; ulii redolcntia ut tt Juitinam
eynnamomum et balsamum in ccelis bea-
jugiter sonant organa Sanctorum;
n Ktsitaha mmacula narrcntur de plunhis ubi sine fine he- lam invo-
: specia- titiLe cantus, quem
nullius incommodi cat.
litrr lamn, nlcinr inuU,,„ S. Ilencdichis, interrumpit
eujusman- planctus. Hic jam Virgo
aMitni ,]», Discipulu, AfauriM, condiscqmlum
''"'" et Martvr fclix Justina
cum fratreAureo tripndians, redimiia deoore roseo'
Ptaadum, tmc aMucjmerum, putr ipn
ah„a.,u„l, hic pascentem in
aquis. su t „T ipuu ad tllum pragressus.
liliis, ac septnm virginnm choris,
Agnum sponsum, quocunque
b Sciliecl Mumum wpraqmm ipsum Franeofunum recordans
ierit, sequeris; cujus
est situm. qood voluptati est Agnum sequi
,
cceli
civibus, adhuc in terra peregrinis,
benigne compa-
teris ;
 DIE DFXIMA SEXTA JUN'11. 57
A teris; et per omnipotentem, cum quo unus spiritus dio fuerat domnatus. Qui, utpote paupcr, consilio ct
D
ubique succnrrere co-
es, te fideliter invocnntibus, auxilio c.irens, nec objecti criminis noUim solus, \ i.mu
gnosceris. Testantur hoc tam ea qua> pr.vdiximus, multis accusantibus, revellere valens; vestcm qua B\ HS.

quam ea qua> hic subdere dignuin duximus. induius erat exuens, S. Justinaa pro peccatis suis
41 Inter virtutum insignia ac multa hominum donavit; oraniumque inspectorem testem veritatis ,

millia, ductus est aliquando ad sepulcrum prcedictae Deum, cum lacrymis invocavit; dataqno sententia
Martyris quidam, tam vultu quam habitu tcrribilis mortis, insnis suspensus, usque in diein alterum
utpote (pro dolor!) factus possessio dasmonis, qui et suspensus.
sic permansit. Tunc cum Forte quidain iter agens
volens siniilis esso Altissimo factus est infimus et , huc accederet.et pendentem eminus aspiceret com-
ob hoc generi invidit humano. Qualis vero sit pos- punctus; Ubi nuuc, exclamat, virtus tua Virgo «t
sessor, possesso credile : nihil enim humanum so- Marlyr Christi Justiual nihilque cunotatus, evagi-
nat, sed fari gestiens, non verba, sed sonos confu- nato qiio erat acciuctus gladio, laqueum concidit;
sos promebat; non solum manu, sed stridore den- moxque corpus. adhuc palpitans, humi corruit. Quo
tium exhibens se cunctis metuendum et per horarum viso, laitus ac fide plenus, saspius ingeininans Jus-
spatia renovatis doloribus , iniris omnem replebat tinam , inio Justin.u merilis putentiatn divinam ;

eccle^iam elamoribus. Quapropter trusus extra septa quein credidit exanimem, saiium vultuque hetum
ecclesia?, in lococongruo catenatur, usque ad tera- conspicit: iterque pietatis studio omissum repetit,
pus misericordiae. Ducebatur autem maxime matu- magnificans eum, qui facil mirabilia merito Sancto-
tinis horis , manibus famulantium , ad memoriam ruin suorum. All.er vero, spiritu recuperato, etcor- alterodie
Christi Virginis; ubi inter Voces flentiuin hic solos pore alimeutis recreato , per dios aliquot laqueum oivus de—
pontlitr
promebat stridores dentium. At ubi venit teinpus collo fereus , plateas omnes rircaibat eventum rei
i'

furca.
miserendi ejus, meritis suce. Virginis respexit illum narrans, videntes pie et audientesque admiratione
Deus; et ad nomen Justina\ vas quod possedit pra-do replens, deniqiii' memor sui adjutoris quem invoca-
B
malignus relinquens, confusus discessit. Stat liber verat, et S. Justinse cui se commendaverat ; cum
solutus vinculis ,
qui ligatus venerat; stat hilaris inultis novitatem rei attestaatibus ad nos venit, in
et Isetus, nec ut ante ferus , sed ut mansuetus. Os colloadhuc recentem ostendens dolorem ct in manti
prius blaspheinuiii et obsccenis sermonibus plentnn, torquem doloris auctorem. Quibus visis, omni dubi-
resonat Salvatoris laiules. palam protestans et de- tatione remota, gaudentes lidem dediinus oinnibus,
testaus miqui pervasoris fraudes. Quid plura? Pro quce fama prsecurrente prius didicimus: Deo autem
tam manifesta ejus glcria, in laudibus Jiistinceexul- et Sanclis ejus multa plebis numerositate concla-
tat tota ecclesia. Ille vero, postgratiarum acliones, mante super islis mirabilibus.
redit ad propria; notis et aroicis pro fristitia, op- ,
44 Hinc cmn ad ea, qua) proxime contigcrunt
Enerqtltnena
tata relaturus gaudia : et plateas et vieos omneSj calamum verteremus; occurrit quod dignum me-
quos contristaverat, in testimoninm rcceptaj sani- moria silentio prseterire non audemus de inuliere ,

tatis benedictionibus l.etifirabat. sex annis daemone gravata, et secunda die adventus
42 Ecco ilerum serpens antiquus, humante salutis ejus ad nos hoc ordine liberata. Erat ei iiinritus
inimicus, memor maledictionis antiquss, qua concul- tain compassione quam fide devotissimus ejusque ,

comes indefessus circuiens cum frustra ad

candus denuntiatur mulieris semine, expulsusa viro laboris ac itineris :

s. Jacobutn
mulieris imperio, in sexu femineo debacchatur ina- ea Sanctorum Jacohi Apostoli, /Egidii, Godebardi ottosque
lignitatis antiquco studio. Sed Irustra nain rursus : aliorumque niultnruin limina devotissime ubiqiie ducta,
impliiranssutlragia. iiiisquam lanien voti coiiiposelli- Matt.
per mulieris Virginis meritum, de subsellio familiari 7,

expuUus suum
, recognoscit interitum quod non ;
citurquamvis scriptiim sit.Pulsanti aperietur; illius

minus ad confusionem maligni invasoris, quam ad liauddubium nutii.qui solus, cuivult, etquando vult,

laudem benigni Creatoris pertinere, sequentis tes- etubi vultmiseretur.Sed omittamus, quorum
ui alios

taturordo narrationis. Quoniam ad declaranda San- tam manifestis signis et virtutibus derogare fas non
ctorum merita operam qualeincuinque dedimus, hoc est, numqnid, Apostole 1 lloc nui poteras; qui
>
-
i
,

quoque non prsetermittendum credimus, quod me- cuin consortibus tui Apostolatus potestatein super
ritis sanctag Virginis, virtus Regis immensi ostendit ouinem virtutem ininnci acceperas f Fatemur et ,

Eratihinon mediocris sub-

in Episcopatu Spirensi. credimus, te haec et majora potuisse; sed Juslinoe
qusedam femina. caduoi morbi in-
stantite et fama?. tuse consorti gloria?, ad declarandum ejusmeritum, p

commodis multo tempore anxiata; quas ex frequenli hoc donum permisisse. Nam post multas, ad tuaui
casu non tantum memoria, sed et vultu contracta, memoriain sine fructu excubias; et post emensas
,

\i\ furinam praetendebat hominis. Qua? cura diu laboriosi itineris vias praedicta mulier ad nostram
;

vitain niorte graviorein ageret, nec medicorum aut venit ecclesiam. Interim quanto poterat conatit si-
pridem morbo parentum ope quidquam tandemaliquando
proficeret: lentio comprimens se inimicus, quiiu ea latitabat,
caditco labo-
ccelitus procul dubio inspirata, cum votis ad me- quia se divinitus expelli metuebat; posquam ercle-
rans.
moriain Sanctorum ire disposuit : emensoque parvi siam introivit mox ululatu et diro clamore, quid p.i-
itineris spatio, tam membrorum infirmitate, quam teretur, innotuit. Cum vero post inceptam Uissam
Evangelium lcgeretur; inimicus, salutis verba non
vultus deformitate caruit. Tunc animum eonvertens ad S. Justin.e
ad laudes Salvatoris, deposita omni formidine dolo- ferens altius qiiam dici queat exclamat, ferarum ac srpulcrttin

ris, ad ecclesiam lretabunda pervenit, et nobis casus bestiarum sonus confundens, ingeminat terribiliter Itberaluri

suos ex ordine retulit, et Dei laudes cum lacrymis ac miserabiliter; adeo ut homini compatientes la-

et cordis gaudio subintulit. Ubi post verba conso- crymis perfunderentur hacc yidentes , et nonnulli
lationis, causam auxit admirationis : nam facta pa- ecclesiam egrederentur , haec ferre non valentes,
lain peccatorum confessione, et percepta sacramen- Quapropter post aliqua horarum spatia foras occle-
torum Christi communione, in utroque homine sal- siam ducta, sed quinta qeasi hora ad memoriam
vata laudes Deo et Sanctis
, nobis vero gaudia , Sani torura reducta, sumpto iu aqua de pulvere se-
ctimulavit inaxuna. pulcri sanelaeVirginis, ad invocationem ejus noniinis

43 Non minusest mirabile, quod non inullo post ihemoue protinus raruil ct prima exultans in laude
;

Innocctis fttrll
tempore contigit in Wetereiba meritis sanctas . Dei, runctis causa laetitiaB fuil.
damnatas tempore meri-
Quidam inimicorum i:; N'ec lioc sileuius, quod eodem
Martyris et Virginis Justinte.
tis S. Justinae factum gaudemus.
Erant dunfratres
invidiosa relationein conventu populi accusatus,
quasi reus furti, suspen- inter suos genere et substantia novissimi, sed fide
impia judicum sententia,
8 ac
Jmii T. IV.
 58 MIRACULA SS. AUREI ET JUSTIX.-E.
ac morum qualitate pra ceteris conspicui. Horum Qua' veniens stupefacta, querula voce replet acra. D
A. TfOSW. optimis successibus roore suo invidit humanae salu- oecisut a
scissisque vestibus dolorem ingeminat et quid ;
IX MSS patro infuns
Fratres duo tis inimicus, excitans contra eos fortiorem quem- agere debeat, ignorat. Sed quis raatrem, in funere resutcitatur.
per fraudem dam.qui invidim stimulis etavaritisB facibus inflam- nati, fivre vetet ? Mater luget, vicini fient. cognati
captl, malus, eorum appetebat substaniiam. Tempus igi- et amici plorant : et quid super hac re dic.int vel
gitur conceptae iniquitati idoneum nnctus, alterum decernant, prorsus dubitant et ignorant. Alii cla-
dolor circumvenit , comprehensumque ac compede mani sepeliendum, alii custodiendum mater vero ;

constrictura custodiae mancipavil : alteri deinde B. Justina- offerendum. Inter luec omnia niatrisin-
mandans ut veniret nihilque nietuens spud se si
, . tcntione perficientc, vovetur puer bealae virgini
pro fratre solis precibus interveniret. Qui non co- Justinae. Quid orgo? Numquid justis petitionibus
lumbsa simplicitstis, sed serpentis sapientiae expei s, misericordia Dei elongabitur? Absit. Nam Dominus,
verbis fidem dans, cum venisset comprehenditur, et per beatse Martyris Justinae merita, vota suscipiens
uno pede cum altero pede fratris una corapede dili- bumilium, corda more Pro-
intuens contritorum,
genter constringitur. Stat perfldus praedo exultans, phetae in puerum, solitum cre-
solario suscitantis
et manibus plaudens cum sociis susb iniquitatis dentibus expandit suffragium. Ergo dum pro sepnl-
ruptlt ultro
quod desideraveral se implevisse gaudens; ignorans tura parentes in itinere ferunt puerum; subito
vtncultt eva- iin-cr, prope esse Dei mi ericordiam omnibus, nre- diviuitus factum cernunt in eo nnraculum. Nara
dunt. rilis Sanctorum suam invo 'antibus potentiam. Nam sanctss Virginis ope, elevantem oculos aspiciunt
ad invocationem S. JustinsB, citius dicto laxata com- respiraiitemque per suspiria, sanura et incolumem
pede, sfat liber uterque, retractoad se pede; cunctis recipiunt tandem sicut disposuerani, ad limina
:

qui aderant cernentibus, nec manifestse Dei virtuti Sanctorum cum laudibus proficiscuntur, et votacuin
contradicere praesumentibus. Liberati, protinus ve- gratiarum actione persolvuntur qudms peractis, :

niunt ad loca Sanctorum, gaudentes, et per omnia, via qua veneranl redeunt in domum suam reddentcs
(ut diclum esi) gestse rei ordinem referentes. Hic Deo semper laudem et gloriam.
non incongrue occurrit nobis Leviathan ille, cu- 48 Nec minus laude dignum, quod non inulto Vucr aimulo
jus maxilla perforata esl armilia quid enim aliud post, per invocationem S. Justina; in vico
.
Natg iwe n llrco attsor-
est armilla ,
quara oiiini.i coniplcctens divina mise- non tam mirabile, quam
in villa qua) dicitcr Colla, p'o stffocan-
dus,
ricordia quas Leviathan, serpentis scilicet antiqui, laudabile factum est signum in qua villa, ut est ;

maxillam porforavit nt quos illeastutia perversa?

;
consuetudo puerulis, cum vitreis pueriliter ludere
suasionisabsorptostenebat; post perpetrata scelera, annulis, quidam eorum unuinforte absorbuit: quein
per pcsnitentiam ad veniam redeuntes, confusus quia, laborans, haesitantem guttun ex-
difficiliter
amiti.it. Statcon fusus el iste.qui dum plus justo cutere non valuit; suffocato similis, sine voce sine
appetit, quod forsan competeret juste amittit. Iialitu terrse exanimis cecidit. Quid pareites, de
46 Hisaliisque virtutibus, perSanctorum nierita subito nati periculo perterriti, agerent, nisi qu id
longe lateque coruscantibus, dignum duximus hoc soliiin Subitum quippe inte-
potuere, plangerent
?
referre miraculuro, quod die Dominicaa Nativital s ritiim voce lamentabili plorantes beatie tamen Jus-
nobis ostendil Altissimus 1' idem namque die, primo linae non immemores pueruin ad ipsius limina defe- vofo pro co
In Kntali
roane dum OfHcio, Lux fulgebit, ol cta adderetur, i

rentcs, ejus consolationem humiliter imploranf.

facto scrva-
Nec
•

7)Hjnlnl titr :
ubi dicitur, Nova luce verbi tui perfundimur pius
atxt >«lit«r
;
mora, bealissima Virgo, ac si diceret, Vocastis me,
dtvliiltut c( samiiis in oninibiis Mi s Deiis, creiiiii. qui lniic
ecceadsum; non differt devotis conferresuffragium.
cerrut; forte ad lionorem Sanctorum positus fuerat, cuelesti Puer namque, qui jara pene cunctis defunctus aesti-
el lumine accendit. Unde pras subitatione
invisibili
mabatur, ad bonorem ipsius, qui facit inirabilia
insperatse salutis, adstantium corda stupor ingens
solus.et laudem beatae Justine, evomensquod noci-
invadit, etgaudio coelestis Isetitiae perfundit. lu- viim sumpserat, coram astantibus liberatur, suisque
ii" verum, perlustrans intima rerum 7 o ineffabilis
ii
incolumis datur.
claritas, quas numquan da fldelium obscurare 4!l Contigit etiam in eodem pagn, quemdam sine
patitur perfidiae tenebrasl Quid agitur? Adstans
custo dia in'cunis relinqni
*
parvulum
'
: cujus faciem
tlirlri i.l .. .i-.n.ll.. bvi.Ii 1-1
turba prae gaudio :,.
exclamat in .1
laudibus .:
Christi
* I .. . . .
F
casu adveniens p rcus morsibus, sic, ut nec huma-
Fratres vero addita melodia jubilabanl gloriam Dei. altus faeiem
nuin vulliiM, habere \ ideretur, dilaniavit; confus ique
a porco
Nos igitur eorum etiam laudi communicantes. per facie deformem et querulum cruentumque reliquit. corrotus
oninia glorificemus Dominum, qui se glorificantes Parentes denique ejus venientes, dol irem cordis
conservat in secula.
clamore indicabant; et vicini ac noti clamoribns
47 Invidus et humani generis inimicus, semper
concitati, convcniebant; etquid consilii aut medelffl
impediens bonaoperahominum, frequens circuiens
adhibeant, conversis in se doloribus deliberabant.
studia singulorum, ui si quem invenial incautum Se.l postremo tale solamen inveniunt, ut ad meile-
ad suuin trahat exitium etiam nunc suuin elfun-
Jacto Incancin
;
laiu 1). Justinas < fugium faciant. Oiuiia Dei pro-
baeulo cjci-
dendo venenum, festinat infligere el evertere cor videuiia, contra quem nec est consilium, nuc scien- priori forliix
runtt humanum. Sed ne ambagibus uti videamur, suffra-
tia! iXam statim ad invocationem beatae Virginis, restituitur.
gantibus meritis S. Justinas Virginis ac Martyris
ille qui Naaman Syri lepram mundavit, praefati
utique evacuato veneno maligni serpentis, laus et pueri vuliuni, ac si vulnus numquam sensisset, sa-
salus atque gloria prasdicatur nostri Redemptoris. navit.
Accidit iiainqiir, utquidam rusticus m villa Lider-
bacb. secus lli u Mogum, costam porci igni as-
CAPOT IV.
samlaiii apponeret. Verum ille qui Cain in casdem
fratris animavit, permiscens quidquid Prosecutio sirnilium
tristia Itetis, Miraculorum.
gaudii eral perturbavit. Accurrensei snbitocanis
apertis riciibus costamrapere volebat. Sed villanus Vvuni aliquis ad scribendum araore studii vcl exer-
baculo, qiieiii forte manu tenebat, cani minitans, Prolotjnt :

citationc ingenii applicat animnni, gesta; rei seu ge-

propriuin liliuin adhuc infantem percussil statim rendse
; ut expositurus seriem, tale profecto ten ire
velut exanguis ad terrara caderet, et sine halitu debet meiliiiin, ne intentio ejus (secundum illud
exanimis remaueret. Quid pater prttt auTtlttim
ageret, cum baac Apostoli,Unusquisque in suosensu abundet) exccdat spiritus
videret? mater enim domo forte exiverat. Clamat, ingenium. Sunt namquo nonnulli, qui in scribendo • lliim l'i

laraentatur, donec mater per lamenta revocatur. sic appetunt alriora ut non redire valeant ad infe-
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 59
A riora.Hi nimirum, quando amiulorum incusantes qui sacra diei sprcvit celebrationem, continuo di- D
quod '
ad enarranda vacordiam, propriam non reprehendunt inertiam , vinam sonsit ultionem,- manubrium enim c05w '

pnstrema
prodioia. animi negligentioris non corrigunt desidiam nos ; nietens niuiii trahobat (mirabile dictul) ac si natu- "^'ueu
• ib. ii. :o nunc parvitatera nostri considerantes ingenii, saspius raliter conorelum ruisset, indissolubiliter palniro manus asum
iterando, Noli altuui sapere, sed time; positum ve- inhserebat. Ille miser, r 'ciP U:
sicut. orat debilitatus, beatra
reinur tertio responsamini calamum. Sed sunt duo Virginis nomen, de quo per famam audierat, iuvo-
quse cognnt; amorettimor. Amor scilicet secundss cabat; arreptoque itinere, per abrupta viarum ad
revelatiunis sanctarum Reliquiarun, Aurei Episcopi ipsius solatium properabat; sicque properando vota
et Justinse Sororis ejus; timor vero, ne si silcntio solvens, roanu recopta solvitur; solutusque Dei
transeamus, desides judicemur. Scriptum namque misericordiam laudando ot glonficando ad propria
est, Qui nieos erubuerit sermones lmuc erubescet revertitur.
filius hominis, qusein aure audistis, praedicate su- 54 Ilis ita gestis, qusedam mulier de villa Utsi-
el cseca vtsum.
per tecta. Aspiret itaque, qui aspirando omnes gen, visu destituta, cum multis ad suffragia San-
iinplet. ctorum tendentibus ducitur et spe qiue non corifun-
51 Anno ab inventione sanctarum Reliquiarum dit consolata, fide quseomnia operatur confirmata,

in se revoluto, quam pluribus in ecclesia S. Albani suo itinere proficiscitur. Ventum esl ad iocnm nbi
Patroni nostri signis per invocationem prrefatorum misericordia qnaeritur , gratia invouitur; ubi lau
Marlyrum coruscantilius adbuc,
; mnltis tainon ex ore hominum non delicict , cor contritum et
An. 1138
dubilanlibtts utruin vere eorum ibi forent corpora ne~ nc, dubi- humiliatum Deus non despiciet. Nam mulier visu
nonnttllis, tantibtis;eadie, qua ipsa inventio celebris habebatur viduata, pro sc rogal accepta fiducia ; cujus nimi-
inter nocturnas meJiaa noctis orationes, cuidam fa- rum dolori non differl misereri, apud qucm sunt
iiniUc Dei boni testimonii notus, etsanctae conver- otunia vera ct justa judicia, ipti justas non dedi-
satiouis Frater noster, qui jam dinluni vita excesse- gnatur petitionos intueri. Intuentibus quippe mullis
rat. ejusdemque aliquando fidelis custos ecclesirc.si ct astantibus, ad invocationem B.Justinae, quaa ve-
dormiret inqnirens, apparuit: illaque se dormire nerat useca, illumiiiatur; et Uetis, qui c.-t benedictus
!:': ante, addidit Nedubites, sed procerto noveris,
; in omni populo glorificatur.
saecula, ab
tu et quique tideles, miserationes Dei, qnaj in bac 55 Item quidam in villa Winculo, in pago qui Contra volum
multiplicantur basilica, B. Justinai veraciter liic dicitur Rineggowe, pauper nec ignotus, non iuliiinis ripclens lw
sum r
quicscentis et manentis hic forc subsidia, omni genere, sed moribus (nam lascivus erat) cum nibil
priesentia mundo hi> temporibus valde necessaria. Famula ita- haberet praeter simplex vas, aptum vino quod tun-
R Jttsltnx que Dei tain de insolita visione perterrita, quam de nani vocantcum ceteris [ludens] globos discurrendo
certtficatur
extasi mentisad se reversa, unius borse spatio fere (juxta id PoeticumjQui in perdiderit non cessat
cr ttstim.
transacto. Quid reverende, inquit, Patcr et senior perdere liisnr ludendo perdit. A parentibus autem
dc Virginis, fratre dicitis [Respondit ille] Qua; de multa passus, duriter reprehenditur.
(ut fieri soletj
sorore, omni dnbio [procul], senties et de fratre. Vovet igitur B. Juslinse, se ad hunc ludum non
]l:ir )t his similia conferentibus corpore et anima, deinceps reversurum. Deinde non rnultis diebus
ne de magnitudine revelationis Dei famula extolle- intercedentibus, cuni Walburgas, adveniente die
rrtur, sibunet ipsa facta est sliinulus.cum orationis festo beatorum Apostolorum Pliilippi et Jacobi qttro

instantia Verumtamen ad ultimum in boc vcrbo dies habebatur ibidem celebris, multipropter festum
Tties. 5, 19
confisa, Spiritum nolite extinguere, Patri Monaste- circumquaque confluerent, variisque jocis niore exaecatur,
rii, qure viderat, intimare non formidat velocius lluxrc et lascivse astaiis, intendarent; llle, cujus
teste illo el eodem revelante, qui esl seci-etorum inentio est, iinmemor verbi, Vovete et reddite, ad
conscius, qui suis differens non minuit praemia; ipsi ludum quem devoverat reverlitur, sicque ad facta Ps. 7.% 12

laos, honor, pietas et gioria. votis contraria. Quid secus? Inimicapotestas, nisi
52 Subsecutis igitur paucis diebus, cum Sancto- bonum impediat propositum, numquam cessat. Scd
rum Martyrum diei festi Vigilii agerentur, et voto- quam misere plectuntur, qui rece-
videte, fratres,
rum actiones.ibi devotissiine solverentur, et diver- dentes, quid vel cui voverint non reminiscuntur.
sarum plebium quotidie illuc conflucront, turbre; Miser etenim iste transgrediens vota, visu orbatur F
tnin taroenplus solito multitudolanguontium propter terraequeprosteraitur; lasoiviisliiiiuiliattir.et B. Jus
In Viyiliit
solemnitatem catervatirn ruebat, etbeatorum Martj- nomen sinejintermissione invocatur. Omnes qui
tinro
sattctot unt
rum subsidia singultubsis precibus implorabat. Si- bav audierant etviderant, pro vindicta et miracuio "'' ramtens
"'""'""'""'
cut enim illa dies celeris liabet.atur celebrior, sic reputant. Ipse vero, de quo sermo, ad suffragia
omni credenti impertita est gratia largior. Mulier Sanctorum ducitur. Omnipotens ergo Deus, qui
quaedam de Fritzlaer, visudiu orbata, iter arripiens plaoatnr per pcanitentiam sicut ipse conver- dio.it :
Zacli. I, 13
arl suflragia Sanctorum, in ipso itinere ad [eorum] timini ail me et ego convertar ad vos, non differt
iUumiHatut
ci ca.
invocationem, est illuminata. Ipsa tamen iter per- misericordiara. Namisqui raiserabiliter visu dolens
ficiens,vota resolvit vocenique, coram omni populo
; privatur, ad laudem B. Justinss gaudens rmsericor-
laudans Dominum, videns ad glorilicationcui San- ditor iUiiminaliir. Nemo desperet ; nomo diffidat :

ctorum, extollit. miser est, qui ad fontem misericordirc formidat.

53 Nec solum liis (ut diximus) virtutibus nostra Formideraus autemabhorrentes peccare non forrai- ;

florebat vicinia, verum etirunextranearum gentium demusper pcenitentiara, quo deviaviraus emendare.I

B. Justinre et fratris Aurei interventum sentientes, Emendationem enimdiligit et pcenitentiam, qui nos
congratulabantur confinia.Igitur in civitate Norico- de morlo ad vitam revocat, per remissionem pecca-
Ratlsbanx
feslumitolans ruui Ratisbona, sectis tltimcn Danubium, mira, qure torum et pcenitentiara.
pttnttai, Deus in suis operatur sanctis, non sunt occultata 50 Scirnus et fateinur noraen aiternie Trinitatis
filiis hominum. Haec sicut inter omnes illius regio- tribus in Personis, unius ejusdemque essentiam fore /" ss. Tiini-

rclatu ad sc confluen- Divinitatis. Testatur hoc Patermultarum gentium,

'"'" l""' or ' m
nis extat noniinatissima, ita

tiuin est lamosnsiina, agris fertilis, nobilis rcdi- qui (res videns unum adoravit cum Principe Apo- ;

ficiis,omnibusque affluens deliciis. Ex hac ergo stolorum, qui post ternam negationem, unum ve-
quidam quadam die, qtia non hcebat (celcbris cnim rum Deum indivisibiliter confessus, adoravit. Pa-
erat) tempore niessis egrediens metere, non timebat rum [tamen] confeit ctim confessione invocatio,

opus illicitum ad manus incontinonter mittere : nisi fidem vivificans fidelis subsequatur operatio :

illicitum enim cratquod dics sacra vetabat. Sed is opus quippe bonum cst in fide constantia, si (juxta
illud
 co MIRACULA SS. AUREI ET JUSTIN-E.
illud, Qui porsever.trit in finem salvus erit) snlve- corporis gravedine anxiatus, jumento subvectus,
» 005W, Verum quo
tur perseverantia, his pnelibatis tcn- oratinne facta, cum reliqnis hnspitio receptus est
r.x us.
Mot. 1, 7
damns, in subsequentibus diligenteraudiamus. Erat invitatus. Is itaqtte cunt fatigata ex itinere quieti
quidam urbi satis notus, in rivitate Wangionum membra dedisset, summo mane, cura primo d.< j > il-

Wormatia, monibratim. adeo confractus, ut crure luxisset. jumentum non invenit quod adduxerat :

tcr duclus ad ad collum suspenso, vix gestatorio veheretor con- fur enim, sub silcnti nocte, suo more subduxerat.
sanctos con- Hic cum diuturno languore miserabiliter
tractus. Quid ageret ? B. Justinas quod acciderat committit,
trrtctus
ourandum non dubitat, si super
eic torqueretur, so verbaque exclamatoria in hunc modum cttm fletibus
rtiemoratorum Buffragiis Sanctorum prtesentetur. emittit. Justina Martyr, Justina Virgo, credito
C eteris igitur illuc properantibus ducitur;sed etiam, ut tibi perfectius credara ; ac si diceret; Ad- ipsum cogi-
ipse, mullis ilii votorum suorum effectum conse- juva mc, quia potes : a te enitn nisi reeepto quod sur 3 nocte
quentibus, semel e( iterum ductus etreductus, nul- amisi, non discedam. Haec et his similia per totum reitituere
lam misericordiae gratiam consequitur quod unde : ingeminans triduum, Trinitatis tertia nocte sensit
fuerit, illi, sub cujus nutu mors e( vita, languor et suhsidium. Nam qui furtuiu in tenebris fecerat,
I.iic. II, 19 valetudo pendet, dimittamus. VVrumtamcn de quo nova forsan luce perfusus, clam advenerat ; Pere-
sermo non surdus aaditor 'ffici-
dicitur, Bvangelii grine, clamans, percgrine, festina. alligatum pa-
tir ij1>i dictum est, Pulsate ef aperietur vobis
; : quod me tibi sublatum D. Justina vetat
rieti recipe,
tandrm crigi sed ad exemplum illius, qui propter improbitatem ahducere sicque factum est, ut instans oratione
:

tur:
media uocte surgentis amici tres lessarios acce- quodomiseral reciperet; furque pcenitendo proftce-
Jiit pailes. inslal njijnirtiiin' im jinrhiT', et [iitienter ret, jam non furis gerens officium. sed reatns sui
exspectans tempus miserendi, tertio reducitur. purie confessionis indicium. Qttis exactor, FVatres
Dum itaq :um csetera multitudine proflciscitur, meivel judcx huncrefiexit a furis ferocitate, nisi ijni

in iiiinii' subito exclamat, licet diu dilatum, non dixit, Omne Pater jtidicium posuit in tnea potestate ?
taincii sibi fuisse opus misericordise sublatum. Quis eumdum a latrocinii pertinacia revocavit, nisi
VCIV Inngulnillis rl nitlltlllll InlMTlrnrs Itrns, Clljlls qui latrnnem pcenitentem ad amcena paradisi revn-
jni-iTirnnlia' n-in est numerus ; qui ideo petenti cavit? Invocemus et nos qui est auotor, per eum
nnii differt, nt subtrahat, subsidium, sed ut augeat Crucis trophteum, ut nos custodiat ah inimica sti-
languidu -, d
:
1

quo dicimns,
iii . Nam iste i breplione, cui peregrinus laudes persolvit cum
ad Sanctorum ductus, liberatus
valvas basilicEe omni devotione.
exultat; totaque ecclesia in ejus laudem, qui om- 60 Accidit interea ut qiuedam puella paralytica,
i; ingnorem sanat et itifirmitatem, congaudendo
i'i l
de villa Breidereida, jam decem habens annos in
resi Ita . infirmitate stia , ter ad beneficia Sanctorum ducta
;i7 Serpens, insidiator humani generis, patra venisset, et salutis opem executa fiis-et.
ntillatn
curatur para-
ali initio in creatione mulieris nondum obliviscitur Sed Deus omnipotens ideo petentibus non differt ut
lytica.
sceleris : ipse enim invidens teternitati hominis, subfrahat, sed ut in fide augeanturet justa crescant

jntflla entr-
cui primtK fuit causa ruin», renovare non cessat desideria. Nam hoc eadem, cum in festo pretioso-
gumna poculum mortis, quod primo parenti propinaverat. rum Martyrum Victoris et sociorum ejus, quartoad
Wicratur,
Idcirco adi taledictus, unde primas excussit ver- misericordiam voti compos elfecta,
reduceretur :

sutias, super proprium gradiens pectus, in mulie- salutis sua? auctorem, prjma omnium elevata voce
iTiu ipsiusque scmcii quotidianas exercet inimici- multis prsesentibus laudare non veretur. Nemo du-
lii Qussdam igitur puella, a parentibus tenere bitet, eorum eadie plurimum posse merita in coalis,
dilecto elegantem formam habens hominis, rnm qua ipsorum venerabilis [Memoria] apud nos age-
(bref sensatsa similis, suhito fit possessio mira- batur in terra. Accedit huic testimonio, quod eo-
biliter dsemonis : cujus evidenter manilestat passio, dem die hoc usi sumus Evangelio, in quo Salvator,
qnam nequam possess iris facta sil possessio. Se- Tolle grabbatum tuum et vade, dixit paralytico. 'Ita tl, 12.

metipsam namque discerpens terribiliter, probrosis Tollamus ct nos testimonium, postponentes transi-
verbis baocbatur ; stridensqUe dentibus, raanibus toria, propnnentes nobismet ipsis ccelestia, (juo nos
ac pedibus colligatur; miseris tamen parentibu ,
perducat, qui solus vivit et regnat iu secula.
cum ij's i si"hi iT.it. ad suffragi i
Sanctorum tenden 61 Consideremus quam misera vita est, quam
lihus. Ubi iniii aliquot dtes, exspectans misericor- non sequitur nisi lnctus cujus cuiu ignoretur ter- :

diam, ftebiliter exagitata, agerel : populusque haec minus, diuturnaspe vivendi fere omnes decipimur.
ridens, una cum parentibus, nomen li. Justinas in- Hoc autem ideo dixerim, quia sunt nonnulli qui
V. r. iii,l" plangeret ; factum est ut feria quarta quasi omni hora ita mortem suspectam habent, ut pec-
f mnolenta aliquantulum a furore eessaret; iia nt care timcant, delinquere formident. Hi inir.iru
ne per merita b i il e Virgini ejus pue fratris principium habentes intelligentiam, prasteritorum
Aurei, hostem devictum et ejectum (sicut erat) du- non postponentes memoriam, futurorum desideran-
tltculto l)et
i '

rol tns providentiam, suas custodientes vigilias, laben- indicio

rectl/lcatui 68 Qusedam puella de villa S. Goaris, superflu- tis seculi nullas timent insidias ; illuc siiornin diri-
clautla. innn Rhenum posita. cum csset clanda, semel et gentes semitas gressuum, unde vitse sumpserunt
iterimi diicla ad suffragla Sanctorum ; tertio pro exordium. Verumtamen, sicut. unaquasque dnnuis et
Sanctorum reverentia, Trinitatis ostenditin se ipsa malos continet et bonos , sic ecclesia et fovet ele-
J'"li'iiUai:i I.Iiit einiii prius lailda drbihs, snj.ra ctos,
i
el et sustinet reprobos ; quorum reprohornm
:
i' i|>-:iiii plangens ; ejulabal integre rccepta sani- contumacia et supereffluens superbia, uli in miiltis
l iin per merita Sanctorum cum ceeteris Deum lau- Martyrum apparet milltbus, electorum hiiinililatem
'laiiiiluis bil.ins exultabat. mittil ad coronam Tyrocinium tale cur istis
vitte.
Inftrmi yir- B9 Siiiisniiiis aliquol diebu cum universis re- permissun) non sit, quia subtilms indagare perli-
iriilm jii
gmnibiis plenius illuxisset, quaael qualis Dei om mescimus. inuliiim jnsto et ncculto Deijudicio dis-
tncnlum
fltrulits.
nipotenlia snissanctis prtemia mirabiliter Contulis cutiendura cotnmittimus. Israel Deo videns dicitur.
set, innovantur sipna, immutantur mirabilia, nnn sed judaicus popnlus, qui carnaliter Israel dictus
.snbiin admiratione digna, vernm etiam fidelibus in est,nequaquara Deura videt, in quem minime cre-
augmentum gdei utilia. C ceteris namque ad dere hahet congregatus vero gentium popnlus, in
:

suflragiaSanctorum properantibus, salutisque suffl unitatem fidei propitiatinnem accepit; redeirtptus

aiirtoivm illic hun.iliter invocantibus, quidam sui sanguine tilii . Dei. Unde didtum est : Qtiia
apud
 DIE DECIMA SEXTA J3N11. Cl

apud te propitiatio est. Dei namque propitiatio, pr.xsentesomnes vace qua patuit lacrymabillter ad- D
PsaL 129, 4 est peccat.orum accusatio , et per remissionem monuit, quatenus pro se dignarentur orare, ut Deo gosw .

omnia credendi et sperandi, cudestis regai; et donante et S. Justiua intercedente, sanitatem cor- p.x us

per innocentiam et puram confessionem, mundte poris mereretur accipere. Quod cum factum fuisset,
conscientiae pnssessio [obtinetur]. Quo vero hic ser- et omnis Ecolesia pro e<> preces ad Deum fudisset ;

monis nostri intentio dirigatur, sequentibus frater- nulla flt saintis rtilatio, ulii talis apud I) .ini prcBVa-
nltati vestrse diligentius intimatur. Contigit in pago luit oratio. Illi enim, cm an salutarid loca tertia
qui dicitur Bertstraza, ut quidam servus , propriis facfca esl iteratio, intfividua» Trinitm • se confestim
innocens fartl contentus ab inimicis, qui et ipsura propria posses- obtulit saiubriter miseratio. Quid ergo Videres \

damnatus sione denudaverantob invidiam, de nocturno incen- claudum, sanitati integre restimtam exiHre; vide- curatul

dio incusaretur, incusatus quadam die, forte ipsis res contractum, aiagis glorifieatione, in Dei laudi-
obvius comprehenderetur comprebensus per devia
; bus subito prosrlire vere longanimis muHnmque
silvarum et per abrupta montium crudelitur traotua, misericors Deus, qui nnn differt ut subtrahat auxi-
sine judicio turpi suspendio innocens addiceretur. li;i ! Ideo iu ejus laudibus, pro tantis rmrabUibus,
Ille vero, ut erat inter vitam et mortein po*itus, tota cum gandio personat ecclesia,
gemens et trepidu*. puram hujus rei testatur esse (»3 Post hsec, lapso aliquanti temporis spatio, Itam pwa-
orans Deum l,JliCa '""'"
conscientiam ; et deprecans, ne sibi cnm ubique terrarum S inctorura decl iraretor meri-
pro hujus reatus fceditate tam turpiter donaretur tuin, i:i quibusdam pauperculis mulieribus de Ny-
mori in stipite sicque Deo et B. Justina? suam
: tea, matre scilicetet fitia, Dei Indigentibus miseri-
cum omni dcvotione commendat innocentiam. () cordia, coslestis manifestatur gloria. A.lteraeteniro,
inimica potestas ; cur innocentis aspernaris con- mater, tanta paralysis debilitate contracta jacebat,
Bcientiam ! Num ignoras, in die tribulationis cla- ut nulla membrorum uti possel motione, nisi cum
mantibus, Dei maxime adesse clementiam? Sed magno dolore totiusque corporis sublevatione : -A-
ct suspensus,
quoniam multa? sunt tribulationes justorum, ideo tera vero, adeo miserabiliter facta est dsemonis
veri liberatoria in ipsis superabundat auxilium. luilibrium, ut, locum nacta solitarium, multotiea
Quid ergo Confratres porro ? [Innocentem] suspen- sibimet prasparasset suspendium ; et hoc saepius E
di supplicio, omninm stnpet auditus. Tota vicinia, perpetraaset, si propinquorum cautelis prohibita
cum notis et amicis, suspensum investigant sed : non fuisset. Verumtamen, ne iniqui pervasoris ex
toto biduo per obscura silvarum latibula, non repe- toto cassaretur instigatio, in seraetipsa ostensa esl
ritur quaesitus. Tertio tandem die omnibns perlus- frequenter cruentissima laceratio, <
' res tniserand i !

tratis, ad locum suspendii Deo ducente perveniunt, Altera dsbilitate corporis gravata, altera velut
et inter condensa veprium, pendentem et adhuc amens ligata, oircumquaque volutatur, At mater
palpitantem inveniunt statimque solutum, signis
: sui dolqris obliviscitur, filiseque miserns seu pro-
quibus potuit, (loqui enim attenuatus spiritu non priis visceribus corapatitur, Invocat Deum. et san-
valuit) Confessionis et Viattci desiderium innote- cta; Virginis impl irat auxilium : omnes orare
scentem secum ad ecclesiam deferunt; ubi adhortatur, quo jugis oratio prb tilia; Uberatione ad
non sicut latro vel paganus, sed quasi fidelis Chri- Deum fundatur : similis Chananasce efficitur, dum
lervatur ad stianus, non in stipite, quod Beatse commendaverat; magis pro filia quam pro se intimo cordo Dominura
suscipienda tt filla ruri-
sed super terram, unde assumptus fuerat, plenus precatnr. Sed verax et jushis Deus, qui quando
txtrtma ijumtna.
fide exspiravit. Qnis non credat hunc talem exitura vult miseretur et coramodat, contritionem cordis
a Deo per interventum B. Justinas ubtinuisse, cui exandiens, patienti animae velox desiderium prae-
snam innocentiam vera relatione creditur commi- sentat ; cum filia, seu jam a vinculis soluta, nmtri
sisse. Ha?c, sunt Fratres, opera innocentiaj ; tiaec protestatur, so in visu ad B. Justinae vocatam fuisse
est bonse victoria conscientiae : quam :ta unanimi- subsidia. Cui mater : Quis, inquit, me ianguente
ter perseverantes imitari studeamus, ut Eeternae te perducet?At illa, jam san«e mentis effecta;

retributionis compotes inveniamur. Mater, ait, qui ubi et quando vult salvat, ipse mihi

62 Alrne Deus, conditor orbis. omninm creator, per visum manifestavit, quia et itineris mei eris

re\ Christe superne, qui solus sustines circumsitara socia, et sanitatis ronsors per Sanctorum suffi
aquis molem terrse, cujus majestatis est universa Factumquo est, ut, dum ad tocum misericordiae
Post aliquam pos^p, incomputabilia sub numero nosse, sicutstel- jugiter orantes gradiuntur, sui desiderii reinti
ccssationem
las nominatim, sic et imbres guttatim omnia tu ; sanitate, suh multorum hominum testimonio, Deum
mirabalor-
eemis, connectens ima snpernis. Novit, o Deus, tui super omnibus qnae viderant laudantium compotes ;

solius potentia, cur aliquando petentibus quadam voti efficiuntur. Nam altera, gestatorio qu vehe- i

dilatione subtrahuntur benefieia : sed forsan hoc batiar subito exiliens altera, ab hoste tiberata, con-
;

fit, Nonne duodecim sunt hone diei)

(ut ipse ais, gratulantes domum amba? cum gaudio revertuntur,
pro temporum differentia secundum illud Sapientis, omnesque qui aderant in laudem Au6toris bmnium

Omnia tempus habent. Omnia fiunt, ut credimus, bonorum accenduntur, cui est honor et gloria, per
certis temporura dimensionibus. Paulatim itaque infinita secula seculorum. Amen.
Ecle. 3, I,
elabente aliquo temporis spatio, cum in praefata
Sanctoruni basilica paulisper solita cessassent b<'-
neficia. nec tamen ibi votorum minus haberenl cre-
ANALECTA D- P-
mentum desideria quidam satis notus, nomine
;

Ex libro Sigehardi Monachi Sant-Albanensis

Gnanno de Aschaphenburg, omnibus membris toto
tcr revectus triennio miserabiliter contractus, notis et amicis ,

contradus' parentibns et cognatis, laboris testimonium et. dolo- Qui extat in MS. Carthusix (oloniensis.
ris etiam mrserabile factus [erat], Ilic namque,
cum ad suffragia Sanctorum semel et iterum qua- §. I. Diversa a priori narratio Passionis et
licumque gestatione revectus, nec tarnen desidera- sepulturae; Inventio seculo xn distinctiu;
tam diu salutis opem esset adeptus non tamen pro- ; pni|iosita.
pter debilitatera corporis taedio afEcitur sed, quod ;

solum potuit, ipso instigante amicos et monenle, 0. fttia de hoc Ubro ejnstjue attate et Auctore, sattn

tertio ad locum inisericurdiie, in Passionis D >mi- actum vi Gommentario prxoio est, nec totum dignum
nica reduoitur. Ubi dum fuisset vicinius locatus, pmlo censemus; placet sub tituio Analeotorum colligere
pTKCipU
 G2 MIRACULA SS. AUREI ET JUSTIN\E.
prttcipua lnca huc spectantia; omit&oque dupfici Pro- ti:i qnnque, nobilis quondam civi'as. capta atque
EX MliElJAM».' logo, cum trihus primis taciniom Captlutis, a Capite subversa est, *t io e.-clesiis ejus multa millia ho-
4 inifium ducere,aUiit$penequam opus cst; non tamen minuin trucidata Itaque Jum beatissimu^ I' istor
inutiliter ad rerum Mogunlinarum cognilionem distin- et Pontifex Aureus, cuio sua .lustina illoque fideli in cnjus rwl-
nas reversus
ctiorem, Cmn ergo dixisset Sigehardin, </»"</ Urbs comitalu ad srili'- -ua- urbem, de qua per Ariano-
Aureus,
Mc untia, non ii quo raodo sita est; sed in alio rum insolentiain ac persecutionis rabiem iludum
a Rbeno longius distante loco fundata /"..<:, ut Tra- ejectus fuerat, revcrteretur, invenit eam solotenus
Yetus urhs
dit antiquitas. inqttit (imo commnnis liahet opinio) eversam et perhVlus Attila Rhx, regionem ipsam
ante rtuta-
lioncm prima isl us urbis m.oenia, in ca i
peslri loco spa- ct provinciara adhuc undique pyrans, orania igne
tioso, nlii ounc est domus filiorum Giezi, id est le- ferro [u vastabat Sanctissimus
;;:nn<> ccccli)
prosorum el ecclesia Sanctimonialinm S. Mariae, taineu Pontifex, non veritus increduli Hepis sasvi-
qua Sacra-vallis dicitur, fuisse constructa. Ex qua tiam. gentisque perversa? bestialera infamiam
relatione verosirailiter potosl argui, locum, ubi in medio nationis pravae atque perversae per-
nunc csl Episcopium tuncexti-
capellii S. Hilarii, trmsiens, evangelizabat et prasdicabat pubtice Chri-
!,—. lilic uempe decem Episcoporum, qui ante stum ; confortans mentessingnloruro, et adrao-
tempnr.i magni II mifacii Moguniinam rexerunt iilmis, ne, am ire vitaj hujus in lubrico positae
hii, corpora quao nunc in ecclesia S. Albani decepti, morj pro veritate duhitarent
quie cunt, fuere recondifa. Praesumptio enim vehe- i Cujus salutiferoadmonitionisverbosacratissima
mens adlmc existeutibus Collegialis ec-
e>t, paucis Virgo Justina cum illo fidelium gre^ pusillo, suosquc ad
exulantera ab Urhe Sivl' j que sua dudum ejectum Martijrium
clc M-'. ousquam ><• potius qu im iu sua Cathedralj fjui
/oiijIim a anlmans,
ecclesia locum sepulturae eligisse Vssertioni au- Pastorem secuti fuerant, animati, passioni se ult.ro
Hhrni ripa-
' Completo autem sacrae • C. XJII-
tera meoa, super priori civitatis Moguntiaa loco, ingerere desiderabant
con entiunt superstiles in eadem planitie muro- oruditionis verbo, beatus Sacerdos Aureus Sancta
rura purticula;, et fundamenta subterranea circum- Sanctorutn ingressus est, pro se proque eommisso
circa reperta, imo etiam superstites theatri rohuc, sibipopul ), redemptionis nostrse pretium oblaturus,
quod more Roroanorum, ad ludos Circenses sen Beatissima Justina ceterisque, quos fidei sinceritas
atorcos el ;ttl spectacula publicaj constructum et caritatis erga tantum Patrem diiectio non permi-
fi i
;tra urbem, hodieque monstratur nec non ; sit Ubi dum ad altare si.ms
separari, adstantibus.
ei tituli, gesta, atque nomina d versorum Princi- Missarum soiemnia celebraret, scque ipse oontrito
pum lapid bus ir.sculpti, qui infra el extra urbem corde el hum liato iractrms offerret Domino; repente
jihinliii- iii locis inveniuntur esse disjecti. turba Hunnorum pariterqite Arianorura irruenles,
2 ln eorum ergo Episcoporum numero, qui, ut cin uradederuiit eum, nec non et fideles qui erant
CAP. VMI.
praedictum cst, Moguntinara rexerunt Ecclesiam, cum eo : et in Sanctos Uei gladios furoris sui et inter Sacra
ejui dhm
ante tempora sanctissimi Bouifacii beatissimus vir arraa oonvertentes primura beatum Antistitem cru- cnm Ulis
Bpls f>i'us
occiditur,
Aitrcus, Aureuj ^ne vir totus Apostolicus, Pontificalis deliter trucidatum mactant, deinde venerabilem
Cathe^ra? dignitateal assecutus, officiura tanti no- Virginem Justinam cum ceteris fidelibus qui pariter
minis sanct.issima vita atque divinis operibus a<Ior- adstabant
nans, commis ;
( '
sibi Ecclesise regimen strenuis. 5 Jam olim guidem, fervente universo orbe per- c VI.

sii e gubernahat : licel totusorbis lerrarum diversis secutionis procella. Sanctorum agmina, ct sepelitur
... infinita
in monte
et j.r.-irijni.r Arianas ha resis quateretur procellis... Martyrium pro Christi nomine passa in monte ubi Martyrum
qme pestis opud regiaa nobilitatis urbem Moguntiam nunc cst ecclosia S. Atbani extra muros urbis, qui nunc S.
in tantum involverat, ut vix aliquis auderet mani- apud Gentiles Mons-Martis vocabatur constat esse Albani.
feste se Catholicum profiteri. Sed beatissimus Poa- sepulta quem eliminata jara penitus idololatria,
tifex Aureus, huic errori palam obvians, visibili- mutato meliori nomine, Martyrum mon-
Ciiristiani,
indc al>
Arianis terque resistens, baereticorumque rationes divina- tem ex re ipsa et facti evidentia congrue appella-
ejmtur rum Scripturarum tostimoniis redarguens,couviuce- runt * Sanctissima itaque Beatorum Aurei, Jus-

bat;e1 t im [uam verus pastor, non mercenarius,pro tinas,Sociorumque corpora ad Montem-Martyrum

veritate, proque commisso sibi populo mori gratum superius dictum, secundum exigentiam et qualita-
ovcs sibici editas, a luporum fancibusabstra-
, tem temporis, admodum honorifice sunt humata ;

ctas, eripere satagebal Videntes i^itur lncreticae ubi per multa temporum curricula jacuerunt, homi-
pravitatis alumni, veritatis se rationibus confutari nibus, ceteris incognita et propterea quasi sine Iio-
F
Urbe dcinde
in beatum virura furiali more debacchantur noredespecta Postea autem reddita
et a acta
rcsiQUrotd,
Ejicitur ergo a sede sua beatus Pontifex... excu- jam pace Ecclesiis, regnantibusque Catholicis Prin-
tiens pulverem pt m suorum super eos, suaeque ! cipibus, de restauratione urbiura, de re ormatione
dioscesis loca visitaus circumquaque et quos poterat ecclesiarum, ad honorem Dei laudeinque Sanctorum,
ah errorc revocans, opus implebat \i\ angelista;. . cceperunt ipsi Principes cogitare civitatemque
Comitata autem est beati viri vestigia, non tam ignem Moguntiam, ab Attila (ut dictura est)
rautatione pedum, quam actionibus
loci vol incessu cversam, non in eo in quo condita prius fuerat loco,
cunt sotwc el vitpe munditia, tam ^acratissiraa virgo Justina, sed in alio fluentis Rheni magis propinquo ubi ho-
JtuHna et
tide quam sanguine soror ejusgermana, passionis- dieque sita est, multo honestiiis quam prius restau-
ntultts or-
Ihodojis.
que ejus fida comesel socia postfutura... Coraplu- raverunt Hactenus ille Moguntini Breviarii ,

res etiam aliaee religiosaa personse, viri et feminse, compilatoribus prttiens verba, quai sitb compendio se-
qui a fidei veritate ac integritate recedere nefas querentur; mihi valde incerta omnta, propler locum,
ducebanl pan cum saneto Episcopo sententia modum ei auctores Martyrii, de quibus antiquiores ilto
ejecti sunt ut vidcmus, longe diversa scripserunt Heiligenstadienses
'.\
Interim, sicut testatur H. Rieronymus in opi- vero tradunt conlraria omnia. Progrediamur ad certiora
stola quara nd Ageruciam viduara nobilem scripsit, quse c.r Goswini tractatu idem Sigehardns decerpsit.
tap. II,
lnhrhn VCUta inmnnerabilos et ferocissimaa genies universas cap. xiv et seqq.
tur ai> Hun- Gallias occuparunt Pyre- : quidquid inter Alpes ct G Procedente autem tempore videlicet comhtur
; anno
sub an. 805
nrcum Occano et Hheno mcluditur Wandalus, Sar- orthodoxi Principis et Catholici Imperatoris Caroli
.S. Aftani

mata, Alani, Gepitli>s Heruli, Burgundiones, Ale- magni tricesimo octavo, qui fuit dorainicae incar- ccctesia
manni; ct ;i> lugenda respublical) hostes Pannonii nationis octingentesiraus quintus, passionis autem
*imo ccc.
vastaverunt. Etenim Assur venit cum illis Mogun- : Sanctorum Aurci et Justinx tricentesimus quintus* quioquagesi-
cum musquintus
 DIE ItECIMA SEXTA JUNII. C3
cum memorandus ille Rkholphus, tertins ' beato urnitate temporis, ab ipMsetiam eccle.sise Fra- D
Bonifacio sanctoe Moguntinse Sedis Archiepiscnpus, tribus quodam modo ig 'abatur. Latuerunt ergo I X IIOEHAaDO
auctoritate jam Magni, in
dicti principis Caroli post hanc a memorahdo Uildebert Sanctam inliu- i

supra nnminalo Monte-Martyrum super sacros- mationem, sivc siquis translationem velit dicere,
Cineres H. Albani Kartyris Ecclesiam suir.piiuisn be itissimorum M iiiMiini Aurei ( et slc lalue-
Justinse pignora,
opere sicnt hodie cernitur fundaret, tam B.Albani runt usuue
terraa matris grenio occultatu, usque ad tempus
et infert>nlur od 1137,
quam etiam sanctnrum Aurei et Justinte sociorum- Lotharii Imperatnris. Qui [.otharius Dux Princeps-
in eatn San-
e/a corpora
que eorum ac multorum aliorum Martyrum cnrpora que Saxonum, Henricn quinto hujus nominis in
loculis, magis decentibus ct honestis (sicut postea Romano successit Imperio, posl annos circiter du-
repertum e-t commendare curavit; occulte tamen centos et duos; itnperii sirjuiilem hujus anno unde-
et sub paueoruin testimonio, quia timebat Sanctum cimo qui fuit Incarnationis Dominicce mlllesimus
dare canibus, margaritas Reliquiarum tam pre
et tius ti ices tnus septimns, sanctorum Patro-
tiosarum mitlere ante porcos exactis autem post norum nostrorum sa?pius nominatorum corpora
hanc secundam inhumationem Sanctorum, annis revelante domino Deo, manifestata sunt hocmodo.
aitrtndo in
centum triginta, qui fuit incaruationis Domini annus Cum apnd Fratres ipsius erclesis scilicel S Albani, pavbntnti
nongentesimus tricesimus quintus, tempore Kenrii i non esset ambigu Reliquias sanctorum Aurei vp/eits

hujus nominis primi Romanorum Regis, Hildebertus, et Jiistime cum suis in ct-rle-':! eadem quiescere;
renotatione

a Priesulatu magni Bonifacii duodecimus Sanctss tamen in loco, ubi laterent recondita, prorsus
Moguntinse Sedis post Herigeruin venerahil s Ar- ignorabatur. Quidam ergo fidelium religiosa mente
auibus ad-
chiepiscopus,Reliquias sive ossa decem Episcopo- inoque ducti
duntur an. lr spiritu, speciali erga ecclesiam s.
035 alia 10 SS. rum, qui ante tempora sanctissimi Bonifacii Mo- Albani devotione pavimenta
incitati, ejus, nimia
Episcoporum, guntinam rexerunt ecclesiam, videlicel Crescentii, vetustate consumpta et contrita, a bonorem Dci et I

Martini, Bodadi, Suffronii, Maximi. Sydonii, Sige- Sanctorum, ohp.ie suorum peccamimum remissio-
miiuili, Lentgasii, Lantwaldi, et Laboaldi, ileCa- nein, propriis decreverunt sumptibus renovare. Obi
pella S. Hilarii, superins habita est mentio,
cujus iluin veteris pavimenti subiata esset superficies,
ubi iideir, Episcopi fuerant sepulti primitus, ad mo- inventi suut repente sarcopbagi, sive loculi tam
nas'erium S. Albani transtulit, comitante Clero ac qualitate quam quantitate ab invicem differentes,
populo civitntis, cuui pruccs-ion.j «"leinni i|i-.isi;iie multorum
;
ac diversi temporis Sanctor :orpora
Reliqnias ante allare Apostolorum, (quod etiam S. seu cineres continentes :quorumqua?damparsin ter-
Vincentii, propter ejus r-anctissimum corpus, in ram unde erat videbatur reversa, qusedam ad ium
ei dem allari reconditum. vocant) in unius
tunc incorrupta car.dorem superabat lilii, futurae resur- rttectis nnt
sarcophagi receptaculo collocavit, priilie Iiluum rectionis gloriam pramonstrans ; qiiEodam etiani nmm toculls.

Martiarum. eorum rubicundior ebore antiquo, recenti adhuc ma-

7 Adjunctis etiam
tumba? sive sarcophago , in dens sanguine tamquam in ipso fuissct. ctlusiis tem-
quo reveremlus Archipontifex Hildebertus decem poris puncto, passionis eorum et, fidei indicia aper-
communi Episcoporum ossa translata reposuerat, absque in- tissima et evidentissima praeferebat. Inter hos si-
super exlru- termedio duobus aliis loculis decentibuset honestis, quidem loculos sanctorum Aurei Episcopi et Justinaa
cta mcmoiio, in singulis singula beatorum Aurei et Justinse cor-
Virginis sororis ejus corpora, ad sepulturam decem
pora reverendissime coilocavit ; ac strato 'li-s.ip.-r
Episeoporum, quos metnorabilem Hildebertum Ar- repcrta sunt
gemino pavimento, terr;e supefirciem complanavit. chiepiscopum paulo superius memini ad Ecclesiam corpora S.s.

In quo loco, post Sanctorum iuvenlionem, Ires so- Aurti et

S Alliaui transtulisse, cum gaudio sunt reperta. Jttslin.r,
lennes extructa; sunt memoris: qus forma tetra-
Quo aiitem apinl Deunr prasfulgeant sanctitatis me-
gona cont gua5, imo continu», marmoreo dispositas
!
rito, dictum est) ad eorum Reliquias
testatur (ut
tabulato, a terra pauluium surgere videntur ;
qua- venerabiles miraculorum gratia exhibita imo quaa :

i-iun ailhuo vesligia restant. Ad quam Sanctorum quotidie exhiberi Sanct irum meritis non desinit
memi -riam quot et quanta miraculorumet gratiarum multitudo gratiarum, Inventionis autem sanctorum
beneficia, eorum meritis, dignatus fuit. mirabilis in Aurei et Jiistiii;u historiam, nec non et miracula,
muttis uiiia-
cul s dei/vlc Sanctis suis Dominus operari, nec lingua referre, qiue et ante et post inventionem e irum Dominus
claro. nec scribentis sufficeret calamus explicare. Liceai operari non cessat, ad plenum qui seire desiderat,
hic milti Sigehardi conlexlum interpolare paucis versi- iibellum Goswini monachi, ad Adalbertum sanetffl
h/in, quibus prxnotatne translationis mcmoriam consig- Moguntinarj Archiepiscopum, a B. Bonifacio
Sedis
navit illo longe antiguior (si non fallor) l'oc'j, erutis a vicesimum sextum super hoc Icgateditum: ihique
Knackrichio noslro. reperiet, quo tempore, ordine, el cum quibns mira-
A I'. mifacio meruit qui Pallia primo. cul m gratiis beatorum Marlyrum Reliquias,
et m'racula
descrlpla.
IsPater Hilwertua, Archipraesul duodeniis, super aurum, et topazion pretiosas, revelaveril ille,
Yntus ea de
rc larinen,
Cumperit ossa Patrura [quondamj veueranda, qui Sanctoe suus digue glorificat.
[ relicta
Intra basiiicam nunc Hilarii sacro-sauctain ,
§. II. Sanctorum corpocalis praesontia mi-
E ijuibus huc denos transvexit in online pri-
raculis confirmala; aliorum plurium in-
[scos
Ut locus insignis conservet pignora dignis. ventio duplcx.
Attendens merita, simul ipsurum pi.i gesta,
Iluic ut confratres Auroeo coila'era!es Ou
_uia dubitatum est aliqnando apud extraneos,
tumulo structo conclusit iu isto;
Efficit, ct utrum vere beatorura Aurei et Justinie corpora in

Christi r.ongentos, Xter, semel U legisannos, Eoclesia S. Albani i; icerent, an non ; ad tollen-
id.facltt
Et decimam quartam lucem vult Martiusaddam. iliiiu umne hujusinnli dubium a fidelium cordibus,
notat. 1

llullil. Fttit hic dies anno dccccxxxv, quo Pascha celebran- duo relatione digna huic opusculo duxi inserenda;
dum rnii xxix Marlii l/lt. Dom. D. sabbirlum ai/te unum ante et alunl post Sanctorum dequi-
scilicet

Dominicam Passionis. biis loquimur, inventionom sacram, miraculose pa-

8 Lucus autem ipse (inquit porro Sigelianlus) trafa lioc modo. Erat dies solennis Dominicae Ad stationtri
ubi beatorum Maityrum corpora sacra fuerant re- Palmarum, in qua omnium ecclesiarum Collegiata- tn v. Albani
ra "«' clln
condita (ut jam dictum est) postea non salis cer- rum communis statio ad ecclesiam S. Albani solet
f'1"""1 '"
tus est factus ; et.intervenientc oblivionis vitio ac de approbata et ex antiqua consuetudine celebrari.
Cumque
 G\ MIRACULA SS- AUREI ET JUSTIN.K.
A Cumque ad lantaegaudUmi feslivitatis raultitudo ci- exliterit, nmniam uecipsius historia, ec veterum D
tnveuiunlur
r.x siriBitAHito vitatia doh parva convenisset et singuhs singula j docet relatio, post multa temporum curricula cla>
an, 1175.
lr.ru tenentibos oumsuia in-Choro Locis, tamCano- n.it evidemter ; licet non nno et eodem, imo diver&is
nici quam Monachi c;;m multa reverentia divinis temporibus, indicia fidei eorum patuerint. Anno
essent intenti ; quidam e populo ini:*riosus, et ( ut denique Dominicae Incarnationis mclxxt, post in-
:
pote I ininus devotus, reverentiam l«.ci ventioiiem vero Sanctorum Aurei et Justinsa anno
ritlftm
Sanctonim non reritus, ignoranter errans, supradictom decera xxxviii, iaiperante Romanorum ImperatoreFriderico
sepnlcro tn~ i uictoru [ue Aureiet Justinae sepul- hujus nominis primo, Moguntinaa autem sanctae
<t stens.
crum consceadit, et subito diraissis debiiitatisque Sedis Cathedram Conrado Archiepiscopo post B.
poplHibus Buper tumulum beatissimm Virginis et Bonifnciam trigesimo gubernante ; illequi in Sau-
Martyris Justinae semivivusresedit; emissoque diraa ctis suis est gloriosus et mirabilis Deus, quique
vocis iiorribili aonitu, psallentea in Choro, non sine arcana mysteriorum revelat, Electorum suorura, rt rursum
an. 12C7
magn terrore et admirutione, coinpescuit Concur-
i quoB in Australi latere monasterii S. Albani late-

rentibus autemadeumhis qui prope astabant: cum bant corpora, una vice dignatus est mirabiliter re-
sublato eo extra limen ecclesise, miasa in os ejus, velare. Itemque secunda vice anno iigclxvii, va-
ut fierisolet.aqua, ipse tandem resumptis viribus cante tunc Romano Imperio, Moguntinaa autem
vis respiraret; cceperunt ciroumstantes ab eo in- Cathedrm gloriosoWerncro Archiepiscopo, a Pr.ne-

quirere solicite, quaa fueril causa vocis tam cla- sulatu almi Bonifacii trigesimo sexto prassidente,
mo8a3 et ' "ii inopitataa ruinsB, Quibus ille, ut potuit, multiplicatis beneficiis, de eorum qui remanserant
a s Juitlna respondens; Miror, inquit, quia hoc a me discere pignoribus, revelationeni dignatus est Dominus
opparsnte vultie, quod oculis vestris omnes qui hic affuistis, iterare.
prrcutttur.
mecum pariter vidistis. Cum enim super sepulcrura 12 Ea tam priraa quam secunda beatorum Mar-
ascendens ibi mecoivbere cogitarem; repente per- tyrura inventio seu revelatio, quia snfficienter a
sonu egregia facie decora, in habitu virginis, <!e prioribus nostris ad memoriam posterorum est lit-

tumulo prodiit; el ictum, quem vix ferret homo, teris annotata.eam hic sub sdentio. quasi cognitam,
mihi dans in faciem, mejam semimorientem sic duxi relinquendam. Hoc unum certe ad ipsorura
E
elamare et ruere coegit. laudanda divinas opera- glorificationera ratihabendara sufficiat, quia signa cum ccrtii
tionis dispensstio, cujus nutum ignorantiae delictum evidentissima atque notissima, fidei, Martyrii ac veri martyril
corrigens, delinquenti intellectum deditvexatio. Ex sanctitatis eorum. revelante Deo, nostris manifes^e et sanctilatis
indiciis.
eo erg tempore, sublato oinni ambiguo de thesauri
i
claruerunt temporibus. Fidei quidem; quia apertis
tam preti si possessione, non tam inchoata, quam eorum sepulcris, quos licet prsesui multitudiue nu-
renovata, Deo et Sanctis ibi excrevit reverentia, merum excederent, valde tainen accurate atque ho-
sacris eorum meritis finem nuliatenus habitura. neste f.tcta erant, signum salutis nostrae in lapidi-
An. li:iK 10 Anno itidem post inventas sacras Reliquias hus sepulcra claudentibus intus et extra sculptum
Re> Itust appa in sc exacto, innumerisque ad Sanctorum memo- plerumuue probavimus: Martyrii autera eorum ex
rent defunctm
n i-ii miraculorum beneflciis exhibitis; cura [ut su- hoc evidens patuit judieium, quia in ipsis eorum
Saeritta,
pra dictum ) utrum haec Sanctorum Aurei etJusti- Drsideratur
sepulcris corpora quaedam sine capitibus, capita
rti gest.x hi-
nas meritis fierent, et an vere ibi requiescerent, etiam qusedamsine corporibus, truncationem pedum stoila.
adhuc nonnulli dnbitarent; cuidam Sanctimoniali, aut manuura, aliorumve inembrorura defectum in-
ferainao religiosaa ac Deo devotae, apud idem Mona- venimus: quod propter inipedimenta persecutionis
sterium inclusas (nam antiquis temporibus cella In- factum fuissenon dubitamus. Sanctitatis autem eo-
clusarum apud nos extitit, monasterio penitus con- runijam non est necesse rationem quaerere, cum in
tigua, ita ut unum et eumdem Monasterium et cella liiebus nostris innuraerabilis utriusque sexus et
baberent ab una parte parietem. ) Frater quidam aetatis populus, ad sacratissimas eorum Reliquias a
Monachus ipsius quomlam ecclesias, qui custos diversis sanati languoribus, sanctitatis ipsorum
fidelis ejusdem Monasterii extiterat, el jam dudum merita experimentodocuerint, etquotidiedocerenon
vita excesserat, per visum apparuit. Vocansque eam cessent Hactenu& lono citato Sigekardus : optare uu-
ex nominc, an dormiret interrogavit. Qua se dor- tem maginquam sperare licet, ut scripla istxc de tlu-
ln ii.' negante, liic qui apparuit subjunxit Ne dubi- ;
plici Sanctorum istorum invcntione reperiantur.
tes, inquit, sed pr i certc noveris tu et quique fide-
lis, hcneficia ct mirarulorum -ntiam, quco in hac
Deo dante multipliciter exhibontur ecclesia, sacra- §. ///. Nova secvlo xni exeunte Sanctornm
rtttatn cssc tissiraas i irginis et Martyris Justinsa, in hac vera-
in ven tio Reliq u ix alibi.
fu&tt dr oiter quiescentis basilica, esse MiftVagia. Illa vero
Santti titnus-
alacriorjam facta, et quid, inquit, Reverende Pa-
quc pr.i tentia
teret sei de Beato Pontifice e"t Martyre Aureo,
' ,\d principale propositum deSS Aurco tt Jusiina,
virginis fratre, dicis? Cui ille: eadem, inquit, quas rediens calamus, quid nostris temporibus, intjuit Si-
de sorore Virgine, remota penitus omni ambigui- gehardus, de eorum sacris Heliquiis actura sit, bre-
tate, sentiaaac firmiter credas, tuel quique ffdeles viter et tideliter studeat. explicare. Anno siquidem
c. XVII.
Christiani, de fratre. Kt his dictis disparuit quaa post ultimam quam (num. 8) pra-libavimus, Sancto-
An. 1298
loqusbatur ei visio; et quia hesc duo miracula id- rum revelationem centesimo sexagesimo, qui fuit nperto Sancto*
circo hic inserta sunt ut praadictum est, ut non annus Dominicse incarnationis millesimus ducente- rum sepulao.

Hceat alicui dubitare Saactorum Aurei ct Justinae, simus nonagesimus septimus, Bonifacio Papa hujus
iiim eiiriin eorum corpora in ccclesia S.
Sociorara nominis octavo Sedem Apostolicam gubernaute,
Albani, et non aiibi, omni abjecto dubio repausare. Romani imperii fascibus Adolpho Rege sublimato,
11 Bic porro interponere juvat, qux SigeJmrdus, sanctse vero Moguntmre Ecclesiaa Gerardo hujus
AIU tmUti quem dcscribimus; de aliis in eodem monte reperlis nominis secundo Archipraesnle, a Beato Bonifacio
Martgna torporibtisc&piu vi Antiquorum
prmmiserai, his verbis tricesimo octavo. praesidente
: destructa jara sine
;
rtntrm m
tiiontc scpulti,
etiam et valde veterum aolers et fida, senioribus spe potioris restaurationis, propter uimiam sui ve-
nostris tradita relatio ad oos usque devenit; Du- tustatem. ecclesia S. Albani. in ea parte, in qua
cem queniilam (ut vere priesumitur) Catholicum, pretiosae Sanctorura Reliquiae servabantnr, in
loco
cum magno promiscui sexus exercitu, inipsoraontc qui jam superius assignatus est, cogitaverunt Fra-
occisum fuisse et sepultum ; qui cujus professionis tres, Sanctorum Patronorura suorum pignora typo
devotionis
 DIE DECIMASEXTA JUNII 65
A devotionis de torra levare ; et magis decehtibus, in snpptemento mensis etiam Mognntinorum
tistius
transfervntur
Sanctitatique eorum magis congruis foculia eousws cbnsa uemW.Caput huc a Carolo Magno
tractdnda F.X SIGEJIARDO
corpora SS.
Itmi et Ja-
vanda mand.ire. Qua propter, habito religiososuper transUtunrSerrffriiw (Ub. 1 eap. 17 d> Moguntink
stinx : tara pio opere consilio, majoria Eeclesiae Moguntinae Sanctis) rrbco numerat, Theodorumr/ SergtuTn idem
Canonicis ad eorutn postulationera venientibus cum praterit, neque quorum ists Reliquix sint, inconcnrsu
processione solenni, sepnltnrae Sanctorum locum plurium ejusdem nominis Martijrum, facite est dcfLnire
cum summa reverentia et devotione aperuerunt ; ct S. Justini Confessoria festum solemniter, cum ..
pretiosissimos Reltquiarum thesauros eornm, prout Lectionibus colendum prmcribitur in antiqitioribus
a venerahili Domino Hildeberto Archiepiscopo ibi Breviariis Moguntinis iVAugusti; quod ctir in Bre-
reconditsa fuerant, in modum superius expressura viario anni mdlxx cmissum sit, nescioj nisi f»rte,
per omnia invenerunt. Quas cum mngno timore et ijuiu feslum Ulud, monachis S. Albuni proprium, non
gaudio, laudes Deo personantes et cantica, veneran- MognnimOs. Interim cupfo edoceri,
spectabai Canotiicos
ter tollentes, honestis repositis scrinus, adprincipale qusenam Heostedinensia S. Justim hasilica,
sit illa

altare monasterii S. Albani, cum hymnis et laudum unde ablatum vel Corpus vel insignis R<-h juia mdica-
carminibus, transtulerunt. Hi quoque petitionibus tur. Hactenus nihilpropius occurrit quam Hoogstetten
Cannnicorum pr&fatorum, quas ipsa eorum devotio in Sueoia sed nimis incerta est conjectura in sola no-
parturire videbatur, Fratres saepe dictas Ecclesiss minis affinitate fundata. Si <;>iis autem de ejusmodi
fiujus bra-
humiliter annuentes, partem solemnem sanctarum Confcssoris /'ita irl miraculis novit aliquid, </ quod
fhiitm Cano-
nicis donatur. Reliquiarum, brachiuin videlicet sacratissimse Vir- novit suggerat, gratos nos experietur a-l prsnotatum
ginis et Martyris Justinoe, eis pro speciali pra?mio, diem tv Angusti. De SS. Vinceutiae et Innocentia
donativum nobile et munus excellens, in signum transiatione facla Moguniiam <in>:<> dcccxxiv, egimus
nnionis fraterm-e ac pignus amicitise mutu<e cum [ Februarii ad Vitam S. Severi, Mariti acPalris',
hilari animo donaverunt; quod quidem in Cathe- ubi in Suiiplcmento licebit n<i<lere, quod hic dicitnr de
drali Ecclesia Moguntina ad S. Martinum de domo altera ad S. Alhani ecclesiam translatione,
E
delatum in multo honore et veneratione servatur. 17 ln Martyrologio Ecctesise Pragensis ul cetera s. Aurel bra-
14 Felicem igitur dixerim civitatem Moguntinam de SS. Aureo et Justina prosequarj ita leyitur : xvt chium tt ca*
quae taliutn Patronorum subsistit patrocinio feli- Kal. In Moguniia put S. Justinx
Sancti alil
; .lulii. \urei, Archiepiscopi et
qttorum od S. ciorem ect lesiam Moguntinam, quaa tam priEcipuo- Martyris, cujus partem Brachii Carolus Rex (iv)
Atbani corpo- rum Martyrum decoratur Martyrio; felicissimamque obtinuit in monasterio S. Albani in Moguntia, et
ra attl Reli-
qui-r;
S. Albani basilicam, quas corporali Reliquiarum decoratura dedit ecclesiaa Pragensi. Eadem die,
eorum pr83sentia etsuffragio decorari meruifc a Do- Justime Virginis et Martyris, sororis S. Aurei,
mino. Felix Societas ! beatum collegiura ! Saocta oiijus Caput in eodeiu monaslerio obtinuit Carolus,
congregatio, tot Christi testium in ecclesia S. Al- et dedit occlHsite Pragensi. Comjiositum fuit Marty-
bani, tamquam indomo magni patris fainilias adu- rologium istud % seu i>otius scriptum, et additamentis
natorum Illic ! Dominus domus,
inclitus ct gloriosus propriis auclum, seculo ut summum xv et ptunbus ,-

Marfyr Albanus, hospitio fovens jucunde magnum ajmd nos annis manens, tandem repertum nc restitutum <t Carolo IV
illura Hispanhe alumnum Vincentium, Martyrem et cstPatri Gamansioqui commodaverat, tmn^ riptis qu e data ecdtslx
Prag. an.
Diaconum, ab orthodoxo Imperatore Carolo illuc prupna erant. Ipsas Curoli litteras, nd universos Re- 1354.
translatum illic Aureus Episcopus et Martyr, Se-
: gni Bohemix Status, Moguntia datas <t>i'i<> w nv,
c
scilicet, Vin- dis sua3 protector et singularis Patronus ; lbi soror die iv Januarii, </. istiset aliis quatn pluribus insigni-
eentius, Theo-
dorus, Scr-
ejus Virgo et Martyr Justina, inter hospites tam /m(.« Reliquiis, itinere Germanko per illum acquisitis,
gius MM. excellentes non infima, familiae Domini Patrona recitat integras Phosphoro Metropolitans S. Piti
in
pnecipua. Te quoque, Martyr Christi inclyte Theo- ecclesiai Thomas Joannes Pessina, ipsius ecclesiw De-
dore, cum Sergio illo beato pfimicerio, gratissimos canus ac deinde Samandiiensis in Huntjaiia Epi-
hic hospites, imo speciales patronos nostrae venera- scopus pag. 4X'J et seqq. ubi inter nlia, in civitate
mur ecelesia?. Moguntinensi, per Venerabilem Archiepiscopum et
Justinus Conf. lo Et numquid Confessor Domini, Justine alme, Abbatem monasterii, sibi data in ipso moaasterio,
ab hac sacratissima te excludi patieris societale? recenset magnam partem corporis IJ. Alhani, ma-
Absit.Te enim advenam acceptissimum in hac gnain partem capitis H- JustinoB M. et V. et par-
Sanctorum familia, transmisit, nohis Heosledin tua tem BiMchii B. Aurei M. primi PrLesulis seu Ponti-
Basilica ; ecclesiae S. Albani spiritalisatquespecia- ficis Moguntiui.
lis filia. Adhuc sunt in [hoc] numero Deo dicata 18 De S. Justini Martvris Reliquiis, Heiligensta- Atlquid S. Ju-
virgo Innbcentia, materque ejus B. Vineentia : dio verosimiliter ad Cnvbeiam Saxonicam deiatis, et sttnt Corbeiam
quas loci nostri Patronos et propitias Protectrices, an/io mcoj.xxv Bodone Abbate ad eumdem Carolum eidtm missum
a
aii. 1375,
Innocentia et ab It^ilia.1 partibus de urbe Ravenna ad hanc socie- missis, eg\ num. 2i Comm. prgevii. Ilie add<>, ens vel
Vinccntia. tatem beatissimum Diviria direxit clementia, Og- tiou fuisse additas Pragensis <ce!rsi.e ant Carolosta-
gario post Prasulatum sancti Bonifacii quinto Mo- diensis arcis Reliquiis, vel occultas latere sub nomine
guntino Archiepiscopo.transferente. Talibus Athleris S. Justime : nam Pemina Decanns, nihil de Justino
nommatis et principalibus gloriatur aurea Moguntia. invenisse se profitetur pag. 477 Phosphori sui : sed
His tam prcecipuis Patribus.Principibus Patronis et in Consignatione Reliquitirum, descripta <inn<> hccc-
Protectoribus S. Albani floret ecclesia ; totaque lxxix, nttiine solum quarto post prxdictam <!<>,<iu!io-

gloriatur Germania, Licet pra^ter istos, in ipsa ba- nem; iterumque in ea quse scripta fuit anno wccc*
silica sive monte, infinita Sanctorum contineantur lxxxvii, sic le</i invenerit : Item c<ista S. Justinss,
corpora; quorum quamvis nobis incopnita, Deus Martyns Altissiodorensis, in argento deaurato. Item
taaien omnium novit noniina. Unde suiTiciat cuili- onst.i S. Zopln;e Virginis, similiter circumdata ar-
bet Christiano ibi fideliter eorum exnetere et efli- gcnto deaurato. Videtur autem Decanus prjesumere t
forsitan costa,

caciter impetrare suffragia, cum nulli postulanti in per errorem factum c.sse, ut ita mutatis- sub nomine
scriberetur ;

Jtutlnx
fide recta, et non hsesitanti eorum patrocinio neget ; ijue lertter epigraphis legi debnisse. Costa S. Justini
tatens.
Dominus optata beneficia. Martyris, Costa S. Zoplnaa Vir 'inis Autissiod^ren-
IG Dc S. Albano agemus xxi Junii hujus; de S. sis. Veritm Sophiam aut Zophiam non modo non in-
Vincentio egimus xxn Januarii, deque Corpore vel venio Autissiodori, sed'nec in tota reliqua Gallia
Reliquiis in varias regiones transtatis; non tamen isttc Justinara Virginera, uescio tjuam,ws. Deermi-ns a<>-

nominatur Moguntinensis S. Albani ecclesia ; proinde minat llenricm Canisius in Murtyrohgio Germauico ;

Junii T.IV 11 ego

 66 APP. DE ECCLESIA HEILIGENSTAD.
ego faieor mihi de Juslina et Sopliia, nominatis, tihus, ea quae minusprovide ordinata sunt, in me-
A ibi

nihil liquen : ile Justini reliquiii Corbew missis ue- lius refurmentur: dictorum Decani et Canonicorum
queo dubltare; quotlautem 11 eiliijenslutito sml acceptse precibus annuentes, praefalum festuni Dedicationis
ptito pcr verosimilcm conjecturam tencri posse. ad dictam Feriam secundam. pnemissis etaliiscer-
tis causis Nos ad hoc moventibus, duximus trans-
ponendtmi statuenteset ordinantes, utipsum, cum
AIW.NDIX
:

D. P. Octavis suis de cetero. cum divinis Offioiis et aliis

solennitatibus debitis et consuetis, singulis annis

Dc Heiligenstadiensi Sanctorum ccclesia.
in praadicta Feria socundailevote celebretur. Et ut
eadein eeclesia Heiligenstadiensis a cunctis Christi
§. Daijobcrtinz Sanctorvm ecclesix prima
/. fidelibus frequentius veneretur; oranibus et singulis
resiauratio ac dedicatio seculo ix, sub ti- vere Pcenitentibus et confessis, qui aii ipsaminprse-
tulo S- Marlini ac Privilegia ei concessa. fatofesto Dedicationiset per Octavas ejuadem, causa
devotionis aocesserint; ile omnipotentis Dei miseri-
cordia ac beatorum Petri et Pauli Apostolorum

Itenrlci Imp.
Me tnr egrtgia Knackrichii notlri iiligenlia, ut ejus, nec non sancti Martini Patroni nostri, ineri-
de in-
ques ittt in tanctorum Anrti atquc Juttini honortm tis et auctoritate confisi, quadraginta dies
tiberatltas:
optrost colltgit ex prsetitulatm e, cletix autlitnticit mo- juncta eis poBnitentia misericorditer in Domino ro-
numenlit, nttcio •/««' nsu m notlro Collegio rtperlis, Laxamus ac nihilominus omnes et singulas In<lul-
:

el nunc dcmum Capitulo retltlttis. ni publieam tradu- gentias, per quoscumque Arobiepiscopos et Episco-
cantur notiliam. Pottquam trgo tatis docuit dt prima pos Catholicos, gratiam et communionem Sedis

ipsius Itin origineab aliquo Francorum Rtgum eoque Apostolicae habentes, dictse Ecclesiae in festo Dedi-
verosimittlcr Dagoberto ducla ; pergit dtelarart quibus cationis istius concessas, in quantum dejure possu-
ille Dominis succtssive parutrit, <ic primo Francorum mus, approbamus et conflrmamus. In cujus rei
B Rtgibut substiluit Turingix Comitts, quibus Archie- Testimonium pnesentes litteras fieri feciiuus, et
prlmn Rccle- E
piscopi Moguntini tuccetserint, non solum in lletli- sigilli nostri appensione muniri. DatumHeiligensta-
tia sujtra S.S.

Corpora xdl- genetaditntit civitalis plena possessiont, std reliquss dii, xvu die niensis Junii, Anno Domini MCCCLXiu.

flcatti paulatim Eichsftldise per coemptionem variorum iu ta Xdem iisdem ftrtvtrbis invenitur confirmasst Gerlaci

ailodiorum ; magnoqut sanctorum ibi Patronorum bt- successor Joortnes anno mccclxxi.
neficio imputat, quod Catholica ftdes hactenut ibicon- 4 Serarius lib. I cap. 30 docet quod Metropolitana
ttrvatatii tub obtdientia Eleclorit ei Architpiscopi Mo- Moguntise ecclesia fuit olim inS. Stephani honorem
guntini, ttcet lam procut a sua Melropoli tl u circum- dicata : sed cum ii"vuin, quod S. Stephani vocatur
eorum nomlne fmiicillilins liiiiiitrtirniii oppidis mpilts ad ileffctwnem templum Willegisus Archiepiscopus construxisset,
fuit illa in S. Martini honorem commutata. Nempt
vltltiiir ntiml-
solicitata, armts ttiam ad ptrtuationem adhibitis.
ntttti fulSS».
2 Sicut autem perpetua majorum traditiont crtditur ut ni quadam ad Vitam S, Bonifacii Prsfaliont legitur,
porro siCUt
primam ibi ecctetiam super istic invenla Sanctorum Gallia atqno Germania Marlini clvpeo ilefemli pne- rathedratii
corpora fvisse txtructam ii" credibile. est eorum uo- cipue gloriantnr, quieasdem partim absens verbo Moguntina
mine eamdem quoque diclam «/' initio fuisse; ct hoc edocuit, partim sua venerahili prasentia a malis
naminis ihu mansistc Choro, quem satit amplum fttisse imminentibus liberavit. Sic igitur quemadmodum et
flovaan. I3C3
dedicatw 1
oportet : tiquidem m f" S. Willegisus Archiepitcopus Aposfoli (puto SS. Petrum et PaulumiiKe/Zioi, quibus

Nov. eonsecrasse legilur S. Burchardum Episcopum ffor- muli.v Cttiiirtlralfs sccltsise dtdicatst habtntur loto

malifiisrtn iiniio DCCCCXCII, tjit.r tntlf fitintlrm Cliorum orbt Cluisiitiim) post transitumsuum, subtitulono-
tiitir ailliiif ttabat eccletia vetutin majorem ampiiorem- minis sui, Sedes Pontificales habere promeruit; ob altxque
qiic fiirmtinl pnslen reitlifictila fuit t[uaiu RabanUS singularem crodo doeirinam, qua ita Ecciesiam Dei plurei,
Magnentius Maurus, sextus Archiepiscopus Mogun- illuminavit, ut netninem primis gentium Doctoribus
tinii< dedicavit kal. Novembris sicuti tegilui scri- imitationeni proximiorem dicas. .. Harum, quasdixi,
jiiirn iit dorso Diplomatis anno mccclxiii dati a Ger- ecclesiarum uua est Turonica... allera Moguntiaca,
laco Architpitcopo, ei arfdiinr. Vide chartam inclusam, tertia Trajqctensis. Verum hte duas; Moguntiacam
S,;l ejusmodi cltarla periit .Concedit autem rt> dtplomalc dicu et Trajectensem, post annos a transitu ejusplu-
Arehiepitcoput ut eaDedicatio, ati qitamin ittafrigi- rimos, ob nimium ejus amorem, privilegio memo-

tttiiu /rtfiim
ditsimaregiont »"n sint moltstia accedebatur hiemali randi nominis ejus insignitiB sunt inquibususque F :

trantfsrtur ttmport, Kalendit ittU exordiente, tiamlata in diem h"die Martinus a fidelibus laudatur et honoratur nuncupata
tn 10 Jtinll beatorum Aurii el Jvstini Marlyrum i/"'i« an-circa propter admirandas et, multiplices sanitat.es quas fult S.
ac drinde Marttno
nitni MCCLXXXJ ilrnnn trtiiisfrrtilitr tu SCCUndam Ft- ibidem plerique aegroti a L). N. Jesu Christo, per Turonensi
In '!
ftr.
l'tnl. ruim PenlPCOttet ; credo nt omnet per Eichsfeidiam suffragia tanii ineriti consequuntur. Et ite Mogun- a Wttlegiso
tirtolr. tjniiiis Sanctorum dits HtUigenstadiensibus tiaea quidem '/"" partt vetustissima est Bro-
testalur Archicp.
so-

lis festivus, a eervili opere feriaUm non erat, absque iiiiiis.siijira jiinuiim arcuatam legi hxc verba Sanctos
dispendio possent iliuc accedtre ptr opportunitatem diti Martinos indeque speciari Episcopi efiigiem dextra
omnibut communittr ftriatse. Ipsum sic sanat. templum sustinentis, ra prorsut idea qua hodie viti-
3 Gerlacus Dei gratia sanctse Moguntinse Sedis inr Calltedralit, Iseva vero librum tenentU cuminscripto
Archiepiscopus, sacri Imperii per Germaniam Ar- I'AX HUIC 1'UMII ET OMM HAIIITANTI IN EA.
chicancellarius, universis Chnsti fidelibus, ad quos b Eodem quo Williguusipirituetaffeclutrgacom-
prsesentes litteras pervenerint, salutem in, Domino iiiiiiirin Patronum Martinum, vidtri ttiam polestRa- Ita Rabanus
sempiti'1 nani. Constituti in Provincia aostra Devoti banus illi dedicasse hovam Heiligenstadiensem ecrle- eidnn videiur
ccclesiam
nostri, Decanus et Canonici Ecclesiaj Heiligensta- siitm, rrtfii choro rtmanente ut erat u Dagobtrto con- Heilioen-
iliiuisis, nostrta dicecesis, nobis humiliter supplica- striirtits : exindegut astitmplut esi illr in tigilium tam stad.
runt, ut festuin Dedicationis prsedictai Ecclesise, Capituli tjuam Civitatit ciim Itoc discrimine, qnod
qnod solitum est peragi in ilie Beatorum Aurei et Capilulum utniur Martino tedente in Ponlificalibus in
JostiniMartyrum, in feriam secundam post diem actu benetltceutis, Ciritas tumdtm effingaitquilemcum vetrri Chort
Pentecostes immediate subsequentem, ex certis scuto et eoqtie discrimine pr.rslructavt
ijltttlio, putat Knackrichiut
tfflates ejtis-
auctoritatc causis per eoa coram Xobis ailegatis, transferre dtipliccm Architpiscopi Moguntini m Heiligtnstaditn- dem S. sigth
Gertaei dignaremur. Ciiin igitur non debeat reprehensibile tes juritdictionem, ecclcsiasticum ct secularem designari, tts tmprtisa
Archiep.
SIOQimt.
judicari, ut consideratis loci et temporis qualita- qux res aliquid infra luminis accipiel ex velenbus in
 fll V <!l *1>H /f

rto vtj ic\ pcqnici n vi t atui Autupiiiii cllc inininiC dubitamuiXJiCif-ptCf nottcjrt omiuujcpi pdcliu iipofumpumucfittaj duaittep no\ j>pcmcdio animue an\ue papcnr n popu ncc non pintcrucntu
KP*
i\i\cch inic/c
/y
coiiwc cidii nrccc i
J/ f '

TJV
uidclicci 1 impc.atrictl ainnij tccc. atd- (Iribonij
"'
f " lltccrchictn cutdam
iVfmoqcmtiacCnwifaCcclaCucriCVubiki
' i P ci* monaitcrio VI' I Vh
naliqonttaC dicto
fJmumrum
ulv preacia

uurci
11

f,
ataj iuJ/iiii corporu
"f itpv VwJ r
rcQutclcunt-aa ujum fpnt ibidcm clo jerui-cuim
V
manjum unum &' cLuo
'

r f
curtiticiu jttct in
lilVriita
udla (fei}laha ciic m Vfff
vaepo ttcro Ctchejuelt. <^> in
> VllVl
comitatuvJillihelmi

fi
lib
m
f
r>i\tationiv-
IW f itn <*.'
\f>
inuti\ -
cycitib- fpeditib-
<*.'
I I
fff lf
c\ue\iti\- cK> iiiquirendii

cetcyijt]; om nibu/ c\ii(<iiiciiioclocin\; dici \iite \c\~ibt auc ncm mcipi po\\unt utilttattb ad • ipjum man\um pttnentibui pephanc np/ tpccm i m pe \'i ctlcm p ct qinani co ntcdtmtt\

utt\; larqtmuT.&s
±d\ Jl
clenn turtt
/
ac doinnuo m eiu iu\&. dominin omrnno tpani fundtinuj La
ijff
uidclicV raticne
III
ut
n
V f fill
t\ithbrrtu\ CLttl a cm mona
IV
icrtt
p
vrcpolttu
V
ibicr vo\ t hnu \ucccclcntc liPcyam hubcccnt cie eoclcm tnan o cuc\c\: pcrtincntin cccuitatcin - c\uuc\uid ct\ pl a c uc r 1 1 ucl uju acccl ac fccciendt oninium

om i n u m rcq m no pi contradiCrionc rcmora.Lt uthacc no\ Ipctc inqcnui tari{ auctopt

y ,:

r~) Tftone
' •

no I tri impre I yrccenim uj inJLomn

y )

5i'i>illo)'iiiiL <|uorumJain HeiJi geiiltadeiiiiuni e.ctyvi

Wi

<p
r

I) i JjS J \\qJ Jjh J\ * £ n ^N J J \

JJata-V.lD DECEB. /
IjldlCt.V- lnnocliiuuc incartiat . Attycy.ii- dnno dommhemrw Udi rcqnurut? xxi \mpcru aute- Viii- j\ ?~>„ m . 0> ro n<Sha
^atec
arcc itn- uoH.iipytf [inno
ijoH.Ci^-tf [\nno dominica/' inCMm-
Joininiccce^ incayn- Al///
Miii' Incfiei-
fnVitf '• ,1 .
((nno it fohm
clomniVjUlmrui
\uHtmpci yf^ V
rfcf-V Vicrum
Hicrinn aui iiVnraburc
auili(tngabufC . H
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 67

co districtu repertu nummis. Ex Itinc illi ecclcsiam quoi licet veteri a Daqobcrto fundatjc parochix ct ci- auclobr d p.

istam curaverint utsuam, ejusque profectui favorem vitati nova addita sit ab Archiepiscopo Moguntlna Syf- D
impenderint suum apud Tmperatores inter quos prsealiU frido Tquisedem tenu.it abanno circiterutxad mlxxxiv
digntts memorari S. ffenricus, ejusdem ecclesix in- nihil tamen inde decesserit juribus veteris parochix
signis bcnefactor per diploma, quod pro tanli sancti in lotam civitatem. Scribit autcm Serarius de rebus

dtderat ei- veneraitone optavil Reverendissimu* Capiluli Decanus, Moguntiacis fol. 768 quod Syffridus Ute vel Sigefridns
dem 8. eo quoscriptum habetur characterespectandum exhibere Qregorii IX sententiam contra uxoratos et concubina-
Benrieus tenorem communibus hiccx- rios sacerdotes per Syhodum Erphordis exequi volens
in tabuia appositai litteris
Imp. an.
1022 pressum lege. facto itimultit, urbe ea excedere coactns fuerit cum aliis

G In nomine sanctze et, individuae Trinitatis. nortnullis Archiepiscopis veneritque Efeiligensladium

Heinricus, divina favente Clementia Romanorum ubi notabilem anni partem usquead Epiphaniam man-
varla prrdia Imperator Augustus. Si venerabilia EcclesiarumDei serit etomnibus rerum divinarum solennitatibus inter*
ln horwre loca alicujus doni commodo ditare studuerimus, fuerit circa annum mlxxih qua occasione videri potest
$$ Aurei et
Nobis Regniquc nostri statui profuturum esse
id novx Parochite instiluendas animum adjecisse, nisi po-
Justinx;
minimc dubitamus. Quapropter novent omniurn tius id fecerit Syffridus m al> anno ttcc ad xxv re&pe-

Cliristi fidelium nostrorumque universitas, qualiter ctu tcrtii, immediate succedentis dictus Seniur.
Nos, pro remedio animse atque Parentuni nostro-
rum nec non pro interventu DHectissimae conte-
; §. II. Jus Patronatus innovtB civ tatis Rccle-
ctidis nostrae, CUNIGUND/E videlicet Imperatricis siasveteri parocliise adjudicatum ct confir-
Augustn: atque Aribonis, Moguntiacensis Ecclesise matam.
Venerabilis Archi-Episcopi, cuidam ejus monaste-
rio, Heiligenstat dicto.ubi pretiosa Martyrum Aurei J_n nomine Domini. Amen. Per hoc praesens pu-
et ex allis
atque Justini corpora requiescunt, ad usnm Fra- blicum instrumentum seu transcriptum pate.it Uni- primtegtis
trum ihidem Deo servientium, mansura unum et versis, quodanno a Nativitateejusde n nc igxxxviii. an. 1338
Geislaha pago transcriptis
duo curtilia, sita in villa dicta, in Indictione sexta, sextadie raensis Novembris, quae
E
vero Eichesvelt, et in ComitatuWillihelmiComitis, fuit Feria sexta proxima post festum omniura San-
cum omnibus ejus appendiciis, terris cultis et incul- ctorum hora ejusriem diei primavel quasi, in Choro
tis, pratis, pascuis, silvis, venationibus.aquis aqua- ecclesia; sancti Martini in oppido Heiligenstad ante
rumque decursibus, piscationibus, viis et inviis, summum altare, Moguntins dicecesis, Pontificatus
exitibus et redilibus, quaesitis et acquiromlis, caete- sanctissimi in Christo Patris ac Domini... Domini
risque omnibus, quae quomodocumque dici sive scribi Benedicti divinaprovidentia PapseXIIannoquarto,
aut nominari possunt utilitatibus, ad ipsum man- Constituti honorabiles viri ac Domini Hartmannus
sum pertinentibus, per hanc nostram Imperialem decanus. Hugo Scliolasticus, Tlieodorus Cantor,
paginam concedimus atque largimur; et de nostro Gotfridus Camerarius et, Joannes Ottonis de Alden-
jure etDominio in ejusjus et Dominium omnino dorf, CanoniciEcclesiasHeiligenstadiensis priwdiet»,
transfundimus ea videlicet ratione, utRichbertus,
: in mei Notarii publici infrascripti et testium sub-
ejusdem Monasteri Pra?positus sibique post hunc scriptorum prasentia, et mibi Notario subscripto,
succedentes, liberam habeant de eodem manso ejus- suo et Capituli sa?pe dictoe Ecclesias Heili,Lr piist:it
que pertinentiis facultatem, quidquid eis placnerit, nomine, qusedam quatuor infroscripta Privilegia
ad usum Ecclesiae faciendi omniumhominumRegm ; obtulerunt ad transcribcndum etin publicamformam
nostri contradictione remota. Et ut haec nostrae redigendum. Quae quidem quatuor Privilegia sigil-
ingenuitatis auctoritas stabilis et inconvulsa omni Iata in manu tenui, de verboad verbum legi et di-
post hinc permaneat tempore hoc praeceptum inde ligenter examinavi. Quorum quidem Privilegiorum
conscriptum, manu propria»confirmantes, sigilli primumfuitsigilloReverendi in Christo Patris ac
nostri impressione praacepiraus insigniri. Domini... Domini Syffridi felicis re :ordationis quon-
Signum Domini Heinrioi Romanorum Invictis- dam Archiepiscopi Moguntini, etCapituli Mogunti-
simi Imperatoris Augusti. nensis, tilis sericis integresigillatum. Cujus Privi-
Guntherus Cancellarius, vice Aribonis Arhieap- legiiscilicetprimitenortalisest.
e .. quod s^/vi- .

pellani, recognovit. 9 Syffridus Dei gratia Sancta? Moguntmae Sedis dus.ArchUp.

1 Data v. Id. Decemb. Indict. v. Anno Dom. In- Archiepiscopus Sacri Imperii per Germaniam Ar- F
carn. Millesimo vigesimo 2. Anno Domini chicancellarius. Cum quod rationabiliter et inopere
Heinrici secundi regnantis xxi. Imperii autem Charitatis agitur in seternam memoriam sit rlucen-

octavo. Actum Gronaha. dum; Nosce volumus in Christo fideles universos

7 Eadem seu felicitate seu diligentia qua Henricia- pra?sentem paginam iuspccturos; quod dilectus in
num istudprivilegium autographum, conservata fuerunt Christofilius Henricus, Praepositus Ecclesias Heili-

mliunde
queedam alia unoalterove seculo recentiora, quse in genstadiensis in emendationem stipendiorum ejus-
scitur it>l graliam Heiligensladiensium kic juvat proferre; ut dem loci Capituli, et salutem propriam in conspectu
fuisse vica- constet quam indubitanter tenuerunl illiSS. Aure.um altissimi ampliandam; de nostra et Capituli Mo-
noi sec. xi
Patronatus
et Justinum apud se passos et sepultos; quandoquidem guntini conniventia et consensu Jus
novam
eoriun causa fuerit ipsorum rtcle.-ia xdiftcata variisque Parochias Veteris-Villas cum eadem
in Heiligenstad n chiam
beneftciis aucta. Ac primum noto quod Knackrichius Ecclesia et pertinentibus adeamdemeidem Capitulo

indicet invenisse se litleras deanno

Oermanice scriptas suo tam liheralitercontulit quam devote a Nobis et

mc inquibus fit mentio factae alicujus venditionis per Capitulo Mogunt, humtliti-r postuhin^. >\ od cum
Nobilem Lambertum a Westlmsen Domino Henrico m venerabdis Pater et Dominus Syffridus bonsa

Heibeden Vicario ecclesiae S. Martini pro Vicaria memoriro Archiepiscopus Praedecessor noster in

sua ad S. Laurentium ibidem. Hoc atttem ideo no- Parochi» dictaa limitibusde novo construxerat vil-

tasse juverit ut inteUigatur Ficariorum institutio cvjus lam quamdara novum videlicet Oppidum Heiligen-

antiquitatem requirehamus ad Legendam SS. Aureiet stad etnasci novam Parochiam voluit in eadem,

Justmi cap. 3 lit. Esaltem ad seculum xipertinere; cujusjus Patronatus ad successores suos spectaret;
saltem, et vero quia factara ex hoc sibi Praepositua
reputa-
adeoque nihil, eatenus obesse quominus ipsa
Legenda scripta fuerit circa initium ejusdem seculi, de batinjuriam.eoquodsuasibiessetParochiadiminuta.
aliis quse promittebam instrumentis facta authentica 10 Nos Collationem suam factam Heiligensta-
diensi Capitulo tamquam piara respicere dignaremur
recognitiOf mihique a Knackrichio transcripta probat t
et
 68 AX P. DE ECCLESIA HEILIGENSTAD.
et contribuere sibi in Heiligenstadiensi Capitulo Jus tegrefilis seiicis sigillo Vencrabilis in Cbristo Patris D
idemque
ALXT. D. P. Patronatus illius Ecclesiae novae; <|Uod pradecessor ac Domini. .Domini Fratris Hugonis Miseratione
.

SyfTiido fecertt Hut/o

divina tit.Sanctae Sabinae Presbyteri Cardinalis pro Card legatus,
ii

prtore tn- noster praefatus acquisierat nobis et Ecclesiae Mo-

llitutam, guntinonsi. . . .Nos igitur attendentes et Praepositi tunc Apostolicae Sedis legati : cujus quidem tertu

memorati obsequia, valde grata, et illam quam in Privilegii honor talis est. Frater Hugo miseratione
hac p.irte circa Capituliim suum exercuit pietatem, divina tit. S.mctae Sabinae Preshyter Cardinalis
ejus profectibus intendendo, et collationem factam Apostolicae Sedis Legatus , dilectis in Christo. .

ab ipso ratam habemus, et quod postulavit a nobis Decano et Capitulo Ecclesiae Heiligenstatliensis
benignius ei duximus mdulgendum. Volentes et de Mogunt. dicecesis salutem in Domino. Priesentata
Capituli nostri conniventia statuentes , ut cum va- nobis ex parte vestra petitio continebat, quod bonae

veterl S.
care contigerit Gapitulum
Parochias supradiclas , memnriio Syffndus ArchiepiscopusMog. antecedens,
Harlini eas iocet, pro sua? commodo voluntatis. Proviso ne proinde, quod Praebend irum Ecclesia; vestraj pro-
subjecerit vel Nos, et successores nostri , vel Archidiaconus vcntus erat propter malitiam temporis et inimico-
anno. 1239
loci, qui ]iro tempore fuerit, nostris fraudemur Ju- rum Ecclesise Rnmanae incursus plurimum diminuti,
ribus in eisdem. Nulli ergo liominum liceat hanc adeo etiam quod de illis non poteratis commode su-
nostrae concessionis Paginam infringere vel ei ausu steOtari de vetere et novo oppido in Heligenstad
temerario contraire. Quod si quis attentaverit, in- Ecclesias Moguntinae Dicecesis curam animarum
dign&tioneoi Dei omnipotentis, Beatorum Petri et habentes sui Capituli nec non Prtepositi eorum, qui
Pauli Apostolorum ejus, acBeati Martini et nostrae in Ecclesia ipsa de veteri nppido Jus Patron itus

excommunicationis sententiam se noverit incursu- habebat . accedente consensu. Vobis et Ecclesiae

rum. Datum Moguntiae Anno Incarnationis Domini- vestrae duxit deliberatione provida conferendas
caQ m ICXXX.IX tertio Idus Augusti, Pontificatus no- prout in litteris suis super hoc confectis plenius di-
stii Anno Decimo. citur contiiieri. Qnam collationem per Venerabilem
ad prcccs
11 Secundnm vero Privilegipm fuitSigillo Reve- Patrem Archiepiscopum Coloniensem, tunc in par- E/itscopi

B.
rendi in ChristoPatrisacDom.ini Domini Conr&di tibus Alemannice legationis fungenlem officio appro- ffitdesiensif,

quod Conra- olim Colonien&is Ecclesiae Archiepiscopi pro tunc batam, nostraepostul astis confirmationis munimine E
dus Arclitcp. Apostolicss S&dis Legati, filis spricis integre sigilla- roborari. Nos igitur vestrte devotionis et precum
Colon uttcga-
tuiu ; quidem secundi Privilegii tenor talis
cnjiis Venerabilis P.itri- . .Episcopi Hildesiensis obtentu
iut Apoitol.
est. Conradus Dei gratia sancta; Coioniensis Eccle vestris precibus quod ab eodem Archie-
inclinati,
si.T Archiepiscopu! Sacri impprii per Italiam Ar- jiiscnpo Mojimt. provide in bacparte, factum est
chicancellarius, Apostolicx Sedis Legatus, Dilectis ratum et gratum habentes id auctoritate prasen- ,

in Christq... Decano et Capitulo Ecclesiae Heili- tium cnnfirmamus et praesentis scripti patrocinio
gei idiensis Moguntinse Dia>cesis salutem in Do- communimus. Nulli ergo onmino hoininum liceat
mino. . Licet Christi fidelibus quibuscumque sinms paginam hanc nostrae cuiifirmationis infringere vel
beneficentise, cujus possumus, debitores, histamen ei ausu temerario contraire, si quis autein hoc at-
qii;o cedunt Ecclesi&rum commodo, prsecipue favoris tentare prsesumpserit, indignationem Dei omnipo-
benevolentiara liberaliier impertiri tenemur. Sane tentis et BB. Petri et Pauli Apostolorum ejus se
de parte vestra fuit nnbis humiliter supplicatum, noverit incursurum. D&tum Hildeshem vin Idus
qiios, qqia Prsebendarum vestrarum redditus, alias Martii, Puntificatus Domini Innocentii Papaa quarti
tenues el exiles propter malitiam presentis tempo- anno nono.
ris, et turbationem Ecclesiffl generalis, sint pluri- 14 Qiiartum vero Privilegium fuit sigillo Reve-
nniiiiimminuti, usque adeo, quod de ipsis non pos- rendi in Christo Patris ac Domini. Domini Gerardi .

sjtis commode sustentari; Ecclesias veteris et novi Sanctae Moguntinse Sedis quondam Archiepiscopi
oppidi iii Heiligenstad curam habentcs animarum , felicis recnrdationis trris sericis integre sigillalum.
annexam, quarum Jus Paironatus honae memorise Cujus quidem quarti Privilegii tennr sequitur in haec
Syffridus quondam Archiepiscopus Moguntinus, et verba : Gerh&rdus Dei gratia Sauctae Moguntinae ttemqiie Gc-
Henricus olira Ecclesias vestrae Prapositus, acce- Sedis Archiepiscopus sacri Imperii per Germaniam rardtis Ar-

dente ad boc consensu Capituli Moguntini vobis et chiip.Moi/unl.

An hicancellarius, recognoscimus ethac pagiua pro-
Ei les B) vestnp pia liberalit&te et providentia cnn-
i

testamur quod cum olim inter nos et ddectos in

;

tularuat, sicut in eorum liiterissuper hoc conscri- Christo. .Decanum

et Capitulum Heiligenstadiense
ptis dicitur oontineri, retinendas in usus proprios super Jure Patronatus Ecclesiae novi oppidi in Hei-
vobis concedere curarcmus ligenstad quaestio verteretur iidem Decanns etCa- ;

12 Nos igitur vestrre inopiio pio compatientes pitulum suum, nos de ipso jure sno, per exhibita
affectu el supplicationibus vestris benigno et favo- nobis Collationis Reverendae memoria? Dommi Syf-
talrm vnio- rabili concurrentes assensu authoritate vobis Sedis
iiiih t nj Ituto
fridi Praedecessoris nostri, de consensu Capituli
aii./iniiiiirrit
Aposlolicse, qua fungimur indulgemus, ut prsefatas Moguntinensis, ipsis factie, sed et approbationis et
an. 1519 Ecclesias, vacant ad praesens, vel quam pri-
si vel
coufirmationis lain Venerahilis Domini Conradi Co-
vacare coutigent, retinere in usus pro-. loniensis Archiepiscopi, quam Venerabilis P.itris
prios libere valeatis. Proviso ut ne ipsa;
Ecclesiae Domini Hugonis , tit. Sanctae Sabinae Presbyteri
debito divnioi uin fraudentur obsequio, et
ne anima- Cardinalis tunc Sedis Apostolicae legatorum Pnvile-
rum cura ullaUnus negligatur in illis, faciati- in gia plenius docuerunt adeo quod nos collationem
,

ipsis per Sacerdotes idoneos deserviri

reservata ; hujusmodi gratam habent.es, et ratam approbationi
illis de ipsarum esiarum pioventibus congrua
Ecclesi quoque et cnnfirmationi per ipsos factis pio con-
pi rlione &d ilcbita procurationum
Episcopi et Ar- currentes affectu panter et consensu. pacifica ipsos
chwJiaconorum onera subeunda, In abis dioece-
loci
gaudere volumus et perpetua possessione ipsius Ec-
s.i.n tpiscop, Jure
salvo. Nulli ergo omnino ho- clesia, et quiete: ita
.
qund perse ipsos aut per aliam
""'" iceat. hano npstra concessionis conlru novi
paginam Personam idoneam eidem deserviant, sicut in suis
m riDgere, ve ei ausu teu.erario contraire si quis eis Privih-giis est indultu.n,
oppidi incolas
:
nolcntes ut ah aliquo in tmmunitatem
''"""'''""'•""'P^rit. indignationem prtesentandis
1 „,,,!, ,
personis aut aliis juribus seu rebus prndendcnies.
:,;,,'"''' P6tri PaUli A| '°- etbm ^"«"us-.ad eamdem
oo ,,, ^
""^'•suruin. Datum Colo- stentur. Cum
aliqu&tenus mole-
de Provisione ipsorum C&nonica quoad
.i T, K ;
Uon " ". MraL "°"°-
i
,
assecutionem Ecclcsia, niemorata, instructi
Trertmm
'I
PH T ,

r '„„ vero Pimlegiun,

fuit 1
sigillatum in- legitimis documentis.
Imus
Non obstante exceptione ex-
exemptionis
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 09
emptionis cujusdam, qua ipsi cives nostri novi op- Eicbsfeldiam pro eujus fundo pendit Archiepiscn- D
:

pidi de Heiligenstad opponebant, cuni iidem eives pus Moguntinusecclesieeduodecim malteratritici an- AICT
in probatione ejus defecerint in contradictorio Judi- nue ; hoc ipso contestans , Decessores suos non
cio coram nobis. Datuin Rustenberg 13 Kal. Julii fuisse fundatores ecclesiaj et temporale Domfnium
Anno Domini mcci.iv. Pontiflcatus vero nostri anno in civitate Rcgia vel Imperiali largitione acquisitum
tertio. Acta sunt hax Anno Domini. Indictione, die, iis es^e nec cnim in hanc profertur
; titiilus emptio-
mense, hora, locu et Pontificatu supradictis: Prie- nis quo alia nonnulla Bichsfnldits lora iu eorum
sentibus discretis viris ac honestis Domino Conrado dem prnprietatem venisss constat.
Rnthardi de AldeudorfVicario et Benefieiato in s-rpe
dicta Ecclesia Heiligenstadiensi, et Domino H^r- %. III. Se.cunda pnsl Sanclorum Translatio-
manho de Gunterode Presbytero nec non Hart- ,
nem innovalio ct Indulgenlix ejns causa
manno Subdiacono Ecclesiastico in eadem Ecclesia
ctmcessx.
Heiligenstadiensi Mogunt. dioecesis pro testibus ad
premissa vocatis specialiter et rn^itis. ± cs/ /i.rc duo secula, cum fcrmc dimidio transierunt,
Et ego Hennannus Bertradi de Aldendorf Cleri- ct civitatem contigit n nesch quibus Ii,'s:<!>ks expugnari:
cus Moguntiie Dicecesis Autboritate Imperiali Pu- nii supra vidimus, sed damnum com-
ea cladii ill<>!u>»
blicns Notarius, prsemissis una cmn prsnominatis pensavit Deus, elevatis denuo corporum Sanctorum sa-
testibus prasens interfui, et prsesens transcriptum cris ossibtts; cum tanto ad eam actionem V-
concitrsu fi
seu praescripta quatuor Privi.legia in liunr publicam lium eieemosyharum ubcrtate ex
et ul iis conslructus
formam redegi niladdens seu minuens quod sensiun Aov:tt Cltorui
sit solemnis i!lr, niti hodiequc superesl ul exislimo
\
sn/ieiixstrut-
mutetvel intellectura vitiet, signoque meosolito et chorus. Placnit deinde Canonicis ampliora moliri, et tur
(Mnsueto fei^nuvi rogatus et rcquisitus. Et las porro proeaquam Rabanus dedicarat ccclesia jam tn ruinam
instrumentis liaud obscure inteltigitur jus patronatus minante novam condere ad quam im
: vis est toiius lm-
in tolamparochiam ffeiligenstadiensem ad Prsepositum perii solirttarc Uberalitatem, prout seculorum istorum
ct Capilutum Ecdesice Martinitiiir pertinuisse prius- usus ferebat , deputatis a CapUulo oratoribm qui per
quam tle Parochia ibidem instiluenda Arclncpi-
nova diteccses circuirent coinmendotUiis deinde pro-
, instructi Utteris
soopi Moguntini cogilarent. Est autcm verosimile jtts septem Prxittorum EUchfeldenwtm, quorum qni pri- fubrica tiovm
rcclesLr
ishtd non ab alio quam a Dngobcrio Rege pvim r islhic mus nominatur Ryphenstenensis super totius regionis circumeunl
Ecclesise iii konorem SS. Aurei et Juslini cmistructa? Status Prtmatnm obtinet. Litterarum hic erat ten " quxttores
fumlatorc ac tlotatore (htxisse. Stint autcm ct alise 18 Divina miseratione Ahhns et C^nventus in
Heiligenstadii Ecclesix sub alterutra parochia com- Ryphenstein, in Huren, in Teistungburg, in Cella,
rum commcn-
dattts Vrxlato-
prehenste de quibus sic mihi scribit Knnckrichius, in Annenrode, in Gerarode
Witzenhusen, Ec- et m rttm
15 Post ecclcsiam S. Martini, antiquissima cre- cle^iarum Praepasiti, Abbatissse et Conventus, Uai-
aiix eeclcslx ditur parva S. Nicolai eorlpsia m edito ac pene ; versis Cliri.sti fMelilms s;ilut,em in eo qui est. s.ilus
Beihgcjtsta- rotundo atque amo?no colle extra civitatem sita ad omnium. Licet generalis terrae status adeo turbulen-
dientes , 5.
duocntos cireiter passus a civitate. Iiuic tctateproxi- tus existat, quodjam fere omnia loca incendiis sub-
fficotai
mum ccusctur tanptum parochia/c S. J-.tjitlii cujus , jaceant et rapinis raaxime tamen Matrix nostra ;

tunes geminse xdificatse fuerunt anno mccccxx, tesli- Heiligenstadiensis Ecclesia Domino annuente diver-
bus impolitis Itiscc vcrstbus, dignis lapidi seque impo- sorum incursibus et hostium insultibus impugnatur,
hto incidi aforis in muro, ubi stc inveniuntur; adeo etiam quod propter defectum proventuum pr^e-
Anno milleno, tna, C, L X (cl ix) duplicato ; bendalinm Decanus et Capitulum Domino famu-
S. Mtiidii
In fnsto Viti, sic debet iittera legi lari nequeant in eadem. Cum igitur prsedicta Ec-
Artificum manus co?perunt turrium opus. el<'si;i pro maxima sua parte nutet, et ex vetustate
Est bene fundatum, in lapide firmo locatum. nimia prout constat, graVem roinetur ruinnm, ad
Continet in terra hipidum tria miliia plaustra : cujus rplevationem et reformationem Decano ..

Vicenns lapides babet profun'iit;is ejus, Capitulo prsedictis propter malitiam temporis pro
Unum (pedem) addas quinque sic occupat spa- prise non suppetunt faqultates. Nos eidem Matrici
tium terras. nostrie nnn iinmerito cornpatientes et piftati- vis-
Et operis latus tredecim pedum numeratur. eera misericorditer aperionies omnibus Benefacto-
Dixi hir notari annum mxccxx supponendo quod per ribus ejusdem, litteraruni prsesenti testimonio ple-
in eL iX conjunctim sumptis intelligatur numerns nam cnnferinms Fruternitntcin et partieipati nem
sexagenarius isquedebeat duplicari: sic enim habentur Missarum tam pro vivis quam defunetis. vigiltarum,
ceutum vitjtnti. Si quis tamen putet quinquagesimum jejuniorum, orationum, corporalium disciplinarum,
eh numerandum et dumtaxat duplicandum
sohtaric ac omnium bonnrum que i:i Monasteriis n
cssc ultimam Utteram iX spectarct xdificatio illa ad tiniit. Datum anno Domini MCCLXX sextn. secunda
annvm ucgclxx. feria post Dominicam qua cantatur Misericordia.
16 Sttnt/c ilti est templum S. Marisa quod Societas 1«) llts dtteris propnas suas Metropolita Mogunti-
Jesu nunc obtinet ornatum duabus sumptuosis ac hunc modum. Wernhcrus Dei gratia
nis addidil tn
et Archtep»
magnis turribus ex mero lapide usqne ad culmen Sanctaa Moguntinai Sedis Archiepi c ipus sacri I;n- Wcrnen
cductis, in cujus infimo angulari lapid^ versus hor- perii per Germaniam Archicancellarius, Universis
tum visuntur ineisa; hee littera th 151 quas forte Christi fldelibus per Moguntinam dioacesim consti-
sic licebit interpretaH ut th siijniftcent thajjsent ,
tutis salutem in omnium Salvatore. Quoniara, ul a i

mille, atque adco signifiretur aitnus mcli, quo eccle- Apostolns, omnes stabimus ante tribunal Christi,
siamjirnna fundatam putave^it istarumlitterarum Au- recepturi prout in corporeiT'--simt]s sive bonum fue-

ctor,miuimc antiquiis creilendus, quandoqutdemnec usits rit sive malum : oportet nos diom tnissionis extre-
ztjfrarnm. a<i publicas ejusmodi inscriptiones dntiquior ma?, prawenire ac ajterno-
misericordiffi operibus
cst uno altcrocc secttlo. Omitfimus reeensere varia rum intuitu seminare quod redilente Do- in terris

intra atque extra civitatem sacella, testimonia pu. mino ciim muitipticato fnietu recolligere valeamus
blieaj et constantisin populo religrdnis
unuui addo, : in ccelis; firmam spem fidiiciamque tenentes, Quo-
Archltatra ittqutt itlem qui supra inter a?des Canonicorum eccle- niam qui paree seminat parce et metef, et qui semi-
pije fnndatio.
siam Collegiatam cireumsistentes baud parvum , nat in bonedictionibus, de benedictionibns -'t metet
spatium occupari ab Archisatrapia seu habitatione vitam aeternam. Cum igitur dilecti in Christ-i

Gratiusi Vice domini, qui est Judex primarius per Decanus et Capitulum Efdesia- Heiligenstadensis
Mogua?
 "0 APP. DE ECCLESIA HEILIGENSTAD
A Moguntinae Dioecesis.sicut nobis insinuare curarunt, pcenitentibus et confessis qui ad Ecclesiam vel Ca-
ipsiua Ecclesiss suffl Chorum ox nimia vetustate pellari easdem in festivitatibus Natalis, Circumci-
collapsum, ad Dei bonorera desidereut reparare sion s, Epiphaniae, Ccen:e, Resurrectionis et Ascen-
opere sumptuoso nec eis ad id propris suppetant : sionis Doiiiini. Pentecostes, Corporis Cbristi. in sin-
vestram rogamus, mone-
facultates. Universitatera gulis festivitatibus BeatSB Marise Virginis, Omnium
miis et in hortamur attente, vobis
remissionem Sanctorum, sancti Joannis Baptistaj, S. Crucis,
peccaturuin injungentes, quatenus de. bonis a Deo Michaelis Archangeli, Beatorum Petri et Pauli,
collatis pias eleemosynas et grala cbaritatis subsi- Andreo? et Bartholomei Apostolorum, Lucaj Evan-
ili.t --r..L'fii, risibiiii. ut jipr vestram subventionem gelistse, omniumque aliorum Apostolorum et Evan-
prBsdictum consummari opus
vosque per valeat : gelistarum, Sanetorum Laurentii et Vincentii : Au-
heec el alia bona quse Domino inspirante feceritis rei et Justini : Sergii et Bacchi, Viti et Galli Mar-
:iil fBterna gaudia pervenire possitis, Nos deomni- tyrura ; Sanctorum Nicolai, Martini, Gregorii, vEgi-
potentis l''-! misericordia, Beatorum Apostolorum dii, Cleinentis, Antonii, Arabrosii, Augustini, Bric-
ejUsPclri ot P.uili ar. Beati M.ulini merilis et nu- tii et Confessorum Sanctarum Caiharinas,
Ill.isii ;

cti tateconfisi, omnibus vere pcenitentibus et con-

i
Mariae Magdalens, Margarethae, Agnetis, Gertru-
fessis, qui ad reparationem Chori piu-dicti manum dis, Agatha?, Dorothese, undecim niilliiim Virgi-
porrexerint adjutricem ; Quadraginta dies de in- nuin, in Dedicatione tam Ecclesiai quain Capellae
juncta si!u po&nitentia misericorditer relaxamus praedictarum et per Octavas pn-edictarum lestivita-
ratas nihilominus babentes el gratas rndulgentias tuni Octavas habentium, singulisqne diebus Domi-
quas Venerabiles Patres Archiepiscopi et Episcopi nicis et Sabbatis totius anni.causa devotionis, pere-
:nl hujusmodi opus contulerunt, vel adhuc duxerint grinationis aut orationis : nec non qui ad fabricam,
concedendas; Prajsentibus quas mitti per qusestua- luminaria, ornaraenta aut quaffibet alia dictis Ec-
rios districtus inhibemus, eas si actum fuerit, carere clesiic vel Capellic necessaria, manus porrexerint
viribus decernentes posl consummatiunem "-.eiis adjutrices : seu qui inextremis laborantes quidquam
B minime valituras, Datum aputl Vinarium Anno Do-
j

dictis Ecclesiaevel Capella? suarum tegaverint facul-

niini mcclxx Sexto xvi Kal. V' - Pontificatus l.' 1
1
1 i . tatum : aut qui Missis, Praedicationibus, aut aliis
tri Anno septimo ilecimo. bivinis officiis vel sepulturis defunctorum, pro de-
211 Caperintne eodetn vel sequenti anno manus ad~ functis oraudo interfuerint ibideni :seu qni Corpus
moveri operi nescio, hocscio ex Knackrichii instru- Christi, vel Oleum sacrum, cum portantur infirmis,
Uerumquc an ctiono uiii tisque in annttm mcclxxviii conlinualam secuti fuerint autqui in serotina pulsatione campa-
:

1278 cmwi
quasturam fuiste, aut novo lunc fervore resumptam, nie flexis g3nibus ter Ave Maria dixerint, i|imties-
lUterU cctf-
lorum E\ii- eumqve in ftnem inveniri litteras qnas dederunt Tho- cumque praemissa vel aliquid prajmissorum devote
uvporum mas Masoviensis, vm Kal Martii; Fredericus Mer- fecerint, de omnipotentis Dei misericordia et Bea-
seburgensis, pridie Kalen. Martii Ludolfus Haiber- ; torum Petri et Pauli Apostolorum ejus auctoritate
stadensis, iv Idus Aprilis et Wernherus Culmensis confisi, singuli Nostrum quadraginta dies Indulgen-
vni Maji, omttt\t ejusdem aul similis lenoris. Satis tiariiin. ,le injunctis eis pcenitentiis, misericorditer
habuil Knachrichius ffalbcrstadensecxemplar subjun' in Doniino relaxamus ; duinmodo Dicecesani volnn-
tjfir tti specimen aliarum, estque n< scquitur. tas ad id accesserit et consensus. In quorum testi-
21 Lutolfus Dei gratia quondam II dberst.itensis monium priBsentes litteras sigillorum nostrorum
<i,i .«. .,,•- Eccleeite Episcopus, Universis praesens scriptum jussimus appensione innniri. Datiim noiio Kal.Julii
tan oi inspecturis salutem in vero saluiari Cupientes Anno Dnmini millesimo Treceutesimo vicesimo
proposltii
quoslibet Christi Fideles ad pietatis opera sjeciali octavo.
i
Il

praimio invitare, de omnipotentis Dei misericordia 23 Hactenusproduotis, similibusque diplomatk altis,

Instauralo
el beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus meri- itt cotilra (juoscumgue temporum casus consuleretur
archivo re-
tis et auctoritate confisi, omnibus vere pcenitenti- adhibila, nescio quando (nec enim annits exprimitur) scribiintur
1
ii -i confessis, qui ad visitandas Reliquias Beato- caulela fuit transcriptis exemplaribus ni vocantj au- veteres
rum Martyrum Aurei et Justini, ad Ecclesiam Hei- hunc modnm. Ernestus Hopphe officialis privltegiorum
thenlicis in
adiensem Moguntinae Dicecesis devote conve- chartx
i

Prajpositune Heiligenstadiensis Moguntinis Dicece-

nerint, b idem Ecclesise mabum porrexerint ad- sis. Praesente publico instrumento notum facimus
jiih.iTiii, quadraginta dies criiniiialium, annum Universis, quod constituti nobis injudicio lionora-
veiiiiilii.iu et karenam de injuncta sibi Pcenitentia Joannes de Roden Cantor, Joannes Arch-
biles viri
iii ei 'diter relaxamus ; accedente consensu Ye- feld,Martinus Dingelstede, Bertholdus deHewens-
ni i
i- Patris Archiepiscopi Moguntini. Datum chusen et Wigandus de Cassele Canonici Ecclesias
Di mini MccLxxvm quarto Idus Aprilis. Heiligenstadiensisjam dicte exhiliuerunt. praasen-
28 Copio .

i 's etiam indulgentiz a pnelatis tn Pon- tarunt et ostenderunt coram nobis et pnblico Nota-
ct ttttno 1328 nione residentibus impelralx fuerunl
i
rio ac authenticis personis fide dignis infrascriptis
olt.r tmpetian-
anno ucccxxvm sttb ejusmodi litterarum tenore. Uni- qufedam Privilegia seu literas iucorporationis etrca annum
tur: dua-
versis nd quos Pri-e-sentes veniunt, 1370
Nos miseratiune rum vldelicet sanctae Mariai et Sancti -Egidn Eccle-
Di\ :
B icius Sulatanensis, Guilielmus Terges- siarum Parochialium Heiligenstadiensium una :

i'
i , Anlonius Sagonensis, Joannes Serbiensis, cuinaliislitteris gratiosis perordinem suprascriptis,
Melletiua Gullip ilitanus,
Joannes Ameliensis, Jor- Indulgentias et Fraternitates in se continentes ei-
Syriquensis, Madius
\. lei nensis, Rudolfus dem Ecclesise Heiligenstadiensi Diuecesis
Mogunti-
Demitensis, el Curatius Senongensis Episcopi salu- na; prajdictte pie concessas atque largitas,
sigillis
lein iii Domino sempiternam. Splendor Paternas Archiepiscoporum, Episcoporuiu, Abbatum et Pra;-
gloi m.quisua mundum illuiiiiiiat ineffabili claritate, positorumcum filis sericis accordulis rubeis, glan-
pia vota fidelh le ipsius clementissima Majestate dulis et pestulis perganienis appensione
sigillatas,
sperantium tunc preeeipue benigno favore prosequi- non abolitas, non suspectas, nonrasas, non cancel-
tur, i-uiii ipsorum devota bumilitas Sanctorum me- latas nec in aliqua sui parte vitiatas, sed prorsus
ritis ct precibus adjuvatur. Cupientes igitur, ut omni vitio carentes, ut prima facie apparebant :

collegiata Ecclesia B. Martini Heiligenstadiensis quas siquidem litteras priedictiDomini instanter

Moguntinas Dioecesis et Capella S. Laurentii eidem petierunt tcanscribi et in pulilicam formam
redigi
annexa, congruis bonoribus frequententur et a nostra auctoritate ordinaria et .lecreto.
Ita ut eis-
Christi fidelibus jugiter venecentur; omnibus vere dem litteris, visis copiis prsesentis transsumpti
plena
 DIE DECIMA SEXTA JUNII 71
plena fidps lam in Roroana Curia quaiii extra dein- etis dictee sententiaa in suo robore maneant, sicu
ceps in omnibus et per oninia adhibeatur et alibi ante, proviso etiam, quod excommunicati et nomi- AL'l T D P.
ubi lioc necesse fuerit, siruti litteris originalibus : natim interdicti hujusmoili relaxationis tempore ut
quibus oninibus et singulis noslrani aijcloriiatem juris est. a divinorum offlciis excludantur. Incujus
ordinariam interposuimua et decreti de sculpturis, rei testimonium sigillum nostriiin prasentibus est
litteris circumferentialibus et imagmil.us sigillorum
appensura. Datum Aschaffenourgi die penultima
earumdem litterarum causa bievitalis et nullam ad mensis Julii, Anno Uomini millesimo quadringen-
prasens mentionem facientcs. In quorum omniiim tesimo, sexagesimo primo.
testimonium prasentes litteras seu publicum prs-
sens instrumentum per Henricum ile Worbizen
§. IV. Processio annua cum fteliquiis.
Notanum publicum infrascriptum subscnbi et pu-
blicari mandavimus. sub sigillo Venerabilis ijeculum xiv funestam civitatt cladem etfnisi fallorj
1 Octobrls
Patris Hermani Abbatis Monaslerii Ryphen-
in ecctesise quoque tectis attulit; cujus memoria ,inscripta pnst tncen-
stein ac nostri cfficialatiis, et honorabilis Domini lojiidt iii pariete chori extimo sic nolatw, nt annum diitm anni
Krafft Pnepositi Monasterii in Bureu fecimiis ap- mcci xwiii notet et i Octobris.
1333

pensione muniri Huc usqnecopUet ccep- Anno milleno, tricenteno, tria deno,
tisduubus supramcmoratis. Annus uon additvrejc utus Et terno Doraini, no ite sancti Remigii,
actis conditisanno uccclxix. lxxiv. lxxv.lxxviii pix- E^t Civitas sancta totaliter ista perusta,
senlibm aliquibus prsenominatorum Cnnonkorum circa Et plures igne quara ducenti periere.
eostlem annos rew peraciam esse, conjicere possumus Subtus autem descripta sunt nomina Vrchileclorum per
si perfectus haberetur catalogus Abbalum Cisle.rciensium quos rcparatum fuit damnum. Johannes Thene et
cito reparalo
damno,
Monasterii Ryphensteinensis cenitts ea definiretur : Peter Armknecht. Qtianto tc-mpore ea reparatio
minc quem habemus collectum ex residnis monumentis eguerit nescio; sed intelligo haberi patentes litleras
a Ilmo. Philippo Bnsse sub aiinum UDLXXXIX electo Indulgentiarum aiiquid ad fabricam confe.rentibits data-
atios non exhibe.t Hermannos qnam qui vixerunt annis rum aiiuo mox sequenti ucccxxxiv, quas tamen de-
MCCCIX Pt MCCCCLXVII. scribenias Knackrichius non censuil.
21 Simile huic est quod dedit Dietherus Archiepis- Accesserunt deinde eidem ecclesi e ornamentn ei be-
E
fiddunfur vi-
copus auno mcccclxi nisi quod nomen Justini a deces- neficia varia, acnominatim institutio Vicariarum dna caria: dux.
expressum muleiur tn nomen .lustina; casu au
soribtts rum sub lituk SS. Aurei e( Justini Sanctique Lihorii
studionon divino, ipsum diplomasic soimt. Dietherus Poterbornensis proximx dicecesis Patroni per Domi-
Dei gralia sanclte Moguntinae Seilis electus et con- liiim Bertholdum Gebehard anoo Domini u icc lviii:
firmatus Sacri Romani Imperii per Germaniam Ar- Ctijits fundalionU originarias liueras quia non reperie
chicancellarius acPrinccps Elector, Honorabiiibus.. bal Knackrichins, ecgraphas, quamvts attlhenticatas
Decano Capitulo ac singulis Personis et licnefi-
et, nou descripsit ; sed indicavit, videri pritts quam Vi-
cialis Sancli Martini, Heatae Marise et sancti vEgi- cariee ilie instiluerentuv fuisse ordinatam amburbalem
po4 institu-
dii Heiligenstadiensium Ecclesiarum Plebams et cum Sanctorum retiquiis pompam <! haberi Senatus tiotiem pro-
vice-Plebanis nostra dicecesis, devotis nostris di- ipsius publicas litleras, sed ntdi atqne germanico slylo cesstonls an-

salutem in Domino sempilernam, mtcc

lectis Ad nistar scriptas, signatas anno uccccxxiv proximo Sabbato
Indulgentiaa sive gratiie per fel. recordationis postfestiun Annuntiationis 13. V. M. tunccadenle in

Theodoricum Pra?ilecessorem nostrum per certa i Aprilis auie Dominicam iv Quadragesimx quibus
ctm S 1
» Pa-
annua revolut.ione succedentia vobis factae prae-
festa obligatum se fateturt pro acceptis a Capitulo octo solidis
tronontm cor-
cipue ut divina officia in dictis vestris Ecclesiis aureis Rhenanis ad constituendmn annis singiUis viroa poribas-
januis apertis etpulsatis campanis in festisomnium honoratos et idoneos, qui in defectum Ctericorum gestent

Sanctorum, Ascensionis Dommi, Corporis Christi, arcam SS. Aurei et Juslini, dte festo ipsorum, circum
BeateeMarise Virginis, in diebus Dedicationum dic- mnros eivitalis. Comilantur pompam armati cives cum
tarum Ecc'esiarnm et per eorum Octavas, Coenffi tympanis et vexilUs, tt Archiepiscopus ab immemorabili
Domini,Parasceves, Sabbathi Paschae, Pentecostes, tempore Senatui epulum, civibus autem duo plaustra
Epiphnnise Domini, Joannis Bap. Cyriaci Martyris, cerevisiof. prxbet.
CatUerinse Virginis, Laurentii; Patronorum dicta- 2(j Profuerat sane universia Patronos habuisse
rum Ecclesiarum, scilicet Sanctorum Martini Con- sanctos anno mcccciv, quando urbs sua a valido confos-
fessoris, Translationis ejusdem, Aurei et Justina?, deratorum Principum exercitu cincta fuit, proul tti foro

Sergii et Bacclii Martyrum et ^Egidii Confessoris, vinario hodiedum legilur versibusmale tornatis, sed rem
Michaelis Archangeli, Circumcisionis Domini et clare satis significanfibus sic desGriptum.
omnium Apostolorum, Natalis S. Stephani Proto- Mille po^t Incar. C quater,in dic MHrgar,

ot surio 1401
martyris, omnibus dicbus Dominicis per circulum His quatuor adde, regnante de Nassau Joanne;
anni, nec non commemorationis omnium sanctarum i
Moguntinus hic Archiepiscopus erat fratri suo

animarum, atque in Anniversariis serenissimi Do- Adolfo post Conradum de fPeinberg suffectus anno qiorum tnert
tts atlscrtbi
mini Dagoberti quondam Francorum Regis. Reve- mcccxcvi ^tit sedit usque ad mccccxix).
putest Uttra-
rendi Patris Adolffi quondam Archiepiscopi Mogun- De Brunswick Henrich, Dux Otto, Princeps
tio ttrbis an.
tinensis, nec nonin quatuor anniversariis Fraterni- illustris 1404
tatis dictse Ecclesia? S. Murtini observare valeatis; Herman Hassorum, Balthsar Princeps Turingo-
praesentibus vobis et cuilibet vestrum facultatem rum.
impertimur de gratia speciali, utque effectus om- Marchio de Missen Wilhelmus cum sua turma,
nium sententiarum cessationis divinorum
, et inter- Anhalt, Mansfi It, ttheinstein,Querfurt, Gleichen,
dicti nostrasive Judicum nostrorum nobis subjecto- quoque Honstein,
rum auctoritate latarum vel ferendarum, seu etiara Aiii quam plures hanc urbem circum vallantes;

virlute statutorum sacri Provincialis Mcgunt. Con- Sed Civitas-sancta ab his permansit invicta.
ciliiobservatarum vel observandarum qualibet dicta- Soluta autem obsidione credo istiusmodi supplicatuH
rum dierum debeantesse sublatiac etiam nostraau- nem amburbalem institutam fuisse in gratiarum actio-
ctoritate relaxati. Quas etiam noseadem auctoritate nem Deo et Sanctis Patronis debitam. Hic addiderim
ex nunc prout ex tunc, et ex tunc prout ex nunc diem istum ab Heiligenstadiensibus passim vocari der
Dei nomine in his scriptis tollimus et rclaxamus. Gulder manner-dag, id cst Aureorum virorum diem;
Ita tamen quod festis et diebus pra?notatis transa- fortassis cum allusione ad nomen Aurei velab inauratis
armis
 72 APP. DE ECCLESI A HEILIGEXSTAD.
armis, in quibvtt tolili fturint aliqui itwc procedbre. Cessationis divinorum et interdicti, noslra sive Ju-
cum prict-
27 Eadem dit post summttm tacrum operiri snlrt dicum nostrorura nobis suhjectorum auctoritate lejio non
intra quam SS. Anrei et latarum vel ferendarum : seu etiam virtute statuto-
inaurata arctt Juttini ossa ceisandi in
sacra indiscriminatim eervantnr (nam alias plures u rum Sacri Provincialis Moguntini Concilii observa- Interdicto.

variis lArchieputcopis donalse eademqun inarca repositae tarum vel observandarum quolibet dictornm dierum
el Iteliqul.r
posl sacrum
siu. tinguta uolantur nominibut Decano clavit custode debeant esse sublati ac etiam nostra auctoritate re-
ip,o dte on- rum proferenti ; exemptumque inde ea ossibut majoribnt laxa»i: excomiuunicatis lamen et nominatim inter-
nue osten- unum venerabundo populo deosculandnm prtebelur, post dictis exclusis, Datum apud arcem Sancti Martini
duntur,
<
tingulis eodem osse frons signatur. Notatau- in Civitata nostra Moguntina sub sigillo nostro
tiin Knackriehiut plerumqne assumi os crurale serico vigesiina septima Mensis Junii Anno Domini mille-
uii id involtttum, sed ad unam extremitatem serra mt- simo quadringentesimo nonagesimo nono. Int rro-
nutum : cetera autem sacra o to
f
qute sane adhuc gatus D. Decanus de Anniversario Dagoberti Regis,
iniiliit tvpersunt : nam pratter minora plura, majora ut Respandil in li*c verba : m hujtts Ecclesix collegialss
de anno mulxiii, lxiv subsequenlibus, Annivcrsarius
minimum viginti numerasse se testatur Knakrichius, Registris et
Daovbertl R.
eaque mensurm talis, ni procerorum corporum esse tnvenio inter festa prxsentiurum >i Anniversariornm
appareat, cetera, inquam, divisim reperiuntur in dtta- Itanc nolalionem, proximis diebus post feslum S.
bus arcis vclustissima unn, altera novain uiroqnc ctiori Mitlilu.r Anniversarium pro fundaloribus. Posnunt
luti't'1' collocatis, Talit porro qualem *ui>ra descripsi liic funtlatorum nomine Dagobertus Rex ejiisque uxor

supplicaiio, cum jrr turhas ab hmresi suscitatas supe- ar filii inteltigi sed primtisan secundiis non polest hinc
:

riiiri imlo, annit viginti intermissa fuissel, anno liquere cum primus obierit xm Decembris; secundus,
mmawii, xvi lcal. Julii, supremi Praefecti monitu Satanaci ubi occi.utsc.it. rl marttjr colitur xvn Januarii.
Cttltus Ss.
ss. Aurei >i Justini Reliquiae iterura solenni gratu- 29 QnoJ allinet iui SS. Sergium et Bacchuminter
u i< nnltate sctj-H et
un 1571 latione circum urbis muros sunt delatae ; sicut in lieiligcnstadiemium Paironos nominutos eos scihcet
bacchi.
resttmpta.
nostri /'. Kopperi Adversariis reperUse se scribil qui vn Octobris coluntur videntur eorum quoque insi- E
Knackrichtus, hoii tamen absque errore per qucm gnes reliquix per belln sacra ex Sgria 11: Euiopam
eidem obrepserat nomen Justinae pro Justino : qui translatx ad S. Martini Ecclesiam pervenisse seculo

error superiori seculo tommunis fueril. xiii ('-'/ xiv ei mox adeo cetebrem ctiltum obtinuisse, ut
28 I'. ii iii ni redeam >ti ecclesite. ipsius historiam, r>i sestimarentn r Patroni illius Ecclesiee ferme principales.
ttt i i't> fuerit, reparatin tectis, /»><i anni mcccxxxiu Moguntini autem confitlentes corpus S. /Jurei )</«< >•>'
Vmuir ecclc-
esse, suspicali fuerint vattam rsse
incendium restiluta prislino usui; non tamen inductus S. Juslinee >ii>u<l .v
tlte fieifiet.r

on 1481 vittelur fi fuisse fornix intra sesqui scculum : siquidcm Heitigensladiensinm de SS. Aureo et Jttstino apud sr

rtilrni fornici versus portom sic inscriptum tegitnr: passis et tumulatis gloriationem. Conjeelurx isti faaet

Completum hoo opus por me Jolmnnem Wyrauch Bulla Pauli Ilabsque ulU hontm Sanctorum ineutione
Paulus II
uiiihi li. >i, .n.i mcccclxxxvii Knackrichius tamen putat
: cum tuculenta aliorum duorum expresswnc attno an. 1160
tllii inscriptione Chronica non notaii tempus absoluli mcccclxix dttla lioc lencre. Paulus Episcopus servus
fomicis, scd ulirt<j»s aherius ornatus; quod Leclori servorum Dei, dilecto Scholastico Eccleiife S.
filio

dijudicantlum relinquo Eodem secnlo exeunteplurimum Stephani Moguntince salutem et Apostolicam bene-
ttts.iit Archicpiscopns Mogunlinus Indulgentiarum dictionemj AJ exequendum Pastoralis Offioii ilelii-

eadcm n/ ecclesia obtinentlarum >itrs, dttta hvjusmodi tum gratum prcestamus

continuo soliciti votis illis

llitlhi : Bertholdus Dei gratia Sanctse Moguntinse assensum per quem a singulis Ecclesiis pracipue
Sc.lis Archiepiscopus, Sacri Romoni Imperii per Collegiatis benedicatur Altissimus ac Per-sonas
Germaniara Archicancellarius, Princeps Eleotor, Ecclesiastirse in eis constitutse temporaliura rerum,
Honorabilibu9, devotis nobis io Christo dilectis... siuc quilius spiritualia diu subsistere 11011 possunt,
Plelianis in oppido nostro Heiligenstad Salutem in ubertate fruantur, stia quoque lieneficia ad liiinc.
"ii". L't divinaOfficia in dictis vestris Ecclesiis
I
eflectum sponte resignantibus, ite rerum premantur
januis nperlis et pulsatis campanis in fesiis Paschae, inopia, utiliter et salubriter valeat provideri. Exlii-
iscensionis, Pentecostes, Trinitatis, Corporis bita siquidem nobis nuper pro parle dilectorum
tl an. r.OT Cbristi; In festo Visitationis, Assumptionis, Nati- filiorum Decani et Capituli Ecclesise S. Martini
augentur vitatis, Prn sentationis, Conceptionis, Puritii mis
ati oppfiii Heiligenstad Moguntinae dicpcesis petitio
ali .irtltic-
ei Annuntiatii nis gloriosoe Virginis Mariae et per continebat, quod Ecclesia ipsa insignis admodum
pltcopo m-
ilulijenli.e .
eorum Octavas, Inventionis et Exaltationis sanctse vetusta et egregia in paitibus illis reputatur, in
! Cruois, Bonifacii Martyris, Viti, Johannis Baptistae, eaqtie Beatorum Sergii et Ilacchi corpora conser-
Nativitatis et Decollationis, Aurei et Justini, Sergii vantur et in maxiraa veneratione habentur magnus-
el Bacchi, et per eorum Octavas, Margaritse, Di-
F
que Populi concursus eliam pro Missis et aliis di-
corpora ha-
visionis
Apostolorum, Mariso Magdalenae, Dominici, vints Officiis audiendis ad prsedictam Eo-lesi un
AnniE, Augustini, ^Egidii, Michaelis, Hieronimi, habetur et licet fructus Mensai Capitularis
: dictaj
Lucir, Martini Confessoris, Elisabeth, Catherinse, Ecclesiae priscis temporibus adeo uberes esse con-
Barbarse, Nicolai, Nativilatis Christi, Si '11111111 sueverint, qund Deeanus et Canonici ac aliaj Per-
Protomartyris, Circumcisionis, Epiphanice Domini, sonaj Capituli ejusdem Ecclesiio decenter ex eis
Conversionis Pauli, Cathedra IVtri et ad Vincula, vivere possent; tamen causantibus Guerrariiin lur-
Dominica Judica usque ad festum Pasch.-e et octo binibtis, pestilentiis, calamitatibus, eerumnis etaliis
diebus sequentibus, Dedicationis, omnibiis diebtts sinistris eventibus, quibus partes illa? (pro dolor)
Apostolorum et Evangelistarum, nec non omnibus affiictao fuenml, adeo tenues
quod effecti siint,
diebus Dominicis per totum anni circulum, in qua-
Decanus, Cauonici et aliaa personto hujusmodi juxta
tuor Anniversariis Fraternitatis et in Anniversario
earumdem decentiam ex eis se sustcntare, Episco-
Gloriosissimi quondam Principis Dagoberti Fran- palia Jura solvere, aliaque eis incumbentia onera
corum incliti Regis Fundatoris Ecclesi» Collegiatue commode perferre non possint, quodque si Sancti
sancti Martini
Heiligenstadensis Domini Adold ;
Cyriaci in Duderstat, cujus collatio ad venerabilem
quondam Archiepiscopi Moguntini in ipsa Ecclesia Fratrem nostrum Archiepiscopum Moguntinum, Mensx Capitu-
sepulti et Domini Bertholdi quopdam Episcopi tari unil
spectare dignoscitur, ac beata; Maria> et S. ^Egydii
Ptneadehsis observare valeatia, Preesentibus «ibis faroc/ttas 1,
oppidi Heyligenstadt diclas dicecesis quai ad pras-
ct cuilibet vestrum facultatem
impertimur de gratia sentationem, dictorum Decani et Capituli spectant
speciali utqua eflectus oinnium
;
sententiarum Parochiales Ecclesia; eidem Mensae perpetuo incor-

porarentur
 DIK DECEMA, SEXTA JUNU. 73
porarentur unireutur et anneotereutur, Praefati l-c dnitxr
,
monUtSfffl lempus esse ut sacimancU rehquix I)
decanus, Ganonici et aliae parsonse magnum iu suis Maitiirum Aurci ,/ Justint, qttt in cltoro jacebaat tie- AICT. D. £j
oportunitatibus susciperent relevamen. Noa itaque rato propltr expttgnationm cwtalis, Arca mnrmo-
tn loao in quo
rea post 2
de prssmi&ta eertaiii notitiam non halientes lnijus- sungutncm stiltm cxbumcrcntnr; duo nos invenfionem
effuderunt,
modi supplicationibus inclinati Dat. Ruimu npud dnccut piimo Rctiqwas tilas non fuisse a Reqc uive.itlo- humi infossa
S. PetVum anno Domiuicaj Iticarn. inillesiino Qua- re. etecclesi.rfundutorc
supraterrum rclcnh.s; scd euiem
dringentesimo septuagesimo nono 13 Kal. Aug. 1. honorifae rcdditas postquam ipsas tn tumbam mnrmo-
rean; trausthiisset, tn qua repert.c postea dicunlur.
§. V. De veteni ac nova Palronorum Ileili- Secnndo easdent diotm tumbx cxempias et iterato ele-
gensladiensium Arca aliisque ecclesite vutas ftttsse prupler futuram cxpugnationcm avihiiis, translatis in
lipsanothecis. uude nusctluio prrtcuto provtdcbatur per hanstnttonem scrinium por-
tatlle lieltquii*
tpsutum 111 noeunt scrunum, portutilc uttqne luocuni-
E Cupul Legendie fleiUgensta-
\xhibita post tertium
diensis fonna sepulcratis iaputis SS. Auret et Jnsttni
ijtie nccesMtus ferrel. Turnbum tllnnt marmorcam f-tusse
refoditur an.
1695
indiaat itobts is, q„, cuindem reqiurcndum ct rcfnitcn-
imaginibus insculpti, consilium eiat post cetera ad Ca- dam\awavit amia mdcxcv, c.veuutc Aprili prx-taudatus
put illitit Aunotatu tlistinclius agcre de veteri ac nova hnui hnclmts ct lomqnam ocuiatus testis nos docitit iit-
Reliquiarum ad tpsos spectantium nrca, nonnullisque tra eamdcm rcperta ftasse fragmtna dumtaxat quicdnm
aliis hpsunolliccn tn emlem ccclesin asservatis, quasi OSSWm Socrorum, qualia caitscouuilis ullanl us unponi
aUqtad eorumdem Saitctorum contincntibus : sed casit solenl, cum multn puloere el maraidii fiugmenfs lignez
qnodum accidit ut quod ea de re scriptum erat folium cujusdem urcc, ejus veiostmiltler in qtta sacra corpora et intra eam
sub ipsum tempus impressionis procedentis loco non suo He.x tnvenerut, qu& dtgttornm attactu etiam ipsa fragmina
solo.
positum pr&trrifum fuerit ':' quave illud hio accipc, atssoivebatur. Qnm ettnm ferrei ciravli atqne. serai veteris llgnei
postquam ecclesi& ipsius prcecipuu mouvmenta leyenda ejusdem arca- inventa sunt plurui um sitn corrusa; in-
(lcdimus. dicio munifestii gnod arca tllu diu bumo jucuent,
su!>
31 fox illb cdlostis, qux num. 28 LcgciuL, prjfi- tiuin/nam marmorea; tumhm nnpuneirinr.

Ulius forma 32 Eecum tibt accuratam deliueclionc})), prtmum hpide, scd vuciius totus repertus^ cujus speeiem offcrt
opercuit x leniter per medium assurgentts, quo loculus tubella supra postta ad Ittteram c.

iegebalur tongus sex pedes cum dtmidio, tres cum di- 33 IIujus operculum non quuiem murmoreum scd P r e muslapi
s* l

midio lutus; inttts auU m concavttutem habens d ituvcm- minu.s solido saxo et communiori cineret coloris eteqanti " ™, p ..
SS.tcomous
dccim poilices profundam, latam vigniitsej quinque pe- sculpturu echtbet uiriusqite Sancti slatuam quum &upra
et reposltio dcs el tottdem poiitces; adco nt tpsum saxum cut superne spirtumlum dcttimus ; luc cero notumns t/uod c.r ipsa
in tu^um
iu> tislrtilocommiltiluropcrculum undcqhujuc cvassus sit sculjWitr;*' clegantiu facile appareat non esse multorur.i
siputturx
polltces quinquc : pila ergo haec ossium supiadieta sceutmunt opus, huic cticumdtirio sepimenlo Ugrteo, tu-
fragmenta, et qtuiiemcumtjue ligneam arcam conliuen^, jus primnm [rontem distinctius expressam babei major

denuo defossa sub ierram fttit i?ntnediate sub co loeo, in tabula superne adlt;erentes vatvse liijiuw dum lapidem
quo novi Chori forntx co.it <n iaptdcm orbicularetn ipso- tfjniit fttjuras ipsas iutegras conservant, nisi quod eu-
rum Sanctorum cffigiebus dimidialis iiisitjnitum ; quo :-;( aliquo pars extima nasi in stutua S. Justini levtter
sicul supru dt.rni/tts Annot. h ad cap. 3 videtur $itjni- attnta consptctuinr. Ilas valvus cnm submoveri jussis-
inf-a super-
exsiructum ficatum fuisse ipsos istic subtus vei jactnsse vel jtccrc, set Knitckrichius ui pictqri iapidem delinealtiro cjus
lapideum Qtad autem factum novo scrinio in qttod iranslatu* sa- cDHspcctum libcrum uttdequnt/nc offerrel, rajnt per
tumulum, spntnim ud mwgincs pulcns palpare illius eir-
cras Reliqutas sullem pro majort parte tndicat Legen- digilts

danum. 30 / Iluic sustinendo vutctur ccnditus fuisse i-ntnft rentiam, si qua for'e inscriptio ipsum circumirel:
suggestus tlte laptdetts, qui nttnc tumult a terra exstun- sed depreliendit Lcvem totnm ceceptis puuculis cavitatl-
tts formam bubct ; nisi jam inde a prmeipto pra-falx bus quas reduclo tantispet stjnincnto ligneo vidit pice

travslutionis pra>paratus tn snmmo alfuri locus fuil. uti eel biiitttintc tjiptctas: judteutwrqitc futt vcstijui esse absque epita-

variis in iocis fuclum videmus. Ut ut est pcr inceiniium regularum et aurichalco, cupro vel stanno circum afp- pfno.subtus
*
anui MCCGXXSiu credi potest combustum vel corruptum xarvm ct suertlctja manu>ablatarum, quibus inscrip*
illiits ultimum quidquid ibt antea steterat ligneum vel lapideum tum fnertt liujns tumuli arjumcutuiu : uliud ciuluttoms
,

renovati
damno auUm reparato extructus sit supra locum vel minimx vesligium nulium usquam apparuit, adeo-
fljura.
eumdem, itle qui bodiedum cernttur tumulus ex solido que nec indictum causa; per quam crcdi possatt abtatx

Junii T. IV 10 reliquiss
 APP. DE ECCLESIA HEILIGENSTAD.
Hinc non extinctum sed simu-
reliquix inlus repnsilx. Rev. Domino Aureo Hunold Decano, Rev. Domino D
lutum mayis dcsiderium aticujus scnpturae inveniettdx •Toanne Valentino Hunold Cantore, Rev. Doroino
sub ipso lopide ac fortassis plurium intUi Reliquia- Joanne Rbim seniore, Rev. Domino Thoroa Patzing
rum, ingessit cogitattonem altollendi saxi, quamvts Vicario et Parocho, Rev. Doroino Sebastiano
magni ar ponderosi ; quod cum de consetisn D. Deca- Gobz Vicario, Experientissimo Domino Bartholo-
tn fecissrnt sederim robustissimt viri nulla uspiam re- nifflo Plitzenreuter Medicina? Doctore, et Honoratis
perta tnscnptio est, itno omnino nihil sed vacuum totum ac discretis viris et Civibus Laurentio Hartung, et
usgue <id tenum cin immediate m&dificatus erat tn- Georgio Faupel, ad hoc Specialiter requisitrs, Me-
mulus. Tum vero humum fuduantes et bac illac contis que infra nominato Notarro. In quorum fidem su-
<t<- terebro pertentantes senserunt sub humo snxnm pra positanr specificationem officii ac Notariatus
grattde et a sepulchro coticavo sonum edi ; itaqne ap- mei sigillocommunivi.
paruit <jii<xl siij.rit d/cta marmorea arca numquam ve- Acta sunt haec Heiligenstadii, Vigesimo quarto
rnsimiltter tncn mota fuerH, postquam inile erant abta- Februarii, Anno Millesimo Sexcentesrmo Nonage-
t.r quas di.nmus reliquix. Maneat ergo omnes eas simo nono.
qux intra marmoream arcam non sunl repertae jum
olim translatas fuisse in scrtuium sttpra memoratum. Joannes Andreas Plcisser
34 De twc inlerrogatus Knackrichius respondit
tcrmium vetus
annn supranotato die v Juitii qiiod cum socio Patrcs Notar : Caesar : Publicus M.
retro altore
. l Cantore rimrum circumiens retro altare
cum i»

Bummum viderit sat longam, altam el per modum lnco sigitli f

tumbffl superius acuminatam seu fastigiatam cistam
i\\v.i- intU8 largissime argento, aforis auro oblita Ifxc minor capsa etiamnum erposita in altari cer-
sanctorum
fuit, cui similes alias plures Rornae et Augustae nitur e regione cujusdam novx- non multos ctrcvm tumu-
ante atnias

Vindelicorum se vidisse asseverabat pictor, erat ea confectx, qux sola hodiedum circumfertur cum parte luni et arcam
statunculi
pluribua S.mctorum imaginibus ornata, sed pulve- aliqua prsedictarum reliquiarum. Utraque babet in-
E
ribus plane obsita spuriisque gemmis ac vario de- scripta nomina SS. Aurei et Juslini : de prima vero

core interstincta tunc quidem vestes sacras ac va- scribit Knackrichius per quam affabre esoe sculptam,
rias continens, in qua vemsimiliter sacrffl Reliquiffl cum decem ad tatera Sanctorum statunculis et S.
SS. Aurei et Justini primitus fuerint asservatffl. Marttno equestri in froute, iisdem vciosimiliter, qiti
nunc vacuum
Cum aliis deinde litteris rudem illius cist& delineatio- fuerant in scrinio majori picti et sculpti in sepimento
ttell</ulis
iicm yiuttciis die xiii httu indicavit ipsam ex senten- tumuli ligneo de quo supra, quos pictor judicabat ab
an vetsutiores
tia pictoris eo ternpore factam, quo ars ita pingen- ejusdem sculptoris Numerabanlur
tnanu esse. illw
an. 1450.''
di in Gerrnaniam venit (annos ipse censebat octin- olim in ilicto sepimento omnino viginti, quorum ma
gentos aul }>!ures; ego vi.r quadringentos ei dederoj gnam partem sustulit rapacitas, petulantia, vel impie*

et quamvia lignea ea sit nec tantae elegantiae judi- tas ; qui autem supersunt ortn vel ttovem szpius fne-

cabat idem pictor infra centum dueatorum precium runt translati ab unis ad alios locutos. Simile judicium
non esse confectam : simili formae esse Sanctensem ferebat pictor de sedililms Chori varie nec ineleganter

iu Clivia, quse tota ex argento deaurata continet sculptis, neque repuqnat, quod statuncuii in sepimento
reliquias S. Victoria et sociOrum Martyrum oppidi residui magis cartosi tnveniantur, non item illi qut in

et Collegiata; ibidem ecclesiffl latronorum : stat au- sedilibtis : In enim ex duriori quercu esse debuerunt,
tem supra altare capite uno supra aram porrecta isti coloribus et auro induccndi potuerunt ex tilia vel

quo rnudo alibi quoque alia? coliocatffl habentur et alia minus solida materia sumi. Magis dubium redditur
fortassis ipsa olim etiam apud nos ita stetit. Hac- pictoris fudicium c.r co quod supra sedilia, sive stallal

tenus tlle qui deinde ipsam quoque misit accuratius Cattoitieorum ut appellant, istic ubi Decanus residere
delineatam v.ec tamen xn incisam exhibeo, propter ni- consitevit hxc decurrant verba Ugno incisa et orgento
iiuum exlritas Sanctorum formas, quarum causa id illusa. Anno mccccl in vigilia S. Tbomae apostoli
curare polissimum voluissem, coropletum est opus rllud anno jubihei sciiket sub
''.'.t Jl.ri cista sive scriniam sic, ut dixi, obsoletum Nicolao Papa V cujus jubilxi insignem celebritatem
cum qrandius esset quam requirebat paucitas Reliquia- fuisse leslatur Odericus Reinaldus in suis Annaltbus.
j» arcom intn intus reconditarum, et quam congruebat annux 36 Paris vetustalis aut eiiam majoris erat grandis
viinon m supplicantinm commoditati, ante hos centum circiter illa ac pene Gioantsea Chrtsti vet flagellati, vel post particutx
translatis et
nuper reco-
aiiitos confecta est alm tonga tres cvrciter pedes cum flagellationemJudxis a Pilato monstrati statna, diu tra ligneam
Christi sta-
anttU. dimidio, et laia sesqui pedem. Ipsarum reliquiarum per uncos ferreos ex columna quadam pendere visa; tuam
specificam enumerattonem mtttere rogatus Knackri- sed una cum aiiis nimia vetustate aut deformitate con-
cbius accersito Notario et testibus arcam aperiri fecit, temptum potius quam devotionem movere aptis, jnssu
et quid inlus invenerit hoc Notariali Jnstrumento Archicpiscopi remota ab ecclesia, quod cum ftcrrt de-
dcscribi in nomine sanctissimffl et individuae Trini- prehenderunt quidam ex nostris excavatum tergum et
tatis. Sacrorum ossium seu Reliquiarum SS. Mar- lamina ferrea crassiori nbtectum; sub quo reperta est
tyrum Aurei Epiacopi Moguntini, et Justini ejus Hpsanotheca orbicularis inter altas aliorum sanctorum
Diaconi seu Levitee, quas fide Majorum ut tales, particulas quttsdam etiam omtincns SS. Aurei et Jus-
propnas et nativas Ecclesia Cullegiata Heiligensta- tini utt in brevUulis additis legebatur. Ilaec lipsano-
diensis ad S. Martinum dicta, in arca gestato- theca reposita fuit nttra vetus ferctrum antcquam fabri-
ria culoribus illustrata et partim deaurata, ab caretur nova et levior arca ctrcumgcstare solitum ut
immemoriali tempnre liuc usque asservat et ve- supra dtctnm. Simttes particuLr habentur ittclusx dua-
neratur. bus statuis pcctoraiibits in habitn Episeopali ac Dtaco- tt 1 pectora-
les.
1 Aliquot partes de bracbio. nali effictis, et altbi forsan odbuc aliae,
ut non longe
2 Aliquot partes de crure. quxrenda causa cur in prxcipuis ipsarum recondi-
sit

:i Os Subclavii. toriis inveniantur tampaucx; quo etiam aliquid potuit

4 Os Hadius. contitlissc hxreticorum militum protervia quatn sx- ,

5 Ossa Iscbii. pius in oppido grassatam noltant litter» quacdnm; qux-

G Parles aliquot vertebrarum. qne videtur etiam ahquando processisse usquend tumu
7 Plures minus nominutae.
alia; loritm cffractionem . Argnmento sit Archiepiscnpi Adol-
Inspectffl sunt hffl omnes, prsesentibus Adm. phi Nassavii monumentum in quo apparet non solum
deformnta
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
7S
deformnta statux superincnmbpntis fories, sed rimm la- perpurgare, et columnis tectum superimponere , D
pidis per medium difftacti commissura. quo festo S.Marci
quotannis non tantum concio ut A, ' CT D p

hactenus factum, sed et solenne sacrum propa- m

. "VI. De Castro Dagobertino et mimmis tulo tamen, quo tr.ta plebs cernat, celebrari lbideiu
Bractealis in agro Ueiligenstadiensi non possit. Haclenus Knackrichius
die xxvm Martii mdc-

ita pridem inventis. xgiv cnm prtdte addtuti ud Magislratum essenl

caplivi
fossores qittdam. accusati malis arlibus didicUse lacum IZsaTufL
0. ndoquidem Heligenstadienset qiiorum honori ap- lalent.il tub xdicula jam dtucripta thesauri, indeque Invtntuitlt
pemlicem hanc atteximus Ecclesiss et itrbis mx origi- abslulisse. Et ipse quidem """''""
nit se vidisse, ut stbi indi-
Al/enburg ca
strum Dago- nem ad Dagabertum aliaurm FrancorumRegem dnruiit, catnm eral sparso per vulgit.i rnmore : a dexleru yarle
berti RegisFr cujus apnd illos castritm fnerit vnlgo nunc Altenburgh eochlexseu turris memoral.r (oranien qnadralum tribus
diclum ; non uks re rrit hujus lon descriplionem qr.alem rirciter spilhamis longum et latum in muro,
e.r quo

Knaehi ichius ad me misil ejus teibis Itie apponere. per istos vel alios extracla videtur cistula seu vas mo-
Cerliora de Altenburg relaturus R.V. ipsemeeo nrtanum. Aliud cum neque tunc indieare potuerit
contuli etlocum diligenter perlustrans, inveni tem- Knackrichius de invento thesauro neque postea scripse-
pelli seusacelli domestici ibidem adhuc exstare de- ril iulelligilur, niliil ex capiivis liubrri potuisse
quo
pressos in terra parietes ad levam parvi Cliori ver- reos esse constarel : aceepit tamen indicium ablatt mde.
sus orientem ubi arcuatos sectnsque lapides de-
; aliquando thesauri ex ipsorum fossorum aliquo, secre-

adhuc re-
prebendi ita coagmentatos, ut formam tums vel inis siln
fasso, se sociosque in talem spem indactos rerto tnvtntl
ejus
iidux pariett- lapideae cochleae referant, per quam ex ea parte fmsse exemplo cujusdam Ilasstcasselleusis. qin '" p "' e0
diceba-
descensu^ fuit ad tempellum. Cui turri seu rochlese '"'" mte plures annos idem fariutts liaud infeliciter ',"[,
bracttn
jj
ab altera, id est dextera parte Chori alin simihs tentosse. El veronoverat ipse mulierem, quspaulo posl "f mml :

respondisse videtur cochlea vel turricula, ut iterum quam ipse illic fvderat circa eumdem locum herbas '

ex arcnatis quibusdam lapidibus conjectari licet, colligens tres itummos repereral Imperialis unius ma-
per quam et ab illa parte ingres&us ad dietum la- giiiii.iluie : quos rogalus ab illu requifere inspiciendos,
rariuni fuit duabus portis instructura, quae adhuc aliud tion allttlil quam fraijmentum untits , dtcens mu-
przsertim sa visuntur. Modicum quidem hoc tempelium est, la- lierem cetera comminttisse uut perdidisse.
celli autid,
tum 12, longum vero 18 circiter aut 20 pedes. Co- 40 Fragmeiiittm Itoc cum ad mr misisset Knackri-
lumnae in eo visuntur 7 lapideie, etparvte, sic dis- cltius agnovi argentess bractete tenuissimx formam si-
posita? ut a latere septeintrionali tres.a meridionali mUem us nummis qttos antea ab illo acceperam com-

totidem et una ab occidentali. muro sint infivae et plures ex olla quam scribebat amto mucxci repertam qua t e , ,,„

secundum medietatem tantum prominentes : quibus lomjius ab Heitigensladio, Ivcum el factum sic descri- 16!)l plures

in medio navis tres aliie responderunt, Sacelli for- bens in ttatis utmi xcin vi Decembns hoc Irnore Heili-
Jv'«se'ricrf
nicem et desuper incumbentis redi ficii partem forsi- genstadium inter et Duderstadium qme sunt amba;
tan sustinentes. Civitates Eichsfeldiaj quatuor horis parvis ac pe-
38 Locum habitationis Regiae reliquum tat am- destri itinere , a se invicem disjunctae , haec Sep-
plum et in varias cellas ac recessus distinctum temtrionem, illa Meridiem spectans, pagus interja-
fuisse apparet ex rudenbus murorum et coagmeii- cet Nesselried dictus, in quo Ornatiss. et Consul-
tatorum lapidum , qui terra atiquantulum promi- tissimus Dominus Jodocus Kejsenberg, Civis et Se-
nent; solum alias sterile, petrosum et eminens est nator Duderstadianus.&ilificium Iiabet cum Latifun-
a lateribus tamen infraque, culturae per quam ido- dioccclx circiter agrorum sive seinijugerum, quze
tofius fabricx neuin, a tergo praerupto monte, a lalere utrimque non continua sed interrupta serie ad varias plagas
sitns percnm- valle mnnitur, prospectumque ad se porrigunt aliqua contra planitiem alia versus
alias plagas habet , ,
vwdus.
c amplum amcenum. lnfra par vallem duplex con-
et vallem ac silvulam per quam Etzonborna. Glasen-
sociatusque amnis decurrit, qui ab altero eorum husio, Heiligenstadium itur : ubi locus visitur iv

Leinae nomen retinet et prope Mundam se exonerat aut v agrorum circiter, in quo olim pagus stetisse Etelnreldlss
pjao,
in Visurgim. Pomeriuin Castri totuin est vastatis- certa traditione fertur Dudenborn appellatus qui
:
F
simuin exceptis quibusdain adjectis agris qui per in sat amplo et inculto cespite per defixani allain

famulum Rev. Domini Decani annuatim excoluntur :

Crucem, ad quam ex Nesselried festo S. Marci sin-
lapides adhuc multi secti, parvi et magni ad aliquot gulis aiinis Processio instituitur, veteris teinpli ac
millia sparsim lonjunctimque jacent. Nam plures ccemiterii spacium deraonstrat.
ad proximos pagos et civitatem Heiligenstadicnsem 41 Ad hujus extimum latus versus meridiem et
pro fabrica murorum et aadificiorum praeterlapsis plateam, duo agri jacent quorum alter ad rusticum a pueris

seculis furtim aut jure avectos fuisse mihi nullura Nesselredanum, alter ad pra^dictum Dorainum per- arutonbu»
est dubium. Quinam vero post Dagobertum habita- tinet : quem viilicus ejus Joannes Rautz Anno Do-
tionem eam aliquanto tempore incoluerint, nullis mini miicxci circa festum S. Michaelis, binis ara-

moiiuinentis proditum est. tris proscindere et sementi parare jusserat lilios

39 Tempellum fuit humo et lapidibus multo tem- suos : quoruin natu minimus cum fratrem unum
pore oppletum, quos extulerunt ante annos novem arantera a tergo sequeretur , vidit inter glebam
quidam devoti cives (ut mihi dux et author ejus operculum ferreum voraeri adha?rere, quod tollen-
cngitalur de tes fratri seniori qui ex adversa parte altero ara-
consilii, vir optimus Fridericus Paschasius dictus ;

tllo restauran
retulit) volentes stationem lbi aliquam in honorem tro eidera operi instabat, ostendunt : qui cautius

Montis Calvariae erigere, quos plurimum Rev. Do- sulcationi intendens cum ad eam partein agri per-

mini D. Coromissarius ac D. Decanus retinendae venisset, ubi operculum erutum fuerat, vomere suo t „ /j Ct ,i t na
antiquas memoria? causa , ab incepto opere prohi- ollain offendit capientem mensuras binas circiter Ipsti ptena

buerunt, statuentes ex collecta dudum pecuniola, (mensura hic est qualem vir sanus et mediocriter

eam partem loci seu sacelli , suo tempore melius sitibundus quarto aut quinto sat largo haustu ab-
sumit
 70 APP. DE ECCLESIA HEIUGEXSTAD.
sumit) ex argilla alba et solidiore confectam variis- feeit. Idem villicus qui me jm sU D. Keysenberg D
AITT »B". Ti V
qoe nummis terra commixtis et globatim sibicohse- equo suo Heiligenstndium reduxit (nam iilic nuper-
reniibus repletam conspicit; sit clamo.-, ut assolet, rime festo S. Andrea; uccessi) mihi in via receusuit

iiitcr pueros : ad quos vicini aratores juvenes cuu- VifeOJ ubi fuisse. inter eos nunjmos, exv auro vel uu-
(iiiriint, irinpiuiitqiie prj'clHTii sonieudo et quasi riohalco quesdami magnitudiue Impenalium sola
Ittsitando pnrtiri, quam etiani ex aaquo dmsissent; Cruce Mgnatos : fuisse etiam.inter eos globulos ali-

nr-i villicufl interveniens nllam ail se rapuisset Qui, quos magnitudine glandis seu nucis avellana; ex
ut imlii tpse retnlit, aitero diead Nundinaa hebdo- argento aurove quos memorati juvenes existimantes
m sdai iis Dutlerotadium quod a loco non plane sesqui terram esse vel humi abjcerint, collectos
lapillost

ex qnorum hora distat, contendity rera Doimno K^vsenlierg de- vero a rusticis postmodum Judseis venditos, q.ui
parte od oijrt lriiiti ii, eique pnrtem ntrronKirum "-lenrlit ; quitns perxepta rei fama illico Nesselredam venerint num-
(lomimimaltfi-
visi Sliornm alter cjnsdem Domini Henrieus no- mos veteres novis coinmutaturi ; atque ha3C de loeo

mine ve! a parente ius^u--, auf sua sponte-, cegrc Diventionis.ubi olim donius stetissa creditur, sub cai

refectus prandio-, equuin consoendifc, Nesselreihun jus iimine in angulo thesaurus fuit infossus,.ut paiv
pronerat ; ollaimqae cmn nnmmis-, quos aijuvenibus tem a D. Keysenberg ejusque filiis, partim a villico

obtinere poterat; extovquet ntque ari parentem Du- audivi, qui siinul interrog.anti mihi asseruit, agrum
deretadiumdefert; qoi partem eorum peraurifabrum illum antea semper cultum fuisse, sed.ab ea parte
m seu a scoria mundan
--.
.. 1 1 1 1
pariem coliiquari ,
q-uasi perpetuo siccum et arentem mansis.se..

42 Ad htec itimtt'1, ei commumcata nunmornm spe- Tmzelio Saxonix Ducum Historiagrapfio conciliutus F
ciminn quoru/m alufui S. Murtim Eju&cupi t>njnonota>- elcum ipsorum nummorttm ezplicatione brevi dignatus 0'earii ad
bantur, duobus Sanclorum capitibus alti, alti Impera« mecum communicare .suum Isagogen ad nummophy tales nummos
Imgoge lau-
torum aut Ducum seculi xi ant xii, opjtavi plures lacium bracteatorum ubide eorumdem nomenclatura datur,
:

nanscisei, ct nactus continuo clegi prscipuos atque materia, forma, usu, pretio, atque Jttite, crinlite dis-
chalcographo commisi s&rete tabellx insculpendos ; cujus seritj et Sijlluijcn plusquam centum talium paucis elu-
prxeipui alt-
ectypa (res enim quasitu digna videbalur mihi, qui cidalorum in specimen grandioris, quod poUicetur ope-
qui lik exjiri- tales nusquam aiibi videramj tit varias partes mittr- ris ipsorum aliornntqne plurimurum chalgdgraphice.
muntur rem ad uitorum explnranda judiciu ; sed nemo fuit qui exlitbcndorumi
tii G&llicis li&licisve, arul ctiam Germanicis Bclijkisve 44 Summa Isagoges eo rcdtt, ut a Braotea dican*
Gazophylaciis, quantumvis plura Kabeantur ab anti- tur bracteali, usu jamnstic inler eruditos rccepto, licet
intleque doce-
quU iiiinimts instructissima, tales invemn indkareti fortassis aptins dicereniur bracteoll vel bracteales
tur eorum ,

Snii Tnrinyt et Suxones mvttrant Ntsselfiedettsss sicul aureolas,ferreolus; fluvialis, pjuvialis, borealis xtas,
IStOSi *',) -tjitorum jnduiu iaheiiam ineam uon nilai tmen- eto. nam i(Ui'inadmodum auratu,s, ferratus, ,laurea-
daUomn kicdedt ordtne nuilum qtua imUti dare poteram tus, etc. materia-n tion ex qua qttidfuctunt, scd qua quul
necdsum notis. circumdatujn propne significat, six vox bracteatus, vi-
43 ls aijus bciivftcio tabellam itanc emendattorem deturaptius esse atl siyuificaitdum, solidiores Hlos,sed
damus Joauues Cltrtsiopltonts Olcanus fuil.nummorum adultehnos nummos tjui interius serei ferreive'maUrik
istiu.smodi sciututor curiosissimus, ct a Clarissimis viris snse vttitatem aurca argentCave bractea contegunt ; sed
QuiUelmo Qodefrido Leibenitio Sereniss, Electoris valeat hoec de nomine quvstio; magis ad rem focit
Sannoverani Cbnsiliai-io atque , Wilkelmo Emesto qttod ex Isagoge prxiaudata intel/igatur setas bractea- •

torum
 DIE DECIMA SEXTA JUXII. 77
torum commaniori sententia non attolti ullra Oltonum tempium modo dictum. Hic purro nuramus explicat
Imperatorum lempora : et paucos eornm aureos, pluri- III. VI. XIII. Sequentes, modo Lilium in III. san- AUCT,
III.
mos argenteos varii usus, magnitiidirus, cc pretii, plu- ctitatis et castitatis vita; monasticae observes syrabo-
ribus jam locis ertitos fuissc : eos aidem sic cudendi ut lum. Rarior est nummus IV. cujus inscriptio haec
pro sua tenuitatc non admitterent una cx parte tg- nisi est: MONETA COMITIS ADOLI-T DE SCHaven-
pum, occastonevi dedisse videtur [reqiiens medio tem- burg. Ejusdem insignia, ad quaj etiam stellam pcr-
pore adulterandx monetee fraus pcr quam subtrrati aut tinere in sculo, erudite ducuit Spenerus Operis
subferrali nitmmi pro aureis argenteisce venditabautur : Heraldici Lib. 1. c. 86. pag. 347.346. >'. Nuni-
cui fraudi nutlus erat in bractcolis lonts. mus V. Anonymi Imp. praisentat tiguram.
Turres
45 Qttia autem ipsa horum tenuUas eos fragites ad latern Majcstatem, Duuiiniura putestatemque in-
admodttm l/fiacbat, provisum a rct mvnetarije curato- nuunt, quam iu quibusdam regiunibus, quarum cha-
ribus est, ul illi renovarentur cerlo annoriim intervallo, racteres suut turres habuerunt. Iiuperatorisquo-
;

post tjttod scrnali veteres minus valerent. Sic apud que sedem aut ajdificium aliud prnfanum a se vel
Olearntm pag. 10 qswdam Culmensi cavetur,
privitetjio aliisextruntum his ipsis posse designari coucedi-
ul dicta moneta non semel in singulis decen-
nisi raus Joh. Andr. schmidio Proffessuri Publico Jen-
niis reuovetur et quoties renovata fuerit duodecim , neusi schediasmate de Nuinmis Catbedralium ec-
numnii novi pro quatuordccim veteribus cambian- clesiarum pag. 3. De nummo VI. videatur Nummiis
n.
tur. Ad ntajorem qitoque annmodilatem iiiventnm est II. Nummus VII. ideio est cum I. de quibus supra VII.
ut ejtisdem generis ae inoditli deiti et deut mler se com- Incerti Episoopi VIII. sequitur, ubi tamen notetur, VIII.
pimjerentur, Uaquc per modiim unius Iradcrcniur, et manu sinistra ipsum teuere giobum cruciatum, quem
tlbititim numerareutur et lioc conflrmare vidclur in- , nonuulli pomum imperiale, alii forsan reclius Orbis
quit Oleurius pag. 16 copia illa bractcalormn aiutis Christiaui redempti dicunt signum. Iu patria Saxu-
supenoribas Lipsix inventa, uk id obseroalum. lllu- Hallensi Bibliotlieca vidi iiuiiimum iu quo sedens ,

Comes Scluvanburijiro- A rnsladiensis, cujus

strtsstiiins Epis.opus sinistra librura, dextra gluuum gemina-
Ntimmopltylaciitm plusquam bis mille bravteatos nitnc tum cruee superaddita ornatum servabat, cujus
numerat, atm Nessclriedenses hic pro/iositos per me iuscriptio luec erat ; CONADUS EPISCOPS id est
jam illts sads usum accepisset ipsis addeiidos, rcciproce Cunradus Episcopus. Tale itaque pomum cruciatum
libt rttlis esse voluil remisso per Olcarium insigni mu- geiuinatum an in sacris nummis fidem et religio-
nere alioium vujtnti quinqne sic conglobatorum, quod nem tantum designet, altioris est indaginis. Num-
murtus Itt-ft ad niantts mens non peivencrtt, liic lamen mus IX a II. illustratur, in quo stella adjecta,
gratanier volut profiteri et omtssa eorumdem expltca- rerum ccelestium seu divinarum denutat curam.
lione per epistolam milii absque itlts reddtta, transeo Sedcntein in X. cerniraus BpisGO; uin, in cujus dex-
a>l altam priorem Tetr.elio inscriplam el respondeittem tra Pedum olficii, simstra librum, Confessionis
nostro Ncssetriendensium ccttjpo. Chnstianae Symbolum observamus. Heliqua exor-
46 Rarissime sane cuntingit. nummos antiquos, naiitNuinmos. Sequentera XI. vidi soppius inBeroli-
tenues imprimisargenteos, bracteatos quos dicimus, nensi impriinis Elect. Brandenb. et Arnstadiensi
Ejusdcm
Olearii jtitlt- cultoribus rerum antiquarum afierri repertos cum , Schwartzburgico Gazuphyli ciu. eunique admoduni
ciutnde yessel- ad eorum plerumque perveniant manus qui num- , perspicuum: sed nullibi alias, nisi sequentes legi
netleilsibus
mos hujusmodi vel corrumpere vel conflare solent. literas ; HNCUS. 1EX. PUXCU 1IEVII PA-
Celeberrimo itaque PAPEBROCHIO sunimopere NOEA. Ex quibus nil certi. Priorcs ita suni inter-

gratulemur, cui bracteatos varios, quorum plena pretatus ; HciNriCUS REX, reliquas explicent alil,

urna in Nesselried Eichsfeldiae vico infra territo- mea tamen non sine causa facta est interpretatio,
rium Heiligeiistadiense eflossa est, licuit adipisci. cum abbreviaturai tales et mutilatae littera; satis mihi
Ubi publica laude dignum, quod bosce qua raodu- , olim Vir quidam eruditus, qui
sint cognitai. Erat
lum et figuras potissimum diversos, fflri incisos nuinnnim hunc a Regina Bohemise Libusaa dicebat
communiciire voluerit. Et cum per Te, Vir cele- cusum, qu;e equitans reglo ornatu esset in nuininu
berrime, de iisdem meam exponere mentem fuerim cunspicua : friores literas putabat legeudas HLI-
invitatus, non potui non observatiunculas traJere BUSIE, reliquas voces esse Bohemicas. Equidein
exiguas. Mihi vero in nummorunihorum serie Fri- non facile assentior, cuin Bohemicae linguie sira
dericus Iraperator occurrit priraus , cujus non co- ignarus, nec probare satis possim, quod tempore
ronam solum, sceptrumque liliatum, sed inscriptio- Lybussse bracteati fuerint forinati ; impulsiva tamen
nis quoque vestigia videmus. Literse scilicet bracteatorum satis antiqua, qua; Romanorum mo-
RID CU indicant FRIDERICUM , te- netarura eratcorruptio, prorsus id ncgare non per-
stanlibus id aliis ejusmodi nummis, qui sunt signati mittit, quadere fusius in Isag. meaad Nummopltijlac.
eadem figura et perspicuaepigraphe. Crucem, quam Brttct. p. 17. 25, Addita visuntur aidificia et turres
tenet raanu dextra, religionem denotare Christia- de quibus supra. Nummus XII. Landgravium deno-
nam, est raanifestum. Caeteroquin notandum Fri- tat Thuringi.e, in cujus capite gestamen unionibus
,

derici dubio procul Barbarossae Imp. gloriosiss. exornatura, a tergo cenimus castclluui. Sequcntem
hunc esse nummum liliatumque sceptrum non
; XIII. illustrat Nummus II. Porticus autein et can-

semper Regum Francorum designare insignia sed , sacrinn indicant aidificiuui in Sjncti cujusdam
celli

lilium tale vel ornatus causa fuisse additum, vel honorem exstructum. Nummus XIV. pcrtiuet ad I. XIV.
crucis formam seu vicem sustinere, ut ex aliis ob- V. Episcopus in XV. tenet dextra crucem,
et VII.
servatum monumeutis. Huuc excipit Numraus II. sinistra Pedum. Epigrnpbe a laiva ad dexteram le-
in quo duo sanctorum capita cunspiciuntur, quibus genda haec est : CUNRADUS EPISCOPUS Litteraj

Templum quoddam in honorom et memoriam oliiu admodum sunt obscurae. Cunradus autem ille Epi-
extructum videtur, et forsan non abs re scopus alibi dicitur Erflurtensis; ejusdem eniin
mo-
fuisse
nummum IX. huc refero illustrantem, in quo S. duli et picturae nummum vidi Lipsiaj in Bibliotheca

SIMON ET S. JUDAS APOstoIi extant. Quales amplissimi scnatus, in quo sequens inscriptio :

Goslariie sunt cusi, et dantur solidi iiumini, inquo- EPISCOPUS CUNRADUS IN ERFURDIA. Num-
rum facie aversa S. SIMON ET S. JUDAS additis mus XVI. sistit Ablatissam, dextra librum, sinistrft
diiubus capilibus, in latere altero legitur : MO- palmam Martyrii et victoriie spiritualis tenet m-
NETA. NOVA. GOSLARIENSIS Fidem et religio- signe ; ubi noteraus, non tantum Sanctis sed et sa-
nem Christianam indicaut cruces, turres autem cns tribui palmam, cum in Monasterio Jerichovino
1 extet
Junii T. IV.
 78 APP. DE LCCLESIA HEILIGENSTAD.
extet monumentum cujusdam palmam
Praepositi tempora referemlus, quibus lmperium Oeddentis in

gerentis. Rari sane Abbatissarum sunt nuinmi, ipse Onentem exiendebant Imperatores noslri, aut sallem
tamen vel duodecim diversos Agnesae Quedlinbur- prsetensionis reservandx gralm etc. Abbatissam in

gensis Abbatissss baclenus collegi, aliain ouoque in XXVI. vi.lemus incognitam, quaj diflert a prioribus
Cimelinrchio Meibomii vidi, Ileluistadiensis Profes- XVI. et XVII : pra?sens enim dextra crucera ser- XXVI,
xxvti.
soris celeberrinn, quie dextra crucem sinistra tenet vat. Nummus denique XXVII. mibi videtur Gcsla-
librum, bisce adjeclislitteris : ADELAHIDIS. DEI. riensi8, inquo S. Simon et S. Judas coniparent, de
GRA. ABBATISSA. EST, id est Adelheidis Dei quibus supra nummo II. Additum vero caput coro-
gratia Abbatissa EsseDsis; Harum bracteati cum natuin forsan designat Henricum Aucupem urbis
aliisegrcgiis, sacris etprofanis, numquam alibi visis, hujus conditorem.
proxime Deo dante pmdibunt in lucem. Nostram Et haec sunt subitanea mea criteria, quibus ad-
Vero Abbatissam, puto Agnesam Quedlinburgensem dere lubet ex liisce nummis variis, uno tamen in
esse, quam in aliis videmus iisdem insignibus et )uco repertis, demonstrari posse, bracteatos etiam
litteris perspicuis. Idem notemus de Nummo XVII, usus communis fuisse et certe hi nummi ob belli
:

XVII.
in quo eadem Abbatissa dextra tenet palmam, tumultus fuerunt absconditi, memoriales enim alia
sinislra librum. Nuniinuin XVIII. oplimum judico. inveniunlur raiione. Qua de re Isag. ad Nummophyl.
XVIII.
Inscriptio nsc esi OTTO. DEI. GRATIA. IM. id
: Bract. p. 25. 26. Cteteroquin meam si quibusdam
est Otto Dei gratia Imperator. Similem possidet placuisse intellexero operam, bene collocatos quales
amantissimus meus Parens in suo Cimeliarchio, in quales istos labores putabo. Vale et Fave. Dabam
quo Lco coronatus extat gradiens j t ist.i Epigraphe ' : Arnstadii XII. Cal. I ec. cinr.icvc.
OTTO. liEI. GHATIA. ROMANOV. IM. Oltonem 47 Ifncfeniis Olenrius cujus judicio stantlnm pulo :

quoque Equitem possidet idem, cui additum nomen iu palma tumen Abbalissis data nun satis mitii acquii-

solum OTTO. de quibus Isag. Bract. p. 30. nuin. scit aiiimus thnn existimat iltuin in nostris numittis
'.'0. 91. Talis etiam Magdeburgi est apud Experien- sijmbolum esse virginitalis Deo oblatx, considerans enim
tiss. Schaflerum, ubi scilicet Otto eques dextra sce- tempus guo nummi isti cusi videnlur seculo XII et

ptrum, sinistra clvpeum tenet, adjecta inscriptione : sequentibuSj suspicor patmam istam testimonium esse
OTTO. IMPERATOR. Ethinc statuendum, Ottoni. peregrinalionis Ilterosohjmitanx ex volo sttsceptx,

cos bracteatos leone insignitos, esse Ottonis IV. qiieinuthiwdum ea ti piuribus omnis conditionis, xtatis,
Ilenrici Leonis Filii, hujus insigne Leonem a Patre ac sexus (unc suscipiebatur : ttthuin eniin inttlii ad se-
acceptum ornavitcoronaFiliusImperator, quu dere pulchrum Domim sacrx ishc mililice adscripti reverte-

Meibomius m NotisadBullamauream Imp. Andronici, banttir cum pahna, deinceps in Dominici Palmarum
p. 211. i Reliqui vero Ottonici vetustiores vel ad ud itlius ttiei Processionem circa Christi asino insiden-
ipsumOttonem Magnum referendi suut. Sed quid tis simnlacrtim, gestandam, et motiemium sepulehro
Numinus XIX? Certe, si Frisii errores indelineandis imponendam aul scnto tesserario jttxla ipsum uppen-
ct expiicandis nuinmis non essent satis cogniti , den tam. Viget eliam hodie in Belgio et Germania
hunc subilo diceremus explicatum ', Fiisius enim ejusmodi Processionis ritus, et tn familiis variis servan-
bracteatuni, nostra admodum similem, ari incisum tur palmarum rami, quus palres vel avi Hierosohjmis
Patma pe-
dedit in speculo n etali p. I0S. i|ui Heiligenstadii atlulerunt argenteo manubrio infixi. Qtiin etiam An- regrlaationii
A. C. 1380. repertus cum aliis, eumque dicitWi- Uterpix vtijet memoria Diderici van Paessehen, qui ffierosolyml-
lbelmi Ottoais Magni Filii, Moguntini Archiepi- lanx
peregrinatione Hierosolymitana bis feliciter. perfunctus,
scopi. SeJ miuus recte, cuin Rota Moguntinis longo terlia quoqnevice eo navigavil, parique successu regre-
post Wilhelmi obiturn interjecto annorum spalio, a diens, uniio mdi: stilennissime cxceptus fitit ab obviam
Willigiso sit tradi ta, et ab Henrico II, Imp. insigni- progressis Primoribus urbis alqtie Btllisttttix Societalis
um ordinariorumloco M^ i itinis c >nB \n ita. V id. (Gildam vocani) Praefectis; cnm quo comitatu apputsus
Bruichium de Germanioe Episcopis pag, y), 7 Me r- ad urbem a reliquo Magistratu civibusque armoiis de-
exus Catal. Llect. Eccles. pag. 193 j>. Spener. ductus fuit in principm D. Firginis Ecclesiam, ubi
Operis Heraldici Lil>. I c. 64. p. 256. 237. }. Et diu pependeritnt ex fornice enormis magnitudinis globi
hinc iiii^ms alus conjecturis non raale judicant illi, iluo, Rhodo, qtiam [rustra titnc oppugnaverant Tnrcx,
ijui nummum hunc ipsi Henrico II. tribuunt, quod advecti, civitatique nostrx a militibus Rhodiis >/>>/>»

nimirum a Moguntinis in ejusdem honorem el m - missi. Ejnstlein Diderici extat apud Canonicas jRegu-
moriam sit cusus : Henricus enim II. Rotam Mo- laresS. Augustini, vulgo Faicontinas, ex ceruleo saxo
guntinis insigniura loco confirmavit, in cujus bene- monuinenltim, tnbns palmis supra scutum ffierosoiy-
ficii memoriam dubio procul cudebant nummos tara niiiaiiiim exslantibus insculptum, circumscripto Teuto-
bracteatos quam solidos a Frisio lit. c. meraoratos. ntett lingua Epitaphio quod lultne
sie redditur : Hic
InXXcerniturSANCTUSSTEPHANUSPRM.idest jacet Didericus vau Paesschen, vita functus anno
Proto-Martyr. Ejusdera nummosnotavi plures hag. XVc. XVI. die XV. Maji, qui tertio, tamqtiam Ca-
p. 37. n. 98. !>!). 10J. Et ideoad Halberstadienses pitanus Gildas, Antuerpia Hierosolymam ducatum
referendus ille est, cui efflgios addita est S. Ste- prsebuit, peregrinis scilicetcivibussuis.
phani nimbo oircumdata Nummus XXI. est Ber- 48 IIis ita deduclis, uno jam recusis setl e.r caUsa
nliar.li Duois Saxoni», quem literae DU idest DUx, ct Ordinis
XXI qtiutlam recudendis, moneor a prxlautlato Tent-.elio,
in fe ititctl
el vexillum insiyiiilni* Balienstedensi et Ascanensi pulniam. tie qua supra, non stituin peregrinalionis, sed
ornatum indicant. Alibiadditur vel integrum nomen chunt Rt ligionis Hierosolimilanx insigne videri : hujus
vcl litera li. qua de re Isag. p. -20. 29, 30. Num- enim Sanctimoniatem B. Ubdldescam Pisanam fcujus
mus XXU. idein est cum prsecedenti. Sequens Vtlam tleth i/iu xxvni Maji, nntie eam constat itiun-
XXIII. in memoriam Henrici II. sculptus videtur. quam palria excessissej ejusmodi palmam
XXII dextra qestarc
XXIII El certe Imperatores tales gerebant baculos, tesie in pervetusta sim ex Bosio imagine. Obiit autem Ubal-
t'<m>/(> du Fresne r'n Glossar. vocab. Baculus
Regius desea tiiiu,, Citrisltuccvn, iriohs su;e i.\\, adeoque
p. 428. 429, Ue nummo XXIV. jaiu egi in expli- comvam luibuit Agnesiam prxdictam ordinatam Ab-
XXIV catione iiunMiii XX. Nummum XXV. illustrat I. btlissam aiiiw MCCXXXl i;«ai proimle licet Hie-
XXV :

De pomo imperiali geminato hasc disierit Schillerus rosolymam profecta non fuisset, potuisset se adjunxisse
inTractalu de Libertate Eccles. German L. III. c. consororibus Ordinis II ierosolymitani mihium Teuloni-
9. §• 7. p. 405 : In anliquis nummis Tmpefatorum ctirnin, instituti anuu mcxc, eui etiom suas
Sorores
ei Regum Germanorum globus seu orbis Uuplex ad ea rehgtosas fuisse ex venistis codicibus adstruit Chrislo-

phorus
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
phorus HnrsUnoehius Disserl. 19 de rebus Prussieis pos : de. qua plura videre cupiens adeat ipsius Olearii D
tium. 14 el 18 adjecla clironico Prnssix Petri de. srhediasma superius pmmissum. nunc etiam edilum sub alct. d. t.

Duisbnrg, ubi parte l. cap. i pag. io inter prima or- titulo Anastasis Agnesae, hujus decem itummos m
dinis membra menwratur Theiidnricus Marchio Mis- fronte exhibens.
nensis, Agnesx Abhatiss.r ex fratre Otlone divite ne-

DE S. TYCHONE THAUMATURGO
EPISCOPO AMATIIUNTIS IN CYPRO INSULA
SYLLOGE HISTORICA
De ejus cultuapuJ Gracos et Latino?, OIYicioque per S. Josephum Ilymnographum, unde
liabctur Vilse et Miraculorum epitome.

nter illuslriores antiqiiitus Urbes Ctjpri insulx, S. Tychone recilmitr : itcmqtte apttd Maximum Cy-
habila (ttit Amathus, untte cl Ctjprus Araathusa therorum Episcopum, cujus compendium extat in novo

I
Slrahone.
dicta, eslqne litloralh in ora Auslrali,
-in Scylacis Periplo, itemque a Ftrqilio, Ovidio,
Plittio, Ptolomxo aliisque.
memorala

Ubi Christi [i-

Anthologio gr.rco, qnod Anlonitis Arcudius Clemcnti
VIII insrripsii, Alitttl compendium in sno Menologio
Laltne edendiim dedil Cardinalis Sirlelns, i/uo cttalo
des ccr.pit in hac insitla anntinliari, Sedes Amathunte per Baronium in Notii Martyrologii Rtimani, iiireiii- E
Tempus eitx. et Llltnoj,
Episrnpttlis videtur erecla fuisse ; in qtia rlnriterunl tttr S. Tychon Episcopus Ainatliunte in Cypro,
Mnemenius ejusque succcssor S. Tychon Thaumatur- tempore Theodosii Junioris. Fuii hic declaralus Au-
gus, consecmltts a S. Eiiiplianio. Hic vero sceulo gttstiisanno ccccn, sed a morte Arcadii patris aittio
Christi qiinrlo floruit, mortuits anno cccgiii, uti ad ejus vni dicti secuii, caspit imperare sub directione S. Pul-
Vitam xn Mnjt di.iiiiitts. Celeberrima esl atttem me- c'/,'i/ Sororis ; ad qttotl lempus ant nllerius niini rt-
Mcmnria
1

apud Grxcos morta S. Tychonis apud Gr.reos ad Itunc xvi Juntt in xerit S.Tychon, nihil qtto prohelnr aitt improbelur re-
omnibtis plane libris Rilunlibns, ut sunt Typicum -S'. perimus. Meminerunt ejitsdem Getiebrardtis tti Knlrn-
Sabee, Menoloqitcm Basilti Porphyrogeniti Imperato- ilttrio Gr.rcorum, el Molanus in Attctario Usuartli, et
ris, in cttjus elogio appellatur o ooio; Il^T^p r!pccov /.71 ab illo compellalur miraculorum patrator, ab Itoc
9c*up.:xToi;pyoc; Tiy>cov, uli eliam in MS. Sijuaxario sanctus clarusque miraculis ; scilicet uli a Grxcis
Ecclesix Constantinopolilanx, ex quo mox eloijtnm Thaumaturgus.
dahiinns, qttod similiier reperilur tn vartisMnixis 2 Cauonem Sancto proprium, cnm Slicheris IIo-
MSS. Mediolanensibus , btbliolhecx Ambrostanx mais, id est, Versicitlis Similaribus, aliisque eo spe-
Parisiensibus, Cardinalis Mazarini et Palrnm Prx- ctttntibuscomposuii S. Joscph Hymnographus, cujus
dicalorum ; Divionensibus, Societalis Jesu ; Menasis Ouionis Atroslichis, sub qtta eumdem placel Latinum
Grxcis excusis, in quibus totitm hnjus diei offuiuin de etiam facere, hxc esl.

S. Josephi canon de S. Tijchone

Tco OrjLMCTOupYu TcpatrXaXvjcTCO Hotciivt I£2£H<t>.

Mira facicntem Pastorem alloquor Joseph.

ODI< PRIMA.

T
exrt
j>

yric.
9poVto tou
oatw;, xac
0eoD
'.tojn
TrzpiaTOj; a^cpyi^opoc,
dvtwziao) Xa^rrojyevo;,
w; f3to)a«;
(j/OJTiaoy
I7fl ajestati
in terris
Dei coronatas assistens, ut qui sancte
vixisti, et luce nuinquam occidente res-
LLQV XY,V XapoVav it.Cti TOV V0UV aVVfXVTjaat rJOU TOV l(jdf plendulsti; ilhimina cor meum ac mentem, ut An-
yO, v (Stov, Ma/.apie. gelicam vitam tuam dignis liymnis concinam, o
Beate.

t.Up"''^ Vj/.liOVC. LL7.-<7^(CC. T£ p('?«C tY&kctl'. 7.VWJ', 8 nclitam raJicem atque felicem habens, ab utcro
<;.": ' <-- xXa^o; aXr,9ov; euxapntac, TT^rpouu-vo: m- sancte processisti, tamquam ramus vera? fcecundi-
5T£ : -: Y.-ti ctyivrr.c, /.txi ^xptToc Trapadd^av Qzvtiz-w, tatis, plenus fide, caritate, et gratia stupendorum
0eJ7i>a<OT£. miraculorum, o divinitus Iuspirate.

_J_ uatav ciw.hv /.yOzoxv v.otx TtXet'av ru zvOzvzi Oi 11Lationabilem ac purmn hostiam teipsumobtulisti
vix&c zpoariyaye; XpiaTO), xy. ^jyj^j ajro/.TevavTa t:x% Christo, pro nobis oblato; passiones animam ene-
vj GjtuTfj) yexpfiaai;, dici tovov aax^asoj; errtuovou -;, cantes in tc ipso mortificans exercitationis con-
Hatep, t?tr,aew;. teuticue et continenti obsecratione, Pater.

0EOTOKION. Mariale.

A,
XpiQTov xur.aaaa
'fliwyz, Yu.i.c. t ar:o?.e{'a; ei; fBaOrj

atyvn ,
ayoa.
avtoJv
TieTTTWxoTa;, tov
/ayovuv aou.
/\ bsorptos abysso perditionis erexisti, Christum
ex immaculatis tuis visceribus pariens, o Immacu-
lata.
 80 DE S. TYCHONE EPISC. AMATH
lata. Ipsurn ergo, velut auctoritatem habens, de rourov ow, oj; itapbiialav v.eaTY fiei/Yi t l
«ereuej XVrpfi&J?- D
precare, ut servos tuos apericulis liberet. VXl XtVOUVWV TOUC Q0u7ou; ffOU.

Ode tertia, nam Secunda ex more petilur aliundi

_T alce Sapientiee tus radicitus exstirpans malitise EXTEUVttV Xr.c. OOOta; OOU
sarmenta ager fertilis o sancte, orationum se-
et ut t>5 Q"pe7tavy?,
1 t*«>v eu^wv, w; yf, y.aToV.apTro;, "Oote, ara'-
mentem excolens spicas centuplicasti. yuv eyewpyr.oa: t/JSttttSXGUOVZ

J\d vifam divinam tluoentia

rans, Pater, rectam irreflexo gressu viam tenuisti
solummodo deside- M Lova 7ro9yoa; rx ttoo; 9etav to><5v doyyovTa' az, rpi-
Souc,
fiouc. riareo, a;
0e;t'<z; «vemarpocfwc iJiwiJeuaa;, e^wv doY-
avemorpocto); <

quia habebas manuducentem te Spiritus gratiam. youo

youoav oe y^pc rou nveuptaToc,.

V^unctorum
vina-sapiens,
Sanctorum
tamquam sanctus;
vitas imitatus es,
et animaeimpassi-
Di- A L_yiwv
«TTsWeiav tfvx^ 6>tT«aw,
jSi'ou; eutptyjaw,
Tuyw
©edcppwv,
oeoTrveuaTe,
w; "Ayvoc, xat
01x05 Getou
bilitatem pussedisti, cculitus inspirate Tychon ; et nv£up.3cro; aTroiJei/.vuuevo;.
prohatus es Spiritus sancti domus fuisse.

Quod Odcm hanc cx morc clausurum crat Theotokion, cum ab eadem littera T inchoeiur unde incipit Odc
altcrti, nec tamen ni&i unicum T rcquirat Acrostichis prxnotata ; sequitur poctica liccntia ipsum hic gcminari.
Quare illttd hic seonnn liabc.

Jnum ex Trinitate peperisti, Immaculatissiraa,

\}r,
reformantem nos, qui eramus antea contriti, per
T .
ov t>75 Tptaoo; cX7TSxuV,aa;

TTAaTTOvra yjua;, touc auvrpt6e'vrac ro 7rpdTepov, xaxta

ha, ITavauwue, ava-

nequitiam serpentis contra nos bellantis. rou 7rrt),Eu^Topo;.

ODE QUARTA

I llam tuam virtuosain vitam, stupenda miracula,

fidem firmam, tolerantiam ac mansuetudinem in-
T
Bttiav
ov evaperdv oou (3i'ov,

7rt'artv, t>tv U7ro|a.ov>iv,

ra Trept^o^a Gauptara, xr v |3e-

tj^v 7rpaoTY3Ta ot
t

euoeoerc
tuentes pii fiileles, Pontifieem atque Pastorem palam xaQopwvfe?,
X5<9l Jepea asxai muf/Eva acus&c TrpouYetpfoavTo,

te ordinaverunt, o Sancte. "Oate.

"0B,

Jjgentibus manu tua datum frumentum, o Beate, f. r/arrwTat o atroc, ev ^eot dtoopzvoc. tyj
x ei Jt
'

non imminuebatur, sed plurimum benedicebatur aou, Mav-ap, fj.dllov iJe 7r).etdvw; r^lCyr.x at, xd xevoj-
cum borrea exhausta impleresdivina gratia, oHie- GevTa o'o/_et<a Xa'ptrt, 'Iepa'p/a, ithip&v aXy,9wc
rarcba, vere multiplicans commissa. iro?.U7i)»aaoJv.

lludis amictus, egcnis tbesaurus, orpbanis defen- J. Travotywv tjjv xapotav avpnxQw, Tvyoiv tvdoZt,
sor fuisti, Tyclion gloriose ; pandens eis commise- Trevo^xevoti; tt/outoc y.xI 7re[jiSo?,>7 yu^.vr^feuoutfi, twv
rationis tuaa viscera, atque in eis serviens Cbristo opydvw TrpoaTaTyi; exp«p.aTtoa;, 9epa7TEuojv ev toutoi;
Deo iiostro. XptOTov tov 0ecvv iudv,

Mariale. 0EOTO'KION
T
J. otum [orbem] inertia obsitum, et passionum ca- i^d%ii.i<x mayttivrz [riv xocrfxov] xoci jr^9wv apaup d-
ligine obscuratum, atque peccato servientem, illu- it,tib7ov ozotw^vt!);, 7.7.i zf, afiapTia (JouXevo-ocvra r,

mina atque ad vitam manuducitu, quse impeccabile Kvr,azoz, tov av7.^x^zr,Tov Adyov, (fWTayo'iyy,oov, jtat
Verbura genuisti. Trpoc; Zjxirv j(EipaycSyr,flov.

ODIi QUINTA

Jjlluliis animas, taraquam bonus agricola inno- r

X Eojpyo; ca; aptaTo; eveo>oa;
.

^y^a; /_epaw9et'aa;, ITa-

vailSj Vaier sapientissirne, tuumque eis verbum ve- rep ao(pe, xat w; OTrdpov aptorov ev9et; tov Xdyov aou,
lut bonum semen inserens, fecisti ccelestes cogita- yo&ipyetv oupavta 7Tzpea-/.eu«aa; vo>juaTa.
tiones producere.

i.TJ.alignorum spirituum factus es terriculamentum ;

tou Setou ITveupLaTo; doyttov yeyovoj; toiv Trveuua'-
quia sanctl Spiritus eras receptaculum, o Hierar- rwv TTovxpwv , 'lepap^a , 7re'<fux,a; (puyao"euT/;ptov %ai
cba; passionum expurgativum, et morborum medi- T.a^ihv za(3a'potov, y.at vooouvtojv iaTr;ptov.
camentum.

I lenus aquis mysticis fluviusapparuisti, o Sacer- JUorapioc Tr),Y;pouuevoc vapta'ro>v uuotixwv eyvU(jfa9y;c,
dos; et fontes nassionura exsiccasti, caritate irri- 'Iepoupye, xat Trr,ya; e^pava; rraQwv ev ^apirt, y.at
gans animas pietatem germinantes. tyyott KarvipSeuaa; f5),aaravouaai; ryv euaeSetav.

Mariale. 0EOTOK.
x\ppare Intemcrata, eruens ab hostium assultu,
et barbarorum incursu servos tuos; habenles tuam i uouivri (favr.Qt e'x^pwv eTraywy>7; t-y-l [3ap€a'pwv errt-
upouy;; T0115 aou; o"ouAouc, "Ay_pavTe, rouc xey.TKpte'vou;
potentem protectionem, et patrocinium inconfusi-
ce xpaTatav avrO.y^tv, xat iroeaoetav a/.aTatavuvTOv.
bila.

ODE

(^atlian non commovit anim;e tuae domum, Pater : ux eaeiae, IlaTep, xr.c, tjjuv^c cou d irovrpo; tov

ofx.oi'
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 81

o*/.ov ev ty; irfrpa y«p xr,c a/.r,Gei'ac, wc a),r,9wc toraoo, stabas enim vere supra petram veritatis, Divini- ,

©EOTTVEUOTE, 9eftt) OTEvet XQOtTUVO^UPQ?. tus inspirate, divina virtute confirmatus.

dotfia
JCl'. Qsou [xexoofBEVOg, xat atHTwv ei; u^oc, Ie&w- \_ heosophia ornatus, et ad virtutum culmen eve-
TaTe, ^9a'o"ac, Mo6eD.ec toS TCovr pQU toc^ uTraocetc, yoi- ( ctus, o sanctissime, daemonis elationem superasti
ptTt txv xapJiav Tarreivouuevos. et corde humiliatus, in gralia perstitisti.

i AEtf/wv Euav0)J£, Tuywv, wpa'9r,c TWV aoeTWV Ta avQr, Umnium virtutum floridum pratum visus es, Ty-
Twv 9auptaTwv et- Tr,v eCw6\'av naot TciaToic,, *Je&a'py_a chon, cunctis fidelibus, cum discretione divina, pro-
SffiSj Oeo/.otTWc, irpo6«XXofxevo$, ferens ad suaveolentiam flures tuorum miraculorum,
sanctissime Sacerdos.

0EOTOKION- Mariate.

Ayi* IIap9e've, zr,v <}uyr,'v ptou, r,v 6 eyOpoc, oo?.iwc R.Legina cceli, animam meam quam inimicus pec-
y.aTe07Ti7w?e zyj ap.apTt'a, 0'ic ayaSr;, 5uao)7UW, ayaOuvov cato fraudulenter inqninavit, sanctifica (ut quae
xai tywTi aou xaTa),3t'^.7rpuvov. sancta es) et luce-tua clarifica.

7 Hic de mon\ post Tractnm consuetum, interponitur Sancti elogium, sub hoc titulo; TjS auTo) \wA i?'.

Tou ev ayt'otc flaTpic. r'ptwv Tu/o)voc, *EttioxojTou 'AptaOouvToc, Tto).ewc rrjc, vr,aou Kurcpwv. Eodem mense (Junio)

die xvi. Sancti Patris nostri Tychonis, Episcopi urbis Amathuntis, in insula Cypri. Elogium infra dabo :

nunc Canonem prosequor.

l\_o-/oic 9e\otc »aTrip3eu9E., a.[i.iit\tn. we. akfiBr,q t Tuywv, Jjj-uanans nobis dulcedinem curationum cor tuum,
T}- chon, irrigabatur divinis sermonibus; ut tam-
r

r, /.apota aou -
xapirocpopifaaffa OTayuv 9eoyvwatac,, eoXuae
7Xuy.aap.0v iap.2TWv r!p.iv. quam vera vitis, cognitionis divinse botrum fructi-
ficares.

B
etpavac
y9r,cac,

w;
xaOamp
y,)>to;,
po^ov 'i\y.fj.^7(,

IlaTep, roue; (3oWVTK^ CfWTt^GV, Eu/,0-

woirep aat^p, M undo ut rosa floruisti, Iuxisti

apparuisti ut sol, Pater, illumina eus qui

taraquura
cum
stella,

cla-

yy,To; ef, w Kupte. niore dicunt : Benedictus es, Domine.

AtJ TefpauQc yaptrwv, TlaVep , ov; t/j 9et'a y.opucji'/ vzi 9«, i\.b inimicis L,egitimam -victoriam referenti tibi,
Pater, iraposita est capiti divino corona, sicuti

e/9pwv apap.evoi xai scriptum legitur dum suaviter canis, Domine Deus
iura- yeyparcTat, viV.y,v y.aT' p.e?.oj- ;

Oouvti, Kupte ®eoe, twv Tcarepwv* Patrum nostrorum.

0EOTOKION. Marialti.

n sevtwv
epe^ouaa,
<hmir,c,

'ov
aoopaTWv ota
ey.ouowrcouaa,
j^r.T^p tou 0£ou,
flap^evE urrepTepov
6'vto);

//ou
JLjonge super incorporea cuncta excellens, tam-
quam Dei mater, ipsuin exora, Virgo meque fac ;

liabere mentem. carnis voluptatibus superiorem.

cSettov Tov Xoytauov aap:y.t/.Oiv y.QOvwv.

\/'Ji«fiM5 r.Swctli ainvbaxilai, y6ypr,yop(u; Sk fi,x)Xcv Umnitio nusquam voluptati connivens, quin po-

7rsp;V}p5:^e; vvv.ra tou pt'ou, Oate" xat y.otfjtrioa; za 7ia9r,

tf
tius seraper vigilans, noctem Iiujus vitse percurristi,

axmoc, Ttpis tfsyyo; aKaSeCi*? ev9eu; Y.i.riv-r.acc. Sancte : et passionibus carnis sopitis, ad impas-
sibilitatis claritatem divinitus adjutus pervenisti.

Xa-pi'av rwy TT«9ojy avettUStiKtxt r, o"opo; twv ayiwv wuasi medicamentorum officina, ad passiones

?.El|ivo)v oou, rivKEp kuxXouvte; (j.e'A7I0(xev, iEptoTtZTE aniime sanandas, videtur esse arca tuarum sacra-
Ttym, riavTtx tk tpya ivloydtz, ufiverrE. rum Reliquiarum quam circumeuntes, sanctissime
:

Tvchon, oaniraus hymnum, Benedicite omnia opera

Domini Dominum.

i?iHjy'-A'jll !l ; X.ptmv ©EOV YjiWV, ETtM0US3t; tfti- V

U>:eni audiens j\everendissime Pater, qua?
vr,i Trpoe Ttz avo) CE TtEpitfayaiv /3ctat).Eitr:, TtavzoiVJifiE ad ccelestia beatorum regna te vocabat, ob vitam
JI^teo, Tfpocrxa).ouu.£vr,;, to; K3t),w; Ka:i 6ot'w; |3iojoavT«. probe sancteque transactam, magnificas Christum
Deum nostrum.

Mariale.
0EOTO'KION
J.mmaculata et superomnes benedicta Puella, ce-
Tt«vT£u).6yr,TE Kopr; rr«-
I EpEt'; r.7.1 A«6; £ut^r,^ouat' tje,
lebrant te Sacerdotes siraul et Populns; utque be-
vaywu-E, Trjv EuXoytat; arravTa; oTEfavojaaciav, TttoTEi
nedictionibus coronas omnes, qui cum fide conci-
tou; aE).'»i fJojvT3t;, Eu)o-/ErTE, vy.'jzlxi tov Kuptov.
nentes Hymnum , dicunt henedicite et cantate
,

Dominum.

I\_Soi 001 riv t5po(xov tov v.yJm

rttOTiv vuv TKpfeavTt, Uttxia ^Eotjpov, 'iepzpxot,

xtMtrctvxi, r.ctt

oupxvia
xr.v \J Pater et Archipra-sul divine,
ummatumcursumbonuinfidemquohhicservatam,
consummatumcursumbonuinfidemqiie
ecce tibi, post

aperiuntur
 \
82 DE S. TYCHOXE EPISC. AMATH
A aperiuntur ccelestia tabernacula ; et splendidus te avttlyQii r/-/yi>u7'7, y.xt TOTTO; CiWTauyr,; GE ECJE^aTO»

MCTonE » '• locus excipit, velut sanctitate circumfulgentem. aytwavvr outkxutVivtA.

O I^jrva et bentifica me, o beatissime Sacerdos,

lamquam divinus Mysta, optimus Pastornm dnx,
(II avazT^t w? Gei"o; 'le&E-J;,

zr,; 'ILv./.lr.aivc,
w; aptrjTo; IlotaEvap-
9auu.a7wv, Ilafi-
;;, uic iooyi>»y.3. o'j;

stabilimentum Ecolesias, mirabilium Operator, me- wx/jid, ai.Toyf.yo; pe /jtaxopiaai, xai Or,uou tepot^ au-
que Sancto Sauctorum omniuin ccetui hetantem an- vat-iOur.-jai 7iavv,)v uyiw ayaA/o,uevov.
numera.

i ossidetCyprus corpustuum sanclum, o Sapiens, II|xvitpo$ rotwfza aou, 2o<pe,, ro eEyiov iflffisfr&w xpr.v»
ftmtem curaiionum omnis nutera civitas, et regio
:
7.iv.'.t-y.i' -dzz $k tto?.[; re xai y.'i>p», XnpVTTSi aou tqv

praedical \ii;im tuam, miracula tua, tuamque fami- j3t'ov, -x BoLVfxaxa, xxi rh; np6; tov Ae?7:oTr,v iiimiWw,
liaritatem cum Domino, Tychon beatissime et bonis TuYWV 7TJtp.ju atxap, aluayacTs.
dignissime.

Detparae. 0KOTOKION

83 nbitaeulum luminia, o Intemerata, est sanctis <!>„, i; oixriTy,piov r' ch, Wv.vy.p.tii[t.i, itavxytot p.i'0%

ysynviv w »WTiaop:evoi tou axoVous Tr;; te*Wvks JluTpoii-

tenebrjs errorum; teque vero amore laudamus ac p.i9x, uuvoiivTEg c£ xat jio9o) ceXrfiti (7«xapt'Covre;, f*QVK

beatificamus, quaa sola es hominum reparatrix. avOpwTtwv EnavopSaai;.

10 r/actenvs Canon, cujus ipsissimam formam cum tibi vellem exhibere, additis eiiam Thcotokiis, quamvis
B ad Sanclum nil facientibus ; deprthendi Poelam non admodum severe insislere legibus /icrostichorum ; sed,
quemadmodum pro commodo suo complenda tertix Odx, assumpsit superabundantem litteram unam, geminando
T, ijiioil in voce 9aupt«Toupyw simptex eral, nec duplicari patiebatur versus secundo loco Xambum requirens : ita

in iiiiaru subinde Slrophen compegit plures litteras, ne supra quaternarium stropharum excrescerent pr&ter
morem Od&, vn, vni ct ix. Juverit id onimadvertisse ei, qui Canonum Grxcorum rationem volet penitius iiulu-

gare, ne in tabulis hsereat : putetque semper transcribentium fquod aliquando miki obvenisse fateorj factum
vitio

esse, nt pluribus vel paucioribus litteris constet Acrostichis, quam invenianiur haberi strophx. Venio nunc ad
Epitomen fitic superius omissam, ut totus Cahon consequenter legeretur. Eoque libentius .seoisim eum exhibeo,
quod ejusmodi sxpissime inveniantur seorsim descriptx et collecte in libiis, qux Synaxaria proprio nomine
vocantur; sicuti etiam scorsim aliquundo reperiuntur scripti Canoncs ; et ex iitrisque simul junctis Men&a
exurgunt.

ETNAEAPION TOT ATIOT

Exlerminantis mnnibus elapsus, Tychon, B).i 6h,9,peuovro^ £/.^ij-/wv. Tvywv,
lv/_
Vita potiri gaude non terminanda. '/.ur^ tvywv yiyrfii rnc, avoj).c'9
Tum demum legitur vilse epilome talit.
11 Ilic pios ct Cbristi nmantes nactus parentes, OvTOi.Eioeosr^ xai ci?.oypi'aTov; £yo)vyov£rc,a'mt£tw9e'5
et ab ipsls Deo dicatus, litleraturae Sacrss operara T'j 06oj Trarp auTo)i/,X{X( t^ iepa ^epia9r,xu; ypaptpLara,
dedit; et in siripturai exercitaiione siifficicnter in- y.7.i -yi% •/fj.tifcui itsa&c, ifijj.sXtxitsac,, upaiTov fiev vti'
EpUome
strinius, primum sacrorum oraculorum Lector ad avaytvojoxetv toj ).^oj ).oy(a v.zl cTicTaypiata hxyOrr ytt.r rx
pnpulum est designatus. Deinde, propter singularem "Enerra 'Je 012 tkv Iv TTaoi «vtov a^ioTy.Ta itai to to-j Synaxarlo,
vitae bonestatein integritatemque et niorum incul- plou xa9apo'vTe jcai avejri^.Y.TTTOV, Tfapa Mvy.iuoviov, Tou
patam sanctimoniam, a Mnemonio Amathuntis Epi- ayt&JTaTou 'EniOioTcov 'Ap.a.9ouvTfjjv, yeipoToverTat Aia-
scopo ordinatus est Diaconus. Cum vero ille e vita xovo;. 'E/eivov Oi -.'</'
[3lov anoXtjTOVTO; avto; ei; tov rrjc,
C thronum Episcopalem evehitur
decesaisset, ipsc in BTCl(Jvt07r>75 avayeTat 9povov, TTapa Tou pieya).ou 'Ertfva- F
a Magno Epiphanio ac multos a vana ct stiilta
-.
vt'ou. EptffTpeijja? oe tto/.ov;, «772 t>5; tw zi$ta),wv tz1.cc-
idolorum superstitione ad veram in Christo Deo vr,i v.ai piaTatoTT.Toc, tcoo; riiv ti; XptiTov vtat ©eov
nostro religionem convertit. Cum vero multa templa r u/,iv JTlflTtv, xat TTo).Xouc vaov; tojv etc5'jj).0JV y.a9eX'ijv
idololatrica evertisset, et in illis ipsa idola conJre- itzt avatpe'tjjac, jtat Qaiouc, vaov; avayEi'pa;, Jtat ava9y'-
pisvct, et sacra Deo templa excitasset, et divinis p.ar7t 9;tot; xaTay.oGftyoa;, v.a.i tovtov; >ta9aytaoa;, TCpo;
anathematis exornasset, eademque consecrasset Kvptov f/ETETt")/,, 9avftaT0upyt'at rco).).a; Ett te toj pt'oj
ad Doim n est translatus, et miracula tam in vita 7teptcov, y.7.1 p.ETa Te).EuTyv Epyaaa'pEvo;' wv sv vi c)vo,
complura quam post mortem perpetravit ex qui- : oefyfta T17; a'p£r>7; tov avcTpo;, exTi'o9eaSat a^tov
bns exompli cansa umnn alterumqiie, ut viri virtus
eximia appareat, recensetur.
12 Initio vil;e sna> panes a patre acccpit in furo "Etc yap ev doyrt tou |5''ov Trapa tou tOtou iraTpoi
vcndendos (boc enim illi opificium erat) ipsos vero apTOv;, Trpo; ro '}ta7TOj)>70ai ev ayopa,
t>7 el/rjffie 1 tovto
omncs in pauperes distribuit. Quol cum pater yap y.v avTOJ TCj ETCtTy.^evpta -
avTo; t)i Tou; apTou; TOt;
resciens indignamque rem arbitratus, eum ob id
, evSeeoi molytt. Ma9'ivT0: Se tovto tov Ttarpo; avTOU, P '° P"'"'" 3
vehementer reprehenderet, Deo, inquit, se hos pa- y.y.i faXamc, <j£'povTo;, uWdtteTo irap avrou- auTo; c5e 'atltrluiil
nes dedissi' mntiins, ct syugrapham ab eo aceeptam tov; apTOv;
TO) fc)e'i E(f» cJavi^Eiv y.at ypaftptaTetov Tcap'
habere quod essct recepturus. Et ccce mox vcrbo- avTOu TtaTe^etv T»; Kat evCu;
a7C'j).y,iJ,£t,);. tojv Xoywv
rum manifesta constitit demonstratio granaria : TtEptioTaTat y anojetijis, tojv atrcivwv 7:).r'p>; eupe9e'vTcov
namque frumcnto pleniora sunt reperta. quam erant fta).).ov 77 te T>iv avyzojfttorv rtaTyp E7C0tyaaT'j. Kai
cum pater post collectam messem ea iroplerat, nec T0V7CJ LJEV TOOOVTOV Y.V, OLIW; £VEl ),6yOV TCVa, TO V.at £-£-
- ' / iilcnumtjrj-
inde quidquam adhuc esset depromptum. Sed hoc ,
pov; toiovtov TTETCOir.xEvar w; av To Ty; EvTtona;
. . ,

iir, to norlum paCrl

miraculum aliquam babet comparationem, quia et c)a^t).E; tov 0£ou, tov atVJv £7Ct^£TpouvTo; v.cct ErrtoaJl- rtdditum.
ab aliis i.icm faciitatuin legitur, et henelicentise li- Xovto;' e/.etvo c)e Ttept^rtvwv et; cjo^av avrov, xai txixiay
beralitae ex Dei munilicentia proficiscitur, qui ultra r, avyjtpntv fty cJeydftEvov.

K), ftaTida
;
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 83
niensnram remetiri consuevit. Illud autem solius D
Tychonis laudem commendat et causam, quee com- ACCT.
parationem nou amittit.
lO.r.ptomdBt hpiv rfi •/r, Ttttpo^et; evleo); p!t>9r?vai 13 Aridus vitis surculus, humi depactus statim
e?t« pXaarriaai /.at rtpo xatpou. IloO yzo ; y.vti rnv radices agit deinde etiam ante terapus germinat et annum
:

vii.v itiA sacro

eJjaioExarr.v rou 'Iouviou p.vo; (ev r /'
tou 'Ayiu pintitr; et roaturescit. Quonam autem decima sexta
loco die vi itnrcsceiitls
TeXeiTai) fipaioc (jvtovc; )i }j Te'o>;, rtfl Mtipcp, irpoatfo- Junii. qtia Sancti memoria agitur maturus botrus vtrrocutum.
pou; ey.ovoa roii; xaprtoue, zfc ^u-jc ufivuoia; /»t Xei- invenitnrt vero surculus, usque tunc aptum
Ille
roupy/a; dpyoLtevr.c, irepxaCovros dnocVKvuor reXewjiui- tempori fructum habens, incipiente re divina et
vr,;01 t-nc iepa; O-jiizc, neneipou; nai reXeaaopov; itai psalmorum cantu, uvas ostentat jam liventes et co-
6uj£api'aTov; dnooetxyuai 7:00; tieTdXr,t|uv, et; 3o|av llaT- loratas flnito autem sacrificio exhibet easdem per-
;

poc, xtxi 'T10O, Y.xi T0'j ayi'ov flvejtzaTo;. coctas et raaturaa, atque palato gratissimas, ad lau-
dem Patris et Filii et Spiritus sancti.

Idem miracultim confirmat Versiculm.anteCanone f.r Similaribus teilius.

0, Favpiaat 0eo; oe sooixCwv tov; «utov, flaTeo, 00- Ufiis, qui fiileliter se glorificantes glorificat, mi-
ijdtjivra; thotoi;' e'v v.xifo ydp rl; aeirtn; xai Sefa raenlis te glorificavit, Pater; etenim tempore vene-
fivriar,; ctov, iotpe, oparit j^jtgjc rterreipo; /evieuvo de quo etiam
( randse tuae ac divina; memorioe, Sapiens, conspi-
Uftyouvrcdy to Ttap^-jocov Tov 9aUfiaTo;* Sttcheron,
e; ou oi notoi ciunt botrum maturum ii, qui ad miraculi novitatem
1
p.eTe'v_ovTec, oe rtpeaoejTiiv TfpoSaXXoue/ *, t/.eTeve tou effunduntur in hymnos, e\ eoque gustantes tideles,
ooj^icvai Tct; ^UYa; rutoy. te intercessorem adhibemus, dioentes Deprecare :

ut salventur animie nostra.

In Basilii Imperatoris MS. Synaxario, miraculum istud dieilur continuari, pe/pt T>i; orptepo'/ usque hodie.
Sed novum Anlhologium, sub Clemente VIII excusum unno udxcviii, eadem uttiur phrasi, (utique ex
uti
E
an Hlud
auctore vetusliori dcscripta) neque probat ipsius miracttlum hodiedum perennare
m Cypro, jam pridem a Turcts hntiiflitm
sutiactti; ila nec pro alate Bustlii, pro seculo x, duret ?
siue idem efficaciter ex ejus verbis probalur, quet timiliter
potuerunt aliunde sumpta esse. Si tamen ulinnis adhuc cultus Sancti tn Cijpro superest, non ti.irnier adhuc
continuari miraculum; cum pluribus exemphs docuerimus, miraculum Paschalis :ijuis, m ecclesh sancta Resur-
reclionis Ilterosoitjmis, divinitus haberi soliti, renovatum ssepius (uisse, eliam cum Uibs el Terra-sancta sub inft-
tlelibus eraiil. Vide ttoslrum de Episcopis et Patriarcliis Hierosolijmitanis Tractatum ttttle Tomum 3 Maji,

DE SS. BERTIIALDO ET AMAINDO

EREMITIS ET PRESBYTEMS

1N REMENSI GALLL€ DIOECESL

COMMENTARIUS HISTORICUS
S. /. De actis el Cullu S. lierthaldi.

Cumpania Gcllix Provincia cujus mctropolis locorum aspectu et sanctitate factus ardentior in

SEC YI
111 liemi, montes tltto suttt, fjuorum Calvus timts al- amore Dei, divinitus, ut quia vir desideriorum esset,

I
tnr liellus dicilur, vulno Chaumon et Baumont. egrederetur dc terra et de Cognatione et de Domo
in Abliatia Sunm Iti cel"biitatctrt duobus iliidem eremitis de- patris sui adjuncto sibi comite S. Amando, ictate
;

Calrimontis benl, quos fomn lettrl n S. Remiijio pnmo Remorum quidem juvene, sed fitleli Christi servo : relictis
feslum cttm
Episcopo presbyteros fuisse ordinutos, qui sanctissimus parentibus, patria , confectoque (non sine multo la-
Octavtt
prsesul fioruit ob anno CCCCLIX itsque nd dxxxiii aiico bore) itinere longissimo, tandem pervenit in Comi-
itt illi censeri posstni ad seculum vi pertinere. Fueritnt tatum Rortiensem.
t^ti sancti Berthaldus ct Amandus de qutbus bir con- 3 Erat ibi mons, cui nomen Monscalvus plenus
sejiieuier agetur ex monumentis Calvimontensibus sup- venenosis reptilibus ac serpentibus, et in quo mali-
peditatis a R D. Casimiro Ondut onlinis Prsmon- gnorum spirituum clamores audiebantur. Atl eum in Galtlam
Berihaldiis cum suo Amando, suisque preci- "" "'
'"'
stratensis in Buceliacensi prope Relestellam monastnrio percit
b
et tifficlo i ,., . ,, ,
mo'item
Religioso Itbris rdths unto. S. Berthaldi vitam com- bus ac prassentia liberat ab illorum injuna, et in ratmm,
pro/irio in
qito dicititr. pendio tradunt Calvimonlenses ad Malulinum 111 die eo domiiiiculain ex ramis et fustibus construit. Sed
festo rt per Octaeam sic reatari solitunt. ecce dum sanctam paupertatem voluntariam pii viri

2 Berthaldus, Theoldi Scotiaj Regis et Bertlia; colunt etostiatim victum quasrunt, incolie suspiean-

filiusaprimisannis humanioribus litteris institutus, tur imminere sibi aliquid periculi exadventu homi-
Berthat Jvs ac in pietale Christiana sancte educatus excitatus :
num externorum, insidiasque timentes clamant e
ttatus in patria e»se abigen los.
illis verbis Apostoli, Christus passus est pro nobis,
Scolla
vobis relinquens exemplum ut sequamini vcstigia 4 Rebus sensim divina virtute sedatis, nomen, miracutti
imitatione Cbristi maluit illustris esse quam virtus et sanctitas servorum Dei longe lateque spar- claruisse.
ejus :

Regio sanguine. gitur, visuntur a itiultis in solitudine, qui ah illis

adjuncta carnis erudiuntur ad pietatem. Afflicti consolantnr aut
Quamobrem compunctioni cortlis

piaque ac salutari meditatione Pas- recuperata sanitate voti compotes secedunt. Cujus
maceratione,
el Jcsorohj.
peregrinationem sus- rei invidus communis noster adversarius. varios
mam profe* sionis Dominicie, religiosam
contlictus adversus eos instruit, quos constanti
ctits cum s. cepit ad ea loca, ubi Christus post ingentes lubores
Amantto oratione pioquc exercitio lugant et superant.
ac supplicia, mortem pro nobis sustinuit. Quorum
fide,
Eo
 84 DE SS. BERTHALDO ET AMANDO.
Eo tempore Reraensem Ecclesiara regebat B. ubi quinquaginta annis pcenitens vixit. Ita codex
AHT. Remigius, cujus virtutibus et doctrina Berthaldus Remensis. Alii ab incunte cetate in timore Dei enu-
D, !'
presl»j'cr
excitatus, ad eurn cum suo Araando proficiscitur. A tritum, sacra Palestinse loca visitandi desiderio fla-

ordinatus quo benigne susceptus et doctrina saera institutus grasse referunt, iterque suscepisse, Hierosolymse ut
a S. Hemtnio ntquc in filium spiritualem adoptatus, tandem ad supplex vota redderet, ubimundi Servator pro nobis
ncraiij Pnesbyteratua ordinemgnidatitnpromovetur. immolari voluit. Uedux hic iu ratriam, arridentes
Qno Jionore aflectus ad solita cum socio lsetanter sibi deiicias conspiciens, mundanae
gloriae apicem,
merfitur: Missse Sacrifieium una cum precibus ac fugacesque rosas, pra3 spinis Christi, paupertate et
vutifl saacti et religiose oblaturus in oratorio quod secessu, pro nihiJo habere statuit. Quod ut facilius
non procul a donmncule sua construierat, iu quo exequeretur, Oceanum trajecit cum Amando pere-
divims ,s;rpi' rerreabaf ur visitationibus. grinationum suarura socio Remosque, emensis
,

.'i Ab ipsis puenlibus annis viam mandatorum aliquot Galliarum regionibus, duce lcone sospes pcr-
Dei ingressus, morihufl presclaris reluoens cunctis, venit, quem Ieonem coraitis loco toto itinere ha-
ftrtur ha-
juvenilia consortia ut venenura caute fugiebat, et buisse narratur, Castricensem pagum titnsse secum
donec ad
senioribus seilule assistens, eorum conformem mori- perductus, apud Calvutu-Montem conetanter hsesit: konem,
bus sese fieri vero procedeflte,
satagebat ; a-tafe quem spinis et sentibus laboriose purgatum. erecta
optimo om-
tantavrrtatum tionest&te pollebnt, tantoque hutnili- in fastigio cellula, ardua posnitentia sanctificavit.
mbus fuisse
txcmplo, tatis pondere actus proprios temperahat, ut eura Fertur praedietum leonera nusquam BertaJdura de-
intuentee Deum gloriflcarent. Ipse enim eratnorma sernisse, sed fidelem ubiiiue habuissecomitem, etiara
aequitatis, venfatis luinen, speculura castitatis, vin- cum Remos pergeret S. Remigium visitaturus: a
culum oharitatis atque Christianie paupertatis imago. quo, cognita ipsius sanctimonia, ad sacros Ordines
Qu intBB autem perfectionis fuerit, quantive honoris, idoneus repertus, Presh^ter ordinatur, data ei insu-
vix referre quis possit. Nara tanta in eo sauctitas per facultate extruendi oratorium juxta cellulam,
refulsit, ut mortuos suscit&ret, adaimonibus oppres- quod Calvo-montano coenobio Prsemonstr&tensis
sos liberaret, cunctisque Janguentibus a se venien- Ordinisdeditinitiura, Bertahlus, post aliqnot annos
tibus saintaiis opem conferret. in ascetica vita impensos, ex tirone fit sacrse philo-
IVrru nim
Berthaldus inpradicto locoplus
B. sophiaj pBedagogus ; disoipulosque habere ceepit, quos
niinus quinquaginta tiibus annis fuisset onmibus ad virtutera informabat: inter quos dues Virgmes
SpecuJum divinffl obedieniiae, abstinentise, caetitatis raemorantur, Oliva et Libertas: quce eo monente
patientiae, voluntarim paupcrtatis, humilitatis, et arctam vivendi rationem arripuerunt. Harum me-
ct post an-
nos 50 pils- omnino tanquam exemnlar verae pietatis: jam die- moria adhuc viget in totidem fonlihus, noinina
tt miraculis
stn.f obllue. rum plenus, praesentiens suum obitum, vocal Aman- OIiva3 et Libertatis praeferentibus, in saltu quem ctaruisse
dum suum: cui postquam animi sui sensa exposuit solitariam vitara degentes incoluerunt. Adhuc febri-
et quo loco sepeliri vellet, voce magna clamaus In : citantes etaliis raorbis detenti, inde aquam hauriunt
inaiius tuas, Jeau Ghriste, commendo spiritum saluhrem, ut fertnr, pro sanitate recuperanda. Ber-
incinii, beatam aniunam tradidit ld ccelam per- taldus post quinquaginta aunos, abditae quideni et
ferendam. Post sanctum ejus obitum, qui variis latentis,sed Deo cognita? pcenitentire transactos,
Iangoribus laborabant, venientes ad ejus sepul- haud absque gravi cum daamonibus confiictu, euina
crum sanahantur. Iufinita postmodum miracula proposito avocare conantibus, vitce raiserias cura
per eiini facta sunt, et magnailra quotidie operatur coelestis gloria^ deliciis commutavit xvt
feliciter

ille qui trinus et unus vivit Deus henedic tusin secula Junii, anno circiter quingentesimo quadragcsimo
Beculorum. quinto, zetatis septuagesimo tertio Il.rr Marlotus
7 Breviarium Metropcflitanss TScclesix Remensis, proponit, ut a varifs, licet non optimx fide'i auctoribus
relala; qux volumus a lcctore, mortuus
Ludovici a Lotharingia Archiepiscopi Remensis aucto- uti ab eo scripla sunt,
aii. 54l.
ritate, alque ejnsdem Ecclesix Capiluh oonsettsu editum e.itijn at sestimdri. Ih leone ejus coviite elium lcgitur
anno udcxxx ad diem \\i Junii continel Officium trium in Fiia Gallica, quam F. I. Lietau, ipsius Abbatise
Btoglum ci
Lectionum He S. Berthaldo, Cpnfessore et Abbate, Prior, imprimendam dedit Remis an. mdcxxxiv, lo-
Brevlnrlo
rum peculiari Lectione terlia hvjusmodi, Bertaldus, catis in frontaii lamella SS. Bertlialdo et Amaudo
Theoldi Scotice Rogis filius, imitatione Christima- habitu eremitico.
lens illustris esse, quam regio sanguine ; religiosam 9 Apud Saussayum in Martyrolo.gio Gatlicaiw., ad
S. Brrthaldl
peregriuationem suscepit ad ea loca, ubi Chnstus hunc xvi Junii, celehratur S. Bt-rthaldus, Confessor notatUT cut-
mortem pro nobis sustinuit. Quorum locorum aspe- Remis, ement;e healitudinis prseclarus. Eumdem
ctu et sanctitate amore Dei,
factus ardentior in Henricus •Fitzsimon catalogo Sanctorum praecipuorwm
relictis parentibus et patria, Deo bene favente, ex Iixbernuc ml Ininc ettam dion inscripsit. At Grevenus
liibernia.pervemt ad Castricensempagum, Amando iit Auctario ad Usua/rdum, sub annum mdxv et muxxi

comite, ffltate quidem juvene, sed bono ac fideli excuso, ad xtv Juntt, refert Bertholdum Confessorem,
Clinsti servo. Qui ex consilio S. Reraigii locum ad qucm hunc Berthahlum esse arbitramur..
inhibitandum sibi deligunt in Calvo-monte in quo
: 10 Ad aota quod altinet vix dubitamus quinseculo
cum amplius quinquaginta annis Bertaldus fuisset xi vel xii aut forteserins ea comcripta fuerint, ejtra-
omnibus specimen etexemplar obedieutise, castita- ditione simplici, ibidem per secula quinque aut sex as-
tis, paupertatis, et veraj pietatis; voce magna cla- servata. Unde nobis non usque adeo certa apparent,
inans; In Domine Jesu Christe, com-
manua tuas, qux de cjns patria aut parentibics proferut.tur. Nam
mendo spiritura meum, beatam animam Deo reddi- etsiper Scotiam cum Mavioto, Fuiumme et Lectione
uon prrsnadc-
dit. De Amando nikil ultra addilur: sedcommunem supra retala inteltigamus •Hiber-niam.i ipsitis Berthaldi
tur cl vtl
utrique cuttum haberi t
apparebil ex seqnentibus. ct parentum Theoldi et Bertae nomina non redolmt Sncio patrtam
8 Guxliclmus Marlol llb. 2 Historite Remensis cap. aliquid Sootioum uut Hibernicum, sed potius Franci- falsse ih-
10, de BertaWi sccessu apud Calvummontem agit, cam scu Tcuttmicum litujuam ; ut parentes poluerint berniam.
Aiind ti/niit t-tista scribit; De Berthaldo admodum pauca, et fuisse Toparchx,nobilitateetdivUiis potentes in altqua
Mtutotum quidem ex obscuris codicibus leguntur, quai Flo- harum retjionum ditione.
cf (totfom
Amandus, nomen Romanum
Rrmrnsi.
doarduraet ejusdem iBvi auctores peuitus latuerunt. est; cujus pnrenles nti infva nominaniur
Germanus et
Filiusis dtcitur Theoldi Regis, quicumex Hibernia Amanda; germani, LuciusfffffKfi Proba niiiil minus ;

inCastricensem pagumpost multas peregrinationes, tjiiam oiiginm Scoticam ostentojnt : sed potius ipsius
cum Ainando sibi familiari ct comite pervenisset, a Galhss aut vicinarum regiomim indigenas fuisse omnes
B* Remigio locura hunc ad incolendura obtinuit
suadenl,
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 85
suatlrnt; nnm etinm posl consliiulum Frnncoritm in mino. Quoniam, ut ait Apostolus, oranes stabimus D
Galltis retjnum; ex velrribus prognaii incolis, uli Ro- nnte Tribunal Cliristi, percepturi prout in Corpore «<x
manis lcgibns iiiebantiir, sic cliam frre noiniiiibiis. gesserimus, sive bonum fuerit sive m.ilum oportet D
A'o« iiiam sutis
;
, n i u tnt iMx
1 1 compertum est notis quales in nos diem messis extrema operibus misericordiae concesix «i.
Calvo-monte Berthaldi serccntur Reliquix Snnctorum pravenire, et in tantum idseminare in terris, quod liiiamcoiao
Alii ibidem Amandi et Viventii, qvortm biccoliturvn Septembris, cum multiplici fructn recolhgere Cardin s -
valeamus in ccelis;
Sanctt. seil corpus donatnm Clerieis Braquensibus ad Mosam CrUC "'
firmam spein fiduciamqiie ii.jentes. quod qui parce
scribiuit Colvrnrrius, Saiissagus, Sauimartbani, cl in seiniiiat, parce ct mefct; ei, tp i seminat in benedi-
Calnloijo Sanclorum Rrmeusium nobissubmisso dicilur ctionibus,de benediclionibu? et metet vitam aeter-
Musoini potissimum coli, nhi ejus corpus habetur, nam. Cupientes igltur ut Hospitalc, quodin mona-
quod suo tcmjiore cvaminabilur. sterio S. Bertaldi de Calvomonte, in Portuensi
Remensis Dicecesis fuiidatum existit; in quo, ut
§. 11. De Miquiis el Minwulis S. Berllialdi accepimus, magna in Cbristi pauperes praestantur
cilque indulgenCUs loco concessis. caritatis officia, et in ipsius ecclesiam seu oratorium
plurimorum sanctorum Reliqui;s reconduntur; ubi
translatio 1 rius quam agimns ilr varia Abbati.r Cnlvimaiilrnsis dietim videntur per Saiictoniin incrita miracula oo-
facta amio (mtuwi, phirct r.r vita ipsius gttlUca qutedam addere: rusi iare ut Domini cultus crescat augmento, et in
;
1218;
in cujns cnp. 20 iicit ancior Lielaudns: Translatio- consuetis caritatis officiis jugiter perseveret; ut
nein sacrorum corporum a Religiosis eorumque eapropter fidcles eo propensius suas eleemosynas
Priore Fr. Nicolao Bugnet, permissu Archiepiscopi largiantur, quo de ccelestis grati.T dono uberius ibi-
quam secretissime, ne populus eam impediret, fa- dem senseriut se refectos; deomnipotentis Dei ini-
ctam esse in Vigilia S. Joannis liaptistre et octava sericordia et Beatorum Petri et Pauli Apostolorum
S. Berthaldi. Quomoilo auleiu tlin antcn scilicrt anno auctoritate omnibus vere pcenitentibus et „
confisi.
hccxlviii rutiem sacra eorpora fitermi in novas trnnslala confessis, qui ad ipsins hospitalis fabricam vel orna-
capsas, constaC ex scquriiii Insirumenlo in atcliivia tum manus porrexerint auxiliatrices, quotiens id
ipsius Abbatix sevvalo. Guido Dei gratia Snessionen- fecerint, centum ilies de injunctis eis pcenitentiis
sis Episcopus, universis Christi Hdelibus praesentes misericorditer relaxamus. Datum Atrebati, sub
salutem in eo qui estsalus om-
litteras inspecturis, nostri expressione sigilli, die videlicet lx mensis
nium. Noverit universitas vestra quod Nos transtu- Septembris, anno Incarnationis Dominicae nccccxxxv,
linius Corpora Beatorum Confessorum Berthaldi, Pontificatus Doniini nostri Eugenii Papae quarti
Ynentii et Amandi, et sanctanim virginum Olivse anno quarto.
de veteribus capsulis in novas, et eo-
et Libertatis, 15 Hugo Miseratione divina Episcopus Praene-
ruiidem Sanctonrm nomina inspeximus inschedulis, stinus S. R. E. Cardinalis, de
Cypro nuncupatns, a alir ab ituao-
eum eoriun Corporibus positis, sicut didicimus ab Sacro sancta Basiiiensi Synodo in spiritu sancto "' Card -

'
Jpri °'
viris fide dignis. Actum Anno Domini mccxlviii congregata, universalein Ecclesiam repnesentante ,

Kalendis Junii. in regno Franciae Legatus de latere deputitus,

13 Sub fiurm diclx Fitx Gailic.v notantur etiam universis et singuiis Chrisli fidelibus ad quos prae-
dntt intraculn, aiino mdcxxxi intcrcvssionc S. Beilliaidt sentes nostra3 patentes litterre pervencrint. salutem
palrata boc moilo: Anna de Bonnaria. vidua Guiliel in eo qui est vera salus. Licet is, de cujus munere
mi Ramhaldi, pago Harpy dicto, ex acuta quadam
in procedit ut sibi a tidehbus suis digne et laudabiliter
febri habuit cerebrum infeetum quo malo longo : serviatur, de su;e pietatis abundantia, qure merita
tempore fuit vexata, prout et verbaqme loquebatur, supplicuin excedit et vota, bene servientibus sibi
an. 1G3I et reliquae actiones praebebant testimonium, uti et multo majora tribuat quam valeant promereri; nihi-
san«'i jibrc-
nelici dno. parocliiani et alii viderunt et declararunt. Ductu lominus desidflrantes populum Domino reddere ac-
fuit circa Pasclia haoc vidua a Margarita filia et ceptabilem, bonorum operum Sectatnrem , fideles
Joanne Coutier genero ad ecclesiam et sacras Reli- ipsos ad ei coinplacendum quasi quibusdam allecti-
quias S. Berthaldi, et post continuatas de more per vis muneribus, spirilualibus indulgentiis videlicetac
dies novem precationes, sana spiritu et intellectu remissionilms invitamus, ut inde reddantur Domini
reversa est et factam sibi gratiam declaravit cum gratiae aptiores. Cupientes igitur ut nionasterium p
filia et genero jain dictis et aliis pluribus, coram S. Berthaldt Calvomonte Portuensi Dicecesis
de
Qucnteloto locurn tenente justitiae in dicto pago Har- Remensis, sive Iiospitale ineositum et noviter fun-
py. Caroius de Sein, Maritus Nicolaos Hardieburgae, datuni, atque novissime per guerras dicti regni de-
in pago Serincurto, post gravein morbum incidit in solatum et adoo suis fructibus et redditibus atte-
,

phrenesim et quauulam perturbationem spiritus. nuatum, quod sine dictorum fidelium eleemosynis
Ductus igitur a sua uxore et Joanne le Setu recep- inlirnn pauperes et dementes, funosique et malignis
tore dicti Serincurti, hujusque conjuge Anna Ba- spiritibus etaliis infirmitatibus vexati, qui ibicon-
viaua ; post plures disceptationes et stultas actiones, fluunt, et miraculuse ex devotione dicti S. Bertlialdi
cum a sacerdote coram sacris
sacrificuim MissaB liberantur, recipi et sustentari solilo modo non pos-
Reliquiis inchoaretur, exclamat, alloquens asger sent, [uisi] in suis aediticiis reparetur et reformetur
dictum Receptorem cognatum suum, Ne mediutius atque sustentationi dictorum pauperum infirmorum
detineas : jam gr.itia Dei sanus suni. Et eodem subveniatur, etdicti monasterii sive Hospitalis de-
instanti recipiens vestes, quas cum confusione abje- pauperati Divini cultus manutentioni et augmenta-
cerat, servivit celebranti sacerdoti. Quod et ipse tioni provideatur; de omnipotentis Dei misericordia
Carolus et alii supra nonnnati coram Judicibus Se- et Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus meri-
rincurtensibus attestati sunt. tis omni-
et universalis Ecclesiaa auctoritate confisi,
14 Ail commcnilandam S. Bcrlbnltli memoriam ja- bus vere pamitentibus et confessis, qui dictuin mo-
ciunl intlultjritlix ipshts ecclesiam atlcnutibits concessjc nasterium sive Hospitale in diebus videlicet Nativi-
n variis Curdinalibus el Pontificibtts snb Irnoribns sr- tatis, Circumcisionis, Epiphaniae, Resurrectionis,
quentilnts. Nicolaus Miseratione Divina tit. sanctac Ascensionis. Pentecostes, et Corporis Domini Nostri
Crucis in Jerusalcm S. R. E. Presbyter Cardinalis, Jesu Christi. Nec non Nativitatis, Annuntiationis ,

in Regno Franciaa et partibus adjacentibus Aposto- Purificalionis et Assumptionis ejusdera Beatie Ma-
licse sedis Legatus, universis Christi fidelibus proe- riae Virginis, Natnitatis Beati Joannis , Petri et
sentes nostras litteras inspecturis, saiutem iu Do- Pauli Apostolorum praadictorum, S. Berthaldi Pa-

Junii T. IV 1 troni
 8G DE SS. BERTHALDO ET AMANDO.
troni ipsius Ecclesiae Inventionis et Exaltationis nasterio absquc ulla rlotatione existentis oneracon-
eanctee Crucis, Dedicatione Ecclesife, et sancti Elig sueta supportare, et innuinenibiles pauperes, infir-
Confessoris festivitatibus ; nec non in celehritate mos, et proesertim phreneticos, illucdietim et assidae
omnium Sanctorura , et per ip<arum festivitatum quadam singulari devotione ac sanitatis adipiscendae
Octavas, ilevnte visitaverint annuatim , et pias <le causa undequaque transniissos et exinde inibi Dei
bonis sibi a Deo collatis exhibuerint eleemosynas, auxilio atqueejusdem S. Bertaldi meritis suflragan- cilebrem
manusque ail pr»fati monasterii sive Hospitalis re- tibus sanitatem reportantes, sustentare non valent, p, rjrlnatlo-
fectionem et resediflcationem dictorumque paupe- , nisi Ghristi ndeliuin caritutivis subsijusniediautibus. nem afflr-

rumsustentationem.etdivini cultusaugmentatinnem mante.

Nos cupientesut Ecclesia dicti monasterii congruis
porrexerint adjutrices; quotiens hoc fecerint centum bonoribus ab eisdem Christi fidelibiis frequentctur,
dies Indulgentiarum, singulis diebus praediclis, de illaquc et dictum monasterium in suis struc^uris et
injunctis eis poenitentiis misericorditer in Domino sedificiisreparenturet manuteneantur, utque Hospi-
relaxamus : in quorum fidem testimonium praa-
et tale dotetur, ut Abbas et Conventus nec non pauperes
sentes uostras litteras fieri fecimus nostrique si-
, in inlirmitatibussiistententur;acut fideles ipsi eo lu-
gilli magni jussimus appensione muniri. Datum bentius devotionis causaconcurrantad ecclesiam dicii
Atrebati indomibus nostras habitationis, situatis in monasterii;etadreparationem, manutentionem,dota-
Porta fori magni, die xiv mensis Septembris, anno tionera et sustent itionem prssdictas.manuspromptius
Nativitatis Uomini nccccxxxv Indictione xm, ;-acro porrigaut adjutrices, quo bocibidem cceleslis gratias
Basileensi vigente Concilio. Sic signatum, A Prato. Dono conspexerint se refectos de omnipotentis Dei ;

I tiNec tanlum Cardinales sanctee Romahse Ecclesix, inisericordiaetBeatorum Petriet Pauli Apostolorum
ted et summi Ponlifices nlius etiam dicto S. Bertlmldi ejus auctoritate confisi, oinnibus vere pcenitentibus
camobio, omnibus ecclesiam certis anni diebus visitantU etconfessis, qui in S. Berthaldi et Dedicationis ec-
bus, Indulgentias concesserunt Nicolaus quintus, et clesiae praidictorum diebus, ecclesiam ipsam devote
Paulus secundus sequentis tenoris. visitaverint annuatiro, et ad reparationem, manu-
Niculaus Episcopus, servus servorum Dei , uni- tentionem, dotationem, et sustentationem hujusmodi
Item a Mcolno
versis Cbristi tiilelibus, prsesentes litteras inspectu- manus porrexerintadjutrices, quinqueannoset to!i-
Papa
ris, salutem et Apostolicam benedictionem. Vitae dem quadragenas, ile injunctis eis pcenitentiis, in
perennis gloria qua mire bemgnitas Conditoris om- Domino misericorditer relaxamus, pnesentibus per-
nium Deatam coronat aciem civium superuoium, petuis futuris temporibus valituris. Volumus autem
qmi' redemptis pretio sanguinis fusi de pretioso quod si alias ecclesiaiu ipsam visitantibus, et ad re-
corpore Redemptoris, meritorum debet acquiri vir- parationem, manutentionem, dotationein et susten-
tute, inter quaj illud esse pra-grande noscitur, quod tationem easdem manusadjutrices porrigentibus, aut
ubique, scil prsecipue in Sanctorum ecclesiis, ma- iuibi pias eleeinosynas erogantibus, seu alias aliqua
jestas Altissimi collaudetur. Cupientes igitur ut alia indulgentia in perpetuum vel ad certum tempiis
Eccle^ia monasterii, S. Bertabli deCalvomonte Re- nondum elapsum duratura per nos concessa fuerit
mensis Licecesis congruis honoribus vere pceniten- e«;dem prsesentes litterae nullius existant roboris
tibus et confessis, qui ad dictam ecclesiara in Puri- vel momenti. Datu.n Romsa apud S. Marcum,
ficationis, Annuntiationis, Assuraptionis et Nativita- anno Incarnationis Dominicae mcccclxvi , sexto
tis Beatae Mariaj Virginis, et ipsius B. Berthaldi idus Martii, Pontificatus nostri anno tertio.
Confes oris festivitatibus, et perocto dies festivita-
tcs ipsas immediate snbsoquentes, nec non et anni-
§. III. Ilisloria AbbaticB Calvimontis ex monu-
versario die Dedicationis ejusdem Ecclesia?, devote
mentis ipsitis loci.
accesserint annuatim, de omnipotentis Dei miseri-
cordia ct Beatorum Petri et Pauli Apostolorum au- J^jjusmodi historiam magna cum diligentia concin-
ctoritate confisi, unum annum et quadraginta dies de natam subministravit nobis supra laudatus Casi-
injunctis sibi pcenitentiis misericorditer relaxamus. mirus OuJiii exordiens
sic : Nota pariter infimis
Dalum apud Urbem-veterera, quartoNonas Augusti ac summis, simplicibus ac litteratis, in Archiepi-
Pontiflcatus nostri anno quarto. scopalu Remensi Abbatia S. Berthaldi de Calvo-
Paulus Episcopus, servus servorura Dei, uni-
li
monte, ordinis Prsemonslratensis, in tractuseu Comi-
versis Christi fidelibus, prssentes litteras inspectu- tatuCastri. Portianivulgariter (Cbnteauportien) posita
el Paulo II
ris, salutem el Apostolicam benedictionem. Licet is copioseque dotata, qux fioret sufficienti Fratrum callc- !.Berthatdl
de cujus munere venit, ut sibi a suis fidelibus digne ,jio Regnlaribus observantiis. Distat hcec horis tribus
el nonaiterium ,

et laudabiliter serviatur, de abundantia suae pietatis Registi lle, duabusque Castro prxfato ambabus vrbibus ;

qusa merita supplicum excedit et vota bene servien- aJ Axonam posilis, m summitale quadam arida satis
tiiim sibi, iniilto
majora retnbuat quam valeant pro- cin antiquitas Clavimontis nomen indidit ubi S. Bertbal-
mereri; nihilominus desiderantes Domino populum dus cum socio Amando e Scolia in Gulliam adventans
reddere acceptabilem et bonorum operum sectatorem, fixit tabernaculum suum estque mortuus. Anna quovis Eirle4x.
CurjiiK,
ips is ad complacendum sibi quibusdam alle- att diem qua sanctus Eremita secessit ex hoc seculo
ctivis
muneribus, Indulgentiis videlicet et remissio- ingens multiludo vicin e ptebis aJ hanc confluit Cnlvi-
mbus, invitamus, ut eximle reddantur divinas gra- montis Abbatiam veneratura Beatam illius memonam
tise aptiores. Cnm itaque, sicut accepimus, licet in- in ecclesia ipsi consecrata, quse pretiosum ejus corpus
signe monasterium S. Berthaldi de Calvomonte Pras- ac capnt integrum separatim custodit, Nec id s„li, m ,ul
1 stratensis Ordinis, Dicecesis Remensis, in ejus diem annum
fesli contingit, sed et perannum,ex variis
primseva fundatione et vetusta fuerit in suis stru- dissitai-um etiampartium urbibus atqneoppidis itineran-
ctuVis et sadiflciis sumptuoseerectum et constructum tur plnrimi, qui insanos et maxime furiosos mi sancti
'i infructibus, redditibus et proventibus opulenter Aaachoretse templum solvendi cama voti adducunt
dotatum, attamen immensis guerrarum turbinibus. quibus per Octavam illic manenlibus, ac pro ejusmodi
aiusque quamplunrais causantibus sinistris cveuti- divinum Missse novendium postulantibus, saspissime fit
bus, in tantam incidit ruinam, lpsiusque
ipsiusnue iructus,
fructu ul sana mens insanis rediatur et furenlium rabies
reddituset proventus adoo diminuti ettenues effecti compescatur.
sunt, qiiod dilectifiliimodemus Abbas et Conventus
19 Fuerintne pnmi discipuli et successores S. Ber-
dicti monasterii, ad illius manutentionem et repa- thaldi Scotieum S. Colimibini institutum professi,ut
rationem intendere, atque Hospitalis in eodera mo- plura per Remensem dicecesim monasteria alia, sicuti
suadere
 DIE DECIMA SEXTA JUXII. 87
A tsuadere posset iptius Sancti genusex Scotia ductum, si sunt, Et Rogeri Comitis et Alberti Comitis et Go-
Cuj utcwnQiu D
vere t»de ductum est; a„ Benediclimm quod ibidem
imtituti fue-
defrldifllii ejus, Ermengardis Comitissati et Sebiliue AICT. D-
saltem postea susceplum esse exemplo reliquorum Gal et Hugonis Srnti et Guiderici
rint Calvi- filii Gualcheri, et Ha-
Monttnses lisc monasleriorum verosimile esl, nonbabro nnile de- roldi, et Alemanni, et Raynaldi, el Gualteri, et
primit secali.i,
Ge-
fminm. Certum estquodprimis inquilinis qualitnucum- rardi et Richeri et Rainaldi et Udonis, et aliorum
gue dilapsis vel txtinctis intlurti illuc Catwiuci seculares mUltorum, Actum publice anno Incarnati Verbi,
sint, de qitorum fundatiotu ita nobts scribit D. Casi- iilxxxvii Indictione X, regnante Rege Francorum
rnirus. Philippo xxvni annn.
20 Raynaldus Comes Castri-Portiani seu (ut 22 Ego Rodulfus, divina
bonitate, licet indignus,
rca lOio Eidrm dona-
ci litnlantiquu mommtnla) Comes Portuensis, antto Remorum Archicpiscopus, omnibns sanguineChristi ta Archlep.
fundatx
mxlv vel circite- [nam de anno determiuate non constat) redemptisin unitate fidei perseverantiam. Ecclesia- Itemcnsis
torum novx
cccleshr.unno, ad honarem S. Berthaldi Confessoris, quem Deusad rum nnbis commissarum solicitudinem gerentes,
1087 donatur loritin Calvimontis, tit eum sna mansione
sanclificaret, expressius officii administratione compellimur eo-
Romancourt
addtxerat; fundat colleginm sen Ecclesiam Canonico- ruin res distractas colligere, collectas in statu suo
rnm secularium, snb ilicti Bertaldi Hlulo ; qnibus in propossenostrosolidare; utetsi susceptidignitatesa-
doiein magnam nemorum ibidem proximorum multitu- cerdotiin^n quantum debemus, nnstri mensuram
itinem. Decimam totius oppidi, variasqne. villas assignat
nominis expleamus. Quo oirca Ec-
vel aliquatenus
liberalitate insigni, ut constabit ex qitaiam carta Do- clesiam de Calvomonte, magnis quondam Portien.
ini Rodulphi Archiepiscopi Remensis, nnni Hoxr qua sium Comitum prffidiis, Raynaldi scilicet et Rogeri
di-ius Raynaldus fundator Collegiatre S. Berthaldi filii ejus, honoriflcentissime ditatam, Canonicis inibi
Cnlvimonlis asserilur. Hoc autem mortuo, Rogerus deservientibus. cum omnibus ad eamdem pcrtinen-
R ivnaldi filius, ut sanguinis ita paternx pietatis bie- tibus auctoritate nostra concedimus tenendam, et
res, addidit nnno mi.xxxvii, ail amplicrcm dictorum tain ipsis quam corum successoribus canonice sub-
Canonicorum sustentationcm, medictatem Remaldi-Cur- stituendis, praefatam ecclesiam cum rebus suis,
hs, tarn tn Dertmis ijuant injustilia, cum omnibus m- quarum subscripta sunt nomina, hac testamentab
colis od eamdem villum spectantibus, ut ex sequentibus
pagina perpetuo possidendam firmamus. Altare vi-
palens est.
delicetde Adun cum molendino, terra, pratis; altare
21 In nomine sanctas et individure Trinitatis, de Zuizereo mediani partem altaris de Trion eum
,

Patris et Filii et Spiritus sancti Amen. Notum sit medietate ecclesiae; molendinum de Giriniaco, mo-
omnibus sanctse Ecclesire flliis, prresentibus et futu- lendinum de Ronne Campiniolas cuin omnibus ap-
;

ris,quod ego Rogerus Comes Portuensis territorii, pendiciis partem allodii de H irdiliaco; allodium dc
;

villam mei juris dictam Remaldictirtem ffuit ea .Iustiiia. quod dedit Hugo Scotus allodium de Ci- ;

deiuile Prioratus
Benediclinorum dependens nb Abbatia resiacn, quod deditRodulfusAlbus; quartam partcm
S. Hnberli situs apud Cnsirum Poriiani) cum omni- allodii de S. Ferreolo, quod dedit Radulfus filius
bus suis nppendiciis, cuni culturis et certis adja- Rohardi mediam partem de Remaldicurte, cum
; enumerat
centibus terris, cum silvis, pratis, aquis aquarum- omnibus appendiciis suis, quam dedit Rogerus C-j- rt confirmat
que decursibus, cum molenjino, cum banno et omni mes; allodium de Luziaco; allodium Heriberti, filii
justitia. cum oinnibus incolis in eadem villa raanen- Theodorici de Burimachimonte ; terrara de Rosur;
tibus, ef mihi subjectis, cura tota farailia contradidi terram de Rubiniaco, Widerici filii Galcheri ; allo-
habendam et pnssidendam communiter per omnia, dium Dominie Seigundis de Behoniaco; terrani apud
Ecclesia? sancti Confessoris S. Theobaldi et ecclesise Meinbreciacum terram de Guisweio; terrain Ohardi
;

S. Berthnldi de
Calvomonte, pro remedio animre de Ultremonte; nonam partem de redditibus. Hoc
mea», et Ermengardis uxoris mere, et filiaj meae autem auctoritatis nostras praeceptum indelebile per-
Sebilite, omniumque progenitorum meorum quiete; manere volentes, imagine nostra illutl ruuniri feci-
et liberos, adstautibus nobilibus et ignobilibtis feci, mus, tle probabilium personarum testimonio rubo-
ut iiemini successorum vel ministrorum meorum li- ravimus. Signuin Hugonis Altivillariensis Abbatis,
ceat quidquam reclamare. Nomina autem virorura Hiigniiis S. Basilii Abbatis, Joranni Abbatis S. Ni-
et mulierum, qunrum capitoria ad me solum spe- casii, et Harderici Mosomensis Abbatis, Rudulphi
ctabant, luec sunt. Fulmarus et filii ejus; Rainol- S. Tbeodorici Abbatis, etBernardi Abbatis de Mo-
dus, Anselmuset Ermeslendis Ermeslentlis et filii ; rimonte, etFuleonis Archidiaconi, et Ebali Prrepo-
ejus. Fulco, Rainnldus, Radulfus cum suis sorori- siti, Joffridi Decani, Lamberti Cantoris, Cyrici Vi-
cum man- bus; Ermengardis et filii ejus, Everardus Constan- cedomini, Bartholomaei Thesaurarii ; Signuin Odonis,
cipiis.
tius, Anselinus, Udela Fulco villicus et ejus uxor Signum Gerardi, Ri-
;
Adre, Eiberti Presby terorum ;
Bertrad.i; Rodulfus, Uldesendis cum filiabust; Con- chardii Diaconorum; Signum Guidonis, Gualteri
stantius, Jo-bertus, Herbertus calvus, cum filiis; Subdiaconorum. Actum Rerais anno Incarnati Verbi
Balduinus, Rainaldus, Olda sornr eorum, Burgun- milesimo centesimo undecimo, Itidictione quarta,
dus, Harduinus tilitis ejus cum Sororibus, Hersen- regnante Ludovico Francorum Rege anno quarto, an itn.
dis uxor Theobaldi. Hree aiitem sunt nomina eorum, Archiepiscopatus autemDomini Rodulfi anno quinto
unoruin servitia et advocationes sive in villa sive Fulcradus Cancellarius scripsit etsubscripsit. Qttod
exti';i villant, uiilii vendicabam : Joanneset filii ejus, autem Canonici isti, non fuunit Regitlires, ttti absque
ii rus, Atlelardus, Acclinus, Durannus filii Er- probatione ulla asserit auctor Vitx Gatlicx, sed secu-
meseudis; Albricus, Anselmus, Raynoldus miles latrs; patet ex commemoratiane qitadam, poat .Ifurly-
cum familia; Anselmus qni et Bonellus cum uxore; rologii lectionem fieri qttotannis ibidem solita, secundum
Radulfus, tilius Ermingardis ; Thiebertus cum uxnre ordinem Necrologii antiqttitus ustirpati, his termiitis,
Corbuzeia cum filiis ; Tbeoldus, Harduinus filii Hor- iv Iiltis Septembris coramemoratio Roberti Sarer-
diardis; Anselmus, Rodulfus, Hordiardis, Udela dotis et Canonici secularis hujus ecclesire; qm in
u.xor Guarnorii cum filiis ; Anselmus ctiin familia vit.a sna ecclesire nostrae novem sextaria frumenti
tunc temporis villicus, Everardus cum faniilia, Al- dedil annuatim.
bertus cum familia : sane nec hoc prretereundnm 23 Aiino etiam Miixi.n Henricusde Castello, Comes
est, quod si qua? deinceps in eadem villa et allodio Porliensis, Caioimontis et Grandisprati; et Ciarcm-
acquiri poterunt. ab utraque ecclesia pariter acqui- baldus, Dominus de Roscto; viri scculo divitiisque e/u-
rentur, et acquisita communiter partientur. Hujus rissimi; assensu suorum consanguineorum et heredum.
donationis testes fuerunt, quorum nomina subscripta ttt ptrpetuam Berthaldinx virtutis haberent impressam
imaginem
 88 DE SS. BERTHALDO ET AMANDO.
imaginem, eriguul anachoresim in loco ubi sanctus Ere- Abhate S. Niiasit Rcmcnsis e.r Cartularw pa<j. 103.
AICT. D. P. mita ohm permanserat, eamque dotant ad .rternam rei Tertius Julianus anno mclxxii. Quartus Alelmus
Anachorcsts onnn mclxnxi et mclxxxii ex dtcto curtula>io; tum
memoriam, in gratiam ditorum Eremitamm Rodulfi
fundata et
approbata et (ruarnerii, quibus dant altodium in territorio silvse, anno Mcxciii Albricus.
ob Archif qu.r Terrisola dkitur, ad rivuium quem accolx vocanl 25 Longxvus luc Abbas fuit st usqne ad annum
piscopo Vib guidguid de drcumstanti nemore per se vel per
et mccxu, autc quevi nutlus alius nominotus invemtur,
Carrucas suas extirpare possent, quod totum confirma- ccenobium rexit; ad ejnsijue tempora referendum erit
tur scripto authentico Domini Samsonis Remensis Ar- quod anno MCCXIX S Berthaldi ecclcsia tngens incre-
ckiepiscopi, sub tenore seguenti, In nomine Patris et mentum acccpertl cgreijta beneftccntui Rogerii Dumini
Filii et Spiritus sancti. Ego Samsun, Divina mise- de Roseto et de Calvo-monte cx aijus supcr ca re eisdem nova
ratione Remorum Archiepiseopus, universis sanctae insirumcnto fragmentum acripio quo idem Rogerius doi accedit
Matris Ecclesiao tam prasentibus quam futu-
filiis, dotat Ei.rlesium quam
B. Berthaldi Calvi-montis, an. 12 19

ris, in perpatuum. Cum inter ccteros humanso fra- inquit, prao ceteris ecclesiis sub dominio meo Deo
gllitatis defectus, etiam oblivione plurimorum ten- servientibus diligo, et de qua ecclesia frater sum
tamur, utile visum est litleris annotari, quod tem- et esse vulu tam in vita quam in morte, et in ea
porum evolutione cogimur oblivisci. Praesentibus propriam meam cum solenni voto elegi seputturara.
igitur et futuris notum fieri volumus, quod Comes Deinde confnmot omnes ejus possessiones sub data anni
Henricus de Castello et Clarembaldus de Rofeto, prwfati. J/uctcuus froijmentum illnd cui adscnptum
uxoribus et filiis eorum concedentibus , Domno reperio prsedicti Rogerii sepulturam nuper in Calvo-
Rodulfo Quernerio eremi cultoribus aliudium in
et monte futssc rcpcrtom. Post Albricum inveniuntur no-
territorio silvae quaa Terrisola nuncupatur supra ri- minati Abbates, anno mccxli Odo, mccxlvi Petrus,
vnlum quem accolffi Urb appellant, respectu supernee UCCLII Joaunes.MccLxxxv et mcccx Simon. mccccxli
remunrratinnis, absque ulla terragii vel cujuslibet Petrus, muxvii alius Petrus; inqua serie certum est
debiti exactione, libere donaverunt. Coneessertint aliquos desidcrari, quorum nomina excidcrint, aut acta
etiatn quod quidquid de circumstanti nemore per ntttta reperiantur; ultimus antem, idemque diuturnus
sg \< l
1 pcr carrucas suas possent extirpare, cum Rcgularis Abbas, nb anno mdxxiv ad mdlxx, fuit

aquis circumfluentibus quantum usibus eorum suffi- Gobertus Cousin, qui (sicut in ejtts commcmoratione
ceret, iiliere possidereht. Canonici etiam de Cal- nmlta vasa argentea
legitur) in ecclesia fieri curavit,
vonionto totaYn Decimam ejusdem loci praedictis niultasque jiossessiones huic monasterio acquisivit;
Fratribus donaverunt. Ut autem hujus nostras con- obiit autem Parisiis et inhumatus est in ecclesia
fifmationis series rata et illibata imposterum per- Augustiuianorum. Postca in Commcndam Mag.
maneat, sigilli nostri impressione, et jimbabilium Claudii le Roy Abbatia recidU, sub quo ab h.vrcttcis
personarum inlltulatione, eam curroborari fecimus. Sedanensibus anno mdlxxxix profanata ac desolata
Actum Remis anno Incarnati verbi mcxlii, Indiut. iv ibidem fuenint omnia,
regnante Ludovico Francorum Rege anno vn. Ar- 2G Ostendit intetim misericors Dotniuus , quanti
chiepiscopatus Domini Samsunis anno m. Drogo esset B. Berthuhius mcritt, dum ex guo sanctus Con-
Cancellarius recognovit, scripsit et subscripsit. Itu fessor e tevra nd coclos revcrsus cst, cjitsquc notnini
ecgfaphum ub Odino missum in quo errari aliquidj Ecclcsiam construt voluif, hanc pro ejtts invocationis
palet eic dissonuntia pr;vnotatorum characterum cum intercessione vartis per plura ssecula miraculis illustra- Attestatia
annus Mr.xi.ii numeret indictionem V et Ludovici Re~ vit, ct illustrat ad prsesens tempus. Horum aulem atte- anm li3u

gis nniium VI vsquc ad Augustum, stationem insignem eontnlerunt unno mccccxxx VicarH
24 Ad istam porro attarhoresim, ut et ad Ecclcsiam Gcnerales Remensis Archiepiscopatus, sub hacforma.
s. Berthaldi Cufvomentonum, legitimis earum posses' Nos Vicarii Generales in spiritualibus Reverendis-
soribus annuffntfous, eorumque nonnulUs ad strictiorem simi in Cliristo Patns et Domini, Domini Ravnaldi,
ubsci viintitiin tendentihus, flnnoMCXLVII velpanlo antca, Dei gratia Remensis Archiepiscopi, in suis civitate
solicitautc Gualtero Marlim Laudunensis t
Abbate S, et dicecesi Remensibus obtentis, universis et simru-
ounueutibus Hcunco Comite Gnin-
el consenticnltbus lis Christi fidelibus preesentes litteras inspccturis
dispruti el Samsone Remorum Archiepiscopo, Cano- et audituris, salutein Domino sempiternam. Ad
in
nicus ordo PH nionstralcnsium inductus est , quod futuram et sempiternam rei memoriam. Quia scrip-
uti ci priora ofniiia cnm certissimis constent documentis tum cst, opera Dei et Sanctorum manifestare hono-
mhntfesCus ervor irrepsisse deprehendiiur in Nccrolo- rificum est, et miracula evidentia ipsorum Sancto-
gium hci, hln pr&scribitur Commemoratio Reginaldi rum meritis et precibus quotulic uccurrentia inter
tradUw de Roteto, qni liunc locum contulit Ordini Praa- Christi fideles pnblicare; ut exinde Deo per veros
Prxmonstra- monstratensi, qui et nobis concessit furnum banna- Christicolas laudes et gratiarum actinnes referantur,
tensibus an.
lera in hs villa. Nec ehim hic alius eoncipi potest, et etiam omni|)Otens Deus in Sanotis suis gloritice-
11
qiium i qnnn supta di.ii Canonicorum secularium tur; Notum facimus, et tenore pra^sentium veridice
Colleguim ad S. BeMialdi ecclesiam insHtuisse. E-x attestamur, quod ab anno, nec non duobus, tribus,
Pi'amonstratensibus aulem primus Abbns instituius fuit sex, decem, viginti annis et ultra,
in ecclesia seu
Joannes S. Martini Laudunensis Canonicus, qui monasterio de Calvo-monte in Por- de i-iieryaiitr-
S. Berthaldi
nis S. Ber-
annoprsfato mcxlyu obtinuit prxdictse confirmationem tiano, Remtnsi'* Dicecesis, nonnulli infirmi utriusque
t/iuitli invo-
introductionis, ct omiiium bonorum ad dictam spectan- sexus, t;m mares quam mulieres, etiam infantes cattone cura-
tium Abbatiam, piimum a Samsone loci Metropolitano t parvuli et adulti, qui vexabantur et srepissime ve- ri sohtis.
Aorum ili
subsciiptum manu Drogonis Cancellarii, ac postea co- xantur a Spiritibus immundis, quorum aliijui cum
Abbaios.
dcm onuo miai.vii codemque tcnore alteram ab Etuje- equis et curribus, alii p 'destres, alii equestres, causa
iiio II! Summo
datam Parisiis \\\, Caletir
Poutificc, devotioni^ et sanita recuperandie ad dictara ec-
.s
dos Juniiper mttnum Buyonis Presbyteri Cardmalis,
clesiam seu n ona;terium de Calvo-monte in honore
agenth vices GuidonU S. R. E. Diaconi Cardinafis Dei et ipsius S. Berthaldi aedifioaturn et construetura
et CanceltarU. Agebal Joannes
hic in humanis, opera- adducti fuerunt et s,episse adducuntur, qui fuerant
Outurquc adhuc ad novellx jjitintationem Ecclesix anno antea et multuties sunt furiusi, dementes vel mente
Mci.iv, ii/ constat exprivilegio
quodam Uenrici Lco- capti, ide.oque ligatis manibus et pedibus oportebat,
du-nsis Episaqn, quo nonnitilas
Calvmnonli bouorum et multotiens oportet ijisos conservare, propter ra-
donationes coh(irmat in cartulario pag. 18.
Post hunc biem et furiam, quibus detinebantur, et de die in
Ciesarius Abbas tvunsigit anno mclviii cttm
Vidone diem fama publica referente detinentur procul :

dubio
 DIE DECIMA SEXTA J'JN1I. 89
A dubio tamen, ut in pluribus et pro majori parte, duodecim ecclosias parochiales, cum aliquo Prioratu D
post novem dies, ab eorura infirmitatibus furiaque et divcrsis capellis, inter qnaa sunt dua. parocl.ia. Al*t:r
rabiei et Jamionum vexationibus, piis intercessioni- in dicecesi Leodiensi, Ogil et Maisnil r 1U arum
col-
bus et meritis Beatissiini Berthaldi Dei Confessoris lationes pertinent ad dictam Abbatiam.
almi, ut pie creditur, liberati fuerunt, et pristinam 29 Fimiur Ubcllus iste Galliais per Litanias, S.
Llantt dc
sanitatem reeuperaverunt, et de die diem libe- m Berthaldo accini consuelas, in quibttt appetlalur, Imi-
S. Deithatdn.
rantur et sanitatein recuperant. et a dicto mona- tator Jesu Christi, Locorum sanclonnn visilatm-
;
sterio sani et incolumes ssr-pe et Sffipins recessenmt
Amator crin-is, caritatis, castitatis, Dmnium virtn-
et recedunt, Deum rftBerthaldum laudantes
II. et tum Pater amalnlis et ailmiiuhilis Ilonus
; ; custos
glorificautes prout super bis ad requestam
:
, et fiilelium suorum, Henignus dilector proxiinorum
supplicationem venera.bilis m Christo Patris, Do-
;

Fidelis u| Abraharo, Obediens ut I«aac

Lnctator ;

mini Abbatis dicta. ecclesia; seu monasterii. Nobis nt Jacob; Castus ut Joseph; Contemptor mundi,
extitit facta fides, ex nonnullorum fide dignornm Protligator cacodtemonum, Patrator miraculorum
teslimouio, per nos, suis juramentis solenniter prae- Sal et decus morura; Sectator humanitatis, S pecu-
stitis, in prasentia Notarii nostri subscripti
exami- lum perfectionis, Reguln paupertatis, Norma absti-
natorum : quihus et
eorum depositioiiiljiis lem nentia., FIos pietatis, Lux
fi
devotionis, orationis,
plennriam adhibemus. In quorum omnium et singu- oontemplulionis; Forma poenitentiariim; Prntector
lorum praemissnnim testimonium, praesentiljiis lit- ad se claraantiuui, Refagium miserorum, Resusci-
teris sigillnm Metropolitanae Curiso Remensis, quo tator mortuorum Consors Sanctorum omnium :
,

uti solemus, duximus apponendum. Datum et actun irtijoe heec ad ftnem Oratio subjicitur Omnipotens :

Remis aiinu Domini mccccxxx die xix mensis Mar- sempiterne Dens, qui per gloriosa S. Berthaldi Con-
tii, secundum usum.
fessoris exempla, humilitatis ei paupertatis nobis
27 Porro Abbatia ab ffugonattis amto (ut di.n sn- triumphale \\er ostendisti da quaisumns, ut viam ;

pra) hijlxxxix expilaia, iuliilo melius habila fuit a poanitentia. salutaris, pnrquam ille venerabilis Pa-
Regii» militibut eub Comile 8. Pauli; qui paucis heb- ter noster antecessit illaesus, ejus nos prajclaris
domadis post, pulth inde ffugonottis, hcum prxsidio meritis adjuti, sine errore seqoamur.
Post vartas
xrumnas m munierunt, ne iiernm receptaculo ipsis esset. Inlerim
monle tolera- cero Rtligioti ad vicinum Castelli Porluensis mnnici- $. IV. De S. Amtiiitlo eremita llelliinontis
tas
pium se receperant, suisque ibi ejusque fteliquiis el cultu Ikntis.
oflictis fungebantur in
atpella ibidem, pertinente ad monaslerium S. ffuberti.
\jalvimontensia ex quibut hacleniu procettimus mn-
Quamvis autem Ablms Ctaudins Abbatiates sedes msiau- ex Reltiimonle
nttmenla ita agunt de S. Amando, ai si S. Berthaldi
raverit aliquando, fortttilo tamen imendio exttstx rur- utn vuit .S.
individuus per annot quinquaijirita usque ad morlem
sum ill.i fueruni Ad /i__c Calvi-monlensis casrri Do- Amandus
comet nullam aliam sui memoriam, prxter Rehquiat et mortuus
mini teiupnrales non iltsinebant diieetam Fratribnt corpons, posterit dimititset, contlat interim ex Belli- colebatur
soliludinem inquietare : qui cnm per te perque dome- monlensis monatterii nunc ad jus Calvimontentinm </«-
stieos suos quosdam elinm illorum aum sacrilegio per- voluti, traditione, iptum in Betlomonte sic instituisse
cns.iissenl, mttnerasscnt, el ad necem usquc crudelem eremilicam vilam, ut fundato monmlerio prxdkto
istic
atlrivissenl
;
Slephanut Galmet Prtshjter ct Abbas initinm dederit. Qttin eliam Sancli Leqenda, qualis
Commendataritts secitndtts, trauslulit hoc ccenobium ad postea ttnacum [tduiniis Remos translala ett, lota __-
vallem, una salicm horu Calvo mmilc distantcm; vallem currit, absque ulla Berlhaldi me.ntione, ctdsi diu tu-
inquain anicenam, [erlilcm, cui vnlgtts Piscin.r nomni,
perstes fait, .._ apparel credibile, quod iltittt ipte di- translatx
ob foniis commoditatem, Inceplum opus anno
indidit. RetUjutx
scipuliis ct multo jnnior ftterit. ferosimitiof forte
la Calvutn-
Mncxxm ul constat ex sequenti marmoris inscripto ad conjeclnra foret Amandum cum Bsrthaldo sive anle moiitem
mnjoiem eccletise portam Steph. Galmet Aurelianen- sive post assamplam in suo cnjusqite toco, eremiticam
sis, Kegi ChristianissimoaConsiliiset Eleemosynis, vitam, pariler, non Ilierosohjmain, quo
an. 16.3 Benltaldui
Abbas Commendatarius, hoc monasterium, immu-
iransftrtur initio convertionis su.c profectus fueral, sed Romam ad
Ablmlla. nitatis Ecclesiasticae oonservandai causa, transtulit limina Apostolorum peregrinalum, famitiaritatem co-
redificavitque anno Domini mdcxxiii. Consummtttum luisse, ciqne morienti odfttitte accersilum, jamque plu-
iiuiem immemo
sumptu, egregiis Abbatialtbus, nlihus riutri discipnlorum Abvatem eliam iptum, xqualem
1
d amplo ambitu, scd templo et claustro modicis ac xtate fama virlutit; eujus deinde morlui corpus udliuc
ct
simplicibtts, eirca annttm mdcxxxiv, quo
F
ecclesia dedi- in Bettomonle fucnt, quando tcribrbntur Legenda prx- et UopU i_e
nttn est uli llenneo Dci et sanclx Sedts Apostolicx dicta. Detotato deinde loco notabitis pars corp ris iimis- s Marlx
nciitia Tarseusi Episcopo, ttt pilet ex immedtate sub- laia Remos ad muju^ ibidem ffotpitale Remensls
tit
; pars re-
jectis : tenta a Calvimontensibut.
28 Henncus Dei et sanctre Sedis Apostolicac 31 Flotloardtts Historix Rementis lib. 3 cap. 10
gratia Episcopus Tarsensis, Episcopatus Abrincen- meminil Xenodochii al> ArcltiepUcopo ffincmaro qui
sis Coadjutor, necnon Illustrissimi et Reverendis- secn/n ix mcdtn floruit, m ignifice eoustructi ac dotati,
simi Domini, Doraini Henrici a Lotharingia, Archie- his verbis : Canonlcis quoque hujus Ftemensis Ec-
piscopi Ducis Remsnsis , Franciae primi Paris ,
clesiie Hospital mstituit ad -<usciqitinnein perigri-
Vicarius goneralis Ecclesiam hanc cum altari, a
; norum vel puiperura, congruisad id rebusdeputatis,
Revorendissinio patre ac Domino, Domino Stephano cum consensn Coepiscoporam Remensis Diceceseos,
Galmet, Regi a consiliis et eleemosynis, pr;esen- atque subscriptionibus eorumdem. Hospitaie illud
tisqiiemonasterii Abbate Commendatario translatam, ipsnm esse qmet sult titulo S. Marix hodiedum supcr-
atque a_dificatam in honorem Dei optimi maximi, est Mctropolilanx fcchtite propinquum licet varios
sanotissimique Confessoris sui Berthaldi, consecra- casus et mutationes pattum, muttit suudccc nititttr su-
vimus ; omnibusque Christi tiilelibus qui pie ac de- pralaudutus Marlotut tib. .'f eap. 2'.l, aitque hibere
vote dictani ecclesiam in anniversnrio Consecratio- Velatas plos ininus viginti per viccs .egrotis ne-
nis die visitaverint, singulis annis xl dies de vera cessaria subministrantes et Regulares Clericos qua-
indulgentia, in forma Ecclesiae consueta, concessi- tuor, quibus animarum cura relicta. Catimirut Odin
mus anno Domini mdcxxxiv mensis Maji Dominica indicav.lt nobis non
pridem factum esse qttod velatte,
ita

prima. Siqnuinm Henricus Episcopus Tarsensis. sive Sancttinouialcs S. Auqusttni Rcguiam professse,
Liethandus. Prior ejmdem Aldmii.t,in Fita Gallica insignem qttam liabebanl S. Ainainli Reliquiam capsx
S. Benltaldi cap. iO asserit, huic Ahbatiae annexas argcnte e ad majorcm devotionem inclusertnt, iteiu ex-
slare
 00 DE SS. BERTHALDO ET AMANDO.
stare npud easdem codicem Choralem annorum phts qnod visus est sibi Deo acceptes, quoniam erat a D
AIT.T. D P.
quatn ducentorum ex nuo mittcbat fratjscriptam ipsius seculo remotus, et undiqne nemoribus consitus. Igi- e' impe'rala
unde acce- loci possessio-
pta ex MS.
S. Amaiidi Legendam cum Antiphonis, Responsorih tur non quivit diutius latere mo- ne xdt m
lucerna sub
Vita quar etc. modeulatione rythrnica non inculta quibus omissu dio, sed est imposita c.andelabro, ut luceret omnibus extruxU '

dicit, quod salit habebo vitam hic dare. in Dei domo Pust talia vero aggressus est almus
32 Amandus Doraini
nostri Jesa Cbristi Asceta. vir Clodovseum, Regem Francorum Christianum, a
Natione Scotigena, extitit oriundus exinsigniprosa- S. Remigio nuper baptizatum et impetravit sibi
;

pia-Patcr veroejus est dictusGermanus.materautem dari prsef.itum locellum, cum omnibusqua? adjacent
ejus Amanda est noraine vocitata. Hi vero annu^nte per gyrnm. Hegressus Igitur vir Dei a Curia Regis
Domino genuere tres proles prajfatum soilicet ,
construxit in prafato [loco] quandam Dasilicam
Amandum, otque Lucium ejus uterinuro, unamque sancti Petri Apostolorum principis. Cuepit vero un-
corura sororulam, Probam Nomine dictam. At vero diqne populus ejns praesentiam videre, elementiam-
Amandus, bonse Indolis pueruius, a religiosis pa- que Salvatoris laudare, atqne de ipso sacratissimo
rentibua est studio litteramm traditus. Qui in brevi fonte divinitus dato devotissiine bibere : qunniam
terapore adeo liausil cunctum fontem spiritualis in- quidem inerat in eo talis virtus, quod nullus acce-
ibique a S.
post egrtgtu n
lellectus, quod nullo didascalo indigeret penitus, debat ad eum tam causa bibendi vel causa
aegrotus ;
Remigio
profectum I
ra ter illum qui est Magister omnium. Nec miruru, lavandi, quin recederet absque dilatione sospes do- tutnulatus.
vi studus ubi Spiritus sanctus Magister est, nulla discendi mum. Nunc etiam operantur virtutes multaa in hoc
mora est. Dehinc vero nitebatur puer strenuus totis loco, praefati sancti meritis, qui tuinulattis est a S.
viribus fieri vir perfectus : parvipen(\ebat prsesen- Reraigio. Illic redditur ceecis visus, gressus claudis,
tia veluti devoverat in pueritia, aestimans pro ni- solatium mcsstts, libertas daemoniacis, veluti patet
lnln nmnia praster id quod erat Eeternae salutis usque in hodiernum diem fidelibus cunctis. Non
gaudium. Postquam autem est quinque clavibus sunt practereunda, seJ memorise tidelium tradenda
sophiaa imbutus, ccepil proficere de die in diem in miracula, quae sunt mcritis sancti Amandi peracta.
melius scilicet discordes ad concordiam revocare,
: 34 Audiens vero populus Christianus prodigia et
egentes alere, nudos vestire, ecclesias multas pro signa, que fiebant meritis Sancti largissima; ccepit
Christi nomine petere, Ad haec quid raulta? Ad eatervatim frequentare locum exomnibus partilms,
rresby'cr ultimum arhitrio sui Pracsulis nactus est Presbyte- quo erat homo Dei tnmulatus. Videns vero [Rernen-
ordinatus, rici culmen Ordinis, atque tantum magis fervebat sis Praesul] ejus Basilicam nimium arctara fore, ad
in divino opere quod sciebat summopere adstrictum supervenientem plebem recipiendam; decrevit om-
se operibus et sermoni. Mactabat onmi die holo- nium consilij construere majorern. Postea vero ag-
caustum Doraino, non ex pecore alieno, sed ex pe- gressi sunt iter ad quemdam vicum in pago Laudu- Pro amplhri
eccles ta
ctore proprio; idcirco quod erat auctus sacerdotali nensi situm, cum curribus et plaustris, in quo erant
itruenda,
prselatione, Pi st alia vero et multa innumerabilia, quadrati lapides affatim frequentes, ex quibus one-
inspirante eum divina gratia, ut desereret patrium raverunt currus et multa juga boum, et regressi
Romamquc solum, causa adipiscendi supernum bravium, u:ia sunt ad prsefatum locellum, per cujusdam fluminis
peregrinutus, ciiin parentibus et suis uterinis, et familia utriusque vadum, quod vulgo nuncupatur Asneum, admodum
seius decem et octo, aggressus est Romanus iter periculosum. Exeuntibus autein cunctis de vado,
Uetabundus. Deinde nimirum transeuntibus illts remansit quasdam vidua paupereula retro, comi-
multa itinera periculosa, per rupes, petierunt Ro tante eam unico proprio filio, quae habebat ingen-
inatn,prscedente eos spiritus sancti gratia. Ill.c tem lapidem quadratum super currum suum posi-
vero aliquantisper morati, visis Apostolorum ei tum, tam onerosum qnod frangeret axem currus,
Martyrum quae ibirequiescuntReliquiis, has penifoa antequara peterent fluminis littus. Videns autem
habere frustratus pro Ecclesiis [suaa patriae] pedibus muliercula fracturam axis ct casum saxi, quod erat
uudis deliberaverat ail propria reverti. aptum ad opus Dei; citissime transmeavit amnem.
33 Transeuntes autem Italiam et superiorem ceciditque prona in faciem. Dehinc igitur surrexit
Galliam, petierunt Remensem provinciam, procu- quantocius supra pedes, coepitque obnixe clemen- adoeclus Xapls

Vtnlt in d ir-
rante ea tempestate S. Remigio Archipraesule jia- tiam Oranipotentis implorare,ne perderetur lapis lapswque in

cesim Hemcn- storulem curara Reraensis EcclesiEe. Contigit vero adiluctus magno labore. Postea vero, illa hac et
Axonam
sem, miraculo
Sanctis transire per quemdam locellum, in quodam illac discurrente opemque qn&rente, ac ssepissime emergit.
nemore situm, qui nuncupatur a populo Pulcher- retro aspiciente , vidit divinitus prsefatum saxum
mons usqne in hodiernum diem. lllie cupientes supra lympham nntare, et binas columbas illud
Sancti fessa corpora paruraper dare quieti oh labo- cum rostris ad littus trahere, non absque populi
rem itineris,prostraverunt sumpserunt se Iiumi. Ibi magna admiratione. Adlinc vero habetur ipse lapis
elixum, herbis et radicibus appositum, nihil secum in structuraejusdem Oratorii, ut liquet cernentibus
portantes prseter baculum. Aggressa est autera tara cunctis, ad laudandum nomen supremi regis, qui
magna sitis eos omnes, u1 ferme exhalarent spiri- extat mirabilis in cunctis.
tum, quoniara incalnerat supra eos nimium. aesti- 33 Quadam vero die petiit qusedam mulier li-
Pyrum e loCO
vum enim tempus. Vociferantibus autem
erat tunc bera, cum ali;i caterva, praofatam Basilicam causa carpent-s
cunctis praa ardore sitis, maxime almi Amandi ge- orandi, ut aliquando dignarentur Sancti, quorum manus
nitrice [quoniam jim erat evacuata et rugosa niulto Corpora lbi requiescunt. suo interventu subvenire
labore) audiens Confessor Christi clamorem qui erat sibi. Oratione autera finita, est foras egressa. Vi-
seoum populi, prostravit se gonu tenus humi, ece- dens vero cominus quamdam pyrum, quje erat plan-
pitque ex intimis labiis flagitare potentiam Cuncti- tala secus monastenum, admodum pyris oneratam,
potentis, qua dignaretur subvenire periclitantibus cupiebat nimium suinere ejus fructum. Quae proti-
siti. Ccelum vero ejus nus accessit ad arborem,
fontttn siticn patuit precibus, et oratio manum extendens cuncto
ttbm iocMj ascendit coram Deo velut incensi sumus. At mirum nisu, utcaperetejus
c fructum.Prodolor Tam repente
I

(eira ellcilll in moilmn egressus «st divinitus, secus ejus qui adh:esit manus ejus prasfatae pyri
ramo, quod nullo
erat in terra fixus baculum, fons largissimus, ita modo quivit se movere ab ipso loco. Videns vero
«t biberet ipse una cum genitrice sua siti arente, mulier propriam manum arbori ha?sisse, medullitus
et cuncto collegio ejus. Intellexit protinus vir
Dei ccepit queritare, clementiamque Salvatoris implo-
illic fore januara cceli, votumque vovit Domino, rare; sanctumque Dei famulum Amandum nomine
numquamse recessurum a praifato locello, idcirco tenus vocitare, quod dignaretur sibi indulgentiam

apud
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 91

apud Dominum impetrare, qualenus mereretur in- IhaldiVita scimus hujus quoque Retiquias aliguas ex
arborl ad-
columis domuni redire ejus sanctissima prece. Sed Culvomonte ad ipsum ffospitaie fuisse transiatas una ai-ct. d p
h-rrens
jtrnUenti niirmn in modum illico est restituta sibi pristina cum Legenda quam Marlotus descnpsit atque ejus
solvitvr. manus divinitus, obtentu Sanctorum qui ilii qnie- festum hoc die ibide.m agi. Prscipue tamen ittic coli

scunt et precibus. Qua de re compuncta raulier- S. Amandum idque die xvi Augusti propter tunc duiiAug.
cula iterum ingreditur oratorium, revisit Sancto- trdnstalas prxdictas ejus Reliquias ex arca veteri in
fiutfvo.
rum cnrpora quee ibi hahentur, quatenus mereretur novam argenteam, capul videlicetet ossa quxdam, qu.
abolere offensum facinus, eorum sanctissimis pra- ipsa Calvomonte Remos trawfata fuisse prgesumit Lic-
cibus. Finita vero uratione, cum gratiarum actione, taudus agnoscens itla in Catvomonte deesse, Mihi ce-
tradidit manu propria et ramo et gleba, quamdam rosimilius apparet ex Bellomontensi ccenobio immediate
culturam secus prxfatam Basilicam admodum fer- allata fuisse; propter Legendam cujus in Calvomonte
tilem jacentein, in perpetuum eidem Ecclesiae ha- nulta videtur haberi notitia.
bendam. Et siquis ei aliquid qnod absit distrahere 37 Finio cum annotatione quadam Marlati in mar-
vel defraudare Ecclesise voluerit, subjaceat excom- gine posita, qua monet S. Amandum fortassis Alti-
municationi Mithoritate sancti Petri et sancti Ile- raundum sen Antimundum esse, de quo cap, 10 tge-
migii Archiprsesulis et sancti Amandi Confessoris, mi quis hic Antimundus fuerit, inquit ibidem, aut
nec non et omnium Sanctorum quorum corpora in qnaii vir prseditus indole, tradit Matthaeus de Pres
hac ecclesiri requiescunt, annuente Domino nostro tn Morinensi Chronico, ubi ait, haud procul Remis
Jesu Ohristo, qui cum patre et Spiritu sancto vivit degisse pauperem in tugurio, litterarum non omnino
et regnat per cuncta secuta. Amen, rudem, sed modestum quem pietas a forensibus :

36 ffactenus Vila eodem inventa loco in quo Mar- ad munus sacerdotale, dein ad segregem vit.ur.avo-
Heliquix in lotus invenerat Legendam S. Berthaldi summatim ut carat. Ubi iterum ad marginem annotal, hunc Anti-
noiam cap- supra vidimus describendam, ffinc subit mirari adeo mundum forsan B. Bertaldi eomitem fuisse dc quo
sam iransta-
tx jejune ipsnm agere de- S. Amando ut ejus praemissam cap. 16. Quod minus placet n<nn etiam Marlotofa- : ,

1 Vtiam non videatur legisse. Magis tamen mirum est tente, dicitur a S. Remigio a<l excoiendos Morinos
quod prxcttutnm caput flniens cum enumeratione Re- deztinatus Antimundus , ac Teruanensis faclus Epi-
liquiarum in ipso Hospitali venerabiliter servatorum, >icopns • tlc quo consuli potest Malbrancus UO. 2 de
non meminerit Amundut.v lipsanothecse. Sed fortassis Moriniscap. 39, 43 et 44, ubi diern obitus necdum se
ea nundum confecta erat quando anno 1000 evulgavit
t
depreltendisse fatetur.
primnm htstorise tumum. Ut ut estex Gallica S. Ber-

DE SANCTO AURELIANO
EPiSCOPO ARELATENSI IN GALLIA
SYLLOGE HISTORICA.
Dc ejus iuitio et line ex epistolis Vigilii Papae, alque tlc eultu.

rsrfatruni Ecclesix Arelalensi, srculo Christi quidem sermnnem feci, o Theophile, qusB ccepit Je-

Post
rium
ntum
s.
et
Cxsa-
Auxa
P iln
icxto, Ulustres Antistiles.

sarius,
famam
Episr.opus
prrurttnn migravil
c.v Monaclto
eximiam
e.s/

o?l
anno
et

doctrina;

Dominum anno
Horum

et
units S.

Abbate Lerinensi, ob
Ca>

sanctitatis,

dii; et post vitam prxclare

dxliii die xxvu
sus facere et docere, u<i|ue
piens Apostalis per Spiritum sanctum, quos elegit,
assumptus est. Item quod commonendo Timotheum
doctor gentium dicat Apostolus, Fratarnitatem tuam
semper ante oculos habere cmilMimus. Ait enim
V
in diem, qua prsci-

C Atujusii, quo erunt ejus Acta elucidantla. Jluic lunc Confortare in gratia, quse est in Christo Jesu: et S Tim. 2
crcatus substilutus est Auxianus, Prsefeclo Pnetoriipatrena- quffi audisti per uie per multos testes, Iwc com-
Episcopus lit.t. ftti Vitjilius Ptiini vices suas in Gallia anno dxlv menda fidelibus hominibus, qui idonei erunt et alios
Aretafensis S Solicite cura teipsum proba-
delegavit. ffinm ipsi, anno sequenti dxlvi morle sub- docere. Et item ipsa :

Auatiunas
hlo, successit S. Aurelianus, de quohicogimus, quem b,lem exlnbere Deo, operarium inconfusibilem reetc
il.-in Vigilius Popo Vicarium snum tn Gallia tractantem verbura veritatis. Et iterum Labora :

sicut bonus miles .lesu Christi. Intellige quae dico :

constituil missa liac epistola.

2 Dilectissimo Fratri Aureliano Vigilius. Admi- dabit eniin tibi oinnibus intellectum.
Dominus m
3 Si quam ergo inter Fratres diabolus liumani
nistrationeni vicum nostrarura 1'raternitati vestrra ,

„ / discullen-
animo libenti committiuius, et credimus Caritatis gencris hostis antiquus, zizaniam seminaverit, cal- ,1 .. quereiar.

vestrie olticio actibus Deo placitis diligenter uni- liditate nequitiffi consueta aut de aliquo Sacerdo- ;

a Pn/m
Vitjilio
majorum per omnia
versa compleri quando et suinmi Sacerdotii con- tum Fraternitati tuae, servatis
dt matus
i
;

corstitutis, fuerit querela deposita; adhibitis tibi

Vtcarhtt. sortio vos dignos divina esse gratia judicavit; et
gloriosissimi Childeberti Francnrum Regis Chris- Fratribus et Coepiscopis, secundum qualitatem ne-

tiana et Deo placita, in perhibendo vobis testimo- gotii nuinero competente; causam Canonica et Apo-

nio volnntas accessit. Quapropter vices noslras

,
stolica ordinatione discutiens, ea sententia definies,

vesti'33 Caritati hac auctoritate committiiuus ut ,

qua; et Decessorum nostrorum conveuiat statutis.et
universa quae decessorum nostrorum vel Cano- Deo ffiquitatem in omnibus diligenti sit grata. Si
num Deo congruis operibus fa-
statuta sanxerunl, quod vero de religione fidei, quod Deus avertat,
ciendo atque servando, et nostrum et pratlicti Re- fuerit certamen exortum, aut tale aliquod negotium
fortassis emerserit.quod pro sui magnitudine
ibidem
gis judicium circa Caritatem tuani rectum fuisse
possis oslendere. Sanclarum enim Scripturarum nos
nequeai definiri; verilate discussa, relationis serie monrim-
'^'"'"")
docet auctoritas, quia Christus Deus, Dominus et distincta, ad nostroa Sedis consultationem potius ut

Salvator noster, prius universa quae bona sunl fa- remittas hortamur. Quia ita Decessores veslros, fMads _

Primum qui Decessorum noslrorum vices egisse monstran- sttlem refirrt,

cere voluit et docere. Scriptum est enini :

lur,
 !T2 DE S. ACRELIANO EPISC. ARELAT.
tur, fecisse testimoninm nostri declarat scrinii ; qua- Auxanio, quondam Arelatensis civitatis Antistiti D
tenus ea diapositione servata, EJcclesias unitas sta- vicurn nosfrarum solicitudinem dederamus, sed cur- qut cl com-
mcndat Epi-
bili firmitate persistens, pnris bono m omnibus per- sum vj r ic pracientis implendo,de hac lucemigravit; in
scopis ul Au-
fruatur. Cujus velut hereditarium munus Christus cuju> loco Aurelianus Frater noster rescitur suc- rcttano obe~
Deus, ct Dominus et Salvator noster, ad ccclos, cessisse;necessarium valde credidimus, solicitudinem dicnliam
prxstcnt.
un )e numquam defuit. rediEurus, discipulis suis le- Iianc a nobis antcfato debere committi, confidcntes;
gitur reliqaisse , dicens : Pacem meam do vobis, illum et pro loci sui qualifate , bonis actibns uni-
p.i :em meam relinquo vobis. Et ut universa frater- versa qua; Deo placeant posse cnmplere;et maxime
nitas vestra diligenti possit ratione complero, Epi- cum gloriosns filius noster Childfbertus Rex testi-
Fpiscopos
dtiigcrc
sc pis, quibus pro vfce nostra te praj isse voluanus, monium bonaa conscientiae, pro Cliristiana; suie vo-
nos pracepta dostinasse signamus; ut et illi vobis luntatis devotione, perhibuit. Opjrtct ergo, Carita-
obedientiam exhibere debeant competentem, etFra- tem vestraiuei in omnibus, qu:« servatis per cuncta

ternitas tua eos in Christi caritate complectens, Canonibus, salubriter secundum nostrorum dcfinita
exemplis bonorum operum, ad qua3 sunt
potius Majorum pro nostra auctoritate censuerit, pra;bere
Dbo placita facienda, semper invitet. Hlud pari eis obedientiam competentem. Et quia omnino necesse
aactoritate signavimiis, nequis sine Formata tuae o-i. ol pro diversis cum Fratribus D?o juvante pras-
Fraternftatis ad lon^iora Ioca audeat proficisci, sed standis, statutis aptisque temporibus Episcoporum poHsshnum
ut consuetudinem illam debeant custodire, quara Synodus debeat congregari; idcirco pr.esenti au- in vrmendo
constat scmper nostraa Sedis habuisse Vicarium, et ctoritate censemus, ut nullus ubi aut quando consti- ad Concilii.
a vobis Formatam postulent, si causarum suarum teril se audeat excusuro, excepta infirmitatis causa,
necessit;ite compulsi, ad longiora itinera destinare qnara humana non potest evitare fragilitas aut ,

disp nunt. certe quem digaa excusationis ratio fcorit non ve-
4 Sec ne in aliquo Sedis nostne Vicarius, minor mre. Intcr Concitia fuit Aurelianense quintum, ha~
suis Decessoribus videatur, neuessarium fore credi- hitum die v Kalendas Novembris, anno xxxix Chil-
\nltr impcrn- dimiis Pallii vobis usum , quemadmodum Decessori deberli Regis, Indictione xui, ergo anno Chri&ti
torei et Ttegem Sacerdotem, Ec-
vestro hactenus dederamus , prsesenti auctoritate nxi.ix; cui prarsedisse alii referunt
i'i pacom
cnncedere ut morura et omnium bonarum rerum clcsiju Lugdunensis Episcopum , alii Aurelianum
foven,
vobis, B. Petro Apostplo suffragante, non desit or- Episcopum Ecclesiaa Arelatensis, quod forte prxscri-
natus. Op n-tet 1'riiti CariUitiMn vestram Sacerdotali pto fujUii Papas conformius est.
seinper stndio inter Dominos filios nostros clemen- 7 Cum autem idcm Vigilius Papa, anno dxliv, Xi
tissimos Principes, et gloriosissimum virum filium Aprilis pridie Paschatis, condemnasset tria Capitula et Ob /ria Capi-
nostrum Cbildebertum Regem, gratiaj intactse foe- haeretici scriptis lilteris vulgarent ipsum, tria damnando /«'(/ cnndem-
nata solicito
dera custodire. Scire enim, uee \us convenit igno- Capitidn, iinjnujiinic Ciintcciionetne CoitcUium ,
itlco-
Atircliano
rare, quod necessario praadScatis, quia Scriptura que vmii tib cjns ctiinniunioiic disceJcrcnt : S. Aiuv- sciiOit ilte

pronuntiat , dicens : Beati pedes evangelizan- liauiis Episcopus Arelateusis ad eum scripsit, nu qux
tium paccm, evangelizanCium bona. Et Loc quo- spargerenlur vera essent. Cui Papa respondit per epi-
que vestrum facere desideramus affectum ut glb- , slolam, Coiialioni vn insertam, qux sic incipit : Fra-
rioso viro filio nostro Patricio Belisario destinatis ternitatis vestra; Htteras, prasdie Idus Julias, Ana-
scriptis gratias referatis qui homini vestro labo- ,
sta^io deferente suscep.mus : et j.;ratias referimns
r-ii ad clementissimum Principem abstulit trans- Divinas clementia;, quia solicitudinem vestram in
eundi; soJ mox ut responsnm recepifc, nobis suis fidei causa, vel in nostrae opinione persona; , sacris
1 Rcg. 2
ct IlclUario
litteris indicavit. Deus te incolumem custodiat, Fra- relegimus convenire mandatis ut iligne Cari-,
grallat agere,
ter carissime. Data \ Kalendas Septcmbris, quin- fali fcuse verba Dei et convenienter aptentur qui- :

quies post Consulatnm Basilii viri clarissimi. Ergo bus ait, Elegi te Sacerdotem ex omnibus, ut ascen-
anno Christr DXLVf. das ad altare meum, et portes coram me nomen
ii Aderat Uittc Romx Befisarius et restaurabat ejus magnum cunetis diebus vitae tua;. Necesse ergo nobis
mcenia, Romanum imperittm tenentibus Jostiniano et est , Caritatis vestrae solicitudinem brevi interim ,
uiqnr orare
pn> fmperato- Theodora Augnstis; inter quo$ et Chidebertum Fcancn- quantnm pro tempuris qualitate potuirnus, relevare
rth ts. rum Rcjcm, cui Provincia Ostrogotftis erepta cesserat, colloquio : {juatenus modis omnibus confidatis niliil

pacem [ovendam commendat Pontifex; satis eliam indi- nos penitus admisisse, quod Deccssorum nostrorum
cans snb hface principiis uon ita penitus extinctam constitutis, vel sancta^, quaj una eademque est fidei
TmperiaHs auctoritatis trans alpcs umbram omuem, ut quatuor Synodorum, id est, Nicasna?, Constantino-
non adlutc cam respicerent Episcopi, Romanis ditioni- politame, Ephesina? prima; atque Calcedonensis in-
bus viciniores, Hoc etiam inlelligitur ex simili ejusdem veniatur (quod absit) esse contrarium; aut quod ad
Pontificii ad Auxanium Deccssorcm Epistola, ubi cum personarum injuriam pertineat, quaa definitioni cjus-
sic mniict. Oportet crgo Frateniitatem vestram in- dem sancUe fidei subscripserunt , vel Sanctorum omnia In

cessantibus supplicationibus Deo nostro preces ef- Pra;decessorum nostrorum Ccelestini.Xysti, Leonis, \ ConsUUs
tttituta,
fundere , ut Dominos iilios nostros clementissimos aliorumque praecedentium atque sequentium definitis mancre
Principes, Justinianum atqne Theodoram sua sem- reperiatur adversiim : sed a nobis omnibus prasdi- itlifiata.

per protectione custodiat, qui pro liis, vcstrae ca- ctis Synodis unam venerationem , unamque fidei
ritati mandandis fcum Vicaria scilicel potestate et credulitatem indubitabiliter exhiberi : et eos, qui
Pullio) suggerente doriosissimo et excellentissimo omnes suprascriptas quatuor Synodos in rectitudine
BMo nostro Belisario. prsebtrerunt consensum. Hor- fidei non seqnantur, vel unam ex ipsis vel omnes
tamur quoque, ut Sucerdotali opera inter gloriosis- in fide repravant aut repravare aut injnriare vel
sirnum virum Childebertum Hegem sed et aote , repudiare nituntur, abjicimus Fraternitas ergo
sicut c' dcccs-
dictum Clementissimum Principem concepta; gra- tua quem Apostolicae Sedis per nos constat esse
tarl Auxanis ,

ttntci tcrlpte- tia* dociimeul;i , patenia adhortafione servent. Yicarmm, universis Episcopis innotescat, ut nullis
rai tdem Ncmpc desideri um expellendi Gothos ah ItaUa fcccrat, aut faUis seriptis aut mendacibus verbis aut nuntiis
ViOlUtU,
ut Justinianus surqentcs Francorum vircs conciliandas qualibet ratione turbentur Illud quoque credi-
sihi putarct, nleoque cum iis pacem optaret firmam. mus sperandum ut sit Fraternitas vestra in
c/ cuplt per
6 Misit tunc etimn supra citatam Epistotam Vigi- bac quoque parte solicita et glorioso filio nostro
, i-itm Childe-
lins ad unioersos Episcopot tn regno Chiideberti con- Childeberto Regi (quem Christianitatis studio vene- bertum Rcgcm
stitutos, per quam ipsis sie nundat : Quia dudum rationem integram Sedi Apostolicse, cui nos Deus rojarl,
praeesse
 DIE DECIM.V SEXTA JTJNII. 93
praesse voluil cognovimus exhibere) supplicare non prvbelnr deberi ei veneratio Ecclesiastica, poterit de, eo D
desinas, quatenus in tanta rerum necessitate ciroa agi die iv ./11/11, aut certe xxvui Octobris, quo relatus "ct. o. 11.

Ecclesiam Dei solicitudiuem sicut et confidimus
Christiana devotione, persolvat ut quia Gothi cum
Rege suo in civitate Romana peihibentur ingressi,
hoc dignetur scribere, ne se in EcclesUe uostrio
eis
, supra S. Itcmiijius ejus Decessor refertttr a Saussayo,
:
quo etiam dicitur a Sammartltanis ad meliorem vitam
translatus.
9 Ferrarius 111 Calalogo Sanctorum qui non sunt ,

ne per Gothos prayudicio quippe velut alienaj legis

, iimniscoat, , 111 Martijrtdogw Romano, ad Itnnc xvi Junii ita scrlbit tiem Aurelius -

fides perturbe- et aliquid faciat, aut fieri qualibet ratione s *""'"'-

permit- Arebit. in
Gallia S. Aureiii Episoopi Arelatensis , ?^
titr.
tat, unde Catholica possit Ecclesia perturbari idque. annolat ex tabulis et offioiis Sanctorum
Ecole-
Festinu ergo, Frater carissime, ut in sanctre fidei siaeArelatensis ad se inde transmissis, ubi vita illius
sinceritate persistens, Ecclesiarum paceni, qu<e vel
continetur, et legitur in Eooleai». Ilnbcmus nos
Offi-
a Deo per meritum Sacerdotii tibi commissa est, vel
cia propria Sanctarum Ecclesuc Arelate.nsis
, anno
a Nobis per Apostolicam auctoritatem Vicaria po- mdcxii et anno muci.vi excusa. In. iis aulem 11011 Au-
testate mandatur, competenti solicitudine Deo
pro- relius sad Aurelianus oppellalur, et estad httnc xvi
pitiaute custodias, et Vicarium te Sedis nostne di-
Jitliu Marlyrohgio Romano inserlus. Futendum est
gnis Deo manifestes operihus. Oeus te conservet, lamen quod in Translatione. S. Honorati Episcopi
Frater carissime. Datum 111 Kalendas Majas, Iin- Arelateims, eliam Aurelius scribitm; dtim de. Basi-
periiDomini nostri Justiniani perpetuo Augusti lica S. Honorali dicilur , Ibi B. Honorati corpus
annu xxiv, post Consulatum Basilii viri olarissimi Iocello suo repusitum est. Ibi beatorum Pontilicum
anno vim. Is est annus Christi bl, cttm amw prxce- Aurelii, Cuncordii, .Eonii, Virgilii, Rotblandi, bea-
denli Tolelas liomam occupasscl, tissima membra luca prsedicta sanctificant. Ubi de
Videtur obilsse 7 Qiiam diu jioslea vt.rertl S. Aurelianus, naii om- Singuhrum die ntitalt agitur, et S. Aurelius sive
anno 503 l.u- nino cunstat, mdetnr tameu a Sammarlhams colligi ex Aurelianus coli xvi Junii dtcttur.
tjduni,
Spstola ab Iiolt.e Clenctx dtrecta Letjatis Fraucomm,
B
qia Constaiitinopolim proficiseebnntur, eum anno dlii
oi//iiic vicisse, el forsun anno ijliii ex liac utla ad Do- ACTA INVENTIONIS E
minum mitjrasse , xvi Kalendas Julii. Aam ejtts suc-
cessor Sapaudus prxfttit Arelatensi v Concilio,
S. Adfeliano et aliis oeto communis,
anno
Childeberti Regis xliii, die iv Kalendas Julias id
aut ctiam
esl aiinti Cliristi iiliii. Morliius aulcm esl S. Aurelia- Publico instrumento consignata.
cltius,
nus Lmjdttni dum transirel, sive ad liegem aut ad
ctmvcnium alitjncm iiide Qesideram
proficiscttw, itve Ex collectaneis Petri Francisci Chiflletii.
ad proprium Sedem redire. Sed ea raitneinniw Stttn-
martliaiwrum parnm certa est : Epktola etiim, apud V ost SijUugeii istayn,
.
jnm pridem ab ffenschenio con-
Sirmoiidum tomo 1 Conctliorum Gallia! edtla , solttm cinnutam, vcin! u,i no$ t'X benevulentia f } atrum nottro-
indicat, quod lunc adltuc vixeril Anastasius quidam, ruin Ptin.siensinm, agente Joanne ffarduino, Biblio-
quem (id eltam supra vnliinus) Sanctus Episcopus thecx Pr.rjcclo et Itbris eruditis in Utcem datis claro, l.fco-jnoscen-

Aurelianus Arelatensis civitalis ad bcatum Papam magnns monumrntorum sacrorum Tltcmurus, fes anno 1308
in scri-
ante hoo biennium direxerat; adeotjue ntliil velut 0.11:11 niisP. Pclvi CUiffUtii istic murtui. repertus; ex qua
inscripltts
jam lum faio funclus fnerit Aurelianus , siquidem id multa deprompsimus vi Juuit, agsnles de 8. Claudio .-

Fastis sacris
1G Junii.
aliunde possit coiifirmari. Memoria ejus insenpta est hic vero ex Actis InvenUonis pr&titulatse (servituria
Mtirtgrohgiis Ustiardi, Jdnius, Beliuti el ttliis ctim pro supplemento Aprilis, eoquod die u uccunat festivitas
Murttjtvtotjto Romana, ad hnnc wijitnii, eisdem ubi- S. Nicetii Lugdttnensis Episcopi, m cujus. eceieein
que eerbts. Lugduni depositio B. Aureliani Episcopi ipsitfs et aliorum octo monumenta recognita suntj hic
Arelatensis. Ejusque festum 111 Ecclesia et Dicmesi inqnam dabtmus ea qvat speciant S. Aurelianum non ;

Arelatensi celcbralur snb ritu duplici, artjaiiienlo Le- Lutjdunensem (de quo supra fftitic/ientus ijuemtjue- ,

cltoiuint setuuiti Noeturni poltssimiim e.r jam reltitts oportet atibi srpultum fuissr, uitt certe omnino nnn ha-
epistolis desumpto : sed Intnsfertur m diem seijuenlem. bitum pvo Sancto, nec inter Sanctos cullocatumj sed
ob solenuitatem SS. Quirici et Jttliltx, de qutbus sttpra Arelatensem, quod pvubant insevipti turnulo versus.
ctjimvs. fntrumentum aulem iliud sic inctpit.
8 Saussayus in Marlyrohijio Gallicano prtetcr ch- 1 h\ nomine Domini. Amen. Anno ejusdem mccc
tjium, qtiotl de tlh habet loco proprw , altttd adjuna.il octavo, ilie Veueris ante fe-^tum B. Bartho!om«i lumittos
in snpplemeiilo lus verbis : Lugduni S. Aureliani Apostoli, Indictione vi, Puntificatus Dumini ClemeU' Sanctorum
in ecclfsia
Episcopi, qui ex Abbate Alzanatensi ad Sedis hujus tis Pap.R quinti anno ipsius tertiu, per prcesens ac
Alius ab hoc S. XtcetH,
gubernacula evocatus , S. Remigii, cujus subiit lo- publicum instrumentum cunctis pateat evidenter,
Aurclianus
Ep. Ltigdinten- cum, vestigia pura cunversatione servavit, moribus- quod nos Hugo Dei gratia Thabaricnsis Episco-
sis. que piissimis et claris rcligionis actibus nobilis, pus,.,. virtute commissioniy nuhis tacUe (ex. putie
postquam Sacris Comitiis sajpius interfuisset, pro Canontcorum S. Nicetii, suppticantiwn attente, quod,
Ecclesiasticie politioa meliori constitutione , fine cum plura Sanetoruin oorpura iu ecclesia S. Nio-
Christianissimo consummatus Sanctorum lahorum tii requiescant, quurum meritis prout Apostulica-
pervenit ad prcemiuoi. IIa:c Suussayus ; sed qtix citm rum litterarum habet assertio, qua.ii plura miracula
sml inlelliijeiida de mnlio jtiniore atiquo Aureliano clarueruut ex nostra permissione liceret dicta
,

seculo nono Archiepiscopo Lugduitensi, viderilnr solum Sanctoruin corpora, servatis honure et solennitate
huc refcrri occasione S. Aureliani Episcopi Arelalen- solitis, facere relevari, ut apud eamdem ecclesiam
sis, apud Lttgtluiium Eienim Jaeobns Sener-
morttti. locis congruis posita, devota tidelium veneratioae
inquam virtute ex comn.issio-
tius assertt in Archiepiscopis Ltttjdunensibus, uonaduo- et laudibus debitis attollantur) Tatis
Capttuti
tari in Breviarii Lugdunensis edilione bunc Aure- commissionis; vocatis et assUtentibus nubis reli-
trinstationeni
lianum sed in noniiullis exeinplaribus Ecclesiie S.
: giosis viris, Fr. Jacobo Sacrista, et Fr. Guillermo c-tjtfdtids,

Nicetii, calamo manuali adscnbi ad meiisem Junii, de Lux, Ordinis Pr#dicatorum Conventus Lugdu-
in eaque celebrari et hbrum obituum dicere sim-
; nensis, Fr. Dionysio tenente locum Guardiani, et
pliciverbo eum e vivis decessisse iv Nonas Julii Fr. Bernardo de Luguiaco Ordiuis Minorum Conv.
absque anni nofa. Qtw lamen dte non reperimus ejtts Lugdunensis, Priore Cannelitarum, et Fr. Joanne
nomen m ullis Fastis. Si qitis aliutl stnjgesscrit, unde de Nauziaco ejusdem Ordinis Conv. Lugd. ac Ta-
Jttnii T.IV 13 bellionibus
 DE S. AURELIANO EPISC. ARELAT.

bellionibus infrascriptis ; ad ccclesiam S. Nicetii stolse, Huc entm facere

vivendo pc-vcnerit Aurelianus.
supradietam accessimus, et in praesentia pradicto- non possunt Postconsutatm ejusdem Justini quos tiume- annogue

rum et plurium aliorum Clericorum et Laicorum randos ipse instituit post annum dlxviii quo jam Im- xtatis 53;
fide dignorum testium, ad hoc vocatornm et roga- perator solus tterum iniit Consulatum secundum : nec
torum, invenimus retro altare majus dictse cccle- enim successorwn Episcoporum iempus patitur Aure-
sia3quaedam parva altaria juxta qua; ernnt in ;
lianum ultta qjnnum liii istius seculi, nedum ultra
lapidibusmarmoreis, supra terram apparentibus, lxxv, vixisse : et qu& post lntnc currebat bidictio, non
quaedam litteraB seu scripturae antiquae quas scrip- :
miii sed viili numerabatur. Ad hatc in tali calculo,

turas vidimus, et eas pro majori parte transcribi nectium annum xxiv setalis attigisset sanctus, cum fuit

fecimus per Notarios infrascriptos, et exemplificari anno dxlvi donatus Pallio, siquidem cum obiit sohtm
deligenter praesentibus supradictia. cgxt xlatis annum liii 'toc vnim csl qiwddicitur, usura

3 Kt primo. in primo altari meridionali, quod corporis deseruisse.

transcribunt vocattir altare B. Nicetii... Subsequenter prope al- — Rursum numerans quinquennia quinque.
Bpitaphium. tare S. Sacerdotis, invenimus tumbam S. Aureliani, Et tribus adjectis metas volventibus annis.
S. AureHmi, prout in scriptura, in lapide marmoreo superposito In autem qui omnino tenendus ostenditur calcnio,
isto

comprebensa apparebat; qusa est inter alia talis. fuent natus Aurelianus anno penultimo seculi v ; adeo-
" vcxnnlur
Orbis celsa gravi versantur culmina lapsu "
,
que factus Episcopus setatis anno xlvii; solum sex
* cumina cst
flumina i rb s cacuraina fulroina clara ruunt
' antiis Episcopatum tenuerit, immaturo sane meritoque
*
positorum Atque ovium damna " Pastorum morte patescunt ,
lugendo fanere elatus. Redeamus ad Tnstrumentum.
tenunt.
Cum sibi sublata mvstica dicta * ferunt. 5 Nos volentes iw/ttit Hugo przdictus, iis factis,
* Gemina et qulbvs ad
jam Et geminae * genuina plebis lamenta resultant de et super praemissis, prout requirit facti qualitas, vetera
Consulti. Cum pastus dogmata sancta darent.
*
Boliti
certiorari plenius de dictis scripturis , eorumque Martyroto-

Quo probat amissum populorum pectore, planctu, datis, fieri fecimus examen et collationem ad dicto- t/ta collatts,

Heul decus, heu numen, Aurehaiie, tuum. !

' rum sanctorum Legendas, et ad librum Bedas seu E
Pontifici claro fulsisti dogmate, cultu. librura ad Primara legi solitum, habita ex alia
'
cumquc Cum * quo Arelas digno munere lajta fuit. parte et probatione Kalendarii. Prseterea, quia in-
anima * ter cetera, concordantibus praedictis examinibus
Sed aniinas sancta eripiunt consortia ceeli,
Quas Inne corporibus laxat abire Deus. omnibus, uiitiin nobis dubium videbatur, super
Ergo omnes recte capiunt solatiadempti, quod in libro prsed. Bedae seu qui ad Primam le-

Quem norunt meritis astra subisse poli.

" gitur, videbamus contineri pratdd. Sanctorum se-
Non retinet mundus * arctantis jure sepulcri, pulturas esse Lugduni in ecclesia Apostolorum, de
* miiriim
Quem recipit summi dextera ampla Dei. consilio prsedd. nobis assistentium, ipsos Tabellio-
ccrt;iniis
vita Nec sua venturis morientur nominaseclis, nes infrascriptos ad ecclesiam Cathedralem cum
* suo... Vivere quem semper inclita* dogma docent. dd. scripturis, per dictos Sacristam et Canonicos
'
morietui nobis ostensis, raisimus, visuros, utrum liber qui
*
Prsbcipit Ueu I rursum , numerans quinquennia
iininmr.
* dogmoto [quinque, ad Primam in majori ecclesia legitur, esset idem et
* prseciplt
Et tribus * adjectis raetas volventibus annis. similis ei quemnobis ostenderunt Sacristaet Cano- probatur
* Leu cursum nici supradd. et ad inquirendum utrum ecclesia S.
Deseruit* fragilis terrestrem corporis usum, cerlitudo
numerum
Hic senibus linquens primaevo tempore formam, Nicetii ecclesiaApostolorum habeatur. Qui Tabel- BphltaphU
•objectls,
* rragilem. Illic Buscipiens seterno tempore vitam, liones seu Notarii, certiorati super hoc, tam per
*
Polllcitom
1'ull ni.i *
plcctrns ivde/iiptis pramiia Cbristi. visionem scripturarum et librorum, quam peras-
pl. rcddcntlg
Quisquis snlicitus lustrus monumenta dolorum, sertionem et testimonium Decani et quorumdain
Hic parilem sortem ingemis ipse tuam. seniorum fide dignorum d. majoris ecclesise, nobis
4 Et sequuntur plures versus, qui propter fra- retulerunt sic esse, prout dd. Sacrista et Canonici
cturam marrooris legi nonpossunt uti non nisiim- :
demonstrarant.
perfecu legi potuerunt ea omnia verba, \}ux m notata C Tuin vero placuit aperire tumulum S. Anne- sed lumuhis
exhibet margo, quxque in contextv per conjecturom niundi. Episcopi Lugdunensis, ad exptorandum, an non reseratur.

revera ibi adesset corpus, de quo nonnulli dubitabant

F
correximus, ut Lectoris tsedio consuteremus : etiam
absque Ulis haud parum offendendi poesi istius tempo- eoque invento, prout referetur adxxym Septembris,
vis, non valde culta, uti vel hic apparet : si tamen cultui ejus dicatum... de praedictis omnibus et sin-
sexii scculi illa cst, et non postcrioris alicujus quo txti gulis sic prout dictum est inquisitis, factis et visis
vcrsus sic compositi fuerint, vel potius renovatL In praecepimus peripsos infrascriptos Notarios ad hoc
vnde iutrl-
vocatos dari et fieri publicum instrunientum. Cur
margine tumuli scriptum. Obiit \vi Kalenda-
est
tigitur San-
ctus obtisse ruin Juliarum undecies post Justini, Indict. xnu :
autem non similiter aperta tunc fuerunt aliorum, pa-
Iiuiic/. 11, oui Obltui.concordat liber qui legitur ad Primam riter et rccognita repertasanctorummonumenta? Credo
an. 55 1
puUi Martyrologium per plnra secula Lugduni usita- quia de ipsorum corporum in iis pr&sentia non dubita-
tum. Sed quid est illud, undecies postJustini^ Docet batur. Ftictum id forte postea est, si itla unquam fue-
Pagius, m accuratissima sua dissertatione Hypatica pag. ritnt fquod intendi videbaturj in locis magis congruis
324, annum DXL^uem aliinotabani V P C. Paulini, pnsita. Dc quo cuvi iuhil inveniatur scriptum, ac «o-
\d est, quintum post Consulatuin Paulini, notatum ab minatim decorpore S. Aureliani neque nos audemus
;

tilus Justino Juniore soio. Ex hinc si cceperint Lug- quidquam vet veirmur autem ne
divinando asserere :

dunenses atiqui numerare post Consulatus iltius, i<u<!e- in funesta illa sacrorum strage anni mdlxi, facto per
cimus post primum erit annus dli; <]ui cum eliam IJinjonoltos, dissipata illa sint; gaudebimusque intel-
numerarit Indictionem xuu, iiiltil potest optari conve- ligere; in proximam supplendi Aprilis occasioncm,
nientius : itaque solutum manebit dubium de anno quid factum sit corporc S. Ntcetii aliorumque et hujus
morlis, supra propositum at< Hensckenio, nec od an- ttominatim S. Aureliani.
innri scriptst ad Legatos Constantinopolim dxrectos epi-

DE
 ACTA SANCTORUM. 95

DE SANCTIS EX SYRIA ADYENIS

MAliRO PRESBYTERO
FILIOQUE FELICE ET IIUJUS NUTRICE

1N AGRO UMBRIyE SPOLETINO

COMMENTARI US HISTORICUS
Dc cliIiu, setate et viia ex vetustioribus MSS. collecta

Hos duos
asserit
sanctos floruisse apud Spoletuin
Ferrarius in Catalogo generati, ex
Tabulis Ecclesiaa Spoletinoe, illoruni Nata-
frequentarunt. Et cum per diversa Italia» loca se
disposuissent segregare (ut, postquam Ohristi fide-
lium persecutiones et martyria desierant, pupulos
lem hac die colentis. Celebris est, 1111/1111, in fide Cbristi perseverare, aliaque piaopera facere, detttjilur locus
horum memoria in valle Naria apud Spoletura, in curare poasent) S. Joannes Abhas, Maurus hic, Itabitationis :

qua vixissent. De eis in MSS. monumentis praedi- S. l.aurentius, S. Isaac Abbas Umbriam
S. Juliani,
ctae iis quaedam
Ecclesite licet in rainus probabilia etad ejuscivitatera Spoleti pervenerunt. At S. Mau-
contineantur. Corpora in ecclesia S. Felicis in rus apud vallem Narili prope Naris fiuvii ripam
Castro ejusdem nominis ad Narem fluviura, in ea degere cuni Felice filio voluit ibique constructo :

valle a Spolelo quindecim millibus passuum asser- domieilio, orationibus, vigiliis, ceterisque sanctis
vantur. Ila-c ibi. Locus iu mappis Geographicis S. operibus assidue intentus, una cum Felice filio, qui
Fele aniiolatitr, ad dictum ftuvium Narem, qui intie cum annis in sapientia Deique gratia adoleverat,
Intcramnam et Narniam attuens, postea in Ttberim vilam agebat.
delabilur, Dtcta autem monumenta MSS. ea ipsa vssc i Hsec esl prior pars vitm Ms. cui satis congruunt
videntur, qnse posl Vitom S. Sensii, xxv Maji illus- Acta Sanctoium proxime relatorum, quorum primus
tvatttm, Ugltellus accepit e:c MSS. adm. lllustriss. S. Joannes Abbas Paranensis prope Spoletum : cujus cxplicalur
ac Reverendiss. D. Pltilippi Jacobi Leoncilli, Spole- Acia ex MSS. et Mombritio dedimus xix Martii. Alter sanctitas so-
ciorum.
tint Patricii ci Prioris ecclesist Cntlivdralis; ipseque est Isaac Abbas Spoleti, cujut Acta ex Dialogis S.
Vghellus nobis donovit hoc tenore : Gregorii et nliis illustravimus ad xi Aprilis. Tertius et

2 Sanctus Maurtis... antequam ex Syrias civitate, prsecipuus est S. Laureutius Illuminator circa annum
S. Mailrus
nomine Cassarea, discederet, Euphrosyna uxor sua dxli ordinatus Episcopus Spoletanus, cujus vita Ita-
at>u.rore niultis lacrymis eum detinebat, ne Felicem infantem lice scripta n Ludovico Jacobillo, Lalint reddila cum
tcrrtttis, et nnicum filium suum derelinqueret et facile his : longis annotalis et aliquibus in Appendice observatis
persuasionibus ductus, jam cum aliis proficisci nolle rdiitt tst, ttd diem 111 Februarii : Bernardinus ile Co-
constituerat. Tunc unus ex Sociis, nomine Christo- mitibus Campelli, tomo 1 Historix Spoletanx anno
phorus, inquit ad eum Scriptum est in Evangelio
: : mdclxxii editx, lib. 10 asserit lios tres sanctos /lo-
qni amat patrem aut matrem plus quam me, non rttisse circa annum dl. Undeetiam coiistut eodem tcm-
medignus. Intellectujamearero, Maure, videris,
est povv et seculo in sanctitate vixisse SS. Mauruni et
qui plus hurainem ex limo formatum, quam creato- Felicem. Innuebatur sub initium cum sm-iis trecentis

rem tuum, qui homines facit resurgere, ddigis. Ne r.r Stjrta venisse Maurus, quem numerum, aliquan-
sed eicilotus
tot socios derelinquas, olisecro, et potius nobiscum ttnn suspectum, ne in limine Lector offenderetur, a
a sociis discc-
disponas esse ut, si Deo placuerit, apud Italiam
: nobis omissum indicamus. Setiuebalur historia de dra-
dit F
C martyrio coronari una nobiscnm ccelestis regni
, cone contagioso per S. Maurum occiso de quo Lvon- ct qut Si nittl
cuni fitio perennem et immareessibilem vitam consequi va- ciltns ex judicio R. P. Antonii Gatlonii U»i>i>i<n ad de dracone
Felice, otisis- occiso
leas. Et his abisque Evangelii dictis, Maurus valde Valliccltam Presbyteri, atque eo prioris Csesaris S. Ii. :

tcitlt matrc,
ineitatus, cum filio suo ad martyrium pergere dis- E. Cnvd. Baronii agenlis de S. Georgio, ii<i subjungii
posuit. At Euphrosyna niatre adhuc magis recla- titl /'ii.r ftiinn : Non ignoramus lianc occisi serpen-
niaiite , Felix puer contra eam insurgens , talia tis narrationein expugnati dsmouis symbolum esse
verba protulit Tune patris mei certamen, sua-
: posse, uti latins in Vita Sancti Sensiae, in cujus
dente diabolo, vis perturbare? Nescisne scriptum Actis idem pene habetur, disseruimus. Sic prsemo-
Tvov 11,24
rt iandetn esse, quod mulier bona corona est viri sui, mala nito Lectore rem t}>s<iin subjicimus ejus judicio.
cjiise tlienle: aulen confusio? Cujus verbis adeo Euphrosyna S Veiurn audita ab accolis eorum sanctitatis

permota fmt, ut facile assensum suuni praaslans, fania, Matinim adierunt, rogantes ut Dei virtute a
dixerilad maritum Prosperum iter faciat tibi
: contagioso Draronis flatu eos liberaret, quem tamen
Deus Dominus noster Jesus Christus.
et ubi lateret ignorabant : scd tantum scire, eomplu-
3 Maurus autem cuiu filiolo ejusque nutricc, resob illius venenumpericlitari. Maurus vero. facta tjus rei ant.~
tempestas navem cuni aliis sociis conscendit. Cumque et navis ad Deum ferventi oratione, mane surgens cum fer- qua retatio.

reo quodam instrumento ad incidendos lapides, Deo

oratlon srda-
operiretur fluctibus, barbari ejus ductores ad pedes
tar :

horum Sanctorum provoluti, dicebant Obsecramus : ducente, ad locum draconis aceessit ibique signo :

vos, dilecti Deo, ut pro nobis ad vestrnm Christum Cruc's prius edito, baculum, quem gestabat. defixit

preces effundatis, ut ab his fluctibus liberemur. Et in terram, qui miraculose flores et folia statim emi-
sit. Quod cum S. Maurus vidisset, maximo
cum viri Dei orarent, illico tempestas cessare visa gaudio
est. Quo iniraculo nautae adducti, Cbristi fidem am- perfusus, lapidem ccepit incidere, animo consti-
plactuntur. Tandem Romam pervenerunt incolumes, tuendi ibi aliquod doraicilium. Cum autem hujus-
Romona lem-
flumen
pla vlsitan- sanctorumque Apostolorum limina, aiiorumque San- modi attentasset, quoddam manubriua in

ctorum Ecclesias et basilicas per aliquot dies inibi Naris projecit : ut eo signo nutrix filii sui, ut prius

fuerat
 9G DE SS. MAURO PRESB. ET FELICE.
A fuerat monita, horam afferendi cibi cognosceret : orasset ad Dominum pro illius vita et surrectione ; D
iucT. c. n,
q Uffi S ( a (i m cum c jbo ad Maurum properavit. Et Angelus apparuit, nuntiat gratiam a Deo obti-
ipsa non animadvertente, Felix puer, contra ac nuisse et protinus pucr ille exuscitatus est. Nocte
;

pater monuerat, insecutus est. Qui cum a«I flumen vero sequenti Angelus iterum S. Felici apparuit, et
pervenisset, vidente nutrice, et de illius salute in libro vitsc ipsum ascriptum esse retulit; et post
valde anxia, siccis perlibus puer per medium flu- tres dies, una cum nutrire sua, e seculo migratu-
minis transgressus est qund Matim : fltiere desiit, rum prsdixit. Quod cum patri retulisset, is maxirno
duravitqne ita per spatium duarum horarum. Cum- primum dolore eflectus est. Yerum sibi ac filio C03- ,,; f,i cae mor-
que hoc ii. Maurus a nutrice accepisset, Deo gra- regnum paratum,
leste et omnia ex Dei voluntate te >ua pra-mo-
tias egit et sumpto cibo, iterum incidere Japides
: evemre intelligens, acquievit nu- mtus eam : et filio ejusque
aggressus est. Denique a fiiio de flatu draeonis ad- trici Ecclesias Sacramenta tradidit. Et dicto tem-
monitus, vidit illum e naribus nebulam, et ab ocu- pore ambo in Domino obdormiverunt, sexto decimo
lis velut flammam ejicienlem, et contra se adve- Kalendas Julii quorum corpora S. Maurus juxta
:

nientem : quem ferro, quod habobat pr.v manibus, Narem fluvium sepelivit. Quo
loco hodie sub ejus-
percutiens interfecit, ac ejus caput abstulit. Et cum dem S. Felicis invocatione vetustum templum con-
is draco prae illius longitudine (erat enim periwn spicitur : in cujus facfe snpra templi januam ha?c
fere nonaginta ejus mensura) tamquam vastum ani- omnia in tabula marmorea sculpta conspiciuntur,
inal in fiumen demergi non posset; unus Maurus, et ex hujus S. Felicis Vita, apud dictum locum re-
diviu.i fretus virtute, illum in flumrn praecfpilem perta, referuntur.
deilit;saxumque Dei miraoulo evellens, super ejus 8 Ilartcnus itta Vita, a Leoncilto, cx antiquioribus
corpus evolvit a quo per trium dierum spatium
: monumeutis, qu.r nerdttm viderc ticuit, satis fideltter,

tantum sanguinie emanavit, ut in flumen Tiberis a Hec sine cthsufa ftcscripta : Hnde, ob Sacramcfita Ftlio
Nari exportatus fuerit. hUjusque Nutrici mimstrata, inteltigimus, ipsum S.
I! fi Kn gecunda pars Vitiv de mirabili dracofic occi- Mtntriim fUisse I'rcshijterum; cui graditi <itm usits
p]
abalilsmode- sione, de $ua videtur WerrariuS) (n Catalogo tftner&ti Orientatium "Ecdlesiuruin non interdicat unius uxoris
sttpra relatus, dixissB, qua?dam minus probabilia usum; nntim divinamlo asserere, ipsum vel ante suitm
contincri. Interim xdem Ferrarius^ citatts monumen- egressum e St/ria ab illa absHnttixse, vel solnm in Ilnlia s. Afauri gesta
tis EcclesiaB Spoletin», in Catabgo Sanclorum Ttalise Preslnjterum ordinatum fuisse. Jacohillus addit annum ulttma,
rc»i eorhdem, mutatis eirctimstantiis, tta retulit : Mau- quo obiitS. Felix quingentesimum trigesimum quin-
rus, eaxotandem perfracto, serpentem quinque pe- tum : sf<l fdrte obiil is multo srrtus, sccitndum sitpfa
des longum, ignem ex ore tetrum profercntem, rclata ex Bernardiito Oampello. Arhttratur prseterca
vidit : quem si«no Crucis munitus, ferro aggressus Jacobillus, S. Maurum vighiti annos postea vixisse
intcrfecit. Jacobillus dc Sanctis Vmbrise- pleraque eti in erecto ibidem monasterio, assumptaque regula
Actia dcscrihit, $ed draronem non nonaginta, sed S. Benedicti, primum ibi extitisse Abbatem : ac
nnvern fifdum hinjitndinem hnlmisse ait Quidni Ciim . forsan etiam ilic xvi Junii e vita decessisse, ibidem-
Leomillo eijhignati dsemonis symbolum esse assera- que fuisse sepultum. Templum ibidem constructum
musf Sed ad tcrtiam pdrtem fitr proorlediamuT. quasi duplex censeri ail, ob subterraneam ecclesiam,
7 Sanctus postea Felix, cum patre Mauro san- in qua extat altare, ad quod etiam Missa celebratur;
Mortuus susd- c *' s operibus insnstens, magis in dies adolescere et et ad ejus latera visuntur sepulcra lapidea, in qui-
tatus,a S, intelligere incipiebat Evenit autem, ut vidna quae- bus ossa trium corporum cum totidem capitibus as-
Felice
fam, cnjus filins obierat, ad S. Felicem cucurrerit, servantur SS. Felicis, Mauri, et nutricis. Monaste-
ut ojus Dfei virtute, qua pessimus draco ohtruneatus rium vero vicinum postmodum, indulto Clementis VII
fucrat, suum fllium ad vitam revocaret. Tunc S. Pontifieis, in Commemlam, ut vocant, datum fami-
Felix ad (Icmortui pueri cadaver accessit : cumque lias Lauri Spoletani, quae illud etiamnum possidet.

DE SANCTIS VIRGINIBUS PEREGRINIS,

CUNIGDNDE, MECHTUISDE, WIBBANDE,

ET CIIRISCflONA SEU CIIRISTIANA,

IN CONSTANTIENSI ALEMANNI^ DIOECESI,

COMMENTARIUS PR^VIUS
De earum peregrinatione, cultu, clevaiione, atque PrOcessu adearndem facto.

•ter UTSulnmmim Virghium, atlverso Rlirno os- consitla Leciettdn, nott posse provehi nltra scculum vm,
crmleiltivm, t't sccumlo dcsietiiicutiitm, Bnsilca qito partilms illtspcrS. Willevrotdum Cliristiunx '**mS Cu-
ftilei
'*"" '« '"
htto HClltlS
anmlmtratx, I
populonim
Coioumm

fnlc
iiS'itic,
.
tJL.asy8taUsvtadynatis tmphcatum, tam jnotia tamcn
fiuanlumvis ctrcumstiinlii* plunc

pcr supcriorcm infcrioicmijuc Gcrma-

hi.v alfthii :

fitertt illnc ittltlittiii o

tanle, qut ettin

ei tamrii
Inn
nemo
Bomivo,
Sub pnllin suo nhsconderil, tlnm
istic nunc
inlcr
ditbitat, qttin

Hnnnos mili-
rcicr.c
j','™,/,
8
"
attt 9;

manmm susceptvm ftttt seculo xn ac deinccps; ut sccnhi maclabttnliir. Nmtc se n/ferunl alix qualtwr, ad stpt-
continqcbat pcrcijrmam ahqnam Virtjincm, ab tmmc- rioitin Rltcninn in Alniinnnia et in Conslantiensis
,

morabili cultam per totum Rlieni tcactnm, itivcniri; Basiteensisqite dmreseon confiniis, qnx Romit rct/rc-
eam cottltntw opittarcntur e.r laurcalo illo aipnine (utsse, dicnies, tstic sitttt mfifmatz ac mortux et septtlix cla-
cl icltclam in via, vel scrvatam post c.rdcm. Plura rent minictths.
in dccurstt operts nolantrus e.rempla, cgi hiijtts mensis 2 Henrims Mttrerus , in Helvetia sna sancta
die xii tlc S. Cunera, ttppidi Rltenensis m diatresi VI- pag. 169, earum ttcr cl eriliim sic fere dcscribit.
trajectenst Patrona; eamque oslemli, e.r ipsa sutt male TranseurMs I-Ielvetise Montanis, Basileam petentes
nobiles
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 97
nobiles Virgines, Cunigundltr, Mechtundis, et Chri- Knlcndario Monegnndis nominattir} sed etiam ad xvi D
defuttct r stiana, cum sua ancilla Wibrande, ad vetustam ci- Junii; In Eischel dioecesis Constantiensis Elevatio \rcr.
Sltnl, Homa vitatern Augustam frst rn inter Iihrnofrldttm el Basi- sanotarum Virginnm Cunegnmlis, Mechtoodis, et n. p.
regredl ntcs, Mntanm com-
lcam opiridum, ttb hac qttnm tlttt rcmtitim) infirmari Wibrandis ie qaibH) EuokellmsU quidam Clerioui, mitnpm fribus
circa Basi- :

leam ad Rhe- coeperunt transmissoque Rheno, cum ad Ruppers-

: nc rrtKsimititrr Parorhutt, fvgatli&respondere, ttd httnc notat 16 Junii
num; \vt\x vicum propinquassent. mortua est ibi Chri- nltimnm tfitntlutit reecriptit, Confirmatur hocjuxta
stiana, in hospitio prnpe Rhenura invento. Corpus nostrum registrnm. Denifm n,t xvn J„,in apud
fcradendura semiltiira? . mansit immobile, quoad Motesnnm stmtlitcr ponilur, lo Coiretantienui dioecesi
plaustro adjuncli juvenci indomiti duo, ipsum per Elevatio ChriBtianiB Virgiois; c\m tamen ft«c Ble-
dumos et saxa traxerunt in summum montem, in vatw dtcatur expresse m Procesm facta wi Junii et tt Christianx :

toparchia Richensi contra Istein positum, quod op- aliurttm tnum xxix M;tji pwjirssi tthjue uon in dtcm 17. ;

pidum ftuvius dexter altv.it \ma leuca infra Basileam, Constantiensi sed Uasiliensi diaxeti.
in sinistra ripa sitam. Aliae autem in pra?dicto hospi- 5 Molanus, od istum xvi m Notis, addit tribus
ti" ;"i;rotare perrexerunt ac tandem mortuarum
: prxdictis ChristJanam ; el dicit, quod translatae sunt
eorpora, sicut petierant, similiter imposita carro, et elevatie anno mdiv, jam antea canonizatse; quod
peruiissaquc juvencis ei subjunctis, simili miraculo ultimttm probare eliam videntwr Inttulgentiie, anno rVot hic tene-

tracta sunt ad ingentem qiiandam quercum, qua)

mus diem IG
miracuo
stccGGtxxxH concesssc, pro earumdem trium diebtts
et
veclx. ad toca loco deinde nomen dedit ut Eychsel vocaretur, est- festis ; ac denique, quod Processus elefvationia extat
seputturx, que territorii Rhinofeldensis, adeoque ad Basileen- excusus circa eumdem annum mdiv. Nan tamen
sem ist£B tres, Constantiensem no-
Cliristiana ad ipsitm Processum vidisie Moianus videtur, alias tton
straraque Helvetiam pertinet. lta fert Mttrerus, anno erraturus circa diom Translationis. Crediderim ergo
1648 cdttus. eumdem diem xvi indicatum ipsi fuisse ex eodem, unde
3 Auno mihv, Raymnndus, titufo 8. Pammaclrii priora suggesta ei ftterant, Martyrologio ; sed fquod
Presbyter Cardinatts, Gureiensis dictus, ct Sancto- hinc colliqo) post tmnnm kdv scripto; atque adeononc ut nmm'ws
mmmunem.
B ntnsis Episcopus, Leijattone Apostoln-n per Germaniam esse communem triintt festivitatem quaro simul omnes
elevantur a
;
E
fungens; multa de iliis Basilege audivit , Processumque hacdie refero, etiam Christianam ;
qust hoc ipso, nnn
legato Apost.
tnstitttit super
vita, culttt, et mirnculis earum : quibus sequenti die, elevata cognoscitur. Illud autem Marty-
29 Maji et 16
Jvnu 1504 ritc carumdem Transtationem celebravit; in
probatis rologium, undeprmumo diam xvi, suggestum Molano
Eychsel quidem \\n Maji; in monte autem S. Chri- esse,proprium est Eischetlensi Parochix nam Mar- :

stianai dtcto, xvx Junit. Processus latine conscriptus

t
tyrologium Basileense, ad novam Kalendarii ratio-
typis Baeiieensibus prodiit anno proxtmo mdv qno : nem et ecelesiastica1 historia? veritatem restitutum,
etiam anno praelaudatas Cardinalis, die v Septembris, ac Jacobi Christophori Episcopi jussu editum Fri-
Viterbii obiit septuagenarius, vetut evocantibus illum hurgi Brisgoi;o anno mdlxxxiv, niltil de tltis habet
Sftnctin Vtrtjinibus, ad }>ti }<n> ipsU taboris prsemium ad ullum prsnotaiorum dierum. Prsesuma etiam,
reoipicndttm. Ipsum sic excusum Processum cum deinde quod Molanus non accsperit, sp>I vmlc prstsumpserit
cum tit sacrario Eychfeldensi reperisset, Joannes Chri- dirm Transtationis esse, quia videbat proprios ipsis

stophorus Haug, Doctor et Amptmannui Dynastiae dies Nataies atios ashignari. Amoldus /fton, altas

Rhenofeldensis ettmque Germanice redditum Bu-

, presse secutus omrria Mdtani uesttgia, etiam ubi ilte.

fftmft', Basileensis Episcopi residcntia, Episcopahbus errat; dum eas Martyrologio Monastico inscripsit nihil A m melius
typis imprimi curassdt auno mdclxxiii, sub ampiciis secntns e>se potttit pr.rtcr simplicem canjecturam : tocum adicrtptx 2e-
ticdktinls,
Reverendissimi Principis ac Doraini sui, D. I'ran- htiic nutlum daturus, si conscius fuisset traditionis,

cisci Joannis, Episcopi Constantiensis et Divitis- omncs adscribentis Ursutanis f de quibus quia nihit hic
Augise atque Oettngae Domini; eo>quod Eykscellensis in Kalendariis antiquis, nihil etiam hic Molamts atti-
parochia cum Rkenofeldensi toparchia ad ejus dioscesim jtt. Wionem secutus est Gabriel Bucelinus in Meno*
spccttiret ; quidam nostri operis studiosus, qui non
futt logio Bmedictino atl xvi Jtmii, Molanum allegans, apud
vale.ns onginalem Lntinum contcxtum uspiam reperire, qttem iiidla menlio Monachatus : sed satis ei erat

Germanicum feeit fursus Litimtm, nobisque misit. Ifwnis cremplum, quod ahlri passim sine examine

post factum Dfjuus tllr profccto stta bcma vohtutate, rujns nomcn vtlteriori sequitur.

de citltu Itic tipjinneretur, nd aliorum in tulcs occasiones mntus 6 Cetevnm, rcjcrtn semcl traditionr ; per qitam
et miraculis intentoruin irmutattonem iaudainicm cxalanthim. Scd UrsHtunis adnumcraittur, primum verosimiliter natu guam l rsitla-
Proctssum.
nviucn ipsc suuni lotere no& vnluit, ut copiosiorem Stti seculo xu aut xm, cum jam ubique per Germanicas
laboris mevcedem reciperct a Sanctis. Is tamen ncces- Promncias spargerentur ea, quse dc peregrinatione

sarius in jitwsentiarum non fuerat, qnia Hermunnus ipsarnm diccbatur Dcus S. EUsabeth Schonaugiensi
Crombachius, in suis Vindiciis Zlrsulanis, ingenti voiit- revelasse male inter se, coharentia; rejectu, tn(uam,
mine explicatis anno hdcxlvii, adeoque annis xxvi, traditione ilia secutorumpaucorum; nihit prahibet eas,

prius quam traductio itla Ge.rmamca ftcret, eumdem dc quibus agimtts, differre ad secutum ix vel \ ; qaando
Processum e.i Basiliensi originario iotum edidit a jam monasteriis ptena Germania; quibns tamen
erat

035 tid 960; qualem dabimus, eo libentius^ itlas ntm audemus ndsmhrrc, quia Rnmnna peregri-
pag. ftic

qnod cum co citl/ntus Germanicus cohtextus merttm vi- natwconvenienliorfu.it ctattstrati tege solutis Virginibus,
dcntur esse compcndtum qualia noslro ni opere minus quam ei adstrtctis. Nomina etiam satis persuadenl

probanlur. origine Teittamcas omnes fuisse qunmm ttna Chri-

h Allctjntitr tn isto Processu num. 4 Missale anti- schona, qnasi Christ-schona, idest Christi formosa,
IH ejr Kaleti- qitum, incujtts Knlendnrio scriplum rcpcriiur u Maji, dicta proprio naminetif; veletiam appeUativo addito r dentw ''
ditfiis notatur
KunegUndis Virginis, quaa hic requiescit. Item titulo Formosje ad n»mm Christinaa wh Chrrstianaa. ./ jse ii c '.'

2 Muji et 3 uitf IU et ori-

qu« hac Hujus Crinale atlhuc apud ejtts ecchsium servabatur
junli,
mcnsis Julti die ni Wibramiis Virginis in gine Teutoni-
qua3 anno MDIV, sertco, auro et gemmis contcstutn, sicitt
ecclesia reqttiescit. Monegun'dis virgtnis e.x.

Plura anttqui ealtas iltud tnnc ridtt Cunlinatis LegatUS post cclcbratam
hic requiescit. testimonia ,

unn inreniuntur. Intcrim Mo- translutioncm corporis, et describHur tn Processu nnm.

diem tlcsttjwtntiu, ibi
64, insertis 12 Jletiquiis, qvam materia pretiosus. Sed
ItiTius, Martyrologiitm aliquffd istius regionis sccutus,
duminterrns nnmrrantttr ipsamet xi Miilia sociarttm
quod indicat littcra q, Additwmlnts ejus ad Usuardum
S. Ursulae, S. Hilarius et S. Brigida appnret iitam
editis, non solum scripsil, Cu- n Maji, In Eiscliel S. ;

negundis Virginis;r/, iii Julii, SS. Wibrandis et <jttx ipso crtnali USO fuisse crrditur, mutto Hlis Sanctis

Mechtundis Virginum (eamdcm intettigens qux in postenorem fuissc.

 08 DE SS. VIRGlfclBUS EYCHSELLtNSIBUS.
7 Locus, vitltfo Eixel dictiis sivr Eyksel, a quercu, Rheni littera, Basileorum urbi propinqua?perstantes D
ACLT. Teulonibus Eyk, nomen aut dubie Itntiet : nou placet remorabantur, rixseque manebant.
I). P
Patochta
t :mcn qnod propter mirncula Eyksel diclam vrlmt, 10 Ilxc uti votet sic lector accipial ; etjo occnsioue
Etjchsel qttasl qnusi Quercum salutis : cum simitia lora in sel istic, Cyriaci Papse, figmento erttditis scgre tolerabili huc omissts prtmii
Crlla nti qnrr puta Bischofsel, prope Constantiam; Aptensel, prope 2 de s - Ursuia
inlrusi, rem lotam deiibavi, verosimiiioremque Ursulause
cttm dtcta,
S. Otilluin, inlclligantur esse Episcopi et Abbatis ,
pcrrijrtnritlouis
,
passiomsque modnni canjectnndo quxsivt,
... el sociabus

cella: umlr suspicor revera iln aliquem Benedictino- in Conn'.n-Cli 'oiuco liistoricn utl Catulotji seriem Ponli-
rum Prioralum fuisse, ocrusione frequentium miraculo- ficalem parle 1 Propylxi Majalut, post S. Pontiani
rom finitlaiiim stih Altlmle S. Gnlli ctan vetuslo islic ; Pontificatum ; et rursum Paralipomenis ad euiwJem;
in
Missali MS. inveniatur adscripta donatio duorum jn- qux lector ronsulat. Propius autem nd eommiinem opi-
tjcrnm tetr.i-. in honorem S. Galli ae Sanetarum Vir- de Britannica S.
nioneiii Ursulai origine nccessi inier
tjiutim, facta per Conradum
loco al> Adlielhausen el Acta Sanctorum per tolttm ttiimnn u me breviter di-
tidctttr ali- fratrrs ejus, Ilruritiim Buil.iinluin, el Rndolfum. gesta pro menstrua Patroni sortitionesic scribeiis :
qu.tnio Jtfona-
Quomodo ai/iem idem locus, qut tempore ipsius Elrva- Ursulanum Manyrium qnam cst piis fjdelibus,
chos h ibutssr:
tit.nis rtiti DioBcesis Constantiensis, secundum dexte- propter revelationes et niiracula, certum quoad
ram Rheni ripam late exlensx, et Brisgoviam totum substantiam facti tam est incertum eruditis,
;

complexx, deinde Basileensi diceresi accesserit hoc propter circumstantiam temporis. Verosimilior vide-
secitlonec rium suspicari possum Mttrerum hic errare) tur opinio qua3 ipsum adscribit anno ccclxxxi ;

ar rurstan Constantiensi sitreddita, non aliter factum quando a A r alentiniano Jiiniore, contra Maxinmm
qotc dttxcesl
Bastli ' iki concipio, quam per transacliones diversas inter Episco- tyrannum trans Alpes dominanlem Hunni, totam
snli tttlc aeccn- pos Conslanlienses cum Magistratu Basileensi hxre- ad Rhenum Alemaiiuiain eum Gallia Belgica usque
tico; tiiti sibi oppignoraverit libenter Toparcliiam Tungros populati, innumeram captivorum multitu-
Rhinfeldensem, adeo sum urbi vicinam, iii<iiir trans dinem niore gentis in captivitatem abducebant. Hi
lilieiium extcnsnm in ipsius ciuilatit conspectu: qno Coloniam Agrippinam, sibi resistere aiisain, tunc
'' ttimen nexu solttta citim illa, ac beliis cessantibu, ad obsidebant, cum (ex n"Stra conjectura) Ursula,
E
primum suum Dominum redierit. Re^uli alieujus Britannici fortassis tilia, inconsortio
8 His prnenolatis, priusquam transeam ad promis- suarum quarumdam puellarum, redibat Roma. Sic
!i'o,7t"'nt'sZ
""" ' C"""'""''"' Processum, plttcet Latinam exhi- nempe secundo Klieno descendens, inciderit in
berai an. iu,3
'"''''epistolum, sitb qim Constanliensi Episcopi prstfalo inanus Hunnoriira : qui metu instantis a tergo Ma-
dedicaltt invenitur edilio Germanica, ea sic sonat. Sub dc guibus ve-
ximi obsidioneai solveie conipulsi, ipsam mactave-
rosinnlior con-
diocoesi Principalis Gratiae tu;e, in parochia Ey.xel, rint, non solum cum sodalibus suis, (quas valde jsctura offer-
sita in Valle Rheni Rhenofeldensis districtus, quie-
paucas fuisse suadet itineris ratio) sed cum tota tur
sount sanctae Virgines, Kunegundis, Mechtundis, et turba captivorum quos vel sexus vel imbecillior abtas
Wibrandis, ex Ursulana societate quarum sacra :
accelerandse fugas faciebat ineptos ; in quibns ad
ossa, post varia miracula ipsis adscripta, elevata undecim Virginum numerata dici, non mira-
inillia
fuerunt anno mdiv et antequara bella subnasce-
;
bitur, qui memiiierit Numeroruin xx.xi legi, abdu-
rentur. frequentabanturmagnoconcursup.opulorum,
ctas ex Madianitide vastata animas, qua3 non co-
vanis suis necessitatibus opem ad illa sperantium
gnoverunt virum ad trigiuta duo inillia. Quid enim
et obtinentium. Ut igitur ultenus promoveatur
est Madianitis, e.riijua vegiiincitla, ad vastttm illum
gloria Dei (cum et Deus glorificetur in sanctis suis) Provinciarum Iruclum quetti populabundi IJuiiui, niure
morbidique etextrerao afflicti mortales, majori cuin
nunc Tartarico, percurrerant?
fiducia earuradem implorent auxilium; conatus fui
ex antiquissirao originali Latino apud Eychsellen-
seiu Parochiam invento, traducere in Germanicam TROCESSUS
qnando ei de linguam, et Principali Tuse Gratiae, tamquam ipsius
dieota fitil loci Ordinario ae Domino meo clementissimo, Ilabitus ct factus occasionc Iranslationum
offerre
Gcimni.ica
ac dedicare; Gratia) tuaj impensissime commen- el elevationum Sanctarum Virginum, Ku-
rersio.
dando meipsum, Rhenofeldae xxiii Junii mdclxhi negundis,Mechtundis, ct Wibrandis; in Ec-
qui -uiii principalis Clementiai Tua2 obedientissimus
clesia Eichsel, Conslanliensis Dia'cesis; nec
C subditus,JoannesChristophorusHaug,Amptraannus non Cbristianae, in ecclesia montis sancite
Dynastias Rhenofeldensis. H.rc ille, eujus sicut integre
tradidi verba, non dissimttlando memoratam Christiana? dicia» Dicecesisrequiescentium.
ibi Ursu-
lanam societatem sic multo magis absttnui a Lalirto
;

cttnir.rttt ea causa m.utaitdo, sed Lectori liberum relnt- Ex editione Coloniensi IlermanniCrombacltii
quo statttm, qiiantiim tle Societate. illu credt rr vrtit. S.J.
9 Processui sttbjiciam Legendam, f.t eo ejusdem
l'na ctim l'io
tcssti htttititr
Legati Raymundi auctoritate confeclam ; 1/1111111 circa CAPUT 1.

Lcgentta 'J idrm tempus Basilese impressam, cum ipsomet verosi-

capttum, militer Processu, nactus Ballandtts nosler, a tineis De argumenlis veteris ab immemorabili cul-
bene corrosam ct perforatam, amicosuo Crombachio
tus.
transmisit Coloniam; qui ipsam fecil caput xu hbri iv
Yaidiciarnm sttnritni Ursulanantm, Distribuitttr ra
Lecliones ix. disparis valde magniludinis, sic utpostre-
111 R everendissimo in Christo Patri et Domino, Do-
L

mino Raymundo, miseratione divina sacrosancta;

m.v tirs, priorem sex mensuram excedant. Primxdux It imanae EcclesiaB, titulo S. Marise nov» Presby- Coiinnissarii
contincnt, qualemcumque Ursulanse peregrinalionis tero Cardinali Gurcensi Apostollcl
; ad universam Germaniam,

tynopsim, vcluti tempore Martiani Imperatoris, sub Daciam, Sueciam, Norvegiam, Prussiam, omnesque
Attila Hunnorum Rege, per Julium Principejn, et singulas earum provincias, civitates
in terras et , ,
qtiorttin sc- confinio urbis Coloniensis Agrippinae
Martyrium loea etiam sacro Romano Imperio in ipsa Germa-
ptem danlui essent consecntx,anno Domini ccccliv postquam nia subjecta, ac eis adjacentia Apostolica? Sedis de
scitirrt Britanniee finibus reliotis, subvectx per Rlie- lalere Legato, Domino nobis gratiosissimo, devoti
nttiii Ijasilcnm ndvenerttnt. rt olj uivrnto ,ln Pontulo ejnsdem Reverendissimaj Paternitatis vestrae Ber-
Episcopo Romam deductx atque a Cyriaco Papa ex- nardiis Oegli, Deoretorum Doctor, Canonicus
ceptie, ct aliquamdiu ibi commoralx, revertendo per Ecclesia3 Cathedralis Officialisque curiai Episco-
palis
 DIE DECIMA SEXTA JUNIl. 09
palis Basileensis Joannes Bergmande Olpe, Archi-
; giiiulis Virginis, quae bic requiescit. Item in eodem D
diaconus Eoclesia; Brandivallensis, Basileen-is Diae- Kalendario iu mensis Julii tertio die, continetur k r.nou-
n
cesis, Joannes Hammannus sacrae Theologia; Pro- scriptum Wibrandis Virginis, quse
: in hac ecclesia
CIII >

u> i notantur
fessor, Ordinis Pnedicatorum : et Wolffgangus requiescit. Munegundis Virginis, quae bic requie- dies culfus.
Boegkli, utriusque Juris Doctor ; ac Franciscns scit.
Wiler, Praedicator Ordinis Fratrum Minomm, Ci- 5 Conseqnentur viso et lecto per nos Libro-vitae
vitatis Basjleensis, obedientiam reverentiam, et , b, ipsius parorhialis ecclesiae antedicta; in Eishsel ,

bonorem. tum debitas, tumque condignas. repenmus inter alia scripta, ut sequitur: Suli anno Suprllrx
2 Noverit igitur vestra Reverendissima Paterni- Domini millesimo ducentesimo octuagesimo sexto ipus oblatn.
,

tas, quod nos, tamquam Commissarii, ab eadein intrante mense Maji, Rector ecclesiae deEichselhos
a Card.
Gurcensi Reverendissima Paternitate vestra ad subscripta libros Missales c, Matutinale, Psalteriolum, Ohse-
deslgnall; peragenda, in viiu litterarum commissionis vestrie quiale d, Passionale e Breviarinm [, Librum vitac ,
def
sub sigillo Reverendissima; Paternitatis vestra; ,
etCasulas quatuor albas, quatuor lapidos •/ Bapti-
sigillatarum, et nobis repraesentatarum ; quarum smi, Imaginem Beataa Virginis, campanam majo-
tenor inferius est insertus, specialiter deputati ,
rem, calicera, vexillum; truncum quo servatur Ihe-
tamquam filii obedientiae. die datarum prassentium, saurus ecclesiie : tres lampades, ardentes ante se-
villagium Eiclisel Constantiensis Dioecesis accessi- pulcra Virginum ; capsam eum li sanctuario ; h
mus ibidemque ecclesiam ipsam parochialera
; ac , ecclesiara aranjiari sedecim pedibus, et chorum fimdatx
i:i

sepulturas ibidein. juxta similem vestra; Paternita- tatnpadcs

in viginti duobus p.vlibus altare ad fenestras et
;

tis commissionern, quajsilas et repertas certarum cetera ecclesia; necessaria, in honore R. Galli et
trium beatarum Virginum scilicet Kunegundis , , Beatarum Virginum. H;cc omnia fieri huic ecclesiae
Mechtundis, et Wibrandis (quarum corpora ibidem procuravit. Item in eodem folio ejusdem libri inter
sepulta fore dicuntur) conspeximus, ac insuper li- alia continetur scriptum ut sequitur: Ordinavit di-
bros cjusdem ecclesiao vidimus. et nonnulla inibi ctus Bertholdus redditus duorum solidorum, ad
scripta per Notarium
subscriptum extraximus ;
emendum nleum , ut lampades, qu« pendent supra
nonnullos etiam testes ad hoc vocatos etjuratos re- sepulcra Virginum, in suinmis festivitatibus per
ceptos. diligenter in praesentia ejusdem Notarii pu- boc accendantur.
blici et Scriba; infra scripti, jnxta mentem et teno- 6 Similiter in eodem Libro-vitae, iu alio folio
rem vestrae Reverendissimaa Paternitatis, commis- scriptum continetur, ut sequitur Notura sit omni- ;

te&tantur,
quatiter
sionem litterarum ad nos datarum exarainavimus. bus successoribus meis, quod ego Bertholdus de
repererlnt Quae singula per nos visa, reperta, et extracta, ip- Heydelherg, Rector hujus ecclesiae , ordinavi et rt Itimtnaria,
Virglnwn sorumque testium examinatorum dicta et deposita constitui.cum voluntate et consensu Heinrici Dapi-
,
sepullura',
fideliter in scriplis redigi fecimus ac jussiraus, ipsa feri de Rhinfelden, Patroni i pradictae ecclesiaa ,

eidem vestne Reverendissimas Paternitati ducentes [ordinationem] qnaa de consensu et jussu omnium
exluhemla et transuiittenda.in modum, ut sequitur. tunc in Eichsel processit subditorum, quod omnis
3 Notificamus igitur, et attestamur his praesen- Decima de arborilnis qure portant nnces, et illce nu-
tibus , quodvisis cum orani diligentia, dictis sepul- ces quse crescunt in ccemeterio, debent spectare ad
tuns, et corporibus inibi sepultis et jacentibus, re- lumen ecclesise, et qui hauc ordinationem impedi-
perimus unam sepulturam in ccemiterio dietse eccle- viventium deleatur. Subsequenter in
verit, de libro
sia;, muro quoque ipsius ecclesiae contiguam per- eodem Libro vit:e continetur et reperimus scriptum,
longam. Et in eadem sepultura, qua; est lapidibus ut sequitur Anno ntillesimo ducentesimo octuage-
:

circumdata, ossa humani corporis adhuc adjacen- simo octavo, proxime ante Galli, conse-
feria quinta conceisx
tia in debito suo ordine , quemadmodum dispositio crata est hacc ecclesia in honore omnium Sancto- tndulgent >*,

hominis absque alienatione seu remotione ali-

est, ruiii subscriptorum. Et, lia; sunt Indulgentis, quas

cujus membri, etiam cum testa capitis : licet pro- consequuntur Christi fideles, datas ah Epi-
pter lapidem, quo desuper cdoperti fuerunt, ipsa scrpo Letaniensi Ordinis Fratrum k Teutonicavin
t s i aliquantulum sit rupta. Reperimus, inquam, die Martini, xl dies criminalium, et annus venia-
. in ei • lesia ante majus allare, in choroque ejusdem lium in die Mauritii tantum I, in die Magni, in die
1 1 clesia; repertara nnain sepulturam, sive unum se- Erasmi tantum, in die Ursitanturo, in die Arbogasti
pulcrum, latum a etiam cum tapidibus circumdatum tantum, in festis Virginum, qiiarum corpora hic

in quo sepulcroossa duorum corporum humauorum, requiescunt, scilicet Wibrandis, Mechtundis, Ku-
in terra; pulvere seu Iuto per longum jacent, conti- negundis, xl dies criiuiualiiiin et annus venialium.

gua insimul : per qine Inculenter et manifeste ap- Item in Kalendario Libri-vitaa prajdicti sic comperi-

paret et videtnr, in uno tumulo sive sepulcro, simul mus scriptum, ut sequitur sub littera C VI. Non.
et semel duo humana corpora fuisse et esse sepulta: Maji, Kunegundis Virginis, qu:e hic requiescit. Item
ipsa tamen ossa eorumdera corporum, propter fos- in eodem m Calendario Libri-vit e sub mense Julii

sionem ibidem factam, capitum ac aliis in testis continetur in littera D. (ergo /'. Julii nontertio Dep.
parlibus sunt rupta et dislocata, sive a vero ordine Wibrandis, Munegundis Virgiuum, qua; hic requies-
membrorum bominis remota. cunt.
4 Postquam itaque, Reverendissime Pater, nos 7 tres sedes antiquas, quaa po-
Reperimus etiam
pramissa sic cum diligentia viiliinus, et perspexi- sita fuerunt super sepulcra dictarura Virginum; et tcshinlur
et Ulros
ecclesix cxa- mus ad conspectionem debinc librorum ipsius ec-
; in qiialibet sede unam imaginem, ad similitudinem iiiuHjines

minavermnt. clesiae divertiiuus : quibus diligenter lectis et exa- Virginis humanae ; qiiarum imaginum dua; de ligno jculftas el
pictas.
minaiis, reperimus in uno libro IWissali, antiquis- sunt scissse et figuratte, tertia vero de cxmento

sima scriptura , contineri scriptum inter alia ut quodnuncupatiir gypsum. Apparent .[uoque picturai
sequitur. Deanno Domini millesimo centesimonona- circum circa in eisdem sc.iilius factie de signis
gesimo, Conradus de Adelhusen. et Fratres sui Al- quae antiquitus miraculose apparuerunt in homini-
bertus, Heinricus, Burchardus, Rudoltlus, dederunt bus, confluentihusad Beatas Virgines in Fichsel.
huic ecelesiee duo jugera, in honorem sanctissimi Sunt quoque hujusmodi iniagines scissae etfigiuata;
Galli ac sanctarum Virginuin, in remissionem om- ad modum Virginum sanctarum et ibidem supra ,

niiun consanguineorum. Item in Kalendario ejus- sepulcra positae, utquivis conttuens ad ipsain eccle-
dem libri, sub littera C, secunda die et sexta [No- siam recognoscere posset, sanctas Virgines ibidem
nas] Maji comperimus scriptum, ut sequitur : Kune- quiescere, et in quo loco essent sepulta;. Tenor vero
commissionis
 100 PROCESSUS DE SS VIRGG. EYSCHELLEN. .

A commissionis JiUerarum, de quibus supra fit mentio, sario, pro eatequiis et Qfficio fttnebri : liinc erjodictus D
sequitur et e-t tatis. est iiber, continens preces et ntus eo speeiantee.
}uxta Littrras 8 Raymundtis , miseratione divina Sacrosanetce e Ita passim rtppellalur Codex, continen&Passionef
I inniiasilOlltS, RomaBK Ecelesiffl titulo S. i\Iari<e novaB Presbyter et Vims Martijrum ulque Sanctorum per ann\ circu-
/n.rfa/.c
Cardinalis Gurcensis,ad universam Germaniara , lum : $ed kujusmodi desierttnt nunc murpari utinant
Daciam, Sueiiam, Norvejriam, Frisiam, Prussiam, non etiam lacerarentur !

omnesque aliaa etsingulas illarum provineias, civi- f Testatur Canaiut, Casinl inventum itbrum scri-
tates, terras, et loca etiam sacro Roinano Imperio ptum AUsio Comneno imperante, id cst ctrca an. 1 100,
m i,-i Germauia subjecta, nc eis adjacentia, Apo- sic pr -i tituluium, Incipit Brcviariura sive ordo Offi-
Btolicaa s-edia de latere Legatus, dilectis nobis in ciorura, per totam anni deeursionem. Liber is nunc

Christo Officiali Baaileensi, et Archidiacono Ecclesire Parisiis est, continet aulem, tcste eodem Cangia, To-
Grandjsvallensia ejusdem Diaece^is, ac Joanni Ham- tius Ecclesiastici Officii Rubricas, ritus etiam et
rn.iui, sa-iu- Theologiaa Professori, AVolflgango ceremonias, tam Offlcii reoitandi quam Missao cele-
Boeklin, utriusque juris Doctori ac Prsedicatori brandae, nec non peculiares praecipuarum festivita-
couventus OrdinU Mmuniin Basileensium, salutem tum observantias. Unde viri eruditi recte colligunt
in Domino, commissis debitam diligentiam
et in Breviarii nomiuc solas olim venMse Rubncas ctc. : qui-
adhibere. Tunc nostrffl Legatkmis officium recte bus deinde addituvi fueril totum offieium et cursus prt-
peragere crcdimus, cum Sanctorum. qui varia fcor- mum Psulmornm cum Antipkonis eic, pr.O quibuh ulias
meiitorum gcnera pro nostra fide subire non iormi- habebatar libcr proprius diclus Antipliunarium ; tleinile

darunt, oorpora, praesertim feminei sexus, debite etiam Lcctiones ad Matutinum iriplicis tjeneris, ex
vencremur, ipsaque laudabiiiter in majori venera- scriptura, cx kistoria, ex homiliis JPafrnm, pro quibus
uH iltcuntur
.SS Vnijinrs
tione revereuter elevemus, prout salubrius in Do- oltm huhcbantur totidem ijrandta volumina. Cerlc Bre-
rssr ilf .""iii i- mino eonspexerimas expedire. Cum itaque, sicut viaria, ejus quse nunc in usu est formss, cum Lectto- p
tatc S. isut r pJurium flde dignorum habet asaertio, tria venera-
t
nibus de VitaSancti, nu/ta facile invenuis ante annum
bilia corpora sanctarum Virginum, Wibrandis, Ku- 1400.
negundis, et Mechtuudis, de soeietate et numero g An Baptisterium seu fontem Baptismalem intet-
undecira millium Virginum, in Agrippinensi Givi- Ifjiun, qundratum ct compoctum cx laptdihus quatuor?
tate martyrium suum pro Christi nomine passarum h Sanctuarium htc furie designat Hierolhecam,
in Yillt Eichsoi Constantiensis Dioecesis requiescere undc s&gris /^ialicum mtntstiubatur vet sanis Com-
dicaotur nos proveritatis iadagine, et inquisitione
; munio.
oorporum hnjusmodi, certos nostros Cominissarios i Impressum erat, Ordinavi. . . . Patronum prae-
deputavimus. Qui quidem hujusmodi eis per nos dicta3 ecclesi», quaa etc. sed ita nullus sensus habeiur.
factffl comraissionis praetextu, de praedictis corpo- Posui Patroni, refercitdo id ad itomen Ilenrici ; et
ribus diligenter inquirentes, tria il)idem corpora (ut mpplendo accusalivum Ordinationera, quem hicrequiti
asserunt) repererunt. indieat iterata mox menlio t&iis QraHnationis.
3 Cum autera nos ad gloriam Dei , etsanctarum k Tentonicss lego non Tentonice ut CrombachiusJ
,

Virginum hujusmodi venerationem , ad ipsarum el subtnlclliao Militia?. Susytcor non Letanier.sem,

(sicut nobis ex nostrae legationis officio incumbit) qut nul/us est,ant scitur /mssc u.s/ituin ; sid Litaviensem
et jiil» ntur dc
nmnifius testrs levationem et honorationem, cum singulari reve- Episcopura leijendum. Num Litavia olim dicebatttr
auilin. rentia Reverendissirai Patris Episcopi Comstantiea- qjiai ituiic Lithuania, vulgo Littau, cujus metropolis
sis ioci ordinarii orasistentis, procedere inteuda- Vilna nunc Archiepiseopalis, olitn Archiepiscopo Gne-
inus , expedit ut pramiissa per debita veritatis te- snensi subdita : sed ea si ttuno 1288 Episcopnm habuit,
stimonia indagemus. Hac de causa, cum praemissis male diceretur prwium condtta an. 1o0.j.
peraonaliter interasse nequeamus, Discretioni ve- 1Tantum, td est Tantumdem nun ; vcro ut sujni-
strffl cummittimus, et raandamus quatenus locum
, ficct Dumtaxat.
ipsum peraonaliter accedentes de praemissis per , m Solum reperio impressum D, sed scribo Dep. ut
debitam et diligentem mquisitiunem ad plenum in- legatur Depositio.
formetis. Testes autem, pro majoris agnitionis ve-
ritate, compollatis, etiam (si opus fuerit) sub censu-
CAPUT II.
ris, veritati testiinonium perhibcre ipsorumque de- ;

positiones, inscriptia debitein formajuris redactas, Quid duodecim primi (esles cx senioribus au-
ac alia ppobabilia veritatis indicia, ad nos quanto- diverint, de adventu Sanctarum, qutd ex~
cyus reducatie; aliasque et alia faciatis, qua? in perli in se et suis tpsi sinl.
praeraissis sunt necessaria,
quomodolibet, etoptima.
In quorum iidem priusentes litteras fieri, nostrique \jfermanuus Weicliscr de Aldenhusen, parochias
sigilli jussimua appensioue communiri. Datum Ba- Eichsel, ffltatis annorum trigtnta triura vel circa,
anno Incarnationis domini Millesimo quingen-
silese, juraius, medioque suo juramento super
receptus ;

tesimo quarto, quinto Idus Maji, Pontificatus 8an- sibi propositis, ratione beatarum Virginum, et in-
ctissimi in Christo Patris, et Domini nostri, Do- signiorum earum miraculorum, aliisque necessario
mini Julii, divina providentia Papffl Secundi, anno interrogandis diligenter examinatus et interrogatus,
ejus primo. non gratia, odio, araore, prece, pretio vcl favore ;

sed solius justitiae et veritatis intuitu, nulloque

proprio coramodo inspecto deporat, ut sequitur.
ANNOTATA D. P.
quod ipse tcstis, ante annos
Dicit enira esse verura,
decem et octo proxime lapsos, a quondam suis pa-
drponit, nar-
a Forte lcunidum, Laterum, ut intelligantur la- rentibus tegitirais et fide dignis, qui sibi testi dixe-
ralum slbl a
teres eoctile&, ip.si sepulcro circumjusiti, in pavimeuto runt, audiverit, quod iidem sui parentes, etiam ab parentibus ad-
ACflteaw, antiquissimis hominibus ipsis senionbus, semper, vtntum Virgl-
b Liber-viUv Hc vidttur appellari liber continms et communi voce et fama audivissent et accepissent, n um,
nomtna benefuctorum et Sttnctoritm, ac jura ecclesix. quod ante longissima tempora, dum sancta Ursula
c Forte Missaleni, nm plures [uertnt et excutent cum suis sudahbus per uaves navigassct seu venis-
\criptori numerus. set super Rhenum usque in douiuin BucUen seu
d Obsequium et Obsequias Itabet Cangius in Glos- circa littus, illic exivissent trcs Virgiues, cura sun-
cta
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 101
A cta Ursula existentes, et fuissent infirmae venis- se vidisse. et audivisse, quod
qux in liopcr-
;
dum iliquando homi- D
sentque usque ad quandam curiam nuncupatam nes stabant super sepulcra Viiginum, et ip^i spu- x '' »*-
twell infirma~
'
'
>
tx obierint ; Roperschvyl, qua; est in paroctna Eichsel; dumque tum desuper projecerunt. quod inde in infirmitates
illud venissent ad inhabitatorem ejusdem curi», puniln irreve-
inciderunt, qnod vix ire poterant propter irreveren-
rentia,
petiissentqne eas hospitari; idem inhabitator tiam ipsis Sanctis factam. Item vidit, ct audivit,
respondisset eis, quod sibi hospiti videretur, ipsas quod qui se in suis infirmitatibus stu accidentibus
Virgmes talia dignitatis
seu status fore, quod non adversitatibus ad beatas Virglnes in Eirhsel
illic
bene sciret eas tenere, qnia locus suus nou esset voverunt, quod fiierint sanctarum hujusmodi Vir-
pro ipsis attamen ipsa Virgines beatce fuissent
:
ginum inteceessione ab hujusniodi Inflrmitatibus li-
bene contentae de siio hospitio. et ibidem perman- berati, et sanati. Audivitque communi Voee, et fama
sissent propter earundera in.firniitatem, et
perdura- a juventute sua testis a *uis «ntitjuioribus et senio-
verint ibidem, quousque spiritum Deo reddiderunt Miraculis cre-
: ribus. quod iidem se seniores semper audivissent, brts.
ipsasque Beataa Virgines ante earundem obitum quod hujusniodi
a gulous di- tres Virginea essent de societate
cnnliir Fons
commisiasent, quod postquam eas ab hac luce mi- seu sodalitate undecim milliuoi Virginum. Viditqne
et Via Vnoi- grare contingeret. quod deberent duo boves recipi, a jnventute sua et audivit ipsas tres Virgines pro
num, et illis mediantibus corpora ipsarure permitti vehi
tahbus teneri, implorari, baberi, et reputari, ho-
etubi boves cum corporibus suis perinanerent, ibi- dieqne sic teneantur et reputentur. Aliud sibi
dem debercnt sepehri non
quod sic fuerit: factum. oonstat, nisi q ipse testis etiam
1
easdem pro ta-
Quod testis similiter audiverit a quondam suis pa- libus tenet et habet.
n-ntiluis,quod ipse iidem sui parentes semper an- 13 Henricus Kreba de Nollingen quadragitta an- III. de febrl
quod dum ipsse in itinere fuissent trnns-
divissei.t,
noriinietultra.dicitsepertrigintaannnsin vilhiN.d- stlt ex voto
eundi ad dictam curiam, exorta fuisset una fon- curuta.
lingen habitasse, ...et, quod villa Xollingen
distet
tana, qnse adhuo sit,.et nomen habebat Fons beata-
quasidimidiummilliareavillaEichsel ; sicque nccide-
rum Vrrginums via etiam, quam ivissent, adhuc rit.quodautecertasseptimanasprteterlapsas
Fi iiifirmi-
et morbtts jn- vocetur Via Virginum. Dicit etiam testis, qtfod tas febris eum tetigerit, sciKcet quotidianaj ct eum
CuroMtis votn quondam Margareta. mater sui tcstis. habuerit, adeo infirmum et debilem
faclo sit sana-
fecerit, quod non habuisset
dum viveret,maximam incurubilem infirmitatem spem amplius devitasna
tns. ; sin prout die lunaj proxime
corporis qme mater dixerit testi, quod nulla medi-
;
futura laberentur octo dies, ipse testis voverit,
ire
cina mediante potuisset curari sed quam primum : velle ad beatas tres Virgines in Eichsel,
illudqiie
fecisset votum eundi ad BB. Virgines in Eichsel, votum adimpleverit; et quam prinrum ibidem venis-
ipsa fuisset ab hujusmodi infirniitate liberata, et set, cessaverit febris in eo, et postea
ipsum amphus
pristintc sanitati restituta. Aliud non constat sibi. non tetigerit, hodiertue ab hujusmodi febribus sit li-
11 Leonardus Zimmerman de Nider-Eichsel, beratus. Dicitque testis se habuisse socerum virum
annorum quinquaginta et ultra, avhmtus de
ffltatis
antiquissimum, qui sibi testi semper dixisset, qnod
Tcslis ii sl-
poena perjurii, medioque suo juramento desuper de in Eichsel requiescerent sepulta» tres beatse Vir"i-
militcr depo-
nit de adven- dicenda veritate prastito interrogatus et examina- nes, de undeoim millibus Virginum ; et testis Hr-
lu, tus, non gratia, odio, amore, prece, pretio, favore, miter credit. subsidio et ad implorationem beatarum
ira, timora, seu rancore; sed solius justitiae et ve- Virginum trium in Eichsel, ab hujusmodi febribns
ritatis intuitu deponit. Dicens se a suis senioribus
se liberatum, et sanatum sen relevatinn. El com-
semper a juventute sua audivisse, quod in Eichsel mnniterab aliis, bujus villoe Eichsel notitiam ha-
requiescerent tres Beatte Virgines, quaj de Socie- bentibus, andivit. pro eo teneri. dici et haberi, quod
tate S. Ursulae fuerint et sint; et dum ipsa S. Ur- ibidem in Eichsel tres beatje \"i.-i^ines reqniesce-
sula super Rhenum ad Coloniam navigasset, el ve^ rent, prout etiam signa imaginum tria sanctarum
nissct ad littus circa Villagiom Weylen; tres Vir- Virginum antiqnitus soper sepulcra earumdem fue-
gines beatse, ut infirmse, exivissent navim, et ivis- rint et siut posita, ut viderentur ibidem scpiiita?,
sent super montem Rierenbergh, et usque ad curiam aliud non scit.
nuncupatam Roperschvyl vcnissent, illic perma- 14 Joannes Stoeb iv, de perenri-
de Scopfien, sexaginta sex
nentes usque ad earundem obitum; et audiverit iiiiiionr cre—
a annorum sua? ajtatis vel eirca, de hujusmodi san- bra ad Ipsas,
suis senionbus dici, quod iidem sui testes seniores ctis Virginibus, de iis quse sibi ex propria scientia
etiam semper audivissent dici publica voce, et
fama vel auditii conscia fuerunt diligenter
el mo'.o ac , examina-
loco sepultura quod postquam ipsa; Beataa Virginea obierunt mor- tus dicit et deponit,
; se per quinquaginta
cwlitus Indi- tem, fuerit auditum ex voce codesti, quod corpora annos cum suis quondam parentibus et post
,
ctito.
earundem beatarum Virginum super currum debe- eorumdem obitum solum, fuisse et qua-sivisse tres
rent poni, et duo boves praeponi cui-rui et quo ipsi ; beatas Virgines, requiescentes in ecclesia et ccemi-
boves corpora ipsarum veherent et starc permitte- terio ejusdem eeclesias iu Eichsel. Dicit etiam .-e a
rent, ibidom deberent sepeliri sicque fuissent suis parentibus et senioribus saspe audivisse,
;
quod
ductje ad locum in Eiohsel ct ibidem sepullse. Dicit bujuMnodi tres beatse Virgines iverint in certo loco,
eiil/itgite vetc- etiam testis, quod seinper a suis senionbus audi-
ubi itur ad curiam Roperschvvjl parochias Eichsel;
verit, quod hujusmodi tres beata; Virgiues in fueritque una fossata ibidem, absque ponte et dum :

Eichsel fuerint ab hominibus fidelilms in devotionem illucadvenissent, statim habnjssent pontem para-
eorurn quassitos, vota illuc promissa, et pro sanctis tuin ex virtute Dei, super quem ponlem transive-
Virginibus adoratse seu imploratsB. rint; et idem locus, et via ibidem adhuc habeant
12 Audivitque testis, qnod quadam vice quidam nomen, quod dicatur Fossa beatarum Virginum, et
Dux seu Princeps Austriae coimnisissct, ut liujus- via earumdem sitque quidam fons ibidem, qui di-
;

modi beatarum Virginum corpora qutererentur, et catur Fons beatarum Virginum unaque Virginum ;
**"'* f

ex sepulturis earumdem reciperentur et dnm ; hi sanclarum hujusmodi sit sepulta in ccemiterio et

nitus slrato,
;

itrtmtione qui [missi erant volebant ap irire sepulcra earum- circa tumulum ejusdem vel -uper idein sepulcrum
jro/llliita.
dem, venit vox. dicens, quod deberent coopenri se- jacuerit quidam truncus arboris quercinss; qui
pulcra hujusmodi, quia nondum esset teinpus ape- truncus interiin quo super sepulerum hujnsmodi
riendi; vulgo Brrt tu/ t» iet nocl] £u frulj. Qua qui- fuerat positus, saporem nobilissimum. sicut violaj
trnnco suptr
dem projecerunt iidein fndientes terram \ •:••
aiidita, flores habent, habuerit, et hoc viderit, et ssepius
stputtura
versa in sepulcra hujusmodi Virginum bcatarura, sapuerit et viderit, quod quando aliquando homi-
; ttntus odori-
et cessarunt ab eodem proposito. Testis etiam dicit nes, ac etiam testis petias de ligno sciderunt, ani- ferv,

Junii T. IV 14 mo
 102 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EISCHELLEN.
mo secum ad donios portandi, qnamprimum non transeundi ad beatas Virgines in Eicbsel cum dua- D
cl seipsn
EX CliOMHA- bus candelis, prout sibi in somno obveniebat, quod
i

fuerat super sepulcrum, quod tunc sapor cessaverit; pestc.

CHIO.
prout etiam idem truncus nunc in toto depositus, sic facere deberet ; ipse statim fuerit restitutus ad

saporem atniserit. Audivitque testis veridica rela- sanitatem, ipseque adimpleverit vottim promissum,
tione dici a suis senioribus, quod olim aliqui prae- et credit firmiter subsidio et adjutorio beatarum
tendissent, et ccepissent fodere circa sepulturas A A irginum in Eiclisel, ipsum testem puerosque suos
beatarum Virginum, animo earundera corpora effo- fuisse et esse sanatos per Dei gratiam. Aliud sibi
diendi, et forsnn inde alienandi et portanili, sicque non constat.
fuerit audita ali iis vox quaedam dicens : Urrt zu 18 Ursula, uxorejusdem testis pruxime praede- vui, dc
/

brrl zu / rot iet nort) / su frol|. Dicit etiam quod hu- ponentis, testis etiam jurata et recepta, dicit prae- iisdcm
jusmodi tres Virgines beatae (uerint et sint nltra cise sic esse actuni cum Tbeodorico cjus marito et

memoriam liorainnm, et prout semper a se seniori- filiis eorumdem conjugum, queinadmodiim ejus ma-
bus audiverit, pro sanctis imploratae, recursusque ritus deposuerit quem deponere vidit, etaudivit, ac
;

vominilus in infirmitatibus ad eas babitus, proiit bodie taliter addens ad ea, et di-
deposilioni ejus praesens fuit,
ad tm/itisnium qiurrantur et implorcntur; puerique primogeniti, cens quod ipsa duduin unum habuerit infantem, seu
:

assumptls.
juxta earundem sanctarum Virginum nomina pro- puerum lactentem et sugentem adhuc qui puer in ;

pria.fuerint nnininati in bapttsmo, scihcet Kune- octo diebus ex quadam infirmitate incidenti non po- et (itia stiqere

gundis, Wibrandis, et Mechtundis. Ipscque testis tuit lac de mammillis sugere : quem pueruin feminei non valihle.

pro eo babet, quod tres Virgines sanctse ibidem sexus ipsa deponens voverit portandiiin ad beatas
requiescant. Nain viderit scdes cum imaginibus tresVirgines in Eichsel, ipsamque tiliain illucpor-

sanctarum Virginum, positas super loca, ubi crede- taverit; etpost haec statim ipse puer incepit sugere,

batur ipsas sanctas Virgines sepultas requiescere. et vivit hodie, aliud silii non constat.
Aliud non scit. 19Hermannus Miller alias Sl.roeli, de villa To-
15 Fridolinus Vogtlin, telonnrius oppidi super gerfel.l, ;eta'is annorum quinquaginta vel circa E
pontem in Rhinfelden, testis, aetatis annorum quin- deponit et dicit esse verum, quod eo teste existente ix f de ocnIo
s:bi illumi-
Vj dc annua
quaginta vel circa dicit esse verum, quod omni iiise\to anno suae aitalis vel circa, acciderit sibi,
nato,
<id ipiat pro-
anno. de oppido Rhinfelden ad villam Eichsel, cuin quod quaedam macula seu pellicula creverit in uno
cessione
Reliquiis et processione transeatur ad beatas tres suo oculo, quod tandein in eodem oculo nil amplius
Virgines ; ipseque testis saepius etiam illuc iverit, et potuit videre, sed erat caecus in eodem sic raater ;

viderit tres seilcs, ubi super qualibet sede sit po- ejus votum feeerit ejus ex parte transeundi ad bea-
sita iinago sanctae Virginis cx ligno scissa ; et etiam tas Virgines in Eichsel, cuin cereo oculo et cereo
snper ccemeterium ejusdem ecclesiae fuerit unum equo. Et super hoc duxerit ipsum testem ad eum-
lignura ita saporosum, quod omnis homo de eo mi- dem locura, ubi requiescere dicuntur beatae tres

rabatur. Tale lignum testis vitlit, et saporem sen- Virgines, implorandu easdem tres sanctas Virgines,
tiit etodnrem. Et a suis senioribus semper audive- quod intercederent apud Deum pro teste, quod ocu-
rit, quod Virgines Heatae tres m eoclesia bujusmodi lus suus ad visum pristinum et sanitatera restitue-
seu ejus coemiterio essent sepultae, et requiescerent retur. Dinii itaque illuc venerit, et votuiu fecerit,
ibidem. Videritque a pluribus Cbristi fidelibus, ipse teslis fuerit restitutus, et potuerit videre in
easdem sanctas Virgines qusari, et ad locum bujus- uno oculo, sicut in alio, et hodie bene videat in
modi propter eas recursum haberi non tamen scit ; arnbobiis oculis firraiterquo credit, quod subsidio,
;

de aliquibus signis seu miraculis ; seil pro sanctis sive adjutorio et intercessione earumdem beatarum
Virginibus eas audiverit teneri. haberi, et reputari, Virginuin ipse trstis fuerit advisum pristinum in tt sciintn una
ac venerari ; prout etiam ipse testis eas taliter te- oculo restitulus. Testis etiam a suis senioribus sem- ad (wmete-

neat, et babeat, et credit verum esse, quod ibidem per audiverit, in dicto loco reqaiescere tres Virgi- rium divi-
mttts retdta.
requiescant. nes, seu illarum corpora; audivitque testis dici,
10 Verena Tcntzel tle oppido Rhinfclden, testis quod ante [sua] tempura tres sedes fuerint, super
sctatis annorum septuaginta vel circa ... deponit et quibus jaeent tres imagines sanctarum Virginum,
M, r/MOtl

vere tbt le- dicit, se nil aliutl scire, nisi quod a juventute sua, quae fuerunt semper ppsitse in ecclesia super sepul-
pulta i redan- a suis senioribus, et se antiquioribus utriusque sexus era earnniilem sanctarum Virginum. Et quia una
tur.
hominibus, audiverit dici, quod in Eichsel essent sedes sulira erat poni extra ecclesiam super ccemi-
sepultie, et requiescerent tres Virgines heataj, seu terium ; acciderit, qnud quia nesciebatur pro certo,
earunidein corpora ; sicque fuerit habitum, tentum, si hujusmodi Beata; Virgines essent sepultte iu ec-
nominatum, etreputatum, hodieque sic habeaturet clesia vel extra, una sedium, stans extra ecclesiam
teneatur. Aliud non scit. in ccetniterio, portabatur etiam ad ecclesia.n. Sed
17 Theodoricus dc Meytre comniorans in villa orastino niane post noctem dictie diei, ipsa sedes
Nollingen, ivlatis annorum triginta quinque vel vice versa fuit extra ecclesiam operatiune divina
circa deponit dicitque, sunt jam quatuor anni in loco, ubi ipsa altera ex sanctis Virginibus fuit
Mi, uY Jullti/in
elapsi, quoil sa-pe babuerit ipse filium niaxima infir- sepulta.
Itllo
miiaie tunc laborantem, quod non eratspes de vita 20 Elizabetha Urbani, de oppido Rhinfelden, x, de calculn
ejusdem pueri sic quadam nocte obvenit sibi testi
; annorum quinquaginta et ultra... dicit esse
setatis matrl sux
e.rcmpto,
i.i somno, i|ii"<l deberet puerum hujusmodi vovere verum, quod quondam mater testis habuerit mira-
ab beatas Virgines in Eichsel quod et testis facie- ; bili passiune et dolore calculum, quod aliquando
bat, et cuni una libra cerae ad Sanctas hujusmodi quasi mortua decubuit; sicque promisit velle visi-
Lverit ; qui quidem puer ab hujusmodi infirinitate tare sancias Virgines in Eiclisel, ad Iioc quod inter-
fuit Liberatus, et sanitati restitutus. Similiter dicit cederent pro ea dictae Virgines orga Deum, pro
ac filia,
testis, se habuisse unam filiam infiruiam, quam gratia obtinenda, quod mater testis ab hujusmodi
etiam ex consilio sus uxoris vovit ad beatas tres quam etiam promissionem
intirmitate liberaretur ;

Virgines cum dimidia lilira certe sic exiverint de ; factam quondam mater testis adimpleverit, etquam
puero hujusmodi duo vermes cum crinibus, et longi prinium ad Eichsel venerit, lapides calculi bujus-
fuerint. ct ahas circa ducentos vermes de eodera mudi in cupia exiverint, quod collecti tain magni
genere exiverint, sicque filia fuit facta sana, et fuerint sicut ovum quod
gallinie. Et testis dicit,
ailluic vivat. Iteui tcstis dicit, quod anno prteterito semper a juventute sua a sibi senioribus audiverit
fuerit infectus peste epidemiae et ipse fecit votum ; dici, quod beatte Virgines seu corpora ipsarum es-

sent
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 103
sent reposita in ecclesia Eichsel, et fuerit antiqui- sr.cre in Eicbsel tres
sanctas Virgines, qtife etiara D
et rvmtssiori tus magnus concursus ad enmdem locum licet ; pro sanctis Virginibus fuerint habitse, tent», et re- rx cnoy-
ad prxsvns
propter malitiam hominum, pro nunc et aliquot an- putata? sicque anno prasenti acciderit, quod quasi BACIIIO
cultu. :

nis proxime priteritis, non fuerint beata; Virgines per sedecim septiinanas ipse testis habuerit febres ;

multum et in tantum venerats qiiemadmodum ,

et propter hoc ipse imploraverit sanctas Virgines in
ante centum vel octnaginta annos. Nec aliud scit. Eichsel, et illuc ad ipsas transiverit, et fuerit a fe-
21 Heinrious Weichser de Wiechs, aetatis suaj bribus hujusmodi bheratiis, Aliud sibi non constat.
annnriim quadraginta octo vel circa deponit, et 2'i Ennelia Ulzenfeldin, de oppido Schopffen,
XI deponit
att^ita de dicit, quod ipse ajuventuto sua semper a senioribus erat annoruin sexaginta, velcirca ilicit, quod
adventu, et antiquioribus suis dici audivent publice, quod ab cjus juventute semper a suis senioribus au.live- Xlv, de pro-
cesstone
olim ante annos longe memoriam hominum exoe- rit puod in Eichsel requieseerent corpora
dici,
duci solila.
dentes, vonerint tres Virgines ad curiam Ropcr- trium sanctarum Virginum, quarum una habcret
schwyl paroehiai Eichsel et petierint quod re-
, nomen Kunegundis, alia nomen Wihrandis, etter-
ceptarentur ibidem tamquam aliegemc vir tamen ; tia nriiiien Mechtumlis videritque et audiverit pue-
;

ihidem tunc existens eas rer.usasset hospitare, li- ros juxta nomina earumdem sanctarum Virginum
cet tandem precibus ipsarum devictus easdem pe- in Baptismo nominari, et earuin notnina imponi;
ncs se retinuerit fuerintque ipsee intirma?
; et de- ; ipsiusque testis mater dum viverct sibi testi saspius
mum videntes se lnoriluras, dixerint, quod quando dixerit, quod paucus honor minc hujusmodi sanctis
ipsaeesedem sorores ab hac luce decederent, cor- Virginibus fieret, sed antiquitus honorifice fuissent
pora ipsarum super bigam seu currura deherent nominata?. iNam antiquitus ex institutione, aut con-
poni, et duobus bobus prtepositis curru duci, quous- suetudine fuerit, et bodie sit in usu, quod in vigi-
sc/.ultura i
que boves per se starent et ubicunque boves eas : lia corporis Christi annuatim itur cum Processiona
ducerent, et ulterius non transirent, quod corpora et Reliquiis ad Eicbsel de oppido Scoptfen et tlevatione
au-; et
fntslra ten-
earundem trium Virginum lhidem deberent sepeliri. diverit teslis anie quadraginta, et quinquaginta tala.
Sicque fuerint rorpora earundem sanctarum Virgi- annos, quod Nobiles prastendissent effo-
olira certi E
nuro ducta usque ad locum ecclesia; in Eioh-el, dere sanctas Virgines, seu corpora earum ex sepul-
et notis vttlgo
ibirlemqne sepulta. Dicit etiam qflod audiverit a suis turis suis ; quibus venit vox dicens, Urrt m / ri iet

de pontc, fon- senioribus a jnventute sua, quod eEedem beatae Vir- mirlj v.i frol). Sic ipsi cessassent, et eailem corpora
vla
te, fic ; gines transiverint per quandam viam ultra unam ihidemjacere permisissent, necaliud sibi constat.
fossatam, ubi dum ad fossatam venerint, nnn repe- 25 Joannes Menley de villa Loerrach, quinqua- xv et xvi
rerunt pontem : sed propter sanctitatem earundem ginta annorum ; et Juannes Ooldsperg de endem deponunt
ut procederent, ex divina voluntate, repererunt loco, quinquaginta sex annorum, testesatota com- pro lota sua
coitiinunitate.
pontem, per quem transierunt. Sitque fons ibidem munitate Loerrach missi, deponunt et dicunt,
prnpe, qui habeat adhuc ab antiquo nomen Fons se a suis senioribus saepius audivisse, et etiam ali-
beatarum Virginum. Similiter via cst ibidem, quae quando per se vidisse, quod tres sanctee Virgines
hodie nuncupatur et semper nuncupata est Via in Eichsel fuerint impluratse a pluribus in inlirmi-
beatarura Virginum. Ulterius dicit, quod quidam vil- tatihus constitutis, tam pcstis, quam etiam febris ;

item de obtrito lanus, Olewinus Meyer de Oetlilrem, fuerit mirabi- et quanrlo venerint ad locum scilicet ecclesiam Eiclt-
ab arbore et liter male laesus a quadam arbore quas ceciderit, sel, in qua ultra centum annos fuerint sepulta cor-
sanalo.
ita quod de ejus vita amplius non erat spes sed ; pora dietarum trium sanctarum Virginum, quod
idem imploraverit beatas Virgines in Eichsel, et se tunc fuerint liberati ab hujusmodi pesto, et febri-

illuc voverit cum eleeroosyna, et fuerit restitutus bus. Dicunt etiam testes, quod de villa Loerracb ac
pristinse sanitati, per intercessionem beatarum Vir- diversis ahis villagiis, omni anno fiant processiones

ginum Kunegiindis, Mechtundis, et Wibrandis. ad sanctas Virgines in Eichsel ; et. testes firmiter

22 Agnes Gutymey, ile oppido Rhinfelden, a^ta- credunt, quod corpora dictarura trium sanctarum
tis annorum quinquaginta velcirca, deponit et dicit Virginum requiescant in ecciesia sive coemiterio in

sihi nil aliud quod

constare, quod
nisi audiverit, Eichsel, et ipiotl qui eas imploret in suis necessita-
venerunt tres Virgines sanctse in Roperscbwyl et ; tibus ab illis relevetur. Et dicunteasdem nominari,
dum erant infirmffi, et jam mors eis appropinqua- scilicet unam Kunegundem, aliam Widebrandem,
xn, dv thodo verit, jusserint, quod quando ab bac hice ci ntinge- tertiam Mecbtundem aliud eis non constat, nisi
;

sepulturx
ret decedere, poni deberent earum corpora super quod dictum, habitum, nominatum, et reputatum
curruin, et duobus hohus prsepositis duci permitti, fuerit: hodieque habeatur, nominotur, streputetur,

[et quodj ubicnmque tunc hoves cum suis corpori- quod tres sancta? Virgines in dicto lucu sint et re-
bus starent, non ulira transeundo, ibidem deberent quiescant.
corpora ipsarum ecclesiasticee tradi sepultura?, et 26 Verena Folnini de Rbinfelden, septuaginta
talia fuerint facta, fuerintqne corpora ipsarumbea- annorum sua: a?tatis dicit, sibi nil aliud con-
XVII, de vcltt-
tarum Virginum in Eichsel tradita sepulturffi, prout stare. nisi quod a suis seaioribus, etiam senissimis sltsslma trtt-

etiam ;ih antiquo steterint super sepulturas earum- et antiquissimis hominibus utriusque sexus audive- dtttoitv et

rit, quod in Eichse! esset gratiosus iocus el quod vttttit.

ili 1
1 imagines tres inmemnriam earpmdem sancta- ;

iinatjinilnis riini Virginnm triiiin factas ; talia audiverit testis a tressanctse Virgines ibidem requiescerent, el cor-
et vitncttrsit. pora earumdem ibidem es-eiit sepulta et quod
qui nda >i ejus patre, et ab aliis senioribus, qui ;

testi h«ec dixerint quodque magnus concursus an- antiquitus concursus ad easdem san-
magnus fuerif
:

tiquitus ad dictas tres Virgines fuerit. De signis et ctas Virgines, et qui eas imploraverit iu sua infir-
mitate, fuerit relevatus nec aliud sibi constat.
miraculis ac aliis nil sibi constat. ;

27 Joanncs Burger, de Rhinfelden, septuaginta

annorum vel viv:i deponit, se a quondam ma- xvm, d im-

caput iii.
audivisse, quod pedita
tre sua, qute fuerit antiqua umlier,
effbS'

De/iositiones aliorum viginli testium usque tiiiim sanctarura Virginum corpora i.icerent sepulta

ad xii Maji. in coemiterio sive ecclesia Parochiali in Eicl^el ;

et

xiii, dv v.u-
quod ante longa tempora certi proposuissent erlodere
subito tamen ii-
rulis sibi (Joannes Oertlii advocatus in Tegerfcld, aetatis an- velle corpora hujusmodi Virginum
febribus norum quinquaginta, leponit. et dicit quod a rlem audierunt vocem quamdam dicentem, Drrt su/
tempore sua? discretionis seraper audiverit requie- Drrt iu/ r» ist nocl) tu frol). Nil aliud scit, nisi quod
magnus
 104 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EISCHELLEN.
A magnus aliquando concursus fuerit ad locum Eich- sanctas Virgines invocantibus fuerint facta, sic, quod
>;x <Rl,M-
sel ad dictas Virgines, nec aliud dcponit. hominesdepra;missis intirmitatibus corporum et ab
i<l UIO
28 Kungili Renck, de villa Eichsel, ffitatis an- bujusmodi fuerint liberati.Quodque quadamvice, an-
XIX, <<V »!>> i
U
in Etichsel noruin qiiinqoaginta vel cirea, verum esse dicit, telonga tempora, praesumpsorit. velle effodere corpora
perttirinatio-
quod lpsa a juvcntiite sua a suis senioribus audive- diclaruin Virginuni; sed audita fuerit per fodientes
nibus
rit semper, quod in Eicllsel essent sepultae sanctre vox talis:3rct su/ret ietnocli tufroliet dum hujusmodi
tres Virgines ; viditque et audivit a mnltis diversis vox fuit audita, ipsi cessarunt fodere. Dicitque tes-
hominibus, quod vota feccrunt eundi ad beatas tis, quod in Ecclesia Eichsel tres imagines in si-

Virgines implorandas quos audivit relevatos, et : gnum, et ad fipurationem hujusmodi trium Sancta-
liberatos ab inlirmitatibus suis qttando illuc vene- rum, bmge ultra memoriam hominum, fuerint super
rint, sitque veruin, quotl ibidem sunt tres imagines sepulcra earumdem sanctarum Virginum posita, ut
Virginum sunctai-um ; qna; antiquitus super sepul- videretur Sanctas ibidem esse sepultas: aliud sibi
eru irumdeiu beataruro Virgiiuim fuerunt positap,
< non constat.
ut videretur sanctas Virgines ibidem requiescere, et 32 Joannes Henfli, Advocatus in Nollingen, aeta-
el oculo slti Bepultas fore; ipsa etiam Eestis quadam vice fuerit tis anuorum qiiinquagiiita dicit, se nil aliud
tanato utl el xmii.
inflrma in ono oculo, et propterea imploraverit bea- scire, quam quod semper ab antiquis hominibus au-

tas Virgines in Eichsel, ut subvcnireut ei, ne ctnea diverit dici, quod trium sanctarum Virginum cor-
ii
i

,
i
hujusmodi
; sicque fuerit adjntorio
in oculo ; pora jacerent sepulta in Ecclesia Eichsel, seu in

Sanrtarum hujii-miMili sana facta. Alitnl non scit. ccemiterio ibidem et ; scit qnod magnus concursus
20 Gredli Meyers de Tegerfeld, sexaginta anoo- ante viginti vel triginta annos ad easdem Sanctas
XX, de e.T-
liiin suae tetatis, jurata, et examinata .... dicit, se funrit homin.im utriusque sexus. ob infirmitates
i > rnlt> i
I

fostat > strn- n suis senioribtis audivisse, quod olim nonnulli at- aliquas ;
quia viderit et audivent homines sic vota
ctarum, tentaverinl effodere veUe eorp ira sanctarum Virgi- : nec aliud sibi
facero. et illuc ire constat.

num, qu;e in Ecclesia Eichsel sepulta esse dicun- 33 Jacobus Vogelbach ee Nollingen, ajtatis qua-
tur : tunc venerit vox quesdam dicens : Btttsii/ dragmta, vel circa dicit. se etiam nil scire, nisi

&rct su/ co iet nol) *u frorlj. Autliveritque testis a suo qund a temporc siue memori», et discretionis, a suis
patre quod eral quidam Nobilis, qui non cu-
dici, senioribus scmper audiverit, quod circa Eeclesiam
raverit vocem hujusmodi, quod omnino volebat cor- Eichsel, aut in eadem essentsepultaet requiescerent
pora Sanctarum hujusmodi effodere et propterea ; tria corpora sanctarum Virginum, de underim mille
idera fuerit effectue oseous in oculis suis. Item dicit Virginibus; etscit. et audivit, quod fuit concursus
testis,quod olim ipse testis habuerit unum apos- ad qussrendum easdeni Virgines, licet in vigioti an. aique xxiv.
tema magnum super hunterum suum, et vovit se nis Iiujusmodi concursus non fuerit magnus t.auien ;

adbeatas Virgiuesin Eicbsel, et fuerit sanata. Di- homines habentes infinuitates febris illuc iverint,
cit quoque se testem habuisse puerum, qui in tribus et fuerint hberati ; sicque fuerit creditum, habi-
annis propter iiilirmitutes non potnerit Et dum ire. tum, tentum, et reputatnm ; nec aliud sibi con-
Apottemate
sanato it i.in- ipsa testis votum fecit ad beatas Virgines, ut puer stat.
10 deliill ali hiijusmodi intirmitate liberaretur, quam pri- 3i Jacobus Beler de Tegerfeld, aetatis annorum
mum ipsavotum bujusmodi fecerit. idem puer fuerit quinquaginta et ultra, .... dicit, se a suis senio-
xxv et xxvi,
factus sanus. Et credit firmiter, quod ad subven- ribus semper audivisse, quod trium sanctarum Vir dc prcceisionc
tionem liitjiisininli sanctarum Virginum, fuerit ipsa ginutn corpora requiescerent in et extra Ecclesiam
et tilins sanatl, nec aliud dicil in Eicbsel, in locis ubi repositse forent iinagines
1'tl Dictus Sohreiberhans de Mulberg, aetatis an- figuratas ad niodum sanctarum Virginum quas ima- ;

XXI, rie trunco norum quinqiiaginta vel eirea dicit, quod ipse gines testis vidit: quodque tales Sanctse essent de
oitoiuio et
olim a qiiondani Domino Fridolino Presbvtero au- numern iiiidecim mille sanctarum Virginum, et dua-
sujildo,
diverit, quod tres Virgines essent sepultse in Eich- rum corpora jacerent in ecclesia, et una extra Ec-
sel, scilicet dna' in ecclesia, et unaextra ecclesiam, clesiam in ccemiterio. Dicit etiam, qnod omni anno
qu» essent Sancta' : testisque fuit saspius in Eich- de villa Tegcrfeld transeatur cum Reliquiis et pro-
sel, '
L
t quod-
vidit quod quidam truncus, seu cession-^ ad beatas Virgines in Eichsel die lunse
dara lignum arboris, fuil positum snper sepulcrum Rogaiionum, et quod viderit et audiverit magnum
unius ex snMrtis Virginibus in Eicbsel, quod ita concursum hominum frequentarc easdem Sanctas,
biiniim odorem habuerit, sicut esset odor violarum et ab omnibus babeatur id pro vero, quod hujus-
ilin ini lmc testis vidit, et odoravit, seu sapuit et
; ; niodi Sanctffl ilndein requiescant, nec aliud deponit.
dioil quod quando aliquis aliquam petiam de ligno 35 Leonardus Britzcker de Tegerfeld, tetatis an-
sciderit, quod hujusmodi petia abscissa nil plus sa- norum quinquaginta et ultra, juratus, receptus, et / ro frucltbus
terrx;
puit, seu nullum amplius cdoram dedit, ipseque in preesentia Jacobi proxime stipra deponentis con-
tri ns seu lignum, cumjam de sepulcro alterius testis, examinatus, ut idem contestis ita similiter
saiictarnm Vlrginum sit depositus, similiter amplius ipse dcponit, sic se audivisse, et scit processionem
non sapiat ssu det odorem ut antea. Audivitque annue iieri de Tegerfeld, pro custodia fructuum
testis a juventute sua, quod in Eichsel essent duo terrse,ad beatas tres Virgines dioens, quod in cce-
;

corpora sanctarum Virginum, Bicquefuerithabitutn, miterio ecclesias una arca seu sedes, super quam
quoatl oltntui tcntiiin. iinnimatiim et reputatum, hodieque sic a posita sit, sive jaceat imago, sive figura sanctae
a s»pufcro est. teste, et aliis habetur, tenetur, et reputatur. Et ex Virgims, de ligno scissa ostendens sanctam Virgi-
Schupffen et aliie viilis transeatur ad beatas Virgi- nem similiter in Ecclesia similes dua3 sedes seu
;

nes oinm anno cum reliquiis : aliud non dicit. arcas, super quas du» imagines ad similitudinem san- et tlt> transpo-
31 Conradus Yogt deNollingen, sstatis annorum slti.me sedls.
ctarum Virginum jaceant, sintsuper sepulturas ip-
sexaginta vel circa dicit quod olim fuerit in sarum Virginum positasj et audivit, quod semel
hunianis Cuninus Hei-g, Petrus Colinar, Heyninus fuerit scdes in coemiterio existens portata, ct posita
Meyer, et Petrus Meyer a qutbus i-t nonnullis aliis ; inecclesia; sed quando mane veniebanl, fuerit re-
x\ti. prtedicta sibi lesti seiiini-ibiis et anliquioribus utriusquesexus perta liujusmodi sedes vice versa extra ecclesiam,
confirmat audiverit, quod in Eicbsel requiescerent tria cor- in loco suo priori. Aliud non scit, nisi quod sem-
pora sanctarum Vtrginum.de undecim mille Virgi- per audiverit, tres Virgines sanctas esse sepultas
nibus sanctis et quod magna signa saepius in ho- ; in Eichsel.
mmibus conftuentibus ad Ecclesiam Eichsel, ac ipsas 36 Conradus Gloter de Tegerfeld aetatis annorum
quinquaginta
 DIE DECIMA SEXTA JUNII 105
quinquaginta, vel circa, juratus, receptus exa-et nentur, ct reputentur
xxvi, de vla ; ipseque fcstis sic teneat. D
Ynginum di-
minnlus in praesentia amborum suorum contestium Nilnl aliud scit r.x r.nou
cla. proxime supra deponentium, dicit, se a quondam 40 lludinus Rinck de Eichsel, aetatis annorum Blc '"°
suo vitrico audivisse, quod sanctaj Virgines tres quinqnaginta vel circa, jaratus, receptus, et cxami-
eseenl sepulta; in Eichsel; et dum in vita fuissent, natus du-it, ut contestis
xxxi, de can-
suus proxime supra deposuit, dilii Inttr
ivissent ipaae per certam viam, qnre adhuc nomen quem deponere vidit, et audivil ; et ultra hoc dicit, cornua crrvl
retiinierit, et dicatur Via sanctarum Virgmum. quod audiverit, quod semcl fuerit venatus unus cer-
Seitque, et vidit, ac audivlt, quod hujusmodi tres mis, qui cueurrerit usque ad villam Eichsel
Beatie Yirgines venerantur,
etdum ;

et qusernntur in Ei- ccrvus ihideni fuerat, non voluerit ulteiius ire,

et
cheel, et magnus concursus aliquandoad hujusmodi in cornibus suis in qualibet acie apparuerint can-
locum fuerit ab hominibns ipsas Virgines quairen- dela\ qua; per homines videbantur, alia non scit.
tibus. nee aliud sihi constat.
41 Heinricus Pur de Nider-Eichsel eetatis
qua-
37 Antsch Wieschel dc Roperschwyl, curiae pa- draginta sexannoruni et ultra...de] it, ni Joannes
roehiaa Eichsel, aitaiis annorum quinquaginta vel
Wieschel contestis smis. proxime supra ante Rudi-
circa deponit, quod ipse a quondam suis paren- imiii deponens, quem deponere audivit, et ejua de-
tibus ct senioribus, de Villa Eichsel et circum circa 9m d cmnr
posjtioni prssens luit et addit etiam, quod audi-
; matmn,
XXVIII, dfl
existentibus, saepissime audiverit, quod in Eichsel
imagin bus verit a suis senioribus ssepius dici, quod rervi et
essent sepultae tres sanctas Virgines, quarum cor-
supra sc/ml- alia animalia venerint ad Eichsel et in c.irnibus
cra, por:< ibidem requiescerent, unius videlicet in cce-
cervorum fuerint visai eandete. Aliud non dicit,
miterio, aliarum vero duarum in ecclesia; prout nec sibi constat, nisi quod ab omnibus vicinis in
ostendorint imagines, qua) ad modum ipsarum Eichsel viderit et audiverit, dici, et reputari,
ac
sanctarum Virginum figuratso sint, et super sepul- haberi pro eo , quod triiiiu sanctarum Virginnm
cra, sive Inca, hujusmodi Sanctss requiescunt,
ulii
corpora essent sepultain Eichsel, et ibidem reouie-
solenl quod homines con-
poni. Sicque vidit testis, e
u scerent, prout etiara pro Sanctis recursus ad eas
flueiitiain habuerint, et rccursum ad beatas easdem
ibidem habeantur. Datuin et actum in Villagio
Virgines, prout et ipse testis recursum ad eas Eich el.annodominimillesimoquingentesimoquarto,
hahuit, et in suis necessitatibus eas imploravit, duodecima die mensis Maji, Pontiflcatus sanclissimi
quod per earum sacra merita pro eo apud Deum in Christo Patris et Dommi Julii divina providentia
intercedere vellent id sihi subveniendum aliud
:
Papae Secundi, anno ejus primo, indictione septima :
non scit.
praisentihus ibidem nobilibus et validis honorabili-
:j.S Validus Vir Rudolfus in Graben, Schultetus busque ""' ' 5° 4 '

viris, Dominis Adelberto Truclises. Rudolfo

in Rhinfelden, astatis su;e annorum triginta vel in Graben laicis. nec npn [....] Doctore Canonico
XXI\ Pnrtor
Bhinfeldensls
quod dum ipse adhuc puer esset, idem
circ:i, dicit
Ecclesis in oppido Rhinfeldenj etJoanne Essen-
de sua pueri phantasiam habuerit, quod de nocte e lectulo ivit, macher Capellano ibnicin, testibus, ad pramissa
liba-a r\one. et in camera hinc inde in somno ambulavit et ; vocalis et rogatis. Gregorius Swegler Notarius cu-
tuiic habuerit mater testis unam lamulam, quse
rise Bas. suhscripsit rogatus.
semper testem regebat, custodiebat, et gubernabat;
et adlmc ut hujusraodi phanlasia amoveretur a teste,
eadem famula voverit ipsum testem ad beatas tres CAPUT IV.
Virgines in Eichsel, ipsumque teslern secum illuc
Religuvs pmcessus usijne ad flnem mrnsis
duxerit, el. aliquod donum seu eleeincsynam ibidem
dimiserit. et ipse testis ab hujusmodi phantasia, Maji.
;

de npcte in somno ambulandi seu transeundi, fuerit

et sit liberatus, quud ijise interim non fecerit 1) ie vero Martis, proxima anle feslum Adscen-
aliasque audivit hujusmodi sanctas Virgines in
quarta Maji, Cartlitislanin,
Eichsel requiescere. fuit in monasterio Carthusiensi miuoris

3'J Joannes Wieschel, de Roperschvvyl Parochia; a D.silea; Constantiensis Dicece is, examinatus re- n
Eichsel, setatis annorum qijinquaginta vel circa,... ligiosus vir Ludovicus Muser, Conventua-
li..uiiiiiis

dicit et deponit,quod a suis senioribus semper au- lis domus Carthusiensium Basileaa Constantiensis
diverit, quod dum undecim mille Virgines veniehant Dicecesis, sexaginta duoruin annorum vel circa,
XXX, rfc loco
F
per navim usque ad Buckeu navigantes, sive ad qui super liis quae sibi constent, c\ parte
ezsceusionis, Beata-
eumdem locum, quod ihidem exivennt tres Virgi- rum triiim Virginuin, in ecclesia parochiali Eichsel

nes, transeuntes usque ouriam Roperschwyl, et et ejus coomiterio requiescmtium diligenter exami-
ibideni permanserint tamquam infirmae, et vitam natus deponit, dicitque esse verum. quod sint pro
earum ibidem finierint feliciter ;
quibus mortuis nunc quadraginta anni, posteaquam habuerit ma-
existentibus, consuluerint et repererint ib!dem in ximam conversationem cum nobilibus et streuuis
dicta curia habitatores, quod reciperent duos boves, viris Doininis Wernero Dapifero '
Milite,' ac Her-
^* , .
„, .
,,.,. tn locn vrrtii-
et permitterent trahere corpora ipsarum Virginum raanno Iruchses Mihte; qui etiam ex speciali ta- tuscicuncta
fonle ad Vir- quocumque vellent ; et ubi starent non ultra trans- vore, quem gerebant ad ipsum (estem deponentem, diUgtntcr
glnum s tim domino unain Capell ""'''"'"
euntes, quod illic corpora earundem deberent sepe- sii.i uii.uii in Eichsel, Beata;
elicito,
liri.Sic hoves hujusmodi Beatarum Virginum Mariae Virginis altare contulerunt; ita quod ipse

corpora duxerint usque ad locnm inEichsel, ibidem- doininus testismagnam devotionem aJ eundem lo-
que fuerint sepultae ; ipseque lestis audiverit dici a cuni babere eonsueverit, et proposueritibidem velle
suis seniorihus, quod diini dictas Virgines adhuc in sibi sediflcare domum, et illic habitationem suam
vita fuissent. et ad dictam ciiriain ivissent, habuerit continuam peragere, etmedio tempore ssepius illuc
una earum sitim et volentes requiescere modictim,
;
iverit, et a senioribus ihidem circum circa residen-

una ex illis emiserit baeuliim suum, quem in manu tibus mterrogavit, «lu.Jitcr hujusmodi Sanctae Vir-
tenebat in terram tunc ortus fuit fons, qui adhuc
;
gmes illuc venissent, vel quo [modo] rea se teneret.
sit, et vocatur Fons beatarum Virginum et via, :
Qui quidem seniores omnes a teste interrogati, sibi
quam ipsa? fecerunt, retinuerit adhuc nomen, ocr domino testi dixerunt quod dum S. Ursula cum
;

htiltgrn Sicque pro heatis Virgiui-

Suiujfraiticii roca. suis sodalibus per navim venisset, usque m iocum « <tri< crcli-

bus semper fuerint liabitae, tentae, nominataj, ac Bucken vcl circa hujusmodi tres Virgines fuisseut
;
'"' '""l" r "
reputata;, hodieque sic habeantur, teneantur, nomi- infirmas, et ibidem navim exivjsseut, et veuissent /„',"',''"''

usque
 106 PROCESSUS DE SS VIRGG. EISCHELLEN.
usque ad certum locum qui jam dicilur Eicbsel, vox et fama fuit, quod essent Sanctse Virgines,
<x cnouru- ibidemque fuissent mortUEe. Et tesiis dicit, quod ideo sic fuerit toleratum, et pro Sanctis fuerint
cmo semper audiverit per dictum teinpus, quod hujns- venerata1 .

modi trea Virgines essent de numero undecim mille 45 De signis, autem et miraculis si qun- facta
Virginum, fuerintque ips;p
Virgines habitse, tentae, sint, silii ml constat, nisi quod similiter ab unliqnio- de vermilitts
ad fonlcm
ac vener.ilR' pro Virginibus sacctis et eredit fir- : ribus audiverit,quod circa fontem, qui jam dicitur versis in lapi-
miter. quod verum sit, quod sint de numero San- fons Virginum, olim fuerint multi magni vermes des.
ctarum nndecim mille Virginum, et pro eo habet. venennsi, quod nemo circa etimdem fontem pnterat
43 Etiam dicit testis, quod fuerit ossuarium de- hubitare. Et dum li:e Sanctse Virgines illuc ad fon-
functorura super coemiterium Ecclesiae in Eichsel, tem veniunt, fuerint pcr virtutem Dei. propter bu-
et in eodem ossuario quod muro contiguum erat, jitsmoili Sanclas Virgines, dicti vernies conversi in
fnerit quoddam lignum, quod erat valde saporosum lupides ;
prottt eliam ailbuc appareant lapides esse
i'l saporem babneril tamquam irem violarum, et !l diversarutn (ormarum vermiuin, circa fonletn ipsum
dicebatur quod jaceret -nper sepulrrum seu tumu- jacentes. Testis quoque dieit. quod viderit lignum
lum unius ex sanctis Virginibus antedictis. Ipseque jacere extra ecclesiam Eiclisel in ossuario contiguo
testis scidil aliquando particulas seu petias de bu- ecclesiae, pro tunc existente quod mirabiliter bo- ;

ju8modi ligno, propter amabilem saporem ejus, et num odorem liabuerit, queni etiatn lestis sapuerit ct tlc liano
viderit similiter alios petias inde scindere. Et ipse et dicebattir coniniuniter, quod jacuerit super se- o.loralo;

Dominus tcstis saporavit, habueritque propterea pulcrum sive tunuiluni sanctarum Virginum et ;

Dominus testis magnam inclinationem ad etnndein quod fuerit sapor quasi tiores violarum sapiunt; nec
locum, et scit, quod fuerit concursus magnus ad aliud silji constat.
easdem Banctas Virgines an autem miracula ali- ; 46 Dontina Barbara zur Linden, uxor providi
Ii qua iacta luerint aut sint, silii Domino testi non Friderici zur Linden. civis et Consulis civilatis
E
scgue criur- Basileensis examinata dicit quod duo anni vel XXXVI,
constat. Sed haec audiverit, quod olim praetendeba- .

tttm gaporem uxnr Consulis

tur, per nonnullos effodi corpora dictarum Virginum qttasi lapsi sint, quod ipsa fuerit infecta peste epi-
litjiit supta st- ;
Bnsfernsis
Jntlcrum ja et diiui inuepisseni fodere venisset vox, quam fodere detniae ; et consullum silii fuerat, quod votuin face- peste liberata.
ceitlis. prtesumentes audiverant, dicens : Sltrt m/ re iet ret eundi ad beatas Virgines in Eicbsel, id ipsa
b fuerit iterum sanala ipsaque debinc
iiofll iii fiitlj /'. Testis etiam dicit, quoil hujusmodi fecerit, et ;

tres Virgines, ibidem in Eichsel requiescentes, fue- compleverit, seu adimplendo fecerit votnin ; et Itabet
riniab hominibus, scientibus eas ibidem requiescere, pro eo, quod hujusmodi sanctsB Virgines, et beata
pro hujusmodi Sanctis, de consortio undeeim iuille Virgo Maria, quam eti;nn nnploraverit, prn ea apiid
Virginum existentes habitae, tentae, nominatae, et Deum intercesserint, quod evaserit mortem ; aliud
reputatee, palam, ]<ublice et notorie, et sic fuerit et non scit.
sit verum ; nec aliud sibi constat. •47 Domina Ennebina Armbrosterin,
incola mer-
44 Dominus Rudolfus Ryat, Presbyter Capella- catrix Basileensis, quod duo sint anni, dnm
dicit
nns xxxvn de
i'('i'lcsi;e Basilecnsis, et Praesentiarius chori pestilentia hic Basileae regnaverat, et in domibus
fllm ac Jtiilite
\\\\, dc ca- ejusdem ecclesiae, testis examinatus dicit esse ve- vicinis valde regnabat, sic quod multi homines mo- sic sanatts.
tttnt Sucttlalc, rum, quod ipse ante triginta annos fueril in Rele- riebantur, et tandem filia sua Margareta etiam fue-
len ''I circum circa, et deinde adcptus fuerit eccle- rat infecta; qua? etiam se, et eamdem filiam suain,
siam parochialera in HowingenDecanatusWisental, promiserat ituras et visitaturas Beat.as Virgines in
el " tempure quo in bis partibus extilerit, ipse
'
Eichsel; et quamprimum boc fecerit, fuerat dolor
sspissime a dictis anuis transiverit ad villagium mitior, ita sua fuerat restiluta sanitati,
quod filia

Eichsel, ibidera aliquando Missas celebrando, et et liodie vivat. Et tirmiter credit, quod Sanr.tas Vir-
quia viderit ibidem esse, et venerari tres Virgines, gines per earum intercessiones apud Deum hujus-
illasque pro Sanctis teueri et reputari [et quod]
: modi gratiam obtinuerint, quod Deus filiam ejus
ipse teslis a senioribus ibideni ac ciroum circa re- vivam dimiserit. Audtveritque, quod quidam Miles,
sidentibus villanis el incolis ssepe audiverit, quod se cum sua familia illuc ad Beatas Virgines voverit
olim, duni undecim mille Virgines cum S. Ursula iturnm, et fuerunt omnes defensi, quod nullum in-
navigaverint super Rhenum, ei venerint ad illas firmitas epidemiae sive pestis hujusmodi tetigit. Ne-
part.es circa Bucken ; eo tunc dictae tres Virgines, scit tamen, qualiter Miles nuncupatur. Aliud sibi
sciliceiCunegundis, Wibrandis Mechtundis exi- et non constat, nisi quol etiam audiverit, quod sit
vissenl tamquam infirmse navim, et venissent usque quidam fons prope Eichsel, ubi fuerint multi ver-
ad locura sivc curiam Ropersch-wyl, ibidemque per- me^, pii propter beatas Virgincs conversi fuerint
manserint ad earumdem mortem usque, etfuerint in lapides, lieet boc non viderit, tamen pro vero
sepultie in isto Imii qui nunc dUitur Eichsel. Dicit sibi dictuin est. Aliud non scit.
etiam, quod viderit, a tfiginta anuis et citra, ma- 48 Anno Domini et Indietione, ut supra, die
giium concursum hominum, dietim illuc ad istas vero ltinas festi Pentecostes ; constituti in civitate
beatas Virgines transeuntiura, easque in suis ne- Basileensi discreti, Joannes Ritterman et Margareta XXWIH
cessitatibusimplorantium prout etiam ipse testis ; Runis, conjuges legitimi de Brombach Constanlien- vt >\xix.
magnam illuc devotinnem habuit, propter bujusmodi sis Dicecesis,examinatique mediis suis jtiramontts de su ac fltix
t

curatione a.
Virgines, quas semper pro sanctis Virginibus, de dicunt esse verum publicum, et nolorium, quod
, imstulis ;
societate et numero undecim mille Sanetarum Vir- ipsi ambo habuerint pustulas per sex fere annos ;

cle vtxillls lo- ginuin tenuerit, et teneri viderit ac venerari ; et et in hujusmodi infinnitate procreaverint insimul
ci eat uf /'((- Rector ac subditi in Eichsel, cum processione et puerum unum c feminei sexus
Ennelinam quce ,
trcinas piclas
Reliquiis transeuntes ad alias Ecclesias aliarum etiam bujusmodi
hatienttljus. secum in
infirmitatem pustulse
villarum, semperin suis et dictse ecclesiae in Eichsel mundum portaverit sic quod idem puer pustulis ;

vexillis portabant depictas Sanctas tres Virgines, infeetus fuerit in utero matris, et bujusmodi pustu-
cum S. Gallo, tamquam Patronas ejusdem Eecle- las habuerit per quatuor annos, quam artatem lia-
siffl quod testis pro eo habet, si hujusmodi tres
; Bio beat, et non ultra nec unquam potuerit ambulare
;

Virgines non fuissent Sanctas, quod Reveremlus seu ire, propter eatndem infirmitatem. Itaque cum
Pater Dominus Episcopus Constantiensis modernus, pridie, videlioet Dotninicie Vocera tl jucunditatis,
suique prtedecessores Episcopi, non tolerassent aporlae fuerint sepultura beatarum Virginum, Cu-
tanto tempore talia fieri sed quia semper pulilica ;
negundis, Mechtundis et Wibrandis nonnulli ho- ;
 DIE DECIUA SEXTA JUNII.
107
A mines, ex Brombach, et circum vicinis, ibidem aliis omnibus vere pcenitentibus et confessis, qui [eam- D
Ip$aque purtla in Eichsel fuerunt, et viderunt ipsas Beatas Virgi-
qtmdrtma in
dem ccclosiam] in Aimuntiatione Beata; Marise Vir- x m '
m
nes, et audiverunt quoil signa per intercessionem ginis, ac S. Galli Confessoris, ac Sanctss t '"°
Eichset eunft, Trinitatis, °
hujusmodi Virginum erant peracta, quoil homines nec non Beatarum Wibrandis, Cunegundis, et Mech-
a febribus et aliis infirmitatibus fuerunt hberati. tundis Martyrum festivitatura et dedicationum liu-
Aliqui dixerunt. quod ipsi eorum puerura
testes jusmodi diehus devote visitaverint, et manus adju-
antedictum etiam cum illis ad easdem bcatas Vir- trices porrexerint, singulis nujusmodi festivitatum
gines' deberent vovere, ipse puer praedictus talia diehus iiiiuiii annnin de injunctis pounitentiis eis
audiens, continuo ex niagno fervore, quein ut cre- relaxavit, etc.perpetua litterarum valitudine sub
ditur instinctu Dei babuit, dixerit Ego volo etiam ;
sigillo ejus appenso est actum ad instantiam stre-
:

ad beatas Virgines; volo etiam ad beatas Virgines, nui viri Hartmanni Truck-ses Militis.
etc. et ex omni fortitudine, quam idem puer tunc
51 Die vero Veneris, ultima mensis Mnji, supra- ?! IIit/i Com-
hahuerit, se in lecto, in quo dccumbebat, erexerit. dicti Reverendus Pater Dominus Tilmannus, Epi- msitirii

Cum autem mulier EUa nommata, ticcttimt ai

ipsius Joannis scopus Tripolitanensis, Reverendi in Christo Patris
testis antedicti nuverca, inclinationem pueri vide- et Domini, Doinini Christophori Dei et Apostolicae '"'"»» '
h;it ; statim ipsa voverit puerum ad Bcutas Virgines Sedis gratia Episcopi Basileensis, Vicarius in Pon- ''"'"'"""'
prwdictas. Similiter fecerit Margareta testis, ejus- tiflcalibus Generalis; Venerabilesque DominiJoan-
dem pueri mater ; et quain primum ipsum puerum nes Hamniannus, Sacroe Tl logia> Professor, Or-
illuc voverunt, ip.^e puer dixit Ego volo ire, ete.
; dinis Praedicatorum Joannes Berckman de Olpe,
;

Et puero de lecto levato. et ad terram posito per Archidiaconus Ecclesiae Collegiataa in Munster Ba-
testes, ad statim idein puer, recepto in
manus suas sileensis Dicecesisad commissionem eis per prae-
;

parvo haculo sive ligno, cnm eodem baculo ince fatum Reverendissimum Duminum, Dominura Ray-
perat ire et iverit solus absque omni adjutorio, mundum Cardinalem de latere Legatum, vivaa vi.cis E
B ;

qux anle licet antea nunquam iverit, nec ire potuerit sic : oraculo factam; et voluntate etiam Reverendi in
numguam ipsi conjuges votum praedictum complcverint cum Christo Patris ac Domini, Domini Hugonis Dei et
ambtUarat.
puero, eundcm illuc ad heatas Virgines portantes Apostolica; Sedis gratia Episcopi Constantiensis,
secum ; qui puer existens cum Sanctis, per se, me- per Revcrendum Patrem Dominum Joannera Krcut-
dianto tamen haculo, transiverit 111 ecclesiam ad zer, Pracpositum Ecclesiae Cathedralis Constantien-
sanctas Virgines ; et interim de die»in diem magis sis, ab eodem Domino Episcopo missum adhibita
;
potuerit ipse puer ambulare. Hiec non gratia, odio, ecclesiam S. Christianas monte
in S. Christianao et sMato
amore, aut prece inducti, sed ex omni veritate di- Constantiensis dicecesis accesserunt; et ibidem in '"''* CM ~
cunt, et publica prajmissa fore ac vera asserunt. mei Notarii publici, et testiuni infrascriptorum prae- r
„"'i"r '
49 Iteligiusus Dominus Joannes Fabri. Conven- sentia; prassente etiam nobili el valido viro, Donii- illius,
XL, cacttm se- tualis Monasterii Ordinis Minorum de Oljservantia cello Rudulfo de Biumneg, Armigero , Advocato
p/imana citra- Basilcrc, Presbyter, examinatus die Veneris post castri, et Balivu dominii Rotelensis, illustris Prin-
tus a febnbue
Pentecosten , dicit, quod sint pro nunc quinque cipis, ct Domini Christophori Marchionis inferioris
dies,quod febres invaserint ipsum, et h abuerit eas Iladen, ejusdcmque castri et dominii ; lapidem ma-
acutissimas ita quod cura ipse alias inclinationem
; gnum et gravem super sepulcrum, in quo S. Chri-
hahuerit ad Sanctam Christianam, et ad tres Vir- stiana, qua; de societate S. Ursulae et undecim mille
gines antedictas in Eichsel, votum ad
ipse fecerit Virginnin, publice ab universis Christi fidelibus il.-
amhas ecclesias hujusmodi, et ad beatas Virgines lius patrhe incolis et inhabitatoribus, esse asseritur,
illic requiescentes : illudque votum die Sabbati ante et pro tali habetur, et venerata cxistit, positum re
Exaudi compleverit, ipsum num- et interim febris moverunt, et levarunt.
quam tetigcrit, nec eamdem senserit amplius. Et .'U Quo quidem lapide hnjusmodi amoto et levato,
firina fide credit, se per intercessi. nem sanctarum repererunt sepulcruin hujusmodi quatuor muris fa-
Virginuin, scilicet Sanctae Christianae, et Sanctarum ctum, et usque ad bracliia viri profundum, Et in
Cunegundis, Wibrandis, et Mechtundis, fuisse li- eodem sepulcro in tuedio positam unam sarcham f
f
beratum a febribus. lapideain, cuai ferris a duobus lateribus bene clau- nperta etium

C 50 Die vero Mercurii vicesima nona mensis Maji, sain et munit uu ; quam sarcham ex sepulcro hujus- inclusa tstic

area inveniunt
20 Maji iterum supradicti Reverendi Patres et Domini, Tilinaiinus modi levarunt, illamque ab uua parte, ferro cum
mtetjrum
omnia n co- Episcopus Tripolitanus, Reverendi in Christo Pa- quo elausa erat remoto, aperuerunt, tt lapidem de- tccletum.
nnoscvntur in
tris Domini Christophori Episcopi Basileensis Vi- super coopertura tevarunt. Quo levato viderunt et F
Eieltsel
carius in Pontificalibus : nec non Joannes Kreutzer, repererunt integrum rorpus, sive omnia ..-^a Reli-
Praepositus Ecclesise Cathedralis CoDstantiensis, a quiaruni SanctaB Christianae, in eadem sarcha reclusa
Reverendo Patre Domino Hugone Episcopo Con- seu reclusum. Quibus sic visis, et cum omni gaudio
stantiensi ad haec missus, ex speciali commissione et revcrent.a rejiertis, Iiev.-r.-inliis D. niiini., Til-
praefati Reverendissimi Domini Raymundi Legati mannus, Episcopus Tripolitanensis praefatus, pras-
de latere, eis viva voce facta ; ecclesiam in Eichsel missis el completis antea orationibus et solennitati-
accesserunt, Beatarum trium Virginum sepulturas, bus, ad li ec requisitis etdebitis, unam spatulam S.
et corpora, ac alia necessaria, videre, visa conspi- Christianae Virginis ex hujusmodi lapidea capsa
ciendo ; repereruntque singula, ut supra scriptum sive sarcha recepit, et super mundum tj arcura pa-
e>t, fore vera, et ultra lioc litteras Indulgentiarum pyri omnibus ibidem existentibus demon-
posuit,
efiectum continentes subscriptum videlicet quod ; strando; fuitque in hujusmodi spatula, et adhuc
Reverendus Dominus Angelus, Dei et Apostolica; est, caro dict.e sanctae Virginis ; licet propter ejus
Sedis gratiaSursaneiisis et Caminensis e Episcopus, antiquitatem hiijusmodi caro facta sit quasi homba-
vtt et bulla
ad Alenianniam et universas et singulas Provincias, sum 1'usci coluris, sic tamen quod teneri, et retineri
Indulgentia-
rum a Nuntio civitates, terras, et loca Germaniae cum pleua po- potest digitis. Quibus Reliquiis sic integre repertis,
Apost. <liit t testate Legati de latere Apostolicao Sedis Nuntius fuit ipsa spatula universa in capsam seu sarcham
rl '''•'"'"'"
an. I i82.
et Coinmissarius, anno Doniini millesimo ijuadrin- praedictam reposita, .'t reclusa cum onmi reverentia
. ,,-.- ... rui
scmiiila cui
scapula,
,

gentesimo octtiagesimo secundo, quarto mensis De- et lionore dehitis, ipsaque sarcha, seu capsa Iapidea utlliuc CtirO

cembris, Pontificatus Sanctissimi Domini nostri, in tumulum praedictum sive cavernani reposita, la- nxrebat.

Doinini Sixti Papas quarti, dedit Indulgentias ad Iiisquc desuper repositus prasdictus. Antequam omnia
Ecclesiani in Eichsel, auctoritate suoe Legationis, pncmisia fiicrunt peracta, tres Missa; habitae et
celebratie
 108 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EISCHELLEN.

A celebratoe exstiterunt, cum omni ilevotione; pra- rimorum Christi fidelium, ad eas in suis necessita-
i
• cfton- sentibus ibidem honorabili Domino Henrico Raf, tibus recurrentium et implorantium, voces exandiunt,
B»omo Canonico in Colmar; et honestis. Joanne Advocato et apud Demn ferventer intercedunt j adeo quod
in Loeracb, Joanne Wegner etiam olim in Loerach plures, spe et fide firma ad eas recurrentes. et illic
Advocato. Antomo Zieglpr de Lerach, Joanne Orih [vuta] einissa persolventes, variis languoribus se
Advocato in Richen, et Ludino Dorwart de Kichen senserunt redemptos et liberatos.
bospite, et pluribus aliis honestis hommibus utrius- 58 Postquam igitur nobis, ab llbrum locorum
que sexus, pro testibus super prxmissis rogatis et Potestatibus et Dominis temporalibus, expositis
re'iuisitis. primitus pereos variissignis et miraculis, quasibi-
dem contigisse asseruerunt, fuit humiliter suppli- cnrum corpora
AXNOTATA D. P. catum; quatenus, ad gloriara Dei, et majorem ip- clevcl
siirimi Sanctarum Virginum venerat ionem et laudem,

a Minor Basilaea, Rheno inlerflutnle distinguitur de miraculis hujiismodi per debitam inquisitionem
a Majori, el cum eademponte insigni connectitur. no>. informare et si vera comperta fuerint, dictas
;

b Ad rtrbum Contege, praematurum adhuc est. heatas Virgines, etearnm corpora, ibidem (ut prae-
c Idiotismns Germanicus, cui vox ICind, puer, utri- fertur)requiescentia,adhibitisdebitis solennitatibus,

qur scxui aptalur. nostrre Legationis auctoritate elevare et exaltaro

d ffarc cst Dominica V post Pascha. dignaremur. Nos igitur attendentes, quod ipsarum
e Caminum, urbecula Pomeranix Episcopalis tub Sanctarum Virginum major veneratio, et plurimo-
Archiepiscopo Gnesnensi : net proculputo inveniendum rum Christi fiilelium devotio, ac nostra fldes univer-

Sursanum. salis non modicum eximle sumerent incrementum ;

Teutonice Sark, arca '

lapidea, Belgis de praemissis pcr debitain ihquisitionem informari
f Sarolia,
sumitnr etiam pro lapide grandi el quadrato, qualibus satagentes, cum personaliter interesse nequivimus,

solent consterni et tegi sepulcra. certis nostris C omnibus praenarra- E

nissariis, de

B g Fortassis aroam, sed nihil muto, quippe nec

hoc tis et veritatis circumstantiis se ad plenum infor- fj^°"™„"

plene satisfacit. mamli, eommissionera dedimus.cum singuiari tamen „ ia fecerit

examinarl;
favore et consensn Reverendi Patris Episcopi Coil-
stantiensis, loci Ordinarii. Qui quidem nostri Com-
CAI'UT V.
missarii, nostrie eis facta? commissionis vigore,
Legalus Aposlolicus indicit festutn Elemtio- universas et singulas circnmstantias et qaalitates, in
Monle S. Chrislianx. hujnsmodi negoiio per ipsorum corporum visitatio-
'

ii is iu Ek-ltsel el
nem, inspectionem, et decalogorum, et aliarum
RnijUiltndus
Ugatus Apost. j\nim Domini, millesimo quingentesimo qnarto sculpturarum visionem, testiumque ex fama conti-
pcr ilnlas 3 supradicto, Indictione septima, die vero lunae, ler- nuata deponentium examen, pra-
fldele et diligens
Jun II,
tia mensis Junii, Reverendissimus in Christo Pater missa veritate fulciri compererunt omniumque et
el Dominus, D inus Raymundus, miseratione di- praemissorum testimonia nobisin scriptis debitere-
vMii S.inetae Iiomanaj Ecclesiie Oardinalis, Aposto- dacta praesentarunt, exhibueruntqae. Nosque ex hu-
l, ,, s !
- de i
i
1

i i Legatus, litteras in forma sub- jusmodi diligenti inquisitione, et examiiuitione de

scripta emanandas, sub paternitatis Reveren-
su:e sacri negotii roeritis plenius informarunt.
dissimae sigillo appresso munitas decrevit. Quarum SU Et quia invenimus, plures sanctas Virgines c.t considcruns
tenor sequitur, et est talis. Raymundus, etc ut de sacra Societate fuisse elevatas, past longa qiwd plur
illa s
n\lqitC pro-
supra innii. 8. Apostolicae Sedis de latere legatus, temporiuii intervallaab elevatione prima videlicet csulantt ; i

mulquri jubct. r! r [fa sinl.

universis et singulis Abbatibus, Prarpositis, Prio- Sanctas Cordulam u etOdiliam; imo etiam in Co-
ribus, Decanis, parochialium ecclesiarum Rectori- lonia Agrippincnsi circa tempora felic. record. Ni-
bus, et Plebanis, et Vioeplebanis ; Capellanis, Cu- colai quinti papas, inventuin est quoddnm reserva-
ratis, verbiqne divini Prsedicatoribus secuiaribus culum ossibus Sanctorum plenum b quod etiam b
et religiosis, ceterisqne Presbyteris et Clericis per elevatum et aliis Sanctis appositom existit ; et ne
civitates et dioeceses, tam Basileensis, Constantien- novum alicui videri queat, sancta Mater ecclesia
sis, quain etiam Lausanensis, ac alins ubilibet con- plures Martyres colit, tamen non gladio sed
qui
stilutis, salutem in Domino, cum praesentium publi- zelo martyrii ducti, diem clauserunt extremum.
catione, et intimatione, ac fideliexecutione. Legimus etiam iu tractatulo famosissimi Sacrae
p
5V Tunc nostraj legationis ofiicium, quo meritis Theologiae Professoris Magistri Martini c Parisien- r
li<vt iniparilnis fungimur, recte peregisse creilimus ; sis, quem super libris Ethicorum edidit, ubi dicit ; et ad siarlyril
su//I-
cinii inter reliqua ejus opera nostras solicitudinis Etsi ad martyriuin exigatur actualis contemptus tiiulum
°' " r "1
partes ad Sanctorum praesertim feminei sexus, qui mortis, semel a ratione imperatus r.on tamen ad ^"l [^'
l <
;

varia tormentomm genera pro nostra fidesubirenon rationem martyrii exigitur universaliter tolerantia
formidarunt, venerationem convertiinus ; ac alia, aotualis mortis has Virgines, sacram cohortem ab
qusB veneratione debita carent, quautum cum Deo Urbe secutas, etamore martyrii allectas, cum intel-

possumus. ele, eiiius, proat auctore Domino snlii-

r
lexerant S. Ursulam ex revelatione divina marty-
brius conspeximus expedire. Cuni itaque, sicut ad rium subituram, cum sua societate non dubitamus.
nostrum plurimum fide dignorum relatione pervenit 57 Attendendum insuper quod dictam B. Ursu-
auditum, in parochiali ecclesia villaj in Eicbsel, lam (ut sacra enarrat historia) plures Virgines, vi-
dirtte Constanticnsis Dicecesis prope Rhinfelden, dua?, et alias utriusque sexus personte secuta;, quas
ejusque ccemeterio, quajdam corpora sub vocabulis, Spiritus sancti inspiratio et revelatio attraxerunt;
Cunegundis, Wibrandis, et Mecbtundis necnon in ; inter quas fuissc legimus S. Cyriacum d Pontiricem ^
capella sita super montem Sahctse Clinstianaj, cor- summum, duos Cardinales, duos Diaconos, tres

qitotl roqntus pus ejusdem Sanctae Christianse Virginis, quae om- Snbdiaconos. et Archidiaconum Romanas Ecclesise,
||J il< >v nes de numero seu societate S. Ursulee et undecim quinque Episcopos de Anglia, videlicet Sanctos,
Viroinum
ctilltt el
mille Virginum fuisse et esse reperiuntur, sepulla Guilbelmum consobrinum Ursute Jacobum Co- ,

nttrncitlts et recondita existant, ipsa^que ecclesia et capella in lunibanuin, Iwanum, Eleutherium ac Lotharium,
ihformuttts. honorem earumdem Sanctarum Virginum dedicatas ac Ca3sarium Meldensem Episcopuiu Sanctos ;

inveniantur ; quas ibidem non minimis miraculis re- Mauritium, et Clementem, Pantulum et Mar-
fulserunt, et indies evidentioribus effulgent ; et plu- culum ;Reges, Etherium primum, Oliverium
secundum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII
109
secundum, Crophorum qunrtum, Lucium qnintum, ibidem convenerint, publicare curetis,
ilem quod ut tantas D
Clodoveum sextum, Canutum septimum, Pipinum peccatorum remissiones valeant promereri.
Vttulam
de Oriente octavum, Adulfum noiiuin, Avitnm deci-
Et ut EX CROJI-
comittilt stnt. Deus nobis suam gratiam in veneratione Sanolarum CIIIO li

tttriusqne sc- mum, Seranum undecimum Kegem inclitum Dano- dare dignetur, eisdem vestris subditisnostra aucto-
et festum cum.
xus pcrsonx rum, Refridum, Bonifacium paganum cum filia ab lejunio tndici.
ritale praecipiatis, ut vigiliara elevationis
plttres. fiendaj
Angelo monita; Regem Laurentmra paganum cum j.-jmi.-nt; dioin vero luna) festivent et celebrent, et
suis subditia ac Reginis Constantinopolilanensibus,
orationibus suis devotis sanctificent ; nt per hffic
et aliis de Hibernia, Normannorum, Suevorum,
et Deus omnipotens misericordiam et gratiara, ad illa
aliis cum
multis Ducissis, adeo, quod numerus illo- quaj in fidei nostr.-c propagationem tenduiit c.uicl-
rura se ad quadraginta millia extendit. dere et elargiri dignetur. In quorum lidem
prajsen-
58 Pramissis igitur verissimis documentis nobis tes nostras Litteras fieri. et per Notarium
publicum
apparentibus, credentea Deum ex Sanctis suis pro subsoribi, aigillique nostri impressione jussimua et
nobis intercessoribus esse propitium, in hnc saucto feci scommaniri. Datum Basileie, anno a nativi-
elevationis negotio, cum singularilavoreetassistrn- tate Domini millesimo quragentesimo quarto,
In-
tia prajfati Episcopi Constantiensis, sub cujiis dice- dicfione septima, die vero lunaj tertia mensis Junii,
cesis ipsa sancta corpora requiescunt, prooedere Pontificatus Sanctissimi inChristo Patris etDomini
desiderantes, ad eorundem corporum elevationem nostri, Domini Julii divina providentia Pap,e se-
Canonicam divina nobis gratiaadspirante.proxima
;
cundi anno primo, prapsentibus ibidem uonorabilibua
die Dominica, post Octavas festi Corporis Clinsti, viris ac Dominis, Dionysio Jacoti Presbytero
diem Bi-
Indicit mane circa lioram quintam, postsermonem, ibidem sontinensi et Guilielmo
elcvaliorils, Bouse Clerico Morinensia
in laudem Dei, et Sanctarum Virginum fiendum, Dicecesis, Camerariis nostris, testibus ad pra=missa
procedere curabimus, prout id in Doiuino conspe- vocatis et rogatis.
xerimus salubrius expedire. Ut igitur hax elevatio De mandato dictiReverendissimi Domini Cardi-
et sanctarnm ReSiquiarum exaltalio, in glonamUei, nalis et Legati, Joanues Bernevelt, Notariua publii
et dictarum Virginum venerationem devotius et cus subscripsit.
salubrius fieri possit de omnipotentis Dei misericor- 00 Eudem siquidem die lunas tertia Junii, fue- De S. Christiu-
dia, ac Beatorum Petri et Pauli Apostolorum ejus runtexaminati bonesti viri Joannes Rymelrich, et na narral
auctoritate eonfisi, ac de speciali indulto nobis Clewinus Erbesliolter, ambo de Villagio Wylen tcstis 1
desuper concesso, omnibus et singulis Chrisd Constantiensis Dioecesis, super his quae ipsi sciant,
fidelibus, qui isto die divinis Officiis, qua? ad- vel audiverint a suis senioribus deSancta Christla-
spirante aobis gratia Spiritus sancti in propria na. Qui eliam mediis suis desuper pracstitis jura-
euin indultjcn- persona celebrare intendimus, corporum pradicto- mentis, dixerunt et deposuerilnt, ut sequitur. Joan-
ttis plena Us,
rum elevationi, exaltationi, processioni, vel solenni nes Hymelrich , de villa Wylen Constantiensis
benedictioni, sic ut praemittitur fiendis, devote in- Dicecesis, astatis annorum octuaginta vel circa, ju-
terfuerint, et suas devotas ad Deum preces, pro ratus, receptus, et medio suo juramento exaraina-
universalis Ecclesias slatu, et
pro pace totius Im- tus, deponit et dicit esse verum, quod ipse ante
perii, summi Pontificis nostraque prosperitate, et aniiiissexagintaet sexagintaetseptuaginta proxime
animarum salute, semel orationem dominicam et lapsos, a quondam suis parentibus et aliis seniori-
salutationem angelicam devote dixerint ; aut qui, bus villagii Wylen, et aliarum villarum vicinarum avdlvtiu ii

quorum facultates suppetunt, suas pias eleemosynas audiverit; quod olira S. Ursula cum suis Sodaiibus semortfjtis,
et caritativa subsidia, cum hujusmodi elevatio et navigavit per Rhenum, veniendo de curia Romana,
exaltatio absque gravissimis iinpensis minime Seri et S. Christiana fueritsecum; et dum erat circa
et peragi possit, pro expcnsarum supportatione, et littus prope Domum rubeara, seu monasterium Or-
capsarum, in quibus sancta
corpora hujusmodi col- dinis B. Pauli primi Eremitue; eadem Sanct.i Chri-
locari et reservari debent, decentiori ornatu et de- stiana fuerit jnfirma, et petierit se emitti. Sicque
core, ipsiatribus diebuserogaverint. et administra- ducta usque ad campum, prope villagia Krentzach
verint, gazophylacium ibidem ordinandum
et ad et Wyleu, ibulein [substiterit] in campo quadrato quod in hco
propriis manibusposuerint; absolulionem plenariam amplitudinis octuaginta pedum ab utraque parte
dicto Lectus
s Chriitlanx
peccatorum de plenitudine nostrae Legationis et qui locus modicum, elevatus est et altior, quamterra obierit
potestate, in forma Ecclesia? consueta, in Domino sive agri contigui eidera loco, quiquidemlocussem- F
coucedimus. Si autem divina OfScia per alium cele- per habuerit, ct hodie habeat nomen, et nuncupetur
brari et teueri contigerit, tcr orationem dominicara Lectus Sanctaj Christianss, ex causa illa, quod in
et potestale
et totiens salutationem angelicam, ut praedicitur eodem loco mortua luit, sivc diem vitae suaj clausit
tivsolvcndi a
icservatis. orantibus, decem annos et totidem quadragenas de extremum.
injunctis eis pcsnitentiis in Domino auctoritate Le- 01 Audiveritque semrer dici, quod fuisset diffe-
gationis nostrae rela:.anuis. Et insuper ut Christi rentia occasione bannorutn seu limitum parochia- de eujus cor-
fideles ipsi ad hujusmodi indulgontias consequendas ruin; ita quod inbabitatores villagii Wylen pra icn- pore oita lis,
eo ardentiores et aptiures certos nostros debant, curpus S. Christiau dircmpta sit.
fiant, v il._'l «ljv* iluri ad ecclL'-
Confessores, qui potestatem cunctos Christi tideles, siam ipsorum ; Parochiani vero in Krentzach praa-
qui peccata sua confessi fuerint, in casibus Sedi tendebant, quoddeberetduciadecclesiameorumdem.
Apostolicaj specialiter non reservatis absolvere, et Itaque cinn hujusmodi differentia habita fuisset,
puiiitentiain eis salutarem injungere possint et va- quidam senex vir ita consuluit, quod corpus S,
lcant, ordinare et deputare curabimus, prout id Christiana deberet poni super curriculum, et debe-
salubrius in Domino eonspexerimus expedire. rent praepoui duoboves, et ilii bovespermitti traus-
59 Quae omnia et singula vobis omnibus et sin- vebere corpus; et ubi ducerent, quod ibidem sepe-
titqttc kxc
gulis intiinamus, insinuamus, et notificamus, ac ad liretur Sanctu Cbristiana; sicque l.icliiiii luerit, et
ttliiqne publt-
eari tnattdat vestram et cujuslibet vestrum uotitiaiu indubitatam boves bujusmodi iter rcceperint, adscendendosuper
deducimus, praesentium per tenorein vobisque et ;
altitudinem inontis illic prope existentis; et bolius
cuilibet vestrum auctoritate legationis nostra: prae- venientibua ad liiontem, idem inons per divinam
dictae, districte pra^cipiendo mandamus. quatenus piitiuitiam seaperuisset, ita quod boves liabuerunt bobus ipsuta
hujusmodi nostrum elevationis et exaltationis man- viam adscendendi, et Sanctaa Christianse corpus iri monlem
vehentihus.
datum, in vestris ecclesiis sub Missarura solemniis, ducendi quod etiam duxerintusquesuper montem,
;

dum major populi multitudo ad. divina audieuda in quo hodie requiescit; sicque ibidem in honorem
Jnttii T. IV 15 S.
 110 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EISCHELLEN.
erecta se ad dictas Virgines voverit, statim D
Beatas
A S. Christianae fuerit ecelesia parochialis, illa
?"° d •"
EX CROM quai hodie parochialis ecclesia existat, habens sub- ipsa acajcitateejusdemoeuli, intercedentibusBeatis
BACIIKJ.
ditoset limites proprios; fueritque maxinius con- Virginibus prtedirtis adjutono Dei iuent liberata, ,„„ mjnarj

cursus a tempore memoriie ipsius testisad eamdem atque visum babuerit et habebat, ae si numquam coclitem,

Christianam et a suis senioribus semper audi- visu caruisset. Hanc ipse testisvidit, et ab honestis
S. :

verit concursum ad eamdem fuisse sicque testis :

bominibus audivit, ipsani dietis annis visu in dicto
per se eoncursum vidit, et illuc ivit pro sua devo- oculosuohujusmodi orbatam fuisse, usque ad dictam
tione ipsam in suis necessitatibus implorando. Hsec diem voti facti.
non gratia, odio, amore, seu lucri causa dcponit, 65 Similiter dicit esse verura, quod die Sabbati
aut prece, pretio, vel favore; sed justitiae intuitu. proxime praterita, veneritalia mulier, quadragiuta contractum
«rljl,
62 Clewinus Erbesholter deWylen, aetatisanno- annorum existens sueu aetatis, quaj fuerit contracta

Eademcon- runi nonaginta et ultra, testis juratus, receptus.et in cruribus suis, adeo quod per duos annos cum di-

/trmat lc
medio suo juramento examinatus dicit, et deponit midio in Iccto decubuerit, et ire seu arabulare non
stis II
putuerit; eadem fecerit votum visitandi BeatasVir-
Bimiliter esse veruni, quud ante octuaginta annos,
a suis senioribus et parentibus, viris et personis gines in Eichsel, et quam primum votum hujusmodi
;utriusque sexus fide dignis, omnique exceptione ma- fecerit, ipsa absque alicujus hominis subsidio, de

oribus; quod olim Ursulaexcuria Romana

dum S. lecto surrexerit, et de domo sua usque ad beatas
Virgines transire potuerit et transiverit, et hodie
venerit navigando per Rlienum cum suis Sodalibus,
inter illas fuerit Sancta Christiana quce eratadeo ire et ambulare possit quo velit. Hanc mulierem
infirma, quod exivent navim prope Rubeam domum, testissimiliterviderit,eta fide dignis personis au-
ubi Monasterium S. Pauliprimi Eremite; etve-
sit diverit eam sic contractani fuisse, et per dictos an-

nerit usque ad quemdam locumagrorum, intravillas nos in lecto decubuisse, et ambulare non potuisse.
Wylen et Krentzach, et in eodem loco permanserit, 66 Insuper testis idem dixit esse verum, quod „
in campo, et diem ibidem vitaj suaj clauserit extre- venerit in villagium Eichsel quidam socius sedecim „„„„ 0?ucto„
B
mum prout etiam locus ipse in quo ipsa obierit, vel viginti annorum qui dum puer exstitit, propter rcddi:
;
;

hodie nuncupetur Lectus S. Christianse, propterea coruscationem seu tonitrua aut tempestates sibi eve-
quod in eodeiu Ioco mortua fuerit. Qua sic mortua, nerit, quod non potuerit amplius loqui, sicque mu-

dicit testis se audivisse veridica relatione, quod tus exstiterit, et remanserit per quatuordecim an-
corpus S. Christianse positum super unum
fuerit nos; etpostquam audiverit de dictis sanctis Virgi-
ourriculum, et praepositisduobus bobus ductum, nibus, quod miracula ibidem varia fierent; ipse se
prajter regimen hominum, ad placitum animalium etiam ad easdem voverit; quo voto facto, et adim-
nujusmodi, seu divina gratia mediante, usque ad pleto die Sabbati proxima, ipse ut prius loqui incce-
montem, in quo S. Christiana adhuc requiescit. perit, et loqui possit; hunc testis viderit. et a fide

63 Dicitque testis, se audivisse a parentibus et dignispersonis audiverit ipsum dictis annis muturn
ntcnonmira-
culum sclssi
sell j or j m is suis;
quod mons, per
^ r
qiiem corpus
.
'
duce-
. . '
fuisse, et loqui non potuisse : ha;c nongratia, odio,

montis. batur, se aperuent, ettuenteis lactum iter divina amore, prece, vel pretio, vel favore deponit.
potentia; sic quod adhuc hodie vallis existat, et 67 Die vero deciuia quarta
1
mensis Junii supra- .
.' qunre denuo
babeat eadem vallis nomen, quod dicitur via S. dicti, Reverendissimus m ChnstoPateret Dominus, n diatur \

ChristiansB, propterea quod per eamdem corpus Dominus Raymundus miseratione divinaCardinalis, Elcvalio.

cjus fuit sic per boves ductum. [Quando autem] et Apostolica; sedis Legatnsprsefatus, aliain intima-
curpus S. Christianse sic erat super acumen niontis tionis scedulam emitti maudavit, et decrevit hujus-
ductum, ipsi boves steterunt illic non ultra gradien- modi tenoris. Raymundus elc. ut *iti>rti nttm. 8 :

tes : sic fueritibidem sepulta, proutadhucrequies- universis, et singulis Christi fidelibus, praesentes
eodem monte, et sit icdificata ecclesia in ejus
cat in litteras nostras inspecturis, notum facimus, quod
honore ot in ejus nomine et honore dedicata, et die Dominica proxime futura mane circa horara
el persereran- J '
. . . .

tttn cuiinm. nomen habeat ecclesia h. Chnstiana;, et sit ecclesia quintam, ad elevationem trium corporum Sanctarum
parochialis, et a tempore vitse susefuerit magnusho- Ar irginum Cuneguiidis, Mechtundis, Wibrandis, in
minumconcursusadeamdemsanctamVirginem Chri- villa Eichsel prope Rhinfeldiam die vero lunae ex ;

stianam, tamquam ad unam de numero undecira tunc proxime sequenti,adelevationem S. Christians

C mille Virginum existentem; pro qua semper audivit in monte S. Christianae, divina nobis adsistente
eam venerari et nominari; et
et vidit ipse testis grotia in propria persona procedere curabimus
eamdem sacctam Virginem Cbnstianam pro Sancta juxta formam et tenorem, in prionbus nostris desu-
tenuit, nominavit et honoravit. Ha;c non gratia, per emissis et publicatis contentam. In cujus testi-
odio, amore, prece, pretio, vel favorc deponit. monium prajseutes litteras, nostro secreto inferius
64 Die vero lunee decima raensis Junii, coram appresso, duximus munieudas. Datum Basileua anno
Revercndissimo Domino, Domino Ruvmundo Cardi- Domini millesimo quingentesimo quarto. die deciraa
apud Sanctum
nali et Legato, in civitate Basileensi quarta mensis Junii. Joannes Bernvelt Notarius
Leonarduni constitutus, honorabilis vir Dominus subscripsit.
Jacobus Merbolt Clericus Bambergensis Dicecesis,

famlUarl-
ojusdeinReverendissimi in ChristoPatris et Domiui, ANNOTATA D. P.
diu Itgati Domini Raymundi Cardinalis Sancta; Sedis Apo-
testatur, stolica' de latere Legati familiaris, ab eodem Keve- a S. Cordula recolilwpostridie S. Ursnlx 22 Oclo-
rendissimo Doniino Legato pridiead villagium Eich- lnris. S. Odilia 18 Julti, qu.r an. 1288 Iranslaia Hu-
sel, ubi Beatee Virgines, (sciiieet Cunegunilis, jum fuit : an Ursulana tunc examinabimus. Interim
Wibrandis, et Mechtundis)corporaliter requiescunt, vitleCrombachium hb. 8 cap. 26, et scqq.
raissus, et ibidem perseverando negotia sibi com- b Idem Crombacltius cap.i Append. pag. 1091 ct
missa expediens, reversusque ad Basileam, et de seqq. agil de Martyrum Boppardiensium corporibus
nonnullis miraculis, ibidem tempore quo inibi fuit inventisan. 1280 Nuolai PP. V an. 3 et ex nv.me.ro
factis, dicens medio suojuramento desuper examina- Ctipitiim, publicx venerationi solitorum exponi, putat
tus, deponit et dicit esseveruni; quod dieMercurii Itatid plttres eos qtiam sedecim fuisse : pagina autem
vigilia Corporis Christi, proxime prasterito, venerit 1 128 in Eptlome Cltroiwlogica ititlluts ullerius inven-
ad villam Eichsel quoedam mulier, quaj fuerit in tionis meminit msi S. Odiliae. Cumquenullum certum
uno ejus oculo per sedecim annos caeca ; et postquam ettllus annt diem Itabeanl, pulat iis apte assignan posse
ptoximum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 111
proximum post Octavam assnmptx Virginis 23 Au- scere. Haec non gratia odio, amore, prece, pretio D
gusti. vel favore, sed veritatis et justitiae intuitu depo- EX CROUDA-
CHIO
c Hactenus nobis ignotus scriptor, et forlassis ipsis- nunt.
mct Parisiensihus. 71 Providi et honesti viri Joannes Gebhart,
d De hoc Cyriaco, fabulose Iiomanis obtruso, pluri- Jacobus Abbergh, Jacobus Unmuos, ex Consulibus
bus cgi in Conatu Clironologico, et snnul docui quam Oppidi Rhinfelden; ac Georgius Fabri, Protonota-
incunctanter is creditus fucrit seculo 14 ct 15. De rius ibidem ; similiter ad mandatum prafati Reve-
aliis Episcopis. Regibus, Reginis hic rcceusitis ntbil rendissimi Domini Legati, coram sua paternitate
allinet ihccrr, cum in ipsis Iwminuin locorumque nomi- Reverendissima in oppido Rhinfelden constituti,
nibus stilismulta, nrguant fictionem manifcslam. mediis quoque suis juraraentis, per eos et quemlibet
eorumdem e Consnlatuj prastitis examinati, depo-
CAPUT VI. suerunt et dixerunt, ac quilibet eorura deposuit et degue prsesen-
dixit esse verum, quod ipsi et quilibet eorum lla corporum
;

Canonicorum et Consulum Rhinfel'liensium Consulum, ab annis quadraginta, et etiam quinqua-

in Eichsel,

De/iositiones. secula translalio Corporum ginta ; Protonotarius vero ab annis triginta elapsis;
sanctorum. et quorumdam miraculorum audiverint a suis senioribus et antiquioribus, hone-
depositio. stis, et fide dignis personis, omni exceptione majo-
ribus et gravibus, semper dici, qnod corpora san-
Citati Canoni- J 'ievero sedecima mensis Junii, coram supradicto ctarum trium Virginum, Cunegundis, Wibrandis,
cl et Con- Reverendissimo DominoRaymundo Cardinali etLe- et Mechtundis requiescerent in Ecclesia villae
sules
gato prafato in oppido Rhinfelden constituti, hono- Eichsel ; et eaedera tres Sanctae Virgines essent de
rahiles nec non providi et honesti viri, Dominus numero Sanctarum xi miile Virginum, et illuc ve-
Joannes Colmar, Joannes Lederschneider, Joannes nissent. dum S. Ursula ex curia Romana veniendo
Muller, Laurentius Truchses, et Berchtoldus Rudi, super Rhenum navigasset, et exivissent ips:v tan-
Canonici Ecclesia; Collegiatae in Rbinfelden; nec quam infirmse navim, et venissent ad istum locura;
non Joannes Gebhart, Jacobus Abberg, Jacobus Un- viderintque et audiverint semper easdem in ecclesia
mous cives et ex Consulibus oppidi Rhinfelden, ac Eichsel pro sanctis Virginibus teneri, reputari et
Georgius Fabri Pronotnrius ibidern; et per eaindem implorari ; ipsique testes easdem pro talibus qua>
suam Paternitatem Reverendissimam diligenter, siverint, habuerint, et imploraverint ; audiverint-
occasione sanctarum Virginum l.rium in Eichsel que, quod ante quadraginta. et septuaginta annos,
requiescentium, niediis suis dcsuperpraestitis jura- major concursus fuisset ad eumdem locura, propter
mentis requisiti et examinati, deposuerunt et dixe- easdem Sanctas Virgines, quam hactenus fuerit
runt, et quilibet eorum dixit et deposuit, ut infra nec contrarium unquara audiverunt, sed viderunt
sequitur. imagines scissas, earumdera
et super sepulturas
69 Dominus Joannes Colmar, Canonicus in positas, ad modum Sanctarum Virginum Regina-
testantur de Rhinfelden, ceterique Domini Canonici antedicti, ad rum, pro intersignio, quod ibidem requiescerent
adventit Vir- mandatum eis sub excommunicationis poena per Sauctae Virgines, et eo citius venerarentur.
qinum ex au- Dominum Raymundum Cardinalem et 72 Additque dictus Dominus Protonotarius, quod
pnefatum
ditu. et tentata sed
Legatum de latere viva voce de dicenda veritate ultra praemissa, ante triginta annos audiverit dici
prohibita
factum, mediisque suis juramentis Capitulo ipsorura quod olim quidam Dominus terra attcntasset ibidem effossione.

praestitis exarainati, deposuerunt et dixerunt, ac fodere et quod ruptum fuisset caput unius cx
:

quilibet eorum deposuit et dixit esse verum, quod Sanctis Virginibus et quod illo facto caput unius
;

ipsirecordantur quadraginta annos, (derapto Do- imaginis, superpositi tumulo earumdem Virginura
mino Laurentio, qui recordatur triginta et ultra) et sanctarum, similiter videbaturex ea causaruptum,
eisdem temporibus, ac ultra fuerint iu oppido prout etiam caput unius ex imaginibus adhuc vi-
Rhinfelden, et visitaverint villagiura et ecclesiam in deatur ruplum fore; firmiterque credunt testes ita
Eichsel, et semper ab antiquioribus ejusdem villae, esse, ut audiverunt a suis senioribus, et sicut etiam
ac etiam in oppido Rhinfelden ab antiquioribus au- viderunt et deposuerunt : haec non gratia, odio,

diverint, quod dicebatur, quod hujusraodi tres amore, prece, pretio, vel favore deponentes.
F
Sanctae Virgines essent de societate undecim mille 73 Quibus quidem testibus singulis antedictis, El-
ffiiic in
Virginum ; et dum S. Ursula, ex curia Romana uno post alium successive, per prafatum Reveren- clisel progres-

cum Sodalibus suis venisset navigando per Rhenum dissimum Dominum Legatum auditis, dehinc idem sus Legatus,

ad partes inferiores Rheni, dietaa tres Virgines, Reverendissimus Dominus Raymundus Legatus
venientes usque ad locum qui dicitur Roperschwyl, animo et intentione corpora dictarum sanctarum
prope villagium Eichsel, ibidem permanserint, usque Virginum, ex Iocis suarum sepulturarum in quibus
ad earumdem obitum, et fuerint ac sint sepultae in hactenus requieverunt et sepulta fuerunt, ad alium
ecclesia Eichsel. locum transferemli, et illas sanctas Virgines ele-
70 Similiter seraper dici audiverint, viderintque, vandi, villagium in Eichsel antedictum equester,

qn ad easdem post earumdem obitum, tamquam

1 una cum Reverendo Christo Patre et Domino,
in
de cultu ex
visu, ad -:mi 'las Virgines de Societate S. Ursub» exi- Christophoro Dei et Apostolicas Sedis gratia Epi-
stei tes, fuerit magnus concursus populi, et praser- scopo Basileensi, nec non Reverendis Patribus
tiin ante quadraginta annos major quam hactenus Dominis Tilmanno Episcopo Tripolitanensi, ejusdem
fuerit. Ipsique testes et quilibet eorumdem similiter Domini Episcopi Basileensis Vicario in Pontifica- cutn dignnst-
aliquando illuc iransiverit ex devotione earumdem, libus Geuerali ; nec non Dominis. N. Abbate in mo comilatit.

sancto Blasio, Nigra-silva; Ordinis S. Benedicti

ipsas Sanctas Virgines iraplorando, ecclesiaque ipsa
in honore eariiindem Sanctaruin Virginum fuerit et Constantiensis dioecesis, ac N. Abbate Monasterii
dicece-
sit dedicata. Ipsi autem testes non sciunt de ali- in Lutzella Ordinis Cisterciensis Basileensis

quibus miraculis ibidem factis, quia de his non sis, pluribusque Canonicis Ecclesiae Basileen-
aliis

sis, ac benefloiatis aliarum Ecclesiarum

nec non
consideraverunt, nec interrogarunt viderunt tamen, ;
:

et quilibet eorum vidit tot et tantainsignia, ab an- associatis sibi pluribus in magna multitudine utrius-

tiquo in ecclesia Eichsei habita et facta, quod fir- que status, tam spiritualibus quam secularibus ho-
miter credunt hujusmodi tres Sanctas Virgines, de niinibus, et utriusque sexus fidehbus appropinqua-

dicta societate S. Ursulaj existentes, ibidem requie- vit, illucque accessit ; et ecclesiam iu Eichsel in-
 112 PROCESSUS DE SS VIRGG. EISCHELLEN.
gressus est, eum dictisDominis Praelatis, Episcopis, muni) de loco sepulcri, in quo hujusmodi Reliquia?
ei cnou- Abbatibus, reterisque Presbyteris, et Clcricis ad antea fuerunt in una sacra lapidea reconditre, ad
BACIIIO
hoc specialiter vocatis. alium locum ipsius ecclesiae S. Christianae, et extra
74 Eisque existentibus circasepulturarudictarum sepulturam hujusmcdi, transtulit, et solenniter cum
eltvata corpo-
ra defert ad Virginum jam apertam, pr.Tmissis decantationibus decantatione cantici jubilationis, Te Deum laudamus
altaiu, sub dl- Litaniae, Yeni sancte Spiritus, aliisque Orationibus etc. elevavit, et super altare pro celebranda
per
vah, et Collectis, ac ceremoniis ad kscc requisitis, cum suam Reverendissimam Paternitatem Missa extra
omni soleranitate idem Reverendissimus
pradiahitis, Ecclesiam ipsam prseparatum, solenuiter deportari
Dominus Legatus, ossa Reliquiarum dictaruro San- ordinavit et fecit.
ctarum Virginum de sepulturis suis, in quibus se- 77 Debinc sua reverendissima Paternitas solen-
pulta fuerunt, et a tcmpore obitus earundem Vir- nem Missam propria in persona, ad laudem Dei, et
ginum sanctarum reqnieverunt, ad capsas sive Beatissimae Virginis Mariae, ac S. Christiana; Vir- coram scr
fe-
arcas, ad hoc de novo factas posuit et inclusit, cum ginis prosdictae, omniumqne Sanctorum aliorum, re mitlihus
decantationibus Cantici Jubilationis, Te Deum celebravit ac decantari fecit. Qua Missa sie cum homimtm
Laudamus, etc. Ht sicque illas Sanctas Virgines, omni hujusmodi solennitate debita, decantata et
illarumquc corpora clevando, eadem corpora sive finita, benedictioneque data in praesentia bominum
reliquias earumdem sanctarum Virginum in dictis plurimorum, ad minus quinque vel sex millium,
arcis jam per suam Patcrnitatem imposita et reclusa, spiritualium et secularium, nobilium et ignobilium,
aut repositas et reclusas, cum omni reverentia et qui ob honorem Dei, Beatsque Virginis Mariae, ac
honore, super altare, pro celebranda per suam Sancta) Christianae pr<edicta3 ibiilem fuerant congre-
Patcrnitalcii] Missa, extra ecclesiam proptcr multi- gati deinde Beliquiffl dictac Sanctae Virginis Cbri-
;

tudinem populi prfflparatum, sulemniter deportari stianae, viceversa ad ipsam ecclesiam S. Christianae

ordinavit et fecit. (in cujus hunorem eadem ecclesia est consecrata, et

75 Debincque sua Reverendissima Paternitas in qua hactenus requievit) solenniter fucrunt et sunt
Missain solemnem propria in persona, ad laudcm reportatffl, Hujusmodi siquidem transportationo
ubl cantata
Dei et B. Mariae Virginis, Sanctarumque Virgmum facta, omnibusque sic solenniter et devote peractis,
Mlssa,
priedictarum, omniumque aliorum Sanctorum, ce- prafatus Beverendissimus Dominus Legatus, de eo,
lebravit et decantavit. Et Missa hujusmodi cum quod quidquid ibidem fecerit, quod haec ad instan-
omni solonnitate dec.intata etfinita. benedictioneque tiam sopplicatinnis viri Rudolfi de Blumneg, Illustris
data, in praesentia horum plurimorum, forsan Principis et Doinini, Domini Christophori M.irch-
quinque niillium. qui ob honorem Dei et B. Marice gravii Badensis c inferioris, in castris et dnminio
Virginis, ac sanctarum trium Virginum pradicta- Retelen Balivi fecerit, neque aliud fecerit sua Pater- protestans
simpticem
rum, ibidem fuerant congregati. Deinde Reliquias nitas, nisi reliquias sanctffl Virginis Christianae,
hanc esse
dictarum sanctarum Virgrnum viceversa ad ipsam quoa alias (ut praefertur) generaliter cum undecim tianslationcm
ecclesiam solenniter fuerunt et sunt transportatffl. mille sanctis Virgiuihus de societate S. Ursulae exi-
Hujusmodique transportatione facta, idein Reve- stentibus, per Sedem Apostolicam canonizata existit,

rendissimus Dominus Legatus, de eo, quodnil aliud de uno loco ad alium transferendo, elevando
et illain
iecerit circa elevationem hujusmodi Sauctarum pro majori populi devotionis angmentatione solen-
Virginum, qu<e alias generaliter, cum undecim mille niter protestatus fuit, et protestabatur expresse, me
refrruntur Hc- Virginibus, existerent per Sedem Apostolicam (ut Notarium infrascriptum desuperpublice requirendo,
tiqitlx ad ec-
canonizatse, nisi Reliquias earundera de mihi ut singula praimissa debite registrarem et
prfflfertur) et
clcslam
uno loco ad alium transferendo, et eas elevando, conscriberem, prout res gesta esset, mandando :

sulcnniter protestatus fuit, atque protestabatur prassentibus ibidem Reverendis Patpibus Dominis,
expresse, me Notarium infra scriptum desuper pu- Christophoro Episcopo Basileensi, Tilmanno Epi-
blice requirendo, prfflsentibus ibidem Reverendis in scopo Tripolitano. N. Sancti Blasii Nigrae-silvae,
Christo Patribus et Dominis,
Dominis Episcopis N. in Luzella Monasteriorum Abbatibus praedictis,
Bas ensi ac Tripolitanensi, ae Abbatibus et Prae- ac dicto Nobili viro Domicello Rudolfo de Bluinnegh
latis,pluribusquealiis personisin copiosamultitudine Balivo, aliisque pluribus Presbyteris et Laicis, pro
ibidem (ut prfflfertur) existeutibus, pro testimonio testibus ad id requisitis et rogatis.
ad hfflc requisitis et rcgatis. 78 DieveroJovisvigesimaseptiniamensisJuuii,su-
7G Die vero lunee, decima septima mensis Junii, pradicti, Religiosus v ir Dominus Joannes Fabri Pres- Tatatur Fr
Idem pnslrldlc Minor
supradicti Reverendissimus Duninus, Dominus byter Conventualis monasterii Ordinis fratruraMino-
faclt corporl
s. Christtana.
Raymundus, Cardinalis ct Legatus pra?fatus, ad rum de observantia, civitatis Basileensis, super certi
elevationem S. Christianae Virginis pradictae pro- miraculis fore factis, de quibus sibi constare dice-
cedere volens, ad EcclesiamS. Christianee accessit, batur, examinatus, medio suo juramento desuper
eamque ingressus est, una cum
Reverendis praefatis specialiter prsstito, deposuit et dixit, quod nuper
in Christo Patribus et Dorainis, Dominis Cbristo- (videlicct quinta feria ante festum S. Joannis Bap-
phoro Episcopo Basileensi, Tilinanno Tripolitanensi tistffl, scilicet vicesima (licti mensis Junii) ad ipsura
mulicrcm
eontraefam
Episcopo, N. S. Blasii a Nigruesilva?, N. in Luzella Fr. Joannem, in Villagio Eichsel, venerit quaedam per annos 5
b monasteriorum Abbatibus, ceterisque pluribus mulier de villagio Mulben, Constantiensis Dicecesis
spiritualibus, et secularibus Dominis, nobilibus et in Brisgavio (/, quaa sibi dixerit; quod ipsa fuisset
ignobilibus Praelatis, Presbyteris, Canonicis, Cle- per quinque annos, et duodecim septimanas con-
ricis [et fidelibus] utriusqiie sexus, in copiosamul- tracta, in niaiiibus et pedibus suis, sic, quod iisdem
titudine ibidem congregatis. Et ipsis sic in ecclesia annis non potuerit ad aliquem locum ire seu ambu-
existentibus habitisqne et praiuissis decant:itionibus Iare etdum ad ejus notitiam devenisset, quod Re-
;

Litaniae, nec non Hymno Veni creator Spiritus etc. verendissimus Dominus Cardinalis Raymundus ,

aliisque Orationibus et Collectis ac ceremoniis et Apostolicae Sedis de latere Legatus S. Christianam

solennitatibus debitis et requisitis, idem Reveren- voluisset elevare, ipsa ad eandem sanctam Virgi-
dissimus Dominus Legatus ossa Reliquiarum S. nem votum fecerit, et eam imploraverit, quod apud
vclut cum 1 1-
Christianse Virginis (quseetiam una de societate Deum pro eadem intercedcret, quod pristinse sani-
undecim millium Virginum esse dignoscitur, et apnd S. Ctlri-
sulaitis cano- tati restitueretur ; statimque hujusmodi voto prffl-
$tlanam esse
nlzatic, antca cum aliis undecim mille Virginibus Sanctis misso, ipsa ex Dei gratia, per interccssionem ejus- e r cc(am,
per sedem Apostolicam canonizata existit in com- dem sanctaeVirginisChristianffl, potuerit ire, prout
personaliter
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 113
personaliter cum duabus mulieribus honeslis arl S. tesimi primi, quod in tibia dextra ac in eodem la- D
Christianam ivisset; sitque verum, quod esedem tere corporis tam magnas et acutissimas passio- EX CHOM-
DACIIIO
duas mulieres (quarum noinina non consideraverit) nes, dolores, et quod non
infirmitates habuerit ; et dotortbus
similiter afTirmaverint.quod dicta mulier per dictos potuerit die vel nocte quiescere, aut dormire et ; per totum
annos, et septimanas sic fuisset contracta, usque fuerint tales passiones et dolores in eadem, quod die t lud lattts
«t/C/iS
quo votum pra;dictura fecisspt. ac nocte clamaverit et cucurrerlt hine inde in dorao,
79 Similiter dicit et deponit dictus Fr. Joannes sic quod vicini sni audiebant, et compntientiam c.urn
i/cin alia pcr
tres. esse veriim, quud pridie venerit ad ipsum in monte ea habuerint, et de hujusraodi dolore non potuerint
S. Christianse qusedam alia mulier, qu« etiam per satis adinirari, timueritque ipsa raulicr et ejus raa-
tres annos integros fuerit contracta, de villa Lu- ritus, ac vicini ejus
thnorem habuerint, quod in de-
terbach Basileensis diuecesis; et se voverit ad mentiam incideret: neqne panes scindere, nec alia
S. Christianam ; et quara primum hujusmodi votum cum brachio facere potuerit.
fecerit, ipsa cum suo marito, una die quatuor mil- 82 Cumque ipsa hujusmodi inflrmitatem conti-
fl« 1501
liaria transire potuerit atque transiverit, licetantea nuatara habuisset. a praedicta anno usque ad men- toverlt aiire i

in tribus annis non potuisset ad ftliquem locum trans- sem Junii, prresentis anni millesimi quingent*'simi Sanctas,

ire, prout id omnibus suis vicinis fuerit et sit qnarti; devenerit mulieri noctis terapore diei de-
cognitum et manifestum. Hcec siquidem mulier sibi cimi noni dicti raensis, in sumno ad ejus mentem,
testi proprio orc dixerit, et similiter ejns maritus, quod ipsa deberet se ad quatuor Sanntas Virgines,
quamvis de propriis eortim nominibus non interro- scilicet Christianam, Cunegundera, Mechtundem, '-t

gaverit. Aliud non scit, et hasc non gratia, odio, Wibrandem vovcre, sicque crastino die mane se ad
amore, prece, pretio, vel favore, sed solius justitiie, easdem sanctas Virgines voverit, et eodem die voti
et veritatis intuitu deponit. hujusmodi ad easdem sanctas Virgines transire pro-
80 Anno a nativitate Domini millesimo quin- pusuerit. Id [autem] maritus tulit. male, quia fuis-
B gentesimo quarto, prsedicto vero die Jovis quarta set dies pluviosa; et timuit, quod non posset ara-
Missus in meusis Julii, honorabilis vir Magister Duminus bulare ; ipsa autem mulier noluerit permanere, sed
Luterbaeh ad
cognoscendum
Joannes Ochs Rector Ecclesine Parochialis oppidi
, votuni emissum adimplere propria in persona, etiam
\bi fadum Sennhein Basileensis Dicecesis. Coramissarius a Re- si sula debuisset ivisse. Ita maritus, cum ipsa mu-

miraculum, verendissimo Doraino, Doraino Raymundo Cardinali, liere segrota sua uxore, die Sabbati ante Joannis
de latere Apostolicaj sedis Legato prsefafo, pro exa- Baptistst, villara dictam exivitj; et iverint ambo con-
mine infrascripto, extra civitatem Basileensem fa- juges, una die primo ad S. Christiaiiam, el viderunt
ciendo speciahter deputatus; coram Venerabilibus Reliquias ejusdera S. Christianrc ; et deinde iverint
ati/ue in lua
Dominis Bernardo Egly, Doctore Canonico, nec ad villagium Eichsel, ad sanctas tres Virgines sci- stuian c<r^c-
non Jtianne Berckman de Olpe, Commissariis licet Cunegundem , Mechtundem, et Wibrandem, rtt

supradictis, in hujusmodi negotio deputafis (nt prae- ipsum votum emissum ibidera complendo. Subjun-
fertur) constitutus, et per eosdem super his, quse in gitque ipsa, quod qnam priraum votum hujusmodi
examine cccasione subscripti miraculi repererit, fecerit, et adimpleverit, ipsa senserit continuo se
medio suo desnper speciahter praestito juramento melius et melius habere ; infirmitates ejus asperri-
examinatus, dicit et deponit, se die secunda mensis mas, quas habuerit, seminorasse; et lsetanter in
Julii supradicti, in villa Luterbnch, dicta? Dioacesis via ambulasse, et sic etiam se liberatam fore ab
ad commissionem sibi factam (ut praefertur) ad ho- infirmitate.
nesttim virum Henricum Biechlin, ibidem residen- 83 His maritus, persuum pras.stitum juramentum
tem, ejusque Henrici uxorem legitimam accessisse ;
de veritate fidem dedit, et ea vera esse firmavit.
i/imd et
et in ejusdem Henrici et quorumdam aliorum fide Hnjusmodi pnedictaa depositioni nmlieris. et Hen- tistesjiuati
dignorum testium infracnptorum pnesentia dicti , rici ejus mariti ,
praesentes fuerunt honesti viri confiniinriiiit

Henrici Biecklin uxorem legitimam diligenter super Herraannus Schillingh, Nicolaus Menly Seultetus
miraculo, quod Deus per intercessionem Sanctarum in Luterbach, Henricus Buretsch antiquus Advo-

Christianse in monte S. Christianse, nec non Cune- catus ibidera, Petrus Wezsel, Georgius Cerdonis,
dci>onitauod gundis, Mechtundis, et Wibrandis Virginum, in ec- Elisabetha Fichserin, et Anna Bechlenn qui testes ;

tbia se clesia vilhe EichseL Constantieusis dicecesis , re- omnes per sua juramenta desuper similiter pra^stita
examinata
quiescentium et levatarum, ad quas ipsa se Vovisse affirmarunt, per dicta tempora dictam mulierem
mulier
dicehatur, per suara clementiam et miscricordiam sic claudam et infirmam habuisse ut deposuerit, et
c
uperatus exstitit, examinasse et interrogasse quao clamores et dolores maximos habuisse et fecisse
sic,medio suo desuper solenniter ad Sancta Dei diebus et noctibus, nec in triennio ambulasse, nisi
Evangelia de veritate dicenda pra^stito juramento aliquanda ad Ecclesiam, et cuin magno dolore et
examinata, dixerit, et deposuerit, coram eodem lietu ac hujusmodi auxilio. Dicuntque testes, dictum
Magistro Joanne Ochs, Decano in Sennhein, et im- Henricum uxorem superius deponentes, esse
et ejus

periali auctoritate Notario, in testium subscripto- et fuisse homines bonestos, homc fama?, et laudata?
rum pra?sentia ut scquitur. opinionis, omnique exceptione majores. Nec aliud
81 Primo videlicet dixerit et deposuerit esse ve- scit.

rum, quod anno a nativitate Domini,millesimo quin-

dixerit se an.
gentesimo primoproxime lapso, quarta quoque feria ANNOTATA D. P.
1501 brachio
iinlstro post Dominicam e Invocavit, in die fuerit sana cor-
dcbitttata pore et nil senserit; et circa medium noctis ejus-
dera diei, ipsa mulier dicti Henrici uxor voluisset a Nigra-silva, Eercinix pars, in qua S. Lilasii
lactare unum suura puerura seu infantera; et dura celeberriraum potentissimumque Ordinis Benedictini
ipsura infantem ex cunabulo levaverit, senserit in ccenobium fnsius describit Bucetinus tom.
, parte 2 i

ejus sinistro brachio raagnara infirmitatem sive Oerm. sacree pag. 15; ubi un. 1504 Ahbas 31 uumr-
raagnum dolorem; dixeritquead eumdem suum ma- ratur Blasius, vir modestus, usque ad au. 1519, or-
ntum, quod ipse deberet infantem accipere, donec dinatus 1493.
ipsa se modicura moveret ; [quoque] infirraitate et b Luzell Cistrrciensis Ordinis, monasterium prae-
dolore hujusmodi dietim se augmentantibus, eo de- potens dictum eidem Bucelindi ibid.pag. 55 sed Tom.
venerit, quod ipsa prasmissa eirca festuin Pascbae, ^ l<ti(j.213 Abbntt-s recenset, et anno 1498 clartiisse
tunc futurum dicti anni Doraini millesimi quingen- notat Theobaldum Ilillwekh, cujus successor JL-n-
 114 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EICHSELLEN.
Sapper rlantcrit 1531 ut verosimile sit hic per viginti quasi annos in genibussuis ac tibiis ma- D
A ricus ;

delnie tn-
F.X IHOMBA- pnorem indiea.fi. ximas et graves passiones, contractiones, et dolo- ttttigcns quod
CHIO
c Poterat simpliciter Badensis Marchio ifiri Chri- res habuerit et sustinuerit, et tales, quod ipsa sine annls ?0 de-
stophorvis; si ejustlem Mureliinuatus partcm superiorem haculo, et etiam habito baculo in manibus, sine lntis monlatis

per nwrtem Philippi Hoghber- adjutono alicujus ex sororibus genua flectere, et ad

jam tunr pvssitlelial,

gcnsts. stnt- tntinblts lihcris tlfflinrti itn. Io03. Ul SCri- ecclesiam sive chorum ecclesire ingredi et transire,
bunl aliqui. nec pnstquam genua flectebat surgere potuerit, nisi
d Vitltjo Brisgaru, Crombaehius ptrperam Brisgau- auxilio aliarummulierumipsiusmonasterii Sororum;
dium vtteat. et quandocunque ipsa se e lecto levare voluerit, id
e Hxc est prinia Dominica Quadratjcsimx; anno facere absque clamore et planctu doloris non va-
1S01, quo Pascha celcbrandum ertil n Aprilis, cadens luerit.

in 28 Febr. 86 Et quod ipsa Soror Agnes Mederin pradicta qtttc Crinale

semper ex intimo corde inclinationem habuit ad S. illud videre tt

Christianam praedictam, ideo postquam audiverit et tjCllibttS SUtS

CAPUT VIII. admovert
perceperit Crmale Sanctae Christianae in monaste- petlerat,
Quirilam miraenla seniientiJulio cxaminata. rium eorum praedictum fore portatum, ipsa ferven-
tissime cupivit illud videre, petieritque id sibi ad
Atilcns Istjatits
ecclcsium S.
/Viino a nativitote Domini millesimo quingente- conspiciendum et osculandum exhiberi prout ipsa ;

Christianx simo quarlo, Indictione et Pontificatu quibus supra, Domina Abbatissa ejusdem Monasterii id sibi ad
die vero Mercurii tertia mensis .lulii. Reverendis- conspiciendum et osculandum tradiderit. Dum au-
simus in Pater et Dominus Raymundus
Christo , tem ip.a Soror Agnes hujusmodi Crinale osculata
Cardinalis et Legajus prafatus, quoddam Crinile fuit, ipsa ex inlimo cordis fervore postulavent a

sive sertum, quod S. Christiana in capite suo sancto, Domina Abbatissa, ut cum eodem Crinali et Reli-

3 dum vixit lulisse et haluiis.se dicitur; et quod in quiis appositis genua ipsius Sororis Agnetis tange-
ecclesia S. Christiaiia?, hactenus a tempore obitus ret ; spe tali freta, quod postquam cum illis tange-
ejusdem habitum et reservatum, et sibi Domino Re- retur, intercessione Beat.-e Christiauae, divinaque
verendissimo Legato ad conspiciendum datum et gratia assistente etauxiliante, per hujusmodi tactum
pra?sentatiim exstitit, et cum quo hactenus ho- sanaretur: prasfata vero Domina Abbatissa se in
minrs, ad ecclesiam S. Christianaeconfluentes tacti, hoc gravem reddidisset, talemque irreverentiam
ipsis ad osculaiidum datnm fuit, cum diligentia sanctis Reiiquiiset Crinali exhiberedistulerit. Atta-
vidit, et perspex.it; et in certis suis partibus, pra> nien quia ipsa Soror Agues tam ardenter et talihus
sertim in pannis ipsi Crinili circumvolutis sericeis, ferventibus precibus humiliter institerit, pro prae-
et superpositis aperuit ; et illo aperto, et pannis su- missis faciendis eadem Abhatissa, cum consilio
perpositis roodicum remotis, reperit sua Reveren- aliarum Sororum seniorum et prudentiorum, desuper
dissima Paternitas, et vidit ipsum Crinile verum habito, ipso Crinali S. Christianae et sanctarum
ex aureis argenteis et sericeis filis contextum fore, Reliquiarum appositarum genua ipsius Sororis
,

et cum perlis pulchris ac etiam lapidibus pretiosis Agnelis, ea qua debuerunt et potuerunt reverentia
nobilium more ornatum fuisse
et Bguratis subtiliter et honore, tetigerunt quo facto ad statim ipsa
:

sitbito conca-
et esse ;panno serireo, quod desuper circum-
et in Agnes, Soror et conventualis pnedicta, dixerit ad lucrit;
tns/ticit Crl- volutum existitit, duodecim nodos reperit; in qui- ipsas Dominas Abbatissam et alias Sorores ibidcm
nnlc, tllitts
bus nodis respectivss Reliquise infrascripteB erant praesentes, quod ipsa3 deberent Deum laudare, quia
tssc iictlllttm
reclusa;; videlicet petiola tunica?. Beatissimse Vir- ipsasentiretleviationemsuee intirmitatis in genibus;
ginis Marise, similiter, decem millium Martyrum a et super hoc statim se levaverit, et absque baculo
de societate S. Mauritii, de S. Hartholomseo Apo- quo prius utebatur usque ad chorum, et ante altare
Ij

stolo, de undecira mdle b Virginibus, de sancta ipsius chori transiverit; se ibidem prosternendo ad
Cruce Christi, de S. Hilario, de S. Brigida, de S. terram.et Deum laudando de tantagratia sibi facta,
Thoma Apostolo, de S. Nicolao, de S. Barbara, de quod fuisset sic sanata in genibus et cruribus suis,
S. Blasio. Ab interiori vero parte reperit circulum quod absque baculo et mulierum adjutorio potuit ire
ferreum latitudinis ipsius Crinalis , intra tamen et ambulare sitquoque veruni, quod ipsa interima
:

^ eundeinferreum circulum et Crinale pannicellum se- dicto tempore fuerit, et remanserit. et hodie sana
riceum, impedientera ne Crinale a ferro corrode- existat, et amplius dolores pradictos non senserit,
retur aut consumeretur. quos prius habuerit.
8ii Quibus 810 per suam Reverendissimam Pater- 87 Quibus prffimissis per Reverendissimum Do-
nitatem visis et repertis, cum admirationeperuiixto minum Legatum perceptis, eadem sua Paternitas ad monaste-
gaudio. ipsa sua Paternitas Reverendissima hu]us- rium lllttd se
Reverendissima, veritatem praemissarum a dictis
confert
modi Crinale etiam ReverendoPatriDomino, Doni- Dominabus AbbatissEe et Sororibus audire cupiens ac
et iliud ctaris- no Christoplmro, Dei et Apostolica? Sedis gratia volens, ad dictum monasteriura propriain persona,
m E P isC0 P° Basileensi, et aliis spiritualibus et secula-
'"n "mt'tt'it' die Dominica, septima mensis Julii, una cum Reve-
rihus personis ostendit, et ostendi procuravit et rendis Patribus Dominis Christophoro Episcopo Ba-
jussit, ut de his testimonium dare possent. Dehinc sileensi, Tilmanno Episcopo Tripolitano, ipsius Do-
quoque idipsum Crinale venerabilibus et devotis, nimi Episcopi Basileensis Sullraganeo Domino ,

Abbatissa' et Omventui monasterii in Gnadeutall c, Henrico Sax Priore Monasterii Sancti Leonardi Or-
Ordinis S. Francisci, civitatis Basileensis de Obser- dinis Canonicorum regulariumSancti Augustini, et
vantia, existentilius ad Reparandum et recluden- Joanne Bergkman de Olpe Cappellano Ecclesia; Ba-
dum Crinale, et Reliquias in debito ordine transmi- sileensis, Confraterniaeque super atrium Decano,
sit. Quo sic crinali ad monasteriura ipsum misso, meque Notario subscripto hujus negotii, ingressus
et per Dominas Abbatissam et Conventum penes est: etsuaPaternitate ineodem Monasterio et choro
se habito, post devenit ad aures dicti Reverendis- ejusdem existente, omnibus Sororibus convocatis
simi Domini Cardinalis et Legati fide dignorum praesentatis, eadem sua Paternitas super preemissis
relatione veridica, quod inter ipsas Sorores ex Con- et illorum veritate inquisivit, et ipsas Abbatissam
veutu dicti monnsterii una exstitisset et esset. vide- et Sorores, nec non prsefatam Sororem Agnetem
cet religiosa Agnes Mederin, professa et conven-
specialiteret diligenterexaminavit, mandans eisdem
litualis ibidem, oriunda ex civitate Basileensi, quas et earum cuilibet sub poena excommunicationis, ut
veritatem
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 113
A
veritatem dicerentet deponerent super eisdem. quibus visis conjtigesipsi deponentes pro cbirureico D
et singutanm
g8 Quo quidcm [modo] Soror Agnes Mederin, miserint, illaque tria ossa parva sibi ostenderint. f\ i n>M-
depositiones
quse- (ut prafertur) infirma fuit et reconvaluit, sic Quibns per chirurgicum DA 1110
exciplt. visis, idem chirur< icus r
uttto ei.ci-
interrogata, omnia et singula pramissa, quae in quadam instrumento ferreo, ad modumforcipisfacto drnte osse
corporeet personaejua fuerunt, et prout Reveren- dicta ossicula de crure dictae
filiae extrahere acuminato
dissimo Domino Cardinali et Legato prafnto de ea attentaverit ; sed extrahere minime potuerit.
(utprafertur ) dictafuerunt et sunt, per fidem suam etiara fortiter trahendu ,usque ad effusio-
nomine juramenti desuper prastitam affirmavit, et nem sanguinis ipsius puelbe. Videates itaque paren-
vera esse dixit addens et dicens, quod quandocum-
; tes ipsius puella; deponentes id non posse juvare
;

que ante diem Mercuri prtedictam, per dictos vi- et [quod] priusetiam puellam ad S. Antoninm, ad
ginti annos, ipsa voluerit ireautse levare, idfacero S. Quirinum, et alios Sanctos voverunt, et ab liac
non potuerit, pranimio dolore et contractione cru- infirmitate liberari non poterat iidem conjuges, ut ;

rium et in genibus, nisi cum adjutorio aliarum So- pramittitur votum peripsos emissum compleverunt.
rorum, quse eam tenuerunt ot ipsa firmiler credat, ; Quo quidem voto completo et peracto, de nocte
adjutorio Dei, et per intercessionem B. Christian», diei ejusdem voti peracti, quoddam os cum tribus
quam intiroe imploraverit, et ex tactu Crinalis S. acuminibus, ad modum dentis antiqui, quod prius
sana'um sit.
Chnstianoe ejusdem ac Reliquiarum appositarum, sic se ostendebat, jam exivcrat, et mane in iecto
hujusnmd; fuerit etsit liberata. Pramissa eliam, tam ipsius puellicpr.xdictae fuerat repertum : interimque
Domina Abbatissa quam cetera Sorores seniores, dicta passio et infirmitasin ipsa puelta cessnvit. Et
per suasfides vera fuisse et esse asserun(;astruen- ob hoc os hujusmodi ad S. Christianam portaverint,
do, eamdem Agnetam,anno et ultra proxime in et illic pro miracuio dimiserint; ipsaque filia puella
p lapso, nullam medicinam sive curam contra infirmi- jam quasi penitus pristina? sanitati restituta cxistat.
tarem et dolorem hujusmodi accepisse, per quae cu- Et firmiter credunt, et indubie pro eo habent,
rari deberet. His quidem singulis fuerunt prasentes quod dicta filia, ad intercessionem dictae S. Chri-
prsefati Reverendi Domini, Christophorus Episco- stianae Virginis, misericordia Dei sit liberata,
pus Basileensis, Tilmannus Tripolitanensis Suffra- nec aliter dicunt.
ganeus, Henricusde Sax Prior, et Dominus Joannes 91 Ennelina, relicta quondam Henslini Winsti-
Bergman de Olpe, pro testimonio ad haec vocati et chers, incola Basileensis, medio suo juramento AUa deponit
df alumno
requisiti. examinata, deponit et dieit esse verum, qund circa
Ad ertremum suo,
adest par
89 Die vero Martis decima mensis Julii snpra- festum omnium Sanctorum, proxime futurum ante-
cun/uaum dicti, examinati fuerunt honesti homines, Cretzin- quam quidam alienus venerit
tres anni laberentur,
ger civis Basileensis et Elisabetha ejus uxor legiti- adipsam, et sibt unum puerum mascu-
conduxcrit
ma nec non Ennelina, relicta qnondam Henslint lutn, forsan unius cum dimidio annorurn [apud]
Winstichers, dum vixit civis Basileensis; et Elsa illam edticandura et eo tempore idem puer fuerit
:

relicta quondam Joannis Rusdorff lapicidse, dum multum infirmus, et non sciverit ire. Quempuerum
vixit Basileensis; acAgnes uxor Ludovici Malers; sic habuerit per dictum tempus, eteodem numquam

super quibtisdam miracuiis (utasseritur) factis, qui potuerit stare, nec ambulare, aut ire. Postquam
etiam mediis suis juramentis dixerunt et deposue- autem Sanctse Virgines, Cunegundis, Mechtundis, et
runt respective, ut sequitur. Jacobus Cretzinger et Wibrandis, et S. Christiana novissime per Reve-
Elsa ejus uxor prafati dicunt et deponunt, mediis rendissimum Dominum Raymundum legatum pra-
suisjuramentis desuper prastitis examinati diligen- fatum fuerunt elevatae, ipsa fecerit votura nomine
ter,quod ipsi habeant filinm Anclinam nuncupa- ipsiusfilii, cui nomen est Joannes. Ef quam pri-
tam, quae prout in Quadragesima proxime prate- mum votum hujusmodi fecerit etadimpleverit, idem quod ei impe-
trarit gra-
rita unus annus sit elapsus, inceperit conqueri de puer noeteejusdem diei completi voti, inceperit ire
dcponifquc dlendl facul-
quod fiha>
quadam mfirmitate, quam patiebatur, accidentaliter perse, atque ire potuerit et possit : et firmiter cre- tatcm-
crus Imme' eidem obveniente in sinistro ejus crure, retro in su- dit, quod auxilio Dei, ad intcrcessiones et preces
dicabiliter periori parte ultra genua; habueritque maximos B. Christianse, hsec facta sunt. Posthoc ipsa mulier
txsum eiiam votum fecerit et compleverit, eundo nomine
, dolores. et maximas passiones die noctuque in hu-
jusmodi crure, sic quod saepius contingebat, quod dicti pueri ad Sanctas tres Virgines, et etiam illic

non potuerit in die ire, nec duabus noctibns aut transiverit. Sic similiter credit, quod auxiliante Deo,
tribus successive ambulare. Habueruntque consilia et intercedentibus dictis quatuor sanctis Virginibus,
cbirurgicorum et empiricorum, aliorumque se in ipse puer dedie in diem plus roboretur in suis vi-

his expertos asserentium, quodque permiserunt hu- ribus. iJictse itaque mulieres duae, scilicet Agnes
jusinodi crus videre; nullus tamen eorum infirmita- Malerin, et Elsa Nusbemhin, per sua juramenta
tem hujusmodi cognoverit aut medicinam sive ,
praestita desuper affirmant, praemissa vidisse . e(

unguentum aut aliud cnrabile apponere sciverit, venun esse, ut dicta Ennelina deposuit; et firmiter

quo rnediante dicta deponenttuin filia curaretur. credunt, ad intercessionem Beatarum Virginum
Accideritque, quod in loco doloris inceperit cutis et ipsnm puerum reconvaluisse.
caro se aperire taliter, quod aqua ex crure inde 92 In horum igitur omniura et singulorum pra-
flttere cceperit, et sic duraverit usque quasi per tres missorum fidem et testimonium, ego Gregorius
Brusweiler, aiias Swegler, Clericus Constantiensis, TotlUS Proces-
partes anni, cum maximis doloribus et passionibus
sus forjnattir
die et nocte. publicus Apostolica et Imperiali auctoritatibus ac excmptar au-
pOSt tolitm
pro ea fa- 90 Postquam autem S. Christiana, per Reveren- Venerabilis curia; Episcopalis Basileensis Notarius, thenticum ,

ctum s. dissimum Dominum Raymundum Cardinalem de la- et prsefati Reverendissimi Domini Legati Doinini ,

Christianee,
tere Lcgatum prafatum, fuit elevata et testes ;
mei gratiosissimi, in hujusmodi negotto Scriba spe-
perceperunt, nonnullos homines utriusque sexus se cialiter assuraptus hoc prasens registrura, proccs-
;

adeamdemS. Christianam vovisse, insuisque infir- sum, et omnia prsemissa in se continens, de dicti
mttatibus implorasse, etabhujusmodi infirmitatibus Domini Legati mandato et jussu, confeci, nofavi, efc
fuisse liberatos ;
prafati conjuges etiarn filiam puolicavi;per aliumque fideliter scribi procuravi,
earumdem, ac se cum eadem, ad S. Christianam manu aliena signo et nomine mco solitis et eonsue-
voverunt. Quo voto emisso, et nondum tamen fa- thrsignaviet subscripsi, in fidem et testimonium
cto ; in crure dictce filise testium, in loco infirraitatis, omnium et singulorum praraissorum.
tria parva ossa per cutem et carnem se ostendcrint; Cregorius Swegler, Clericus Constantiensis, pu-
blica
 116 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EiSCHELLEX.
A blica et Impmali auctoritatibus, venerabilixque Cu- dit. Quam rcperientes incote vicinorum locorum
r \ itio-nA- riae Episcopalis Basileensis Notarius C(-I!ateralis et mortuam, nitebantur corpusculum sanctoe Virginis
c,,, °
scriba praefatus, hie manu propria subscripsi. terric glebis comn.endare sed a loco nusquam rao- :

veri ope quacumque pcterat.

AXNOTATA D. P. 3 Lect. v. Consilio tandem inito, plaustrum su-
mentes novum, eidemjungentes duas juvencas, jugo rt a bobits sibl
a Confundi hic videntuY x Millia Marfyrum in nondum subactas, corpus sanctaj Virginis impositum jicrntissis

monte Ararath, dequibus «(/22 veheie permiserunt, quocumque ipsas flatus saueti in montem
Junii, eum Legione evccta,
Thebm& millium (J ut summum cujus duetorS. Mau- Spiritus perurgebat. Qure mox, sumptis viribus, ex
ritius, 22 Septembris. adverso praerupti petrosique montis ,
gressibus
b Hicjam apparet *'nm. qua Ursulanorum Reh- sequis incedentes, substiterunt. Mirabiiedictu ! Mox
quias gestabat ipsis muiio posteriorem fuisse : idem enim divina virtute petrase dividens, pervium iter
probant S. Hilarius ; sive Pictaviensis, defunctus an. pecudibus stupemlo iniraculo priestitit : quas ipsara
U07, de quo 13 Januarii ; sive Arelatensis, de quo 5 demura usque ad montis supercilii juga perducen-
Maji mortuus 454; et magis S. Brigida, 8. Patricii tes, sua pausatione lucura quietis Corpusculi virgi-
discipula 1 Februarii, cujus morti assignatur annus nalis ostenderunt : quo loco, usque in prcesentem
W.l; ut taceamdeS, Nicolao, nonsub
<iui fortassis, diera in pace sepulta requiescit. Sacra dcraum Virgo
Constantino Magno SCC. \, sed sub Constantino Pojo- superna irradiatione Deo sanctam su.un glorifi- ,

nato.sec. 7 floruit. cante, illustrata, coepit coruscare miraculis; adeo-

c Latine Vallis-gratiarum, sed cujus nnlla apud que a Deo se glonficatam in caslis, patefacere divi- alii mirneiilis
claritit in ec-
Waddiwjum aut Haroldum noiitia. nis beneficiis, ut cunctis claresceret, sanctam Dei
clcsia ipnl
Virgiuem omni veneratione condignain fore. Unde coiidita.
vicinorum devotione actum est fidelium, ejus assi- E
LEGENDA stenlibus sutTragiis, quod ecclesia in honore ipsius
B extititfabricata, et consecrata in luco prafato, ubi
Ex pnrmisso Processu collecta atque im- requiescit.
prcssa 4 Leot. Sed ad locura, unde digressi sumus,
vi.

redeuntes, audiamus qnam gloriosus fuerit Kex AU.v tres iu

Et ab Ikrmanno Crombachio recusa. Israel, discooperiens se coram ancillis servorum Roppcrswniter

suoriiin et aperte demcnstrans, quam laude digna

;

|_jer.tio III. Eranf, prout veridica relatione anti- sit divina Majestas, mirificans Sanctos suos. Reli-
quitus accepiraus, inter sacratissimas Virgines, S. quum finem sanctarum Virginum, Cunigundis,
yitse
Ursulam comilalas, ouatuor insignis virtutis et gra- Mechtunilis, et Wibraudis videkcet, ad memoriam
Deique timore perfectissimas , omni prseditte
tiae,
revocemus. Cumque sacrata? Virgines, jam valetu-
morum li jstati : quarum tres nobiiiores genere, dine mgravescente, sese morti vicinas agnoscerent;
una Cunigundis, altera tertia Chri- Mechtundis, et corpore defaligato, se migraturas miniine dubita- exlremis sa-
stiana vocahatur; quarta, quae quasi famula ipsa- cramcntls
rent ; expetierunt Sacraraenta eeclesiastica Sacer-
munit.r,
rum videbatur nine Wibrandis, Vigines sacra- dotis Ministerio sibi apportari, asserentes se vere
a
" maj : quae per a Duregaudi ad Rheni perve- Christianas esse ; ut hunc firraa fide puroque per-
nientes littora, infirmitate valida letalique gravatse,
ciperent corde, quem in terris positie tanta devo-
iler siiiiui
Basileam usqne perficere non valentes, tione ardoreque tidei dilexerant, ut mortem parafa;
divina disponente clementia, non longe a nobili
ail fllieniim forent pro ipso per Martyrii palmam, prout revcla-
luflrmata quondam urbe, nunc vero vel terrae motu, vel tem- tione didicerant, subire : et quantum in ipsis erat,
porum hominumque injuria, modico jure, Augusta subissent, nisi divina bonitas ail gloriam suam, no-
Rauracorum dicta, substiterunt. Quod revera di- stris utilitatibus misericorditer condescendendo,
vina faotura providentia creditur, quatenus etterra
aliud decrevisset. Igitur suscipientes divina Sacra-
ipsa, tunc pene desolata colonisque destituta, raeri-
menta ad mortem se, prout decuit , patientissime
tis ipsarum, colonis impleretur, prout jam cernimus
et constantissime disponentes, contra inimicum ge-
'<" • et patrioa nostra fines, per tantarum pa-
I
neris humani ejusque versutias dimicaturae, se Do-
trocinia matronarum, divino super irradiaretur mino et ejus gratise commendaverunt. Cumque, P
prospectu supernorumque luminura illustraretur accelerante vicinaquejam morte, interrogarentur, pctunt
splemioribus. to mtdo
qno loco sepulturam sibi parari juberent memores ;
quo Christla-
2 Leci.
ivlgitur Rheni transvadantes alveum,
Sodalis siife Christianae, responderunt, eo se modo na sppeliri.
ambulabant per devia silvarumque dumeta, mon-
totlem Irans- sepelin debere, quo ipsam terroe trailiilissent. His
mlua - tium adeuntes juga et vallium prajrupta, ceu igna-
<
ritegestis, sacratie Christi sponsae, inter manus de-
» Rop i.i- viarum ignotaique
iinl In hominibus et Iinguse.ad mon- votorum ruralium, et ipsae devotissime, cum hym-
lriMri<ller,
tana quae incolis Spelte dieuntur, pervenerunt;
et nis et laudibus divinis, quilius sanetara Trinitatein Wibrandls
quoddam villagium, nomine b Roppersweiler im- autem viliori
, Patrem, et Filium et Spiritum sanctum collaudantes
pingentes, cujusdam pauperculi grangiam, utpote guam domi-
invocabant gratias Deo agentes, sanctas animas, nas snas toco.
inflrma! etdebiles, petierunt... Porro incolce loci,
carne solutas, Ecterni Dei filio jugendas sponsalitio,
cernentes personas tam venerabiles et
honestasi tradiderunt, ad alta coelorum conscensuras. Prte-
ignotae lingua) homines; eas, ut erant,
nobili pro- monuit autem S. Wibrandis moritura, se tainquam
Bapia genitas conjectabantur ;
ipsasque hospitio, minus genere nobilem et meritis inferiorem, non
pruut petebant receperunt et humauitatis
obsequia, ;
debere cum aliis tumulari; sed seorsum alio recondi
licet pauperes ruricolae, pro posse
exhibebant. Sed locello : quod et factum est.
priusqnara ad prajfata pervenissent loca, sancta 5 Lei.t. vii. Cumque sepultura
tradenda?, vitu-
Virgo Dei Vituli com-
Christiana, gravi lauguore prajventa, lis plaustro junetis superpositaB veherentur conti- missa sibi cor-
t. Ucta i ij pauluma Rheni in quodam loco substitit
littore
;

pora vrhunt
git animalia versus quercum procerae altitudinis
RAenum CArl et languore ingravescente, oculos et
in Eichsel,
ifiana Iblout
cum manibus in magnitudinis miroe, iter agere; ubi ncc dextra nec
cobIos elevatos tenuit; et orationem
<ii
i nncta. ad Christum sinistra propter veprium dumorumipie densitatem,
Dei filmm sponsum fundens
Virginum benedicens , puterat teneri ; divina virtute grande hoc miracu-
sanctam Tnnitatem, in confessione
vera> sempiter- lum factum audivimus ab his, qui sacramento firma-
neque Deitatis, plena fide spiritum
cceli Deo reddi- veruut, se hoc ab antiquitate fide indubitata
rece-
pisse,
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 117
pisse, quercum ipsam supinatam in terram, ceu quam pretiosa sit in conspectu Domini mors San~ D
pontem oppositam se deflexisse, sicque perviara ctarum Virginum, hoc voluit demonstrare indicio. EX CBOUBA-
pra±buisse, quod pecoribus per ipsam transire erat 8 Est et aliud quod relatione veridica, dicto ju- cnio
Olim extrucn-
tutissimum; eoque eventu locus sepulturae ipsa- raraento firmata perceptum est; quud tempore illo, dx i/n eccle-
rum, et villula; istic postea extructae, Eichsel dictus quo nondum ecclesia in loco sepulturce icdificata *tm occasionem
est, quasi Quercus salutis, quod nomen usque in lio- extitit cervus egregice dederat
; staturse a venatnribus
diernum diem locellus ipsc sortitur. Et plane mira ploratus, cum per canes agitaretur, semper huic
bilis Deus in Sanctis suis, magnificus in Majestate, loco se ceu tuto commisit praesidio, nec quovis a
faciens prodigia. Quibus animadverti potest quanti loco vel canibus avelli, vel venabulo loedi poterat :
sint apud ipsum ineriti, qui divinis se mandatis cujus semper cornibus atlixa videbantur tria lumi-
consiliisque vincientes, et virtutibus se exercentes naria quibus exterriti venatores, tandem locura
:

in terris, vitam ccelibem actitare satagunt. Quod relinquentcs, et duntes gloriam Deo ad propria re-
nimirum luce clarius in hiscesanctissimis Virgini- dierunt. Ex quo indubitatum accipitur, sanctas has
bns ostensum noscitur, qua3 in schola virtutis et tres Virgines suis tutelis etiam muto huic pecori,
ubi omnes trrs Cliri^tiame palestra militia?, sub magisterio sanctis- a<l ipsarum confugienti prsesidium , tegumentum
tnlracitlis cla-
sima? Ursuke se exercentes processerunt, ut magni praestitisse et adjumentum salutis. Et quid mirura,
rxurunt
meriti apud Christum sponsum suura inveniantu •, -i suffragia et intercessid sanctarum Virginum [quaa] iltuc solitus
totique mundo virtutis exemplum praebeant; oiu- poterat ratione carentibus esse adjutorio, tanto ma- confwjere
niiim, fide et devotione sincera ipsas cervus, cande-
invocantiura jori hominibns sit auxilio, quanto ratione utentes
las 3 ln cocni-
necessitates miseratione potenter relevent, et
pia ipsa carentibus sunt priestantiores. bus jirsferens.
miraculis crebris Deo Sanctas suas illustrante, co- 9 Deniquo retuht honestus Joannes Ritter-
vir,
ru.scare cernantur, quorura nonnulla inferius adno- mann, quod uxur ipsius Margarita Kungim, per
tantur c plures annos clauda extiterit quae audiens san- :

G Lect. vnr. Verura ut de rauitis miraculis, ctarum Virginura in operibus divinis gloriara, mox
quibus Dens glorificavit sanctas has Virgines, ali- voto se [obstrinxit] ad ipsarum raausolea, si adju- Postea ex voto
qua in medium deducara, ad laudera etgloriara om- torio sibi forent, visitanda, [et sie] integras sani- erecta clauda.
nipotentis Dei et utilitatem legentium , ut Deus in tati restituta est, surgens et exiliens et laudans
Sanctis suis glorificetur, et Ecclesise Catholica? su- Deum. Tbeodoricus de Meyere, tilium habens, de
i/itonim fama
blimetur fides et roboretur advertant universi fide- ; cujus vita, inorbo ingravescente, nulla spes ulte-
anno 1504
mottts Card. quod anno a Nativitate Domini mille-
les Christi, rior a patre habita est : qui voto pro filii salute
f.cgatits,
simo quingentesimo quarto, tempore sanctissimi (iu somnis tamen prius monitus) emisso, mox inte-
Domini nostri D. Julii Papae seeundi, cum reveren- grad sanitati restitutum recepit incolumem. Idem aaiiati pucr
dissimus iu Christo Pater et Dominus noster D. Theodoricus filiam liabuit, quam summo complecte- moribundus,
Raymundus , Ecclesise S. Marias novae Presbyter batur amure quas ventiis dolure gravata
,
et
Cardinalis Gurciensis, et Legatus de latere per Ger- umbelici, erat ex infirmitate diutina de vita pene
maniani missus, ad civitatem venisset Basileensera; desperata monitus est ab uxore, quatenus
: qui
audissetque, fama diffusa miraculoruin, pnscis acto- voto et voce committeretur sanctis Virginibus, ma-
rum temporibus, sanetas Dei Virgines alias canoni- gnaque Dei pietate factum est, ut concito cum
zatas, nec tamen a terra translatas-j praecepit qua- duabus candelis voto ad ipsas visitandas emisso,
tenus Sanctarum corpora inquirerentur, decernens vermes ducenti eoque amplius ab ipsa ejrederen-
propria tactus devotione, indignum ut tantus the- tur puella ; inter quos duo erantmiraa Longitudinis; puclta verml-

corpora ea- saurus mundo diuth.s celarptur, lumenque clauie- qui quia pilosi erant, sua villositate et populis bus plcna

rum lequiri retur sub modio sed super candelabro lumine

; niagiiiim prsebuere spectaculum, ct omneshoc cer-
j ustit exaltato, luceret omnibus qui in Ecclosire domo
:
nentes, ad Deum in Sanctis suis glorificandum,
sunr, ac sic in refugium esset asylumque omnium, excitaverunt. Retulit denique idem Theodnricus ac
d ad Sanctarum Virginura confugientium prajsidium d. juramento tirraavit, se febriuuisymptoinata aliquail-
a quibns 7 Lkct. Attentione cum
ix. itaqtie facta, tu- to sustinuisse tempore; qui valido tentus paroxy-
coetestis fra-
muli Sanctarura patetierent, tantus odor suavitatis, smo, votum emisit, se visitaturum virgiualis r-^uiei
grantia mox
emaiwvit, aquibusdam partui vicinis mulieribus (quarum una locum, cuin duarum oblatiune candelarura et con- ;
cjttsniie patcr
a fthrX
Barbara vocabatur uxur Scult^ti villagii dicti
,
cito se sonsit iucoliimitati restitutum integre, Vir-
F
Krentzach; et quaedani aliae, quarum nomina mihi ginum sanctarum iuteivessione.
modo non occurrunt, qua; mihi haec quoe scripsi 10 Rettilit Ilermannus Muller.se per
denique
revelalione veridicadixerunt) rcterabaturcmana.--.-M'; plura uno oculorum suorum, lumine
tempora, in
lumt x.itlo -i

ut qua? alias, propter tumultum pressuramquejam amisso, csecum extitisse qui patrocinio Sanctarum cxttmto
:

pene videbantur defecisse, subito senserint se odore invocato, mox visu restituto clare se asseruit vi- rcdditum,
hujusmudi recreatas quatenus omnibus innotesce- ; dere. Ad hoc accedit quod mulier qua?dam, i-edmm
ret, Sanctarum Dei Virgiuum etiam ossa de loco annis in uno oculorum lumine privata, voto ad san-
suo pullulare, refertaque essu boni odoris spira- ctas Virgines emisso, plenum lumen adepta est cal ulus nttiiti-
tim ejedits;
mino. Statim namque, divini lnminis vultu su- oculorum suorum. Erat alia mulier, qu», propter
perirradiante, innuvata sunt signa et iinmutata calculi acerbissimam adustionem, diutino languore
mirabilia, Deodextcram suam. Erat
glorificante tenebatur. Cumque dietim angustiantium [pcena-
namque loco sepultunu sanctarum Virginum
in rum] duris quateretur doloribus, voto ad has sa-
quoddam lignum, quod miro seniper fragrabat odo- cratissmias Virgines emisso, continuo ea vesicee
uti et a. ligno
re et etiamsi jam esset aridum et vetustate pa-ne
: et renum angustis meatibus, tabida^ arensa rnulti-
sitpra si/uil-
crum postto. consumptmn, semper tamen odorem spirabat viola- tudine pruriente hberata existens, liberatricibus
ceum adeo ut nec si violas ipsas quis manibus
; suis gratias agens, earum Reliquias visitatura,
tenuisset, tantum potuisset odorem suavitatis per- montem Spelte sine omni conscendit diflicultate.
cepisse. Et quod plus mirandum e^t, idem lignum, Erat prffitereausque hodie limpidissimus fons,
et
rmi
01 s ntl
cura jam propter vetustatem, quia sub divo man^e- in continio locelliquo sanctffl Virgines requiescunt fonlem eoruM
rat. de mausoleo e [super quo jacebat] amoveretur, qni ante barum sanctarum Virginum adventum, i'i rsl tu

lupldes
protinus odorem suavitatisque spiramentum omne quia solitudo erat, tot venenatis exuberabat ani-
amisit. Nec sentiendum est hoc alia quam divina raalibus, ut nulli bominum usui esset aptus qui ;

factum esse virtute, qui ad Sancturum gloriam, post earum Ulic mansioncio, ita cunctis usualis ef-

Junii T.IV * 6 ^ctus

 118 PROCESSUS DE SS. VIRGG. EISCHELLEN.
f
ectus est, ut vermibus in lapides /eonversis, oroni ca satis ostendunt, Sanctas Dei glorificatas in cce- D
quarum ossa tam mirificis factis de locis suis ceteramira-
BACIIIO
sit sitienti potabilis.
Erat denique puellaqiixdam in vilbigio Brora-
11
lis,
...m
pullubmt terris.
........
Has imitan digne veneran et
- -

in
CU/fl tnc
omi([untUT
bach g quinque annorum, quaj vel vexatione horrida praesenti concedat Jesus Dei Filius, earum Sponsus ;

Pueltti gra- pustularum, vel alia quavis infirmitate tribus an- et m futuro eum clare videre, visum diligere, et
dieiuti facul- nis cura dimidio clauda extiterat, nec unquam dilectumcum omnibus sanctis laudare. Amen.
tate carens. gressum egerat sed jacendo in calamitatis lectulo
;

tempora consumebat clinica. Cumque audisset, tum ANNOTATA D. P.

parentum tumultu, tum aliorum hortatu se mutuo
instigant.es, ut ad Translationis festum sanctarum a Duregaudia, alias Torgovia, vnlgo Turgau, a
Virginum pergereilt; ipsa puellula, clauda jacens, flumine Tum nominata ultima ffelvctix vcrsus Con-
vociferari CGBpit, se ad San^tarum festa ituram. stantiam ct Rhenum provincia,
Cumque mater eam verbis sedare conaretur, illa b Aliud utiquc ab eo quod Rupelsweil nominant
rursum vociferabatur se ituram. Cui mater ; Quid, tabulse, hoc entm infra Basileam jacet, sex leucis a
inquit, Ibis ; cum per dies vitae tua: numquam pedi- Rheno.
tt ad »'ran$la- bus tuis gressum feceris? At illa, ferventi animo et c ffic pluribus explicabantur visiones qux Virgi-
tionem ire
spintu. numquam ante erecta sederat, mhus Ursulanis cmlitus ohiutx narrantur SS. Dciparx,
se, quas
volens,
crtaltur
erigens [resedit]. Cumque mater, una cum aliis ho- Micliaelis, et Joannis Evangelisttc, quarum istas tres
minibus inieressentibus, eam seipsam erigere cer- quoque participes fuisse praesumttur.

neret; stupentes substiterunt;et mox unanimi voce, d ffinc usque ad ftnem conttnuatitr ultima ix Le-
voto ad sanctaa Virgines se constringendo, puel- ctio, quam more tamen nostro divisi in se.r articulos.

lani super pedes ercxerunt : quae stalim, umni se- Crombachius Sanctarum, quod saltem hic mu-
e
moto impedimento, [constitit], ambulans, et exiliens, tanditm fuit, quia ex processu eonstat non in ecclesia
et laudans Deum. Hanc puellam prsefatus Reveren- vbi sepnltse Cunigundis et Mechtu ndis, sed in ca?me-

dissimus Dominus, Cardinalis et Legatus, cum sua tcno, ubi scorsim sepulta crat Wibrandis inventum
dignatione et humanitatis pietate, sacra sanctarum lignuin, illud ipsum fortassis, quod sese inclinaverat
Virginum ossa, ad ipsa descendens in foveam et transituris corporibusj quodque nomen loco fecerat ut
propriis manibus tumulo levans, transferret et ; Eichsel vocaretur.
omnes nos, quotquot aderamus, vidimus ambulan- f Vereor ne fundi ipshis seu fontis natura ab inilio
tem, et tota incolumitate Isetantem, ad laudem et fuerit, quod miraculo imputat vulgi credulitas; ut cum
gloriara Dei nostri et Domini nostri Jesu Christi, adscribitur S. Patricio quod venenatis Hibemia ca-
et inirihYalionem sanctarum Virginum. reat, quod tamen ex Solino et aliis proprium insulas
12 Multaalia nnracula, ad laudem Dei omnipo- fuit diu ante Patricii in illam advenlum.
tentis, intercessione sanctarum Virginum faetasunt, g Crombach in Brisgovia distat Basilea leucis

qme niinis longo tractatu indigerent ; sed hajcpau- tribus.

DE S. CECHARDO
EPISCOPO LUNENSI ET MARTYRE
CARRARI/E IN TUSCIA.

COMMENTARIUS HISTORICUS.
Dc loco, tempore ct occasione Martyrii, ac pripsenti sancti corporis cultu.

^xtremus ffetrurise versus Liguriam tractus in comparat cum Carrea, Cisalpino apud Plinium Ligu- *Ua Carraria,
ANTK SEC. X
Lunense territorium desinit, vulgo la Luneg- ri.r oppido, sed non pcrsuadel : Carraria enim, ton-

hj giana
lolim, et
dictum ; cui nomen
propter portut capacitatem opportunis-
simo mercimoniis, nunc vero prorsus destructa civitas,
fec\i amplissima givs ab
etiam verosimile
esse nomen,
Alpibus

ut ejus
remota,
facit
Tuscix includitur.
idem Leander, adeo antiquum
etymohgia debeat veteri
Minus

Hetru-
adco ut vn tenuia supersint vestigia, quse hominum ibi scorum tingua peti, qua Lunam dictam fuuse Ca-
kabitationem fuisse persuadeant, tam insalubris ibi aer riaram. tatn gratis fxngitur, quam certum est nul-
est; mansit tamen Lucensis Episcopatus litulus, ultra lam lingux istius notitiam superesse in librk. ftaquc,
Nicolai V tempora; qui circa medietatem seculi xv ut recentius nomen est, sic et elymologiam esse puto :

futi scribit Ugliellus tom. 923J ecclesiam Lu-

i cot. et sicuti Fiorentix la Carraya dicitur ad pontem
nensem cum Sarzanensi, sub annum mcciv ab fnno- quemdam,per quem frequentissimi Carri Arnum trans-
centio III instituta, perpetuo univit, cuin utriusque eant Laline Carrarjam diceremus ; sic etiam istic
,

Ecclesiffl denominatione. Antiquior tamen denomina- ex eadem causa dictum oppidum censeo, eo quod prx-
nnnc Sarxa-
tio tliuturna non fittt, curn evanescentibus magis ma- cipua virtus ratio incolis consistat in carris commodan-
neiul tiiaeesl,
gisque veteris Lunse reliquiis, cito desierit etiam illa. dis, ad transvectionem marmorum, quorum maxima
Dtstat Sarzana ab ora marilima tribus circiter passuum copia effoditur in montibus ad iv et v v. m, supra
Car-
mitlibus, in eademque aut paulo majori distantia, sita rariam quxque inde per Laventinam vallem de-
sitis,

esl Massftj verwt Magni Ducatus confinia, ad p. m. feruntur ud muir, imponenda navibus per totam Eu-
xii, Sanana recedens, nobilissimse Cyborum familias ropam distracturis candidissimos illos lapides, quos
Principalis Sedes : malio autem inter ulrasque via, sed Carrarienses vocamus, et prx alabastro scsHmamus.
pauloquam ambx illx remotius a littore, posita est 3 Eo in oppido prxcipua ecclesia, Priorali insi-
Carraria, Principatus titulo nunc quoqueinsignita, et ijuts titulo S. Andrex hoc
, est : ubi in arca marmO' veneratw
Massano unita. rea honoratur Cechardus, cum liac inscriptione
S. dte S. Cechar-
:

2 llanc Leander Albcrtus, post (lum t:p. M.

Volaterranum Hic jacet corpus B. Cechardi, Episcopi Lunensis ,

qui
 DIE DECIMA SEXTA JIJNII. 110
qui passus est Martyrium anno dc. Ita Vghellus, in post vastatas impune Gallias Uomara aspirantium D
,

Episcopis Lunensibus et Sarzanensibus, tom. i lialix patratam ; barbaris illis sacrile"a simulatione usis ADCT. D.P.
Hiin ettarn is
sacrx col. 894 ; addens, qtiod zelo fidei arcensus, quasi Dux suus extremum infinnus, pacem petierit
quem dtalur
pravorum hominum mores verbo exemplo cim
et a paratis ad belluin sustinendum, simulque bapti- occiditse Ha-
reprehendisset, ab efferalis conipreliensus, tamdiu snnim quo utroque obtento, mortuum quoque se
;
slinous rior-
fustibus cassus est, donec emitteret spiritum Eo simulaverit quem ut talem mannus,
; ail exequias Christiano
atitem in loco, ubi Martyrinrn passus est, extat ritu celebrandas intulerit in urbem numerosa Pa^a-
fons in aedicuia, cnjus aqua febre capitisque dolore norum pompa; et ipsa in ecclesia,
Episcopo sacris
laborantibus usque in hodiernum diem prodesse operante, ac ceteris nihil minus suspicantibus, arma
fertur. Vocatur Fons S. Cecliardi ; ejusque memo- ad hoc occiiltata extulerit itaque urbem fecerit ;

ria eelebratur xvi Junii in eadem eccle-ia. ffacte potestatis sus, spoliatamque inrendio concremarit;
ntts Ugltellus, verbis transcriptis ex Calalogo Sancttr- elapso ad montes Carrarienses Episcopo Cechardo',
rum Iialr.c Philippi Ferrarii, allegantis Lecliones n qui istic vitam quasi eremiticam aliquamdiu duxe-
O/pcia Erctaix Lunensis, ncc non Catalogum San- rit, et ab alpestri ac rudi vulgo, arlmonitionum ejus
ctorum Lunensium Hippolyti Lamlinelli, quorum nihil impatiente, morlemamputato. Hastin- tulerit rapite
adhuc vidimus. Idem in Calalogo generali
eorum qui gi tllius tn Lunensium
adornalam technam, excidio
Romano Martgrologio ilcsnni rursus Cechardi memi ejusque successttm, prolize describit Dodo, S. Qnintini
nit : sed corpns Masste oppido proximo in finibus Decanus, libra de Moribus et geslis Normannorum,
i

Carrariensium esse annotat, liuud saiis memor alias ad Adalberonem Episcopum, cireafinem secnhxscn- per simulatio-
scriptorum. Reliquise forsan ibi sint aliquee : Seardi pta; alque pdst multa, Missarum. inquit solenniis nem implatn,
rt/ama^iiasMseBononiseapudCanonieosRegulares decenter expletis, paulatimque Paganis congrega- lieceptis Epi-
S Joannis in monte assfrit Antonius Pauli Masini scnpo et Co-
tis, corpus ad sepulturam deferri. Pa- niite, uibem
jussit Praesul
in Bnnonia perluslrata. gani cum magno clamore petcbant feretrum. et di- orcupans

translatuni In
4 Accepi suli annnm md'clxxv, per P. Petrum cebant alternatim, non euni sepeliendum. Stabant E
novnm aicatn, Possinnm Rom.r degentcm, ampliorem
noslriim, tinic igitur Christiani superresponws enrum stupefaoti.
circa an. 1000 de. eo Sanana missam : ipia
Sancto informationem, Tunc Hastingus fer^tro disiluit, ensemque fulgen-
di»ilur, eodem quo nunc colitur die factam esse tem vagina diripuit. Invasit funestus Prsesulem, li-
translationem, ex veteri in novam istam arcam, brum manutenentem jugulat Prsesulem, prostrato :

sub exitum praecodentis seculi aut finem sequentis: et Comite, stantemque Clerurn in ecclesia iner-
atque adeo tempore Joannis Baptists; Salvagi, ab mera Prosternuntur per racenia urbis pradiantes
anno miixc ad mdcxxxi Sarzanensis Episcopi qui ;
cives.... interim Gens qua?
praserat navibus adest,
ossa omnia repererit intcgra, caput autem seorsim portis vi patentibus jungens se prasliantibus....
:

velo subtilissimo involutum, neque ulla paj'te nota- crudeliter, perimunt omnes, quoscumque reperiunt
biliter lsesum : cumque pru sua devotione velletex robustiores.
superiori mandibula extrahere dentem, ccepisse 7 Qui gesta Normannorum ul> anno dcccxxxvii.
exirnle manare sanguinein ; ideoque ab incepto de- usque inl xcvi. descripsit Auctor incerlus, varios
Nor-
stilisse Episoopum,
ac suo loco reliquisse dentem, mannoriun Reges nominat : 1(111 subinde expeditiones
qui etiamnum sanguinolentus conspiciatur in qimd : suorum prxsentes instruxerunt, Ducen particulares nul-
miraculum Franciscus Berrettarii lusit hujusmodi los; f/uo.s tamen oportet eos domi manenlibus Regibus,
non sine mira-
Epigrammate. sxpe habuisse nullos inquam Duces appellat Auctor
,
culo denis
sangulnem Ceccardns nondum satiaverat arma tyranni, iste ante Rollonem, in cujus initiis fnui. Regino Ab-
slillantis. Ipsa nec impietas mersa cruore satis : bas Prumiensis in Chronico, seculum ix et x eomple-
Utque igitur ea plus possit vacuare, suumque xtis. priiiium navalem Normannorum in Galtiam expe-
Gratius ante Deum reddere amoris opus ;
ditionem adscribtt anno dcccliii, secundam, cujus Ha-
Natura mirante. decem ultra secla. per ossa stingus Dux fuerit . anno dccclxvii : rursumque ents-
Arida vult etiam sanguinis unda fluat. ilini meminit , cum Britonibus tn Aremorica rem
3 Nominnntur nb Ughelto usque ad Severum, qui agentis, anno i.xxiv. Guilielmus Monackus Gemmeti-
amto dci.xxx sub Agathone Pnpa Romanss synodoin- censis, qui Normannorum Historiam usqut ad annum
tcrfuii. Linienses Episcopi decem; ex quibus, prxter mcxxxvii deduxit, lib. 10 cop. 10 narrat , quomodo F
liuncCechardum, quinque omnino cotuniur ut Suticii Hastingus, a Lolhroco batnc Rege datus filio suo ftle entm rt-

pnssus an. drtur faUie

Habet Deus, Terentius, Venantius, Basilius, Sala- Bter pxdagocfus, atque in expeditionem missus abanno
000 : Gualckeritu :

rius, omnes seque ac alii Latinis aut Grxcis nomini- dcccli sequentibus continuis \xx annis, (jullias infe-

bus. Post illos Longobardicis norhinibus veniunt, gente staverit : postremo autem ad utteriora se extendens
utiquc tota plus quam u quinquaginta annis Cathotica, consilin, Romam deliberarit ciandeslina irruplione ob-
Lentechorius, Theudulasius, Gualcharius, Odelber- tinere \ulique anno dcccxci, cum novus Dux Rotlo in
tus Anselmus, Adelbertus, Gotofredus etc. Ilttic Gtittttis irrupisset, alia classe alioque exercitu instru-
merito suspecta mikiMarlyrium
est conjectura, qit.r ctusj sed tempestate computsus, Lunam applicuerit
S. Cechardi fquod nomen utique Longobardum estj eaque fecerit quac narrat Dodo. ffoc posito eum, qu
referl ad annunt dc. Quasicirca illud tempus occupata tunc iii ecctesia dicitur obtruncatus Pr&sutem, dixe-
v Lovgobardis Luna fuerit, cum promiscua Cleri ac rim fuisse Gualcherium ; sub idem enim tempus debuit
poputi csede, qux Episcopum etiam loci involverit tsteZunensem Ecclesiam tenuisse, cum de eo legatur,
quod non absimile vero est fpotuit enim eorum inribus quod amplissimum privilegium pro sua ecclesia re-
diutius urbs potens et mari subsidiisque inde acctpien~ cepit.a Carolo Crasso imperatore, ftic autetn impe-

dis vicina ad illud usque tempus restitissej sed quod ravit ab anno dccclxxxi ad lxxxviii.

Episcopus tunc csesus fuerit Cechardus minime verosi- 8 Hzcaliaque Regum et Imperatorum prasceden- ied hujtis ante
Ottelbertum et
mile miki fieri potest verum id potius de S. Salario
: tinm privilegia innovavit et confirmavit Rex Italix
•t>t 895 *uc-
dixerim, qui ante pnenominatum severum nominatur Berengarius, Papise ix Kul. Junii, nnno regni sui ceswr ;

quartus, cujus extat in area Lunensis portus inter xti atlsoifue tiiino Chnsh naicxcv, Jndict. xiu. non

Erycem et S. Terentii castrum ecclesia cum pago, vero futt per zyfrani maie descriptum est ab Ughelh)
quo in loco Martyrium passus creditur, et solenni- an. 890 Ind. 3 : qu& nec inter se conveniunt, neque
tas xxn Octobris habetur. cum annis Berengarii, Lattno numero, ideoque certiori

6 Missa nobis informatio aliam urbia cladem indi- expressis a transcribente. Tnnovavit vero Privilegia

cat, ab Hastingo Danorum seu Normannorum Duce, prxdicta Berengarius, sicut ab eo petebat Odelbertus,
sanctae
 120 *E S. CECHARDO EPISC. MART.
sanctae Lunensis ecclesiae Episcopus, usque ad an- fabricatum circa ipsam fuit ex marmore purissimo D
num Sacelhtm rjus
pccccxli et ultra euperstes; unde, et ex co quod sacellum, ipso in loco in quo prima arca steterat
murmoreum,
verosimile sit, ipsum aui Episcopatiu initw gratiam ad latus ecclesia? ingredientibus dexterum seu cornu e/ cultus,
talem postulasse, cpnjicio illum Episcopum factum, ipso Evangelii; in quo festtim Sancti quotannis solen-
Circa olnmins
anno dcocxcv vel pi'xcedenti. Quodantem est spatium nissime innovatnr, et quamplurima votiva anathe-
Carranenses
occisus.
intra liunc annum et atnmm occisi ah Haslingo Epi- mata appensa spectantur. Habetur etiam S. Cechar-
scopi Gualcherii, •autem dari }<«sse S. Cechardo : gui dus Patronus oppidi ; et ad eum recurritur in ne-
moi a Normannorum recessu elcctus, tribus quattcorve cessitatibus, tam publicis quam privatis, non sine tamf/ttam I'a-
annis occupalus fuerit, exustx ecclesix et Episcopio successu maximarum continuarumque gratiarum. tront Carra-
reparandis : dumgue curandorum ad eum finem marmo- Denique prodiit anno mdclxxiii Poema heroicum ,
riensis.

rum causa in Carrariensibus latomiis ngcret, occisus cui titulus Luna, sive Pietas defraudata, opus prse-
ibidemsit; sicuti Mechlinies S. Rumoldus; vel pcai- nominati Francisci Berettarii ; ubi S. Cechardus
)u:r qiiQ instrUCttlS crcticbatnr CQUSQ ; vel }<ro zelo justi- primam Theatri personam sustinet. Ita informatio
Use, atl urgendam divinarum ecclesiasticarumvc legum nobis missa. Poema istic indicatum non vidi, prodieHt
Serettarii de
obscrvaiititiin flagranltore, qttam rusticana barbaries illud iii parte 1 Carminum, qux nondum ad ma-
eo Carvuna.
ferre poterat. Ut ut est, omnino crediderim non ante nus meai pervenit : pervenit autem pars corumdcm
seculum Clinsti x CecJianJi obitum contigisse (nam Carminum 2, amicissimo nobis Anionio Magliabechio
post nileiljertum satis constans habetur Lunensium dedicata anno mdcxciii, ubi tibrum secnndum claudit
Episcoporum successioj neq etiam ante seculum \, aliud Poema ggquc heroicum in festiva solennitate
propter rationes jam indicatas. D. Cechardi Lun. Episc. et Mart. cuititulus Divinae
II Post corporis in novam arcam Translationem, preces.

DE S. DOMNOLO
EPISCOPO VIENNENSI IN GALLIA
COMMENTARIUS HISTORICUS

De ejus cultu, a?late, aclis.

M
emoria snrra Imjiis sancti Episcopi est in- captivis plurimam impendit copiam et operam. Hinc
DCXVII. serta MSS. Martyrologiis Adonis, Lau- pietatis ditatus cumulis, repromissam a Domino
biensi S. Lawcntii, n aliis; ilem excusa accepit misericordise viris mercedem.
apud Mosandrnm et Rosweidum, sed ab lioc 2 Acta S. Desiilerii dedimus x.\m Maji, diximns- mvmUus
Isomcn
MS.
i
iul appendicem rejecta . nec non iu Bruxetlensi qitc ciim e rita deccssisse aniio dgviii, qui cral auiiiis S. Rusticillair
/<;.sf;<.
S. Ginlil.r, cl MS. Fhraria Sanctorum, itemque 111 octavus Phoca? Imperatoris, post occisi. Asl apud
defeiidil

Martyrologio Colonise ii Lnbcr.e sub ainiirm 1490 Fmncps nomen Chlodovei perperam iiiirusum esl ab
excuso, his fere ubique rerbis : Apud Viennam Dom- S. auclore Yieiinciisiuiit Fastorum, qiws iixi, miiiime an-
noli Episcopi. Al miijns cloijium esl in MSS. Mar- tiqugrum, idque loeo Chlotarii secundi, qui tunc ciim
lyrologiis Ecrlrsi.v Viennensis, ubi isia leguntur nepotibus Tlieodobcrto et Tlieoilerico rnjiialmt. Apud
Viennaj natale S. Domnoli Confessoris et Archi- , lntiirRegetn Chlotarium S. Rusticula, Abbatissa
episco*pi Viennensis vicesimi noni. I-Iic Pastor fuit monasterii S. Caesarii Arelatensis fcujus Acta erunt
eloglwn ex
flignissimus, ac praeoipue in redimendis captivis eliicidaiitla xvi Au gustij falsis assertionibus condem-
MS. IK-/1/IH1S/
Christianis assuetus", sicut quortdam legitur de B. nata, et sub custodia mancipata fuit. Verum Deus
Paulino Nota Episcopo. Ipse etiam. Phoca iuipe- revelavit per Spiritum suum sanctum cuidam Apo-
q raiite,ac Chlodoveo Francorum Rege regnante, Episcopo civitatis Viennensis, nnmine
stolico viro,
opere ac cnnsilio partes Divi Gregorii Magni adju- meritisque Domnulo, ut protinus ad Regem grade-
vil, ut insulam
Anglicanam ac majorem Uritanniam retur, et renuntiaret ipsi, gravem se offensionem
in Kde confirmaret, unde ipse Divus Gregorius Apo- Dei habere.quodinjustojudiciocondemnasset famu-
st.ilus Anglia3 nuncupatur. Ipse autem
Domnolus lam Christi et protinus se a filio orbari pro tam
;

noster potcns miraculis, fehciter in Domino obiit, immisericordi jussione. Audiens autem ha?c Rex et
et ciini Aiite.-essiinlius tunmlatiis est. Il.cr iln, , /u „- Regina, cum magno honore et reverentia eam ve-
il apttd
Sautsayum
nm prima verba m Chnnico dkli Adonis ml tempora nerari cceperunt, et jusserunt ad propria
remeare.
Pliiir.r u„ habentur: Domnolus,
Viennensis Episco- Hsec almqtie lalins in istius Actis explicanlur. S. Dom-
pus, tunc florebat, vir strenuus, et in redimendis nolo snccessit S. .Etherius, 71« adliiir sub
eodem
captivis piissimus. Saussayus m Marlyrologio Gatli- Clilotano Rene iul aiiiiini, ncxxviu mgrtuo, ejusque
caun linr ciim e.inrnat elagio : Eodem
die xvi Junii filioDagoberto dicitur jirxfnisse Ecclrser
Yiciincnsi,
Vienna? Allobrogum S. Domnoli, Episcopi et
Con- 11Isupra ad ejns nalalem xiv Junii iliximns
: ita ui
fessoris, qui S. Desiderio laborum pra-miis
coronato non di„ V mt aiiiinni i»:u vixisse poluerit,
si tain d,u
suceedens, nova lmic EcclesisB virlutum luniina
os- vi.eil S. Domnolus.
endit : caritateque maxime affluens, in redimendis

DE
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 121

DE SANCTO BENNONE
EPISCOPO MISNENSl 1N SAXONIA
ET SLAYORUM APOSTOLO

MONACHH IN BAVARIA DEPOSITO.

COMMENTARIUS PR^VIUS
Dc vitse chronologia, Auctore, miraculis; ct Canonizationem secutocultu.

seculo Chrisli undecimo sequen- B&varix Maxi niliano Emmanueli a con-

Foi'UilS. Benno, anno mx natus Uildeshemii
et inilio

in
simo Electoi i

tis siliis intimis, Bruxellis residens; atque pro suo in S.

7em/»ts natl Saxonia mox anno mxv
inferiore, ac traditus Bennonem Monachiensesqw affectu rogavil tantitlam
rifnlis,
in obsequium S. Bernwardi, Episcopi Hildes- ut moritin induljernu, qua consulto Tllustri Capilulo S.
heimensU, consantjuinei sui; et ab eo tum vivente, tum Marix, m qua jnrtiosus sacrarum Reliquiarum S.
moribundo, commendatus< Wujero Prxposito monasterii Bennonis tltesaurus asservatur et colitur, inlelligi pos-
S. Micltaelis, ut dignis moribus et studiis humaniori- sct, num quid jam impressis additum optarent. Misa- E
bus institueretur. Quibus aliquot anms debite peractis, runt illi libritm Germtiuicu/ii bene spissum, il>td,->it nn-
iii evileni monasterio nnno mxxviii vitam monustieam pressnm anno mdcxcvii, sub titulo, L<itme $ic reddendo
auspicalus est, att(ue. ita profecit; ut anno mxxxv ad Vita et mirabilia opera S. Bennonis Episcopi et Con-
Diaconatum, et anno mxl ad Sactrdotium fuerit pro- fet>soris Monachii in civitate Electorali, Bavarise
;

movepdus. Abbas etiam anno mxlii creatus, sed post primaria, et commoratione Serenissimi Ducis nobili;
Ca)iunica!tts,
tres menses ex voto suo ab eo munere fuit liberatus. uti et ditionis totius comraunis Patroni el Protecto-
Dum interim ab hnperatore Ecclesm Gosltiriensis con- ns ; ex fide dignis auctoribus collecta
ac demio ,

strueretur, et a S. Leone IX Pontificc Romuno conse- typis edita Monachii anno mucxcvii. Dedicata est
Benno eidem in Maqistrum et Canonicum
crurelur, S. illa Serenissimis Electoribus Maximiliano Emmanueli

anno mxlix assumptus est, ut nov e connrcgationi Dux et Mariae Theresia Cunigundi per Reverendis&imQs,
esset, et EcctesiasticsA disciplinae Prxfectus, Quod cum !' epositum, Decanum, Seniorem et Capitulum Cano-
decem et septem annos fecisset, anno mlxvi Eptscopus nicorum S. Murix, ab antiquis Bavarix Comitibus
Episcopatus j
Misnensis electus et consecratus e&t. Hac autem in institutos, atque in euin jiuem capitulanter cougrega-
dignitate perstitit annos qno.draginta, verus suorum tos. Dietdittir nniem m trcs libros, quorum primus con-
Pastor,paratus pro ovibus suisanimam pouere, exilium tinet vitam et m$rtem Sancti, secvndus Canonizationem
passus et multas persecutipnes; dum adkserensS. Gre- ejusdem, tertius miracula quingenta et ultra, usque ad
(jorio VII Summo Pontifici, et Romam ad euni confu- annum ipstus editionis, elfinitur cum devota pariter ac
giens, rebellionem Henrici Imperatoris, detestabatur. proii.ru nd
Sanclum oratione. Tdem opus etiam
i/>siiiu

Demum Slavorum etiam Apostolus facttis, plenus die- Lattne necdum impressum, atque n R.
r<'dd>t>im, sed

rum et meritorum t
atl caslestem patriam migravit anno P. Theodoro Smackers Serenissimi Concionatore uo-
m :\ i die xvi Junii, miraculis in vila et post mortem bu missum, poterat non uno forlasse loco Ulustrare
clarus. Ut fides miraculorum apud posteros consiaret, Commentarium hunc, si maturius allatum fuisset :

Post inria fuisse illa litteris, sigillis, testibus, vel tabellionura nunc sutis sit indicasse Lectori, quid inde sperari pos-
SCIiJitlt
publica, vel amplissima Prslatortun auctoritate sit iu Supplemento. Inteiim commendandus hic mihi
num. 43, imo et sacrum
fulta, indicatur infra in Vita zelus Reverendiss. Canonici Mande, qui Bennoniani
ejus curpus anno mcc.lkx, a Wttigone Episcopo, ad sacelli administratione sascepta, curavit eleganlo deh
medium ecclesiie translatum. lndicatur etiam num. neandas scvlpendasque tres tabulas, quarum ptima ex
53, antiquissimus vitse illius libellus in Hildeshei- hibet formam etegantissimi sacetti ; secunda Attare et tt aiiare
; (nc
mensi monasterio nuper miraculose inventus, quem arcam c.r ebeno pulcherrime elaboratam gemmisque '

utinam denuo inveniri contingeret ! Tandem vero, cum adornatam; tertia ejus Reliquiarium, m quoeregione
H<>m;e tipud Alexandrum VI el Julium II serio de ejlts Allnris npte collocata cei nmttitr Pedum, Casula <'t

Vit-a edita Canonizatione ageretur, Vitam ejits<lem S. Bennonis Mitra Sancti, quss etiam majoribus Fe^tis indeextra-
uncfvie
accurate descripsit Ilieromjmus Emserus, sncrorum ctu insignique argenteo ontatu circumdata ipsi AUari
H: roi >i no
i
i
'anomun Doctor, et typis vulgavit anno mdxii, a Lau- imponuntur. Quas omnes tabulas Lector inveniet pag.
rentio Surio recusam, quam et nos more nostro distin- 204.
ctam et notationibus illustratam damus. Extan'. ejusdem Hic interim pauca accipiat de insigni ecclesia m ea

Hieronymi Emseri varix lucubrationes, ante et postea que fundato venerabilx Collegio Canonicorum, tum ex
edit.r, quales sunt, Dialogus contra ebrios, Assertio iis qu& ipsimet coram vidimus Monachii, tum ex To-

Mtss.r Lutherum, de Cunone Missx contra

eonlra pographia BavariaB Matthxi Meriani, Germanice itn-
Zuinglium, De eadem disputatione ad Decanum Pra- pressa. Dicit ilie pag. 'A2 et nos cum ipso, <jw>tt tuter

De disputatione Lipsica, ei alii ejus libelli.

tjenseiit, res visu ditjnas Mnnaelm, elucet princepi tnnplum,

Trunstuitt etwm in linguam Germanicam Testamentum Sniuiissim.v Virjnu Main rouserrutnni ; -e<lifictum, si
r

novum, el eruditis annotationibus adornavit. Relnjua quod aliud alibi, magnificum et e.e arte constructum ;

ejus doctrina c.r hujus Vitx, lecttonc apparebit. iusitjni frontispicio decorum, et prsealtis duabus paris
2 A lali Auctore scripta et edita vila, quam dixi operis txtrribus nubes excedens, E tumbus ara eam-
atia irmis puna exquisita urbe et etciuiti personant, In templo
ca. el impressa una cum reliquis de eodem Saucto mo- tota
Gei marticu
numentis, toioque hoc Tomo, pub/ieam jam lucem spe- quaquaversum crulos flcxeris, nltarm conspieiuntuf,
obi/er indi-
cata. ctabttt, quando leeto pnrsenti Commentario intercessit diuite ornatu non rhinus quum multitudine commen-
Excellentissimus Duminu^ de Pnelmeyer, Serenis- danda: interque ea, qnodS. Bennoni saerum cst prope
 12-2 DE S. BENNONE EPISCOPO.
a Choro, aliornm Sanctornm Rrliqniis, anathematts dice pro eademque majori etiam parte excusa fuit a D
:

m crone r. n. pluribus et suppelUctxli pretiosa circumornatissimttm : Mattheo Radero tomo 3 Bavurix Sanctae. Ex ilta au- rx Itinerarlo
Adrlavi vi,
ut nihil dicam de monumentis heroum e Domo Bava- tt-ifi. omhsa qux ibieidem inserta tegilur vits miractt- liutla Cano-
rica, Ludovici Imperatoris^ pluriumtjus Dncum, qux lorumque epitome, cetera ad histonam Canonizationis nlzattoni*,

in altnm assurgunt, aereasque singulorum statuas cl speclantia dabimns, sub eodem Posthumse gloriee titulo;
alia ornamenta exhibent spectanda. etquidqnid insuper Monachio accepimus, de translato
3 His ex tali occasione prxmissis, redeo ad Mira- illuc carpore. sub annum hdlxxvi atqttc post quatuor
cula. Fuerunt hxc Romse anno mdxxi excusa, de~ anuos in ecclcsiam Deiparas sacram et miraculis ibidem
sumpta ex vnriis Processibus informativis ; et folia secutis.

ipsorum Processuum, tuttc Rom r exhibitorum, ad mar- 5 ll<ic Germaniceimpressa,unacum Vitaettrans-

ginem citantur cttm numero testium; prout ea omnta partim Monachii anno mdcit, partim Translatione
lutionts lustoria,

exhibemm, additis hinc inde Annotationibus nosttis.

*
Frisinq.v anno mdciv, invenefamus, Romam euntes ^fonachium,
el factis U»i
Miraculis illis prsemittitur Vita, per modum epistolx, anno mdclx, inter Collectanea Joannis Gamansii no-
uiiracu tis,

pro persuadenda Canonizatione ad Leonem X Pontif. stri, tunc Aschaffenburgi manentis. Cumautem eorum
Max. hoc principio : Solebant majones nostri, Bea- recordaretur Hensckenius, liunc quem interpolamus
tissime Pater, iis qui de nonrine Cbristiano bene Commentarium texens, biennio ante mortetn, id est
meriti essent, a qua
divinos honores decernere :
auno Christi mdclxxix, litteris datisadR. P. Euse-
pietatis rationibus Christiani homines ac nostra bium Truchses, tunc Monachiensis Collegii Rectorem,
aetate minime nbhorrent. Tu enim opliraus es testis, eumdem rogavit, tit istsrc omnia curoret per swrum
quanto studio diligentia Galli superiori anno con-
i f aliquem Latine reddcnda. Recepit id ille libenterin se:

tenderint, ul Pranciscus Minimitanus in typo Mino- Cum enim hoc, inqmt, maxiine tempore S. Benno
cum tlupUci
colafur ab incolis hujus civitatis, ut pesteiu ab illa
rifamis obrepscrat) sanctissimus quidem ille, unus
Adorum
ex Divis optimis maximis a te judicaretur. Quorum procul arceat egn illum non alio magis obsequii
; K
tpllome,
Tu voluntati, justse quidem el honestae, pro tua sin- genere jpropitiandum exislimo, quam quod milii a qttx an. 1680
]>o<.l celebra-

gulari erga bonos omnes benignitate, deesse noluisti. Rev. vestra imponitur. Mox ergo P. Franasco tvm ilhiis
Quod cum recte aonesteque et libenter feceris, ma- ffalden, suoVunc m ecclesia Deiparseecclesiasts', nna JubiLium
gnam Tn nobis spem ostendisti, nunc aliqiiando fu cum ffenschenii Htteris mandatum dedit, illas exe-
turum, ut Bennonem, excellenti virtute prseditum qucndi. Recurrebat itinc opportune annus a Corporis
ac plane divinum, in Divorum numerum referas. translatione centesimns, Principum ac Civitatts decreto

Quod si ita, uti speramus, aba Te twi; videberis Tu ttolennissime celebrandus : sed simnl distinebat Patrem
quidem Sanctissimo viro amplissimum virtutis fru- Concionatorem cura panegyris, proxhno Juuio per in-
ad Cauotiiza-
(loiiem oblata ctum tribuere; id quod et Te dignum erit, et Chri- tegrum octidttum continuandx fortassis ciiam, cum ex :

Leonl X. stianis hominibus gratum ac salutare. Atque ut noslru parte nihil urgeret, tunc adhuc longe posita
jntelligas de quo viro loquamur, vitam Bennoui*, editione Junii, satius ceitsttit expectandum sibi, doncc
et ea quas post mortem ejus divinitus acciderunt, solcuritatc ]>cracta addere possit, quidquid ca dignum
breviter refrram Hoc facto sic conchdit Habes, : memoria attultsset,

beatissime Pater, vitara Bennonis, et ea quae post 6 Interim paruhjsis Henschenium corripnit, studia-
cx Germanico
morfem haud obscura divinitus signa extite-
illius que cjtts fere tota svspendit : litterx etiam quas Mona- latlne red-
runt. Restat nunc, ut virnm tantum, pro maxima cltitim dederat requirebantur, inter alws ut fit chartas dunti r.
aueforifate tua, in Divorum numerum referas. Ex abtlttx : quare ipsius atque Truehsesii Rectoris admo-
qua re raagnuin lu quidera fructum consequere uno : niiu novas litteras scrtpst, quid vellemus reductttrus in
etenim atque eodem tempore, et divino Bennoni lu- memoriam qvxts excipiens snccessor Truchsesii tune
,

cem afferes. et de Imperatore nostro Carolo V , Duce ad Regimen Provincix translati R. P. Jacobus Willi,
Saxoniaa, Joannis Friderici patre, ejus quem postea operis nostri studiosissimus etiam ipse eumdem P. Fran
Lntherns sednxit; cuncta denique Misma, cum titulo ciscum. sponte sua currentem incitavit ad optis ; quod
Marchionatus ad Sojones Blectores perlinente, bene cutn deinde ad nos mitteret anno mpci.xxxi, xxii
mereberis. Octobris, jam ad suos ut confidimus Sanctos abierat
4 Epislolam istam sequunlur, absque ullo titulo, I/t nschenius ; ipsis, qu& ievato nonnihil malo resum-
Vitss gesta, sicut in ftne nominantur, quae in quara pserat, studiis pene immortuus, xi die preecedentU Se-
C pluribus notabilium Ecclesiarum archiviis annotata ptembris. Quod igitur facere ipse non potuit supplevi
tltarttm anti-
reperiimtur. Sunt illa quidem hinc inde ad clariorem ego, et verstonis illius botmm partem insertti eidem
quiar lnr i>i,t -

pomlur \tt.r, inteUecttvm interpotata parenthesibtts ; eas tamen ubi Ptistttmtf S. Bennonis glorix, ab Hnisrhe.nto componi
reperio inter ( ) lunulas relinquens simul cttm Actis casptse. IVkuc ad ittius Commentarium revertor, qitem
istis, utpou brevibus et antiquis, praemiUere prolixiori reliquit sic finiendum.
Ytt.r placet, qttoniam ad hanc componendqm sic prat- 7 Assttmptus est S. Benno in Patronum civttatis
luxisse videntur Auctori, ut nisi uno alterove loco ati- Monachiensis, et solenni cultu festum ejus, etiam in
quid haberet in Epitome ista non inveniendum, in ipsa Rcligiosoritm ccr!t>:<as, celebratur. Ffabemus O/ficin Citltus snccr
putaretur esse quem Mirarulose iuventum
tibctlus propria Sunctorum dmcests fVratislaviensis in Stlesia, Afoiiac/tii,
Wratislavix,
dixit. Istis porro impressis et Romse longe lateque rnt- auctoritate et jttssu Leopoldi Guilielmi Arcltidncis
gatis, ab ddriano VI anno mdxxiii celebrata faitin Austrtx et Episcopi Wratislaviettsis anno mdclxxii
Dominica Trinilatis, qustunc erat ultima dies Maji, edita, uti el Offtcia propria Sanctorum Sacri Ordinis
cui f.itl'ju>itji-

tur Glurta po- solennis Canonizatio, tum Bennonis, tum S.

ipsius S. Crucigerorum cum rubra stella : in quibus sub rttu
stutna, Antonini Archiepiscopi Florentini, jam
ante a Leone duplici festum prsescribitur celebrandum, et tam Ora-
decreta ; sicut eam in Gloria posthuma descriptam da- tiones quam Lcctiones desumuntur ex Bnlla Canoni-
bimus, cx Itinerario iptdus Adriani Papss, quod tom. zationis. Habemus etiam Officia proprta Eccirsix et
3. Miscellaneorum suorum nobis edidit Slephanus Ba- dicecesis Hildesiensis nnno mdclvii excnsa in quibus
;

lu&ius, per Blazium Orlkium, Canonirum Toletanum pnrscitbttur Ecclcstasiira veneratio S. Bennnnis.
ac ricarium Generalem, ipsiusque itineris comitem, Reliquise tum pluribus alas ecclesiis communicatae for-
in litteras accttrate relatum. Bulla desuper confecta, sitan sunt
Memoria in
: nostrx ccrte Antuerpiensi pttrticula qu.r-
fastis.
quod quulcm ad S. Bennonem attinet (nam de S. An- dam obtigit, servatttrqne cum alits Sanctorum Confes-
tonino non nisi ab Hadriani successore Clemente VII sorum Reliqniis minoribus una in arca. Pr.rtcrea mc-
edita est) continuo pubhcata fuit, prout Itabetur
tomo 3 moria ejus inserta est Sacris Martyrologii Romnni
Bullarii, per Cherubmum Lacrtium collecti in
Appen- tabutis, fastis Benedictinis Wionis, Dorganii, Me~
nardi
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 123
nardi, Bucelini, ct Natalibus Sonclorum Canonicorum Misnrc ei cum aliis eorum fautoribus D
adhferentem,
Constantini Ghinii, ubitjue ad hunc diem xvi Jnnii. colligatis et complicibus, in ecclesia Misnensi pro t\ VP.T. IMPH.
Pr&terea diximus ad diem xxxi Majt in eisdem Fu- excommunicatis publice nuntiavit ; ac ipsum Mar- ereommuntca-
tu 1'np Hen-
shs Benedictinis apud Ferrarium memoriam fieri
et cbionem intrepidus ab ecclesia seclusit; illiusque rieo et
Mar-
Canoni&ationis diclo die pevactm, Finimus cum vuto foribus clausis, ne ei ad illam amplius patcret ac- chthnc Misn.
Raderi. Dive Eenno, da postliminium etiam san- cessus cum iter ad Pontificem dirigeret, claves in copitur
;
:

Nos fove illoa, velut

guini et patriae ac Sedi tuae. : Albim flumen magnum et na\ igabile, projecit. Sed
aberrantes ab ovibus agnos, ad caulas justi Pasto quod Pontificis partes sequeretur, et ejnsConcilium
ris et Ecclesiie reducito. accessisset. tanto Imperatori, qui eum extulerat,
molestius fuit, quanto de eo magis meritum sesen-
Quam primuin idcirco potuit, Bennnnem in
EPITOME VETUS ACTORUM tiebat.
carcerem conjecit, et ipsius Ecclesiai bona prajda;
Ex cditione Romana anni mdcxxi. exposuit.
4 Taiidem tamen adjutore Deo (qui diligentes ju-
Xobiliter et
pie educatus
BeMnnoex clarissima Comitura Saxoniie
illustri et stitiam et odio habentes iniquitatem oleo lstitiae drlnc/e dimls-
prosapia, Federico et Bezela parentibus procreatus solet ungere) liberatus, ad suam cum rediret Ec- IUI Cleeum
Bernvardo, tunc Episcnpo Hildesemensi qui ei con- clesiam, in brancis piscis, ex flumine quo claves ec rccolligit.

sanguinitate jungebatur (quique postinoilum, ob clesia? projecerat sibiallati pro stupor ! reperit, )
(
ejus vitse raerita, inter Sanctos est connumeratus) et cuin gaudio illam reseravit : Clerum dispersum
litteriset bonis moribus imbuendus traditus fuit. in unum redegit, et dissolutum composuit : certoque
Ejusque cura et diligentia pcr Monasterii sancti modo cantandi (qui nsque in prsssentia in ipsa ec-
Angeli (quod ipse propria impensa erexerat etdota- clesia observatur) dato, divina hactenus neglecta
flt Atibas S.
Anoeti,
ver.it) tunc Abbatcm, ac certos Monacbos doctrina reassumere fecit. Vandalos sive Sclavos, et quos
singulares, et probitate vitse insignes, litteris ap- alios suao curse creditos homines a fide defecisse, E
prime eruditus; et ita pndice et religiose vivere quosque illam numquam suscepisse comjierit, lequa- Slnvii prxdi-
caf,
edoctus fuit, ut defuncto Bernvardo Episcopo, Re- nimiter ad eanidem convertit, et in eadem solidavit.
ligionis babitum in ipso Monasterio ultro suscepe- Jurisdictiones etiam villarum et locorum, reditus et
rit, ac vitae sanctimonia ita claruerit, ut deficiente proventus, multaque alia bona, ejus industria Ec-
Abbate (tamquam exemplar lucidissimum) Abbatiae clesiie donata et alias acquisita fuere, Ecclesiam
regimen, curam, et dignitatem suscipere coactus collegiatam eo !oco prope civitatem Misnensem, quo
vrstiijla peren-
sit.Verum ambitione contempta (amans potiushu- contemplationi vacare consuevit, erexit ac dotavit. tia'iirarelin-
militer subesse, quam cum arrogantia? periculo In duabus villis, quarum alteram, ut tyraunidem quit,
prseesse) non multo post hiijusmodi dignitate ces- Marehionis Misnaa aufugeret, altcram ut Vandalos
sit. ad fidem converteret, interdum liabitavit. Hujus
2 At humilitatem ipsius respiciens Deus (qui de beati viri pedum vestigia, qine tunc deambnlando
Prerpositus
ponit putentes de sede, et in liumilium exaltatione reliquit, roinus herliaruiiucxcresceutia, aut alio ac-
Goslarien.
delectatur) lumen in tenebris delitescere, necipsius cidenti in tam longo tempore kesa cernuntur (quod
vitee meritapassus est absque remuneratione trans- et visu et auditu mirabile est) quam si de recenti
ire : quandoquidem iaudabilis farase ejus rumor ictu oculi facta conspicerentur. Porro domus, quam
Henrici Imperatoris Tertii aures ita compleverit, apud Vandalos usu babuit, in qua nulla lapidum
ut eo de licentia Leonis Noni Romani Pontificis e series nec cEementi gcnus quo illi insimul congiuti- uti et domum
Monasterio extracto, ad ecclesi* Boslariensis (Im- nari videantur, et tectum stramineum vetustate cor- cctcrn al>\um-
perialis Capellae nuncupatie) Prieposituram (quam rosum ccrnitur et, si villa in qua sita est per
:
ptis salvam :

non nisi probatissima? vitseviris conferre consueve- hostes pluries depopulata et igne consumpta sit,
:

rat) eumdem elegerit, et illam acceptare coegerit : adliuc tameu in suis structuris et sedificiis ita illa^sa
fuerunt ex hisce Pra?positis prsedecessoribus suis et integra intuetur, ut videntes mirari cogantur,
Episeopus quam plures ad dignitaies Archiepiscopales et Epi- Deum habitationem et vestigia pedum Sanctorum
Altsnen.
scopales evecti, nec pauci in numero Episcoporum suorum illaesa conservare.
redacti. Porro B. lienno (cui forsan illorum cele- 5 Hunc beatuni virum quia bona et jura Ecclesiai F
til i/iu percus-
bris vita calcar addidit) veluti qui ab eorum succes- tueretur, illaque usnrpantibus pro viribus resiste-
cutsus a Mur-
sione degenerare et vile et turpe arbitrabatur; s'C ret, ocri odio tunc Marchio Misnae prosequebatur. chione
in exercitio officii Prsepositune se gessit, ut illi nec Cumque semel ne de eis se intromitteret, et quai

dignitate, necvita? sanctimonia, imparfuerit. Quan- indebite detinebat restjtuer^t, benigno et cum cari-
doquidem (sic exigentibus ejus meritis) quinqua- tate adnioneretur: Ordine et dignitate Episcopali
gesirno sexto jetatis sua? anno ad Ecclesia: Misnen- contemptis, irafervida venerabilem scnem, quijaiu
sis Episcopatum promotus : laudabiliter rexerit, il- per qnadraginta annos pastorale Officium cum oroni patnam ei
liusjura et auctoritatem ejns ingenioet solicitudine laude adniinistraverat. in maxilla percussit. Cui prxdictt,
ita auxerit, curamque gregis sibi talem habuerit, cum ipse [divino inflatus spiritu) ipsum bujus rea-
ut nec nec post eum quisquam alius ipsius
ante tus poenam m sequenti anno, endein qua illud com-
Ecclesia? Episcopus merito ei a?quari vel saltcm misit die recepturum vaticinaretur, eaque jam
,

prseponi prout ejus

possit, vita; memoranda gesta revoluto anno advenisset; Marcliio illius (jam de-
facile demonstrant. functij vaticinium ct ridiculose repeierc, et oppro-
3 Hic cum Gregorius Septimus et Imp.
Pajia briose contemncre non expavit. Sed inter haac Atbim nccn
Henricus Quartus mutuo se odio prosequerentur, et loquendum subitanea et insperata morte detecit et pede transit ,

aller in alterius depositiouem enixe intenderet, et comminataiu pcenam non evasit. Hic, cum in ejus
Papr Grcno-
rio adheerena. hujusmodi de causa per Imperatorem (cujus etiam itineribus trauseundi antedictuui flumen Albim per
in ecclesiasticis magna tunc fuit auctoritas) univer- pontem facultas ei aliquando foret intercepta, illud
sale in Germania, et jier Papam in Urbe Concilium sicco pede pertransivit. Cumque, ut interdum con-
congregaretur et omnes prselati Germanisa et
; sueverat, ad agricultnres seu operarios in prato aquam tn
ntitm mutat.
Galliarum, ipsius Imperatoris metu territi, in Ger- accessisset, et eos siti sestuare eonspiceret; signo i

mania convenirent; inter paucos sancta> Matris Crucis Cliristi (qui idem in Cana Gallileffi fecit)

Ecclesia?. obediens inventus est filius qui mandatis ;

aquam iu viiiuro convertit. Cunique populum in

Pontificis obteroperans, Iroperatorem et Marcliionem certa valle eo praidicante etiam siti laborare co-
gnosceret
 121 DE S. BENXONE EPISC. MISNEN.

A gnoscerpt; baculo, quo pro sua sustentatione ute- commoranti* ; sicut ejusdem etiam puto et>se verba om- D
i\ VBT. impii. batur, (non secus acMoyses ex petra) terra per- nio, cotitr.it i>t, per Parenlhesim ( J inclusa. Atl ipsunt
toolem ellcil,
cussa aquam etfontem, ox quo adhue eaabundanter auiem contexlum notavi niliil, ticet hinc inde possem;
fluit, scaturire fecit : vocaturque usque in hodier- eo qttod singulx Xut.c, qudrum liic usus fuisset, aptius vitx pra-ftxa

num fons ille sacer, et vallis ipsa sancta. legenturad pleniorem Vtttim. Hanc ergo conseqnentet Dtdicatort,,

i) Campanellam in looo prope Misnam benedixit arrij.c, prsemissa qnam Surius more suo omxssam a se
campan.r
cttntra ttsmpe-
cnjus soniis, ut illius incolrc affirmant, totum etiam fatetur Dedieatoria epistola, sicui ea Monachio nobis
statts licncdl- tcrritorium ac districtuin a fulgure et tempestate transcripta venit. Licet enim ad hisxoriam vitac non
(etsi viciniora contigua locassepius ab illis laedantur) pertinere videatur; est lamen semper eliam m tatibus
immunes et liberos usque in prsesentia conservavit. aliquid 7 lod anliquitalis studiosos delectet. Certe mi-
Est insuper ager, per quem ipse iter frequenter ninieotiosa Dedieatio luec est, qu.T Misnensium Prin-
habere consueveral ; qui pne ceteris circumvicinis cipnm originem ar. prxclara pietatis monumenla expli-
uberior -'t. fi" lilior, semper
ab niuni tempestnte liber cat : ct seriptam se indtttnt ipsius ductdrid nutnli die,

existit. In Villa Naumburg nuncupata, in qua (ut anno mdxii. Accipe ctiam effigiem Sancti >j>iul>>< anSe
ritlotits snnul oraiioni et confemplationi liberius vacare posset) libellum Romx excusum ponitur cum pisce claves ec-
locls adest.
aliquando secessit, et diviha celebrans, eodemmet elesiae referente, suique sigilti figura et Saxonnm Ele-
cum c/fl>jie
tempore in ecciesia Misnensi per viginti quatuor ctcirum genlititia lessera, qv.a eadem etiam Maschas- fiotnte curata.

milliario ab eadem distante, visus fuit, adessemira- viozy i» Misnia utunlursed Rntaceo serto in contvarium
culose. Sed quid moror? Ejus beata? et angelicse ducto : ubi sigilio impositum caput S. Joannis Baplistas
vitaa a die obitus usque modo, tot extant eviden- denotare videtur euntdem Ecctesix Misnensis Puttv-
tissima signa et miranda prodigia, ut semper ejus unm. Solari hsec poterit desiderium aiterius, quain in

hactonus fuerit et indics creseat tam vebemens et

mtirtws celebris opinio, quod nullus, quavis aut incurabili
clatct tluTto
infJrmitate quin sanitatem, aut
detentus fuerit,
citrationum,
oculorum lumine privatus, quin visum recuperare;
nullusne in tam magno periculo inventus, quin illud
evadere, ejus ope et auxilio imploratis, firmiter
speraverit, totiesque obtinuerit, ut omnes ad euin
(qui diversis et ihcurabilibus morbis infinitorum
languentum membra sanitati et qiiam plures a mor-
tuis ad vitales auras restituit) tamquam unicurn et
singulare praesidium confugiant.
7 Ex hisce vero rairaculis, quam ninlla antiquis
et apertissimis documentis, elarisve et illustnbus
crslrs ittrsas
tislilus; innumerabilia vero, totius illius et cir-
m tepulero
strval, annis cumvicinse patriae famosavulgi opinione, iucidissima
500, patenl ; non est in partibus lllis qui nesciat, ejus
sacerdotales vestes, quibus illud beatum corpus fuit
indiitum. e sepulchro [in quo ultra ducentos annos
reconditie fuerant) effossas, incorruptas et illaisas
nermanere. Marchionemque Misnaj, Guilelmumno-
Mu > rl.irutrm mine, i,ui ecclesiam ac Cleium inlolerabilibus
tltsn. riislij.it
ribus gravabat, et bona Prapositurs usurpa-
bat, tribus sequentibus ncctibus ab hoc Beato (qui
ut creditur assiduis prei ibus Praepositi exoratur)
illi in somnis apparebat; et ut illa restitueret.neve
de ecclesiasticis personis aut rebus amplius se in-
troniitteret, monitum (cum hujusmodi somnia ut
fantasmaia floccipenderet, et non secus ac Plia-
raonis cor ejus induresceret, etad insupportabiliora
imponenda disponeretur) quarta nocte apparentia
nan stne tactus candentis facis, quam ille (qui iterum ei in
Irutil.
somnis apparuit) in manu gestare et in eum ferre
videbatur, sinistro oculo absque ulla Isesione excae-
catum fore ; et cotnpunctum corde ontnia usurpata
Ecclesix restituisse, dauma refecisse dotem et :

ejus proventus ampliasse, quatuorquesimpliciaBe-

neficia (Vicarias niincupnta) in ipsa ecclesiit erexisse,
ac de propriis bonis affluenter dotasse; in eaque
etiaiu, ob reverenliam liujus Beati (quem in somnis
vidisse gloriabatur) sepulturam elegisse.
F.pi.oatis K 11. ic ipsius vitse gesta, quoe in quampluribus Naumburg Misnix oppido ad Comilatum ffaldecka-
B-tilcns notabilium ecclesiarum antiquis archiviis annotata num spectante, anliquissimam pictam videri tcsiatur
reperiuntur, sunt ln partilms illis plusquam famosa prti sua selnle Emserus num. 1)6, quamque inda spe-
et nota. Quot vero quantisque post ejus obitum stu- rare tamcn supersit adhnc) n.r audemus. Furlassis
fsi
pendis niiractilis claruent, et indies niagis ac magis autrm ipsa hxe est quam damus, omissis Sanciilalis
fulgeat, cum ex diligentissimis inquisitionibus, pro- indiciis sic sculpta Romsc, ne pmverli videretnr judi-
ccssibus. et plenis probalionibus, toties pro illorum cium ibi inslituendum.
habenda veritate desupcr habitis et confectis, lta
pateant, utjam in notorium transeant; superfluum
visum est hic illa transcribere et membranas incas-
sum occupare. Exirema l,xc verba sanl Editoris, et
verosimiliter Procuratom ad causum urgendam Romte

VITA
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
125
rari solemus. Scriptorum tantum defuit sive ncgli- D
gentia sive invidia, qua; quidem
VITA pracipua mihi
causa fuit, ut, intermisso Sacrorum
wHHi
irz Q na"
Canonum et l

Auelore Hieronymo Enisero, Theologiae studio, ad scribendum me contulcrim.

Quiameo quidem judicio communi Misnensium famas
Collala cum iis, qvx ad Leonem Xmissa, et in
ac gloria; melius consulere non potui,
quam calarao
Bulla Canonizalionis continentur. exprimendo et in lucem edendo sanctissnni
hujus
Patris Angelicam vitam, pretiosam
in conspectu

DEDICATIO Domini mortem, et evidentissima sanctitatis

suas
signa ac prodigia; quibus hinc inde admixta
sunt,
Clarissimo, Potentissimoque Principi, Geor- tam Misnensiura, quam exterarum rerum pleraque
gio Saxoni.e Duci: Hassi;c Guljernatori, lectu dignissima. Accipe igitur, Clenientissime
Prin- Itaito Vitam
ceps sereno hilarique vultu primitias vatis tui;
Lantgravio Thuringiee, etMarchioni Mis- ac Auctor dicat
priusquam ad historiam ventum fuerit, gentis tuaa nn. 1512.
nre, Dominosuo Clementissimo, humilli-
originem ac felicilalem perlege, ac vale, Nestoreos
mus Orator Hieronymus Emser, Sacro-
numeratnrus annos. ex Dresda, Natalidie, xxvi vi-
rum Canonum Licentiatus, felicitatem delicet Martii, anno salutis mdxii.
et victoriam.

D FiviBennonis. Misnensis quondam Antistitis Vi-

tam, Clarissime potentissimeque Princeps, si minus
ANNOTATA D. P.

a Nempe Electoratus Saxonix, in Anlialdtca slirpe

eleganter, diligenter tamen ac fideliter hoc anno a
continuatus usqtic ad
Alberlum un. 1 429 sine lilicrrs
me conscriptani , illustri tuna Claritati humiliter iefunctum Sigismunit Imperatoris beneficio transie-
;

offero, ac dedico : tum quia tua liberalitate et cle- raiad Marclitanem Mtsni.r. Fridericum HeUuosum;
Cjuia domus mentia id tandem scribendi otium nactus suiu tum ; a cujus lilio Fridericu Pncifico bifaria-m iimstx stirps,
Saxoiiix quia nemineni magis deceat ejus libri dedicatio,
Principum liodiedum iignilalem obtinet, ab uno in alterum ramum
qnam euin, sub cujus potestato Misna, Saxpnis oiim translatam sub Carolo V.
filia, nunc autem a Domina, constituta est. Equi- b Henricus I Germanix Rex, Auceps dictus, Ot-
dem Dei providentia factum esse arbitror, ut anti- thonis Saxtmise Ducis filius, Misnensem Episcopatum
quissimi illi Saxoniaa Principes, Henricum b puto, fundavti .
ct filuim habuit Olthonem I Imperatorem :
ac Nepotem Ottpnem, in condeada, eii-
et filium,
nepotem Ottlionem II, quorum in ecclesiam Misuen-
,
bene n-erita
genda, atque illustranda Misna tam iuerint dili- scm beneficia iion
de Misnia vttctit indagare.
gentes atque soliciti, tamquam huc olim eorum Factum
fuit c id an. 120 quo Conradus
1 Marcliio ,

nomen, buc arma et insignia esse c migiatura, Landsbcrijs. cl Lusalix, Misnize quoque Marchio in-
divinitus praicognoverint. Illhd quoque admiratione vestibts est, u Ltd/iario Cxsare.
dignum est, quod cum ipsis duas illa; pra; cseteris d IIujus Domus Arboremgenealogicam expansam,
virtutes seinper fuerint familiarissimae pulchra uide inter Prineipum Christianorum stemmata, ab An
,

scilicet et magna facere, tum Divinum cultum quam tomo Alllhio Florenlino collccla ; iti cujus Annatatio-
lalissime extendere; bas sibi virtutes ambas incliti nibus lcaes, Thiemonem, fundatorem ccenobii Nietne-
Misnas principes ita fecerint peculiares et preprias, ccnsis seculo xi; et Conradum, prstdictum Lauler- ,

ut verissima Ottonum Soboles et progenies credi bergi deniqua Monachum factum tnuttis haud dubie loco
possint non immerito. Nam, ut de rebus gestis ta- tlli collntis prius lienrficiis. Iltc filins Otilmnem liuliiiii

ceam, quemadmodum fere nulla Germania; Ecclesia Veterocetlensis , Theodoricura Dobrabucensis, Dodo-
reperitur, qua? Ottonum muniticentiam et liberalita- nem Cellensis, Fridericum Butharaensis cainobiorum
tem non olim senserit; ita ex incfyta domo d fundatuvcs. Ceteros ciiunicrcni ttlii.
ct plurium Misnensi vix ullus unquam exiit, qui pietatem e Ernestus Magdeburg, ab anno 1 i7li ai 1517.
catnubiorum
suam erga Superos nun insigni aliquo sive Mona- f Fridencus Sapiens illtus frater, i><itri Ernesto
fundatrix
sterii sive Ecclesiae aedificio, propria impensa muni- successit an. 1484, defuhctus 1515, iWirtembergensis
fice instituto, declaraverit. Testantnr huc non solum Acttileintic funilator.
veteruin Misnae Principum tot monimenta ]ier Saxo- g Hic Convenlus in distributionc Provinciarum ,
niam, Thuringiam ac Misnam binc inde adjacentium tniiii[ 840 apud Waidingum, numeratur 21 in Pro-
utriusque sexus monasteriorum ac sacrarum cedium ; vincia Saxonix; sed niltil tbi lego de ejus fundatione,
verum hac nostra etiam a;tate Ernesti e Magdon- attt fiindattire ; quem liinc llidints Historici iiscent
burgensis Archantistitis, ae Friderici f Electoris libeiilcr : queritur eniin Gonzaga quod conventuum
Hallensis ac Wittenburgensis bumanum prope , istttts PiovtnciiS , nitllam ut in ceteris notiltam iare
ingenium excedentes Ecclesire, quibus nihil deesse possit.
passi sunt optimi Principas, quod vel ad summum
domus Dei ornatum, vel ad niinistrorum ipsorum PROLOGUS.
usnm desiderari queat. Nec tuaB etiam Celsitudinis
Montis S.
Ann.c fun-
devotus erga Deum animus, vel ex solo Fratrum
datori Minorum Conventu
etiam impensa illis in
et Oenobio
civitate
quod propria
illo,

Montis S. Anna3 g e
B (eatissimi Patris
Ecclesia) Misnensis decimi
Bennonis Bennopolitani, insignis
quondam Episcopi, vitam
fundo nuper exstructum, majoribus in dies donis, descripturus ; opera; pretium duxi ante omnia urbis / M regione
ac beneficiis curaulas, Iatere potest. Quis enira ta- ipsius Misnse situra, originem, ac veteris Ecclesia- poimiosa
ceat tam laudabilem ac sanctam Principum suorum sticEe disciplina?, in hrec usque tempora servata ve-
consuetudinera? Quis tam divinam in eis virtutem stigia, litteris detuandare tum quod
; id a nemine
non pradicet, commendet, et in ccelum usque ex- prius attentatum : tum quod indignum sit, eam ur-
tollat? Profecto numquam defuere nobilissirme Do- bem apud exteros esse incognitam ,
qurs caput et
mui Misnensi ab initio (propter hanc ipsam divini mater est populi Misnensis, Germanorum omnium
cultus aemulationem)resdomi forisque fortitergesta;. quod cum pace tamen aliorum dixerim facile )
(

Non defuit illi divitiarura gloria,non Regura ac principis nedum soli ubertate et bonorum omnium
: et ferllU
Imperatorum affinitates et necessitudines, non quid- abundantia, verum etiam urbanitate ac moribus ni-
quid denique in magnis clarisque Principibus adiui- tidissirais. Est enim ldem populus Misnensis pecu-
Junii T. IV 17 liariter
 126 VITA S. BENNONIS EPISC. MISNEN.
. Superos pius, in hospites liberalis, domi
liariter in Quod si Germano damnant Itali cur non itidem
in :

a. nir.n.
splendidus, foris compositus ager vero non solum : in suo Tito 1 quem cum gentes finitimae ob victo-
cerere et baccho, sed et auro et argento luxuriat. riam Judaicam coronare vellent tali honore ( ut ,

Ex gemmis adamanta, beryllum, jaspida, amethy- Philostratus ) indignum se esse respondit.

scrilnt

strum. topazion, ac uniones parturit. Stanno, IVrro Non enim seipsum talium operura fuisse auctorem :

et imiverso fere metalli genere scaturit : marmor sed Deo, iracundiam suam contra Judaeos demon-
praeterea gignit , et oranium novissime repertum stranti, suas prasbuisse manus. Quem Apollonius

electrum ac succinuui. Flumina colligit, ratibus ac ille Tyanaeus vehementer inde commendans, virum

a b navibus pervia u ; Albim Germaniae olim terminum b, ingenio et modestia abundantem esse, testatus est.
Muldam c, Tschoppen d, Ellestram, et alia quam- Sicut igitur nec Tito obfuit hoc ejus modestiae exera-
cd plurima torrentes vero ac rivulos pene innumeros.
:
plum.quo minus Imperator haberetur; itanecHen-
Nec desunt illi sylvee caeduae, et nemora stabnla rico nostro obstare poterit, quin Imperatorum Albo

alta feraruin : nec Iteta pecoribus pascua, et florida dignissime veniat adsciscendus.
prata. Aeris quoque tanta fruitur temperio, ut et i Ejus igitur Imperii anno decimo, humanae sa-
Misnam
tn quo ur- erocum et nonnullos alios peregrinos frutioes, non lutisdccccxxx, dum Albisripam contra barharorum
construU
bes pr.i ctptic Huc ego tam mites ac placidos
invite etiam nutriat. insultus cominuniendo oberraret captus saltibus onno 930 ;

Mtsna Lipslti,
montis istius, quera adhuc Misna oc-
Misnensis populi mores, tamque formosa corpora et atncenitate

siquidem Aristotelc ctiam teste, cupat, urbetn ibidetn fclicibus aediticare ccepit au-
referenda censco :

haud parum refert hac vel illa cceli facie homines ,

spiciis. Cui a Rivulo Missin, qui ad pedem montis
procreari. Domos hic aedificaut, vel scctili lapide ab Aquilone profluit, nomen imponens, tutum eam
' i> , vel coctili compactas. deinceps habuit contra hostes praesidium eo quod ;

2 Urbes quoque singula; privum quid habent ve- mons ille ex altera parte Albim fluvium haberet
nerabile, et in quo ceteras antecellant : e quibus permaxiinum, ex altera vero duobus aliis montibus
Misna caput Sede pontificali , et arce in summum totidemque convallibus , veluti fossis quibusdam,
usque verticem mire testudinata, insignis est. Lips natura essct munitus. Est autem urbis Misnae idem
Dresda,
studio sapientise merca-
clara, trinundinali etiam fere, qui et totins patriae situs. Ortentem enim Al-

torum conventu longe lateque celebratur. Dresda bis flnviiis excipit, Meridieni Bohemia, septentrio-

Principum sedes, pontem trans Albiiu habet saxeum nem Saxnnia vendicat, Occidens vero Thuringos
viginti quatuor arcubus fornicatum opus haud mi- ; respicit. Haec igitur urbis Misnae origo, hic situs
noris pretii quam veterum quascumque sive pyra-
,
est. Conditor ipsius, anno dehinc tertio cum Hun-
mides sive colossos. Civitates prseterea montanas garis, tunc Paganis, Saxoniam populantihus, bello
Merseborg Thuringorum, memo- trlcnnto post
quatuor, haud obscuri noniinis, e\ s"lis argentariis, congressus apud
vtctor de
sive argenti fodinis ( ut vocant non ita multo ante ) rabili eos clatle fudit et tributum,
; quod illis huc- Jtangarts .

tempore conditae, et a singuhs montibus cognomi- usque pendi solitum erat, in pauperes ac pios Ec-
Mons S. Ann.r.
Centum milliafllun-
natae sunt. quibus omnium amplissitna eS. Annae,
E clesiarum usus elargitus est.
vix duodecim ante annis, quain ista scriberemus, garorum eo bello desiderati sunt, plures ducti cap-

sylva fuit. Mirum est, ut domos taceam tantum ( j

tivi, plurimi fuga elapsi. Imperator post tam insi-

niurorum ainbitum, tot turrcs ac mconia, tani cxi- gnem victoriam, secum animo conceperat, in nrbe
guo tempore potuisse erigi. Veruni de felicitate at- Misnensi, cujus tempore Hungarici belli opportune
Benricus
Auceps que allluentia terreB populique Misnensis, hactenus : usus fuerat, Punttficalem statttere Sedem verum :

nunc vci'0 ad ipsam urbem rcvertamur. Cujus prima post multa virtutis documenta immatura morte g
fuudanicnta posuit Henricus cognomento Auceps, peremptus est, et negotium filio suo Ottoni, cogno-
primus et ipse apud Germanos ( Blondo Flavio M- mento Magno, perficiundum reliquit.
neaque auctoribus Imperator Augustus vir insi-
) : 5 Hic, ut vir erat omni pietate conspicuus, divi-
Ecctestam
gnis pietate ac modestia cui Aucupis nomen id- : nique cultus observantissimus, patris mandata haud Cjthedralem
circo fuit inditum, quod ii, qui eum, Principum segniter implens, Cathedralem quae adhuc extat, , fandat Otto I
delectu ad Imperium capessendura accersirent, of- ponere coepit Ecclesiam Deo Opt. Max. Divo Johanni
fenderint simpliciter avibus tendentem insidias. Nec Apostolo, h et Donato Episcopo ac Christi Martyri
facto tam humili divinae providentiae nrysteriura de- dicandam (cui terminos posuit i fontem Oderae fiu-
Impntn
fuit siquidein is paulo post avium oinniiim cepit
: minis ab eoque recta via usque ad k caput Albis,
:

diunus. Reginam, Romanam puto Aquilam ipsumque Ro- : et dehinc ad Occidentalem plagam, ubt confinium
manum Itnperium, magna tum sua ipsius, tuin filii est duarura regionum, BohemiaB videlicet ac / Ni-
Ottonis Primi virtute, ad perpetuam Germanorum sicensis; indeque per silvam Occidentem versus
gloriam vendicavit. usque ad m os Muldae, et sic deorsum per utram-
3 Licet auteiu Italici quidam scriptores egregium que MuldsB ripn.m, donec is rursus se in Alhim cxo-
hunc Aucupem nustrum inter Imperatores non re- nerat) horumque locorum bomines et eorum fortti-
censeant (eo quod Italiam non fuerit ingressus, co- nas, cura omni emolumento terrae, frugum, pecu-
ronamque Pontificiis manibus de more iinponendam dum, omnibusque divitiis ac honis, tam praesentibus
non suscepcrit) si taiuen quis causas suciim pensi- quam futuris, auctoritate et sub diplomate n Joan-
taverit ,
quibus ille motus utrumque posthabuit , nis XIII Summi Pontificis dictae Ecclesia; Misnensi
facile patebit, tnjuste iiuniseas ob res, viruin omni donavit ac consecravit. Qua tanta Imperatoris libe-
Imperatoria virtuie praeditum , solo Imperatoris ralitate motus idem Pontifex, ut liberaliter et ipse sull Ponttfict
privari nomine. Nam quod in Italiam non fuerit erga eum ageret, pulcher.imum novae Ecclesite Mis- sttbjectam.

profectus, his euiu verbis Francorum cxcusat histo. nensi privilegium tradidit : ut videhcet a primaeva
ria, dicens ; quod in tantum Dei cultum, defensio- sui origine libera, nulli in perpetuum subes-
nera inopum ac viduarum, nec non servanda? pacis set sivc Mctropolitano, aut cuiquatn quovis titulo
disciplinam, onini seculari dignitati prsetulerit, ut vel honore praedito, nisi ipsi et successoribus suis
nullam circa
tyrannos ab Italia fugandos (qui Romanis Pontificibus.
quasi mercenarii conductitiique, alter alteri succe- 6 Ecclesiae hoc modo constitutte Iraperator o
non lainen dentes, laniabant Imperium operam dare posset. ) Burckhardum quemdara, primum destinavit Episco-
caritnatur Coronam autcm etiain ultro oblatam capiti suo
, , pum, virum venerabilem et multa religione insi-
Sub Bitrch-
imponere abjuravit indignum ratus inde gloriam ; gnem, a Joanne pra'dicto simul cum Episcopio ipso hatdo prtmo
aucupari, undc Christus Rex suus fuisset illusus. confirmatus, Collegium instituit Canonicorum et Bpitcopo.

Sacerdotum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 127
A Sacerdotum Christi qui instar temporum suorum,
: 9 Principioigitur, ut diera Atheniensium more a D
Canonieisimul
primo omnia habere communia, simulque una vesci meridie exordiamur, ubi jam duodecima meridiantis k. niei
in communi
degunt, mensa, et in uno condormire loco, Canonicas horas diei hora insonuit, Scholastici quidem pueri minores EMSEIt.
ac dtu nectu-
et divina omnia pariter et cum multa celebrare di- prsscinunt Vigilias sic enim hodie vocantur preces
:

que, perpetuus
gnitate ac reverentia neque in choro, nequeextra
; ac hymni isti, quas pro defunctis manibus Deo offe- cantus '.

chorum aliud agere, quam vel orare, vel supinis in riraus. Quibus exactis, illico adsunt constituti
ad
ccelum rapi oculia ac manibus, nulla data in eudera hoc Flamines octo, quos Principum Gapellanos vo-
loco (quae multorum consuetudo est) confabulandi cant: quia eorum sacello primo etiara Vigilias
in
licentia: qui mos in hodiernum usq-ie diem in Ec- inde Vesperas ac Completonum canunt Dei Matris!
clesia Misnensi pie sancteque adservatur. Ubi enim His in secundam usque fere horam (minoris enim
Sacerdotes nulla ad chorum necessitate adstringun- solarii computum r hic sequimur) protractis, Ca- ,

tur, in abditissimos angulos sese penetrant et se- noniciet universus Clerus, suas
;
etiam sine raora
cretioraquaequetempli loca petentes, aut genu flexo, Vigiliaa (ubi dies postulat) mox pensum legitimum,
aut toto prostrati corpore proni adorant. Idcm etiam Vespertinam videlicet synaxim ac Completorium
pallio nigro
Bunkhardus, vehementer desiderans Clerum Eccle- pro tempore absolvunt. Succedit his e vestigio alia
et Unea vestt
induti.
site suee, sicuti morum vitseque honestate, itahabitu quajdam psallentium secta, (Grabatos vulgo nuncu-
quoque a ceteris discerni, primus pallio nigro.linea pant, eo quod juxta grabatura sive sepulcrum Prin-
veste super injecta, quo quidem
illos uti docuit : cipum consideant) qui et ipsi Vigilias primo, deliinc
amicfu hodie etiam incedunt, non tamen nisi statis Vesperas etiam ac Completorium alternis diebus,
anui temporibus, et praecipue esurialibus Quadrage modo de passione Christi, modo de Compassione
sin;ai feriis. Pari cura et solicitudine subsecuti Virginis Matris, tertio quoque die historiam Trans-
Burckhardum Antistites, in primis tamen p Heico, figurationisdecantant.'Et lii quidein eorura pensura
Gerundus, Bruno secundus, Witigo, et is a quo cce- usquein secundam auttertiamnoctis vigiliam pro-
pimus Benno: oranes equidem sanctitate vitae spe- ducunt. Illis abeuntibus superveniunt Octaviani,
ctabiles, omnem ecclesiasticam disciplinam ac ho- quia ab octava noctis hora inchoantes, re-
sic dicti,
nestatem ibibem plantaverunt, et ad posteros trans- liquum tempus ad intempestam usnue noctem psal-
miserunt. lendo continuant. Hortim laborem major itera cho-
7 Licet autem interjecto tempore,coinraunis Cleri rus excipiens, matutinale obsequium, medio noctis
Misnensis vita, in propriam ac privatam sensim silentio, canore peragit. Interim alius paratur Gra-
Accessit
Imperatorum abient ex pristina tamen illa divini cultus semula-
: batorum ordo qui horas suas, secundum quod
:

tione et observantia non solum nihil remissum est, vesperi orsus est, persequitur. His rursura subeunt
verumetiam semper magis crevit in eo loco religio. Principum Capellani, (ut eorum utar vocabulis) Ma-
Argumentocujus est, quod sicut veteris Cleri Mis- tutinas ac reliquas magnae Deiparae horas, tum pri-
nensis devoti-.ne ac vitae sanctimonia capti olim roam de ea Missam (est id summum Christiani
Imperatores Henrici, ac item
secundus, tertius, genus) et item alteram pro mortuis ordine
sacrificii
quartus, Ecclesire Misnensi ultra Ottonum munifi- suo quotidie celebrantes. Quibus expeditis, pueri
et Principum centiam, castella donarunt 7 Wutrze, Buche, Bock, illi scholastici in ehoro majori, sicuti sen Vigilias,
ilisnx Ubtra- Gedau, Bresznitz, et alia non parum multa ; ita itamane etiam mortuorum sacra facientem cantil-
litas
etiam incliti Misnas Prineipes. non cessante antiqua lando adjuvant. Ubi dies illuxit, Primae ac reliquae
Cleri consuetudine, non cessarunt et ipsi, antiquo- divinorum Hor?e, ut tempus exigit, concinne etiara
rum Imperatorum vestigia sectando, ecclesiara Mis- aguntur. Et aute summum Sacrificiura, ut plurimum
nensera in hodiernam usqne tliem semper magis ac duse tresve Missae solenniter anteoedunt, glorioso
magis ornare, variis structuris, altaribus, sacellis, Christi Corpori, aut victrici ipsius Cruci, seu Divis
ac eorun ministris, et donariis ex auro et argento,
1
tutelaribus (quos Patronos vocant) destinat». Sacris
geimniset aliis pretiosis rebusac muneribus. Tem- omnibus litatis, reliquum tempus usque in duodeci-
plum enim, duplo quam olim fuerat augustius, eo- mam denuo meridiantis diei horam psalmorum cap-
atque Capella rum opera et impensa redificatum est junctumque mine
: sine cessatione perticitur. Eodern raomento,
Prtncipum,
in finesacellum, ubi mausnleum, et communis eo- negotium eadem serie assiduis iteratur vicibus, dam-
rum sepultura in quo etiam veteres pendent exu-
: nato in perpetuum silentio.
viae, et rapta ex hoste trophaea. 10 Opus hoc tam prsBclarum s Ernpsti et t Alberti
8 Nec omittendum hoc in loco, quando de incre- fuit Prineipum, Saxoniaa Ducum
Marchio- at Misnae
mento agiraus religionis et divini cultus Ecclesiae nura etc. Hi duo fratres clarissimi, germana devo-
nostrae Misnensis, quod, cum olim certis ac statis tione ac pietate, tam gratum ccelo obsequium medi-
solunimodo horij divina in ea legerentur officia, tati, communi aere et impensa, ministris horatim
hodie nulla hora, nullum tempus sive diurnum sive variantibus perpetua fundaverunt stipendia : digni fitndaHs a
dnohus fratri*
nocturnum, neque aliquod diei aut noctis spatium a ob hoc, utqui sua tam hilariter Deo contulerunt, btts Ducibus
cantu et Divorum vacat hymnisac laudibus. In quo mercedem ab eo recipiant aaternae retributionis. Si-
quidem Ecclesta omnibus non solum
Misnensis quidem in hoc veterum Germanorum Principum,
Germaniae, verum etiara urbis Romae basilicis et antiquum erga Superos zelum, quasi jam abolitum
sacris redibus magnifice prselata est: solaque ex revocantes, filiis etiam suis ac nepotibus exempla
omnibus terrenis fanis ac delubris ccelestem illum reliquerunt divini cultus semper magis ac magis Erneste
ac supra mundanum Angelorum conceutum semula- propagandi. Fuit eorura alter Ernestus scilicet, Etectorc

tur ac repraesentat, ubi pariter sine intermissione Romani Imperii Elector, cui Roraae olim a Sixto
dulces resonure sonos, sacra nostra Theologia te- quartoaurea donata Rosa est: quam ille Ecclesiffl

stante didicimus. Ne vero cui mirum videatur, quo- Misnensi rediens pro munere dedit, ubi inter sacras
nam tenore id fieri queat omnem tam tenacis cultus
; templi reliquias, qtiae ibidem plurimse habentur, et
ordinem hic opportune subjiciendum duximus, modo quidem pretiosissimffl, digne custoditur. Alter vero
facessant nasutuli illi critici et Latinas linguae pen- Albertus, ejusdem Imperii in Frederico III, tunc
siculatores ac momi : quoniam res ista non Tullianis fere collapsi restaurator ac propugnator fidelissi-

Gellianisve verborum lenociniis, sed ecclesiasticis mus, nil habuit antiquius.quam idem Imperium Ro-
nominibus nobis agenda erit, ne dum figuris cir- manum, veterum Germanorum virtute nobis par-
cumlocutionibusque laboremus, obscurior interim tum, tutis tueri viribus, ac abomni externa vendi-
fiat intentio nostra. dicare injuria : pro quo neque rebus suis, neque
proprio
 128 VITA S. BENNONIS EPISC. MISNEN.
. proprio pepercitsanguini. Primushic Frisioset sibi r Minus Solarium intelligo, quo in bis duodedm D
a. nipn. et Romano sphjugavit Imperio cui etiam Innocen- : horas divulttur dies naturahs, a media in mcdiam no-
DtBBB.
quk Fnslos
tiusVIII, in partibus inferioris Germanise tunc tem ductus ;
quem modum, AstTOlogis nleo probatum,
Jiomaiio snt>- belligeranti. Rosam, ex solido auro conflatam ultro quiaab invariabih semperque simi/iter recurrrente punc-
dtf Imperio. transmisit in testimonium virtutis Europa,
et rerum bene to temporis inilium ducit, tota sequitur solts

gestarum misitet epistolam, in

: qua eum dexte- Italis exceptis; qui cum horis Ecclesiasticis a solis or-
ram Imperii manum appellitans, laudibus in coe- tu antea uterentur, alvjuo medit xvi stculo (nescioquo
lum usqne extulit. Principis istius tam in pace primum auetorej instiluerunt horas riginti quatuor a
quam in bello virtutem ac gloriam hic enarrare, sotis semper variooccasu numerandas ; et diurnastamen
nequc facultutis nostrae est, neque pra^sentis insti- actionesomnes a solis ortuauspicandas, necesse habent,
tuti. horam mane surgendi, identidem aliam aliamque no-
1 1 Ad Ecclesiam igitur Misnensem nobisredeun- mintire liorolotjiorumqite. mtatorum cursum aecelerare
;

dumest: in cujus meditullio corpus ejus, de quo vel retardare, proiit solcitius seriusve oritur ; ut de so-

Corpus S. agitur, venerandi scilioet Bennonis, omni Patris lanhiis taceam, quorum conficiendornm perplexiur ctiam
JJmnonts aurn ac gemmis pretiosius, hononfice depositum ipsis ratio est. Rogatus aliquando Cardinatn Bellar-
ibtdrm mtra-
supra (juadringintos modo annos, crebris inChristo minus, qui din in Belijio vixernt, iitrum Horoluijium
culis claruit.
virtntibua ao miraculis coruscat : id quod pensiles Cismonlanum an Transmontanum prseferret ; argute
illic tabelhe votivaque munera affatim ostentant. responditj Noniposse sibi nonprobtim videriid inquod
Cujus iinsvitam, et exantlatos pro Christo lahores, conspirent dn.r, in omnibus fe>e rebus invicemsiln con-
oonvereamque ab eo magna ex parte Sclavorum trariie natienes, Hispani ae Franci.
gentem et iniracula tot retro seculis in hunc usque r Ernestus ohiit anno 1486 avus Joannis Frede-
diem continuata, ad honorera summi Dei conscri- nci, n Carolo v Etectoratus diynitateprivtiti.
pturi, feliciter aggrediamur. t Albertus avus MnuritH, a Carolo v Eiectorissub
^
rogafi, et Amjusli Electoris, a quo hodierni Elcctores
ANNOTATA G. H. Suxnncs procedunt.

a Albis GermantSB terminus, ob Sclavos, qui potis- VETUS DIVISIO-

simum Albim degebant ; qunmvis et
ultra hi citra, et
Gcrninni atibi ultra Albim degerent. Huic in Mtsnia lndicem CnpUum. Vilx prasmissum omisit Siiriiti.
adjacent Dresda, MJsna et Turgovia. ijioiv cnim ti iiini erut stinjulis relinqiiere litttlos, quos
b Mulda, alius a Muldava, qni perluit Pragam,ac siffillalim inveniebat uotalos; nohis qitia id commmlum
dein in .-/liunt ni Bohemia illabitttr :.hic autem Mulda nonest, longiora Gapila facturis more jamreeepto. Ip-
alluit Friburgum, Funtnam, et iu Jnhaltino Prin- sos luc coiijunctim accipe, cum numeris in nostra dici-
cipatu se exonerat m Albim. sione cutqite eornm responsiiris.
C Tschoppen, oppido et arci MisniiP, Scopaa seu Cai\ l. De origine et natalibus ipsius. 12
Ischopaugiaa nomen dedit. iiQuid Benno significet, et qui ejus nominis fue-
d Ellestra (hiens circa civitates Misnise dldenbur- rint celebres. (3
gum, Gerant, Lipsiam, transit Hallamct Comitatum in Obiter de Slavis. )4
Mansfeldicum, ac dein in Ailnm devolvitur. iv De pueritia eteducationeB. Bennonis. 15
e Sant-Annebcrg anno 1500 n Georgio Duce Saxo- v De regrotatione et morte B. Bernwardi. 16
nise empta construi
t
et ann<>\§03 muriscingi, vi De dolore Bennonis et totius civitatis ex obitu B.
f II enniuiniis Contractus Ilnntjuros ab eoannoregni Bernwardi. 17
14 interfectos asserit, vn De Epitaphio a Bennone condito, et rigida anti-
g Inio anno setatis GO, mortuus est 2 Julii, anno quorum puerurum disciplina. 18
930, successitque ei fiiius Otto 2, postea Imperator. viu De adolescentia divi Bennonis. 20
h Ihr videtur S. Donatus Episropus Aretinus, ix De ingressu Religionis. 21
accelebris subJuliano ajpostata Martyr qui colitur 7 3 x De Sacerdotio D. Bennonis et electione ejus in
Augusti)etmm in Breviarus dntiquis Saxonicis, sed Abbatem. 22
Misnense nobisdeest, Tnfra m miraculis num ldicttur. xi Qualiter Benno ex Hddescbeim Goslariam accitus. F
ibidem coli ut numen tutelare, et oranium ibidem et ex Monacho Canonicus factus est. 23
fuisse asseritur in Historia Tmnslationis. xii Nomenclaturam continet Pra?positorum etCano-
i In confiniis Sitestx et Moravix in hac oppidum
:
nicorum Goslariensium, eorumque ad diversa lo-
Odera est t nec procul inde fonsOderaa.
ca promotioncs. 24
k Caput Albis seu fons hujus est m septemtrionali xm Pe conveisatione D. Bennonis in ecclesia Gos-
Bohemia liuiul procuia Silesia ut hvjus prxcipua pars
laviensi, et familiaritate cum Annone Prapo-
censealur ejus Episcopatui tunc inclusa.
sito. 23
1 Ni-icpiisis a Ducatu Nisst nsi provincia Silesye di-
xiv De evocatione Annonis ad Coloniensem, et Ben-
cta, tunc forte major districtus Silesix.
nonis ad Misncusem Ecclesiara. 20
m Os Muldse in Moravia, haud procul a Bohemia xv De consecralione B. Bennonis in Episcopum.et
et Albi fluvio.
primo in eivitatem suam adventu. 28
n Joannes 13 fyrxfuit Ecclesix ab anno $&ladan- xvi De moribus ipsius in Episcopatu, et cura cir-
num 972, post quem anno sequenli morluus est Otto ca rem divinam adhibita, 30
primus. xvn De cura lustrandae su«e dicecesis, et his qua; ad
o Burchardus anno 070 ab Adalberto, tttnc Magde- animarum attinent salutem. 32
burgens* Arcluepiscopo constituto, ordinatusestMisnen-
xvin De incremento bonorum, etiam temporalium,
sis; uti Boso Monachus, primus Merseburgensisj et sub Bennone. 34
Hugopnmus Cilensis,Itn AIS, nostrum Chronicon Sa- xix De conversione Slavorum, et impedimentis tam
xonise.
sancti operis. 35
p Em his Heico tertius habetur Episcopus, Gerun- xx De captivitate et exilio D. Bennonis. 38
dus sive. Gerungus xvn, Bruno secundus
xx, Witi- xxi Gregorii VII et Henrici IV digladiationem con-
go xxiv, adeuque hitres diupostS, Bennonemsederunt.
tinet.
4Q
qlleko dtcttur udjunxisse virtldzVurzzm, Bickam, xxii Deliberatione B. Bennonis, militiaque et mise-
Bucham, et Lubbentzam. rabili obitu Buckhardi Praifecti.
42
xxin
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 129
xxm De peregrinatione D. Bennonis ad Urbem, et 13 Benno voteri Sclavorum lingua idem esse dici- D
causis ejusdem itineris. 44 tur,quodLatine e Benedictus. Flnrueruntautemhoc BX VBt nll' l,

xxiv Causam continet, propter qnam Pontifex Re- nomine viri non incelemvs; unusquiuem Episcopus/"
e
gem potissimum excommunicarit. 4(> Osnaburgensis, ob vitae meritum in Sanetorum nu- f
xxv De Theodorico, Suffraganeo Bennonis, et Lip- merum relttus ; alter Oldedburgensis g Anti^tes, Iienno dtdtu,
sanis quibusdam miraculosis. 47 'ir opere et sermone potens, qni a Sclavi* mfideli-
9
xxvi De reditu D. Bennonis ad ecclesiam suam bus Sede pulsus, ad B. Bernwardum /( Episcopum
Misnensem, et inventione clavium. 49 tunc Benuopolitanum exul et profugus divertit; a
xxvu De reassumpta Sclavorum cura de valle san- ; quo benigne susceptus et hospitio dignatus, tandem
cta; de fonte, qui D B^nnnnis precibus scaturis- inconsecratione mohasterii S.Michaslia, quodidem
se dicitur. 51 B. Berawardus sua pecunia in parte septeintriouali
xxviii l)e tranBitu Albis, aqua in vinum conversa civitatis Hildesheimensis a fundo extruxerat, pres- nominf mtiltis
quibusdam miraculis.
et aliis 5IJ suru pnpiili exanimatus, in eodem Locosepultus est, vtria clorli
xxix De solitaria D. Bennonis vita, et agilitatis do-
c»mm wu tn
non sine opinione etiam sanctitatis Episeopium DuceSoxonlx,
te. 55 ejns tractu temporis ad Lubecam i civitatem mari-
xxx De spiritu prophetico, et futurorum prascien- timam translatum est. Tertius Trajectensis A Ecele-
tia. 57 sis Pra*sul extitit, publicis Principum conventibus
xxxi De morte, et felici D. Bennonis transitu. 59 et gravioribus regui negutiis ab Henrico IV pnp- / l

xxxn De miraculis, post mortem in hunc diem con- ter singularem ejus industriam frequenter adhibitus.
et translatione ossium, et Casula D.
tinuijtis ;
Quartus Dux fuit m Saxonise, tempore Ottonis II,
Bennouis. 01 optimus quidem Princeps, et ecclesiarum strenuus
xxxin Quibus ex causis Canonizatio D. Bennonis defensor, prscipue contra Sclavos fidem uostram
hucusque retardata fuerit. 06 tuuc passim oppugnantes aliositem fuis>e n Ben- :

nones prteter eos quos memoravimus, satis Constat:

CAPliT I. nostri tainen incepti non est singulorum nomencla-
turam hic ponere, qnibus tot fuisse insignes abun-
5. Vennonis ortus, educalio, sludia.
de sufficit.

Jjiter claras Saxonisecivitates ea, quaj nunc vulgo 1 4 Quia in Sclavorum mentioncm incidimus, sci-
cii- 1
a HiMeslieim, olim Bennopolis dicta est, a Bennn- tu dignum est, eam gentem (sive ex Scythia olim,
MUesheitu /</'inm posleu
ne quoilam (ut aiunt) couditore Frisio hinc divo :
ut sentire videtur Sabeilicus, sive alminie digres-
naftis Slauorum Apo-
Bennoni nostro noinen, hinc Bennopolitano cogno- sam) non solurn IUyricum, Histriam et Dalmatiam,
slolus
men est. In ea enim urbe a teneris annis educatus, verum etiam Septemtrion^m versus, niagnain Saxo-
et sacra veste indutus, in eum crevit virum, qua-
niaipartem, et omnem fere citeriorem Aquilonaris
Oceani oram, ab Albi flumine usque ad mare Bal-
lem Deo propitio perscripturi sunins. Pater ipsius
tbicum, armissilii vendicasse. Quorumqui Nardavin-
hc Comes b fuit Saxonia?, non longe a Goslaria c ha-
giodicti sunt, Tbetraarciam, Sturmariam. Ducatum
bitans mater vero Bezela, quasi bene zelans seu
:

II Uutieosem, et Hamburgam civitatem maritimam

bonus d zelus dicta est. Hi ambo cum voluntatem
pa/re Comite quondam occuparunt : Ruui, qui et Rugiani, Lube-
facerent Altissimi, etin lege Dei sui fideles persi-
Saxonix, cuii, ;> Sunden, Wismariam et finitimas urbes: post
sterent, duos illis Dominusdedit filios ; Christopho-
quos Pomerani et q Obotriti, qui tunc Magnipolensis
rum, qui patri in Comitatu postea successit, et Ben-
r Brizani et Stoderani, nunc flavelburgenseset Bran-
nonem hunc nostrum, qui abdioato (ut dicemus) se-
denburgenses, suas singuli posuerunt sedes. Qui
culo. Christi quam mundi hujusComes essemaluit.
deinde trans Albim Nisici ac Luitici, (quos LusatioS
Horum autem duorum fratrum mentionem faciunt
hodie vocamus citra Albim vero u-qne ad Salam
litterse Henrici IVqme Iiabentur Goslariai iu inonte
Adolphum Regem Thuringorum ttuvium, Sorabi appellati surit: omnia
S. Petri, contirmat?e postea per
divina faventeclementiaRex:
enimea loca Sclavi olim sibi usurpaveranh Sed et
his verbis. Henricus
Hohemos ipsos et Polonos adventitios ac origine
Omnibus Christiuostriquefidelibus, tan. futurisquam
fuisse Sdavos, Aeneas Sylvius, non contemnenda)
nrxsentibus, notum esse volumus, qualiter nos, ob
inter historicos fidei, auetor est. Quffi idcirco huic
interventum et petitioncm dilecta.' genitricis nostra?
operi nostro inserenda putavimus, quoniam cum in
Aghetis Imperatricis Augustae, quoddam pra?dium, !•'

omnibus his Christo convertendis non pauci olim

cum fratre quod fuerat Christophori Comitis, suique fratris Ben-
Chrisiophoro Partimiles, in pago sanctissimi viri, Episcopi, Presbyteri ac Monachi
nonis iiostM Capellani, in villa
aln aliis in locis desudaverint, donec gelidum hoc
Nortlidormg^n, altare S. Petri, quod est in orien •
Aquilbnis frigus calore verbi Dei fueritresolutum;
tali plaga villse Goslariensis, in monte quye dicitur
prtecipue tamen noster hic Bennopro eis qui utram-
Muns S. Petri, etc. in proprium tradidimus, condo-
navimus etc. Data tertio die Martii,anno Domiui- que Albis ripam m diiecsi sua circumsederant ab

erroresuo revocandis, sedulam navavit operam j

Incarnationis mlxii, anno vero ordinationis nos-

ca_'
eorumqueplurimos crebris suis serniuuibus acsignis
trasoctavo, regnisexto, vitas duodecimo. ETsec iMdera
aii
quemailmodum suo loco dilucide
tiilem convertit.
fideliter excerpta sunt. Qnod autem Benno noster
comprobabimus. Nec fugit me, obhanc ipsam forte
ei-ilem litteris Capellattus dicitur regiiis, causa est,
quia eo tempore Canonicus fuit Goslariensis Eccle-
causam Divum Bennonem amultis hucusque Scla-
hancvulgi opi-
vuin fuisse creditum: verum falsam
sia) : quae et ip>a Capclla tunc regia, et Canonici ip-
nionem infra etiam diluam. Modo cceptam prosequa-
sius omnespro regiis Capellanis (ut eorum utarvo-
mur historiam.
cabulis) habiti et nominati snnt. Id quod infra suo
15 Editus in hanc lucem
Benno noster humanse „.
loco planius enarrabimus. Haec autem idcirco hic
annum ageret quintura, as n n
lutisannonx cum aatatis
noto in l-itt -
pra libanda duxi. ut nullum lpetori scrupulum, in ipso
adhuc, traditus esl in obsequium prafati
A-W^
puerulus
ris Hvnrici IV praisertini lnsloriae vestibulo, reltnquerem ; simul-
qni etiam ,,,,„ ,„,.,
S Bernwardi, Bennopolitani Episcopi :

an. 105?. qtietam clams Divi Bennonis natales, multis hacte- sanguine procrealus, Ben- doaiur
ipse ex illustn Comitum
nus ob vetti^taiem temporum incognitos, in lucem consanguineus fuit et affinis. Quam-
nonis nostri
aliquahdo ederetn. Ceterum priusquam ulterius pro- scriptum est, Imtium
quod
absurdum erit nominis ipsius ratio- obrem memor Ulius,
grediar, haud puerum ei traditum primum
viiuriitiie limor Domini,
nem exponere: et quot eonomineviri fuerint illus-
mox
ouinium timere fecit Deum : eique litterario
tres, paucis saltem attiugere. studio
 130 VITA S. BENNONIS EPISC. MISNEN.
A studio eruderando, praeceptorem dedit Wigerum, gravitatis fraeno cohibere ; asserens , communem
F.\ VBT. IMPn. Pracpositum monasterii sui S. Michaelis, virum mo- hanc oinnibus esse fati necessitatem, quam neque
Psal. 1 10.
riljus ac litteris apprime dec<iratum. Sub cujus Christus (cum solus posset) evitare voluerit nec ;

disciplina brevi tantum profecit , ut optima puer flendam esse muliebriter consanguinei sui mortem,
indole ingeutem de se speni pidliceretur. Nam ut quam ipse tam constunter atque aequaniiniter tule-
aetas illa e.-udita fuit, et humana colebat studia (id rit; pr;ecipue cum tot in Christo virtutibus ac mi-
quod ex pluribus ejus temporis viris disertissimis raculis clarus evidens sua? beatitudinis signum
,

et eorum monumentis videre licet) ita Wigerus post se reliquerit. Addebat homo admodum disertus
noster puerum sibi commissum non passus est a nil aliud esse mortein quam finem malorum hnjus
politioribus abhorrere studiis : primoque in ducen- seculi, et initium vitaa melioris : cujus rei gratia
dis formanrlisque litterarum apicibus antiquis, et Gailitrinosolini aram consecrasse,
templum morti et
his quae hodie per Venetos impressores in usum s divinosque exhibuisse honores, tamquam communi
revocate sunt eurn luculenter instituit quemad- : quieti et miseriarum oinnium portui. Quibus verbis
modum litterae manu sua conscriptae, et apud eccle- placatus Benno, et dolori suo aliquantisper mode-
siam Miam Misnensem in hodiernum usque diem ratus est, et ex eo tempore vanam mortalium sor-
servatre, facile arguunt deinde canninibus etiam : tem perosus, apud se firmiter decrevit, ubi primum
eum exercuit, non tamen nisi divinis et omni ver- per parentes sacrum suscipere habitum
sibi liceret, ;

borum obscoenitateNec difficili puer

carentihus. et in eodein monasterio, quantulumcumque vitaa
Minerva, versu jam ludere et hymnus componere spatium fata conredereut, Deo serviendo traducere,
didicerat. Quare cura omnes, tum rnaxime Patro- saluberrimo profecto vitae instituto.
num suum S. Bernwardum sibi pluiimum devinxe- 18 Epitaphion quoque traetu temporis condidit
rat, eratque tain cado, quaiu hominibus gratis- idein Benno beato viro Bernwardo, ut habetur adhuc
simus. hodie in eodem raonasterio, et Fratres ipsius con-
cnndttque
10 Sanctusvero Episcopus Bernwardus, extrema testantur, hoc tenore :
Epitaphium.
jam senecta febribus correptus, adeo pertinaci-
vita? Hac tumuli fossa clauduntur Prresulis ossa, E
S. Ilerim rtrdn ter OBgrotare ccepit, ut toto decubaret quinquennio. Bernwardi miri magnificique viri.
§sgroguinquen- Qno tempore unico illi solatio erat puer Benno, Qui patrise stemma, radians velut inclita gemma,
nls subvtnlt :
mi do poetando, modo legendo, modo disputando, Acceptus Domino, complacuit populo.
Iraprimis autera pergratum illi erat diligentissimum Nani fnit Ecclesiie condignus Episcopus ille,
pueri obsequium, qui ncc momento quidam a sene Quem Deus Emmanuel diligat et Michael.
abiit. Cum verojam finis instaret beatissimi Patris Tanilem bissenis undeno mense Kalendis,
Bernwardi, vocato puero una cum Wigero pasda- Felix hanc vitam, mutat in Angelicam.
gogo suo, oratione ad eum usus est bujuscemodi : Ex quibus quidem versicuiis satis apparet, nec artis
Vides, iui lili, assidua me febre confectum, et sini- metricae eum fuisse ignarum, nec tamen fucati car-
stram hanc
corporis valetudinem et quidquid , minis affectatorem, sed tenui ac simplici stylo con-
adversi ad linem usque cr.nstanter pertulisse
fuit,
: tentuin.
neque enim ad Deum redire possumus, nisi tribu- 29 Quod sidelicatisauribusetrhinocerotisnasum
lationum et adversitatis camino decocti. Quud habentibus, rideudus forte videbitur versiculus
si ille :

eos etiam, qui recte vixerint, contnrbationes et do- Qucm- Deus Emmanuel diligat et Michael (ceteri
lores circumveniunt; quanto magisjusto Deijudicio enim satis beile habent)meminerint velim, beatum
istos, qui absque nllo Dei timore veluti pecora de- virum Bernwardum divo Michaeli singhlariter f uisse
gunt, et bic infelicitas occupat, et in fuluruin mi- devutuin et ob hoc monasterium
, sua iinpensa ,

seria. Quare si sapis, aut si per retatem sapere ipse constructum, ejus dicasse nomini, et ibidem voluisse
noudum potes, saltem nostris acquiesce monitis;
quiescere. Quo bene ponderato constat, praedictum
atque hunc mundum, serumnis et anxietatibus
re- versiculum Divo Bennoni nostro non ita temere
pletum dolo, fraude, mendaciis, insidiis ac
;
laqueis excidisse, ut prima fortassis fronte videri poterat.
refertum; sanguine, scelere et iuiquitatibus pollu-
Sed Inec missa faciamus, quoniam qui intus divino
tum ceu pestem aliquam contagiosam ac virulentam
aguntur spiiitu, exteriorem verborum corticem flocci
fuge, execrarc, ac despice, Deoque soli
adhiere. faciunt, concinnam magis diligunt vitam quam
et
C Quod ut faeilius
possis ronsequi, et setas tua, ad-
orationem. Obiit autem sanctus Bernwardus anno E
luic cerea in vitium flecti, nulla
malorum hominum salutis mxxii, quo tempore rigidissima fuit Benno- Adokselt sub
tabe depravetur; ab hujus praeceptoris tui
latere poli seholastica puerorum disciplina, quibus (ut in di*eipltnx
posthac nusquam discede: eique, si me amas, m Annalibus eorum legitur) non soluin choro, niensae,
omnibus riqore.
patris loco i btemperes. His dictis, manum aut dormitorio deesse, verum etiam tardius adesse,
ab eo morien- pueri deosculatns, Wigero Praposito eum iterum piaculum erat. Scripturam quoque quotidie Decano
te eommenda- atque iterun, commendavit. Ipse vcro rebus suis
lur Wiggcro:
prajsentare, et ipsos Psalmos reddere cogebantui
omnibus dispositis, plenus dierum, dives bonorun nec timidius in claustro, quam in scholis manum
operum. et securus paratae sibi a-therea;
mansionis ferulas subducere videbantur. Talibus igitur fraeuis
clausis subito oculis migravit ad
Dominum, sepul- Benno noster cohibitus, adolescentiae etiam lubri-
tus in monasterio suo l S. Michaelis,
ubi et mira- cum, quibus fere oinues labimur, fortiter calcavit.
culis claret.

17 Vix dici queat, quanto beati hujus viri tran-

situs rutn
ANNOTATA G. H.
VI civimn suorum omnium, tum Divi Ben-
guo agrnte nmiis nostri animum mcerore ac luctu confecerit a Hildesia seu Hildesheim urbs haclenus Episcopa-
obitum ttttus
non quia gloriam
fertmvdera- illi inviderent, ad quam invitatus lis, perslilit fere sola in Catholica religiane in Saxtmia
/lus alnerat sed quia prse nimio ipsius amore.
;
aut ipsum inferiore nncria Ducatiti Brumwicensi.
adhuc vive.e, aut cum eo diem
obiisse mallent ex- b Fridericus Bultenburgensis cl alibi Bultenburgi
tremura. Cum
autera Wigcrus (cui tutela pueri
Comes appellatur pater, m Bttlla Adrtoni Papcc ; et in
commissafueratlanimadvertereteumodimmodicum epistola ad Letmem X Papam.
animi dolorem, quem frequentes
prodebant gemitus c Goslaria urbs Imperialis in eodcm Ducatu Brun-
ac lacrvmae, niinium macerari
et contabescere; cce- swicensi, quinque leucis Germunicis Htldesia dissita
PH blandis ipsum verbis modo consolaril,
modo ca- versus Eurum ad Hercyntam silvum Bultetibunjo
stigare, et effrajnes juvenilis
,

animi impetus senili vicma.

 DIE DECIMASEXTA JUNII. 131
d Hujusmodi ad Lalinam liuguam allusiones sccufis nita, contra ejus aotatismorem ac consuetudinem, D
superioribus gratissimse , tneiito nuuc exploduntur a tum libenter audiebat, tum alacriter amplexabalur. \ RT IMPR l \

Saxonicse veteris peritis, sctentibus ab hac sola sperandas Cumque jam sub ejusjugo acdisciplma ad pubescen- Mll
llltistrlbus do-
veras nominum Saxonirorum rationes. tes pervenissetannos, nullaunquam levitate notatus, (tbtts ornatus:
e Teutontbus passim omnibw commune fuit triuicare nec alioquam comrauni Fratrum cibo usus, nec
nomina longiora, non soiiim patria, sed etiam cxtera minori quam illi inedia ac labore fatigatus, ad om-
eaque pcr o terminare .'
stc etiam Francis Benedictus nein Cliristi militiam dil'gentera magistro suo exer-
redditur Benoit. Aitqnando etiam Benno idem est quod cebatur. Nec gravis juveni haic virtutis patestra :

Berno et sic diininutivum foret a Bernardo, Ber- quin lartabatur magis, ubi intelligeret senioribus patre morluo,
nulfo, etc. etiam abstinentire ac tolerantix se esse cxeuiplo.
Hujus Bennonis habctur mentio apud KrantzUm
f Sed nec amicorum dehoitantium, et multis eum
lib. 5 Metropolis, ubi dicitur mortuus 22 Julii, idem- prseclarisque conditiouibus ad seculum invitantium,
que in Cataloijo Episcoporum apud Blavium, in descri- verbis blandiloquis, aut ulla suadendi arte ejus
ptione Episcopatus Osnabi ugensi& Bi-afus ajqiellatnr
,
: auiinus immutari poterat. Solidatusjam erat snpra
atcultum non vtdctur kabere, aui kabuisse ;nomen certe firmam petram neque animo excide.-at sana B.
:

non invenitur in kalendariis istius ecclesise ante Bre~ Bernwardi doctrina et ultimum vale. Accidit autem pix malns
viaria cusis : sed us mos est ponere solum cclcbriores. ut eodem tempure genitor ipsius, qui eum propa- consensu.

g Ilic Benno, a Krantzio lib. 3 Metropolis cap. 51 gandoe stirpis gratia vehementius ad seculum invi-
haueturvir egregius, prudens, et mugnae sanctitatis taverat.exhutnnnisilecederet; et ipsepatria potestate
cum industria, laudaturque ab Helmodo lib. 1 Chro- solutus facile se speraret apnd matrem, quam de-
nici Slavorum cap. 17 et 18. votam ac religiosam noverat, intrandae Religionis
li S.Bernwardus colilur sub ritu duplici in Eccle- veniam consecuturum. Nec votis ipsius ohstitit pia
sia ffildesiensi 20 Novembris, genitrix quin eum vehementer imle collaudans,
:

i Lubeca sub Conrado III primum muris cincta, pollicita est, tenuem adhuc monasterii statuni suis
Episcopalis facta dicitur an. HG2. etiam opibus haud illiberaliter futuram erat euim :

k Benno hic, aliis tternulphus aiif pottus Bernoldus speetatai religionis ac honestatis feniina, et (ut uno
20 U/trajcctinus Episcopits onhnatus annu 1027, mor- absolvam verbo) tali digna fllio.

tuus 1054, 19 Julii, ut cuustat ex Epitaphiu nostra 21 Exhilaratus Benno tam benigno pise matris
memoria retecto, sub quo corpus ejus ad luereticorum assensu, cumjam virilitogie esset proximus, doctus
stuporem repertum incorrttptum sacerdotalilerque vesti- a Spiritu saneto reprobare malutu et eligere honum flt monachus,
tt stttdia sa-
tum cum calice; ex quo mulli deinde pie bibentes suni- duodevigesimo a^tatis suse anno sacrum suscepit
cra ampltcli
tatem a febribus obtiuuemnt, et alia quxdam illustria habitum sanctarum incrementa virtutum
et ctnn eo :
tur :

miracula secuta feruntur. moxque professns iu eo, quod supra tiiximus, mona-
1 Imo Henrici III sub quo Benno sive Barnulphus sterio Hildesheimensi puerilia studia et poeticas
vita functus. nu^as postponens.sacrosanctaProphetarum volurai-
m IIiijusDucis Bennonis memimt Fleimoldns, as- na et utrumque Testameiiturn, ac Patrum desuper
screns anno Ottonis primi xj, Chnsti
971 ducem factum commentaria, diu noctuque ruminabat. Orationibus,
et morlitum anno x S. Henrict Imp. Christi 1011 vigiliis, ac jejuniis impensius multo quum antea v.i-
;

itcm Adamus Brcmensis cap. 85, asscritque obiisse cabat. Abstrusa quoque ac recondita Theologiaa
anno 22 s/rchiepiscoputns B. Libentii qux et nos ad sensa, quae ceteris altius meditata explorataque
Vitam B. Libentii 4 Januarii num. 13 inde retu- habebat, non invitus reserabat. Qui (ut annales
limus. eorum docent) sacratissimo illius eloquio, in tristi-

n Inier hos possunt censeri Benno Episeopus Me- tia cujushbet anzietatis consolati, et a laqueis anti-
rensis, et Benno Episcopus Mechlenbugensis, qui qui hostis liberati, perpetuae vita? viasingrediebantiir.

Sedem Suerinum transtulil. Ferunt etiatn nonnulli, priusquam Religionem in-

o Nordalbinyi Ilclmoldo lib. 1 cap. 47, eorumque gressus sit, in Francia Theologise studin dedisse Dottor sarrx
Theolttolx
populi Sturmarii, Holzati, ThetmarzL operam, atque in ea iacultate doctoralibus insigniis
creatus :

p Stralsundiffi nomtne ma<jis uotum. fuissedecoratum. qui honos tunc omnium fuitexcel-
q Obotritorum Rex fuit S. Canutus Martyr, cujus lentissimus. Cui quidem opinioni nonparum pr.estat

:
yJcia varia illustravimus 7 Januarii, ubi et de his Sla- fidei, tura titulus Magistri, quem inter monimenta

vis egimus . qui in Vita priori aliisquc non nullis vo- Goslariensis Ecclesiie (ut prasdiximus) adhue hodie
canlur Wandali : quia in cus, unde ipsi olim excesscre, obtinet; tum quod pluresejusdem seculi nobiles viri,

terras sttcccsserunt. ad idem Franeiu; regnum, sacrarum litterarum gratia

r Brizani, circa Britzen, oppidum Marchi.r medix, se contulerunt quas Caroli Magni opera tt impensa,
:

ad Oderam etmare Bulthtcum sitas occuparunt. Parisiensi a olim gymnasio esse invectas satis eon-
s Ltitaia Eomanas
seu litteras intelligit, quarum stat. Quare nihil prohibet Divum Bennonem, etiam
seque uc Orxcarum fijjios, ante annum 500, primus post professionem, ab Abbatc suo istuc stutlii gratia cnttsrcratur

fuisse transmissum ne tatneii incerta pro certis Diticonus,

Fenetiis fabricandos insliluit Aldus Manutius ; cum :

ante solx in usu typographorum essent Teutonicx, asserere videamur, nos ista in medio reliqtiitnus.
quulcs primi artis inventores Mutjunlia? el Haiiemi 22 A Tempore suseeptse religionis Benno usque
formare ducuerant. in quintum et vicesimutn ajtatis sua; annum, in quo

t Ecclesia teste Meriano, una est ex

S. Michaelis, sacrum accepit Diaconatus ordinem, in oculis om-
sanctissimeinnocentissiinequcconversatusest:
liiiiin
iis sex, quas Augustanx Confessionis Professuribus
cedere coacti Cathuitci sunt. atque ab eo tempore usque ad tricesimum viiae an-
num semper magis ac magis in religione proficiens,
humilitate et patientia omnihus pralucens, volente
CAPUT II. et jubente Ahbate suo Adelberto, sacerdotio tandetn
initiatus est quod ille tanta cum reverentia ac
:

Monachus Hildesix Canon/catus Goslarix,

:
dignitateadiit, tanto munditia et puritate gessit, ut

Episcopatus Misnse. fratrihus etiam stupori ac admirationi fuerit. Absti-

nentia autem tanta se inde macerabat, ut raro coe-
M-
Lagnae spei adulescens Benno, et fam corporis nam cuin eis sumeret. In altari totus ardehat nec
perficere potuit.
:

quam animi dotibus amabilis, praeceptoris sui mo- unquain siccis rem diviuam ocuhs
Accidit
 ia VITA S. BENNONIS EPISC. MISNEN.
Accidit igitur. ut anno dehinc quarto, defuncto Otto VIII. Ravennatensis Episcopus. 1

E\ \ET H PB. Adelberto prajdlcto, pars Fratrum liennonera hunc Sviderus IX, Bambergensis Episcopus, postea Papa
tfsln ^/-fro*
0-j£»j menil-
nostrum , pars vero Sigebertum quemdam , et ClemensII.
/-».s fuU. ipsuni quideto virum bunnm mitioris tamen vitae, , Hartwicus X, Magdeburgensis Archiepiscopus.
et secularibus negotiis magis deditum, eligerent. Wilheltnus XI, Veronensis Episcopus
Camque pluribus Benno suffragiis quam Si^ebertus Bertoldus XII Interamnensis Episcopus.
,

ipse uiteretur, nihilominus illilibenter ac ultroces- Arnoldus XIII, Pataviensis Episcopus.

sit : supplicans electoribus suis, ne coutemplativam Bruno XIV, Wercellensis Episcopus.
ipsius vitam exterioribus curis ac actionibus impe- Geroldus XV, Ravennatensis Episcopus.
dirent : tribus tnmen mensibus in officio stare CrafftXVI. Misnensis D^signatus.
coactu3 est, d flentibus saepe oculis vacationem
:
e Benno Magister, Misnensis Episcopus.
muneris obtinuit. Ilincest quod in catalogo Abbatum Robertus XVII Prrepositus, Bambergensis Epi-
ejusilem monasterii suoordine ac loco ita scriiiitur : scopus.
Benno Frater ac Pater noster, Abbas eligitur : sed Mairo XVIII, Verdensis Episcopus.
parvo tempore stetit in regimine, tribus scilicet Hereberlns XIX. Leodiensis Episcopus.
mensibus : postea Misnensis Episcopus factus, mi- Eckhardus XX, Poloniensis Episcopus.
raculis claret; illic sepultus, ubi et in Praesulem Gotfridus XXI, Ratisponensis Episcnpus.
est unctus. Hrec ibi. Eppo XXII. Wormatiensis Episcopus.
23 Deposita Ecclesiastica hac praefectura, Benno tldalricus XXIII, Argentinensis Episcopus.
noster reliquam vitam in privato et vel in oratione, Cono XXIV, Frisingensis Episcopus.
vel lectione divina), tantummodo transigendam de- Cunradus XXV, Tirajectensis Episcopus.
Lne. i.

eccieflam
/*fis/ creyerat : verura omnipotens et gloriosus in Sanctis Landolfus XXVI, Treverensis Archiepiscopus.
Qoilnri* "'• suis Deus, qui humilescorde sublimat, et -uperbos Ricolfus XXVII, Moguntiuus Archiepiscopus.
Oenrlco irnp
de sede deturbat, non passus est candelabruiu hoc Erplio XXVIII. Monasteriensis Episcopus,
conrtrvctam,
et a Lront iucidissimum semper sub modio delitescere. Uude Henricus XXIX, Augusteusis Episcopus.
1'apa coiite- brevi postea contigit, ut piissimus Iraperator Ilen- Hetzelinus XXX, HUdesheimensis Episcopus;
cralam.
Rex III. Ecclesiam Goslariensem (cujus fun-
ricus. Henricus XXXI. Paderbornensis Episcopus.
n
damenla jam antea jeceral b Conradus der.essor, Eylbertus XXXII, Numensis Episcopus.
b
ipsius sivepatorsive socer) magnifico ac Regio cultu Litmarus Magister, Hambergensis Archiepiscopus.
absolutam dedicari facerejt per manus beatissirai Hildolfus Magister. Coloniensis Archiepiscopus.
PontiKcis Leonis c IX, pnesentibus ibidem Cardi- Adelhogus XXXIII Prajpositus, Hildesheimensis
nalibus, Episcopis, et Abbatibus, numero i.xxm. Episcopus.
Quaiu quidera Ecclesiamcura idem Imperator dignis Eckhardus XXXIV, Spirensis Episcopus.
Irt ibldem Ma-
simus specialem deinceps (ut suis ular verbis) Impe- Cunradns ("auonicus, Hildesheimensis Episcopus.
tjistrr ct Cu- rii Capellam et Canonicos ipsius Capellanos regios Lutolfus Canonicus, Halberstatensis Episcopus.
noni.us, (ut supra praelibavimus) passim haberi etnominari Johannes Magister, Halberstatensis Major Pnepo-
vellet; exactam deditoperaua, ut viros tanto honore situs
dignos, et tam litteris quara sanctae conversationis Riidolphus Vicedominus, Suerinensis Episcopus.
moribus prob itos, eidem Ecclesiae praeficeret : siqui- Cunradus Canonicus, Magdeburgensis Archiepi-
dem illic sedem constituerat. Lecti
etiam Regni scopus.
Buntigitur ex omni fere Germania viri cum doctis- Valentinus XXXV Pnepositus, Mindensis Epi-
siiiii, (uui ivliyionis observantis-simi inter quos et : scopus.
venerabilis noster Benno, maximis Imperatoris pre- Guntherus Canonicus, Magdeburgensis Designatus.
cibus, aniluente et jubente profato summo Pontifice, Sigifridus XXXVI, Hildesheimensis" Episcopus.
vix tandem
monasterio suo extractus, ac dictae Arnoldus XXXVII, Bambergensis Episcopus.
Goslanensi Ecclesire (quatenus novae Congregationi Johannes Canonicus, Havelbergensis Episcopus.
spiritalis armaturae dux esset, et Ecclesiastioae eam Henricus Canonicus, Havelbergensis Episcopus.
disciplinse tyrociniis erudiret) in Magistrura ac Ca- Hos et alios antiguBe Gbslariensis Ecolesije Praspo-
nonicum praefectus est. Quam laudabilera vero ac sitosetCanonicos, ad lam diversasltalias Germanije,
panctam olim vitam duxerit primaea Goslariensiura et Galliarum Sedes, Imperatorum olim nutu destina-
Canonicorum congregatio, documento esse potest, tos Episcopos, qui lntius videre cupit : apud eam-
non solura id, quod plures ex eis Divorum nuraero dem ecclesiam inveniet, simul cum aliis vetustatis
adscripti, plurimi Beatorumappellatione (dum adhuc monumentis dignissimis. Ad Bennonem nostra
viverent) dignati sunt : verura illudetiam meraoratu festinat oratio.
dignissimum, quod cum
in potestate Imperatorum 25 Decem et septem annos venerabilis Benno
adhuc esset Episcuporum designatio, pauci aliunde noster Goslariseconversatus est, quibus se in ge-
quam ex eudein regia (ut dicebatur) Capella, tam nere virtutum spectabilem praebuit, egitque Cano-
sub praedicto Hennco III, quaiu filio ipsius IV, et nicum ac Magistrum omnihus numeris absolutum s -
!,e>1 "° iibe ~
;

<ilm ertja
nepote V sequivoci nominis Regibus, ad quaecumquo crebris vigiliis, frequenti inedia, assiduis oratio-
ilhim tccle-
vnde Eplsco-
etiam Episcopia conscenderint quod ut exemplo res nibus, tuin largis patrimonii sui eleemosynis : de- s am :
pi 46 creafl ct
1 destgnati agatur, nominaeorura, tura Sediura etiara, ad quas dit enim ex bonis suis hereditariis praxlictae
ec-
numerantur. quisque sublimatus est, sequenti capiie non indigne clesise Goslariensi non pauca pr*dia, mrdendinas,
nobis recensenda veniunt. domos et census etiara perpetuos quibus omni- :

bus Canonict ejusdem eeclesiai in hodiernum us-

I\lumoldus I Praepositus, postea Constantiensis que diem utuntur, et quorum desuper litteras,
Episcopus. monumenta ac diplomata penes se habent reposita.
Engdhanltas II Prsepositus, Magdeburgensis Archi- Quainquam autem vir beatissimus Benno omnium
episcopus. eorum, qui suo tempore secum in Ecclesia Gos-
Guntherus III, Bambergensis Episcopus. lariensi Deo militaverant, non vulgarem raeruit Arctius scjun-
Wernherus IV, Merscborgensis Episcopus. gratiain ; eo quod esset rectus ac integer, frater- t/it S. Annont
Anno V, Coloniensis Archiepiscopus. nasque pacis ac domestica; concordias vehemens frxposllo.
d Bibo VI, Tullonensis Episcopus. amator pracipue tamen illi cum B. Annone, Gos-
;

Bruno VII Praspositus, Herbipolensis Episcop us lariensi tunc Pneposito, postea vero Coloniensi
Archiepiscopo,
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
133
Archiepiscopo, arctissima fait consuetudo et mu- abhorresceret sicque amandam esse Rachelis pul-
:
D
tuus in Christo amor : siquidem unum erat illis chritudinem, ne Liae interira fcecunditas haberetur * lcI - fiiseho
velle ac nolle; velle scilicet bonum, et recedere despectui. Quemadmodum enira stellas a stellis
a malo. Quapropter mirabile dictu est, quantum differentes, nnam cceli iaciem decentissime pinge-
brevi simul apud Deum profeceriut, et quamjucun- rent ita Ecclesiae Cliristi
; utramque uni et soli,
dam ac firmam amicitiam similes illis mores ot tam activam, quam speculativam vitam, non solum
idem cccli studiuin pepererit.
Etenim vere tunc ornaraento ac decori, veruin etiam quam maxime
in eis complemm fuit illud Psalmographi Ecce : essenecessariam. Quibus verbis non tam persuasus
quam bonum et quam jucundum babitare fratres quam veluti compulsus Benno, oblatam tandem sus-
Nd. 132.
in unura. legitimos Christi Sacerdotes! Utinam cepit provinciam: non ignorans tainen (divino reve-
atque utinam is nodus atque hoc vinculum, Chri- lante SpirituJ quibusexngitandus rluctibus, quan-
sti scilicet caritas, et divinarum rerum studium, tasque Episcopatu tribulationes et adversitates
in
nostros quoque jungerot Saccrdotes ot Ecclesia- toleraturus esset ad quas omnia voluntariam se
:

rum Praslatos! Sic enim sublatis e medio occultis Deo hostiam obtulit.
eorum simultatibus ac odiis. per fraternae concor- 28 Iluraanie igitur reparationis anno mlxvi ve-
diae nexum, tam suis essent honorabiliores. quain Jv
nerabilisBenno noster a I Wernhero Magdebur- „ ,
adversariis etiam ibrmidabiliores : nec ita laederen
..... .1
gensi Arclnepiscopo Pontihcali
° a Magaetmr-
veste induitur, olei gensiconse-
tur eeclesiae, diriperentur earum bona, et omnis sacri liquore perfunditur, et inclitae nostrae Mis- cratus,

fere ecclesiastica deperiret auctoritas. Sed quor- nensis Ecclesise Prsesul, decimus a Burckhardo pri- f
sum abii? Ad Orestem et Pyladem nostros, Anno- mo ejusdem Pastore, praeficitur. Benedictione igi-
nem et Bennonem scilicet, revocandus est calamus. tur de more percepta, mox Misnam acceleranti to-
Quorum tantam intor se benevolentiam nulla res tius urbisClerus ac populus gratulabundiis venera-
adeo fovit,ac ea, de qua moilo dixeram, fra- bumlusque occurrit et in ecclesiam majorera fes-
:

terna Chnsti caritas, quod, ut inquit Apostolus, tiviter adductum, in Sede eum Pontifieali collocant,
pcrfectionis est vinculum. Hac igitur duce de vir- maguo omnium plausu et ingenti totius civitatis E
tute in virtute.in ainbuiantes, qualiter uterqno a gaudio. Ipse vero intra se habitans, praeseutique
Deo exaltatus, et in modico supra multa
fidelis bonore nihil elatus, illud semper in ore habuit, ta-
constitutus sit, quam brevissime potero, hino sub- citoque sub pcctore volvit Non nobis Domine, non rsal. 113

nectam. nobis, sed nomini tuo da gloriam.

:

pratereaMemor ''*'' a "' ei w'

26 Anno mlv beatissimus Anno, per Ilen-
salutis illiusquod scriptum est, Omnis Poutifex, ex homi- 5
Hel)j
ricum III praedictum, magno bonorum omnium as- nibus assumptns, pro Iiorainibus constituitur, in his
dcln Archi- sensu, Agrippinae urbis Sedem adeptus est, vir quae sunt ad beuin, ut offerat dona ac sacrificia
episcopo qui tot Rerum publicarum turbationes et incendia, pro peccatis prirao omnium, in conspectu totius
;

Coloniensl. quod suo tempore in Imperio passim extitere, so- populi Sacra s<>lenni raore celebravit, tanta devo-
lus vel aequanimiter ferre, vel ab urbe sua singu- tione tantoque lacrymarum fonte, ut siccis eura ocu-
lari prudentia uoverit arcere. Valedicens igitur ca- lis hi, quibus etiam saxoa erant corda, videre non
rissimo amico suo Bennoni, Macte virtute esto, possent. Sacris vero in mediura deductis, ad plebem
inquit, Frater; nec putes im- velim, me tui fore conversus, populari primo lingua, de Cb.ristiaD.se
memorem, quin coeptam inter nos necessitudinem, fidei praestantia ac dignitate, de colendo suiiimo ac
ubi praesentia nequimus, saltem litteris fovebimus : vero Deo, beatorumque spirituum gaudiis, et malo-
Annonem igitur, ubicumque fuerit, tuum esse puta. rum tormentis, graphice magnaque admiratione
Nec id tam humiliter pollieitiis est, quam eventu omnium elocutus est.
postea explanavit. Mortuo enim paulo post Impe- 29 Deinde ad Canonicos Clerumqiie scrmonem
ratore praefato, regnum filio suo Henrico IV, dirigens, tali eos oratione atfatus est Quando a Deo :
inter Saertt
perortil ad
Aquisgrani non ita multo prius inuncto, conces- factura est, viri fratres ac domiai, ut neque cogi-
populiim et
sit.Qui cum adhuc puer esset, apud matrem Agne- tanti mihi neque ambienti hic locus [quod nobis Cteruni .

tem Imperatricem aliquamdiu educatus est brevi- : felix utrimque faustumque maneat) destinatus sit;
eoaue procn-
que post tempore in tutelam venit praefati Anno- ego deinceps Eeclesia) huic vestra dignissim:e,
rante, nis Coloniensis Antistitis : quibus ex causis, scrip- ejusque commodis ac honori banc animam, et quid-
tores variant, neque huc pertinet. Certum tamen quid in me est, quod novi quam sit exiguum,
est, donec Rex pueriles absolvcret annos, sum- totum polliceor ac devoveo. Neque ullus mihi labor
mam rerum, consensu omnium, apud Annonem gravis erit, nec amare pericula, quas nobis tamen
resedisse qui vacante sub id tempus
: Ecclesia carissimi fratres (nisi ex alto Deus averterit) et
Misnensi, per ohitum Crafft Goslariensis paulo ante multa et magna imminent ; dummodo vestram,
Praepositi, facile effecit, ut eadem Ecclesia Mis- huiusque mihi commissae Ecclesiae salutem, bono-
nensis veteri amico suo Bennoni, cujus vitae inno- rem ac couimndum, ita ut bonum decet Pastorem
centiam et dignitatem dudum cxploratam habebat, omnibus modis et pro virili promoveam pro quo :

etiam nihil tale cogitanti, comniitteretur. neque potentium tiuiebo minas, neque reruin amit-
e'. animum 27 Renitentem (amore fortassis contemplativae tendarum, aut hujus etiam corpusculi jacturam
erlgente. vita1 ) litteris pusillanimum vehementer incre-
ut magni faciam vos autem orationibus ac precibus
:

pavit, et ad suscipiendum episcopium adhortatus vesd-is me adjuvabitis. Summopere enim mihi placet
est; asserens, satis jam satis spectatam esse Go- devotio vestra, et bene instituta religio : quae a
slariae virtutem suain neque sanctissimos Aposto-
: decessoribus raeis, sanctissimis proculdubio viris,
los olim uno semper in loco consenuisse; sed mndo tam decenter ordinata, Deum Opt. Max. oro ac
huc, modo per mare, perterras, divinaeplan-
illuc, obsecro nieo etiam tempore in non labatur,
pejus

tationis surculos circumtulisse Caveret igitur, ne sed pro laude ac gloria ipsius semper magis ac
talentum sihi traditum, cum Misnae modo pro- magis crescat in hoc Ioco : ut pro communi tandem

pter vicinam et incredulam Sclavorum gentem du- labore et vita bene acta, communem mereamur si-

plicare posset, abscondere potius, et lahores pro mul mgredi laetitiaui, et optatae beatitudinis con-
Cbristo fugere videretur id quod magis ignavi ; sequi mercedulam. Sic fatus, et adstantibus lacry-
animi quam religiosi esset indiciura sic eniiu con- : roas excussit, et ipse etiam flentibus oculis ad per-
Misncnsls
eligitur templationi vacandum esse, ut ab actione, in qua ficienda Sacra coepta reversus est.
Epi
tcopus. virtutis laus omnis consisteret, animus corpore non
Junii T. IV 18 ANNOTATA
 134 DE S.BENNONE EPISO. MISNEN;
A tim ex litterarum hausimus monumentis. Sed lifec
aict e-siiio
ANNOTATA G. H. et alia dignissimus Pastor Benno circacultum divi-
num, in Ecclesia sua Misr.ensi, prudenter ordinavit
a De institutionc Universitatis Parisiensls late agit etconstituit : erat enim ceremoniarum omnium do-
Jacobus de Breul in Tlieatru Antiquitatum Parisien- ctissirous, et circa rem diviiuun abinfantiaversatus :

sinm, a pagina 890. ' nec quiddam eum latebat quod Ecclesiastica; interes-

b Hic Conradus Salicus anno 1039 Ultra-

rst set disciplinai.

jecti suhito extinctus. Posl ha.c Henricus rjlius ejus 32 Divinis recle se habentibus, mox animum XVII

communi electione paterno inthronizatus est solio. adjecil beatissimus Pontifex ad visitandos singulos Visitat om-
diceceseos siue pagos ei oppida, omnesque Ecclesias
i M fii.r diir-
Ita Clmmicon MS. Saxonue, nee ridi.qui eumgene- cesls ecclesias :

rum et earum Kectores ; id quod etiani quotannis in

fconradi appellet.
c Aclu S. 1 i*lXill)tstruvimus ad diem 19 4;»'/- propria persona vicatim ostiatimque sedulo factita-
lis, ct ostendimus anno 1049 adiisse Imperatorem bat. Proinde circumspiciens utrimqne animarum

in regione commorantem Saxonia?, quaudo potui saluti, modo in Presbyferis, ut et verbo docerent,

conset rasse hanc Ecclesiam. et opere doctrinam suam comprobarent; ne forte

Sam- praidicantes, ipsi reprobi facti, auditoribus
,1 Catalogus Tolonemium Bpiscoporum apud aliis

inter Tul- vilescerenl mcdo in subditis, ut dieto Sacerdotum

marthanos nullum ejusmodi nomen habet :
;

lenset numeratur xxxix Pibo et simih ratione fortas- :

snoi'11111 obtemperautes, iverbum salutis el quidquid

iis corrigenda sunt alia quasdam tam Episcoporum fidem attinet, diligenter ab eis discerent et ob-
,'id

ilimm Episcopatuum nomina librariorum vilio corrupta, servarent. Quod si quos eo modo se habere oompe-

puta infra Eylbertus Numensis Episcopus : nam rit, vehementer laudavit : sin secus, leniter corri-

Gallia piendo in melius in itavit. Tanta autem gratia

Episcopi Numenses nullisunt, Nimenses in
Eylbertum ignorant. prseditus erat, tantoque inter pauperes ac divites
id est Nemausenses
Martyrologio RomanoS sequilibrio se partiebatur, ut passim eum omnes
e Ex liis inscripti sunt
Decembris S. amarent; ejusque monit.s obtemperantes, pacifice
Anno .rohiepiscopus Coloniensis 'i

inter se viverent, et fraterno se invicem amore di

lSruno Episcopus Herbipolensis 17 Maji.el S. Ben-
ligerent. Verbum Dei quoque ita iuculenter, ita su i-
no Itoc lOJunii, et forsan alii, qui modo non occur-
viter tractabat ac prsedicabat ; ut per multa etiam
ruiil.

Anuonis Arcliiepiscopi milliaria, ejus audiendi gratia, confluerent.

f Wernherus, frater .s\

Coloniensis, admissus anno 1064 dicecesim dignissime 33 Habuit autem vir Dei, in singulis diceci •

cl dluertit

adminislravtl, Dum iuelur parlcs Ponlificis a Cassa- suse plagis, c istellum unum, in quo \ isitationis suae iid proprta
tempore diverteret in Oriente videlicet et supe-
: castella,
reis occistts 7 August. anno 1078.
riore Lusatia, a Gedau in Meridie, b Bresnitz in
; :
ab
Occidcnte, cNeoburgum vulgo Naumburg ad Aqui- ;

CAPUT III.
lonein vero, non longe ah urbe Misnensi, Zschey-

Ctira Episcopalis, exilium, iler Romanum, lau, ubi hodie etiam Collegiata habetur eccli .ia.

Slavorum conversio miraculis (irmata. Propter frequentes enim barbarorum incursus et

hostiles vastitat.es, rara. tunc erant urbes in terra

V etus proverbium est, Magistratus virum osten- ista : nam et Stolpen, Wurtzen, ac Mcegeln oppida
Virit cxem-
dit. Et prdfecto quanta Fuerit prudentia beatissi- mulio post tempore in potestatem venerunt Misnen-
pto :

iinis noster Benno, quam providus in consilio, quam sis Eeelesite. Pr.edicta vero castella, Bresnitz, guorutn atiqua
u S. Henrico
justus in judicio, uon ante apparuit, quam in tanto Gedau, et alia non piruin niulta, Henricus Impe-
Imp. oOteutn
fastigio constitutus est neque enim a dextris neque :
rator secundus, is'qui Divorum numero postea ad-
a sini-ii-i-- recedens, omnia, qiuEcumque verbo mo- i
seriptus est, et ab It.alis primus habetur, Ecclesia.
nuit, lactis ipse adimplevit. Non pomposns, Misnensi olim dono dederat, ob preces Eiconis tertii
ii. iii elatus : sed opera sua multa erga paupe- Misuensis Episcopi. Qui et ipse excellentis meriti

res pietate ornabal ; suum hoc solum esse ra- Pra_sul vitaa suse sanctimoniam certis indicavitmi-
tus, I nudus inopsque in hunc niundum vcnisset. raculis, qua. post obitum suum comperta el litteris
'i

[mprimis Ecclesiasticarum rerum et divini cultus mandata sunt; cujus gloriosam vitam d Dietmarus
solicita illi .iii.i fuit. Uade cum antiquorum more Merseburgensis olim Episcopus, tam devote quam
irre ;ulatu9 adhuc essel in ecclesia Misuensi cantus eleganter scriptitavit. Quare non est quod diutius
ul q I aliis etiam iu loCis videre licet e.x anti- hic immoremur Bennonis enim non Eiconis res
:

regutarem quissimis quibusdam Gradualibus et Antiphonariis aguntur. Quod si vacaret, memorari possem utique
cnnen.i ujvm
iii vocant iu qmlius unica. aut etiam nulla interdum mplures Misnensis Ecclesia. Antistites, tantaeolim
frs.it,
linea,paucisque ac indiscretis notulis contenta fnit fuisse religionis et mun.litice, nt Beaturum appel-

antiquitas) Benno noster data opera, regularem ac lationem (.iuin etiam viverent) haud dubie merue-
legitimum usum, juxta Hildesheimensis
canendi rint. Vi'i'iiin habenda nobis ratio est, ne longius

Ecciesisa ritum ac consuetudinem, ac Misnam pri- evagantes, ct ccepti operis seriem interrumpamus,
nuis traduxit fecitque ut concinnc atque eleganter
: et leotorem simul taedio conficiamus.
in hodieriiuni usque diem cantetur; quidquid ipse 34 Compositis lns, qua. ad divinum cultnm et
instituit.Quas enim novas etexoticas quasdam bo- animarum atlinent saluteni. sanctissimus Prasul
xvni
die canunl bistorias, neotericorum inventum est, Benno animadvertens Ecclesiastica stipendia, pro-
Ecctestx
musica. artis lege modoque carens. pter vicinorum, modo Sclavorum, modo Boemorum, fiin los eiirat

.11 Hanc llil.le-lieiinensis et Misnensis cantus improbitatem et praedandi consuetudinem, non pa- ct aitijet

analogia i convenientiam, sive festivo,sive sim- rum esse extenuata sedulam etiaiu adhibuit curaiu,
;

aualis Hil- plici iii. II.- <li\ iiii peraguntur ofilcia primus omnium ne Ecclesia. sueb, vel ad divinum cultum, vel ad
ili \n ...'. i.i.

Oatur.
depreh lit venerabilis et egregius vir, Dominus alendos pauperes quippiam deficeret : unde apud
Juaiiiies lleiinig, sacra. Tlieoli.gia. Professor et di- eos, quibus ipse ccelestia seminabat, temporalia Ec-
ctieEcclesue Misuensis Decanus dignissimus, cui clesia. subsidia suo quudam jure confidenter postu-
nuper Saxones perlustranti, harum rerum gratia labat. E quibus Bor quidam, equestris Ordinis vir,
c imes dcstinatus stiin : ubi et a Saxonibus viris di- magnoa devotionis, non pauca illi de bonis suis do-
gnissimis perbenigne excepti sumuB, et ea pleraque navit, et Ecclesise Misnensi perpetuo jure appro-
oinuia, qua. hic iuserta, partim oculis vidimus, par- priavit. Similiter et Heuricus IV, ejus nominis Kex,
dum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 135

dum adhuc sub jugo esset B. Annonis Coloniensis diabolus, molesteferens, inauctoratam sibi plebem, D
liberatttate Antistitis, Ecclesiie Misnensi, nnnnulla praedia ac mystica adspergi nnds, et a caslris snis fieri trans- AlcT ™sr«" -

tttm atiortim munificentiam liberaliter conces- fugam (permiftenle Doniino, quo virtus servi Dei,
bona, juxta regiam
tunt matris
sit. Sed et Bezela, mnter Divi Bennonis, distractia humanae vitae fluctibus agitata, magis inclaresceret)
sux,
omnibus bonis suis, filium post adeptum Episcopa- aliml Uli negotium fecit, impulit tem-
tantisque eum
tuni buc etiara secuta erat cui ille e castellum : pestatibus et Sclavorum cura
procellis, ut relicta

Gedau babitandum indulsit, ct quoties ibidein visi- roactus sit vela ventis eommittere. Etquia suinma
tationis surc munere fungeretur, anili et decrepita? ipsius virtns et constantia tunc potissimura spe-
mulierculae multo erat solatio. Quas etiam adbuc ctata fuit (quandoquidem explorant adversa viros)
vivens, et deinde post obitnm suiim brevi enim post idcirco non injncundum fore puto, si statum eo-
defuncta est) Ecclesias Misnensi, qiiidquid ex dota- rumdem temporuni explicavero. Non enim parura
litiis, paraphernalibus, aut aliis quibuscumque bo- refert, ut dici solet, in quae quisque tempora inci-
nis relinqueret, testamento legavit ex quibus ei- : derit.

dem pientissimus natus perpetuam apud Ecclesiam 38 Omniura primum teinpestuosa ea reddidit
memoriam, et Dominicale illud officium, quod Do- tempora, Saxonicuin h bellum,
fauiosissiraiiin illud h
minico quoque die ibidem peragunt, comparatis ad quod ctim Henrico IV raagna utrimquo animi per-
hoc censibus, instituit. tinacia gestum est. A quo licet Benno noster in-
35 Invaluit inde rinnor apud posteros [ut supra noxias hahiierit maniis, vicini tamen incendii flam- releaatur al> i

apud ipsum innuimus) Divuin Bennonem nostrum in Gedau masevadere non hoc unum. quod et Hennco iv
potuit ; vel oh
in Gedau
fuisse natum qnoniam memoria proditum foret, et ipse ex primario Saxonura sanguine, qui Regi pe- ™™ °
commoratx Pr ^.
:

ac mortuz. incolis iti bodiernum usque diem etiam cnnst.it. nitus invitus erat sive (quod magis credam) quia rlAui:
;

matrem suam in Gedau aliquando iiabitasse. Yeruiu Deus vas suuin ita voluit tribulationum camino
falsam bauc imperitse plcbis opinionem facile ex- excoquere, et velut aurum igne probare Permi- in

I plodit, tuin nomcn ipsius Benno, a Bennnpoli patria sit enim ut a prsedicto Rege innocentissimus Prte- E
ei inditum, tum antiquissima Hildesheiinensis et sul nullo suo delicto caperetur, et in exiliiiin mit-
Goslariensis monasteriorum monimenta, supra per teretur : ubi et ceteri servabantur principes, vide-
nos exhibita. Non solum autem his et aliis incre- licet Magnus Hermanus Saxonias Duces /,
i et /,' ' i k
mcntis ac bonis, beatissimus Pontifex Benno Ec- Wetzilo (qni Wernherus) Magdeburgensis Ar-
et
clesiam suam Misnensem locupletavit et auxit ; chiepiscopus m, Burckhardus Ealberstatensis, et m
verum etiam ea quse tempore suo eidem vi ct in- Wernherus « Merseburgensis Episcopi n, Fridericus " °
juria sunt ablata, sub anathematis ac diris divinaa Comes Palatinus Saxonia^ et plerique alii Primores
vindictaa imprecationibus restituere ac resarcire viri quorum omniiun, propter implacahileni Regis
:

ccepit : de quo etiam infra suo loco singillatim cnra- iram, nulla erat salntis spes, nec alia quam vel citas
iiientaliimur^ mortis vel perpetu: carceris expectatio. Benno vero
36 Supra memoratum est, Sclavorum ingentem nequedevitasua.neque decaptivitatesolicitus, solius
'
multitudinein, gentili errore vagantem in diiecesi Ecclesiie suaa casum inconsolabiliter.etcausastanto*
Slavis ab
idolalria olim Misnensi, tam ultra quam citra Albim fluviuin, rum malorum, tamverissime qiiambrevissiiuepaulu-
abducendis desedisse : Henricus Rex III piissimus
qups etsi luin hic deflebat; eo quod iratus Rex eam ipsam etiam,
epitheto perpetuo Imperator, non ita nnilto prius per Burckhardum quemdam.ferocem et militaris au-
quam Episcopatum Benno susceperat, tributarios daciai hominem, misere vastaverat. Paulo enim ante
Imperio fecerat, et ad suscipiendam Christi fidem id tempus diem obierat Dedo Marchio, relicto Hen-
magna ex parte compulerat ;plurirni tamen ex eis rico filio adhuc puero quem Rex obsidem secum :

retrospicientes, pagano ritu, bonorem quem Christo abduxit, et in aula regia educari fecit : dictum vero
debebant, idolis reponentes, relicta pietate fidei, Burckardum pra?fectum Misniaa constituit, ut Mar-
antiquis se erroribus denuo involverant ; ex quilius chiam interim in fide sua contineret, donec infans
f Radigast in magna apud eo's veneratione erat. In- adolesceret.
ter omnia autem numina primatum tenebat Swan- ij 39 Hujus autem vastationis merainit Larnpertus
P
thewitz quem Deum deorum essc profitentes, ex
: ;iHerveldensis raonachus, nobilis historiarum scri- qnia iltis
3 ipsius oraculis et responsis res cunctas gerebant. ptor, ubi de expeditione loquitur Regis priedicti vitfrbatur :

Est autem Swanthe Sclavica lingua idem quod san- qui simulato in Hungariam itinere, cxercitum per
^
ctuin Witz vero lumen inlerpretatur. Cumque
; Boemiam et Marchiam Misnensera Saxonibus im-
magorum constans sit sententia, daemonia omnia provisis superinduxit, volenseos inter oscitantes (ut
sanguine invitari Sacerdos tameu Swanthewitz
; dici solet) opprimere. Sunt autem ba?c Lamperti
"suis persuadebat, bunc nisi Christiano cruore pla- verba : Pervenit igitur Re.x usque Missenen, urbera
cari non posse unde quod abominabile etiani dictu
: sitam Boemias et Saxonise ubi a civi-
in confinio ;

Pag. 225
est, illi quotannis hominem Christianum, quemcum- bus pacifice in civitatem susceptus, Episcopum civi-
que sors objecit, litare consueverant : atrum enim tatis ipsius coraprehendit omnia et qua; ejus erant
dsemonem, cui nomen Zeerneboek, in cujus pote- diripuit; hoc solo reum Majestatis adjudicans, quod
state niala esse credebant, devotius honorabant, toto tempore belli Saxonici nullos ad eum servata
noxia doprecantes:Zeerne enim nigrum. Bock vero erga Rempublicam fidei indices nuntios vellittcras

sive B ihu Deum apud eos significat. His singuli destinasset. Ceterum homo Ecclesiasticaa pauper-
dicati erant Flamines, et varia sacrificiorum liba- tatis, et parum habens pompa; militaris,
nibil aut

menta, tum multiplex religionis cultus : qua3 tam- vota forsitan contra Rempublicam facere, q arma
quam superstitiosa et relatu indigna consulto prae- ferre non poterat nec magnuin vel his vel illis
:

partibus momentum, amicus et inimicus extitisset.

terimus.
37 Ingemiscens igitur pientissimus Pater Benno, Ha>c Lainpertus noster ad verbum. Quibus amplum
misernm populnm daamonum praestigiis ita rapi satis testimonium divo nostro Bennoni perhibet,
friltuose
mtcntus prascipitem; officii ac debiti pastoralis esse ratus virum eura fuisse ecclesiasficse pauperlatis neque
lumen, aegns salulem, et errantibus viam divitiis inhiasse, neque gloria3 ; nec belli, sed pacis
est, csecis
ostendere. Cui quiilem tam sancto operi cum se fuisse araicum.
sapienter quidem primo lenia 40 Alterum ejus tempestatis exitium, fuit ejus-
totura devovisset, et
vulneribus fomenta adhibens, plures indies comi- dem Henrici IV cum
Gregorio VII calamitosa se- r

ex qua etiam sancto viro Bennoni non pa-

tate sermonis sui ad Christum reduceret insidiator ditio :
;

rum
 136 DE S. BENNONE EPISC MISNEN.
A rum succrevit lal.oris et periculi. Discordantibus b Bresnitz, aliis Prosnilz, in mcdia Moravia, haud D
»iit imsih.,.
Delnde attttx
en j m j n ( el .
se sulrim j s or-ljis cardinibus, facta est procul Olomiitto.
ret Crcgorlo
confusio elementorum, hoc est, Pradatorum inferio- c Neoburgum seu Nauburgum urbs Misnix ad
VII, rum et percusso pastore. dispcrsas sunt oves gre-
:
Salam fluvium in conftniis T/iurimjne, ad quam Epi-
gis. Nam ex omnibus Gennani;e Episcopis perpauci scopalus Citiceusit fitit translatus.
inventi sunt, qui Romano Pontifici tunc integram d Dilmanis lib. 7 Clironici virtutcs Eiconis sivc
servarait fidem : e quibus fuere Anno Coloniensis, Eidi Episcopi describit, asseritque obiisse xiii Kalen-
Wecilo Magdenburgensis, Bucco et Burckliardus das Januarii sive 20 Decembris, ad qtiem dient si ali-

Hnlberstatensis, Wernheriis Merscburgensis, et qiiid de cjus veneratinne conslet, dc eo iuji a posleris

Benno noster Misnensis : ceteri fere omnes regias poteril.
partes secuti sunt. < Imisso igitnr panlisper Benndne, e Jnannes Baptista van Hollandt societatis no-
hujus etiam tam perniciosaidissensionis causas bre- stra; 27 Octobris ex castris Caesareis ad nos scripsit
Viter reporiam. Defuncto Alexandro II suffectus est ista : Decima Septima hujus Dorstensonius Sittaviam
ri Gregorius praedictus, cui Hildebrando antea no- deseruit, et versus Albim cum toto exercitu perre-
men fuit : et quia incousulto Caesare, solis scilicet xit; nos vigesiraa istum insecuti . eadem qua nos
Stmontftcos et
conculiinnrios Romanis faventibus, ad Apostolatus apicem con- praecesserat via perreximus versus Lubam , vige-
liersiijuiiilt, scenderat, hincprimum contra eum aerusationis sima secunda, Bautzein ad latus relicto, castra po-
caput sumptum est mos enim lunc erat, ne quis : suimus in Pago Geda, ubi mater S. Bennonis olim
prn Romano Pontifice snlutaretur, nisi quem Impe- sepulta fuit. Hic npmen pago dedit cum enim quo- :

ratoria destinasset probassetvc auctoritas. Secundo tidie templum nudis pedibusasperrimahieme adiret,
invidiam etiam Pontifici peperit maximam, id, quod ac a Capellano suo incitaretur ut calceos poneret,
duobus maximis Sacerdotum viiiis extirpandis, si- ne prae frigore pedes destruerentur; respondit, nul-
moniaca) videlicet pravitati et lascivise, tain constan- lum se frigus persentiscere fidem adbibere si nol- :
p
1!
tein navabat operam, concubinarios et siraoniacos let, vestigiis factis insisteret : ciimque ssepius Ca-
onines passira anathemate feriens. Sed et Caasarem pellanum suum admoneret Gerraanicis verbis. Cfeet
ipsura ob eadera causas, ad synodalia responsa s;epe '
da idest Vadc Pagus nomen retinuit et in hanc
iltuc,

frustra vocatum, tandemcum purgare.se nollet, ab horara Geda vocatur. Idem de S. Wenccslao Bobemix
Ecelesia primum
Petri araputavit glnlio, deindere- Dnee memoratur die 28 Sept. Sed vereor ne id tjuod
gno ctiain cxauctoravit, ailempta omni regia adrai- additur de noinine pagi exinde sumpto, proni ad fabulas
nistratione, et absolutis fidelitatis
sacramento sub- vuliji commenlum sit , torqitentis eo appeliationem ,

ditis.Quare confusus Imperator, habito apud Wor. tiliiimle sumptam , ac verosimititer e.r nomitte alieujus
matiam concilio secum sentientium Episcoporum, rivuli Geta dicli, ul verum ntnnen sil Get-au td esi
Pontificem vice vcrsa dcposiiit dataeque sunt ad : Pasctta ad Getarn, quomodo passim nt Gcrmnnia liu-
ijiicni llmrl-
ais dejcclum
eum litterso oonviciis plenae quibus ut seipsum : milia circa fluvios loca, au dicta, nomen ex fiuvio sum-
irjlil.nl, Ponl Bcatu, quem vi fraudeque rapuisset, ultro ab- plum formant.
dicaret, proterve mandatum est. Eo vesanias Impe- f Radegast quasi i/tYusConsilio-pollens. Deas tcrrx

ratoreni induxerat caeca Sacerdotum (qui tunc fre- Obotnlorum a Badegasto eorum Rege betlieosissimo
.

quentes apud eum erant) libido. Timcbant enim, si pro numine Itabito coli ptttatnr. Totiim tn urbe Retbra
cum Pontifice in gratiam rediret, actum esse de slelisse aureum indieat Hehnoldns Hb. i cap. 2 et ite-
concubinis suis, quns illi pluris quam vel propriam ritm ile eo aqil cap. 52, ubi Bongertus ejns ejftijicm cx
salutem, vel publicam pendebant honestatem. Chronko Saxtmico e.rlnbet. Capillts avis dissipatis alis
41 Cseterum quam indigne Gregorium sugilla- inb.rret : pectori afjixiim caput tauri niijrnm dcxlera
verint, documento esse potest electionis sua; for- ilelincl, sinistra bipennem jactat : nomen tiutem liabet
(iiiula, qiiaiii Platina et Blondus Flavius Apostolici) a Raden consulere et Gast, non soltim significiit Ilospi-
scriptores adnotaverunt his vcrbis Nos Sanctaj : hiu, sed etiam clarum virum.
Ucct lcijilimc
tlectum con- Romanaj Ecclesiae Cardinales, Clerici, Acoljthi, g Swanthowitz ex S. Vilo Martyre oriqinem ac-
tarcl. Subdiaconi , Presbyteri
, Episcopisprsesentibus diximns ex Nclmoldo el aliis ad iiem 15 hujus
cepisse,
,

Abbatibus, multisque tum eoclesiastici tum laici lniiii quemque Palronum ante liiibitcruni Rugiani,
:

ordinis, eligimus hodie, x Kalend Maji, in basilica ciimit fulcCiitistiuna ail idololalriam defeeissent, cospe- F
S. Petri ad Vincula, annosalutis mlxxii, iu verum runt habere loco iutmtnis, riiibns idololatiieis colendi.
Christi Vicarium Hildebrandum Archidiaconum, h Antio 1075. IIiijns belli historiam a Frehero ,

yirura multffi doctrinae, magnae pietatis, prudentiae, excusam tomo 1 inter Scnptores rernin Germanicarum,
justitiffi, eonstantias. religionis, modestum, sobrium, scri)i.stt Bruno Ctericus vei Monachus Merseburgensis:
oontinentem . domum suam honeste gubernantem, nam exfamilia.se esse prafn/ur Episcopi, cui historiam
pauperibus hospitalem , in gremio sancta; matris ipsam nuncupot.
Ecclosiae libere a teneris anuis educatum Magnus
: quera i censelur posl abavum Bisingium quintus
quideni cum ea potestate Ecclesia) Dei prseesse Eleclor : nxit ad atitttiin 1106; biennio tucliisits dicilur
volunnis, qua Petrus raandatoDci quondam a Brunone, ita ut nullus sciret
prafuit. ubi essel, aut ulrttm
Haec illi. Quum quidem optimam de se existimatio- viveret.
1111,1pius Pontifex nequaquam fefellit, sed ad finein k Hermannus Magni palruus, Contes Oldenbur-
usque legitime certando perduxit. Unde addit Pla- gtcits.
tina, in calce rerum ab eo gestarum,
quod demum 1 Wetzilo, aliis Wernhernus frater S. Annonis,
in Sulerno moritur, vir certe Deo de
gratus, prudens, ijtiit supra aclum.
justus, rleraens, pauperum, piipillorum et viduarum m
Eptscopus luc Ilalberstadeims a Kraulua lib. 5
Patronus, atque unicus Ecclesiaj Romanoe et acer- Metropolis cap. 13 apprtlatur Bucko a Brunone Bur-
riunis defonsor, contra haereticorum improbitatem, cliardus, cui nomen Bodo ; a Schafnaburgensis Bucco
el malorum Principum potcntiam, res ccclcsiasticas ab aliis Bernardus on( Bernardus Bucho, ejusqiie
per vim occupare conantium. decessor dicilitr consobrinus Arclmpiscppi Mmjdebur-
gensis. Burchardus, cai anno 1059 vtta fancto sttcces-
ANNOTATA G. H. stssct ,/ictiis Bucko, qui in sedtliinie civiti
aniio 10S8
juclii satjittx jteriisset : ubi conftrmatum vtde, ,/,i<„t
a Gedau ait [ortc Zetau seu Zittaw atl Xissam supra Jixi nomina
, , longiora truncari a Saxonibus
flimum, judicent Lnsaiii. alasque Teutonibus, assumpla lerminatioue in o; quiin -

ilontie
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 137

doque etiam CUWI alteralione aliqua ejtts qtt<r rclinelur propter crudelifatem et sacvitiam misere necatus. D
partis. Equus enim m quo fugara sperabat, alioqui celerri- \' ct BMSEftO .

n Merseburgensis Episcopns, a Lamberto Schaf- mus, tunc cum invaderetur calcaribus utcumque ,

?iaburgensi dicitur missus inmonasterium Lnress;m admotis, pedem movere neqnivit, donec sessor fre-
Laurishnmense ; de CVJUS ori<jine etjiiuus 6 Martii nd qnenti vulnere confossus miseram exhalavit ani-
Vitam S. GodetjrauiU h'pt.<c. Metensis. mam. Atque hberatus est Divus
liunc in mndum
n FridericuS, Pr.rfectus sen Gmies Patatii appei- Benno noster a tyrannide Buckhardi PrLvfrcti.
latur a Brttnone. 44 Annoanatali Christiano mi.xxvi, Papa Hil-
p Lambertus Schafnaburgensis, sive Aschaffen- debrandus. frequentibus motus querimoniis, Conci-
burgensis, monachus Hirsfeldensis, scripsit Chroni~ Hum Romffl indixit Uejiemque per Legatos suos ad
;

con usque ad annum 1077, 7»" rixit, quod extat a hoc legitime vocavit, ut adcsset, decriminibus quae
Gregorio
Pistotio editum. ob venditas Ecclesiasticas dignitatcs (qua^ tunc Homam,
illi

q Apud Surium intrusa crat partkula aut, t\ scn- erant Imperatorum) ohjicerentur, causam dicturus ;

sum furbabat. alioqui sciret se absque omni procrastinatione, eo-

r S. Gregorius VII inscriptus est Martyrologio dem die de corporcsancta? Matris Ecclesia?, Aposto-
Romano 25 Moji, ad qucm diem varia ejus Acta il- lico resecandum gladio. Quod audientes Episcopi
lusiravimus : ad eaque remittimus Lectorem, Germania1 et Gnllia*. quibus notaerat Pontifids se-
veritas, et vehemens erga domum Dei zelus, timen-

CAPUT IV. tes ne forte simul cum Rege, ipsi durius aliquid pru
factis suis paterer.tur, communtbus consiliis Regera
Jfer Romanum, reditus, Slavorum conversio, adeunt ; turbatumque super his, quae a Pontifice
Viia solitaria, miracuta. nuntiata fuerant, palpando consolandoque, bono esse
animojubent; irritum enmi fore Concilium, neque
'
ijis igitur temporum artloribus , cum Pontifex pareudum ei, qui injussn suo et praeter majorum
Dimissus c
carcere,
omnes tam Ecclesiasticos, quam seculares Princi- consuetudinem, seipsum ultro Ecclesiastico inges-
pes, quibus cum Rege commercium <*rat ullum, di- serit culmini unicam scilicet salutern et honorum
;

rissimis Ecdesias vinculis colligasset; contraque suorum stabilitatem in lioc verti cardine rati, si

Imperator aqua et igni interdiceret iis ,

qui Ponti- efficere possent, utis non esset Apostolicus. Rex
adeo scissa est Ecclesia Dei, igitur suggestione eorum seductus, paulo ante Ifcnrlca Wor-
ficis dicto parerent; sta-
matiam on.nes
et regnum in se divisum, ut gravionluis inter Sa- tutum Cuncilu diera, omnes, qui in suo regno essent, Episcopos
cerdotium et Imperium odiis nullounquam tempore Episcopos, Abbates et Ecclesiarum Pra?latos Wor- vocanttbiis,

laboratura sit uterque enim: tam Pontifex quam , matia?(utsupradictum ostjconvenirepraecepittractare

Imperator, hic pro terreno, ille pro Dei rcgnn cau- cum volensaddeponendum Pontificem, siqua via,
eis

sam suain consfantissime agens, Htem non nisi cum si qua Cum igitur beatissimus Benno
ratio pateret.
morte diremit. At vero Imperator ubi intellexit , noster, tam Puutificis.quam C:esaris edicto urgere-
Principum animos sub religionis prsetextu sensim tur et ab utroque sub diris eommiuationibtts vocare-
ab eo deficere dissimulato
; ad prsesens odio, quod tur, intersaxum et sarnim (ut est in proverbio) po-
contra Saxones alebat captivo ejus gentis
, (inter tandem Susannae incidit
situs, in illud Angustisa ;

su.Tgue eccle- quos et Benno erat) deditione absolvit, et ad sua snnt mihi undique, et quid eligam ignoro. Si enim
slx restitutus, impune redire permisit nihil aliud imperans, quain
. Apostnlicn? S*'dis mandata conteiupsero, anathema
ut tanri benefieii memores integram sibi deinceps sum, et extra Ecclesiara factus ; sinvero Imperato-
servarent fidem, et communis regni causam sectim ris jussa neglexeriui, tamquam perduellionis reus,

contra Pontificem defenderent. IUi abeuntes polliciti notutn antea carcerem et exiliura non evadam.
sunt, quoad juste Iniperium administraret, et Eo- 45 Oemuin exctisso omni pavore secum statuit,

clesiam Dei persequi desineret se ejus commodo relicta syn^igoga Sathanu-, Apnstolicx Sedis obe-
,
Romam ijne
ethonpri nusquam defuturos. Qualem severodetnde dientiam ad uiortem usquf- contitcri maxime cutn ;
lendit

idem Rex tam erga Sacro-sanctam Apostolicam

,
non ignoraret, celebrandi Conciliijus, sacrurum Ca- F
Sedem, quam passim in Imperio exlnhuerit, apud nonum siinctionibus, solt Romano Pontifici essecon-
alios videre licet : ad nos enim nihil attinet, nisi cessum. Itaque iter arripiens Romam vc-rsus, ad
quantum Divi nostri Bennonis interest. indictum Concilium, non sine multolabore et difli-

43 Rediens igitur beatissimus Pastor Benno ad cultate, pervenit siquidem Imperator illuc
;
ten-

Ec clesiam suam Misnensem, desolatara vastatamque dentibus p.issitu posuerat msiilias, tjiuis ille tamen
solnfiif
Cttnontcos, invenit, quam tanto prius studio ac decore ornave- divino fretus auxilio incolumis transivit. Veniens
rat. Quai quidem calamitas quamvis amarior illi es- auteut ad Puntificem. ab eo, quod o unus ex omni-
set, quam vel carceris vel exilii pcenatuisset spem ; bus fere*'Ieriiianiiy Episcopis, ausus fuisset plus
tamen vultu simuians, premensque alto corde dulo- Deo quam hominibns obedire, vehementer collau-
Alliim projtci
rem, Fratres suos Canonicos, flentibus illi oculis datus, et in amicitiam non vulgarem receptus est.
ctavtbus <\ tic-
i

obviam factos, et fortunas suas qnerulantes, beni- Ferunt constante adhuc faiita. abeuntem claves ec-
siar .« excom-

gne amplexus atqtte consolatus est , iterum atque clesite Misnensis duobus commisisse Eratribus suis muntcaretur

iterum illud ore repetens ; Dominus dedtt. Dominus Canonicis, ut si Rege excommumcato, hi qui sua- Rex
abstulit : sicut Domino placuit, ita factura est : sit rum partium essent al> ecclesise ingressu non tem-
nomen Dumini benedictuni. Nec mora ,
quin illico perarent, obseratis januis, eas in Albim tluvium
infracto sese animo ad restaurandam ecclesiffi su» dejicerent . quod et faotura est. Nam in dicto Con
ruinam totis viribus convertit : et nisi illi improbitas cilio Rex, propter contumaciam suam, cum omni-
Buckhardi Prcefccti Misnensis (cujus bus complicilius, gravi anatliemate percussus est ;
obstitisset ,

et synodaliter decretum, ne deineeps ulli hominum

supra etiam meminimus) facile ablata omnia recu-
Buchardt inor liceret vendere vel emcre quascumque Ecclesiasti-
perasset. Erat idem Buckliardus ingenio malo, pra-
tc ttbtratur
cas dignitates qui morbus tunc plurimum irrepse-
ati cius tijvan- vaque natura prajditus, lingua praterea ac manu :

rat, non tam Regis ipsiua, magnamim al.oqui et

nlde. promptus. Cumque magis Casaris, quam Dei sui
mandata observaret, beato viro Bennon, mullas in- omni Imperatoria virtute pra-dm vin, quam auhco-
tulit molestias, piosque ejus conatus, quibus potuit rum suorum avantia, et candidatonim ambitione.
artibus, fefeilit. Non tamen impune nam scelerum : Id quod ex sequenti capite satis superque osten-

suorum mox justas dedit poenas, a subditis suis ditur.

40
 138 DE S. BENXOXE EPISC. MISNEN.
40 Exeerabilem Simoniacae pravitatis haeresim, ret. Aselli itaque recta via versus Ecclesiam in pa-
am r IfSBBO.
propter quara tunc non solum Regis ipsius, sed go Hart delati, causarn dederunt ejus ibidem sepe-
*\l\
gut promofo
etiam multorum tfpiscoporu.n, Abbatum, et Praela- liendi cujus quidem pagani adhuc raemnres, non-
:

Simontace torum fama periclitabatur, quaa etiam potissima nullis eum miraculis et signis illustrera perhibent.
Lamberta causafuit, propter quam Pontif< x j
Ecclesiasticum Et hic quidem Theoderici fuit exiius.
Monac/w,
cniifr.ieosgladiura stringere coactus est ; Lamper- 48 Interim vero Principes, reli<none tacti, pau-
tus no!>ilis Herveldensts Monachus in Chrouicasua latim collaccepenmtab Imperatoris jngo retrahere ;

^rapbice taxat, sic inquiens : Eodem tempore Me- jamque non solura clandestinis coiigressibus, verum Tandrm acce-
b ginwardus b Abbaa Augiensis dignitate sua ultrose publtcis etiam conventibus, de surrogando alio Rege plis fietiquiis
Pag [84 abdicavit:in tocum ejus, nonper electionis ostium, inter se tractare. Quamobrem fractis Imperatoris et fndulgen-
tiis,
sed \"'v Simoniti ., !i,i res 'us cuniciilum, protinus viribus, cum nil amplius timoris essut, Divus Benno,
irrupit Rupertus Abbas Bambergensis cognomento qui multo, jam tempore Pontificis lateri adhaaserat,
Nummularius, annumeratis in serarium Regis mille reditum tandem ad ovile suum, vix raagnis Srape-
argentipurissimi. Hic sordidissimis queestibus travit precibns. Cui abeunti Papa, in signum versa
et usuris, quas etiam privatus adhuc in monasterio dilectionis,non vulgares donavit Sanctorum Reli-
exercuerat, infinitam sibi pecuniam conflaverat; et quias : quas
ille toto tempore vitae suse religiose
propterea mortes Episcoporum et Abbatum anxia coluit, et tamquam coelestem quemdam thesaurum
exspertatione jamdiidum suspiraverat. Cumque eos veneratus est. Extat ex eisdem Reliquiis circa tum-
rliutius vivendo, propter effnenatx ambitionis impe- bam ipsius, in hodiernum usque diem, mirabile
tum, quo praaceps rapiebatur, morari graviter et im- quoddam dictu : seupa-
ut scilicet indussB argento,
patientissime ferret; eo vesaniae evasit, nt praeter cificali quidem oscu-
(ut vocant) petiunculae, aliis
occulta raunera, quibus auriculariorum favor redi- lantibus appareant, aliis vero minime. Quin his
menduserat, Regi etiam centum pondo auri promit- etiam quibus videre eas contingit, non sercper se
teret, ut ejecto eximite sanctitatis viro Abbate c ostentaut modo pr;esentes adsunt, modu ve-
: sed
Widerado, sibi Abbatia Fuldensis traderetur. Et quodam cernentium oculoe elinlutit.
luti praestigio
morem tndu-
xi-in! eecli slut profecto quod nefarie conoupierat, flagitiosissime Ferunt quidam Divum Bennouem nostrum aliis,
v, ndendl obtinuisset, nisi p.uiei, quibus lvd-- -uistira 1
leges etiam vicibus et sub aliis etiam Pontificibus, Victore
I
cariores erant, in faciem Regi, ne id face- scilicet etUrbano Gregorii successoribus, Romara
ret, obstitissent. Hujus igitnr infausto novoque au- itasse : verum nobis pneter eatn, quam modo de-
cupii genere lincc in Ecclesiam introducta est con- scripsimus, peregrinationem, certi nihil constat.
suetudo, u( dignitates publica) vepales prostituan Quamobrem ad ipsius ex eadem profectione redi-
tur ; et ecclesiastici viri non Innocentia sestimentur tura sequens festinat oratio.
et integritate vita», sed quantitate pecuniaj; nec 49 Beatissimus Pater Benno noster, expeditis
conira nili nte quseratur in promovendis, quis dignius proeesse, apud Pontificem Ecclesise suae negotiis, relicta tan- XXVI
redit ad
Grcgorio, sed quis carius pissil emere Haac ille. Recte igitur dem Roma, per declivia Apennini juga, per amcena suam Eccle-
optimus Pontifex Gregorius huic morbo forte para- Flaminia rura, per angustas Rhseticaruni Alpium slam Benno,
1

vit antidotum. Nam si hsec pestis illorum etiam fauces, Vindelicos Noricosque transiens; ad civita-
animos venenavit, qui raundo huic mortui, et omnem tem suam Misnensein, pretiosissimis Reliquiis et
ornatum hujus seculi despondisse videntur quanto ; indulgentiis onustus, feliciter pervenit. Ne autem
potius eos etiam, qui summam felicitatem et ulti- sub primum ipsius adventum civitas commoveretur,
mum beatitudinis finera in honoribus ac dignitatibus neve illi Clerus cum solita ferctilorum pompa in
collocaut . ad internecionem usque cxulcerasset, occursum procederet, sub peregrini specie ad hospi-
corrupisset, vitiasset, nisi eam sapientissimus me- tiura publicum omnibus ignotus divertit. Memorant
dicus excomraunicationis cauterio inustam, vix fan- incola? in hodiernum usque diem, hospitem, dum in-
dem foras et extra Ecclesiara eliminasset ? Quare gentem quemdam piscem, ex Albt flttraine eadem
non immerito Divus noster Benno tara sancto viro forte hora allatum, exenterare ccepisset ; sub bran-
paruit, subscripsit, adhsesit. cis sive pinnis ipsius clavera reperisse Ecclesioe,
kl Imm apud Pontificem Divo nostroBen-
irante quam Divus Benno post abitum suum in eumdem
none, Romain venil quidam venerabilis Pater, no- fluvium projici mandaverat. Cujus rei fama cura
mine Theodoricus, Suflraganeus Episcoporum unus, mox totam urbem, Canonici praefatum
replesset
qiu tit dlutlUi
qui causam Regis defendentes simul cum ipso exe- ejusque cfaves
Bennonem hospitium repente irruunt,
et agnitum Pastorem
recipit rum
retlneret,
crati fueranl Quamobrera dictus Theodoricus, ne suum, maximo totius urbis plausu, ad Ecclesiam pisc,
tanti se criminis participem faceret, Pontificera suam conducunt. Qui populo de more benedicens, a
adiit, el cum pauper esset, vitae ab eo petiit subsi- turba usque in alterum diem vix deraum se potuit
dium. autem, quo diutius Divum BemSonem,
Ille avellere.
cujus consuetudine plurimum delectabatur, secum 50 Mane vero, nulla tantas viae lassitudine ob-
detinere posset ; eumdem Suffraganeum Divo Ben- stante, illtco Pastorale fecit officium
et inter sa- ;

noui nostro suffecit, et Misnam destinavit, quate- crificandum, pro concione populo Apostolicam nun-
iius absente vero Pastore, Pontificalis interim ofli- tiavit benedictionem et gratiam eosque qui ub :
etabsolutisex-
cii ministerium adimpleret. Cui tam Apostolicis vitandara Regis indignatiunem, vel so)a participa- communicatli
quam Divi Bennonis admoniti litteris Canonici, tione colloquii Ecclesiasticis subjacebant censuris,
conccdit ei

Su/fraguncum Prsebendam unam in Ecclesia Misnensiassignarunt: simul omnes concessa sibi potestate absolvit et Ec-
iuter quos aliquamdiu laudabiliter vixit, plenus vir- clesiaj reconciliavit. Quare vix dici queat, quantus
tutibus et honesta? cunversationis moribus. Quudam brevi factus sit ad eum concursus e vicinis
oppidis
vero die cum Episcopalis muneris gratia Colditz d, ac populis, qut omnes uno ore clamabant; Adve-
ejusdem dioacesens oppidum, simul cum Capellano quem expectabamus in tenebris,
nisti desiderabilis,
suo petoret, multo senio gravatus subito in via ; ut educeres vinculatosde claustris. Erat enira eorura
co3pit deficere delatusque ad proximunr molendi- Apostolica
:
pars multu maxima excommunicationis vinculo ir-
auctoritate
num, cui Komlitz adhuc hodie nomen est, magna retita, quos pius Pater festino ad Ecclesiara suam
devotione diem clausit extremum. Commiserat au- gaudio reducens suscepit et tamquara filio ulira
:

tem Capellano suo, ut appositis feretro asellis, quos perdito vitulura saginatum, hoc ost pinguem Christi
molitor ad manus habebat, in quemoumque locum panem injuncta prius poenitentia sacramentaliter
Ecclesiasticum casu duceretur, ibidem eum tumula- exhibuit ; sicque perditionis filios in electionis vasa

feliciter
 DIE DECIMA SEXTA JUMI. 130
feliciterconvertit.Deditautem 111 Dominusgratiam i quissimo illo vitae suas libello, qui nuper in pray D
et maiorum requiem, ut deinceps reliquos vila: an- dicto Hildcsbeiir.ensi monasterio (ubi prima olim A1CT EMSEI">-
nos usque ad decrepitam seuectam in pace agens, fecit spiritalis armatura stipomlia, iinraculose in-
restauraudip Ecclesise sua; et extirpandse zizaniaB, ventus est, taceri non ausim. Seribiiur enim in eo-
quas longo jam teit pore in Dnrninico agro suppullu- dciu libro, quod cum divus Benno die quadam ad
laverat, tranquillara posset operara iinpendere : quod operarios in prato exiisset, illissiti ac labore fati-
etsedulo perfecit. Et quia prsscipue ejusanimo !i;t- gatis, signo Crncis edito,
aquam in vinum commu-
pacem deirute rebat antiqua Sclavoruni cura idcirco quo studio, ; t.irit.Quod um puer suus animadvertisset
i
allata ,

habe f , qiui doctrina,quibusve rairaculorum siyrns illos ab sibi unda, En, dixil faciam sicut Dominus meus. ,

antiquiseorura erroribus ad infallibilem Clirisf ve- i Qui interrogatus quidnam fecisset; Crucein, respon-
ritatem tandem revocaverit, quam brevissime p< tero dit, desuper edidit. Cumque puer idem faceret, me-
sequentibus complectar. ntis beati vii> et siraplicitate pueri aqua mox vini
51 Meminisse hic oportet eorura, quae supra de saporem induit.
xxvu Sclavis disseruimus : qui scilicet utramque ripain Mi 1'iim auterajam dies ad occasura tenderet, et /tmmticco
Iterum Albis circumsidentes, gentili superstitiosoque ritu, Divus Benuo recta via p r pontera ad civitatem per- i"t< transu
Sctavis
prtrdtcans
honorem, quem Creatori debebant, rebus exhibe- venire non posset, iter ad proxiraa Albis fluenta
bant creatis; lignum quod dolabant,et lapidem quera deflexit, et Cruce s P muniens, fluvium sicco pede
caedebant irrationabilem adorantes, Dequorummo- pertransivit. Quod videns rusticus quidam, qui eum
ribus cura Divus Benno Gregorium Pontificem c r- cum plaustro fceni sequebatur, protinus per aquam
tiorem reddidisset, mandatum et Apostolicai lega- insecutul eSt, et incolumis transvexit: Benno au-
ti s munus ab eo recepit, cum potestate pradi- tem audaciam liominis vehementer increpans, pro-
cainli eis verbum Dei, et absolvendi a certis casibus, hibnit tum ne id araplius faceret, tuni ne cuiquam
etiam Sedi Apostolicas rcservatis. Quare facnis est quod factum erat eo vivcnii detegeret, Solebat au- ^
R
ad pcrniten-
imlies major ad eum concursus populorum, prasci- tem vir Dei nonnunquam orando meditandoque
liam (idenqitc pue Sclavorum, quorum aliqui raemores ailhuc pri- !

:ircuire : ibi cum ali |uando juxta paludera

addttctt stinae doctrinae, quam illis pius pater, priusquam a quamdam garrula liinitsis rana coaxat aquis : ne ll(llclt ra _
Rege in exiiium missus esset, tradiderat, prasdesi- contemplanlem interturbaret, Seri] hi im esse jubet, nu Mentiitm
derio etamore sacri ipsius eloquii ultro se illi pro- sunt enim in / Seripho r.iii.o omnes quidem mutas. /

stratus offerebant, et coramissi sceleris cum mcerpre Paululura inde transgresso venil inmentera 1'

ac luctu veniara petcbant. Ille autein. ut mitis er.it illud ; Benedicite cete el omnia quaj moventur in
'

corde etpronns ad ignoscendum, ohviis eos raanibus aquis Domino henedicite oranes bestise el pecora
:
uan :

et veluti postlirainii jure ad Christum redeuntes

,
Domino. Timens igitur ne forte gratior esset Deo
excepit; Scripturasque tum veteris tum novj
illis , illarum cantus quam suaoratio, eis iterura manda-
Testamenti proponens, quantum ccelo esset gaudmra vit, quatenus ci nsueta vice Deum laudarent : qu:c
super uno etiara peccatore c ).>tso, non solura ad mox carapos et aera stridore suo g i plent.
lacrymas, sed et quodcumque satisfactionis geuus
facile inducebat. ANNOTATA G. H.
52 Cumautem uiultitudinem confluentiiim civitas
non caperet, Iocuni concioni aptura delegit, vallem a In Ilnlln Canoniztttionis explicalur : Solus B.
conversis
perstladet scilicet unam apricis saltibus amcenara, raille ab urbe Benno decreti Iraperatoris auditor non fuit : quippe
ut tdula ron- passibus , inter Orientem et Aquilonem exposita. qui prseclarum fore existimahat, >i ecciesio? digni-
frinnant
Huc igiiur catervatim adrolantia multa millia ho- tatem, quoad ejus fieri posset , tueretur: atque ut
iiiiiium, sacratissimos ilhus serun s , de sumrao suum erga Ecclesiara devotioni documentum daret,
ac vero Deo, de priraa hominum origine et eorum Imperatorem Marchionemque Misi '

tes re-
lupsu, de Incarnatione Verbi , <-i humani generis ligi nis judical excoramunicavit. ffare ibi, quse

restauratione, ceteraque id genus sacrainenta ar- fere ante /tabebantur iit epistota ad Lconem X.
rectis hauriebant aunbus. Plerique etiam spiritu li Meginwardus /Jbbas creatus anno 1069, abdicat
.iioif 1071, F
ita c puncti sunt; utidola, quse domi habebant,
sub conspectu viri sanct: proferentes , frustatira c Wiilrr.uiu- eieutus iiiiiki 10(10, t'i'ii fiiiutiin .inii"

comrainuerent, sicque ductu et auspiciis Divi Ben- 1075.

nonis aniraas suas salvas faccrent. Quadara vero die d Coldits ojipidum Misnise adfluuium Muldam cu-

cum populus ferventissimo solis a>stu laborans, si- jus templn sunl <ii<<it<i S. /Egidio el S, Nicolao.

tibunda amplius ora vix ferre posset; beatissimus e /// ftiu Germanica dicitur ea vallis c/ ruille

Pater Benno oculis sursum levatis, et pratione

,
pasxus distare ab urbe Misna.

facta ad eum, qui convertit petram in stagna, et ru- t Plinitts i<i Itb. s cap. 58 exponil : est Seriphus
pem in fontes aquarum baculo Pastorali terrain insiilii iii iuini /Egteo, tiitit ex Cycladibtts , hodieSer-
rsal. 113
ac slttcntibus fenisse dicitur ex qua mox fons aquse salientis
:
sino dicta, ntJ<' Naxttm insttlam . et Argiam 1

lontem cltcit iir.i provinciam.

soatiiriens, arida hoininum labra ccelesti liquore
proluit ac refocillavit. Testimonio ejtts rei est, quod
idem fons sacer, et vallis e ipsa sancta in hodiernura CAPUT V.
usque diem ah iucolis nuncupatur. Fecit item vir
Dei alia etiam in eodem loco miricula, quibusrudera Virtuies, revelationes, obilus Translatio, mi-
ab tuilio Sclavorum gentem, non solutii verho ve- ,
racula. Causa dilatas Cauonizationis.
rum etiain facto doceret, quaiua esset fidei Chri-
stiamc virtus ac potentia. Verum nos more nostro Prroditus tum lii- tiim aliis Benno miraculis, ve-

amplectimur. liementer apud se srubuit, timens ne forte unde

solidiora tantum ,

53 Quamquam, ut dixi, multa divi Bennonis mi- celedrior apud homines cjus nominis
fieri inciperet

rai ui i, qua3 vulgi celebrantur sermonibus, et majo- fama.inde apud Denm magis ipse vilesceret, dicente Gal i.

/. it< /< tl Dee

riim traditione ad posteros pervenerunt , bic prae- Si inlliiic b inibus placerem Christi servus non ,

terire consilium est, eomaxirae quod brevitate gau- essem. Neigitur popularis aurse affectator habere- ,„ „,(,,„,, „,„
aqtiam in vl- demus omnes : illud tamcn de aqua viuo factu, et tur, tacito secum egit consilio, quonam potissimum tocum se re-
nuffl verltl
communis famaa modo frequentiain hominum evitare, et in solitario "'"'
ipse et
Albis transitu, quoniam pneter ad-
puer
tjus. stipulationem litteris etiam manduta sunt, in anti- aliquo loco delitescendo, soli Deo servirc posset :

atque
 140 DE S. BEXNONE EPISC. MISNEN.
atque idcirco, rebtts apud ecclesiam suara accurate nom, perfur.ctorie saltem et quantum viatori licet,
M CT, KMS no composilis, ipse Occiiicntera versus , ad exlrernos dogustasse creditur. Eisdem etiam revelationihus Herrlatianllus
edocftts.
dia'cesens suae flncs , villam scilicet Nanmborg ,
illuminatus, multa futura priusquam evenissent ,

paucis adniodum viaa sua; consciis secessit : ibique pradixisse fertur : e quibus duo saltem mininie
aediculam in lionore divna Parthenices et omnium contemnendaUic recitasse sufficiat. Quorum alterum
ccell Imligctum consecrans, pretiosissimis eam do- inveteri Cella, insigni Misnensis diceceseos mona-
navia Reliquiis ac Imlulgentiis. quas nuper Roma sterio completum ac litteris mandatum cst. Cum
secum asportaverat. Juxta a;dem vero, cellam unam enim vir Dei longe oliin ante Cellam conditam .

liuiuilem, pro seetSacerdote quem secum habebat transitum forte eo loci faceret videretque colum- ,

eo adifioavit animo, ut deinceps barum illic turmam gregatim consideutium ad co- pr.rdicit
insi Episcopalis ,

aii.nltiin d e
curaa munera exigente, ab ea nusquam discederet. mites conversus : En, ait, hic locus est, ad qucm ordttte
Verum quanto magis latere voluit Ivimilis Christi parvo jiost tempore nova qiuedam convolabit Religio Clsltrciai.
serms, tanto euin magnificare dignata est propitia cujusprecibus mortalium turba magna salvabitur. r monasttrfa
rt r.rlnde tltl
rjtniciido.
ciltus tnalttre- divinitas, jn hodiernum usque dieni testans, quam Kec cassum fu.it oraculum. Orto enim deinde divo
scuiit frunes-
gratum coelo fuerit hujus dilecli servi sui obsequium: Cistercieiisiiun Ordine, Otto Misnensis tl Marchio
In certis enim agrorum semitis, quasille, ibidem Cellense coenobium dieto Ordini primus ipsius fun-
more suo post divini Ollteii pensuin deanihulando dator sacrum fecit, et supra quam credi potest mi-
meditandoque, pedibus snis sanctissimis calcavit ,
rifice dotavit.

frumentum adhuc hodic citius flavescit maturescit- 58 Alterum Divi Bennonis vaticinium fuit, quod
que, quin fertilior etiam Iongeseges in eoftem loco, Marcbioni (quem Henrioum Dedonis filiuni esse
qu.ini per vicina circumquaque rura nascitur. Id perhibenl) iu maxillam eum fenenti praedixisse fer-
quo ego non soluinexaliorum scriptis, verum etiam
I tur, quod eodem die anno revoluto alapam sibi da-
et nlapa
oculis meis compertum habeo: et vidi quia vere Deus lam viudicaturus esset. Erat idem Marchio Regi
fricitssus
mirabilis in Sanctis suis.Kadem autem pracox agri Henrico admodum devotus, eo quod apud eum (ut E
l's:il. 07, cujusdum fertilitas in Gedau, uln pariter aliquando supra narravimus) a puero educatus esset. Cumque
comtemplabundus deambulavit, a Plebano ejusdem idem Rex, capularis jam senex, novos iteruin in
loci, inedio nuper juramento, in examine testium Imperio inotus suscitans, decidua jamdudum cornua
quorumdam, deposita est. rursus in ccelura erigeret; a proprio tilio carceri
!ilj Quid igitur 1 Taceam necne, quaj de ngilita- lr.ancipatus, pollutam uiulto sanguine animam contra
tis dote Divo nostro Bennoni omnipotens
Deus con- Poetce sententiam r,sicca tandem morte ad inferos
tulil Minime gentium, Memoriae enim ho-
insignia? de tnuvit. Marchio autem prafatus, quoniam Apos-
minum proditum est communi vore ac fatna, quod tolicam Sedem et Ecclesiasticas censuras contem-
cnin beatissimus Benno frequenter post Sacramen- nendo Regi plus justo complacere vellet, nec etiam
rapltur tliitna toruni tractationem ex oculis Capellani sui evanes- ab Ecclesise Misneusis bonisjam olim a Regeahla-
rnlnlr ikI cere, et agilitatis munere in ecclesia sua Misnensi tis abstineret, aut ea dicte Ecclesiae utcumque ad-
irrlrsinm Mi-
subito constitui, indeque Sacris omnibus confectis monitus restituere intenderet cumque 'inadani vice ;
ftll nsi iii.
ad consuetam prandii borara cum Capellano suo a Divo Bennone, ob hoc gravius argneretur, nec
iterum in dicta villa prsesens adesse soleret; captum ratione objecta posset diluere ; ira tandem percitus,
aliquando vehementi Capellanum admiratione , nihil cano capiti, nihil sacro ordini defercns, vene-
abeuntem mane herum diligentissime observasse rabilem senem dura percussit alapa. Cui pius Pon-
moxque insecutum prseter jiauca in recenti pruina tifex, non suie quidem injurias memor, sed ccelestis [tfaicluoni

vestigia nihil reperisse indicii sed statim Mitnensi

: sententia? spiritu revelante edoctus, futurum prae- inttritutti,
veluti turbine arreptum , in dictn Misnensi ec- dixit, utanno sequente, eodem die, admissi sceleris
clesia , post Domini sui geniculantis
terguni , poenas daturus csset.Necdicto tidesabfuit. Circum-
in pedes Qtiem cum divus Pater
constitisse. acto enim anno cum dies
ultioni dicta ad vespe-
in spiritu adesse sentirct, ipseque consummatis Sa- rum jam Marchio, quiduro corde faci-
inclinasset ;

cris moresuo mox iterum in cellam suam, Capella- noris tanti nedum ullam egerat poenitcntiam verum ;

uus vero vix altero die reverteretur (est enim di-
stantia locorum xxim, milliura passuum ti) graviter
eum increpitasso, ct sub anathematis nexuvetuisse,
ne eo vivente cuiquam hominum quod factum erat
proderet; adeo abfuit a beato viro quod gloriam
; etiam ludibrio habens sancti viri prasagium, ad
Consiliarios suos conversus et veluti Dictator Cajsar
f Spurinam olim auruspicem irridens; En, inquit,
dies, quem utrum nobis Bennofuturum interminatus
, fuerat, sine noxa adest non considerans venisse
:

siniin qutsreret. Ccterum nos neque ista temere as- quidemdiem, sed nondum prateriisse. Itaqueadhuc
serimus, neque proterve abnuimus: cum similia loquens, subito inevitabili Dei judicio non placido,
tcrribiliter
citin intttens.
multa de Tutelaribus genitalis soli nostri, (Sueviam ut antea, sed torvo terribilique vultu eum adorien-
puto) Divis Cunrado vidclicet b ac Udalrico, nec tem, pcenasque poscentem, videre visus est erat :

non aliis quibusdam sanctis Patribus scnpta sint, enim paulo antea vita.functus, suos igitur, utsup-
et pro confesso habeantur. Praeterea in memoriam petias illi ferrent, quoniam Divus Benno eum
ira-
Divi Bennonis adkuc hodie quotannis celebratur in- peteret, frustra precatus, in
genna concidens, subi-
gens populi concursus in dicta villa Naumborg, tri- tanea morte periisse dicitur
non tam ob illatas
;

bus diebus prsncedentibus etsequentihus festum om- manus violentas in Sanctum Domini, quam quod ut
niuiii Sanctorum, quorum nomini (ut pradiximus) quidam tradiderunt. non ingrederetur ad eum
Colitur in
pius Pontifex Ecclesi.im suis olim nianibus dicavit. pupilli et viduip, sed magis, oppressor
ccdista a esset pau-
se tn lionortm Suntetiam ibidem ruince cellEe ipsius et alia qua^dara perum, et ecclesiasticarum rerum a^ruscator. Ex-
oiititliiin Stin- monimenta, tum imago sua depicta in pariete inte- tant in eodem loco diversa signa
cliaum tle- g in lapide incisa,
rioris ecclesise, cum diademate et infula pontificali in memoriam ac nionumentum
diccta. ejus rei posteris
et cuin titulo desuper perscripto Sanctus Benno : relicta.
Episcopus c qua: omnia spectatoribus devotionem
:
59 Postquam beatissimus Pater Benno, laborioso
augentet gratiam. hujus vita; cursu ad extremam a>tatem usque impi-
b" Diiiii H. Benno tumultum civitatis declinaret, gre constanterque emenso, festa; jam post plurima
cella! snaj solitudine se oblectaus, et divinarum re- pericula puppi tutum adesse portum, et
asteriiam
ruiii meditationi liherius quam antea vacans, multas instaresibi requiem spiritu revelante
cognovit ; festi-
habuit revelationes, quibus futurae quietis dulcedi- nuspra gaudio Fratribussuis Canonicis in unum con-
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
141
A vocatis, tali eos oratione alloquitur : Hora est, ju- sextu Kalendas Julii, anno
ttnte mortem salutis mcvi, aitatis D
cundissimi Fratres, quam ego multis retro annis, xcvi, Episcopatus vero xl. MCT. EM3ERO
a'l Canonicos
perorat :
nescio an majore solicitudine, an desiderio seniper 01 Deluncto Bennone, Sedem ipsius accepit ve-
e\pectavi. Desiderabam quidem s.-cpe, ne inala vi- nerabilisHerwicus, Wurtzensis Eeclesia?. Collegiatai morllur
derem, quibus dielms meis jactata est S. Petri na- Hfnrlctts 4 ut
fundator, queni consecravit Henricus h X,
Magde- prxdlxerat
vicula neve po^t liujus iuilu commisste Ecclesiaa
:
burgensis Ecctesise Arcliiepiscopus. Ceterum, sicut /lenno:
profanata sanctuaria, et divisa inter hostes spolia, praedixerat piusPater, brevi post pbitum suum, vu h
amplius superessem, miseram claudere vitatn. Me- videlicet Idus Augustl, eodem anno praedictus Hen,-
tuehain ex altera parte, ne forte vel hoc ipso, quod ricusRex IV, qnasi repetuhdarura abeo postiilatusi
divina? tentationis jacula parum constanter aut ni- miserc olnit. Cujus cadaver quinquennio (ut aiunt)
mis molliter ferre viderer, omnipotentis Dei justam ecclesiastica caruit sepultura. Obiit et Marchiu,
inciderem indignationem. Denique implorata Dei Divi Bennonis percussor, ei> quo supra diximus
gratia, antiquorum Patrum zelnm imitatus, Regis modo. Quorum casu adraoniti successores, Ecclesiaa
Henrici carcerem, et exilium, Buckhardi graves et Misnensis nnn solum ablata restituerunt, verura de
insignes contumelias, Marchionis postremo ipsius suis etiam bmiis semper inagis ac magis addide-
minaset verbera, et quidquid sacrilegis in me ma- runt : propter quod iu liunc usque diem semper
nibus patrasse liliuit, lorti animo pcrtuli, donec magis ac magis etiam a Deo exaltati ac prosperati
impleta perfidorum hominum malitia divinaj provi- sunt. Beatissimus vero post mortem suam non mi-
dentias arcana sequerentur judicia. Nullam autem noribus apud Deum claruit
•
raentis ac miraculis,
in me causam invenerunt, nisi quod sacrosanctas quam olim in vita, confiigientihus ad sepulcrum
hlc vero
ApostolicaeSedis obedfentiam confessus, sanctissimi ipsius plurima impetrans beneficia quorum
: quiilam clart-l miracu-
viriGregorii septimi et successorura suorum causara avariis languoribus curati, plerique a gravibus pe- III:
intrepide tutatus, resque Ecclesiie meaj nequiter riculis et anxieiatibus liberati, nonnulli et.iam a
ablatas, quibuscumque potui ecclesiasticis censuris morte suscitati sunt. Quorum omnium fldes i apud
ac pcenis, vejidicare sum. Ha?c accusatoris
nisus Ecclesiam Misnenscm litteris. sigillis, testibus, et
in me summa fuit. Verum, id jurene fecerira an in- vel l.ibellione publico, vel Pradatorum auctoritate
juria, a?terni Judicis tribunal appello, quo praeseris aroplissima fulta est.
h*c hora me vocat. Veniet autem cito post rae (il Translatio autem ipsius ex loco buinili, ubi
Henricus Rex ac ceteri Ecclesiasticao putestatis olim se turaulari jusserat, ad medium Ecclesiae, ubi
temeratores quos inter et ine Deus judicabit.
:
nunc turaba ipsius honorifice instrucla cernitur,
60 Sed quoniam vos propter discessum meum facta est circa aniium Doiuini mcclxx quu tem- ;
prxdicit
tristinres factosesse conspicio hanc interim a iue ; pore venerabdis Episcopus k Witigo, hujus nomi-
ntccestwum
futurumvlrum consolationem accipite. Successorera in locum meum nis II, vehemens Divi Bennonis amator et pra?di-
tlmentem habebitis virum bonum et timcntem Deum, qui Ec- cator, certas etiam Indulgentias ad eamdem transla-
Deum.
clesiasticam rem vestram magna ex parte augmen- tionem contulit, qud plenius esset devoti populi
tabit. Idque eo amplins, quod post obitum rneum gaudium. Idem etiam Episcopus Witigo vino illo,
his, qui rem divinam hactenus impedire solebant, quo Divi Bennonis ossa lota, et a terreno pulvere
plus injicietur terroris et formidinis: Egn enim si, mandata fuerant, tamquam saluberriiuo quodam olei
quam spero apud Deum gratiam invenero, suscep- rivo, segros qusmplurimossanavit. Quorum omniuni transferttlr
tum semel hujus Ecclesiai patrocinium per omnein nomina et morbornm species propria manu adno- anno 1270.
tuebor iEtatem et secula causamque lpsius ac suc-
: tavit, etapud Ecclesfam Mistiensem pariter in per
cessorum assumens, accusare non cessabo eos. qui petuam rei raemoriam recondidit. Casula vero qua
ausu temerario, sive in hanc Ecclesiam, sive in indutus fuerat divus Pater Benno, et Baculus pas-
ipsiusministrosac bona committere praesumpserint, toralis, tamquam recens deposita, secura in sepul-
ne id impune tulennt. Quod si paululum ln accu- cro inventa sunt, absque omni cinefactiune, qua?.
su.r Scclesix sando visus fuero negligenlior, sic sibi persuadeant etiam non parvam a sanctissimo corpore virtutera
perpetuum successores mei, probari partim a Deo eorura pa- attraxere.Nam, ut vetera taceam matrona quae- ;
fnisclpit
pttlrccmittm
tientiam, partim injuriantium expectari poeniten- dam Misnensis diceceseos, ex villa Prentzindorff,
tiam. Qui si indurati ab incepto desistere nolue- prope Fribergam, nostra hac tempestate ikemonio
F
rint, sentient non longe abfore ab eis perditionein. arrepta, ad sepulcrum Divi Bennonis adducta, cum
Catula incor-
Contra vero benefactoribus Ecclesise meae nmuia nullisdaemon <-\ ircismis abea fugari posset, induta upta peilitur i

fausta ac prospera apud Deum exoraturus sura. est tandem Divi Bennonis Casula, et datusin manu dxmon.
Vos autera carissimi Fratres, si procul omni simul- Baculus pastoralis quo facto exclamavit daemon
; :

tate ct odiu mutuaiu inter vos caritatem amplexi, Nunc tempiis est ut egrediar : relinquam tameu
nonsummis tantuni labris. sed corde bono invicem hospitae meaB signum, quo rnei perpetuo ineminerit.
salutantes, sidivinum cultum haud seguiter a?mu- Moxque aperto altero mulieris crure, terribiliter

lati, si reiupublicam denique Ecclesiasticam potius eiisus est. Foramen auteui quod ille fecerat, nulla
quain propria commoda et privatas inter vos causas raedicoruin arte sanabile, raulier adhuc hodie ges-
tutati fueritis ; quanto in his omnibus fideliores tat, et fut tinieudum esl) Juiiec Vixerit non abole-
sinceriuresque vos Deus inveniet, tanto facilius me bitur.
pro vobis interpellantem exaudiet, Quemadraodum 63 Praeterea, ut pius erga supplices, ita severus
igitur liic in terris fui. ita et apud Deum paratum inobstinatos divus Pater, juxta promissa sua, sa?-

me habebitis, prout singulorum merita vel deme- pius inventus est. Marchionem enim Willielmum, Slarchiont
rita postulaverint, patronum vel vindicem. His eum qui Uryinnis mortuus est, cum priepositus olim fcctrstx
tnjurloso
severo admodum vultu et senili gravitate elocutis, Misnensis Brutenus nomine sa?pe adhortatus esset,
fiuttra appa-
singuloruinque msnibus pro more deosculatis, illos ut ab exactionibus et servitiis, quibus colouos ac
1
1 n v

livuinis ac psalmis jussit lnsistere ipse vero devbta : subditos Ecelesia? Misnensis prater jus ac consue-
nwritur nnno ad Deuiii orationehabita, accepto prius Ecclesiastico tudinem prffigravabat, desisteret, nec eumab incepto
1100 10 Juntl. comeatu. fessi tandern curporis sarcinam tleposuit. posset delleetere; ail auxilium tandem Divi Beuno-
Ferunt illico locum odore afflatum, cteleste
dulci nisconfugit qui exuratus tandem assiduis Prapo-
:

quidoiunium naribns inspirasse, donec ipsum, juxta siti precibus, Marcliioni in siuunis / apparuit, ar-

Pontificalis muneris dignitatem, in Ecclesia sua guens et commonefaciens ad remittenda injusta

Misnensi honorifice sepelieriut. Obiit autem decimo gravamina. Cumque is Cunsiliariurumsuorum suasu,
Juuii T. IV 1 dicentium
 «43 DE S. BENNONE EPISC. MISNEN.

A dicentium non essecurandasoroniorumdeliramenta, quadrigas ipsius suis aurigassent manibus. Haud

Al'CT.EMSEno in nullo se emendaret; alia vice per quietem, ite- secus niruirum optimo Deus ternpori divi Bennoni
tandem ocu-
ruin visus est sibi Benno irruere, et face quam apotheosim tacito secum consilio reservat. Facessat
tum truit.
manu goslali.it iterum ocellum inurere. Qui mane igitu mnrtaiium solicitudo : quoniain ut scriptum est
surgens et elu>catum sese sentiens, tandem com- Dei perfecta sunt opera. Sed hsec ratio piis fortasse
punctus corde, Ecclesiae Misnensi non solum data mentibussatisfecerit: verum pertinacibus et huina-
resarcivit damna; verura insuper multa contulit nitus sapientibus, alias in^uper hujus morai causas
donaria, quibus, ut sperandum est benedictionem edemus.
pro maledictione a Deo promeruit. Legitur tamen 6G Defuncto siquidem mox Benncne, cum recens
tamhunc, quam Divi Bennonis percussorem, spe adhuc esset ejus cum horaioibus cnnversatio, nemo
prolis a Deo frustratos ab.sque legitimo decessisse fuit, qui tunc ad hanc rem adspirare auderet. Non

herede, in peenara lffisaa ecclesiasticie libertatis. eniin peti solet vel eliam concedi Canonizationis be-
G4 Postremoquamvis beatissimus Benno Eccle- neficium, nisi longo tempore, gravique maturitate
siam suam Misnensem et Canbnicos ipsius a variis probatis miraculis ac vitae sanctimonia nec item ;

oh miseriam
Canonicorum periculis et iniiuicorum insidiis clementer suis nisi ingenti pecuniarum profusinne et impensa. Sed
morfes prx- temporis.
nuntiat
semper meritis eripuerit; nihilosecius tamen eis ip- quia sequentibus annorum eurriculis, Eeclesia Mis-

sis etiam, ubi quid delirarunt, non pepercit sed : nensis multoties, propter incursiones barbarorum
durus duris pater filiis, gravi ac manifesto quidem et bella finitima vastata atque depauperata est, id-
supplicio, eoruni dehcta expiare solitus : mortes circo ad faciendas tantas impensas facultas tunc nul-
quoque ipsorum, pra?cedentibus paucis semper die- la adfuit. Novissime vero cum adn Alexandrum VI

bus, valido etvehementi •quodam ictu pramuntiare prima esset hujus rei facta relatio, idem Pontifex
fertur m monens nimirum ens, quatenusventuram
:
Commissarios de>tinavit, certos sanctse Romanae
iram celeri poenitentiae reroedio declinent. Sunt prae- Ecclesiae Cardinales, qui causam examinarent: ve-
lev h;t c alia quoque mnlta numero prseclara facta, rumpriusquam negotium conficeretur, Pontifex diem
dignissima scripto, et lectu jucunda, quae de beatis- clausit extremum , deinde etiam Commissarii (qui-
simo Patre nostro Bennone referuntur Dri magnalia bus res jam nota erat) demortui sunt. Itaque Divo
ac miracula : sed canendum nobis aliquando re- Julio, muderno urbis IioinaiKe Episcopo, deuuosup-
ceptui et liuquendus etiam posteris scribendi locus plicatum est, qui et ipse Iuiic open Commissarios
est neque enim omnia omnes possumus assequi
: dedit Reverendissimos Raymun-
olim Cardinales,
nec ipse parum Misnensibus decoris ac ornamenti dum Gurcensem, Melchiorem Brixinensem, et Do-
peperisse videbor, qui primus eorum divitias et minum Alexandrinum quorum omnium auctorita-
:

coelestemhancmargaritam, totretro seculis abscon- te et benevolentia ; cum duo praecipue ex eis sepul-
ditam, in lucem protulerim : satisque nubis id erit crum Bennonis, et quaedam miracula propriis vidis-
Bpilogu$. demonstrasse, Divum Bennonem nostrum ab incu- sentoculis,optetumjamfinemhaberemusproculdubio,
nabilis,usque ad extremum vitae spiritum, virtuti- nisi intempestivaeorum morte o Deus nobis manifeste
bus ac vitai sanctimonia fuisse clarum neque pro- : ostendere voluisset, nondum venisse tempus huic
et mortem

phetiam illi defuisse, et ccelestium secretorum operi sua provideutia destinatum. Quae etiam cau- Alexandri
6 ac Commit-
revelationcm neque gratiam samtatum, et impio
; sa est, ut Domini Canonici et hi quorum interest,
sar orum.
rum bominum ultionem ;ncque iuortuorura denique quamvis operamsuam haud segniter adhibeant, praj-
suscitationem : quibus omnibus magnificavit eum ter modum tamen Pontificem non nimis urgeant;
Dominus, in conspectu Regum ac Principum, et in tum propter arduas suae Sanctitatis tam domesticas
medio populi sui, illique coronam gloriae perpetuam quam publicas occupationes, et temporum istorum
dedit. discrimina; tum quia de sanctitate divi Pastorissui,
65 Quia nonnulli mirari solent, curtantotem- quem penes se quutidie novis fulgere signis ac mira-
pore Canonizatio Divi Bennonis, quamvis sedulo culis suis conspicanturoculis, nihil haesitantes, prae-
queesita, suosnon habuerit successus idcirco ne ; finitum a Deo tempus aequi<»re praestolantur ani-
Dilata Cano- admiratio ista scrupulum tandem, ut fieri solet, mo. His ex causis in lmnc usque diem tarda-
igitur
niialio ]>n cuiquam parturiat; hoc ultimo tandera eapite pa- ta est Divi Bennonis Apotheosis sive Canonizatio,
providenlia.
lam ageuduin esse duxi; quibus de eausis opus hoc, ut vocant, cum ipse tamen in privato nihilosecius,
tam coelo gratum, quam hominibus proficuum etsa- ut pius Christi Confessor, a plerisque veneretur ac
lutare,hucusque die in diem procrastinatum sit.Prin- invocetur. Siquidem ad Confcssorum sanctimoniam
cipio igitur ccnstans oronium totius mundi sapien- probandam, non sangurnis qua3ritur effusio, autul-
tum assensus ct, in confesso est, mortalium cuncta lniu supplicii genus, sed miraculorum dumtaxat fi-
a Divma pendere gubernarique providentia, qua? et des ac magmtudo quibus ille muUis jam millibus
:

velit et possit suo quseque tempore ac loco, prout spectatus est, largiente altissimo Domino Deo nos-
magis upportunanoverit, horoimbus adhiberi mini- tro: cuisit laus, honor, claritas, et gratiarum actio
strarique. Quod si itaest, quis non crediderit opus per infinita secula seculorum.
hoc, tam pium et sanctum, occulta etiam quadam
Dei providentia, tum ad majorem ipsius gloriam, tum ANNOTATA G. H.
ad ampliorem hominum profectum, hucusque tar-
datum iri et in meliora servari tempora? Atqui in a In epistola ad Leonem X et Bnlla Canonizalionis
agricolis videre hoc licet: quibus si per triduum oc- Wa habentur : Neumberg pagus a Misna Iongissime
tiduumve ccclum ad vota non influxerit, illico ani- cum absit, aliquando tamen divinitus accidit, ut uno
mum despondent, spemque deponunt; suspicantur eodemque tempore et illis rem sacram faceret Ben-
male, timent deterius, conqueruntur actum esse de no, et Misnae rebus divinis interesse videretur.
frugibus anni, ac si oblitus essetDeus solitaemorta- b Cotuutnr S. Conradus Episcopus Constantiensis
hum curee. At ubi mox contra spem omnium sere- 26 Novembris, Udalricus Episcopus Augustanus 4
naverit, et discussis Phcebus nubibus. vitali terras Julii,
calore refoverit; tunc demum Divinae providentiae c Quam libenter hanc seri incisam exhiberem, si nan-
opera collaudant, et erroris sui conscii fateri co- cisci possim!
guntur, optimum et temporum et rerum omnium d Otto ibidem cum conjuge Hedwige sepultus. Est
moderatorem esse Deum solemque longe affuis- ; tiutem Cella monasterium ad {lumen Muldam, erectum
se tempestivius. quam si ipsi Phaethontis instar tempore Frederici Barbarossz, Consule Marchionet
Misncnses
 DIE DECIMA SEXTA JUNH. 143
A Misnenses carmine etegiaco a Fabrieio editos. De Cis- Benno, qui hic quondam meritis dignissimus altis D
terciensisautem Ordinis initio a». 1098 videquae di.ri- Praesul erat decimus, Pastor nbique bonus. /HCT. B< SERO
mus ad Vitam fundatoris RobertU 29 Aprilis num. 13. Nam S. Benno
si vel vitam, vel si miracula specfes,
Epistopus
e Juvenalis Sat, 10 v. 112. Ad generum Cereris Ostendunt sanctum singula facta virum.
sine caede et vulnere pauci Descendunt Reges, et Ostendunt. siccis vel flumina pervia plantis,
sicca morte Tyranni. Aut in flnminibus squammea turba latens.
f Spurina praedixerat Csesari ut Martias caveret ossa inconsumpta fatentur,
Illfesce vestos,

IduSf npiid Valerium Maximum. Plus sexaginta condita lustra solo.

g Horum quoque figuras optaremus posse exhibere Et quam perrexitunam via longa per horam,
spectandas. Fertilior sacro pressaque terra pede.
h Henricus aliis, XI valde laudatur a Kranttio
liberalis h
lib. Lipsana portendunt occulto trans-fnga saltu , pauperes,
5 Metropolis cap. 27 ln Ckronico nostro MS. Saxo- Cernere quce tantum lumina casta querunt.
nixdicitur ordinatus anno 1103. mortuus anno 1 108. Addunt hinc veleres mira et memoranda coloni,
i Hincdubium mihi nultum est, quin ex illis, siqui- Cum quibus hic vix.it non sine laude Pater.
dcm adfiuc serventur, longe amplior suisque circumstan- Vixit enim viduis, pupillis, vixit egenis ; .

tiia ornalior series miraculorum texi possit quam sit Ilis quoque distribuit, non cumulavit opes.
mox dniula coiicctw, singula snmmatim pcrstringcns. Nec tulit in molli corpus torpescere pluma,
k Wit.igo secundum Catalogos hujus nominis
liic Aut in purpurea luxuriare toga.
primtts est, ct infra in Miraculis nnm. i Bttigo dicitur Quin indefessus justi zelator et aequi,
ad annum 1281 ; et num.n ad annum 1277 et 1279 Pro grege devovit remque antmaraque suo.
ei successerunt Bernardus, Albertns II et dein Witigo Pro grege porrecta, crudelia verbera, palma
II eatinctus anno 1347. Pertulit, et pugnos exiliumque, suo.
1 Tertio apparuisse dicitur in Bulta Canonizationis Hinc vivente illo pascenteque nemo tyrannus E
B paitus
et apnd atios, et quarta vice oculum excussisse ; hinc Leedere Bennonias tuuc fuit ausus oves.
"titlta

Wilhelmus cocles appellatur npud Fabrieium. Aut si tentavit quisquam, uec mortuus illos
m Videsimile quid 25 Maii de B. Clurito, Pres- Sustulit impunes, sed gravis ultor erat.
bijtcro Florentino. Pars pede succenso, tumido pars gutture seusit,
n AlexanderVI cieatus anno 1491 vita functus an- Quid valeant sancti numina laesa viri.
no 1503, cui subrogatus Pius III; sedeo intra 27 dies Sunt qui luminibus capti, qui raorte piati,
mortuOf successit Julius II vixitque usque ad annum Sacnlegum luerint eluerinfque scelus.
4513, Mnlta tamen majorque suae pars conscia culpa»,
o Ex vita migrarunt Raymundus 5 Septemb. an- Dum tievit ccepti facta nefanda sui,
ni 1 505 et Melchior 2 Maji anno i 509, itemque Joan- Cumque dolens alto traxit suspiria corde,
nes Antonius de S. Genrgio, Episcopus Alexandrinus Promeruit veniam, restituitque duplum :

post qnorum obitum htec Vtta scripta, et anno 1512 ex- Nulla est tam veliemens pcena aut gravis ira Deo-
cusa est. Qiwd sequitur Carmen titulum quidem prx- [rura,
fert in Apoteosim Divi Bennonis revera autem voca- ; Quin ubi pceniteat, flectere possit homo.
ri potest Quis petiit veniam non exauditus ab illis'?

Quis frustra ingemuit ? quas renuere preces?

Praecipue Benno, nullis mortalibus unquam
VH/E SYNOPSIS Ditficilis, nullis justa petita negans :

Ad cujus tumulum glomerantur pendula vota,

Ab eodem Aiwtore elegiacis expressa.
Muitus ut accepta contulit seger ope.
Cenrtur hic lacero conftssus pectora ferro :

^Jrbs antiqua jacet, vastis vicina Bohemis, Hic alius fracto crure perire timet.
Monte racemifero nobilis, atque solo : Hic cecidit sumrna quondaiu resupinus ab arce :

Misnx urbe Nobilis argento, gemmis, oranisqne minerse Ille fuit rapidas obrutus inter aquas.
libera
Divitiis : Misnam Theutona lingua vocat. Hic trahitin mediis positus suspina flammis :
Illius td calcem frendens Aquiloneus Albis, Hic cinctus valido corripit hoste fugain. F
Suspenso trabibus ponte superbus abit. Hic queritur febres, alius fera torraina ventria ;
Miraculis ait

Hic misero nervns vellet abesse pede. se/tu crum

Ast in supremo sociataest vertice, pulchrae
ctaret
Pulchrior ecclesiae regia, digna Jove Ille elephantiasim deplorat, liic enterocelas :

Regia quae Pariis totuni formosa columnis, Aut haamorrhoides, lithiasimve dolet.
Dardanias arces posthabuisse queat. Denique quisquis adest placida redit inde salute.
Haec etenim secto lapide, et testudine mira, Nec patitur cassas Benno fuisse preces.
Vincit, quas omnes vidimus anre, domos. Sensit opnni Prineeps : sensit quoquc regiaconjux,
Sed tamen Ecclesiae juneta? non ultima latrs est Quaa prius aegroto fleverat usque viro :

Libera quod nulli, ni tibi Papa, subest. Nunc formosa suo ridet conjuncta marito.
Condita quod magnis quondam est Ottonibus, et Et pendit divo ca?rea vota Patri.
[quod Inde frequens aliis etiam de gentibus illuc

Misniaco semper principe tuta fuit. Accelerat variisturba gravata malis.

Quouque ejus Clerus tota cultissimus urbe, Huc veniiuit Tliurii, Pruteni, Sarmata, Sclavus
divintu cui- Plenus honestatis, relligione, fide. IIuc vicinus agit saepe Bohemus iter.

tus viget A quibus assiduo laudautur carmine Divi: Ssepe etiam admonitus media per somnia nocte,
Hiccantant hymnos, noete diuque sacros. Huc tulit arctooCymber ab axe pedem.
Hic ducibus, vpI Praesidibus commune sepulcrum : Mille licet venkint, referunt quoque mille salutem :

Hic sunt Sanctorum corpora multa Patrum. Arguit linc sanctum scilicet esse viruni. Auctor equeru-
Hic jacet Albertus fama *uper sethera notus, Nam Iicet hoc nulli sacro sine numine Divum :
tus de mora
Caiiomiatio-
Saxonicse nuper gloria magna domus. Nemo malus tanta et talia signafacit.
nii,
Hic trucibus pendent Frisiis oblata tropha?a, Et tamen (indignum !) quatuor modoseculaet ultra,
Quos docuit Dux hic Saxona frsena pati. Dum pollet meritis his magis atque magis,
Hic hic, inprimis, nostri farrago libelli, Nemo hunc Pontiticum roerito dignatus honore est,
Benno jacet media conditus aede sacra, Nemo inter Sanctos rettulit, ante Sacruui.

Hoc
 144 DE S. BENNONE EPISC. MISNEN.
A Hoc ego dum mecum nuper stomachatus acerbe, marium miracnlorum , quae cutn suis probationtbus ei D
AICT. USRRO Ntinc hos nunc alios insiraulando reos : circunutajttiis legen m Proce&su possent :ergo imprt-
Ingeniui tantam tanto latuisse tenebris mis curavit notar* folium t ubisingula invenirentur^ et

Tempore virtntem, totbenefacta viri. numeium testium vem unamquamque afftrmantium.

putabam
Scilicet invidia fteri potuisse : quod fecit hoc mucto Testes Folium
Quse non valeat) supprimit omne bonum.
(nisi (i in Proc.
Accusabam omnes, quibus hic benefecerat olim : I CL.
ir.duclt appa- Sed plus Canonicos Misniacosque viros. v cxxxvii
renlem sibi
Necdeersi multum quin tunc bominesque Deosque In contextu Capiiis m. quod capnt, quia celerispro-
kanctum
Dixissera ingratos imraemoresque boni. lixius cst iii irui Capituia partior) posl singnla nura-
Donec iu infuso, quo nescio numine, somno cula addidit , quati cssent in ordine examinatorum
Bentio inihi visus talia verba loqui : Ti'stis vct Tesfes ui m-miinc snlo numcru signati. Qnx
Insimul is falso sanctos Hieronyme Patres, omnia nobU, ipsos Processus non hdbentibus , servire

Frustra indignaris Fratribus inrle meis. iioii possunt.i prxter numerum Te&tixm, quem e<p mar-
Non esi Pontifioum, non est incuria Fralrum, gine ad tc.rtum transferam, notando post singula mi-
Quod mihi oondum aras constituere sacras. racula quol fuerint cujusque miraculi Testes n, 111, v,

Nec minus ambrosia vescor, vel uectare potor :. vuietc, non quo ordine illi testimonium dixerint : Ti-
Nil racit ad Sanctos hic popularis honor. tulos antem prxfixos singulis Paragraphis, vg. e mor-
monentemgu
Nec tantum gelidi superis libamina saxi, tuis exgitati vni, quibus Capitah littera scriptisiii'
tc Inlcrea co-
Quam
pudoret probitas sanctaque vita placet. terpolatur-contextus, >>i Margmes conjiciam ; atque tta
tat.
Qui vitam innocue vixit, lii' 1 estobeatus ; ftttni iim puto, "t antiqux illtus editionis nihil de&ideret

Sive etiam rodanl membra relicta fer». hector, quod facere -nl rem rtdcatur.
Sed tu quando pio nostri succensus amore
Tam petis in nostris thura adolere focis :
CAPllT I.

Ne dubita ventura suo stata terapore fa-to,

Qu e Deus occulta minc rationc tegit. tViracuta Bennonis, certis Trstibus,

Ji. per
Interea nostros siw qua»so quiescere manes : cotnptilsutn produclis, con/irmala.
Et quem thure oequis, fac pietate colas.
lli^ dicl . I lenrto subitis evanuit alis : Viinigumlis, filia Henrici Preusleri viri nobilis,

His dictis, somno sum resolutus ego. quinqiieannos nata ; cum una iu lecto cum parenti-
Morlui exd'
Hia uebat Bartholomaei Stenebergensis , Philc- busdormiret, casu nescio quo oppressa interiit.
tatl XI
sophi et Oratoris, Carmen lyricum adDivumBen- Qua3 deinde ad sepulchrum Divi Beiinonis delata :

nonem, strophis quinque contextum ; sed elegatitia tam yoto facto revixit.anno mgclxxvii a. Testes n. Con-
exigua, ut cum Hierbnymi collatum versibus poema is- radus infans quidam in tlumuie Cana siibmersus,
tud, desipere omnirio debeat nori prorsus a^outfoie. voto facto revixit Anno MGCLXXIX Test. n. Tho-
/'.
^
Tpso igitur omisso, finio cum Epigrammate, o quo mas quidam auVilescens in pago Koczsperg inagno
Hieronymus clitionem incepit, ipsum ante Dedicato- terraB pondere obrutus , dcinde vero e terra exani-
riam collocans in fronte libelli, post relatam a Sancto, nii-s plaae eflossus : cura nulla spes vitae aliunde
pro impensa opera, gratiam desperatx alias sanitatis. ostenderetur ; fide Divi Bennonis implorata, exci-
Dive pater Benno pro vita suscipe vitara tatus estanno mgclxxix c. Testis i. Gutta, ancilla
Hoc hostimento nil tibi majus erit. Hermani de Scliirmenicz Equitis aurati, gravi casu
Tu mihi mortalem preeibus produCere yitam emortua. post votum revixit anno mcclxvii. Testis
Visus, ubi medica destituebar ope. i. Puer sesqnti annum natns, gravissitnn mbrbo con-

Immortale tibi nomen vitamque repono, fectus. promortuo Iiabfcbatur post votum convaluit :

Nam vives seriptis notior ihde meis. anno mcccxci. Test. n. Mulier quasdam Misne in-
fantem cxanimem pepcrit qui post votum spirare ,

ccepit et in vitam plane reductus est, anno mccxcii

M1KACULA S. BENNONIS :

Test. iv. Adolescens quidam, aquam ex fonte hau-

rire cnm vellet;in fontem detapsus est, atque eo
casn emortuus. Cumque a, summo maiie usque ad ''

Piilraln anlc Canoniznliunem. vesperum pro mortuo liaVeretur, tandem voto facto ^
revixit anno Mcci.xxix.Testes v. Cum aliquandoBi-
Ex Jmpresso Iiomx anno MDXXl. tigo EjnTopus Misncnsis in festo Divi Donati
i/
(/

MONITIUNCULA PR^EVIA. (quem ecclesia Misnensis ut nuiiieii tutelare colit)

populum Christianum publice doceret, factum est
J.J aec miracula sanctitatem B. Bennonis plane ut puer bimus qui in puteo quodam interierat, ad
,

declarantj rnulta autem brevitatis causa praterini- sepulcrum Diyi Bennonis deferretur, et eo ipso tem-
sinms, quffi saperioribus teraporibus in apertum pore subito revivisceret anno mcclxxxi Test. n. ,

fuerunt prblata. Edita autem sunt hgec Romae , sub Item Rustico quidampuer bimus in aquis perierat,
Pontificatu sanctisHtni in Cliristo Patris Pnmini no- qui ad
sepulcrura Divi Bennonis delatus revixit.
stri, D. Leonis PapsB X, anno ejnsdera nono. post Test. Item puer septem annorum cujusdam Equi-
i.

Christum natum mdxxi, die xir Martii. Ita tegitur tis aurati <l- ponte in fossam deciderat indeque
in firie Ubelli, guod inde u<t initium retrahere malui, mortuus planeextractus, postvotum revixit. Test.
futem facturnm refetendU infra : quorum aliqua cum iv. Pucil quaedam, nomihe Catlianna, ex editiore
i

pleniui habeantur in Germanice editis ; apparet illa in a^dium parte delapsa, per integram horam pro mor-
ipsis Processibus notari distinctiits , cum omnibus cir- tua hcbebatur voto facto revixit, Test. i.
:

cumsiantiis; elfieri posse, ut rx ipsis (siquidem adhuc 2 Sutor quiduin, nomine Theodoricus, gravis- Pcricatantei
extent, ut extare videtur) ahquanda confxciatur tracta- simo morbo confectus, et ita quidem ut medici vi- var is morbii '

lus grandU , qualem de S. Francisco Pautano, Yvone tam ejus penitus desperarent; haustu vini illius scnattu
Prestnjtero, similibusque collegimus, Nunc quod sup. quo lota erant ossa Divi Bennonis, convaluit anno e
petil damus Scd non eadem qua impressum rst fonna.
: mcclxvii. Testcs vi. Bitigo Episc.opus Misnensis
Editionis nempe Romanss curalori hoc propositum erat. diverteus aliqu3ndo ad moderatorem parochias Dre-
nt Cardinatvsft alii cognitores causz haberent Sum- sdensis, iuvenit illic puellum qua? graviter a?grota-
bat
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 145
bat, et putredine tota consumebafur. Ea voto facto Test. I. Homo qnidam rusticus nomine Hieronymus D
slatim convaluit anno mcclxxvii. Teut. vm. Uxor sex iiiniis snrdus, voto facto audivit anno mcccxciv. EX \et IMril.

pra-feeti arcis Grocz

male uffectum arl sepul- filiuni Test. i.

crum Divi Benmmis adduxit qui post votnm con- :

8 liegutta mulier qiircda.n in paralysim dum in-
valuit, anno mccxlui. Test. i. Bitigone Episcopo cidisset, sex menses deeubuit tandem cum Pjratt/ilct ctt-
: voto
ratl xi
Misnensi in oppido / Isennch pernoctante , civis ulcrura Divi Berinonis <i.-:
; 1, convaluit, anao .1.:

quidam liliam habebat quse diuturnasegritudme con- Mivi.XVII. Tcslis I. LudovicUS quidnlil S6X iiicii- luls
tabuerat quidem ut salus Hlms omnirj
: et ita de- i
paralysi implieatus, cum hulla msdela cnrari pos-
spernta tandem ea ad sepulcrum Divi
essef. Sed set} voto. facto prlstinara incolumitutem recunera>
Benr.oni deducta convaluit. Test. 1. Puer novem vit, anno hcclxx1. Cunigundis quatdam 0. Testis
Snnos natus lanto morbo affectus, ut viginti diebus mulier paralj votum convaluit anno mcclxx.
tica posf
niliil cibi caperef Voto facto, incohiriiis evasit dnno
; Te tis Item buella de Pravehagen, tribns mensi-
1

;; MGCCXXXIX, Test. I. NtColaUS ipiiiliiln homo rustl- bus paralytica, post votum sanata est anno ,

cns fcedissimam faciei putredinem ex glirium uriria Mcccxciv. Testis >. ltem Aghes quasdam, per de-
oontraxerat : ille post votum sanitatem recupeia- cennium paralytica, post votura convaluit, anno
/1 vit. anno ui ccxciv. /. T^-st. 1. m c xi iv. Testcs iv. Joannes rusticus quidam, per
pliicuetlci 3 Pnclla dicta Elisabetll . phrenetiea . manibus sexennium paralyticus, posl v tumsanitati pristins
llberati 11
et pedibus ligata, retineri non poterat : factb voto re'stitutus est, anno w cwxoiv. Testes iv Mulier
ad se rediit anno mcccxcix. Test. 1. Clara quaidam quasdi p Nortllu 111. quaj i\ itas Moguntien la
-
1

fti ; a erat, atque ea duodecim, annos compedibus Dicecesis est, gravissimum pedum dolorem contra-
1 catenis vincta, tandem ex voto sanatur anno xerat. Quem morburu niinc persicum, nuucparalv-
mcccxciv.. Test. 1. sim inedici vocant.: en, inquam, mulier Divo Beii-
4 Mutier Gutta quatuor annos obsessa, saepe eo nqni votum eum fecisset, penitus oonvaluit, anno
pervenit : uf sibi ipsimanus afferre vel- MCCCXCIV. Tcst, .ni Thomas Hayem, duodecim an-
otscssa
qttxdam
let. Ut vero ad se rediit, votum DivoBennoni fa- nis paralysi ita confectus, ut manus suas movere
itteruta. ciens, illudque persolvens, dsemohibus Eiberata est, m n posset : voto facto, sanatus
est, anno mcccxoiv.
anno mcggxciv. Test. 111. Testis Puella duodecim annis tum para-
juratus .

fi Puer quindecimum annum agens obmutuit lytica iuiu limatiea. ex voto sanatur an 10, mcccxciv,
ex mutis lo- plane el usum loquendi p< mtiis amisit. Cumque Testis juratus 1. Item mulier qusdam duodecim
quentes u
qun que hebdomadis et totidem diebus mutus esset; annis paralytica : ex voto sanatur anno, mcccxi [v.
ad sepulcrum Benuonis ductus voto facto loqui coo- Testis juratus 1. Ilem alia qussdara mulier, nomine
pit anno mccx. Test. vm. Item mulier Gertrudis 1 I abeth , septera annis paralj tica, voto fneto
quinque annis mnta cura fuisset; tandera ad sepul- melius se habuit. Gumque ad votum persolvendum
crum Bennonis ducta, loquendi facultatem recupe- Misnam se conferret, in ipso itinere piimi alterum
ravit, aniio mcclxxx i, Test. vm. votum addidit atque ill sanitati pristinas resti-
:

C.rci et 11
(I Infans scx mensium oculis aliquamdiu oibatus, tuta est, ann \i cxciv, Testis juratus 1. .

gui oculis tandem voto facto usura recepit anno mcclxxviii. 9 Homo quidam, nomine Gonradus, quatuor an-
ntate nffccd Item alius quidara puer aitcro
Tcsl. 111. oculo or- ni* rluiuliis I11c1.1t, et ita quidem ut quocumque ire
fueruitt
VIII
batus, numine Divi Bennonis invocato, vitn cev- vellet scipione niteretur :tandera ad sepulcrum Divi
nendi recuperavit nnno jicccxci Test. 1. Fiiia , Bennonis confugiens .
ivcde valitudini restitutus
Nicolai fabri lignarii, excavata penitus, facto voto est : ut relicto illic scipicuie se domura incohnnis,
csecitate orani dispulsa, rectissimeviditanno mcccxi. et recte inoedens receperit, anno ucccxciv. Tcstes
Test. 1. Agnes femina Pragensis diuturna csecitate li. Mulier quasdara pedibus per integrum annum
vexata euin esset; votum Divo Bennoni fecit : qui quidem segra ut ire nequaquam possi
tegra, ct ita 1 :

subito oculos illius aperuit, Iils vero immeraor tanti votdfacto sanata est, anno mcccxciv. Testis 1. Alia
beneficji votum persolvere distulit, Quo factum est quaedam in plantis pedum u.axiiman dolorem con-
:: ipsa iterum niagno ocuiorum dolore affligeretur. traxerat. Gumque plantaa putrefacts consumerert-
Quamobrem ad pcenitentiain conversa (qiiippe quffl tur penitus, voto facto recte valere
ccspit, anno F

conscia erat ingralitudinjs sna 1

) Divo Bennoni in jn.ccx' v. Item alia jurejurando affirma-

r Tesfis 1.

duplo inajus fecit votum. Quo facto, penitus conva- vit, se ah ineunte «etate usque ad vigesimnm aita-
iuit. Quod ipsamet jurejurando coram Notario et ti., suaj amniin altero e\ pode laborasse, ac tandem
testibus persancte affirmavit anno mcccxciv Item /,-. voto fact". sanatam esse, a mccxciv.
mulier quasdara Misnae habitans per decenniuin 10 Uxor nobilisviri Ulmari Camez, corpore itain-

c;ica, post anno mcccxciv. Test.

votum sanata est fl.iia, ut neino dubitaret quin moreretur, raaritusta- /.: in/li(imii

mcnejus, qui plurimi faciebal DiviBennonis numen, iw! eorports

MI. Civis quidain Misnensi gravissimo oculorum do-
littiintc
lore affectus, tandera consilio uxoris usns. votum pro ea votom fecit; eamque ad sepulcrum Benno- l berali \i
Divo Bennorii feeit et statim convaluit anno : , ni.s i!u\it. Quo factum est. ut illa statira convalesce-
MCCCXCtv /. Test. 1. Elisaheth, u.xor cujusdam Hqui- ret, anno mcccxcii. Testes 4 Alia similiter inflata,

tis aurati, undecim hebdomadis oculis »1 capta, voto DTvo Beunoni precibus mariti sui cura esset com-
facto inelius se habere ccepit . deinde vero ad se- mendata, convaluit, anno mcccxcii, Testes 2. Ilem
pulcruni Divi Bennonis ducta, penitus sanata est, adolescentis cujusdam, quatuordecim annos nati,
anno mcccxiv. Test. 1. Mulicr quaidam alterum pedes iii maximo erant tumore. Qui a matre sua
oculum penitus amiserat, altero veronon satis recte Divo Bennoni commendatus rrrt'- valere coepitanno
cernebat. Cumque tuin ipsuin Hgno quodam acuto m 1 cxi iv. s Testes 4.
Bitigonis Epjscopi Misnensis Contracti
ln priesentia
ita hesisset, ut de omni visu actum esse timeret; 11

volo facto utroque oculo viderecupit. ai.no M.ccxciv. iinihcr qusedam egena. diuturno tempore contracta, resntw'i n
ad sepulcrum Divi Bennonis vemt. qusa votum fa-
Test. 1.

Muher qutedam cx oppido 11 Dobeln surda ad ciens, inconspectu ommum convaluit, anno mcclxxiii
sepulerum Divi Bennonis confue.it votumque illi t. Tesles 6. Iteui aha simili modo qiiinilecim annis

fecit : audire cccpit anno mcci.xx\ 11 Test

ct subito contracia, voto facto sanata
anno moclxxix. est,

I. Item altera qutedam mulier, longo lemporis iu- Testis Erat aliquando Bitigo Episcopus Dresdss
1.

tervallo surda volo facto audivit idque coram

: :
t-n tempore inulier quasdam puerum contractum pe-
Notario et testibus confessa est anno mcixv tv. perit : Et ita quidem contractum, ut homini similis
non
 146 MIRACULA S. BENNONIS EPISC.
A non esset. Is pauci? post diebus ad sepulcrum Divi annis leprosa, post votum pristinre sanitati restituta D
IX VET. IM-PB. Bennonis oum voto delatus « rectam corporis for- est, anno mcccxciv. Testis i. Alia quaedam Misna» leprosi tanati
mam et habitudineni ronsecutus est, anno MCCLXXvn, habitans leprosa, voto facto confestim sanata est n
Testes 10. Filia Kquitis cujusdam plantis tr:msver- annn mcccxciv. Testis i %.
a calcttlo
sis nata, postvotum rectam pedum f>rmam habere 18 Christianus, Episcopi Misnensis Marschalcus Uberatus \

ccepit anno mcccxc Testes 2. cum Domino suo peregre proficiscens, gravissimo
12 Nata est cuidarn civi Misnensi filia, in pectore renum dolore torqueri ccepit. Cumque se Divo Ben-
pariter et in dorso gibbosa : et ita quirlem ut se noni commendaret, calculus (qui tantae magnitudinis
Gibbosl a de- elevare nullo modo posset. Ad hoc incommodum erat, ut sine periculo vitae expelli non posset) re-
formitate
alterum accedehat, quod pedes habebat inversos : solutus sua sponte per virgara virilem effluxit anno
liberati. IV.
ea inquam, sextum cum ag^ret annum, a parenti- mcccxciv. Testes n.
bus ad sepnlcrum Divi Bennonis dedncta, voto facto 19 Hamnoldus Canonicus Misnensis dormitum Apoplexia
bonam corporis fnrmam accepit, ftnno MGQLXXVll. cum ivisset, apoplexia correptus est : cumque ma- liberati II

Testes Puer adeo gibbosus ut ire non posset, ad

"2. ximo opem Divi Bennonis implo-
atficeretur dolore,
sepulcrum Bnnnonis delatus, voto facto, omni cor- ravit nec vero dolor quidquam remisit. Obdormiit
:

poris deformitate liberatus est anno moclxxix. Te- llle, per quietera autem sibi visus est hanc vocem

tes i. Puer semestris gibbum habuit, qui eo magni- audire Deus peccatores non exaudit. Postero ita-
:

tudinis creverat, ut capiti similis videretur. Is, que die peccata sua maxima cum pcenitentia con-
inquam, puer ad sepulcrum Divi Bennonis delatus, votumque persolvit, ac eamdem bonam
fessus est,
deformitatem illam abjecit
illique impositus, statim vnletudinem recuperavit, anno mcccxciv. Testis i.
anno mcci.xxviii. Testes 3. Itein puer bimus sex
.i Joannes Coltener, Lipzensis Canonicus regularis
mensibns gibbosus, post votum deformitate libera- apoplexia tactus est, et ita quidem tactus, ut per
tue est. Testes 5. triduum nec edere posset nec loqni. Quarto demum
13 Mulier per integrum annum, y fluxu sangui- die, cum ejus nomine quidam sepulcrum Divi Ben-

V nis laborans, ad sepulcrum Divi Bennonis ducta, nonis inviseret, votumque per eo faceret, convaluit,
a Saiifuinis convaluit anno mcclxxvii. Testes 3. Item alia pro- anno mcccxciv. Testes vi.
fluxu curati v
fluvio menstrui adco oninem spem
debilitata, ut 20 Puer sesquiannum natus dextera manu man-
vitflB amitteret voto facto, recte valere qa-pit, anno
: cus fuit, eo accpssit maximus humeri dolor reli- :

MCCXCi. Testes 2. Puer decem annorum, decem heb- ctus is a medicis,qui omnino desperabant Divo
r
domadis dissenteriae impticatus, cum a mediciscu- Bennoni commendatus est, et statim convaluit anno
rari i posset; et usque eo debilitaretur, ut illi mcclxx. Test. in. Item alius xiv setatis anuum
haud dubie moriendum es&et: voto a parentibus agens, utraque manu mancus erat. Curaque per in-
facto convaluit, anno hcccxch. Testes 4. Incidit in tegrum aunum nunc tertio, nunc quarto quoque
dissenteriam puella decem annorum eaque cura per die gravissirao morbo afliigeretur aliquando ita :

octo hebdomadas medelasanari non potuisset, p< st debilitatus fuit ut in terram caderet
: et per xx\ :

votum recte valere ccepit, anno ncccxcii Testes 2. horas pro mortuo haberetur. Cum igitur vo*um pro
Item mulier qusedam per quinquennium fluxu san- eo fieret, et ipse revixit, et manibus mancus esse
guinis vexata, cura eain medici curare non possent, desiit, anno mcclxxvih. Testes v.
voto a marito facto, (qui tum Misnae erat,) conva- 21 Nicolaus S Episcopus
Misnensis aliquando
luit anno MCCCXClv. captus cum esset implorata Divi Bennonis ope li- Capti
;
Itbcrati
14 Petriza mulier pnerum decem annos natum beratus est. Id quod ipse in Capitulo Misnensi pu-
habuit, qui morbo comitiftli laborabat. Is statim blice testatus est, anno mcccxci. Testes vi. Frater
post votum convaluit anno mcclxxiv. Alius quidam Joannes de Groneberg, qui praeerat rebns sacris
ab epileptia
sanatt v.
puer eodem morbo laborans, post votum sanatus apud Sepulcrum Domini, una cura Duce Burgundiaj
est. Oppidanus quidam Lejicensis, septem hebdo- et Episcopo Constantiensi, Ilierosolymam profici-
madis epilepticus post votum ,convaluit anno , scentibus, a Rege Aragoniae captus cum multa ;

mcccxciv. Testes4. Itempuer quidam, perintegrum alia vota fecit, tum auxilium Divi Eennonis implo-
annum ppilepttcus, votofacto pristinam incolumita- ravit. Qui illi per quietern apparuit canitie vene-
tem recuperavit, anoo mcccxciv. Testes 2. Alius randa atque Episcopali habitu praditus, eumque
quidam puer sesquiannum singulo qnoque die, sexies bono animo esse jussit. Cras enim liberabimini, in-
morbo comitiali correptus, votofactoconvaluit, anno quit. Id quod ita accidit. Nam Rex Cypriae postero
MCCCXCiV. Testis i. die illis subvenitanno mcccxciv. Testes xv y.
15 Civis quidam Fribergensis squinantia labo- 22 Puer tres annos natus a vermibus ita cru-
a tanguoribus
rans, et eo inorbo ita debilitatus, ut ejus vita de- ciabatur, ut e naribus
Peste ct pariter et auribus multum
quiluisdam
sperata esset ab omnibus, voto facto sanatus est sanguinis profunderet. Qnid multa?
apostcmatibus medici despe- sanati II,
Ubetati iv anno mcclxxvu. Testis unus Otto Erckenbirch fi- rarunt : Divo Bennoni factum est votura puer :

lium habebat, in cujus colloapostema ingens nasce- convaluit, anno mcclxx. Testes iv. Mulier qusedam
batur. Puer itaque cum cibum capere n<in po--set, Lipsensis morbum fistulae et quidem illum gravissi-
imploratum est Divi Bennonis aiixiliinn. Cujus nu- mum m altero pede contraxerat. Cumque eo qua-
men puero in extremum discrimen adductosubvenit tuorannis laborasset, tandem B. Bennonera invisere
anno mgcxcvii. Testis i. Mulier quajdam peste in- volens, eique votum faciens, in ipso itinere sanata
tecta, voto facto servata est anno mcccxcji. Testis est anno mcccxciv, Testis i.
unus Filia civis cujusdarn ; Hainensis in pestem in-
cidit: cumque morbo ita confrcta esset. ut quatuor ANNOTATA D. P.
horis exanimata jaceret, ad se tandem subito rediit,
patrpmque admomiit, Divn Bennoni votum nt face- a In Gcrmanico dicitur qund avtea diu periculose
ret; quem sibi tum cum extra snam potestatem po- Eegrotavit, allataque. ad sepulcrum,
paulatim movere
3lta fiiissnt, apparuisse atlirmavit. Pater itaque vo- se denuo ccepit.
tum faciens, flliam servavit, anno mcccxc. Testes 3. b Plenius in Gcnnanicis tiarratum hoc accipics cap.
Febricitans
curalus i.
16 Rusticus quidam in gravissimam febrem inci- C vum. 83.
dit, cumque depjus salute omnes desperarent, voto c Etiam hoc ibidem distinclius inveivetur.
facto convaluit, anno mcccxciv. Testis i. d Bitigo aliis Witigo i, qui anno 1270 transtulU
17 Mulier qnEedam, nomine Elisabeth, quatuor corpus S. Bennonis.
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 147
e Imo anno mcci.xxii, aut lxxvii quia lota sunt dinem triginta cubitorum habebat) docidit, atque D
ossa anno mcclxx : similia autetn menda e.r typoiheta- eo casu duas corporis costas infregit, alterumque V.X \F.T IUPR
rum incuria nonnumquam recurrent, fortasse non sbtb- brachium graviter lasit. Qui cum pro mortuo ha- t Mortu\s
exrttatt et
per, nec tam certo observanda. beretur, voto a circumstantibus Divo Bennoni facto
vt>ce periculu
f Henacum oppidnm Thttringix, ad confl\tentiam respirare cocpit, anno mccccxcvi. Test. i. Puer llberatl \m
Ncssj- et /forsel haud procul a confiniis Has&iae^ du- trium annurum a Fribergaa e fenestra (quas altitu-
catus titulo illustre. dinem quindecim cubitorum habebat) delapsus, et
g Hic solum tegebatur cxxxix, quod supplendutn aliquamdiu pro mortuo habitus, post votum revixit,
fuit. anno mccccxcix. Testis i. Civis quidam b. Budis-
li In Germanicis Iwc habctuvquasi an. 1300 factum, sensis graviter aegrotabat, ut medici, salute
tara
jlteniusque narratur num. 87. ejns desperata, hominem relinquerent. Unico autcm
i Etiam itoc ttstibus et circumstantiis afflrmatum custodi eumdom committebant ; qui cum videret
require nutu. 84. aliquando segrotum omni spiritu destitutum et exa-
k Tesles allegantur Niculaus Homud C&nonicus mimatum penitus oculos illi ( ut mortuis facere
:

"Wurzensis, Joannes Lobenizius Vicarius, Martinus solemus) clausit, manusque composuit, et uxori il-
Eziskou Notarius, et mvlier ip&a nominatur Agnes lius mortem mariti nuntiavit. Quae quidem vehe-
Diiliannus Krucowinna vidua, resque adscribitur un. menter perturbata, cuin nihil spei usquam conspi-
1300. ceret ad Divum Bennonem confugit ab eoque piis"
1 Remeamdem vide cum circumstantiisnum.SO. precibus marito vitam impetravit, anno uccccxcv.
m Gcrm. dicuntur oouli, post toleratos xi
In Test. Est pagus quidam nomine Colui, ubi quin-
i. i

hebdomadis dolures, pustulis et glaucomate obdueti que humines. nescio quid venenatum comedentes,
fuissCj et mttlier curationem tcstata 12 Junii. statim omnes iniserabilem in modum exanimati
n Dobel oppidum Misnia ad Muldam (luvinm, & conciderunt. Quud cum videret mulier qutedam as-
lettcis horariis Misna distat. In Germanicis num. 80 sisieus , commiseratione adducta; pro illis Divo
infra, dicttur res actu catn die tertia Pentecostes id est Bennonivotum fecit. Quo factum est, ut hi in vitam
18 Maji, tjuia Pascha fuit 28 Martii. Misnix inNo- subito reducerentur, anno HCCCCXCV. Testes xxvi.
socomio dedicatto templt celebrurctur. Mulier qusdam ex partu ita debilitata fmt. ut a
o Fideri posset lac idem esse , de quo plenius inatre aliisque mulieribus, qua; illi aderant, mortua
num. 78. judicaretur. At illa voto facto respirare ccepit, anno
p Northusia urbs Thuringix libera et Imperiulis Mccccxcvm. Testcs xxvi. Pucr recenti partu editus,
ad fluvtum Zorgtam, mcdta fcre inter Erfurlum et exanimis cum esset murtuus credebatur pro
,
;

Ifulbcrsttidtum. eo itaque votum fiebat, et statim revixit, anno

q In Germanicis adscribitur an. 1300. et curatus mccccx.viii. Testes lmj. Item puer .ihns q.iidam,
dicitur Glowizensis fuisse, atque segre Misniam pe- gravissimo morbo decumbens, mori videbatiir qui :

dibus adrepsisse : testesque adduntur, qui miraculo post votum factum revixit, anno mccccxgviii. Te-
adfuerunt, Nicolaus Esserwerthensis, Bernardus stis i

Eibbenwertensis, Nicolaus Schumans, Stephanus 2'i Quodara tempore magna erat Albis fluminis
ln aquis
Mayr Notarius et alii 8 Augusti narrantes, quod scie- inundatio. Cumqua tres homines cymba transmittere fenctitantes
bant. vellent, factum est, ut vis fluminis cyinbam everte- ^cnatl H

r Plenius hoc vide infra num. 93. ret. Duo itaqueeorum perierunt tertius utcumque ;

s Videtur esse, de quo num. 90, sed ille dkitttr adlutrens, [cymba;] opem Divi Bennonis imploravit
annos li sic laborasse. enjii^ votum fecit. Qu.ipropter statiin periculo libe-
t Et pcrperam erat impressum mcccxciv cor-
Ittc ; ralus est, anno mccccxlix. Testes vn. Homo qui-
plemus Gennan. uum. 79.
rectius ct dam de pon'e Misnensi in Albira decidit : qui in
u Ibidem dtcttnr pucr ulta'us cum jam tres hebdo- tantiun periculum adductus, Divnm Iiennonem im-
mades esset baptizatus, idque teslatos pirentes die 3 ploravit; igitur in quamdam insulam delatus eva^it.
Peut.ecuste-s finita dedicatiouis celebritate et peracta Dixitque sibi senem virum, forma honesta cumpri-
re divina. mis et veneranda, prresto fuisse, anno mcccclxxi.
:
x ItUtm omnino videtur de quo infra num. 81. Testes vii.

y Imo, annum et trimestre, venit antcm octavu 23 Sacerdos qua?dam Monialis, ex magna et diu-
post festum Apostolorum die, eratque e pagu Rrug- turna a-gritudine in furiam conversa, post votum ab
1'hrenet'tci
tizio oriunda, Germanicum.
ta habet Abbatissa ceterisquc monialibus factum a se rediit, furia Uberati
z Jicobi Doleber testes autem fuerunt Joannes
; anno mccccxcix. Te.H. m. Udalrirus de WuIhVr-
Radeburg Vicarius et Jaeobus Leitner mense Majo. sturd Decanus Misnensis, vir c n ibili loco natus et
a. Nominalur illa, resque plenius habetur num. 91. magna dignitate preeditus : is, inquam, diuturna
6 Nicolaus Eptscupus 32, noiatur in catulogis
, aegritudine confectus, tandera in uhrenesim incidit.
obiisse anno 1385, scti forte legendum anno 1395. Cumque medici de ejus vita desperassent, auxilium
y Usec de itinere Hierosolymitano videntur obscura, Divi liennonis impIora'um est : ille igitur statim
Dtt.c Burgundix anno 1394 erat Philippus Atulax convaluit, annu mcuccxciii. Tcstes in. Mulier quaa-
Burtjundicse JJumns tipud Belgas auctor, Ilalhs tu dam e\ impruviso eo dementia^ veniebat, ut de vita
Ilannonia anuo 1404 mortuus ; Const;mtiensis ad illi nihil spei reliquum esset quas voto facto sani- :

Rhenum Episcopus erat Burchardus, ejus Scdis 70; tatem recuperavit, anno wccccxcix. Testis i.

Constautten.sis m No>-munniu Epi&copus Guihelmus 20 Moderator parocliia? Dresdi-nsis febribus cor-

Crevecurius. illius Sedis 65. Aragonum Rex xx erat rcptus post votum convaluit
,
anno mccccxcvii. ,
Fcbrlcitcntes
Juannes, et Cijpri Rez Jacobus Lusinianus. Zeclena, Illustrissimi Principis nostri mater, in fe- curati i\

brem gravissimum cum incidisset, voto facto con-

valuit, anno mcccclxix. Testis i. Pra?fectus arcis

CAPUT II.
Misnensis Joannes Helbick, febre correptus, acci-
Miracula ex lestimoniis certorum hominum deute pr;o!erea niorbu Persico, ad Divum Bennonera
in iiujuisitioue generali. confugit, et illico sanatus est anno mccccxcix. Te-
stis i. Item du* raulieres, febribus implicata?, post
Ji aber quidam Iignarius, domui cuidain tectum votum convaluerunt dc quarum altera in foho
:

impunere duin vellet, ex editiore parte (qua.* altitu- prucessus, dcli, de allera in fol. nccxxiv invenies.
27
 M8 MIRACLLA S. BENNONIS EPISC.
A 27 Zedena Illtislnssimi Principis noslri mater, Omnes, anno uccccxcvi. Testes iv. Nicolaus de D
BX VBT IMPR. fssmina oflmprimis lioncsta ac pudica, i aleulo viginti Schonbergi nohtlis puer, apostemute iufectus, eam-
« catcWo
llberata i
annoa laboraverat. Tandam vero Divo Bennoni vo- que ob reni vn hebdomadas decumbens, per votura
tiuii faciens, calculo libsrata est, anno mocccxcv. convaluit anno mccccxoix. Testes m.
Testis :.
3G Puella queedam Gallico inorbo correpta post
2S Mulier quoedam Dresdensis profluvium habe- vmumii eonvaluit, anno mcccgxcix. Testes n. Mulier
a morlw Galli-
/> roftuvto b sanguinis neque ullo remedio eurari poterat. qusdam, Gallico morbo graviter confecta, post vo- co tlberati vn.
curula i
i I in vero ad Divum Bennonem confugiens, illioo tuin sanata est, anno mccccxgix festesv. Item Do-
convaluit, anno mcccoxcv. Testis i. rotheaa cuidam, eodem morbo laboranti, in extremo
21) Mulier maximo capitis dolore crooiata post spiritu Divi Bennonis numen subvenit, anno
CapttU dolore
llbrrati 111
votum convaluit, mccccxcix. Testis i. Nicolaus
i
mcccoxcix. Testes n. Civis quidam f Torgensis
de Cariez Equez auratus, tantum capitis dolorem morbo Gallico infectus, post votum convaluit, anno
contraxorat, ut a medicis nullo remedio curari pos- mccccxcix. Test. m. Sorores duaj quarum altera
sol votum convaluit a
: post mccccxcvii. Testis' quatuor g annos, altera vero quatuordecira nata
Q
l. Item eodem morbo plane exanima-
uliiis '[iiiil.nn, erat, nioiiio Gallico laborantes, post votum conva-
tus. post votum convaluit. Testisi. luerunt, anno iv. Civis quidam
mccccxcix. Tesfes
30 Mulier qu9edam paralytica voto facto statim Misnensis et uxor ejus
morbura Gallicum incide-
in
}>ost biduum sanitatem recuperavit, anno mccccxcix. rant, post votum autem convaluerunt ambo, anno
Ptiralijt c-i
sanata i Testis i. » xcix. Testes n. Item alia qusedam tmilier
.'II Mater oculis male af-
et fllia c Gorlieensis, niurbo Gallico infeota sanari non poterat quas post :

n< iitotum fectis cura votum oonvaluerunt, anno

essent, post votum eonvaluit anno mccccxcix. Tesies n.
dolore liticrati
uccccxcvm, Test. vn. Sacerdos quidam raaximum 37 .Toannes Bose h Episcopus Mersburgensis h
dolorem in altero oculo contraxerat post votum : raagnus quidera vir et nohilis, cum aliquando Civi-
Si us est, .iiiii.. iccccxovii. Testes n. ltera n.u- tuteiii suam incendio flagrare vide"ret, et ita quidem Vartlt ppric

cuidara uterque oculus graviter dolebat '"

lli lll
, ' ! "'" 1 '
lieri ; voto flagrare, ut ignis nullo huraano consilio extingui
VIII.
laoto i|i-i convaluit, anno mccccxcviii. Testis i. posset; opem Iiivi Bennonis (quem seroper pluri-
Item propter raaximum dolorem, altero oeulo
alia, iiiiiui coluerat) imploravit. ftuo factum est, ut in-
pene exc&cata, post votum convaluit, annoMceco- cendiura illud statira extingueretur, anno mccccxcv.
xi. vni. Testis i. Testis i. Puella qusedam in puteuin profundum in-
32 Andreas oppidanus quidam <l Bischofuerdensis cidens, in ipso casu Divo Bennoni votum fecit. An-
altero pedo xv annos seger, voto facto, bonara vali- tequain vero ad aquam usque delaberetur, sensit se
Pedtim iiolore tudinem recuperavit, anno itccccxcvin. Testis i. sublevari, et servata est,anno mccccxcix. IVtis i.
Hberatl \in
Moderator parochiae cujnsdara pagi maximis peduni Puer quidara in puteo interierat; cuinque illic per
doloribus excruciatus, post votum recte valere cce- triduura submersus jacuisset, tandem extractus est,
pit, anno Mccccxcvm. Testis i. Mulier qusedam ex et voto facto revixit, anno mccccxcix. Testis i.
altero pede graviter laborans, post votura sanata Dresda (ut caput est nostrse terras) ampla et magna
est, anno » coxi vm. Te*t. i. Item alia in cruribus civitas, incendio aliqnando tlagrabat consumeban- :

maximo dolore affecta, voto facto convaluit, anno tur aiitem ab incendio decem et octo ajdes, quibus
mccci xi m, Test. i. Item alia qutedam noinine Eli- contigua erat domus honestie cujusdam mulieris.
zabeth, Fribergensis n ujgra ad sepulcrum j
.< -. 1 1 1
.
-^
Cumque ea domus ex ardore vioinariira sedium in-
Divi Bcnnonis veniens, quo faetum est, votum fecit cenderetur, Domiha Divi Bennonisopem imploravit;
ut incolumis se domura reciperet, anno hccccxcviii. admonuitque circumstantes, ideui facerent voto :

Testis i. Praepositus Canonicorum regularium S. igitur facto, ignis extinctus est, anno iiccccLXxxvn.
Aphree in oivitate Misnensi quodam tempore alte- Testis Cuni Misiia ineendio flagraret, raulier quav-
i.

rum peileui graviter ofleinlerat : cumque decem dain omnem suppellectilem suam in testudinem
hebdomadaa ex eo pede laborasset, tamlem voto quaiiiilam conferens, domum suatn, qtiam mox pe-
anno mccccxovi. Testis i. Rustious
facto convalnit, rituram existimabat, deseruit. Cumque ei in men-
quidam.pedibusasger, cum multa remedia adhibuis- tem veniret illorum, quse sub numine Divi Benno-
sei, neque potuisset sanari ad Divum Bennouem F
; nis quolidie fierent, votum fecit. Quo' facto ignis
confugit st statim convalu.it. extinotus est, anuo mcccci.i. Testis i. Georgius
33 Mulier, nescio quid venenatura comedens, Huifener Gorlicensis, nescio quibus exagitatus, mor
periculosam scabiem, contraxit. Post, votum illico tem quod cum animadverteret
sibi afferre cogitabat,
sanuta esl anno mcccclxxix. T.-stes n. Priorissa Thoraas Nasonpis
corporis li- horainem Divo Ben-
affinis ejus,
beruti IV monasterii monialium proximi civitati Misnaa mag- ii piis precibus et voto commendavit. Georgius
nuni tunioieiu 111 nltero pede ciiin r.iorbo persico e itaque funa liberatus, secum esse ccepit, anno
conjunotum contraxerat post votum convaluit, : moccc.xcviii. Testes n. Mulier quasdam in partu ma-
anno mcccclxxix. Oppidanus quidam Camiezensis, xinie laborabat, et ita quidem, in salute ejus despe-
lacerta quod genus animantis apud nos venenosum rata, auxilium Divi Bennonis implorat esset. Quo
est) infeetus. post
incolurais evasit, anno votiiin faetum est. ut statim geminumpartum ediderit, anno
MCCOCXCix. Testes
Puero cuidam collum valde IV. MCCCCXiv. Testis Item
I. alia qutedam mulier, eo-
intiimueiat, indeque maximum senserat dolorem dem modo periclitans.
:
voto f.icto feliciter enixa
et ita quidem nt per sex hebdomadas quieti nihil est, aimo mocccxcv. Testisi. Item multie aliae mu-
il.ir possel voto facto, recte is valere coepit, anno Vartls Morbls
:
lieres. incartu laborantes, post votum enixse sunt.
liberall
MCi i
'
\cix. Testis I. De quibus passim in processu Fol. Dcccxan, dcxxiv, XXIII.
34 Civis quidam Fribergensis, dextero pede con- DCXLIV, DCCXXIV, DCCXXVIIj et DC0XXXI.
tractus, post votum convuluit anno mccccxcix. , 38 Decanus Fribergensis Misnam aliquando ve-
Vnutrocti Tesiis i. Mulier qusedam Gorlicensis, ita contracta, nit, atque ibi in gravissimiim morbum incidit, de
I ma/J 11.
ut nullis remediis curari posset : voto facto sanata cujus vita medious desperabat. Tum Zedena i, II-
est auno MCCCOXCIX. Testis i. lustrissimi Principis nostri mnter, votum pro eo
35 Mulier qusadam Misuensis in pestem incidit, Divo Bennoni faciens, hominem servavit, anno
qua; voto facto servata est anno .vtccccxcvi. Test. i.
MCCCOXCIV. Testes iv. Sacerdos quidam Gorlicensis,
Nieolaus quidam Civis Misnensis peste una cum gravissimo uiorbo oorroptus, decubuit
btrafi ni. persuasus :
uxore et filia infectus post est votum convaluerunt is a raoderatore parochirje votum Divo
Bennoni fe-
cit
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 149
A c t, anno mccccxciv. Testis r.
et stuthn convaluit, dolore maximo
In altero brachio torq.rebatur illa D :

Ven.t quodam tempore M.snam Civis qmdam Bu- post votura

sanata est anno mccccxcv Testis Bt i \F.T. IM.P..
d.ssens.s, non nt D.vum Bennonem coleret, sed ut Puer adversa valetudine graviter affeetus fuit et
negotia nescio nnin
quaj r*f\r\ fr _»_-,»-'__'
conflceret. Ab
\ l\ t_ ...-_*-.?*_*
J._.
hospite vero du-
-p.~_*«. _

ita
i. _ . . I 1 jv,
qnidem affectus ut illi moriendum omnino es-
_ _V
,

ctus est ad sepulcrum D.vi Bennonis. Cumque de set. Aderat aatem illi Mulier
qiisedani, nomine
sanctimonia Divi Bcmionis miraculis et honore, Agnes, qua3 commiseratione adducta, votum pro
quem illi populus Christianus haberet doceretur; illo fecit. Qno
,
facto puer statim convaluit anno
respondit non decere eum qui Canonizatus non
ille, kccccxcix. Testis 1. Item alius puer eodem mcdo
esset ita colere. Quasi hi qui Bennoni divinos ha- a-grotans voto a patre facto convaluit
,
anno ,
berent honores superstitiosi essent. Quid accidit? mcccclxxxix. Testis 1. Mulier quacdam gravissima
cum Budissensis ille domum reverteretur in mor- aegritudine oppressa, et a medicis relicta penitus,
bum longe gravissi.num incidit. Conscius eorum post votum pristina. sanitati restituta est, anno
verborum, quibns Uvum Bcnnonem contcmpserat, Mccccxcit. Testis Puer quidam morbo quodara I.

pcenitcntia ductus, votum cum sacrificio illi fecit: vehementer ad sepulcrum Divi Ben-
debilitatus,
slatim itaque convaluit. Postea vero beneflcii illius nonis deductus, convaluit, anno mccccxcii. Testis 1.
immemor volum persolvere in longurn tempus di-
stulit. Contigit autem ut casu quodam brachinm ANNOTATA
in- G. H.
fringeret, turn udmonitus ingratitudinis suae se vo-
tum illud quod
fecisset persoluturum altero voto a Frihei-ga ad Muldam fluvittm, Mtsna S aut 6
confirmavit quocirca iterum sanatus est. Sed eo-
: lcucis Iwrariis dissita.
dem ingratitudinis vitio quo antea deiiitus, Benno- b Budissiua, urbs Lnsnlix supcnoris ad Sprevum
npin neglexit. Quid ergo? In cellam vinariam ex fluctutn, vuhjo Bautzen.
edftiore loco maximo cum periculo decidit : illudque c Gorlitium etiatn urbs Lttsatix superioris ad _V7s-
brachiurrr,quod antea fregerat, graviter offendit. sam (l. Aeademiam llabct.
B
Ttnie ad veram pcenitentiam conversus, tertium vo- (I Biscliosverda 1« Misniu , ad confniia Lu<atic.
tum prioribus add.dit eaque simul omnia persolvit,
: interDrcsdam et Budissinam, a S. Bcnnonc traditur
ratus ha_c sibi omnia ingralitudinis causa accidisse. nomen sortita.
anno mccccxciii. Testes m. Rusticus quidam, octo e Falloc si niorbus Persicus hic ct supra dictus,
hebdomadis disenteria laborans, post votum conva- non sit Eresipelas , Belijis vulgaciter itominatus
luit anno mci.ixxcviii. Testis i. Mulier qua_dam per Rosa, a roseo scu Persico quam a/fcctx parti indueit
triiluum maximis doloribus torquebatur ea post : colore.
vntiini convaluit, anno mccccxcix. Testis i. Mulier f Torgavia urbs ad Alliim in conliniis Misnix el
quoedam morbo repentino afflicta, voto facto sanata Saxouix supcrioris.
est, arino MCCCCXOK. Testis I. Puella octo annorum, morbus
g Contagio scilict contritl/ilur etiatn istc,

per gradus editissimos delapsa, dorsum fregerat : el innoccntcs quoq,ue nijicit, '[tiales liic alvjui curati
ea post votum convaluit, anno mccccxcix. Testis i notantur.
Mulier i,i tussim cum incidisset atque eo morbo sep- h Joannes Bose 38 Episcapus Merscburgcnsis atl

tem hebdomadis taboraret, voto facto sanata est, Sitlam Misntx fluvium.
anno mccccxcix. Testis r. Illustrissiini.s Princeps i Zedena, sive Sidonia, filta Gcorgii podiebrttcii
Joannes, Illustrissimi k Georgii Ducis nostri filius, Regis Bobcmix, nttpta Alberto Dttci Elcctori Sa.rnn/x,
graviter aegro.ans communi Monialium Fribergen- nnno lbOO morlui muter dicti Gccrgii, anno 1510
siurn oratione Divo Bennoni comniendatus illico vtta functn.

convaluit. Iil quod Illustrissima mater ejus testata Ic Hic esl Georgius Barbatus Dux, qui vi.rit tts^ptc

est, anno mccccxix. Testis i. Famn.us Zedenae Illu- wl anrtum 1339 : at Joannes antc patrem obiit anno
strissimae freiiiinae, gravi e.t diuturno morbo con- 1537.
fectus, ab Illustrissima matrona Divo Bennoni com-
mendatus, pristinam sanitatem recuperavit anno <-.\pi;t 111.
MCgccxcv. Testis i. Abbatissa monasteni Misnensis
pleunsi laborans, voto facto niorbo Iiberata est, Miracula Divi Hcnnonis Ejihcnpi Misnensis,
C anno mccccxcix. Testisi. Materetfiliusgravissi.no in sccunda et speciali inquisitione in parti-
morbo laborantes post votum convaluerunt anno , busconscripta.
mccccxcix. Testesm. Invaserat quarndam mufierem
repentinus quidam morbus, et ita quidem, ut omnino j\_d Misnam pagus est, qiiem incola. Niderfere
decumberet voto facto sanata est, anno mccccxcix.
: nuncupant. Hic uxor cujusdam Petri Pesches, in-
E iuorfuis
Testis 1. Item alia quaedam per infegrttm annum
,
fantem mortuum enixa est. Sicquecum duas horas uct/ilti S.
acerbissimo morbo debilitata, post votum convaluit, puer mortutis perstitisset; voto D. Bennoni facto,
anno MGCCCXCVII. Testis 1. Iteui alia sex hebdomadis ad vttam revocatus est, estque puero nomen Marti-
graviter affecta post votum
,
eonvaluit anno , nus impositum. Tcstes 3, examinatorum in ordine,
mccccxcviii. Testis 1. Adolescens quidjrn gravis- 204. Qu.e ullinia nutitm, tivbis iicutiguam ulitis, Dto-
simo morbo implicatus, et ita quidem implicatus ut cessum non valcntibus c.ilubcrc, posthac innittclur, so-

medici de ejus salute desperarent. Is voto facto lumquc c.c nionjiuc notabitttr, quot cuiquc mituculo

convaluit,anno mccCcxcviii. Testes VI. Clericus qui- adscripti sinltestes. Non longe ab eodem locosulique

dam Misnensis propter gravem asgritud.nem mente Misnensis dicecesi in pago, Ubige noinine ad oppi-
captus, facto voto, ad se reliit anno mccccxcix. diim a Ilajuis, siinili modo infans exanimis cditus,

Testis 1. Puer duos annos natus, et eo auiplius, post mediam horam voto D. Bennoni facto, revixit.

gravitir a?grotans post votum convaluit. Cum autem Testes 3. In - Vallachia apud Moldum (quod oppi-
dum Molcofiensis est) Filiolus ciijusdam
parentes voto non satisfacerent, puer gravius, quam dicecesis
lactandum a Matre oppressus,
pellionis, nocte inter
antea affectus erat, a_grotare coepit. Quo factum
parentes conscientia ingratitudinis sua. per- Bennonis nonnne
exaniraisqiie sex horas habitus, D.
est, ut
citiduplex votum Divo Bennoni persolverint puer :
invocato, ac voto perqiiennlam Fratrem Stephanum

itaque sanatus est. Civis quidam Misnensis gravis- Minoritanum facto, vita. restitutus est. Testcs 2.
simuin morbum contraxerat, post votum autem Fribergi in Misnia Iudi, ad exempluin passionis

convaluit, anno mccccxcv. Testes 11. Mulier quaedain Dominica. singulo septennio magnificentissime ce-

Junii T. IV 20 brantur
 150 MIRACULA S. BENNONIS EPISC.
A lebrantur.Hic cum in turba cetera dueentorum recipit. Testes duo Puelladuorum mensium Cathe- D
ex vkt. i«rn. ferme hominum, gradus nimio ponderedepressicum rina vocata, Christiani Leonardi, ex municipio
filia

ipsis spectatoribuscorruissent; adolescens decimum Torgensi ab eo tempore usque ad alterum aetatis

tertium agens atjnum, qui sesub eo aedificio collo annum, videre niliil visa est : eique post id tempus
carat, casu simul oppressus est, ita quidem ut initio voto facto, oculi aperti statim sunt. Te^tis unus ;
^
niliil humanae formae appareret. Pustea vero ex Puer trimulusfilius Joannis Niderau, oppiduli Di*
ruinis erutus, cum tres horas integras sine ullo pesnalde, oculorum usu per annum integrum ex
vitffl indicio jacuisset, voto a circumstantibus B. dolore carebat; facto voto lumen recepit. Testis
Bennoni facto, brevi post tempore ad vitam rediit, unus Puella decem et octo annnorum Margaretha
ac sine ullo corporis vitio sanatus est. Testes fide noraine, annuo dolore exca;cuta, facto voto curalur.
dignissimi duo ex certa scientia. Pafer puellse Wolffgangus Leupolth cultor pagi
.. ,, 40 Rectur qutdam Parocbialis ecclesiae Ciezko, Siehenbergk. Testes 2. Altera puella quadrimula,
Ab immunais
, l
....
spirkdbus lntegrumbienmum damiomo vexatus innabitatusque, cui Annae nomen, ex municipio Fribergensi. patre
uberatti. conjurntione f.icta per quemdam Joannem Scbilda in Valentino Unaner, octo mensium oculorum dolorem
D. liennoms nomine, a dsemonio liberatus est. Te- passa, ac nono excaecata, quarto post raense voto
stes 3. Mulier quoquo, Anna nomine, pagi Pre- facto, restituitur. Testis i. Margaretha uxorJoan-
ezendorff dioecesis Misnensis, cujus corpus cum nis Peseler ; municipii g Camiczensis, Misnensis .'/

immundorum spirituura domioilium esset constitu- dieecesis, plusquam annum iisdem oculorum dolori-
tuiu, ad DiviBennonis tumbam producta ejusque bus vexata, et aliquamdiucaeca ; cum nullis remediis
nomini invocato liberata est, d;cmonesque fugati. humanis curari posset, ex voto, Divi Bennonis au-
Testes 3. xilio est curata.Testes 2. Franeiscus Olsthlegerex
41 Jam vero reliquis in morbis vitiisque cum municipio Gorlicensi, et ipse ex dolore utroque lu-
corporuin, tum animorum anunadversum est
toties mine viginti dierum spatio captns, vigesimo primo j/

a exeitate
Divinum Bennonis auxilium, ut ne comprehendi die factovoto sine mora restituitur. Testes 2.
ocutorumque quidera numero omnia queant. Pauca tumen ex 42 Municeps Remniczensis quidam , Gabriel
daloribus multis, eaquo qua: non nisi gravissimis honestissi- Stolcze, filiam ex uxore susceperat et mutam et m uh hominis
librrati G
misque testibus confirraata sunt, non pigebit testi- epilepticam cumque eamsic aiTeetam tum ad unde-
; limjua soluta.
c monii causa mediurn adferre. Pellio municipii c
in cimum aetatis annum educasset; viro in mentem
Kemnicz, Micbael Reicbel nomine, annos continuos venit Yotum Bennoni pro tilia facere. Quo facto
qoadraginta gravissimos oculorum dolores patieba- puella? uno eodemqne lempore et vox restituta et
tur. Post varias medelas adhibitas ad ultimum ex- sanitas quarnm rerum omnium testis ipsa extitit,
:

Cfflcatus, cum annum integrumsicsineusuoculorum ac DD. Commissariis coram ad interrogata singula

perstitisset, voto tandem facto, auxilio Bennonis respondit. Testes 4.
divino, idintegrum bencque sanum recepit, quod 43 Pa»tor armentorum monialium Monasterii h
h
medicamentis humanis depravatum amiserat. Testis Gerisvalde, ordinis S. lienedicti quiSimon vocuba- A y^- fHW j

1. Altera puella quadrimestris, Utiliavocata, cujus- tur, la-tali vulnere in capite percussus, ex eoque UberatiU
ihiui Ambrosii Sorge filia, usque ad decimum quin- phreneticus effectus, voto facto conservatus est.
tuni ffitatis annuni gravissimis oculurum doloribus Testes quatuor. Mulier Anna nomine uxor Laurentii
vexata, ac demum utroque lumine capta, voto Puchs, pagi HermisdorfF, Misnensis Dicecesis phre-
facto, visum recepit; nec non apostemate quod illi nesi conepta, Bennonis numine appellato, placata
altero in oculo deformem in modum excreverat, est, et a morbo liberata. Testis unus. Puerquadri-
liberataest. Testis unus Conjunx cujusdam Valen- mulus, "Wolflgangus noniine, patre OsvaldoStatua-
d tini Clermgk, d Oschacz diuecesis
incola* oppiduli rio Fribergensiper diutinam argritudinem in phre-
Misnensis, Lucia nomine, cum annum integrum nesim lapsus, voto facto liberatur. Testis unus.
oculorum doluribus graviter esset cruciata, uec Magdalenam, conjugem cujusdam Valentini Altslh-
non altero oculo quinque mens.uin spatioorba,voto mer, a partu phrenesis invaserat; eaque biduum
facto illico curata est. Testes duo Altera femina cum perdurasset, voto facto, aversa est. Testes
quinquagintu octo amios nata Juliana Ranaferdine duo. Altera Margareta, uxor Valentini Heckel,
( nomine, Misnensis dicecesis post quinquenniiconti- Kemniczensis, cura integrum annum eo ipso morbo
nui dolores excsecata, sextum annum totum caeca laborasset ad tumbam Bennonis constituta curafa i'

perstitit, quousque votum fecit quo a csecitate li- :

est. Testes duo. Paulus Hase Misneusis Dicocesis,
berata est illico. Testes duo HenricusdeSchlejinicz cum ex longa ct acuta febri phrenesim pateret^r
e Baro, et IllustrissimiducisSaxonias < GeorgiiMars- quindecim dierum spatio, ex voto liberatur. Testis
chalcus, quo uno ca;co neino in pj-ovincia ea notior unus. Idem et in Cordula accidit, uxnri PetriCricz,
extilil quinquaginta annorum ipse perpetuis ocu-
:
Oppiduli i Roehliez incolae, quae et ipsa ex diutina
lorum doloiibus ac mugni^ animi perturbationibus febri phrenetica, per votum liberata est. Testes
aflectus, dum diuturnis medicamentis nil profi- tres. Idem et in Consule municipali oppiduli Piirn,
eii, voto tandem facto Divino Bennmmis auxilio Hieronymo Promniez nomine, qui ex a^gritudine
convaluit. Testis unus Valpurgis vidna Thomae mo- triduo pbrenesi correptus, voto lacto et animo et
litoris Misnensis dicacesis biennium cKcapersistens, corpore convaluit. Testes duo. Hic ipse de quo lo-
ac non nisi longis doloribus excaecata ex voto illu- cutus sum paulo post, et in filia trimula, cui Wal-
minatur, Testes quatuor. Sigismundus Ihan muni- purgis nomen indiderat, ea ipsaphrenesilaborante,
ceps Misnensis filiutn habebat novem annorum, Do- Divini Bennonis auxilium iterum sensit, estque
minicum vocatum : ejns pueri oculum fusi acies infans voto iactoa morbo statim curata. Testesduo.
penetrarat cumque medelis uullis periculosum vul- Memorabile vero quod Antouio Czottel Misnensis
nus curari posset, voto facto brevi sanatur. Testis diceeesis contigit. Is cumannum integrum per]dire-
unus Catherina eonjunx Christoph"ri Augustini" ex nesim con-teinatus esset, quoties ad tumbara Ben-
municipio Uudissiensi, quatuor annos oculorumdo- nonis produceretur, toties ad rationem rediit ac :

I irea passa, ac qumto anno integro exeux-ata, voto quamdiu illic detineretur, tam diu mentis compos
facto lumeii recepit. Te.4es duo Agutlia, conjunx perstitit. Cum
vero rursus discederet, morbo inva-
carpentarii cujusdam Michaelis, Misnensis dicecesis debatur : non solum ccelestibus
ut facile intelligas,
OCto annis hsdem oculurum doloj-ibus vexala, afi illis divinorura hominum animis, sed ei etiam parti,
sinistro oculo capla, voto facto, curatur, oculumque quaeinterris relinquitur divinitatem plane inesse.
Hic
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 151
Hic vero voto postea facto, ab ipso morbo in totura Dnnatns et Lucas , filii Pauli Rubenczal pagi Bau D
liberatus est. Testis 1. Gohjiinx Pauli Braven, Mu- beniez, votis factis. rectificantur. Testes dun. EX VET. IUPH.
Pe
nicipis Misnensis, Ursula nomine, continnato men- trus Richter,oppiduli Haynis incola, tres ferme
struorum fluxu, capitisque doloribus ingravescenti- menses manihus pedihusque contractus, voto facto
bus, in phrencsim versa, bino voto qualibet vice sanus disressit. Tcstis unus. Cum pro infante vero
facto curatur. Testes duo. Puer Baltasar nomine, tritim annorum, filio .lnannis Clarman municipii
filius Nicolai Schindelers Consulis municipalis Mis- Prinensis, octn mensium spatiis contracto varia
nae, quartum agensannum; rabidi canis morsu lae- vnta fierent ;
atl extremum solum illud, quod Bennoni
sus, ac paulo post ipse quoque in rabiem versus, faclum erat, profuit estque puer extemplo sanatus.
:

voto facto resipiscit, ac sanatus est. Testis 1. Puer Testes tres. Puella duodecim annorum Otilia no-
sutorius Joannis Langi sutoris Lipsensis, ex segri- mine, filia cujusdam Georgii Bartistb oppidi l
tudine per duodecim dies phrenesi consternams, Witgenau, ex nimia membrorum contractione ani-
voto facto statim ad se rediit, Testis I. Sebostianus raam agehat : sed voto facto conservata ac sanata
Gronevalt liberos habebat Sebastianum et Claram, est. Tcstes tres. Filiola Georgii Saxoniae Ducis
quos utrosque eodem ferme tempore phrcnesis in- bimula, cui m Magdalenae nomen fecerant utinque
cumque medelis incassum lahoraret, ad
vaserat; pede contracta ciim omnis medicorum ars incassum
DivumBennonem votn facto confugitur estqueraor- : laboraret, voto sanata est. Testes tres Agricola
ho iitcrque hheratus. Testis 1, Agnes, uxorjoaunis pagi qui Colonia vocitatur, Joannes
, Scliuman
Riibc-Iants, ex
municipio Pirnensi post morbum cor- nomine, nimio ac diutino e labore, quadragesimo
poris phrenesi correpta, ac tres menses vexata, ferme ajtatis anno contractus voto facto, restitui- ;

tandem ex voto salvatur. Testes 2. Miles quidam tnr. Testes tres Henricus Crautner, municipalis
diiionis Bambergensis,
Conradus Falcke nomine, Consul Misna?, colica passione swpius infestahatur,
per pleuresim in phrenesim prolapsus, Divo Ben- ita ut nonnumquam viribus deficeret, ad tuinbam
B
none invocato ac voto facto, sanus beneque rectus Divi Bennonis ennstitutus ac pio affectu auxilium
discedit. Testes 11. Mattheus Fabri ex municipio ilhus invocans, molestissimo morbo in totum lihe-
Frihergensi quatuor habebat liheros, qui omnes ex ratus est. Testis i. alter Consul ejusdem municipii,
cnntactu rahidi canis, ipsi quoque in rahiera versi, Luras Pincker nomine. ex altero pede subito c^n-
ex miserationedivina voto Bennoni facto liherantur. tractus, farto voto, siibito, convalescit. Teslis i.

Testisl. Municeps Laubensis, Misnensis dicecesis, Margaretha, uxor cujusdam Thomaa Bohemi Mis-
r.uiLaurentio Riederer nomen erat per diuturnam nensis dioecesis, sex menses ex pedibus contracta,
pleuresim ac febrira pbrenesi correptus, voto facto voto restituitur. Testis i. Rusticus qnidam pagi
ab omni molestia liberatus cst. Testes 2. Joannes Matersdorff, Jacobus Ranfft vocatus, quadraginta
Barth Sosuigensis, qui pagus non longe a Misna annnrum, in ailtero pede contractus, voto facto.
distat,magms animi perturhationibus in phrencsim sanatus est. Sed ctim in persolutinne voti negli-
conjectus; cumquesic aflfectus duos dies perstitisset, gentior esset, nec promissa impleret ; ecce repente
statim a voto facto liberatus est. Testes 2. Eadem utroque pede contrahitnr; seque deliquisse intelli-
phrenesis Cristinam, Matthaei cujusdam sartoris gens, alterum vntum facit atque itTum in altero
Camicensisconjugeni, invaserat. Cumque praterea pede statim liberatus est Altero vero non prius
mulier ab immundis spirilihus vexari videretur, solo qnam ad tunibam llivi Bennonis ipse accederet.
Bennonis noniine in aures aliquoties inclamato, ab Hoc documento apertius quid quaeri potest? Testes
omni Morbo ac gravedine liherata est. Testis 1. i.Mtilier quadraginta annnrum, Barbara appellata,
Matheus Richman. cui de Sacerdotio parochialis conjunx Joannis Uniurde inunicipis Lipsensis, quod
Ecclesiae oppiduli k Luckau provisum erat, abasgri- oppidum Mersenbtirgensis est dicecesis, quinque
tudine quadam praecedenti in phrenesim inciderat, ferme menses contracta, cum nullis medicorum
enque tresdies vexatus, votn facto et animo et cor- remediis sanari posset, ad Divum Bennoiiem pio
pore restituitur. Testes 2. Puella decimum nonum affectu ciiin refugisset, voto facto medicina divina
nata anniini, Bartholomiei Thomre municipis Gorli- restituta est. Testes 2. Jnannes Mnlitoris, Rector
oensis filia, Anna vocata, undecim contiuuos; men- Parochialis Ecclesiae oppiduh Dypelswalde, i.xn
ses phrenesi laborahat. Cumque nulla humana arte annorum, per omnia membra pene contractus, per
remediiim inveniri posset, divino Bennonis auxilio; tres dies ex voto repente sanatur. Testis i. Alius
voto facto, sanata est. Testes 2. Vidna Elisaheth Rector parochialis Ecclesiae pagi Hnhericz, Caspar
Michaelis Meders demortui, peraegritudinemtriduum Schwenczer nomine, sexagesimo ;ptatis anno in
phrenetica, voto facto, salvatur. Testis 1. Altera altero pede al quintam septimanam contractus,
puella sexdecimannorum, patre Martino Marcz, indiesque magis magisque invalescente mato, voto
pagi Trium tabernarum, a morbo praecedenti in facto, illico convaluit. Teshs Ex nobili genere i

phrenesim versa, voto facto a phrenesi Iibcratur. natus Joannes de Lokericz, Lusatiae inferioris. se-
Testis I. xagesimum secundum ngeiis aniiuiu, ex pedinn
surttus rc-
44 Ex tinnitu alterius auris, usu iitrarumque contractione quatuor menses decubuerat, cum voto
stllutvs. privatns, ac tres menses surdus, Osnaldus Schevn, facto. illico sanatur. Tcsiis i

I lnstrissimi Iinris Saxnnias Georgii ab ore proprio 47 Muliercula gravida, uxor Wenczeslai Lipe-
ln/lu'1 ud
coquus, vir quinquaginta anrios na*us, voto pro au- zigk, Elisabeth nomine, ad interfemineum infiata, bonam hu-
rihus divo liennoni facto, e vestigio sanatur. voto facto, curatur. Testis i. Caspar Tile, munici- i,i inttm ii

Claitttits rectl- Testis i. palis inagistratiis Oppiduli Kemnicz, tumore juxta rcducti 8
fitKlltS.
48 Magnum vero, qtiod sequitur, ac memorabile ac dolore testiculoriini vexatus per tridiium. ex voto
fidei bonaoque spei prreconium
Petrus Colpe, mu- : liberatur. Tcsti^ i. igricola pagi Obern, Bartholo-
nicipii Ostbacensis, vir, sexagesimum septiraum mseus Lcmam. spinam laeserat, unde totum dorsuoa
annum jam egressus, ad exlremum sex ferme veliementer intumuerat voto lacto, liheratur. :

menses pedibus contractus, dum sic ut erat claudus, Testis I. Altera puella trium annorum, patre
templum ingreditur, ac pro concione de miraculis Jnanne Schuman pagi Culn, suhito inflata ac jam
ac sanctitate Bennonis oranti Sacerdoti tidein pie tinn magis magisqiie incrudescente malo; voto facto
Paralntlcl hahet. ac spem concipit ; sauus ac rectus abiit. st Margaretae uomen erat.
itim liberata est. Puellae
stii contractt
suniitl 1 'i
Testis t. Testes m. Sinioii, infantulus semestris, filius Si-
46 Pedibus c ma n bus contracti duo fralres monis Brethstneyders, cujus virga certo morbo
infecta,
 152 MIRACULA S. BENNONIS EPISC.

A infecta, enormiter intumuerat voto facto eontinuo
u vbi. immi. san atur. Stupeudum quod sequitur. In-
Testes 2.
fantulus, vixdum annura natus, patre Stephano
Vull>e municipii Lipsensis, ex suggestione infidissi-
ma? ancilla? octo acus deglutiverat, unde sauciatis
intestinis continuo totnm corpus iufluri ccepit. Cum-
quc omni humane remedio desperatum esset, Divi
Bennonis fide pio voto iroplorata, acus per secessum
egessit omnes, puerque conservatus est. Testes 2.
Alter puer Misnae, filius
raodo acum deglutierat, unde continuo mtumescens
ac nigrescens, moribundus cecidit auxilio Divi
Bennonis implorato, in vita conservatur, acumque
per gingivam egerit. Testis i. Mulier Hcdwigis
ab hac tamen hos qui sequuntur omnes, voto tan- D
tum facto, auxilio Divi Bennonis liberatos et con-
servatos constat. Infantulum, filium Martini Laven-
hayn Geriswaldcnsis. Testes 3. Allerum infantem
semestrem, Antonium nomine. oppiduli Rusben,
qui culpa patris Georgii Schockolth in morbum in-
ciderat. Testis I. Puellam Annam, patre Wolffgango
Sricleman Kemniczensis quai abortus hora usque
ad tertium Eetatis annum eodem raorbo laboraverat.
Casparis Gerlach, simiii Testis I. Alteram Apoloniam, filiam Gabrielis Stulcs
Misnensis dicecesis, undecimo aitatis anno vexarara.
: Testes 2. Filium Balthasaris Schiferdeckers himu-
lum, Wolffgangum appellatum, qui trihus mensibue
fere sine remissione eodein malu angebatur. Testis

nomine, conjunx rustici cujusdam Blasii Naumans i. Alterum Joannem, tilium Erhardi sartoris,

pagi Dalnicz, fluxu mcnstruorum per integruiu annum tantum natum, ac per menseni in cunis hoc
triennium constipatoenorniiter intuiuucr.it : ex voto morbo continue vexatum. Testis i. Antonium Scul-
statmi solvitur. Testis [,
teti municipem Osthaczensem, quem bis hoc uialura

invaserat, et vigesimo sexto aetatis anno et trige-

ANNOTATA G. II. simo. Testes 2. Wolffgangum, filiuin Valontini
Richter, duorum annorum iufantem, octo dies con-
a Haynis sive Hayna, oppidum satis elegtins ad tinuos epilepsia prostratum. Testes 2. Alterum
/(

Iicdcriim flitnum, a Misna versus orientem et Lusa- Wolffgaiigum, filium anniculum Pauli Reicbs, agri- j;

]$ tium tribus [cticis tltssilu. cola; pngi Sthebnicz, cum eadem epilepsia iitfesta-
b Vallaclna mjio notn cst jirojte Dunttlnum, cnt retur, voto Divo Valentino, cui nostrates
facto b
atljacet Moldavia, a Moldavie fluvio, ubi proluH ouraiii pmpriam hujus morbi dicarunt quin et ipsi :

MuMuin oppidum, ubi Molcofriensis reaiomm oltm morbo Valentini nomen indiderunt, satis constat
di. '
t.tint fnisse, ibidemque ttnlca Minoritas vixisse conslal nihil esse perfectum. Quem postca Divi Bennonis
ex Francisco Oonxatja, tltiiti titjtt dc Provincia S. auxilio secundum votum invocato, coutinuo
per
Manx in Ungaria. Ad hunc quoque niodura
sanatiun constat. Testes 2.
C Keinnicis sive Chemnitiura, ml fltirium cognomi- virguncula trium annorum, Ursula nomine, filia
itcm uriis stilis intnjiiijicti Misu/tv, ab urbe M>>u<i cir- AndreaB Maurer, oppiduli Osthicz, cum et ipsa hoc
cltcr lcttcts tlcrcin bortirtis vcrsus Austtum ttissita. mal j infecta per varia vota circum diversa Sancto-
d Oschats oppiium inter Albim et Muldam, a rura terapla circumferretur, nec tameu quidquum
Mi\ntt versus Borcitm quinque lcucis korariis dissitum; proficeretur ; ad ultimum voto Divo Bennoui facto,
haliuit monustcrium Frtutciscanuin , ct tcmpla S. sanata e*t. Testis i. anno
Vigesiuio tertio aetatis
ypjtjitlio ct S. Gcoraio dieata, Wenczeslaus Podam, municeps Oscaczensis, hoc
e Georgius Dux Catltclicus, oliitt mense Januaria morbo jirimum correptus, atque ab eo tempore
iiiini 1 5311, cii I/cuiicus frtitcr succcdens et a fide usque in nonum annum vexatus, fide tandem Divi
orllioloxu tlefiecicns, permisit mox festo Peulccosles Bennonis per votum implorata, sanatus est, Testis i.
Lutlicvo cvncvtncni primttm Itobcve Lijtsi.r. Annum nata puella, filia Georgii Buhemi oppiduli
f Dippeswalde sive Dippoldisswalda , oppidum Coldicz. voto ab epdepsia erat liberata. Sed cum
Ittiud jttocitl Albi ci iiiuiiiiionc Piriui sujira Dresdam, tt parentes in prasstando lentius agerent, in inorbum
qua vi.v Iribits Ivuvis dislal. infans rursum incidit nec prius liberatur quam
;

g Caimiz oppidum husatin sujwrioris, httud pvocttl secundo voto facto ac priori soluto. Testes 2. Wal-
a cvnlttius Misnix, purgis puella undecim annorum, patre Laurentio
h Gorisw.iMe m tcvritoiio Misniz Lipsiensi. Cappe Pirnensi, ex defectu stomachi tribus septi-
i Uudilitz. oj'1'iditm iu eodem Lipsiensi territorio, manis nullum cibum nec continere nec digerere
q ubt ccclcsiti esl S. Kuitctiundi tliciitu. poterat. Unde paulo post in epilepsiam prolapsa, F
k Lucka, ojtftitlum Ducatus Altenbuvgici, ntter utque ex eo triduum muta. voto facto ab omni mala
ipsum Alicubitrtjum cl Pyganiam situia, tn ipsa Mis- habitudine liberatur. Testes 2. Alteraeodem nomine,
nta. filiaHieronimi Promnicz altero aetatis anno epilepsia
1 Witgeiiau, opjiidum Lusultee sttvenoris : pertinuit quoque mfestata, ex voto curata est. Teste» 2.
ad monaslerium sanctiiivmialiinn Mtiiiensternaiii, il/i- 50 Ac quamquam hac in parte exemplis maxime
dem situm. abaiulumus, prajtereundum tainen non est, quod in
iii Iltcc ilki M.igdalena mdftur esse. quae anno municipio Camics accidit. Hic cum Canonici ac
1521 Mureliiom Brandeburijieo Joocliimo II nupln, Clerus impense darent operam. ut nomen Divi
vi.cil inl oitiiuiii 1334, Iiennonis aliquando in Sanctorum Alho per Ponti-
ficem Romanum conscriberetur ; liocque institutum
cum quidam ex municipibus Wenczeslaus Eckel-
CAPUT IV. bergkappetlatus, petulantius interpretaretur; subito
poena praesentanea plectitur, puero, quem in cunis
Alteva pars eorumdem Miraetitorum.
habebat, epilepsia statim correpto. Kjusquo rei,
cum poateu resipuisset ipse testis extitit-: ut "facile
Podagrtcus J. odagram esse incurabilem multorum opinionibus intelligamus. non solum opitulandi, sed et vindi-
'"'"'"'
receptum est ea laliorabat Plebanus Sacerdos ul
: candi potestatem cum Sanutis Dei comnumeatam
iiunc loQuimur] parochialis F.vlesia: oppiduli t) Son- esse. Testisi. Puella sesquiannum uata. Anna no-
newaldc, vir qiiinquagesiinuro. quartum annum mine, patre Rustico pagi Ditmxnsdurfl, Patilo Mil-
natus, qua vel ipsa rutiuiie remedium omne despe- denbergk, spatio unius diei atqne noctis ex eodem
rabatur. Is tamen ceteris medicinis neglectis, ad iiiorlm duodecies cmciderat. Cumque nulla non so-
ibonmi- Oi vunl Beancoiem postquara c mfugisset, votu facto, lum
tiati scit
liberationis, sed ne vitse quidem spes superesset;
curatus est. Testis i. voto facto, et servata et curata est. Ex eodem pago
tpltejnia t\
iiruti wi\ 40 Nec vero curatu faciliorem epilepsiam putant Ursula, filia Simonis, sex annos nata, cum inte-
gruiii
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. J&)
A grum annum eodem morbo laborasset, ex voto sal- velut ab inferis revocatusad vitam rediit. Testes 2- D
vata est. Testis \. Filia bimula Joannis Spindelers, Bernardus Freydiger Misnonsis in puteum ron IA ,
VE1 I \Ph

ex n unicipio Misnensi, ab epilepsia ac paralysi uno minus altum quam angustum pn-lapsus, v< to facto,
eodemque voto liberata est. Test.es 2. Joannes, filius omnibus stupentibus salvus evasit. Testis 1. In al-
Nicolai Wittich. municipis Misnensis triuin anno- terum puteum adolescens undeviguiti anm.s natus,
rum, voto facto liberatur. Testis 1. Lucas filius Sebaldus Birckenaver noinine. oppiduli <l Vu/en
Thoma? Bohemi, ab hora ortus usque ad alterum inaderat, cumque in ipso ea-u Divi Bennonia roe-
aetatis annum, hoc murbo sa-pe acriter vexatus, mor fuisset., inctdumis exivit. Te^tes 3, Georgius
voto facto, euratur. Te^tes 3. Anna, filia biinula M Jler pagi HermsdortT, ab editiore doraos parte
Gasparis Hawoltniunicipis Misuensis, eudem morho pnt'apsiis, capite aliisque membris colhsi^, voto
sa:piusdecmubens, per votum liberatur. Testes i. facto, salvatus est. Testes 2. Puella quadriroula
Andreas, films Joannis Schubarth, pagi Oberbobe- Catharina, tilia Nlcolai Djhet, oppiduli e Vol< kea-
ricz, quinturu natosannum, eodem morbo oppressus steyn, ex alto habttauula decidens , omnia pene
voto facto liberatur. Testis 1. Puella tertium agens membra confregerat, cumque e\ eo casu horain in-
annum, eadem epilepsia infestata, statim a voto tegram sinespiritu jacuisset, voto facto ad ritam
ttheratur : nomeu puellse Anni patre Ambrosio revocatur. Testis 1. Clericus Monguntinensis An-
pistore oppiduli c Mithvede. Testis i. Donatus adole- dreas Stum, e\ editiore loco auper Lapidu.m magnam
scflns quatuordecim annorum, filius Simouis Mobis, congeriem prolapsus, omnibusqus membris collisis,
ab eodem morho solo voto liberatur. Testis i. Va- aliijuamdiu exanimis habitus est. Cumque voto fa-
lenlinus quatuor annorum puer, patre Nicolao Hayn cto ad se rediisset, non secus ac qui spiritu Divi
ex municipio Fribergensi iterum epiiepsia prostra* Bennouis opein sensisset, prinium omnium illius
tus, facto voto salvatur. Testis i. Catharina conjimx noaien sine instinctu cujusquam consalutavit. Te-
Joannis Munczers Fribergensis, hominis ditissimi, stis 1.

^ epilepsia iterum correpta, statim a voto curataest. 53 Joannes Offensteiu, incola oppiduli / Lora-
Testis Infans duorum annorum, Andreas A'i Hijdropisi
i. filius miez, vir quadragesimum annum natus, ac trien-
Cina/t 3
Nicolai Rechel, ex municipio Gorliczcnsi, bis epi- nium hydropicus voto facto liberatur Testis I. ,

lep>ia correptus, stftim facto voto purgatus est. Mulier, quadragesimum .septimum aiiinnu aata .

Testis Femina quadraginta annorum Catharina

i. Euphemia nomine eonjunx Jacobi Hascke, oppiduli
nomine, conjunx Bernardi Rose, eodem malo saepius Reichenbacli, ex priore quodam morbo m hydropi-
vexata. aliquando voto facto liberataest, Testes 2. sin prolapsa, ac sic duos annos \exa'a, cum inte-
Splendidissimo loconatus adolescens. ex Principum rim per medicos nihil prufectum <-s>-.|, voto facto
seu Iilustrium ut vocant ordine, viginti duos annos auxilio Divi Bennonis curafa est. 'IVstcs t. Altera
natus, ipse quoque epilepsia laborans, voto Divo Anna, usor Michaelis Hapfuf Gorliczensis, nec non
Bennoni fucto, sanatus est ; Episcopo hoc Brande- filia ex eadera nata, eodeinque nomuie vocata
burgensi pro testimonio asserente. Testes 3. utrseque a morbo pra^cedenti in hydropisiu lapsaa ,

a Peste lihcra-
51 Wolffgangus Meyler ex municipio Osthaczen, votis alio post aliud factis, liberantur. Te-tis 1.

ti alque in ex peste animam agens, voto facto curatur. 'IVst*'-: 54 Vir septnagesimum anniim agens; Philippus
n Ynti lm
vita ccHJnrva- 2. Municeps Misnensis triginta octo annorum, Ni- Ilentzel oppiduli Rusben, ipmt.uor annis vertigine
ij
cnpUls Itbcrafi
liy.
colans Fabri vocitatus, animadvertens se peste in- capitis continua.vexatus, voto, faofco, liberatur. Te- 2.

fectum, voto facto, eo ipso momcnto liberatnr. stisl, Alter quadragin'a anaorum Matthieus Reic- n
Te^tis 1. Ejusdem cognominis Vincentius. sirnili man Luckanieiisis, gemino morbo vexatos, capitis
modo infectus, voto liberatur. Testis 1. In pago vertigine necnon et alia quadam a?grituduu' ex voto t

Herolt quidam Vulffgangus Lofer in subterraneis subito liberatnr. Testes 2.

cuniculis metallo effodiendo mcunibens, meicurio 55 Puer bimulus, Henrici de Arusvalde, nobili
volanti lastaliter infectus, voto Divo Bennoni facto familia viri, in arce CiUlitz, in vase lacte pleno per l'i nijum suh-

libcratur. Testis 1. Juvenis viginti quatuor anno- casiiiu submersus ac postea extractua . oura duas vi< rsi a<L < i-

/ itn rei ocati

rum, Joannes Friso nomine, opptduli Bischoffwerde, huras sine spintu perstitisset, a voto facto statim
l:i • linil Ij
cum pestilens in corpore apostema tres mens.-s ge- revixit. Testis 1. Pueila sex annorum Gertrudis , i: jvaritm / tr\

stasset, nec remedium inveuiretur quin malum ;

liha Valentini Rusvvig pagi Causmtz, casu in fonte t
u 's libt i"''
r' ereptl
q indies magis magisque invaleseeref, ipseque conta- submersa, cum esset extracta, per raediara horatn
1 1

F
besceret ; voto facto , servatus et curatus evt. pro mortua habica donec voto facto in vitam
est.

Testes 2. revocatur. Testes homines in cymba

\i. Tred^ciiu
52 Franciscus Brose, vir in inunieipio Friber- flumen navigabant, cumque casu vmLa esset sub- <

gensi haud obscuri nominis, prolapsns in caveruain versa, tres qui in ipso periculo vota feceranl (inter
Ex al/o prula^
]>si i/ >u i i!,i mineialem tres scalas, hoc est, duodecim cannas quos quidam Georgius Vader civis Misneusis ad
comcir tli x altara,supra omnem capturo humanum, per votum secundum ripam incolumes evaserunt reliqui om- ;

incolumis servatus est. Testis 1. Rusticus pagi nes submersi. Testes 3. Pastor municipu Misnensis,
Martbaeh, de procera quercu decidens, membris cum in tltimine, in quo inciderat, horara integrara
crudelem in modum contactu ramorum ac terraa di- luctaretur, omnibus stupentibus voto facto, pericu-
laniatis,voto facto, supervixit. Nomen viri Nico- lum evasit. Testis 1. Joannes Maurer Somn-valden

laus Cluge. Testes 2. Adolescens decimum octavum sis quinquagenarius, navigio in flumineperiolitatus,
natus annum, Valentini Valentinus nomine, Cricz simili modo per votum evasit. Testis I. Filius Pi-

Kemniczensis, ex edkiore domus parta in terram storis Misiiensis, deciuiuin annum natus, cum duas
prolapsus, laeso capite aliisque membris, in vita, hoias sub aquis jacuisset ab eo teinpore exani-
, el

voto facto, conservatus ac sanatus est. Testes 2. mis extractus, voto facto revocatur ad vitam. Testes
De Turre quadraginta cubitorum oppidi Mesua? vigil 2. Infans anniculu?, Urbani Ruchemneister Prety-

decidens,cum inter cadendum Divi Bennonis incla- vensis, quod Saxonia1 oppidum est ; spina halecis ,

quu3 puero deglutienti jn spiritahbus gutturis

massejt uuxilium, incolumis ad terram delatus est,
euque casu eo in loco nihil celehrius. Testes 7. Sit- adlucserat. sufioi atus -

; voto facto continuo solvitUT,

tich de Berlewicz, vir antiqua ac nobili familia na- ac puer reviviscit. Testes 2. Apud Itusben oj>]ddii-
tus, cum equum cui insidebat in saltum exeitaret Ium, tilius molitoris cujusdain de flumine mortuus
ipso in saltu una cum equo moribundus corruit, ac extractus, facto voto ad vitam rediit. Testes 2. Mi-

quia meruit Divuin Bennonem videre in spiritu ,

colaus Wiltich Misnensis civis. repentinis aquarum
inundationibus
 154 MIRACULA S. BENNONIS EPISC.
A inundationibus correptus, atque in medios fluctus confracfis, deploratus a medicis, voto facto, in vita D
ex vet ivpr. praM-ipitatus 'lum nullam spem vitffl reliquam videt, conservatur. Testis 1. Barbara ; uxor Joannis Sol-
Divi Bennonis auxilio implorata incolumis evasit. diner, tantnm vulnus in brachio acceperat, ut illud
Testis 1. Puer quinquennium natns, Mattheus fijius extrema ppllis parte tantum coh^ereret: cumque

Burchardi, municipis Misnensis flumine medio ere-
ptus, dum e\animis
fletur voto fact> repente roviviscit. Testes 2. Infans
anniculus extractus, voto facto revocaturad vitanj;
Puero Erasmo nomen, patre Mattha?o Tachter.
medici recidenilum suaderent, muliere ad Divi Ben-
in sinu matris aliquarndiu de- nonis miserationem confugiente, voto facto, bra-
chium adha;sit ac sanatum est. Testis i. Ad hunc
ipsum modum quidam Baltasar Evyk Kemniczensis
in digito percussus qui cum minutissima tantum
;

Testes 2. .Inannes Neter ex nuinicipio Lipsensi, pelle propenderet, voto facto, adha?sit ac curatus
viginti quatuor annorum, cum in flumine lavatur, est. Puer Rusticus septein annorum filius Petri ,

natans Quctibus corripitur, ac submersus est : voto Gndl pagi Sohrebitz, fuste secundum tempora ita
per fratrem facto periculum evadit. Testis I. Hic- graviter percussus est, ut moribundus procumbe-
ronymus puer trimulus, Martini sartoris oppiduli ret cumque parentes remedium aliud non viderent,
:

Di blen filius, in vase aqua pleno sufTocatus, ex voto Divi Bennonis auxilium implorarunt vntumque ;

ad vitam revocatur. Testis 1. Portitores ad Albim postquam fecerunt, puer sanguinemmultum evomere
fluim-n cum tempore, quo glaries solvitur , ac per cu'pit, ac cunscrvatus est. Testis {. Uxor vero cu-
undas crusta; vi magna afque impetu fertinfur, ma- jusdam Laurenfii Reyters in erure, [lesa erat]quod

gno cum pondere flumen trajiciebant. Ac in medio ita graviter erat confractum, ut ipsum tantum pelle
fluminis tanta vi procellarnm ae {:liciei oppressi contineretur; Divo Bennoni voto facto, sine alia

sunt, ut aetum c^" de salute putarent. Cumque humana medieina, triduo curata est. Testes 3. Eo-
tanto versarentur in periculo, ut se nulla ope hu- dem modo vir quavlraginta annortirn Valentinus ,

inan.i liberari po&se viderent, ad Divi Bennor.is Clering, ex alto prolapsus , curn costam confregis- &
von- sine aliis tnedicamentis solo voto sanatus
U miserationem confugientes, votoque illi facto,
set, ex.

servati sunt atque in secundum ripam ineolumes

: est. Testes 2. Similiter et Malier Elisabeth, Joan-
delati. Testis 1. nis Jeuczeler Pirnensis uxor, in brachio, quod et

a riaucsi $6 Juliana eonjunx Wolfgam:i Seydenhans Kem- ipsum ruptuin erat ex solo vnto sine medelis
, id- ,

cmaii >. nitzcnsis, pleuresi cruciata tribus diebns ac nocti- que brevissimo feinpore, curata est. Testes 2. Cleri-
1 1
continuis, voto facto, liberatur. Testis 1. Tho-
1 1
cus quidam Misnensis Eeclesia; massa plumbea in ,

mas Woyih Haynensis, quadragesimo tertio eetatis capite ita graviter percu-^sus fuit ut moribundus
anno pleuresi m quintum usque mcnsern vexatUS; prosterneretur. Cumque pro occiso sublatus esset
vota facto liberatur. Antonius Bottel Testes 2. voto facto in vitam revocatur. Testes 2. Paulus
trigesimum annum ngens tribus diebus atque no- Gravert cum equo cui insidebat collapsus, crus
,

ctitms continua pleuresi laborans, voto facto , libe- cnnfregerat, cumque a medicis sex mensium spatio
ratur. Conradus Falce, Bamhergensis
Testis 1. curari non potuisset, dolorumque ac putredrinis vis
dioecesis, trigesimum septimum annum natus , et in diem invalesceret ; Divo Bennoni voto facto, sta-
ipse gravi ac diuturna pleuresi necnon et fobri ter- tim sanatur. Testis 1. Faber lignarius vehementi ac
tiana vexatus, uno voto facto, sanatur. Testes 2. mortifero vulnere accepto, cum aliquamdiu e vita
2. Antonius Abbas Buchfj, quod est Monasterium migrasse visus esset ; voto facto, exntatur. Testis
Cisterciensis observationis dioecesis Misnensis . vir f. Joannes Werner, la tali vulnere in pectore acce-j

qninquagintaquinque annorum, orto dies pleuresi pto, ex eoqne omni ratione ac sensu ablato, cum
infestatus, cum medicorum remediis curari non jam illius interitu propius esse nihil videretur, ex
posset, voto facto, Divi Bennonis auxilio curatus voto statim ad se rediit, ac sanatus est. Testis 1.
est. Testis 1. Michael, Joannis Meuger Lipsensis quatuordecim
Curafi a *>7 Simon, filius anniculus Nicolai Lebemans, in- annorum puer, in ventre secundum umbilicum cul-
Phthtii 3.
cu ], (
,

pa
g- |\j ar thb acJi ( a phthisi, ex qua annum in- tello nsque ad capulum incusso ,
per intestina sau-
tegrum, hoc es1 omnem Eetatem laboraverat, voto ciatus ; cum medicis vivere posse nullo modo vide-
quintum annuru
facto, curatusest. Testis 1. Puclla retur, voto facto vixit ac sanatus est. Testes 3.
nata, Margareta Joannis Bothners Pirnensis, qua- Puella unilecimumannum nata, Anna nomine, filia F
^ tuor menses eadem phthisi correpta, voto facto, li- cujusdam Petri Meth Dobelensis, ponders prstsr-
beratur. Testis 1. Yir septuagenarius, nobili familia euntis rotae oppressa atque extincta, vnto facto, ad
natus, Mincquitz nomine, ex arce Sonnevalde. qnin- vitam revocatur. Testes 2. Puer trimulus Wolfi:an-
que annos eodem morbo infestatus ac consumptus, gus, ex Dragensium familia natus in latere
noliili ,

voto facto curatur. Testis 2. sinistro per costas secundum prascordia fuso pene -

b8 Vir nobilis ex familia Wedelsfnrf Halbersta- tratus, voto Divo Bennoni facto, ab omni periculo
Sfutilatl densis dioecesis, cui cquns ictu calcis pedem con- conservatus esi. Testes -. Idem ipse de qno dixi-
ratuvti
fregerat, voto fncto, sine medicis in pede curatus mus, aetatejam adulta in fronte lancea percussus,
est. Testis 1. Ilic ipse aliquando gravi in capite profandissimum vulnus cum accepisset voto facto, ;

vulnere accepto, spem tantam in Bennonem cum Divi Bennonis auxilium iterum sensit, conservatus-
poneret, ul praj ea medicorum opem sperneret; ex que est et sanatus. Henricus Saxonipe Dux, cura /<

voto iterum sanatur. Susanna uxor Michaelis , equo corruens crus confregerat cumque a medicis :

Kuchemeister Fribergensis <'e ponticulo quopiam , diu incassumque labnratutn esset, vulnnsque ipsum
altinre decidens, crus confregerat , implnratoque magis magisque recrudesceret, Divo Bennoni voto
Divi Ber.nonis anxilio, sine vitio s;mata est. Testis facto, in brevi postea tempore sanatus est.
*
Te-
1. Philippus Ilenkel Rusbensis, rota praeiereuntis stis 1.
currus secundum faciem crudeliter protritus , ita 59 Margareta, filia bimula Burchardi Losze,
quidem nt actura esso de vita videretur ; voto facto pagi Hermesdorf, igni sacro in pedibus accensa, 'fyne xacro ar-
in vita Similem ad modum
conservatus est. Testis 1. cum una spes in incisione snperesset, magno cum dcnt-s 7

puella Sophia, pi^eatoris Marthbachensis filia.cujus periculo conjuncta voto facto, peJes, sine caute-
;

caput cum pomiere rotae circumactflfi diminutum rio aut ulla ope humana, a corpnre per se ipsi de-
esset ; voto facto, in vita conservata cst. Testes 3. ciderunt. Testes 5. Puer sextum annum natus,
Thomas Musigen Kemnicensis, betali vulnere inca- Valentinus [nomine, filius] Martini Brosse Rus-
pite percussus , cranio atque etiam ipso cerebro bensis, in brachio eodera malo flagravit: voto facto
integer
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 155
A integer san,.tus est. Testis i. Mulier Oertrudis, Wolfgangus lialtasaris Schifferdeckers, ex diutino D
conjunx Tkoma? Cleyn Mersburgensis dicecesis, vul- morbo Gallico ila conctractus, ut paralytico non «* vir. «pbl
nere in altero pede acoepto, cum id per negligen- multum diflerret, atque ita cum aliquotannos fuis-
tiam sacro igne essetsuccensum, vuto facto, libcra- set, voto faclo, curatur. Testis 1. Vix quadrage-
tur. Testis i. Simili modo in altero pede accensa siinuin quintuin natus annum, Paulus Leo, pagi
puella, octennium nala, Margareta fili;t Gasparis Roffau trcs menses cx murho Gallico lahorans ;

medicinae doctoris Lipsensis cum trium medicorum ;

voto facto tridui spatio liberatur.
Testes 3. Anna,
industria diu nihil proficeret, voto facto, curata filia Valentini Steinsetzers Lommitzensis,
ex morbo
est.Testes 3. Andreas GlaserPirnensis, ax vulnere Gallico trigesimo a;tatis atutis ann.j paralytica et
quod ii; manu siuistra acceperat per medici incuriam phrenetica, volo facto, ab omnibus simul, tribus ;-
igne sacro afflatur, voto facto, liberatur illico. licet gravissimis morbis, illico sanata es 1
Testes 2. .

Testis i. Petrus, Piscator pagi Oberboberick, in D irothea, Adam Keylbau, pagi Wachnitz, a sep-
pele male affecto ex motii nimio igne sacro accen- timo a-tatis anno in octavum usque mensem per
sus, cum votum fccisset, liberatus est. Testis i. pleraque corporis meinbra ita crudelitsr corrosa, ut
Strachota Boheuius, nobili familia natus, Ducis ossa nuda sine carnibus extarent, voto facto, brevi
Georgii Saxonis aulicus, cum in brachio eodem tempore curatur ac restituitur, Testis 1.
malo correpuis esset voto faclo, liberatus est,
; Cl Nicolaus Ciinger pagi Pruber ail oppidulum
ipso Duce Georgio hoc attestante. Testes 4. Lommitz altero et quinquagesimo a>tatis anno, in
facie niultis ulcenhusinfectus; cuui votum Beuiiuni
ANNOTATA G. II. fecisset tertio post die quain maluin contraxarat, li

beratus est. Testis i. S irtor Pirnnensis Joannes

a Sonewalda, oppidum inferioris Lusatix, ad Do- Tencler, vigesimo Eetatis annu cum murbo Gallico in-
lirum fluvium nwx autem iwminandum Gerisvalde,
; fectus esset, eoque menses duos laborasset, nec
sive Gerinswalda, oppidum est in larilorio Misnix potuisset interea ullis medelie curari ; voto facto,
Lipsiemi. illico convaluit. Testis l. Idem ipse, dc quo diximus, ^
b S. Valentinus Presbyteret Marlyr Romanus, et nonopostannn in lingua apostomate contracto cum
;

alii ejusdem nominis Sancti colunlur 14 Febnarii, ex eo tivs menses ssgrotasset, voto facto, iterum
memoria
eslt/ue celebris ejus ui antiquis Breviariis di- curatus est. Quidam Urbanus Dumsich
Testes 2.
tionum Saxonicarum. Sacellanus Gorlitzensis, cum adolescens a morbo
c Mifhweda oppidum adScopam fluvium, sexcirci- Gallico quo laborabat per votum esset liberatus, ac
tcr leueis horariis Misna dissilum. pustea in prsestando negligentior esset ; eoilem
d Vorczen itve Warlzen ad Muldam fluvium, Lip- morbo iterum corripitur, nec prius liberatur, quam
sia versus Orlum quinqnc lcucis distat, infra dicilur novo voto pronhsso ac veteri persoluto, Testis 1.
oppidum Episcopale, t.bt eliam corpus S. Bennonis Rusticus pagi Niderau, Urbanus Gosraan, vir qua-
deliluit. draginta octo annorum apostemate in gutture ita
e Volckenstein, nti vicinum Marienberg, ealidis prseter modum intumescente, ut parum abessetquin
balneis celebris, prope montes Bohemix. strangularetur, voto lacto. liberatus est. Testes 2.
f Lomraicz distal ab Misna duabus leueis.
Albi et Vir sexagesiiuumquintum natus annuin, Matthseus
g Rusben seu Iluspen ad Muldam fl.Mima tribus Hangk Misnensis et ipse morbo Gallico laborans,
leucisdistal. voto farto, curatus est statim : Testis i. Ex nobili
h Henricus cognomento Pius, Georgii Burbati fi
a- familia natus Urbanus Rhote, ex inferiori Lusatia
ter, vi.rtl usqucadan. 1341. oriundus, lungu tempore inorbo Gallicu vexalus,
volo facto, quam primum sanatur. Testcs 5. Mat-
CAPUT V. tha?us Fabri, Clericus oppidi Golsen, ab incurabili
aposternate per vutum subito liberalur. Testis i.
Tertia pars similium Miraculorum. S.mili inoiiu quiilam Martinus Cochel, Rusticus pagi
Grobernensis, quadraginta annos natus, a periculoso
A Morbo
comawnet
Giiti-
f
P., up|]a tredeeim
annorurn Margareta, Joannis et ipse apostemate, et quoil medelain nullaui lulinit-
balneatoris Rusbensis filia, morbo Gallico a ita terct, st.itim vulo facto, saiiutus est. Testes 2. Puella
'tltis apo^te-
manbus curati graviter luborabat, nt oculuin alterum penitus amit quadrimula, Catharina Michaelis Wincklers Belge- p,

46 teret; per votum liberata est. Testes Ejusdem

2. reiisis lilia ; ah eo tempqre morbo Galiico correpta,
C oppiduli Joanues, filius Michaelis Steyn morbo Gal- atque in decimum tertium aetatis aiinuin usque
lico annum inlegrum vexatus, ex voto liberatur. vcxat.i ac consurapta, demum voto facto, brevi tera-
Testes 2. Andreas fllms Joannis Schultecz, 16 an- pore convalescit. Testes 2. FiiiaJoannis Bavelbergk
norura, morbo Gallico per omnem faciem, crudelem trimula apostemate ad magnitudinera ovi anserini in
in modum arrosus, voto facto, sanatur. Testis 1. facie enato,cum nullis remediis curari posset voto ;

Anna, Georgii Cunheit Nossensis quatuordecim facto statim sanataest. Testis 1. Nicolaus Fabrise-
annorum, anno integro pede altero morbum Galli- xagenarius, morbo liallim infectus, auxilio Benno-
cum passa, voto facio, illico convalescit. Testis i. nis per vutuiu implorato, octavoposf Jie, quo mor-
Annicula puella, Margareta nomine, Valentini car- bura contraxerat, Uberatus est. Testis 1. Fistulse
pentarii Kemnitzensis viginti ulceribus duobus
, morbuin novcm annos pas>u Aima, conjunx Phi-
sesqaimensem infecta: voto facto spatio decem lippi Asmausdagi Glocke, statim de vcto facto sa-
dierum mundatur. Tesiis 1. Infantuli tres Andrea; nata Testes
est. 3. Alexius Worffpeil municipii
Scriba; Kennilzensis morbo Gallico una contagione Ceytz, cuicuin sub iiniitii apostema tantum erupis-
simul infecti aliquamdiu crudeliter cruciati
, et set, tit paulo post totam facicm occuparet atque
voto facto, statim eoderaque momeuto omnes libe- corroderet, voto lacto liberatus est. Testes2. Petrus,
rati sunt. Testis I. Adolescens Siinon, patre Si- filius Pauh Clementis Mersburgensis, viginti octo
moneSiphen, a vigesimo setatisanno per quadrien- annorum, morbo Gallico infectus, post longos cru-
niuin integrum niorbo Gallico exhauslus ac corro- ciatusetipse ex voto hbcratur. Testis 1. Virnobili
sus, voto facto, convalescit Testes. 2. Simili modo fainilia natus, Juanues de Crokau quinquagesimo
alter Joannes Raspbe Kemnitzensis trigjnta anno- astatis anno, morbo Gallico in uanbus contracto,
rum, cuiu per quinquennium hoc ipso morbo crude- cum sexileciin u.enses integros medelis incassum
lissime esset vexatus. vuto facto liberatur Testis 1. experiretur, taudem se ad Divi Bennonis opem
convertens
 :'>« MIRACULA S. BENNONIS EPISC.
A eonvertens. voto facto, sanatus est. Testis 4, Eu- cus Ducis Pumerania?, morbo Gallico ita infectus, D
k\ vrt. mrn uxor Mallha-i Elderieh pagi I.upan. a vige-
pherr.ia ut a medicis curari non posset ; voto facto, prieter
simo scptiino Eetalis anno, annum post integrum omnmin opiiiiunem liberatur. Testis 1. Carolus b b

morbo Galhro veiata, voto facto sine ulla liumana Munsterbergensis, Dux Silesie, morbo Gallico et ip-
raedicina sar.ata est. Tostis 1. Puernli tres Donati se infectus, voto ad Divum Bennonem facto, eo ip-
Globis Dresilensis nova quadam ac foida scabie ;
so monumento liberatur. Testes 6.
qnaeque medicia omnibus ignota esset, una conta- 03 Iii oppido Romnits Dorothea, uxor Michaelis
ginne infecti, voto far.to, nno eodemque momento Seidel. cnin parturiens tta laborasset ; ut obstetrix p a rturlent*u
oranes liberantur : puerorum nomina, Iialtasar, et reliqus quaa aderant inulieres, Icetum necessa- " Pertealls
x l3
t ' l' er <"-
Qeorgius, Bonaveittura. Testes 2. rio extinctum esse dicerent, ob eamque rem mttlier ,

(12 Aliml sequitur quo monemurde Sanctis Dei manus sibi ipsa afTerre conaretur vnto facto filius :

pie sentire nec petulanter loqui. Mulier Anna tri- vivus acvalidus edttits est, Testes 2. Cordula. filia
gesunnm qnintuin annum nata, uxor Joannis Scop- Petri Crevtz Roshlitzensis, fietum exanimem in quar-
]>''ls OschaczenBis, morboGallico aliquandiu affecta, tam et vigesimam horam utero cuntiiieus, necdum
uil Divum Bennouem fugiens, votofacto, brevissimo potis eniti ; vota facto enixa est, et in vitam conser-
tempore sanata erat. Gumqueproba mulierqnod pro- vata. Testes 3. Ursula uxor Simonis Sthants, qua-
missrat jam prasstare gestiret, adest vir, mulierem ter singulos fcetus exanimes enixa est, quod cum
de proposito verbis ilediicens, atque interim Sancto- mulier graviter doleret, voto facto quinlum vivum
rum auxilia mulierisque superstitionem irridens. edidit. Testisi.Idem etin pago Geyl accidit (Brigidna
Sed quidaociditi \'i\ mulier viri monitis obtempe- cuidam, uxori Joannis Neuheyer, qua? et ipsa qua-
raverat : ecce tibi pama uterque plectitur praesen- tuor footus exanimes postqtiam edidisset, de voto fa-
lanc.i, necjam ut nnte mulier, sed 4111 ex utriusque cto quintum prospere peperit, vivumque puerum edi-
natus erat et utrique reque oordi esset tilio, eodem dit. Testes 3. Elisabeth, uxor Clementis Cuntzel
[1 niorbo Gallico repente correpto. Quod cum vir ani- Haynensis, altero et quadragesimo aetatis anno gra- p,

madverteret, errorisqne poeniteret, Divi Bennonis vida, terapore quo partus instabat, et tegrota etadeo
miserationem implorans, votum ipse fieri pro filio infiata, ut nnlla spes ad salutem superesset; voto
jussit, et liberatus stntim est. Testes 2. Vir srxa- facto, omne pericuium evasit. Testes II. Paella vige-
genarius Nicolaus Helsche, pagi Lavehaim, prai ma- simum annuin nata Margareta, nxor Georgii Ber-
gBO apostemate iu gutture contraoto, ut parum gers, in decimumquintum usque diem graviter in
abesset, quin snffocaretur, voto facto. sinealia me- partu laborans; ciiin nulla iinlnstria liberari pos-
dela solutus est. Teslis 1. Ursula, conjnnx Bartho- set,voto facto, statim peperit. Testes 3. Altera puel-
lomay Reyn, pagi Lavenheim, sev annos integros la Ursula nomine. cnnjunx Mattbau Burchardi pagi
morbum Gallicum iu pudibundis passa, cum ea pu- Bonsch, tum primum fceta,- ac parturientium dolo-
tredine caro fere omnis ad ossa usqneessetconsum- ribus inassueta, ingruentibus diiloribus sibiipsa ma-
pta voto lacto absque aliis medelis continuo sana-
; nus afferre conabatur votis factis per eas quae in
:

ta est. Testis 1. Catliarina uxor Petri
neusis mtegrum decennium eodem morbo laborans
filiumque intereaenixa eo ipso mala infeclum : vo-
to facto, brevi uno eodemqu* tempore sanatur. Tes-
Ies2. Christophorus MeidnigBrunbergensis, rnorbo
gallico aiiinis ooto vexatus, voto per uxorera facto,
sanatur Cuinque mulier in praestando negligentier
essetduabus magnis adversitatibus affecta est et
Wulke Hai- parfu aderant mulieres, mulier sensim placatur, ac
prospere peperit. Testes 3. Elisabeth, uxor Matth<m
Gabisch, repentino quodam metu perterrita, cum
uterum gestaret, ad abortum faciendum adacta fuit
cumquein ipso periculo votum fecisset, immaturum
quidem fcetum, vivum tainen enixa est. Testis' 1.
Margareta uxor Joannis Stormer, triduum in paitu
; laborans cum ex eo perita? mulieres fxstum vivere
;

cniii banc voti neglecti causam esse arbitraretnr non posse dicerent, et de matre periculum esset, vo-
nlio voto facto, liberataest. Testis 1. NicolausMoli- to facto, uterque salvatus est, estque scitus puer
toris, etipse Konsbergensis Clericus, morbo Gallico editus. Testes2. Catharina, uxor Petri Sorgenfrei,
iiifnctus, atque in facie crudeliter arrosus, ila qui cui cum ante partum lpse fcetus in utero extinctus
dem ut houiines ejns congressura fugerent aversa- esset, ac mulier in maximo penculo versaretur ; vo-
renturque quamob causam homo magnisperturba-
, to facto, solutaest; iiifansque illa?sa matre extrac- F
C tionibus alfectus, Divi Bennonis miseratione per vo- tus. Testes 2. Margarita, uxor Michaelis Reicbel
liiin implorata, liberatus est. Testis 1.
Bonaventura Diploswaldensis in partu etsummis doloribus et ma-
RuchlerGorlicensisquinquennium morbo Galhcoin- ximo pcriculo subjecta, quia non directus in
foetus
festatus, voto facto, liberatnr. Testis 1. Baltasar caput, ut reliqui, sed transversus exitum erat in-
Schwarcze adolescens vigesimo ajtatis anno, morbo gressus, voto facto liberata est, et prospere peperit.
Galhco ita per oinncs venas infectus, ut medici non Te3tes 2. Barbara, uxor Martini Ulman Gorlitzen-
posse hominem curari direrent; voto facto, sanatur. sis quartumdecimum cum peperisset, ac perpeluo
Tcstis Vir quinquagenarins Matthseus Sebe Gor-
1. foetus mortuosenixa esset, voto facto, tandeni filiam
liczensi, cuiu
decenniuin integrum in pede altero, vivamedidit Testis 1. Uxor Pauli sartoris, obstructis
morhu Gallico infectus esset, ac octo annos operam meatibus parturiens cum gravissimo periculo es- in
medicorum frustra expertus esset ; voto facto, bre- set coustituta, votofacto, inonstrosum infantem edi-
vi tempore sanatur. Testes2. Joannes Alberti, Rec- dit: qui et ipse paulo post simili voto facto rectifi-
tor parochialis ecelesiie oppidi Ploczke, niorbum fis- catns est. Testis 1.
tute passus unutn et vigesimumannum, cum medi- 64 Annicula puella, Margarita Valentini fabri
ciniseurari non posset; votofacto, sanatus est. Tes- "/''"'"""
lignarii Keimutzensis, in tertium decimum mensem
....
momento hberatur. m
„ '
Itberall 10.
tis Valentinus Benis CuDsbergensis, morbo Gal-
1.
tebri vexata, voto taeto eo
. ,.,
Tes-
lico longo tempore vexatus, voto facto, absque ullis
tis I. Erasmus filius Valentmi Fritzko, 17 aetatis an-
meilicaraentis sanatur. Testis Klisabeth, ex an- no
1. febri continna in duodecimum usque diem labo-
tiqua et nobili Luttichiorum familia nata, ricis mor- rans, voto facto liberatur. Testes 2. Baltasar Erik
bi genere infecta, cum aliunde Hberationis spes
nul- Zwickaviensis sextumetsexagesimumannum natus,
la ostsuderetur voto facto, convaluit.
; Testis 1. R. integrum biennium febri vexatus voto facto confir- :

P. Ilieronymus Episcopus a Branenburgensis, mor-

maretur. Georgius Albertus Rustensis,
Testis- i.
bo Gallico correptus per votum illico sanatur. Testis
;
quinto ac vigesimo setatis anno, sesquimensem febri
I. Eques auratus ex familia Bugenhagensi, Marschal- ita graviter oppugnatus, ut omnem sensuum usum
amitteret
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
157
amitteret: ac quia in ea mentis alienationc Divum uxor Georgii Geys Dresdensis, vigesimo septimo
Bennonem videre sibi visus est
D
; sanitati pristinae, aetatis anno, fluxu menstruoruin
ultra alterum men- IX vi r

simul compos rationis factus, illico restituitur. Tes- sem impedito. atque inde male afiecta, voto facto,
tes 2. Wolffgnngus Leyptzik Oschaczensis, ex hu- curatur. Testes 3. Niculaus de Cbaris, vir nobili
jusmodi Divi Bennonis miraculis unum supprimens, funiilia natus, sexagesimo quinto a^tatis anno. san-
febri continuo corripitur. Cumque hanc causam mor- guinis fluxu per nares ita invalescente,
ut nulla rae-
bi ipse putaret, constituit secum miraculum diutius dicorura ope prohtberi posset; voto facto,
curatur.
non tacere et illicoconvaluit. Testis 1, Joannes Tent- Testis i.
zeler Pirnensis undetringinta annorum, plus minus 66 Jacobns Perkicht Retunitzensis, triginta an- a
tribus mensibus febri vexatus, necnon et iu lingua iioiuin, calctili doloribus diu vexatus cruclatibus
; cura raedi-
ex alio quodam morbo laborans, uno eodemque vo- corum opera diu frustra esset expertus, voto Divo
liberati 5.

to, gemino malo liberatus est. Testes 2. Vir sexto
ac septuagesimo setatis anno Nicolaus Specht, Cle-
ricus Camitzensis, diutina febri ita
eum non posse vivere medicis videretur, voto facto
confirmatur. Testes 2. Gallus Franck, Rector Paro-
chialis ecclesi» Culmnitzensis sexagenarius, cum
Romam pietatis causaproficiscitur,
tam vehementi
inUrbeiebricorreptusest, utmedicisnon posseeva-
dere videretur. Sed ecce dum in extremis luctatur,
videre sibi visus est Divum Bennonera in spiritu.et
insperato convaiuit. Testes 2. Puellaquinquennium
nata, agens filia Joannis Cluge, in decimum quin-
tum diem febri continuavexata, dum
deficere videtur, voto tum Bennoni
est.Testes 2. Vir scptuagenarius Judocus Schmit,
Bennoni facto, liheratur. Testis i. Erhardus, puer
trimulus Georgii Culer Lomntitzensis, diutino cal-
exhaustus, ut culi rtolore vexatus, voto facto, lapillam, nucleo
pru-
ni nou minorem. per uririaj meatus ejecit. Testes 2.
Fridericus de Witzlcben, vir antiqua et nobili fami-
lia uatus, nec non Eques auratus, veheraentissimis
calculorum doloribus excruciatus, medicorumipie
opem frustra expertus voto facto liberatur. Testis
i. Catharina, uxor Joannis Munlzer Fribergensis.
caliuli dolores.aliquamdiu passa, cttma mediciscu-
rari non posset, voto facto, liberatur. Testis i. .Mar-
gareta, uxor Bartholomaei Biher pagi Gosser, quin-
ad extremum quagesimura tertium annum nata, duodeviginti an- E
facto liberata nis calculi doloribus vexata, voto facto liberatur.
Testis i.

acutissima febri eaque continua in decimum usque 67 Georgius Henschel, pagt Weyschensis, dum de apoplejiia
diem vexatus, voto facto, liberatur iliico. Testis i. ex terra aliquld graviorenisu levare contendit, apo- '""«" 3-
Nicolaus Keul, rusticus pagi Lupe a quadragesimo plexia in manu corripitur: qua; cum in seeundum
eetatis anno in tertium usque inensein febri laborans, tisqiie tnensem mortua perstitisset, voto facto, re-
ac vehementer exhaustus, voto facto confirmatur. viviscit. Testes ni . Jacoba, uxor Friderici, ex fa-
Testis i. Margarita, conjunxPetri Hase Gleisenber- inilia Witzlebensi Equitis aurati, Halberstadensis
gensis, osstatem integram tertiana laborans, voto dicecesis, nocturno tempore apoplexia correpta, voto
facto, confirmatur. Testis i. Aliud exemplum, quo a viro facto, liberatur. Testes 2. Christina, Prior
impia de sanctis incredulitas plectitur. Quidam Ni- (ut vocant) Cceuobii sancta; Marisa Magdalena; de
colaus Stoell filium liabebat, Matthajum nomine, al- pcenitentia in oppido Lauben, Misnensis Dioecesis,
terum et vigesiraum tum Eetatis annuni agentem, is apoplexia correpta, voto facto salvatur nec non a ;

cum febri laboraret, tnater votum Divo Bennoni pvo morbo, quem pede altero patiebatur, simul Iibe-
in
filio faeere voluit: quod dum maritus animadvertit ratur. Testes 2. R. P. Joannes Episcopus Ntimbur-
homo durioris cervicis, mulierema pio institutoab- gensis c sexagesimo aetatis anno apoplexia correptus,
sterret, imo prohibet, illius stnltitiam ac supersti- atque aliquamdiu a mente alienatus, voto facto ad
tionem irridens. Quare haud ita muito post, ipse se rediit. Testis 2. R. P. Martintis, Abbas Celle-
simul cum ttxore, simili febri corripitur. Quodcum veteris, Misnensis dicecesis, apoplexia correptus, ope
adtuoneret erroris sui hominem, pcenituit, ae
facile Divi Bennonis creditur conservatus. Testis 1.
cumDivi Bennonk auxilium pio affectu invocasset, vo- 68 Puer bimus Georgii Bottiger, riagi Dithman- ., , ,.

to facto, omnes simu! liborati sunt. Testes 2. Bar- dorf, Mtsnensis dicecesis, aqua bitlienti ex trapru- seu amtmsiio
baro, uxor Joannis Ecbler Gorlitzensis, vigesimo dentia perfusus, cum puer semicoctus ex altero ne tiberati 2.
septimo ajtatis anno, indecimumquartumusquedtem latere vtderetur, omuesque de salute desperarent,
febri continua exhausta, cum ad ultimura perventum voto facto conservatur, Testes 3. Domus Marfini
esset, voto facto liberata est et conservata, Testis i. fabri Clerici Goslariensis, eum oppidulum ipsum E
Altera eodem nomine, sed major aetate, uxor Nico- totum igne periret, atque omnes vieina iedes incen-
1

lai Reiche, postquam tertiana tres menses laboras - dio flagrareut, voto facto, in mediis flatnmis intacta
set, voto facto, confirmata est, Testis i. Walpurgis conservataest, Testisl.
filia trimula Joannis Cathe agricola: ad oppidum Mut- 69 Fribergi pueraeditus, secundum genua pedicis
zense, cum febricula intercutanea infeota, aniinam implicatus, qui voto a patre facto contintto Iibera- Monstrosi
j.artuscontcli
agere videretur; voto facto in vita conservatur ac tur: noraen patrj Georgius lleidenreich. Testes 2.
4.
liberatur, Testis i. Marta, Martini Weber, pagi Raicczemtz, tri-
filia

65 Simon Tischer Haynensis. trgesinium annum mestris, apostemate in crure altero contracto, et ex
natus, ex diuturno per nares sanguinis flii\u defi,- eo clauda effecta; contactu Reliquiarum Divi Ben-
a sangulnis
fluxit ncc non ciens, voto facto, confirmatur. Testes3. Urstila, nxor nonis sanatur. Testes 3. Puer, ex nobili Dragensium
el menstruo- Jacobi Tochen, pagi Wildenheym, vigesimo quinto familia, cui Wolffgango postea nomen factum est,
rum excessu ore linguis, voto facto emen-
a-tatis anno, intertiuiii usque mensem menstruorum editus cum duabus in
Merati 1.
fluxum passa.votofacto, confiruiatur. Testes2. Gut- datur, et altera liugua evanuit, Testes 2. Lauren-
ta, uxor Christophori de Malti tz Equitis aurati, tri- tius, filius Donati Iieilenberg Strelensis, cum in

gesimo quarto aetatis anno, longo ac continuo tlu- 'naso, quo erat offensus, opera medici utitur;
in

xu menstrui exhausta, voto facto, confirmatur. Tos- narium usura omnein uccluso raeatu utroque ainit-
tes 2. Barbara, uxor Stephani Wulpis Mersburgen- tit: sicque annum integrum cum perstitisset: voto

sis dicecesis, trigesimo setatis antio perpetuo san- factorestituitur, naresque aperiuntur. Testis 1. Puer amissus p""*
inventfur
guinis lluxu vexata, cum a medicis desperatum es- trimulus Joannes Matthcei Wueys Oderensis in sil-
set, voto facto, illicocuratur. Testes 2. Anna.uxor vam oppidofinitimam per casura evaserat, in eaque
usquenoctem oberraverat, insciis interea
Andreaj Caterin civis Torgensis, tnginta annorum, in tertiam
omnibus quonam gentium puer abreptus esset; voto
in alteruiu usque mensem tluxum sanguinis passa,
voto facto sanatur. Testes 2. Altera eodem nomine, facto, recuperatur. Testis 1.

Janii T. IV 21 70
 158 MIRACULA S. BENNONIS EPISC.
"0 R. P. Hieronymus Episcopus Branderburgen- Reiji Bohemise subjecta, haud procul a fonle Olavia D
EX IUI'11. sis tum cum in minoribus esset a latrunculis spe fluvii.
GHHM.
ej carcerc, praida; captus, voto facto, salvis rebus ornnibus eva- d Numbergensis Episcopatus tota Germania nullus
vtnciilis ct sit. Testis 1. Joannes Trischo Brizniczenais octoge- cst, sed nec alibi uspiam. Fortc legendum Hainburgen-
obsidtotif. simn aetatis annoabhostibus sub spe mulctse captus, sis, cui uiia cum Bremensi seculo 18 prxfuit Joannes
lilerati 3,
voto facto liberatur. Testis 1. Henricus Saxonise Rode, ut est apud Kitiui.ium iu Metrop. Iib. 12 cap.
Du.n, gravi obsidione in Frisia per traditionem pres 23.
sus, fcedi8siirio pneterea inortis periculo proposito;
cum spes nulla reliqua esset, quin in manus hostium
perveniret ; voto facto obsidio solvitur, ac hostium
APrENDIX
manus dispergitur. Testis 1. Ex Germanicis impressis Latine reddita.
71 Jam vero praetereundum illud quod non est,

Alia qittitlam in Misnensi ecclesia solet contingere. Ibi quoties ex Jlfl actcitus producta jiroccdunt, nvlicalis dumtaxnt
atixllium Jltn- Canonicorum numero unus aliquis diem obiturus curatorum nominibus atgue mali i/<7"</.w genere; qux
tioiiis clare gustum
est, toties nocte ea qua) mortis horam praxedit, scribendi ratio, cum parum facere videretur ad
teslttiitla
tantus strepitus per templi totius pulpita ac sedilia piseplebis; maluit is qui Acta Germanice legenda di-
exauditur, ut qui cantibus nocturnis in eodem tem- gessit, scrvato temporum ordine, colhgere preecipua quae-
piu destinati sunt, sa-pe testati sint, se tanto horrore dam, cum pluribus circumslantiis : quorum non nulla
perculsos, ut cantum prse timore intermittere ali- jam iii notis attigimus, qumdamin przdictis satis ex~
quamdiu fuerint coacti. Quod indicium cum et in plicata omittimus, aha iiuc ordine legcnda proponi-

aliis quibusdam Sanctis Dei sit probatum, nec in mus.

hiic unquam fefellisse sit compertum nescio an non ; 74 Anno post Christi natalem mcclxx, An, 1270{>]n<> sril-'-

divinitatis firmissimum argumentum censeatur. cet translatum et elevatum eorpus fuerat) Divo Bennoni
curatur caput

Testes -. e Marchionibus vero duobus in Vita

i gratum se MiMiaestitit Hermannus ile Schilove, pro puellx a
jcrmibus
Bennonis dictum quorum alter, cum sanctissimum
: recuperata ejus Sancti patrocinio filiae sua; triennis ca.fsi(m
virum per contumeliam pulsasset, anno post eadem valetudine, cujus caput vermium quoddam genus E
ip^;i hora, qua illud factum erat, jam tum mortuo exedebat, ita iudies ut me-
ingravescente malo,
Bennone, qui lioc futurum prsedixerat, cum Prin- dentiuin ars ei pellendo succubuerit. In tanto prulis
ceps sceleratus in pontequodam dearabularet, intra sua? periculo pia mater, D. Bennoni pro ejus salute
suorum lnauus de viso quodam, quod ex nubibus votum fecit, quod mox exsolvit. Quo facto, infans

apparuerat, vita privatus est, ejusque caedis in eo Divi tumulo imposita, ex.templo convaluit. Mater,
ponte lindie visitur vestigium. Alter vero, cum ec- pro insigni hoc beneficio grata, voto se obstrinxit,
clesiara injuriose tractaret, ejusque bona coutra puellnm quamdiu per setatem incedere non posset,
omne fasque usurparet, somnis aliquoties a Divoin se quotannis cum donativo ad Divi Bennonis tum-
Beni frustra admonitus; cum inde non movere-
<- bam deducturam. Cum vero exsolvere votum ne- mater vatum
tur. oculo altero amisso pcenas dedit ac resipuit. glexisset, mantus ex arbore non admodum procera negltfji ns
Testes :). Extat prseterea et campana illa in pago delapsus, statim apoplexia, et filia priore iterum punitur

Schonberg, quse quod a Divo l>nnone benedicta sit, morbo decubuit. Mater, voti sui memor, puellamet
ipso sonitu omnem vim cceli ab agris flnitimis tu- conjugem ad Divi tumulum Misnara adduxit et ;

guriisque avertit, Testes 5. Non longe ab eodem utrique priorem et stubilem sanitatem recuperavit.
loco, iii pago Naumberg, semita est in hunc usque Qua3 omnia ip^e Hermannus, ef uxor ejus Agnes,
diem integra, deambulationibus Divi Bennonis con- unaquc Hedwigis eorum vicinajurati dixerunt.
fecta; in oujus amb.tu nulla tempestatum procella- 75 Circa idem fere tempus Ludovicns de Gifrids- curatur Ora-
rumveinjuria hactenus est animadversa. Testes 4. bach cum a festi S. Tliomse usquo ad Paschalia cfiiurn ikblie :

Tugurium autem illud, in quo sanctissimum virum claudns graviter decubuissct, Divi Bennonis ope
habitassi fstat in pago Gedau, quantumvis humi- convaluit: qui, cunrtisjam de ipsius salute despe-
le, adhuc illaa um tamen extat: el quod mngis mi- rantibus, admonitus in somnis, ut D. Bennoni votum
iiiiii est, cum bocstramine contectum sit, ac ter faceret; ut primum somnis paruit, segeresse desiit.
interea vicinae asdes omnes incendio conflagrarint, Paulo post Petrus quidam piscator, Albis fluvii ac-
linn sine divina voluntate intactuin perpetuo conser- cola, una cum uxore sua Peirifia, testante Paulina
vatum est. TestesOO. vicina, juratus affirmavit, iiliumsuum sesquiennem,
7i Hactenus quam brevissime fieri potuit, de iis ita subito in dextro brachio inutilem factum fiu>se,
quaj a Divo Be ne Divinitus ac miraculose gesta. ntde eo reparando medici desperaverint, dum tan-
Non quod non pleraque hic praetermissa sint, aut dem factovoto DivoBennoni infantem commendarit:
tamquam ea qux hicdicta sunt satis copiose ac cum qui ad Sancti viri tumbain delatus, momento citius
dignitate videantur esse narrataj sed quod ei cui dolere brachio destint.
indicem tantum earum rerum scribere erat prop isi- 70 Anno mcclxxiii, cum incollegiata Misnae Ec-
timi, nullius rei a>que ac brevitatis ratio habenda clesia inferions chori ara M ^niaj Virginis honore
tnulier con-
fuit. consecraretur, adfuit inter confertum populura mu- tracta tota,
onmibus membris capta, ut in globum con-
lier, ita
ANNOTATA G. H. tractai genua pcctns attingerent, iuultis jam annis
pedum usu destituta, volvere se, et qua fulcris qua
a Qttem alii morbum regium, hic et in prxcedenti- manibns repens propellere ab uno loco ad alium
bus GaUicum dici existimo, ttrumas ac Scrofttlas, qua- consueverat. Haeo tempore vespertino ita semet
riini cunmdarum speciaie privilegium Regi Gallise agendo, ad Divi Bennonis tumuluin per mediam po-
concessum oulgo scitur: absit enim ne in lanlillse ;cta- puli multitudinem provoluta, ad noctem usque in
tis asgris, et lam multispalam morbum confessis ex precibus perseveravit: etcum jam claudendas essent
aliquorum nsii oel potius abusu luc intelligatur lues »«- templi valvie exclamavit: sancte Benno, adsis
iietca ciitini c.i innocenticontagioafflata. misera? mihi, posccnti auxilium tuum, ut atllicto
b Episcopatus Brandeburgensis instilutus est ab Oi- huic corpusculo Jesus Christus sanitatem dignetur
'"'"'Magtw Imperatore aitno 946 abolitus per Itxre- : impertiri; e vestigio artubus suis vigor rediit. Quare
sim anno 1561 illa, relictis ad Divitumulum fulcris, multisqui huic
c Munsterberga urbs Ducalis inferioris Siletix, nunc prodigio interfuerunt, praesentibus, habita quaestio-
ne,
 d:e decima sexta junii. 159
ne, quamdiu ita misera fuisset; unde domo quo ; sx nomine, decennis filius Albertus, comitiali morbo D
cum habitasset; quem dare testem eorum, qua? di- laborans, a matre per votura D. Bennoni commen- a '" ,B

ceret, posset; duas nobiles virgines nominavit in datus, malo in perpetuum liberattts fuit. Eodem
"ijVLrcon
pago Heyiiizio lmbitantes, ad easextemplo rei veri- anno mulier quffldam Berchtrada nomine , filium traitus,
tatem exploralum missi sunt, Theodorus ad D. suum Nicolattm ad D. Bennonis tiimulum adduxit,
Afram Pnepositus Ordinis S. Augustini, et Conra- cui intra semestre [siccontracta stint crura] ut recta
dus Ecclesiae Misnensis Custos. Quibus virgines ilke se erigere, etincedere aut|dius nequierit: curaau-
cum totafamilia juramentoasseverarunt, praMictam tem matcr Divi tumbse enm iinposiii-set. ccreum-
fseminam, ultra medium annum ouiuibus membris queaccend.sset, pner bene se habere, et incedere
captam, ipsarum stipe secum m eadem domo habi- posse, aiebat; dicto res ipsa firtem fecit. Affirnia-
tasse; totoque tempore, quo cum illis vixerit, som- runt jurati Berchtoldus faher ferrarius, etejus uxor
1277 apople- num numquam capere potuisse; et prae doloris Kunigunda, npud i[iius pradicta Berchtrada duas
ctica, acerbitate tota nocte ejulantcin, ne aliorum quietem noctes in hospitio fuit. Eodem anno die Natali c S. c
gibbosa,
turbaret, seorsim in aiiud conclave arnandandam Donati, qoaadam Elisahelba Hardeckensis,
vidua recuperatur
necessario fuisse. triginta milliarinm iter emensa Misuain venit, quffi usus pedis
77 Anno mcclxxvh, cum die tertio Pentecostes a quindeciin annos sinistra inanu ei pede clauda, loco ef manus
Misna? in nosocoimo Dedicatio templi celebraretur, finUtrm.
se movero nisi machinis nequiit, Loci ejus Curio ut
usum aurium recuperavit Meida, N. Dobelinensis, se D. Bennoni comiuendarct suasit cui cnm pa- :

quam apoplexia scx menses lecto affixerat, invocato ruisset, ct pedis et sinistrce nsum recuperavit, re-
D. Bennonis auxilio ad ejus tumbam convaluit. latis in rei memoriam ad Divi tumbam fulcris,
78 Henricus dc Owa, sua Jutlia, asse-
ciini tixore queis ad iter facicndum usa fuerat. Pede et manu
ruerunt, filiam suam etiam Jutham dictam, cum captam fuisse juramentoafrtrmarunt, Henricus Zan
gibbo natam fuissequi in eam tandem paulatim mo- civis Misnensis, Mechtildis ejus uxor, et Gertrudis,
lem excreverat, ut misera puella recta se attollere eodem per duas noctcs cuin illa hospitio usa. Con-
E
nequiverit insuper inversis pedibus, ita ut eorum
:
valescentes vero viderunt aliquot Caiionici, Deca-
plantae retrocesserint, incedebat. Postquam iyitur nus et Praeposittis Budissensis, Custos Misnensis,
sexennium attigit, puejlam ad D Bennonis tumbam Praepositus Wurzensis et alii.
cum voto deduxernnt; ibigibboet pedum inversione 83 Eodein anno, die D. Virginis in ccelum as-
liberata, sospes domum cum
parentibus repetiit. sumptee festo. Bennoni gratam se stitit fasmina
1>.
resuscitantur

79 Lanin quidam Freiburgensis, Nicolnus nomi- submersus.

ad S. Gotthardum, Chanae fluvii accola; Christina
ct ulcerosi
duo.
ne. magno et letifero ulcere dolehat : cui cum me- nomine; cnjus filiolus Conradus se-qui annura na-
dicamenta adhiberentur Nicolaus D. Bennonis , tus, parentibus innovorum hospitum adventu cele-
opem inclamavit, quo facto, violenta tussi ulcus brando inobservatus, in amnein prolapsus, mer-
crepuit, quod mox sublato tumore resedit Othonis : susque, hora; intervallo sub undis jacuit. Quod
Erckenbert, Misnensis municipis lilius, tanto circa advertens ancilla clamore suo Joatmem Baur, loci
fauces ulcere intumuerat, ut infans neque materna ejus incolam excivit. Qui aquani ingressus, infantera
trahere ubera, neque alio ullo alimento frui potue- in fundo repertum mortuum extraxit quem D. :

rit facto a parentibus ad D. Bennonem voto, malo

:
Benuo, voto facto sibi commendatum, mox vitae ie-
liberatus est. stituit. Rein ita se habere, ncn modo parentes jura-
80 Tertio die Pasehatis, anno mcclxxviii gratias mento affirmarunt, sed etiam vicini, Petrus, Boz-
b egerunt D. Bennoni, pro infantis sui sanitate laus, et Benedictus, oculati testes dixernnt. Festo d
1277, (jtbbostts
Nicolaus N. Grimmensis, et ejus uxor Christina; die S. Galli d colonus Petrus de Kozebrode, ad
affirmantc, semestrem infantem suum intra quatuor D. Bennonis tumulum cum decenni filio Thimone
menses gibbo humani capitis magnitudine, intu- venit. Hic latomiam ingressus, corruente desuper et ruina
muisse, commendato vero D. Bennoni infante, no- solo, ita oppressus fuerat, ut terrae moles, quae il- obrutus,

xium tumorem recessisse. Testes jurati fuertnt tres lum texer.it, vix decem plaustris avehi potucrit,
vicini,Walterus, Joanna, Iriningardis, audientibus latuit sepultus subhoc tumulo tanto tempore, quanto
aliquot Canonicorum, et magna populi frequentia. milliare euudo coufici potest. Pater, audilo luctuoso F
81 Eodem anno narravit Pctrus Hurchardorssen- nuntio accurrens cum aliis postquam amolitus est
etmantbus sis haud procul Joih Grimma, una cum uxore, filium liiiiniiinpuerum mortuura extraxit, cni parens illico
mancus. siiiiin Martinum, xtv annos natum, solidtim annum in genua provoiutus vitaiu a D. Bennone recupera-
utraque manu claudum fui-se, et singulis quatriduis vit. Pnedicto anno, die c S. Ursube, raulier ex
humi prolapsum maximos dnlores perpessum cum loqutla muto
: Isenhergensi agro ad D. Bennonis tumbara secura
rtdditur
vero die Sabbathi ante festnm D. Michaelis rtts pe- adduxit filiiim suiim Jacobum xv annos natum, te-
tiisset, ad aratrum collapsum expirasse, et dimidii stata audieiitibus ipsomet Misnensi Pratsule Witi-
diei spatio pro mortuo habitum jacuisse. Dum tan- gone secundo, Pneposito. Decano, aliisque quam
dem mater D. Bennoni pro illo se voto obstrinxit : plurimis Canonicis, et utriusque ordinis hominibus,
quo facto adolescenti vitam una cum sanitate re- hunc filium stttim olira sectiin Misn.e ftiisse, in rc-
diisse. Rem jurejurando confirmarunt, audiente ditu vero prolapsum ita derepentc ohmutuisse, ut
magna populi multitudine, Matthaeus, Henricus, et ad scx ferme Hebdouiadas linguaj usu caruerit
Beitlia, vicini illorum. tandem a vicinis admoiiitiiin se llliiin ad II. Ben-
1279 juii-
82 Coloni cujusdam Kozbrobensis, et Berthae nonis tumbam deducturam vovisse, quo nunc facto,
to mortuus ejus uxons decennis filius Albertus, herbam quam- adolescenti loquelam rediisse.
reviviscit, dam terra effossam deglutierat. Cum deindefonta- 84 Anno mccxxxv die Sabhathi ante festum fS.
nam in prandium afferre vellet. in reditu collapsus, Viti, Gertrudis Joaiim- de Ziegowe uxor, per quin-
occubuit. Vicini funestum casum parentibus quan- quennium muta a die Pentecostes, usque ad dictuin
tocyus retulerunt : qui adolescentem usque ad no- diem Salibati D. Bcnnoni ad ejus tiimulum pro lui-
ctem ita mortuum deplorarunt. Tandem facto ad D. guae usii supplex fuit, tempore vespertino tandem
Bennonem voto, iterum vivere incepit. Jurati dixe- exaudita, loquelam recepit. Venere cum illa Mi-nam
runt parentes, cum aliquot vicinis, Joanne Bauri, Nicolaus ejus civis Gubineusis, Gerhardi de Sladt
ejus uxore Cbristina, Petro, Andrea, Martino, Hen- lilius, et Eiiphemia Nicolai Lerer, qui hoc prtesen-

rico ,
qui omnes rei gestae interfuerunt, anno tibus Petro Gutguardiano, et F. Helinberto Ordinis
mcclxxix. Eodemanno feminaj Frejibergensi Petri- S. Francisci Ecclesia3 Misnensis Custodes, Hart-
manao
 160 MIKACULA S. BENNONIS EPISC.
mannn, et Joannc Vicariis jurati dixerunt. terwerthensi sacerdote, Stephano Mayr Notario,
>,\ IMI'K
85 Anno mccc una cura sorore sua Misniam ve- xiv Augusti. Nicolao Hofman Frebergpnsi glires
QBBM.
An. 1300 nit Margaritula Fravesteinin , Lipsiensis vidua, faciem pestifera urina sua asperserant, ex quo infe-
curatiir tibia quse solido quatriennio pedum usu destituta, et acer- cere vultum venenata ulcera quasdam quibus pu- ;

e.rulcerata,
!
perpessa cruciatus fuit, cum altera tibia
oa trefactis caro moduni e genis defiuxit.
fcedum in
novem foraminibus liians continuo faeda sunie ma- Ille inopinato perculsus malo, ad D. Bennonis tum-
naret tandcm D. Bennoni vctum nuncupavit se
: bam uiiseris asylum confngit, et nuncupato voto
ejus tumulum invisuram, si per peduni valetudinem pristiriam vultui sanitatem recuperavit. Audiere
liceret. Quo facto, noxium pus continuo exnruit; et he3c de se testantem Joannes Wurzensis sacerdos,
illa una cum sorore sua voto se exolvit. Id affir- AndreasHambergensis Notarius, JoannesGodttf' idt,
manti adfuere Laurentius de Lockau, Joannes de Stephanus Mayr itidem Notarii, xvn Augusti.Tho-
tt mulier mas Hainensis xn annis articulari raorbo laboravit
Ester-Werth Sacerdos, Joannes Koch, et Stephanus
paraltjsi ta-
cta, Mayr, Notarius publious. Eodem anno xxn Julii adeo, ut pedes suo fungi officio, nisi admotis ful-
narravit Romfoldius Canonicus Misnensis, audien- cris nequiverint : manu quoque sine aliorum auxilio
filnis Henrico de Elsterberg, Ecelesiaa Misnensis potum ori admovere non valuit, postquam D. Ben-
Vicariis. Stephano Mayr Notario pubiico, senuper' nonis opem edito eidem voto invocavit, ingredi pe-
sainiiii valentemque cubitumconcessisse, noctu vero dibus sine ullo adminiculo potuit. Videre prodigium
tantoa cruciatus subito in altera tibia persensisse, Bertholdus Gebesenus, Nicolaus Elsterwerthensis,
ut doloris eontagio paulatim etiam prsecordia cor- Stephanus Mayr Notarius. xviii Augusti.
88 Adelheidis Heringin Misnensis, x annis in- oculis ac
ripuerit, appoplexia se tactum credidisse, praeser-
pedlbus la-
tim cura dexterum pedem movere loco non posset. credibili oculorum dolore excruciata fuit, et insuper borans,
Ben-
In tanta calamitate confugisse se ad notara B. integro mense pedibus laboravit anathemate pro
:

noni sospitatricem opem, eique cereum anathema avertendo gemino malo ad D. Jennonis tumbam
B vovisse : deinde cum paulisper obdormisset,auribus appenso, c vestigio voti compos fuit, Deoque et So-
scd non nisi
' onfeua
•
suis hanc vocem allapsara fuisse; Non exaudit Beus spitatori suo Bennoni cumulatissime gratias egit.
1

pcccata: Quo audito se postera luce quam

peccatorum preces. Adfuere rei gestse Nicolaus Elsterwerthensis ,

primum exomologesi animum lustrasse, fusumque Joannes Schreiber Halberstadierisis , Stephanus

ad Divi turaulum in preces, sanura vegetuinquc Do- Mayr Notarius, xxiv Augusti. Kunnd Henrici ,

mum rediisse, Deum in Sancto suo tam mirabilem Stainmez uxor Northnsana, xi annos inauditos in et qtixdam
sine fino laudibus extollentem. altero pede dolores sustinuit, prasterea apoplexia, et morbU pturl-
80 Postridie Kalendas Augusti, Catharina Myl- ignis sacer non raro per intervalla miseram corri- bw.
rcsuscitatur lerin Korsebogensis, infantem filium brachiisad D. puit. Edito ad D. Bennonem voto, extra urbem
cx atto la- Bennonis tumbam attulcrat, qui ex superiori domus Misnam ad S. Nicolaum concioni interfuit. Ibi vi-
psus sum ei est, omnes morbos velut aquam per ima pe-
contignatione pr©ceps delapsus hordB spatio ut
mortnus deploratus fuerat; quam primum veroDivo dum elabi quo animadverso in pedes erecta (quod
:

Bennoni nuncupato voto oblatus fuit, revixit. Matri antea minime potuit) sospes domum rediit- Testati
id referenti adfuere Nicolaus, et Joannes, Elster- sunt Nicolaus Elsterwerthensis, Joanne Lobenizius
wertbenses fratres ambo sacerdotes, et Stephanus Vicarius Misnensis, Stephanus Mayr Notarius, xxiv artritica et
Mayr Notarius publicus. Eodem die etiam Joannes Augusti. Clara Schwydenizensis puella, xn annos apoptccttca^
Benemeister Dresdensis, salutem suam D. Bennoni morbo articulari, et apoplexia laboravit : singults
acceptam retulit, qui per sexennium claudo et etiam rnensibus ratione destituta tam insane deli-

male afflicto corpore decubuit, Apostolorum Princi- ravit, ut insertis vinculis per vim coercenda fuerit.

pibus Romse nequidquara pro recuperanda valetu- Ut primum D. Uennoni pro salute sua se voto ob-
dine solicitatis. Domura ab Roma
redux, multa strinxit, utroquemorbo liberata est. Adfuere mira-
sanatur passim narrari de D. Bennonis in morbidos clemen- culo Joannes Wurzin, Georgius Leitner Schiloven-
ie.i tnnio tia audiit quare etiam ipse voto se ohstringendo
: sis, Stephanus Mayr Notarius, et Margareta Gom-
claudus,
ejus opem inclamavit. Quo parfeoto. eodem adhuc merfeldensis,quaina3C omniajuramentoconfirmavit,
temporis raomento sarius evasit. Dixit juratus prae- xxiv Augusti. F
sentibus Nicolao Elsterwerthensi Vicario, Joanne 89 Joannes, Nicolai Eckerspergensis filius, soli- epUeptieui,
c durn annum comitiali morbo laboravit, postquam
QUiii^itninio
Caraenze Guilielmi Marohionisaulico, Stephano Mayr
fluens sdiijui- Notario. Quinto Augusti Osterholta Northusana, parentes pro filii salute D. Bennoni votum nuncu-
quee integro quinquerinio sangulnis profliivio labo- parunt, tentari illo malo imp'isterum desiit. Sie
ravit, a Medicis conclamata, D. Bennoni sanitatem testantur Nicolaus Eisterwerthensis sacerdos, Fran-
debuit : eam maritus, cum Misnam venieset, D. ciscus Suseliz Sutor Misnensis, et Stephanus Mayr
Berinoni commendavit : quo domum reverso Oster- xxx Augusti. Eli^abetha de Borne xx annos arti-
holta sanitati restituta fuit. Narravit hoc palam au- morbo decubuit, ut loco
culari movere se non po-
dientibus Joanne Lobenizio , Conrado Eckersper- In tam pertinaci calamitate ad D. Bennonis
tuerit.
gensi Vicario, Nicolao Elsterwerthensi sacerdote, tumulum facto voto confugit, et mox recuperato
Stejihano Mayr Notario. memhrorura usu convaluit. Id testanti de se adfuere
t.i morba 87 Nicolaus Techwiz Ezizensis duos fere menses Joannes Wurzensis, Nicolaus Elsterwerthensis sa-
comtUati comitialis. Morbo laboravit, ita paulatim viribus cerdotes, Nicolaus Cometavensis ex Pragensi Dioe-
depositus,
de.slitutus, ut intra quatuor hebdomadas nec potum cesi, Stephanus Mayr Notarius, Pride Kal. Septem-
nec aliud gustaverit, solidumque octidunm ne ver- bris. Eodem die Henricus Altendorff Wmdenbor-
bum quidem ore proferre potuerit : quare despe- gensis, pro sequenti beneficio D. Bennoni Misnae
rata ejus vita cognati jam de hsereditate litigantes gratias egit. Die Mercurii g, qui festum B. V. in
cereos ad solvenda ei justa coinparaverant. Ejus coelura assurapta? excepit, turraa sexcentorum equi-
servantur a
uxor conclamatum ab omnibuamaritum D. Benno- tum in eum regionis tractum, quo ipse habitabat, prxdonibus
ni promisso anathemate, commendavit, quo facto, praadatum excurrerat, pecora obvia ornnis gcneris armeuta.
faclem fa de illealtera luce oielius habere ccepit, cibum potum- abigens Quo animadverso, Henricus, pro suis et
:
i tesus,
que sumpsit, paulatim penitus convaluit. Ipse haac vicinorum armentis, qu» snb jmerorum custodia in
omoia cum uxore dicto juramento aflirmavit. D. ' proximo carapo pascebant, sollicitns, Deum et D.
Bennoni cumulatissime pro tanto beneficio gratias Bennonem inclamavit, pollicitus intra xv dies se
agens, audientibus Conrado Lobdano, Nicolao EIs- Divi tumulum invisururn, si pecus suum hostis in-
tactum
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 161
tactum relinqueret. Rata etiam vota fuerunt nam : Stainbnch Canonicus Nicolaus Elsterwerthcnsis D
,

licct una equitum centuria haud proeul ab illis pa- sacerdos Stephanus Mayr Notarius. Kal. Sep- EX
,
IHPR.
GF.IIM.
scuis errarer, pacata tamen inde abivit. Dixit hoc tembris.
juratus, audientibus Barnardo Gebezensi, Joanne 93 Anno' mcccxcv, matrona qujedam, cognomento
i 1 15 ptantat
Lobeniz Vlcariis Misnensibus, et Stephano Mayr Willenlow Aldendorffensis, qni locus decem millia-
Notario. ribus Erforda distat, multis annis acerbissimos do-
90 Nicolaus Voyt, civis Misnensis, diu ita ooulis lores in pedum plantis sustinuit, quse inox tume-
maximp cum dolore laboravit, ut parum a ca>citate factse putreseere Infceperunt, carne frustillatim
abfuerit. Uxor eum admonuit, ut D. Bennonis opem decidente. Convertit sc m hoc cruciatu ad I

invocaret. Probato consilio cereum Divo anathema nonis tumbam, et ejus opem cum lacrvrnis et pre-
vovii quo facto, pus, ciceris magnitndine, ex ocu-
: cibus inelamavit, paulo post samtati restituta. Misit
1304 sanantur paralt/tlca ct
lis prolabi illi visum fuit, ct eodem momento videre illa hujiis miraculi seriem Misnam, una eum argen
pene cxcas, urthrtttco.
ut unquam alias coepit. Testantibus Ramfoldio Ca- teis soleis pro anathemate per nuntium, quem hsec
nonico, Bertholdo Gelieseno Vicario, Alberto Cap- ejus loco affirmantem audierunt Joannes Radebui
pelndorff cive Misnensi, Jacobo Leitner, Stcphano et honesta femina civis Misnensis, Tannmanin
eo-
Mayr Notario. anno mcccxciv, xn Junii Petrus gnomine, xv Junii. Elisabetha Redelichin, Langen-
Keseler bienniuiu et. semestre comitiali morbo labo- butensis non procul Rocblih, toto corpore paralysi
epilcpticus
ravit, et sexies per diem non raro illo malo cor- ct articulari morbo asgra, decubuit vn annorum
reptus fuit; unde in tam vehementem roorbum spatio,neque incedere neque movere sc valens.
incidit, nt sana ratione dum destitutam omnes cre- Vovit illa se D. Bennonis tumulum invisuram, si
diderint ad hffic oinnia illum fnbris per xvu dies
: ejus patrocinio convaluisset. Statim in tantum me-
acerrimo frigore combussit. Ut primuin D. Benno- lius habere se coapitl nt pedetentim, segre tamen,
nis opc invocafa, cereum eidem anathema vovit ingredi potuerit. Quare in viam Misnam ver us se
utroque morbo liberatus fuit. Dixit Iiebc ipse jura- accinxit, et dum iter fecit, D. Bcnnouem iteratis E
ttolor capitts,
tus, auJientihus Nicolao Elsterwerthensi, Matthia precibus invocavit. Quo facto haud procul Rochliz
1483.
de Calou Vicariis, Slephano Mayr Notario, xvi Ju- penitus convaluit. Juramcnto haec affirmantis inter-
nii. Petrus quidam, e pago Ahornensi oriundus, fuere Andreas Graff Canonicus, Paulus Freyber-
xvi annos pedibus ita laboravit, ut incedere non gensis, Joannes Radeburg Vicarins, Nicolaus Homud
potuerit pustuks venenatae, tumoresque id malum
: Canonicus Wurzensis, xix Junii. Canonicus quidam
accersierant. Cum vero proxime una cum matre Misnensis, difficili morb i, et prsecipue diuturnis
,edlbus per 14 sua Misnam peregrinationis causa venisset, mul- capitis doloribus conflictatus,
Bennoni, cujus D.
annos tabo-
taque de S. Bennonis in segros beneficiis audiisset, ope sinitatem recepit, cereum pro anathemate sus-
rans,
mater illum cerea anathemate Divo commendavit, pendit, anno mcccclxxxiii.
eique sanitatea recuperavit. Hoc testantem audie-
runt Andreas Grafif Gantor et Canonicus, Nicolaus ANNOTATA. D. P.
Elsterwerthensis sacerdos, Sigismundus Fenster-
waldcnsis, Nicolaus Prucbner Lubensis, Stephanus a Pascha tunc fuil celebralum 28 Mtxrlii, adeoque
Rlavr Notarius, xvi Junii. feria 3 Pentecosles incidil in 18 Maji.
91 Femina Misniensis, Ottilia nomine, quinquon- b Pascha an. 1278 aclim fuit 7 Aprilis.
coclcs ct
cxcuticns,
nium cocles fuit, altero etiam oculo ita inutili, ut eo c Kalendariis inscribitttr S. Donatus 7 Augusti.
raro admodum videre potuerit insuper excaecato d Colitur S. G illus Abbas 16 Octobris.
oculo in prseaeutam sudem incurrerat, pupillamque e S. Ursula 21 Octobris.
paene ex sede suam excusserat quod illi immanissi- f S. Vitus 18 Junii: anno autem 1280, habente
mos dolores creavit.Postquam deinde miseriam litleram Domin. e, ejus festum incidil iu ipsam D,i-
simm sancto voto D. Bennoni conquestn fuit, utri- tninicam.
teprosa,
que oculo lux rediit. Annotavere id ejns testimonium g Anno 1300 (quoad initium numeri 85, notalo
Nicolaus Elsterwerthensis, Jacobus Herzenbergen- omnia consequenter gesta videnlur, subsequeniibus or-
sis, Stephanus Mayr Notarius, xvi Junii. Matrona dinc mensibus, sic ut nusqnam appareal ad alium

Misnensis, cognomine Isenhutin diu lepra tam vehe aiiniiin transiiij littera Dom. n, festum Assumplionii
menter infecta fuit, ut tota familia ejus eonsortinm incidit ui diem Imix.
exhorruerit, et denique ab illa separari debuerit :

hac calamitate ad D. Bennonis tumbam precibus

in
ct votis conlugit, brevique a lepra purgata fuit.
EMBOLISMUS D- P.
Dixit hoc ipsajurata, prassentibus Nicolao Palano, De Canonizajione S. Bennonis, el corporis
Nicolao Elsterwertliensi, Stephano Mayr Notario, translatione Monachium.
xvi Junii.
92 Eodem die D. Bennoni pro reddita sanitate §. I. Ordo prioris actus, cx Ilinerario Adria-
gratias egerunt mater et filia, illa Adelheidis. hsec ni Papae VI.
xnrai dux Kele nomine. Mater diu maximo dolore circa prsc-
matcr ct
fitia, cordia excruciata, fllia vero ita pedibus segra fuit, J\rinw ordo postulat, ut relatis Miraculis qux Ca-
ut solidum annum neque consistere, neque ingredi noni ationem prsecet wunt, non transeatur ad illa, qusi
potuerit.Utramque invocata D. Bennonis ope mor- vigesimo post Translationcm anno iunt secuta <ic
l i Aetts
bus suus dereliquit. Hoc de se asseverantibus ad- enim novum exordium nobis sumunt Germanica, Datine
Joannes Hersteinius Canomcus Henricus
'

fuere , , reddilaj tle utroque Actu dicamus quos possumus, \

Sleiuizius,Joannes Lobenizius, Vicarii Nicolaus ; primum quod attinet prxter Bultam Canonizalionis, de
Elsterwerthensis sacerdos, Stephanue Mayr Nota- qxta §. seqit. habemui Itinerarium Adriani VI, ab
rius. Adniodum Reverendus Pater Joannes Kolte- Hispania Romam usque, ac ipsius Pontificatus eveu-
ner, Canonicus Regularis S. Augustini Lipsiensis, tus, per Blasium Ortizium,
in Becretis Doctorem
in dextro brachio et lingua subito apoplecticus, Canonicumque Tolctanum ac Generalem Vicarium,
neque vocem mittere neque cibum sumere per tri- summa fide collectum; inscriptumque Iltustrissiino
duuin potuit. Implorato vero D. Bennonis patro- ac Rbverendiss. DominoD. Joanni Martino Silicseo,
cinio, et lingiue et brachii usum morbo liberatus Archiepiscopo Toletano, Hispauiaruinque Primati
recepit. Hoc testantur Joannes Wurzeusis, Joannes etc. ; m lucem vero iditum, cx veteri Codice MS.
collegii
 102 DE S. BEXXONE EPISC. MISN.
Collegii Navarrici Pmisiis, libro 3 MisceUaneorum usque ad finera seculorum Sanctos et Justos elargiri
Stephani Balum mdclxxx; ttbi Caput xxx inscribi- desinit : omnia procederent, tridua-
et ut sanctius
tur, de Canonizatione Beatorum Antonini et Ben- num jejunium et prcces Deo effundendas Praelatis
nonis: rimut enim utrague celebrata Flortntix est ommbus indix.it, ut ipsi suabonitate in eorum corda,
t

anno udxxiii die xxxi Maji; sed non simul edila si vera essent miracula, eorum approbationemcceli-

utriusque Canonizationis Bntla. Bennonis enim vubli- tus infundere; sin autem falsa.averteredignaretur.
cata l<ui vivente adhnc Adriano; Antonini autem, eo Et peracto jejunio, Cardinales et alii Prasules,cum pnst tridua-
mortuo, a successore Clemente VII: sic tamen ut sin- Beatissimo Patre nostro, in palatiura convenerunt uum jejunium
nusqnam meminerint et iteratam
gttfo allerius simul canonizati: et in publica concione de eorum vita et sanctirao-
sitfftarjatlo-
guemadmodum videre esl ad diem n nostri Maji, in nia, utrum approbatione vel improbatione digna es- tiem,
Glt ria postuma 6'. Antonini §. 2. Caput illud xxx sent, prout cuique desuper datura est, conferebaut.
sir habet. Et licet multi ex Prfflsulibus, actum istum decoran-
2 Qtiia inter alia gesta per Puntificem memoran- tibus, solenniter materiara disseruissent ; praecipuus
habetur simul da, jssimum fuit Canonizatio Beatorum, Anto- tamen fuit, integerrimus Pater, Dominus Didacus
eanonisatum nini Florentias Archiepiscopi, nec non Bennonis Ramirez, Episcopus Conchensis, prudentia et lit-
fume S.
Saxonia), quem Anfc uinum celebravit Calendis Maji teratura refertissimus. Et post longam alterca-
(imo Pridie kalendas JuniiJ praedicti anni : propte- tionem inter oinnes convcnit, viros sanctos canoni-
rea huic opusculo, tainquam dignissimara rein, tali zari.
forma celebratnm, annectere Yolui. Sed prius quae- 5 Itaque post biduum aut triduum, Sanctissimus
Pontifex
rendura est, quid sit Canonizatio. Secundum Joan- cum Clero et Populo ad Basilicam Apostolorum, in iiiDasilica
iicuiAndreara cap. i de reliquiis et veneratione locum contabulatum emiuentiorem ascendens, inter Yaticana,
Sanct iruui, Canonizare, est aliquem per summum Missarum solennia, alta et intelligibi voce ipsorum
idque ex
Pontificem Catalogo Sanctorum adscribere; cum laudes pertractans, omnesque ad bene agendum
fonna consue-
ta, nemini liceat ahquem, etiamsi miracula fecerit, ut exhortans, liis verbis concionatus fuit: Gloriosus
Sanctum colere, quiassepe per malos quaedain quasi Deus in Sauctis suis et in majestate mirabilis ; cujus
miracula nunl. Magna prseterea cum instantia pe- ineffabilis altitudo prudentiae, nullis inclusa limiti-
tenda est Canonizatio; neque Papa facile moveri bus, nullis terminis comprehensa, recti censura
ad inquisitionem sanctimoniae canonizandi, imo de- judicii ccelestia pariter et terrena disponit ; et si

bet coniniissionem dirTerre iliius vitaa indagandse, cunctos suos ministros magnificet, allis decoret lio-
ut videatur interim an faroa et miracula continuen- noribus,etccelestis efficiat beatitudinis possessores
tur. Quod si fiat tunc committit inquisitionem super illostamen, ut dignis digna rependat, potioribus
vita et miracula homini canonizandi, ut iatius haec dignitatum, etprsemiorura uberiori
attollit insigniis
traduntur in dicto capite primo. retributione prosequitur, quos digniores agnoscitet
poputum
causa mature 3 Et primura quidem causa pradictorum per commendat ingentior excellentia meritorum. Sic et fio concio-
examinata et Pontificem commissa fuit Judicibus, in locis Flo- alma Mater Ecclesia, ejus sancta vestigia prose- ne allacutus,
relata rentiae et Saxonia?, ut diligenter
per Testes de vita, universos
:
qucns, et exemplo ducta laudabili ; licet
moribus, et miraculis praefatorum Antonini et Ben- in regnis coelcstibus constitutos, studiis efferre
nonis informarentur, sicut jura. decernunt, praeci- solicitis, et sonoris efferre praeconiis nou desistat ;

pue textus Capitis, Venerabili, de Testibus, cujus Antoninum tamen et Bennonem, electos Dei athle-
littera talis est. Venerabili Fratri nostro Episcopo tas, specialibus disponit bonoribus venerari. Ideo-
et CapUulo Corosopitensi ac universis Abbatibus, que circumspecta prudentia sanctEe Sedis, quaeacti-
apud Cistercium in generali Capitulo congregatis. bus intenta salubribus et operibus exposila pietatis,
Et infra Discretioni vestrae mandamus, quatenus
: libenter exequitur quae sunt Dei ; proeinissa solicite
Testes, quos Abbas et Monachi S. Martini Cister- digneque considerans, et debita meditatione per-
ciensis Ordinis, super Vita et miraculis piaj memo- lustraus, ad divini nominis honorem et gloriara,
rice m (Mauritii) Abbatis monasterii supradicti du- exaliationem catholicffl fidei, salutemque fideliurn,
xerint producendos, examinare sigillatim curetis, merito censuit riteque providit, servosDei per san-
cum ea diligentia, qua solet et debet in receptione ctam et catholicam Ecclesiam esse colendos.
testium adhiberi. Informatio itaque prsedictorum 6 Nos itaque, piis ducti consiliis, dignisque stu- F
Antonini et Bennonis, per Judices juxta mandatum ambos Sanetos
tjuam ctim diis excitati, nonnullos preedecessores nostros,
habendos et
etlam Thto- Apostolicum habita, sub fideli custodia mittitur ad Romanorum Pontificum specialis devotionis prose- colendos pro-
logi expSU- Papam :eamque ipse uni ex Auditoribus sacri Pa- quentes affectu, imitari solicite intendentes, qui nuntiat,
tttssenf,
latii examinandam tradidit ; ut per eura discutere- aliquos Sanctos canonizavere de consensu Fratrum
:

tur,an fuerit jure facta, et probationcm snificien- nostrorum pariter et assensu, Beatos Antoninum
tem ad canonizationem fuisse perpeuderet. Qui Florentiffl Archiprgesulera, et Bennonera Saxonen-
quidera idoneam ^e comperisse et juridicam Ponti- sem, Catalogo Sanctorum adscribimus, Festaque
fici retulit. Quam iterum Pater sanctissimus Theo- illorum, Missas, et Oflicia, in eorura commemora-
logiscominifcit, qui dijudicarent, an mores, vita, tionein, per universas orbisecclesias, singulis annis
et miracula Sanctorum dignaessent nec ne ad illos perpetuis futuris Cemporibus, celebrari conceilimus nifnl patltur
canonizandos et juxta eorum vota (quoniam ornnia
:
et ordinamus. Adstantes vero concordi jubilo col- sumptum
recte fuerunt reperta) adstantibus Sanctissimo Do- laudaverunt Doir.inum, dicentes, Te Deum lauda-
fieri,

mino nostr.o Papffl, cum Reverendissimis Fratribus mus etc. Et quamvis summa pecuniarum non exigua
Praslatis, multis aliis viris litteratura et nobilitate insimili actu, tum in Pontificia familia toganda,
claris, Canonizatio in publico Consistorio proposita tum in aliis impendiis circumspe-
soleat consumi ;

1'uit hunc modum.

in ctissimus tamen Papa
sumptus, quasi alienos
tales
4 Duo quidem Advocati consistoriales declama- a sanctimonia et a puritate Canonizationis fieii ve-
torie, alter quidem unius, altervero alterius vitam,
et consis'o- tuit. Quod raro (cum pecunia raugno pretio habea-
rairacula, et alia hujusmodi, ut manifesta fierent tur) visum inter homines censeo
riatUer sed non absque :

judlcatum cuuctis, radicitus exposuerunt; exorantes Beatissi- querela familiarium aliorumque, suam mercedem
esset ad Ca-
nomzatio-
mum Papam, ut illos viros, qui sanctitate et exem- expectantium, actum est.
nem proce- ploin viasuae peregrinatioiiiseminuerunt, Catalogo 7 Locum hunc Ortiziicum ego Datiiel Papehrochius
ittndum; Sanctorumaggregare vellet. Deinde Puntifex, post ad Adriani Pujix laudem in Conatu Chronico-kisto*
illorura uarrationem, gratias Deoegit, qui numquam rico simpliciter nulloaddtto verbo quo
transcripssem,
istum
 DIE DECLMA SEXTA JTJffffl
103
istumoptimi Pontifmt lamm videri deberem meum dilectifilii, nob
suamque Ferdinandus Archiilux Au-
iri,
in se acere, m omni ea quasumi fortassis posset latitudine; striie, ac Georgius
familiam et
fratres germani, He.iricus
nec tamen quidqmm restrictianis eisdem adhiiuissem, Duces Saxoniae, Lantgravii
Thuringis, et Marchio-
rtitus neminem tam stolidum ftirr, ut existimaret Pon- nes Misnus, per vener&bilem
tificem absolute damnavisse verbo factove, quod noveral
Fratrem nostrum
Joannem Episcopum Misnensem,
u totsuis sanclissimis etiam decessoribus Nuntium et Ora-
usurpatum; torem a,l Nos ab eis destinatum,
etdilectum filium
placuit adversariis meis terribilem accusationem for- Wilhelraum de Enkenvort, Electum
mare coram Aposlolica Sede. Equidem existimo abunde Dertusensem
Datar.um el Prielatum nostrum
domesticum.e, rum
me diluisse calumniam Parte 1 Rtsponsionummearum apud nos et Sedem Apostolicam etiam
Oratorem et
ad Exhibilionem errorum mihi imputatorum Art. 2 negotiorum Gestorem, humiliter supplicari
fece. „„t
§ 18. Hictamen ejus voiui meminisse quia nnnc pri- ut pramissis diligenter inquisitis et
exploratia ad
tt in ceterls mum t
xccipio prccdictx Beati virl Canonizationem procedere
eatenus favit,
dignaremur.
Canonuationis qnatcnus S. Anloninum spectant
tcta, Quorum quidem precibi; libenter annuere velle-
accuratissime ac minutissime descripta a causs tolius ntolusque
mus, summopereque gauderemus, hujusmodi
Cano- tntracutis.
ProcuratoreDominicano; ex iisque vaiia intelligo, ab nizationem nostris temporibus divino quodam „,i-
Orti-.iu non salis explicata. Acprimontm vetuissePon- nisterio contigissei ac nobisjustum videretur, ut
tificem ne sumplus utli fierent, quasi n essenl absolute idem B. Bet.no, quetn jara Deus in rodesti gloria
alieni a sanctitate puritate talis actus, sed ne n fte-
et Sanctorum cln.ro dignura fecisse, plurimis et mani-
renl in suampersoMm suamque familiam vestiendam festis indiciis et miraculis ostenderat, in terris
etc: in ceteros autem usus voluissel maderationis ali- etiam sibi debito Sanctorum honore non defrauda-
quid, scilicet ui supplicantibus tantum remillerelur, retur non statim rem tanti ponderis ac momenti
;

ut restricti quanium fieri honeste poterat, salva cuique mtrcede faciendam sed, juxta veterem et laudabilem
:
i- i

fuerinl ait laboris, el majestate actionis tam magnificie. Itaque suetudinem, cunctanter matureque considerandam
1800 diratas
Datario imperalum ftiisse lego, ut eos sumptus ipse duximus.
tx parte S.
Antonini, quam gratiosissime taxaret, hunc aulem eos taxasse ail 10 Post triplicem igitur inquisitionem. ex reco-
B iluo mtllia ducatorum de Camera, cnjus summse mille
lendse memoria? Alexandri srxti primo, et deinde
octingenti ducati, ex Florrnlinorum eleemosyna collecti l>rr eramma-
Julii secundi, et successive Leonis decimi, praede-
tos ter Pro-
repreesentati fuerint ab ipsomet Procuratere, priusquam cessorum etiam nostrorum coromissionibus super cesstu jiro-
iul Consislorium ptiblicum procederetur, ipsomet Ponti- hoo debite faetam tandem idem Leo decimus, tri- liatls
;

//,'<• multum conferente ut tali summa expediri posset bus etiam Romana? EcclesisB Cardinalibus, ex tribus
causa. Verosimile estexparte Crsuns, pro Bennone illorum ordinibus videlicet venerabilibus fratribus
supplicantis, nihilo minorem aut etiam grandiorem nostris, Beruardino Ostiensi soncta? Crucis in Hie-

qtiidni etiam,
summam expensamj ideoque tota illa Acta hicedi po- rusalem, et Antonio Albanensi Episcopis, tunctitulo
tx parte S. tuissent: sedquia in iis vix semel iterumque tum ipse S. Vitalis Preshytero, ac Joanni SS. Cosmaa et
Bennonis? Benno tttm Legatus Cxsareus nominatur, congruenlius Damiani Diacono, Cardinalium deFratrum suorum,
censui relationem dignissimam legi, differre m supple- (de quurum numero, licet absentes, tunc eramus)
mcntitm Maji, quando S.Antonini Acla eruntadincu- consilio et assensu commisit, ut ipsi, visiset exa-
dem revocanda. minafis Processibus; editis super ejusdem beati v.ri
vita, moribus, fama et miraculis, anteetpost ipsius
II.Idem aclus aliique pragressi, ex Rulla decessum ejns intercessionibus a Deo faet.s, aliisque
Canonizalionis distinctius crplicatur. cunctis ad Sanctorum Canonizationem hujusmodi
necessariis.se super omnibus et singulis diligenter

/n bulla post
B
tium
tttlla extat
compilati,
lomo 3 Bullarii, per Cherubinum Laer-
m AppenJice, ctincipit: Excelsus
informarent ; et per eos comperta, in suo secreto
Consistorio. ut moris erat, Tideliter referrent. Cum-
exquisitam Dominus militantem Ecclesiara pretiosorum lapidum qne ipsi Cardinales, visis et examinatis diversis
vilam et mi-
racula.
vivorura, ipsi summo angulari lapidi Christo Jesu Processibus, in partibus Germanis de Sedis prse-
notisque
unitorum ornatissima varietate decoratam, structu- dicta?. commissione habitis, et ad Curiam nostram
Ciirilinalilim,
ra mirabili fundare disposuit idque explicatur, transmissis testiumque fide dign ,rum depositioni-
: ;
F
descettsione facta a Patriarchis el Prophelis, /"-,' cete- bus, pro tantte rei dignitate, debite ] leratis;
ros Sanetorum ordines, usque ad Virgines elViduas. de supradictis miraculis ac vitte sanctimonia etaliis

§ 2 declaralur, quomodo Deus in eadem Ecclesia susci- a jurerequisitis. fidelem Nobis relationem in plu-
taverii gloriosum Confessorem Beatum Bennonem, ribus etiam secretis Consistoriis fecissent; Nosque
superno ccetui merito sociandum, imo verii.s s, cia- ipsorum et omnium Cardinalium votr,, pro cele-
fum ;
qui inter ceteros athletas, suis meritis et branda dicta Canonizatione, convenieutia et con-
exemplis. ipsam sanetam Ecclesiam, divina coope- formia invenissemus ; et pro celebriori executione
rantegratia, multipliciter decoravit; prasentisque dilectus filius Joannes Baptista de Senis, utriusque
temporis caltginem; suae lampadis fulgore, mirabi- Juris Doctor, et aulne nnstrre Consistorialis advo-
liter illustravit. Quod oslenditur § 3 ct i, ubi indi- catus, in publico Consistorio omnia ,le ipsius Reati
cantnr virtutes cl aliqna mtracula quibus tu vita clpost viri vita, moribus, fama et miraculis copiose percen-
mortem claruit ,/ quse proiulimus. Deinde iii dicta suisset : nobisque hurailiter supplicasset, ut ad ejus-
Bullaidem Pontifex ista addil dem Beati viri Canonizationem, matura delibera-
9 Possent hic quamplurima alia miracula afferri tionepra?babita, procedere dignaremur.
narrut quorl
royatus a
multos eni.n divini Bennonis meritis e mortuis ex- 11 Nos de relatis coram Nobis inprimis maxi-
,

Carolo V . citatos constat: nmltis variis morbis curatos; deni- mas omnipotenti Deo gratias agcntes rogavimus , postindtetas
et aliis Prin- ° ral">f > 't
que qui votutn fecerit, neminem illius beneficium omnes in eodem publico Consistorio tunc astantes,
clpibm, jeiiinm
non sensisse. Propter quse earissimus in Cliristo ut suis orationibus et jejuniis Ecclesiam Dei juva-
filius noster, Carolus Romanorum et Hispaniarum rent; ac ne eam Utissimus modo aliquo in hujus-
Rex Catholicus. in Imperatorera eleetus : et dilecti modi Canonizationis officio errare permitteret in- ,

filii nostri, Albertus S. Petri aJ vincula Presbyter, stanter orarent. Demum post aliquot dics convocatis
et MatthsBus S. Angeli Diaconus, Sanctoe Romana? denuo in aula nostra Consistoriali, in palatio Apo-
Ecclesise Cardinales ac venerabiles Frntres nostri,
; stolico, universis ct singulis, qui tunc aderant in
Richardus Trevirensis, et Hermannus Coloniensis Romana Curia, Ecclesiasticis Praelatis. Patriarchis
Archiepiscopi, i>er eorum patentes litteras ; nec non- videlicet, Archiepiscopis, Episcopis , in prasentia
eorumdem
 16* DE S. BENNONE EPISC. MISNEN
eorumtlem Fratrom nostrorum, dicf?e Romana? Ec- iicet Sanctns tuus , quaesumus Domine , Benno
:

clesine Cardinalium, eosdem Processus super ejus- Confessor et Pontifex nos ubique Ia?tificet, ut dura
dein Beati viri vitamoribus fauia et miraculis , , , ejus recoliinus merita gloriosa, apud te semper
editos, euuulem Joaiinem Baptistam breviter
jier patrocinia sentiamus cum sua conclusione, vide- :

summarieque repeti ferimus. Qu.c cum ex serie, jier licet Per Christura etc. Deinde vero Postcomum-
Cardinales ac alios quibus id munus per Nos in- nionem stibjunximus, dicentes Quresumus Domine, :

junctum fuerat, enarral i et exposita fuissent; om- salutaribus repleti mysteriis, ut Sancti tuiBennonis
ne-i|ueastantes Pralati, quod sibi super hujusmodi Confessoris et Pontificis, cujus solennia celebramus,
concrdit
Canonizationis negotio videretur, interrogati, una- etiam intercessione adjuvemur ; cum simili conclu- lndnlijenttas,
nimi consensu, nullo penitus discrepante, respon- sione. Et ita Missam ipsam ad finem usque , cum
dissent sibi vrideri, quod idem Beatus vir inter
, solitis ceremqniis, juxta Ordinarium Apostolicum,
sanctos tnerito adscriberetur et connumeraretur; iliii' debite terminavimus
Indulgentiamque plena- :

Nes iterum humiles ipsi onniipotenti Deo, quod ad riam omnibus Officio hujusmodi tunc astantibus ,
die 31 Sfirjl

Dom. I.
Beatum servum suum debitis honcribus prosequen- devote elargiti sumus. Praesentes litteras in prae-
post Pent. dum, corda nostra illuminare dignatus essel gratias ,
missorum testimonium concedentes, ad laudem et
agentes ; ad ipsius Canonizationem . iliem Domini- gloriam omnipotentis Dei, qui in sanctis suis mira-^
cam primam post Pentecosten, qn.T tunc oceurrebat bilis est, ac gloriosus vivit et regnat, benedictus in
ultima die mensis Maji , anno Domini millesi- secula secuiorum.
iiio quiiigiuit-siim vigesiinn tcrtio , ileputavimus : 1 \ Ceterum quia
difficile foret easdem pnesentes

ac in Basilica Principis Apostolorum de Urbe ad oinniuui notitiam deferrj, volumus et de-

litteras
et conctndit
niiij.liim mi;j j.'- iniii ligneuui 'i " inore jiarari et exor- cernimus, quod earuindem transsumptis, manu No-
:
Buttam,
nari jussiinus. Super quo quidein hodie , astante tarii publici subscriptls, sigilloque alicujus Praslati
universn Clero et populo , de vita , miraculis , et Ecclesiastici munitis, fnles adhibeatur indubia, in
fama ejusdem B, Bennonis , humili devotioneque omnibus et per omnia; et iilis nbiqtie stetur, ac si
pleno, ut morisest, sermone habito, deindeque Li- originales litteras hujusmodi essent exhibitm vel
tania et hvmno, Veni creator Spiritus, per omnia ostensae. Nulli ergo omnino hominum liceat lianc
devote decantatis, nec non a Procuratoribus causa) paginam nostrorum decreti, diffinitionis, descriptio-
ipsius Canonizationis, et ab ejusdem Caroli in Im- nis, statuti, relaxationis, coucessionis, et voluntatis

peratorem elocti apml Sedem praedictam constituto infringere, et ei ansu temerario contraire. Si quis
Oratore a Nobis magna cum instantia petito pro-
, autem hoc attentare praesumpserit indignationem ,

nuntian, adscribi inter sanctos eumdem B. Benno- ommpotentis Dei ac Beatorum Petri et Pauli Apo-
nem (eum jam omnia consummata essent, ora- stolorum ejus se noverit incursurum. Datum Romm
ceremonias consuetas super ea re
Ecclesiae apud S. Petrum, anno Incarnationis Dominica? mil-
rile servavissemus) Deum prae oculis habentes, ad lesimo quingentesimo vigesimo tertio, pridie Kalen-
Canonizationem ejusdem Beati sub his verbis pro- das Junii, Pontificatus nostri anno primo.
cedendum duximus et processimus. Ad.Castello.
I- Ad laudem et honorem sanctae et individuas Visa W. de Eukenvort
B. Bernonenl Triuiiaiis, i't exaltationera Fidei Catholicse, et Chri- T, Hezius
Sanctorum stianoa religionis augmentum , auctoritate Domini Registrata apud me T. Ilezium :

Catatogo
nostri Jesu Christi ac Baatorura Petri et Pauli a tergo signatitr Bullae ApostolicEB.
Inscrlpsit
Apostolorum el Nostra, ile Fratrum nostrorum con- Eadem omnia habes apitd MnHhxum Rader.um, tom.
sdio,decernimus et difEnimus; bonao inemoriae Ben- 3 Bavariz Sanctx pog. 180 et seqq. el quidem ex
nonem, olim Episcopum Misnensem, Sanctumesse, originalt fidelim transcrtpta quam impressa ii< Bul-
,
ex oritjinali
et in Sanctoruai Catalogo adscribendum, ipsumque lario : tilii Btilla data legitur, anno Pontiffcatus .1/5. sinciritts
in eodem Sanctorum Confessorum Catalogo descri- sexto ; idque non per zyfram, qua in margine recte edttam a
bimus statuentes, ut ab universali Ecclesia quo-
: notatur Dat. P. an. i; sed numero ad longum cxpressq. Radero
libet anuo festum ipsius et ollieium sicut pro uno , Quod plus qitam simplex ac vimiale mendum, argutt
Confessore Pontifice, sexta decima die mensis Junii, liceniiam ddtam typothetis (hominibus ut plurimum
lioc est die depositionis siiaj, devote et solenniter ignorantissimisj per hngum extendendi numerales rr-
celebretur. Et insuper eadera auctoritate omnibus graphorum ad preektm delalorum notas , cum periculo
vere pcenitentibus et confcssis, qui annis singulis ad frequentissimorum ac gravissimorum errorum. Raderum
sepulcrum ejusdem S. Bennonis eadem die accesse- aulrm. rx originaii transcriptam Bnliam dnre, probant
rint , septem annos et totidem quadragenas de in- eliam parerga Mmistrorum suhnotanlium , sohta in
junctis eis pamitentiis miscricoribter relaxaraus. Bullario omitti, et hic soiicite adniimerata, si tion ad
13 Quibus debite peractis, incboatoque per Nos, aiiud, saltem in argumentum fidelis transcriptionis.
et incoeac.t
orntionibus ac decantato usque ad finem a cantoribus nostris, 15 Ea Canonizalio pessi/me habuit Lutherum, quem rtngente ne-
l<< prtit <n hymno, Te Deum laudamus; ctiam finem in illius att Raderus in Vita S. Bennonis, doluisse vefiemen- qit<ilqttam
Missa drcan- Lutkero
Cardinali Diacouo in cantu dicenle, Ora pro nobis B. ter, sua iiupia dogmata eudem tempore magnis D.
tatlt :

Benno, n choroque responso Ut digni efficiamur , Bennonis miraculis refutari. Itaque impium os in
promissionibus Christi Nos illico propriam Oratio- ; sanctum virum exeruit, etlibriiin patria linguapro-
nem de eodem Sancto alta vnce decantavimus, di- trusit, cui liancEpigraphen fecit. Contra novum
centes Deus, qui nos B. Beniionis Pontificis con-
: idolum et antiquum diabolum, Misna? exaltandum.
fessione gloriosa circumdas et protegis; da nobis et Has impius et Pairoclianas Lutheri cbartas Adaums
ejus imitatione profieere, et intercessione gaudere. Tanner, Socielatis nostrte Theologus, et suis inge-
Per Duininum nostrum Jesum Christum filium tuum, nii monumentis clarus, tribus orationibus diluit,
qui tecum vivit et regnat in unitate Spiritus sancti Ingelstadii anno mdcviii , , xiv Kalendas Quintiles
Deus, per omnia secula seculorum. Deinde vero a editis : quibus has tres quiestiones tractat. Utruin tjttem refuta-
dicto choro responsum. Amen. Solennem illic Mis- Lutberus vit Tannrrus
Oermaniie Propbeta, speciatim vero
fuerit
sam Nos ipsi celebravimus, de dicta tunc occurrente cjus gloria?, qua nunc S. Benno in Bavaria coruscat?
Dominicaprima post Pentecostem. Collectas singu- Deiude Utrum Lutherus prieteritorum S. Bennonis
:

las sub una conclusione tenninantcs, additis etiam illustrium factorum aiquus sit aestimator Tertio, '?

praBdiotaceterisque specialibus ejusdem S. Bennonis Rectene Lutherus olim tain Canonizationi quaui
Collectis immediatc sequentibus : pro sccreta vide- exaltationi S. Bennonis sese opposuerit ? Ubi osten-
dit
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 163
A dit Tannerus Lutherum falsum Prophetam fuisse, Saxonise loca, qute Georgio Principi parucrant Lu- D
et verum poetam quamvis carmen nullum facere
, theri dogmata invexit; ll.rc Surius : qu.r apud acct. c. u.
potuerit. Iuiquissimum dein Judicem et censorera Btctiium et alios Hisioricos etiam referuntur. Sed ad
factoruin S. Bennonis impie deniquo se Canoni- : S. Bennonem redeamus.
zationi opposuisse. 18 Railerus, hoc iilcm deplnrans, sic prugreilitur :

16 Sett t/itaiiinm indoluit impuis hxresiarclia, am- Defuncto Georgio, cum quo simul Catholica pietas
c.eorqio autem plificala S. Bennonis gloria , lantum tjavisi sunt n Saxonia et Misnia sepnlta est, secuta suntmiser- inttr Sacrlle-
Duce Soxonix acit.r religionis in Gerinania tenaces Catholiei : atque rima et infesta coelo terrisque tempora quibus non qia hxretico-
:
mlregattdcnte.
imprimis ille tn Pontiftctis tittetis noniinaius atque a satis fuit impiis, sacrilegas manus sacris Dhorum
Ratlero laiidatin, inclitus ilie Saxonise heros, Misnia sedibus et sedibus inferre, spoliare templa, polluere
Regulus Georgius , qui m ea ciiusu veltementisrime sacras aras, Ccelitum statuas confringcre, orania
laborureral ; cuinque , quod illius Majores et ipsc sacranis ornamenta detrahere, aurum et argentum,
maxime optaverat impetrasset, litteras ea de re de- pretiosas vestes et supellectilem sacra auferre,
dit ad Bojorum Duces , Guiiielmum Ludovicum,
et profanis, profanis sacra miscere, omnia profanare ;
quibus rogabat , uti Pontificis auctoritas qua D. , nisi in viscera terras irent, saeros cineres et manes
Bennonem inter Beatos versari , publicoque cultu Sanctorura incestarent. Quornm tamen furorem
venerandum denuntiarat, in suis Bojaria; provinciis Benno, per curam suorum successorum, declinavit,
et primariis civitatibus, Monachii, Ingolstadii, Lan- tantisper in arcanis cnnclavibus Episcoporum ser-
dishutae, Laudspergse, pro concione proclamaretur, vatus, quoad Albertus V, inclitus Bojorum Dux,
etprq foribus templorum tabulieipsie proponerentur. et magno Catholici nominis id jevi coluinen, per
Servantur eaj Georgii Principis et Joannis An- litteras sanctissimi illius Antistitis sacrum pignus
tistitis Misnensis litteras in chartophylacio sum- enixe petivit, et anno mdlxxvi feliciter impetravit
rase sedis Monacliii, quas ipse patria lingua con- uti publica Misnensis Pontificis et CoUegii Sacer-
scriptas cum voluptate legi. Ita Raderns ; cui cum dotum testimonia, qua3 subjicio testantur.
E
Bovaros
tn proposita sibi hrevitate (qnam tanten htc uon tnedio- 1!) NosJoannes, Dei gratia Episcopus Misnensis
a Joanne
ettam ad cnter excedit minime lictterit eas iitteras Latine le- omnibus visuris has nbstraS patentes litteras, salu- Maltizio
promttloon-
dom tinllam
gendas ctliibere; rem mininte negligendam egocensui, tem in Doniino precamur, attestamur et notum Lpiscopo
itetjue tam iiisigne Sti.conic.r pietatis iiioiiiuueiitum sitb- facimus. Cum Ecclesia Misnensis,
cxho rtanle. Cathedralis et
tralieniliim posteris Principibus, per ijmus S. Bennonis ingenua Episcopatus nostri, persecutionem patere-
apud Devin preces felicitcr ad illam reduci cceptis. Sed tur a Lutheranis, sub Henrico Duce Saxonis; Re-
atio non profrcit conatus iste nteus quam ut Joannis , verendissimus Joannes, genere Maltizius, tunc tera-
liticr.e ati& oriijinattter in meinbraua descriplx, e.t mo- poris Episcopus, reveritus ne in illa perturbatione
gno cereo siijillo munilst rcpenrentur verbolehus tales, et irruptione templorum discussioneque iraaginum,
quales jant llcnsclieniiis ex ipso Ratlero transci iptus Sanctorum Reliquiae ibidern longissimo tempore,
reiiquerat, uti infra leguntur niim. 19. IUx autem prx- magna cum veneratione custoditae et conservata;,
metnoratx, si adhuc reperiaittur, noterunl faciendo post- diriperentur ac proftuarentur; volens providere
moditm sitpplemento servire. Vnum hic notaverim quod tuinbam sive sepulcrura
eiusinodi periculis, aperuit
credam Translationem secuta miracula multa, guorum magnifice extructum; in quo D. Bennonis Episcopi
tamen notttia uitlli scripto consignata periertt usque ad corpus solenniter veconditum erat, atque lbidem
annitm mdxxxix. longissimo tempore multis miraculis claruit, san-

JDivi,
ctissime visitatum et recolitum fuit, atque illassan-
§. ///. Misnia
Translalio corporis Mona- ctas Rehquias integri corporis D. Bennonis, una
chium, miracula secula. P.G. cmn eilicio, mitra, et baculo pastorali ejusdem
IIlCCIIl
aiiisque Reliquiis, videlicet cranio D. Dunati Stulpein
prolata sttperiari
n prolala sitperiari §. Ponlificia Bulla,
Pontificia laudantur Martyris, quod tamen vetustate in petios dilapsum delaiu
Georgius et Henricus , fratres gerinani, Duces Sa- est, digito S. Pauli Apostoli et aliis quibusdam non

xoniee, LantgraviiThuringia?, et Marehiones Misiiise; cogaitis Rehquiis, quod earum scheduhe vetustate
Joannem Episeopum Misnensem, Nuniium
qui per perierc, in capsula statinea reconditas amovit : et

C Oratorem
et ad Pontitieem Romanum a se destina- m saccllum arcis Stulpen, suam Sedem Episcopa- F
l.cargio Dttce tum, humiliter supplicari fecerunt, ut ad S. Ben- lem, dist;intemsexmilliaribus ab Ecclesia Misaensi,
Cnttmlico nonis Canonizatiunem proredere dignaretur. Iftinam ejusdem Episcopatus transportavit. Quo in loco re-
defun to.
sic pari passu processissent amho! noh adeo dissimilis manserunt, viveate supradicto Episcopo, et Succes-
utriusque fitissct entus. Henricus Juntor a Luthero , sore ejus Nicolao Kerlewisio. In cujus loco cum
dementatiis, 111 ksresim prolupsus omnem secum posle- nos quidein indigne in Episcopum electi succedere-
ritatem traxit senior Princeps Georgius (verba suitt mus, accidit ut statim iaitio Pastoratus aostri in

Laurentd Surii m Gommentario rerum ge&tarum siti exilium pulsi, dura pateremur.
iniiponsj generosa et plaae Germana aniini fortitu- 20 Interua Reverendus Nicolaus Gruaer, Pres-
dine, in avita Majorum suoruiu religione constan- byter graudaevas ietatis, cui erat sacristia ejus sa-
tissimus, et
deditissimus,
Carolo
dignus
V Caisari lunge optimo
profecto multis nominibus,
semper eelll commissa etcoiiimendata/divina volentegratia, tt ^„.

memoriam habuit reconditarum Reliquarum in arce ctusum,

^
quem omnis potteritas laudibus vehat, quem Lu- Stulpen, quas modo aomiaavinnis, m;ignuque pie-
therus egregie convitiis et contuiueliis quidem , et tatisatfectu, ad locum illum accelerans, ex supra-
impune, sa^pe prosciderat, anno mdxxxix diem vita3 dicto sacello amovit, et intra lectum cuhiculi reclu-
clausit extremum Clarissimus et integerrimus Prin- sas sanctissime aliquantisper custodivit, donec nos
ceps Saxunia? Georgius cujus obitu maxima acce- : ab exilio restituti ingravescentis a^tatis supradictus
;

C siicccdente pit iacommoda religio Christiana. Nullos eaini re- Sacerdos ad aostras inanus, sanctas illas Reliquias
ffenrico fiatre liquit liberos. Itaque testamento scripsit hercdem fideliter tradidit Post nostrum exilii peditum,
f.utlteiano, conscntieate Capitulo aostro, ut
fratrem suum Henricum et ejus filios Mauritium , transactum fuit,

atque Augustum, ea coaditioae ne quidquam in re- arx Stulpen IllustrissimoSaxuaia3 Duci Electon ex et in srpulcro
ligione mutarent. MisM fueruat ad Henricum qui permut:itiune traderetur idcirco supradictas Reli- unlus tptscopi
;
,
m oppulo
hoc proponerent sed interim mortuus est pius
ei : quias posuimus aostris manibus ia sepulcriim Joan- Vurzcn
Princeps et continuo Henricus ditionem omneni
, nis Episcopi Misaensis genere Salhansen, praede- depositum.
occupavit atque in orania Misniae , Thuringiae et
, cessoris nostri, quod sepulcrum adhuc hodie integre
Junii T. IV. 23 extat
 166 DE S. BENNONE EPISC. MISNEN.
extat in Collegiata Ecclesia B. Marias Virginis op-
minus Kommerstat pice mem. Camerae Ducalis Con- D
AUCT. G. 11. pidi Episcopatus nostri Vurzen, hac nostra inten-
cuidam, qui a consiliis ecclesiasticis Sere-
siliarius, allata distin-
tione, ut sanctae hae Reliquiae ad. extremum usque ctior relatio
nissimi erat. rem altera vice aperuit. Hic, utpote
diem illic tuto remanere debeant. vir spiritualis, his continuo intentus, ad
Translatto-
alloquium nis.
21 At vero cum Dux Bavariae Al-
Illustrissimus Serenissimi admitti petiit; eumque in praesentia Se-
bertns, intcrcessione
Decani nostri Hieronymi de renissima; Conjugis hac de re commonuit, cum
Koinerstat, piae memoriae, Reliquias peteret; cogi-
demissa observantia insinuans, quam indecens sit,
tavimua supradictas reconditas in tutiorem locum tantas Rehquias iuloco quasi privato, sine honore
post Alberti remittere. Extraximus ergo nostris manibus praeno- et reverentia, jacere
Ducl Batiarir
pium consultuinque fnre, si
:

minatam capsolam, et sanctas Reliquias

reperimus ad serenissimos Antecessores, Caesarum et Ducum
donatum,
et recognovimus et suaj Celsitudini, utpoteCatho-
:
tuinuluiu, in Collegiatam Diva Virginis transfer-
Iieo Principi, lubenti acdevoto animoad prohiben-
reutur, ut annuo ibidem eultu Divus Benno honora-
dam profanationem submisse ohtulimus, transmi- retur : futurum forte, ut Optimum Numen, ob hujus
simus et tradidimus. Attestamur iteruiu atque ite- intercessiunein plura miracula edat. Iusumptis ali- facta anno
rum prajnominatas Reliquias in veritate a prajde- 1580 adcc-
quot deliber.itionihehdoinadibus, vocato denuoadse clestam D. t
cessoribus nostris Episcopis, Clero et plehe, usque prajdicto Ecclesiastico Consiliario, Sacras Reliquias
ad nostra tempora pie cultas et sanctissime conser- ei indulsit; quarum tamen translationem varia im-
vatas fuisso, multisque claruisse miraculis qua- pedunenta
:
in annum millesimum quingentesiiuum
rum Indicem una cum descriptione Vitae S. Ben- rejecere quando primum. licet non sine dillicul-
:

nonis qua-dam alia, lllustrissimse Celsitudini Ducis tate, in ahquos Serenissimorum Capitum comitatu,
Bavaria- tradidimus. llujus rei pro majori fide, ad ad praedictam Ecclesiam praeter alias Reliquias de-
confirmandam ipsissimam veritatem, hoc nostrum latoe, et in summo altari deposilae fueruut.
diploma nostri magni impressione confirma-
sigilli 24 Et Divum huuc Beneficum varia mox sus-
B viinus. Actum in Episcopatus nostri residentia op- pensaanathemata demonstrarunt; utietvariae sche-
nostri Vurzen,
secutis mox
piili Dominica Laetare, anno repara- dae, quaehujus tenoris erant (Deus et Divus Benno, miraculis
tte salutis niillesimo septuagesimo sexto. Joannes, intercessione sua, me hoc et illo malo liberarunt)
Dei et Apostolicae Sedis gratia electus confirma-
et IpseetiaraPrasul ab Aw, jam ad extremadeductus,
tus Episcopus Misnensis, nec non Prapositus ac rationis usu destitutus, S. Bennonis patrocinio
Naumhurgensis, ad majus firmius testimoniura
et commendatus, ad mentem et sanitatem
rediit. Al-
manu propria subscripsit. Ilacienu, diploma, quo m teri quoque PrsBsuli potus, in quo Divi hujus Reli-
cilaius Joannes de Salhausen floruit Episcopus xl quice posit^e erant, malum, quopericuloseex impro- Ills an. 1001
Misnensis usque ad annum drciter mdxviii, quo ele- viso correptus fuerat, omne abstersit. Miracula haec publicari cir-
ctus Joannes de Schbeiniz, 1/111 missus Orator
Romam ob timendas hsereticorum et perfidorum calumnias ptis,

interfuil Canonizationi S. Bennonis, eique substitutus, diu supressa; aliudtandem manifestum miraculum,
Joannes Maltizius ttic supra memoralus, ac vita fun- quodannoMDCi cum femina qiue afllicta erat pede,
ctu^ anno mdxlix habuit successorem Xicolaum
Ker- in ipsa ecclesia contigit, in lucem et venerationem
lewisium, cuise testatur successisse, Joannes Haubit- traxit. Miraeulum hoc
tale fuerat, ut omnes hujus
zius, hujus dtplomatis auctor ei quasi cum corporeS. conscii prado ipsum committi urgerent, quod et ex-
Bennonis, etiam divina protectio excessisset, Episco- ternorum regnorum devotos cultores exciret, et
patus deinceps .leclutn.s esi a,l Principes Lutheranos, supplices eorundem manus ad curandam argenteam
Augustum ei Christianum Dnccs Saxonise, cl Christia- Divi imaginem aperiret liberalitate summa, qua ad-
num Blectorem, aliosque.
jutadein aliorum quoque pietate, eam, quam nunc cvnficitur
22 Monachium, inquit Raderus, anno mdlxxvi videre est, argenteam Divo argentca
guod nunc imaginem statuit. Adeo
llonuchii Di\ iis lienno intravit, ct in palatio Principis statua,
per in diesperegrinantiura accrescehat numerus, ut
in sacello quailrieiiiiiuin
ut hospes rultus, Anno demum 1 Ecclesiasticis in choro functionibus vix luctim per-
proprio lio-
miilxxx magna ceremonia festaque, inaedem maxi- mitteret; quare S. Reliquiaj inde denuo amotae in
noratur,
mam Beataj Virginis delatus, pedem et se-
ibi vacans aliquod altare repositae fuere, usque dum
dem aeternam fixit Conditum est illi ante Serenissimus Bavariae Dux Guilielmus cum contri-
summse ajdis chorum, in ipso templo, aobilissimum buentibus etiam omnis status devotis aliis, in ho-
seu sacellum seu mausoleum ubi altari, norem Sancti hujus sacellum, vix ulli in Germania
: 111 ipsius
nomini inscripto et initiato, sacrse illius secundum exstrui curavit. Miraculorum finis nullus
Reliquiaj
sunt collocataa. Tanta porro freuuentni
conflnentis est; itaut juredicereliceat; Manus Domini non est
populi ccepit coli, ut unoaliquo anno,
qui tertius ahbreviata, ut Salvare nequeat ; neque est aggra-
supra millesimum sexcentesimus fuit. vata auris ejus, ut non exaudiat. Isaiae lix et nortm
octoginta et illud
paroecise, cum signis et publicis supplicationibus, Mirabilis Deus in sanctis suis. Porro cum mirahiles
;
saeellum.

apud D. Bennonem apparuerint. Bojis tam carus

cum accursu casus, in quos Divis Bennonis, ut dictum est, Reli-
est, et merito, ut nullis illum opibus et copiis per-
maximo cl quiae devenere, sinistrorum discursuum hinc mde
miracutts. mutare velinl aut patiantur. Hmc Raderus, qui addit causam praebuerint; paucis rei seriem scientibus
seaioltscentem amto mi.lxxx in politioribui lum hite- placuit hanc verara relationem in lucem edere
:
ris versalum, sanctissimi triumphi,
cum sacrse Reli- cujus testes litteras etsigillum, ut et alia docuraenta
qui.c a,l xdem Deiparse Virginis hansicrrcuiHr, spe- Collegiata Monachiensis, habet Unde videre licet,
clatorem, cultorem et admiratoremfuisse. quam mirabiliter ha; Reliquias; non solum contra
D P. 23 Haetenus Henschenius : qui cum upud
eumdem haereticos aliosque Ecclesia; hostes conservataj et
Eorum pleni Radei «m chssct, quod leguntur integra
volumina, defensae ; sed etiam quam celebres ab optimo Numi-
Ittiri reqttlstti
quorumalterumpostalterumest e.litum, quibus S. ne redditaa fucrunt.
Bennonis prodigia copiose descrihuntur, qua;
om- 25 Post hxc ex aliis Germanicis impressis , iis
niuin manibus tractantur; ea quidem
diligenter requi- ctedo quorum meminisse Raderum dixi; allata est
sivit, sedprius e vivis
abiit quam illa adferrenlur.Al- matjna copia Miraculorum ttb auna mdci usque ad Mnacula cete-
lata auicm una est ex
Germanico anni iidcviii exem- xxu ejusiem seculi Monachii patratorum, et Latine ra quomodo
plun etiam altquid de pranotala htc dentur.
translatione paula redditorum a P. Francisco Halder, qus secundam ito-
distinctitr narratioinhunc .-ensum. Allataj Monachium bis constituent kujus argumentt Partem, sei absque
Reliquite annorum aliquot spatio manserunt in quo- ultis Aiinotaiis : nce cnim oper.e pretium videbalur cit-
dam privato aulae loco, donec auno uolxxvui Do- jusque curati patriam accitralms scruluri, cttm aliui
ntliil
m ADE COLLEGIATA S MARJA
iom 1'7itnu
n
paq xo^
,„,.-

MITRA, CASVLA, ET PE15VM S. BENNONIS

 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
167
quod versaTidiUgeniia nostra
nihil fere occurreret, circa dam in emortuo pede sensit, eodemque temporis
D
posst'f. Unum monnerim, dies et anuos illos notnri,non momento ejus digitos commovere potuit. Prse gau- f.x rwpn.
quibus factum miraculum est ; sed quihus testatum rite dio deinde vix cultrum petiit; ruptis- GERU.
sui corapos,
etin librosretatum fuit.Licentiam quoquemikifieripeto, que lignei pedis vinculis eoque abjecto suisjnm ve- illum vitx
resttttitum
in gratiam rxternornm, complurium amsonantium diffi- stigus aram accedens, ex Mystae manibus sacram jawfet.
cilemin catlem syllaba concnrsnm in nominibus Bavaricis Synaxin sumpsit, corpore et anima, si unquara alias
segre passurorum, isevigandi illum interpositione secnndx sanetissima. Hkc omnia sic gesta esse jurata dixit
vocalis iis locis, uhi lenior dialectus illam admiitit, scri- ips.i Agitha Obermayrin
iilera testantur omnes :

bcndo pro Hor\num. 7 Horel, pro Stadler nnm. 13

v. g. Medici pniprio chirographo in quorum
potestate ,

Stadeler,/>n>Sedlmayr num. 19 Sedelmayr, pro Hin- suit et Anna Gasnerin, Anna Khepnmnerin,
;
Sy-
strmuller, num. 22 Hinstermuller, aliaque similia. billa Gamlnerin et aliae. Ad perpetuam
rei memo-
Qitamquamnon ignorem, illam secundx vocalis ante li- riam etiam Iigneura fulcrum ad D. liennonis aram
qmdas elisinncm, (liiarumque in unam syllabam conlra- asservatur.
ctionem, miram grntiam conciliare Germanicx, ut nnnc 2 Udalrici Kracker civis Monacliiensis uxor Ma-
cuitaliabeturJintju.T.NenntemqnemqitamterreatScXxm, admodum puerperio difficulter fcetum
ria, periculoso
Sclin, Schwim/w syllabarnm positttm, sciat istud Sch enixa est. Infans vix sacro fonte ablutus fiierat,
curatur in-
fere non pltts valere quam sonorum S et Schmid vel cum sinistrum ejus brachiolura intumescens, nuta- fantis
Schweick vix aliter sonare juadSmid, Sweik ipsum~ bilem plagain contraxit. Humanai opis, ailliiluta emorluum
que ch positum post S solummodo sibilum ipsius S robo- meilicorum cura, omissum nihil est brachium
: omnia taraen
rure, ut acutior c>:adat. Deniquc sato haec omnia ac- frustra fuere nam infantis brachium paulatim ita
;

Cepta rcfcrenda cnra? R. P. Fridenci Milholtzer, anno exaruit, uttactun, non aniplius senserit. Sub haec
mdcxc Rectoris in nostro Monachiensi collcgio qni suo puerperam invisit Jacobi Zweng tum Consulis
ibidcm concionatori P. Francisco IJahlcr hoc operis conjux, earaque consolata retulit insolitum
c ,

demandavit. miraculura, quod S. Benno nuper in clauda fsmina ^

peregit; suadens, ut et ipsa infantis sui valetudi-
1>AKS II nem per votum commendaret. Paruit illico mater :

insequente nocte infans jam melius babuit postera :

Miracula Monachii patrata seculo xvn.

luce snbsidente tumore omnino convaluit. Videre
Ex impressis Germanis. prodigium testes oculati Pochen et Sigismundus
ejus magister, Chirurgi, Apolonia Nadlerin, Maria
Interprele P. Francisco Ualder S- J.
Segerin vtdux'. Calendis Decembris.
ANNO MDCI. 3 Christophori Mayr, civis et tabellarii Mnna-
chiensis, filiolus Christophorus, sesquiannum natus, et aiicrim
./\.gatha Oberraairin Wessofontana, XLannosnata, duo foramina in orc habuit, qure eidem maximos dK0 '« ore
proximis Pentecostes subito tam acerbos do- r° rami " a -

feriis dnlures crearunt : et licet sollicita matcr, usa me-

An. 1G0I, lores in sinistra tibia sensit, ut diu noctuque quies- dentium consdiis, et medicina diu vulnera haec cu-
Mu tir-r
pro cerenumquam potuerit. Patrocinio deinde speeta- rare conata fuisset; operam tamen lusit, cum bina
emor/un pede,
torum hominum in electorale Nosocomium promota, foramina in dies laxiora fierent, maximo cuin peri-
Ugneo tttens,
xiv hebdomadas ibi decubuit, fulcri adminiculo culo ne os oinnino computresceret. Mater D. Ben-
aegreadmodum incedens, dum tandem omnino li- nonis memor, et de ejus prodigiis etiam somnio ad-
gneo pede, quem loris corpori alligabat maxima , monita, sacrum in ejus honorem dicendum , cum
tamen cum difflcultate usa fuit. Et licet medici in cereo anatheinate vovit : quibus peractis cum in-
admovendis omnis generis medicaminibus partes fantem domum e templo rctulissent, extemplo sine
suas strenue egerint, operam tamen omnem perdi- ulla ulteriore medicina geminas has oris plagas
derunt, ita paulatim excrescente tibia, ut secari, amisit. Testes jurati fuereJoannes Pfanzelte, Auna
uri, pungi, sine ullo a?grotae sensu potueric. Per- Baumstauberin; et alii. xv Decembris.
misisset illa sibipeilem subtergenu omnino abscindi, Anno mdcii.
nisi medici illam ab hoc praeposito defiortati, cali- 4 Anna Mittermayrin Antelingana prope Dun- F
dum balneum in proximum aestatem praescripsis- tenhusium, xn annos ex tibiae doloribus decubuit, 1001 sanatur
sent. Fnrte eirca diem D. D. Simoni, et Jude sa- ignota mali origine. Diu sub potestate medentium tibia inutitis,

cram, extra nosocomium convivio adhibita, multa fuit qui illani tandem omnino conclamaruni. Quare
;

audids S. de S. Bennonis in morbidos prodigiis legi ex ejus ligneo usa fulcro, in quod prngressura toto corpore
Oennonit historia audiit: unde illa miseriae suae admonita, incumbere debuit, de recuperauda sanitate dudum
mtracults
mota, cum lacrymis in coelum manus sustulit ;
pollicita, desperaverat. Tandem Jacobi Zweng Consulis Mo-
se, quain primum liceret, sacrura 111 D. Bcnnonis nachiensis conjux, miseratione erga aerumnosam
honorera curaturam ad aram sanctae Cruris,
fieri tacta, quam bene pridem jam noverat ; inisit ad il-

ubi diebus solennibus ejus Divi sacrae exuviae po- lam. qui ei de D. Bennnnis miracuiis referret, sua-
pulo speetand.e exbiberi solent sperans se omnino ; derelquc ut fieri in ejus honorem sacrum curaret,
D. Bennonis patrocinio a tanta calamitate posse h- et voto se obligaret. Cui consiliocum illa paruisset,
berari. Distulit illa boc propositum in tertiam us- momento restituto pede sine ullo adminiculo domum
que bebdomadem, licet continuo ut illud exequere- rediit : testantur haec omnia Jacobus Zwenz
tur iu somnis admoneretur. Quare xix Novembris Consul. ejus Uxor, cum tota famiiia. vn Februarii.
anno moci Sacerdotem D. Lenxhardum Haner, 5 Andreas Schmid, civis Mnnachiensis septuage-
qui eidem postera luce Saerum legeret, constituit. narius, xx annos herninsus fuit, niaxmiis prnpterea
Mane confessa P. Carolo Leopold Societatis Jcsu excruciatus doloribus dccies sexties de die nnn raro
Concionatori et Theologo, in templo B. Virginis natffi decumbere coactus fuit : cum vero multa de D. Ben-
sacro, cum aliis spectatis matronis, quas interesse nonis prodigiis inaudisset, legissetque, pro reci-
dttn 19 A'oi). voluerat, adfnit; et bis cuni iisdem ad oblationem pienda sanitate in ejus honorem sacrum dici cura-
interest totivo
ligneo pede aram accessit. Cura peracta oblatione vit, cereoque anathemate se obstrinxit. Peracto
ad rtttquta*
sucro in locum suum rediret, subito ceu deliquium pate- sacrificio reoessit tam diuturnum malum, eique
retur, humi collapsa fuit ; ubi esset, quid ageret, optima valetudo successit. Rei testes fuere Alexan-
paene ignor.ans. Cuin tandem sublata, et in sellae der Eurel Sacerdos, Andreae ipsius uxor cum tota.
suas perducta fuisset, ad se rediens, caloreni quem familia. xxvi Martii.
 168 BENNONIS MIRACULA MONACHIl.
A 6 Daniel Molitor miles, Bamberga vetere oriun- 12 Georgius Kriminer annos quatttor supra l D
l\ DIPB. dus, annos quinqtte supra triginta natus, cum in natus, Obcrmerbachensis , biennio tantos cruciatus
CKRM
Jjareticus
Hungaria militaret, decetn ante Martinalia diebus, in Iteva tibia perpessus est, ut dttobus fulcris in-
srlopo incura- cum aliquot sclopetariis peditibus ad obsidendam nixus incedere debuerit. Post haec, nialo ad alte-
biliter arcem Lakam nomine prope Canischam missus fue- ram quoqtte tibiam transeunte, adlittc biennium de-
vulneratus.
rat Ibi a Turca quodam, e ligneo tuguriolo colli- curobendum misero fuit. Tandem cum miilta de
mante, plunibea glande circa praecordia trajectus, S. Bennone audiret, et non raro etiam somnum de
solido triennio maximos dolores, fatigata nequid- hoc Divo haberet per ejus opem, promisso cereo
;

qunm curando vulnere medentium industria,

in anatheraate cum sacro, extemplo convalttit. Testes
exantlavit. Cuni tandem Monachium devenisset, fttereJoannesGutgabler Parochus, Joannes Scbmidt,
morbidus et pcssime valens, de S. Rennone, multa Oeorgius Halzmayr Obermabackenses vu Octo- ;

et ejr rnlo narrariaudivit, qui illi etiaro xx Martii in somnio, bris.

sanatus flt Episcopi specie, apparuisse visus erat : cui (licet 13 Georgius Stadeler Klaintbalensis, septuage-
Catltolictts.
haereticus) Sacrum, cum cerea militis imagine vovit, narius, per sex hebdomades ita cwcuk fuit, ut duce, crcitas
diuturna.
cui ipsemet una cum uxore. aliisque multis in tem- si qtiando exire vellet, opus Postquam se ei fuerit.
plo B. V. interfuit. Quo finito, cum paulatim remit- Divo Bennoni facto voto commcndavit, sine ullius
tente dolore plaga coiret; venit illi in mentem. ductu Monachium venit, lbique votum pcrsolvit.
Deutn sibi liomini haerctico conferentem singulare Testes produxit quatuor e vicinis una cum uxore,
hoc saoitatis beneficium, fortasse ut evitaret per- xxvitt Octobris.
versam religionem, et ad Orthodoxam transiret mo- annum genu labora-
li Martinus- Yiseher totnm
nuisse. Quare Patrem Marquardum Leonem, Or- vit, ettandem mgravescente nialo duobus mcnsibus („/„„,
dinis S. Francisci Lectorem adiit; ibique edoctus
, ingredt nequiit. Ut primum sacrum se in D. Ben-
Romanaj fidei capita, Catholirum professtts est; nonis honorem fierl curaturum vovit, intratriduum
certus, Orthodoxam lidei ad extremura usque spi- sanitatem recepit. Audiere haac referentem Adm. E
ritum propngnare. Rem, ut narrata est, mttlti Rev. D. Franciscus N. Licentiatus Decanus ab B.
suiiimi et infimi Monachii testati sunt. vni Aprilis. Yirginis, Leonardns Hamer Sacerdos, Joannes ,

7 Georgitts Horel, Civis Monachiensis sexage- Scharmau Custos, x Novembris.

crcus itlu- sesquiannum csecus fuit, sinistro oculo
narius, 15 Leonardi YYiltber Tolzensis, trimulus infans,
minatur. lucem chirurgum recuperavit
per exinde tam : romitiali morbo adeo correptus fucrat, ut ouotidie ., ,.
'
.,, - . ' cintepticiis
acerbus dolor altcrum oculum invasit, ut prae ejus , ,
semel lllum atrox malum exercuent. Ex quo autem puer,
vehementia ad insaniam deductum iri omnes cre- pater, pro infantis salute Sacrum D. Bennoni ctim
diderint. Duos tnenses tenuit pertinax cruciatus, cereo anathemafe vovit, nulltnn amplius roorbi in-
dum tandem 1). Bennonis opem promisso cereo ana- dicium reperitur. Retulit hoc ipse pater, praesenti-
themate invocavit, qno rite perpetrato, votoque so- bus I.eonardo Harrer, Paulo Greinwolt, Sacerdoti-
luto, dolor omnis temporis puncto abscessit. In gra- bus ad I). Yirginis.
tiarum actionem integro annq quotidie rosarium se 16 Christina Schmidin, xui annorum puella, pustvlis
in honorem Bennonis recitaturum spopondit.
D. Oenipontana, vi:i annis toto corpore pustulis et °bs<ia,
Testes citavit uxorem, et totam familiam, omnem- foedis ulceribus ita obsita fuit, ut nullo
medicamine
que vioiniam. xixi Maji. curari potuerit; unde eo tandem miseriaD devcnit,
sanntur dolor
8 Nobilis et spectabilis D. Anna Nothafftin etc ,
ut publica stipe ei ex commiseratione prsebita vi-
brathii, annos nata duos supra xxx, diu ex acerrimo bra- ctitarit. Soror ejus natu major, de maximis D. Ben-
chii dolore decubuit, periculumque erat. nequid, nonis iniractilis admonita, puellae salutem eidem,
quoniam gravida esset, foetui accideret gestare : promisso ejus honori Sacro, commendayit. Quo fa-
etiam brachium non potuit sine alieno adminiculo. cto, pustulae et ulcera protinus sine ulla medicina
Cum ejns sororjain de Itac valetudine
nuntium ac- evanuere, puellaque convaluit. Narravit, Elisabetha
cepisset, cereum pro illa anathema Divo Bennoni Sehmidin puella; soror, et Regina Chorantin Oeuo-
sub Sacro vovit. Extemplo eam dolor, et brachii pontana;. x<x Novembris.
cruciatus reliquerunt. Indicavit boc, ex mandato 17 Caspar Zolner, faber lignarius, in aedifieio
omvii htrnin
Dominae sua;, missus Monachium Ernestus Cassar quodam opus dum
trabes in altum cum aliis
faciens,
F
votumque ejtts loco deligepter persolvit, xxt Julii. erigeret, herniam contraxit unde factum est, ut;

apopltxXa,
9 D.e xxvi Julii allatum fuit in templum B. Vir- opificio abdicato, corrogata stipe potissimum victi-
ginis chirpgraphum, cujusdam illustri principum tarit. Attditis vero D. Bennonis in a?gros beneficiis,
genere orti, qui subito apoplexiatactusneque loqui, protinus ingressus templum B. Yirginis, flexis ge-
neque movere alterum lotus potuit. Cum vero ejus nibus ad aram quamdam, pro sanitate sua preces ad
conjux, pro avertenda bac calamitate, voto Sacro et Divunt praedictura fudit. Quod dum ardenter facere
anathemate, apud D. Bennqnem intercessisset, in- perseveravit, visa; snnt illi a tergo ha; voces ad
tra mediam horam recepto loquete usu convaluit. aures allabi Nr desiste, exaudieris Bis
:
: igitnr cir-
10 Joannis Leckner uxor Helena, quadragena- cuinspexit, humanam eam vocem ratus post Iiasc :

ria, per quatridutim tam acutos in tevo bracltio statim melius habtiit et ex integro convaluit. Testes
dokres sustinuit, ut die ac nocte continuo prte ni- fuere Kilianus Berthold medicus, et aliquot vici-
niis acri eorum sensu ejularet. Desperatis hominum norum, xxu Decembris.
remediis. illitts maritus ad D. Bennonem confugiens, Anno jidciii.
in ejus honorem Sacrum fieri curavit : quo finito IX Apnlonia Remfin Wilheimensis post puerpe-
statim Helena ntelius se habere ccepit, et proxima rium uttoque oculn capta fuit, et integro mense utroqmocuio
nocu- prmtus convaluit. Testati sunt Leonardus diem non vidit. Postquara vero piorum hominum '"'"•
Harrer, Sacerdos, qui Sacrum lecit, Simon Franck, ,1;| ponsili i, 1>. l:.-nn.jni duo Sacra cum cereo ana-
Andreas Engelsperger cum tota vicinia, xxtv Julii. tnemate vovit, paulatim visum recuperavit. Testa-
11 Jcatmes Muller, Ottenhoffensis, xx annis ta; sunt hoc Maria Vierekin civis Monachiensis,
orans 20
an. uiorbus,
gfavi morbo hebdoma-
implicitus fuit, quse singulis Anna Wildin, Ursula Huberia, Weilheimenses, vn
dibus eum adeo exercuit per triduum mtegrum, ut Aprilis.
sui ni m cotnpos et lyinphatus videretur. Quare D.
19 Joannes N. sedecim annorum adolesccns,
Bennoni votum lecit, exinde morbo illo non amplius Weissenfeldensis, triennio mutus Attingensi pago Iricnnto
infestatus, m Octobris. tintinnabulo pro loquela usus, diu corrogata stipe "'"'"'

victitabat,
 DIE DECIMA SEXTA JCKII. 1G9
victitabat, cum vero discurrente passim fama multa Hsec illi magnopere
suasit ut S. Bennonis opem D ,

de S. Bennonis miraculis accepisset, xxm Maji pro recuperanda sanitate imploraret. Paruit illico bx nipn.

Sanctus hic Episcopus in somno illi apparuit vi- : aeger et statira melius habere se sensit. Quia vero
sumque est, moneri se, ut praedicti Divi patrocinio, pedem movere adhuc nequiit, geminis usus fulcris
Sacro et cereo anathemate voto se commendaret. ingressus est continuo peregrinationem Mona-
;

Expergefactus stalim verba qusedam proferre po- chmm,quamD. Bennoni toverat, meditans. Cum de-
tuit stlbitd deinde tanta adolescentem infirmitas
-.
inde itineri facienilo imparvisua, rem diu ili- sibi
per medium et integrum diem invasit, ut plerique stulisset, pes usque ad genu emortuus nullum am-
animam agere crediderint. Mox tamen ex hoc morbo plius tactum sensit. Ille recenti hac calamitate con-
o' n\ alescens Ioquelse usuih penitus recepit. Rem, ut territus iteratis ad D. Bennonem precihus, veniam
gesta est, testantur Paulus Kain, Georgius Pagel, negligentias susb rogavit : utque sentire rursus pes
Wolfgongus Sedelmayr, Matthseus Keller, Simon ccepit, viae se Monachium voti causa commisit, et et pc etnfii -

tuus,
Kurider. Pridie Kal. Junii. intra novem dies ligneis innixus fulcris tredecim
20 Euphros*yna'Zach]ihgerin, adbuc puella ado- milliaria emensns <-*sr . Ingressus igitur tempium
hijdropica,
lescens,Imlropisi ad extrema deducta erat D. : B. Virginis , principem aram circuire parabat
Bennoni autem voto commendata, sanitati iterura cum illi in mentem venit tentare, num consistere
restituta fuit. Retulit Nobilis et strenuus D. Petrus pedibus aut ingredi valeret; translatoque index-
Casull etc. puella: tutor, qui ad perpetuam memo- tram utroque fulcro, totum cliorum sine ullo admi-
riam, rei gesta- seriem in picta tabula ad D. Ben- niculo circumivit. Actis deinde sospitatori suo
nonis aram sushendi curavit. vu Junii. gratiis, lignea instrumenta, ad rei memoriam, ad
21- Martinus Haberel octo ai.no.mm , puer, ejus aram reliquit ; sanusque et valens donium re-
moribundiis Aulkirchensis, Margaretae Haberlin filius, anno meavit. xxvi Septembris.
puer et firde
mdcii circa feriasNatalitiasletifero correpjus morbp, 21 Georgii Perckhoffer Peisenbergensis filius,
tumefactus,
in extremis jacult, solido octiduo loquelae expers itidem Georgius, xvei annoruin adolescens, undecim
i; :
E
praeterea toto corpore follisin modum intumescens, he1idom;nl:busex sinistra tibia decubuit frtistra ,

ti'na inflrmn,
duobus mensibus sine ulla spe salutis deeubuit. medentium opera ad cam curandam adhibita tai- :

Denique cum mater pro prole sua D. Bennoni votum dem parensD. Bennoni pro filii salute Sacrum cum
nuncupasset, eadem adhuc nocte tumor resedit, cereo pede vovit quo factoj coalescente vulnere,
:

maheque puer sospes et incolumis surrexit. Testes adolescens convaluit. Id testantur Georgius. Joan-
xxix Junii.
oculati luere oranes vicini. nes Lander chirurgi ; Georgius Leis, oranes Pei-
22 Leonardus Eliemon Firisingensis, comitiali senbergenses.
epilepttcus,
morbo correptus, D. Bennoni Sacrum et cereum 28 Barbara Stolnreiterin, Eichenhusana, quin-
anatliema ex voto nuncupavit; et illo malo raox in quagenaria, xv annis dextra tibia laborans, duobus uliacontra
cla,
perpetuum liberatus fuit. Testos citavit Wolfgan- fulcris incessit; acres ,
prcesertim variante tenipe
gum Zetantmayr, Wolfgangum Eheraon, Georgium state, dolorcs perpessa, unde attractis nervis pes
HinstermuIIer, Barbarara Zehentmayrin, Frisingen- altero brevior quoque pron isso
evasit. Quare ipsa
ses. iv Julii. Sacro, et cereo anathemate., apud D. Bennonem
2-J Nobilis et strenui I). Sebastiani ab Haun- miseria? suas finem quaesivit. Exinde mox tantum-
vwribunda dem melius habere coepitut aliquantulum viaa con-
sperg etc. conjux, toto mense letalimorbo implicita,
vna
a merlicis.jam conclamata erat. Pro ejus salute ar- ficere sine fulcro potuerit. Cum vero ejus maritus,
genteum pollicitus anathema ipse Nobilis et stre- cui incredibile videbatur post tot annos uxorem
nuus D. Sebastianus maritus, D. Bennonem invo- suam rursus convalescere posse, votum pro illa

cavit : qua? statim convaluit. Pridie Calen. Augusti. exsolvere abnuisset; de novo dolor et cruciatus in-
24 Joannis Feichtmayr Aubingensis filia Anna, vahnt : Denique invito pajne viro suo Monachium ^e
xxn annos nata, ultra annum graviter aegrotavit, vehi curavit; ibique persoluto voto sana penitus do
alteraque :

ultimis vero mensibus ita morbus invaluit , ut ne miim repetiit. Confirraavit hoctestimonio suo Nobilis
pedibus quidem consistere potuerit, mortique jara et strenuus D. Ligsalzetl, qui segrae idvotura suasit,
vicina crederetur. In hoc rerum articulo D. Ben- et Georgius Niderreiter civis Monachiensis, Wolff-
noni Sacrum cum anathemate vovit, ad quod per- gangus Bauschneider Eickenh,usanus, xiv Octobris.
F
solvendum votum, illara pater Monachium in sella -2':* Georgius Gern, Mittbachensis, Balth pa '
plagli
deportari curavit. Sed ne tum quidem melius ha- Gern decennis filius, solido quadriennio dextro pede f

bere ccepit, quin nc in reditu domum moreretur, septera plagis hiantelaboravit, ex quoos dlgiti lon-

periculum fuit. Tertia vero die infirmitas illam de- gitudine a carne separatum extractum fuerat. Quare
seruit, valensque et sana ad agendas sospitatori suo diu nequicquam quaesito apud homines remedio,
gratiasMonuchium venit. Prodigium testiraonio tandem p.tter pro filio ad D. B^nnonom voto Sacro
suo confirmant Wolfgangus Leander Parochus ,
intercessit : qui illum intra quinque dics sanitati
Wolfgangus Gaspar , Sebastianus Schweickart restituif. Testantur. Udalrii us Chirurgus, Gei rgius
Aiibingenses. Baur, Caspar Kircblehter, Mittbachenses. xiv Octo-
25 Triraulus Joannis Baur Dietenhoffensis filius bris.

Thomas, forte prolapsus casu in acutissimum lignum Anno mc [V

oculu* ,'r- sinistrum oculum induerat acumen ultra inensem : uO Joannes Thal Tbalrintensis xxx Iicbdoraadi- Curantttr
stuca Isasus, in infantis oculo remansit, non sine magno gravio- bus pedibus laboravit, et in quulibet xu pla^a^ aper- I
, / wl
tas et hiantes numeravit. Varia inani conatu medi-
'

ris infortunii periculo. Ut primuni D. Bennonis

:

SiiiijUtt

opem facto voto parentes implorarunt, apparuit ligni camina adhibens, tandem de humana ope despera-
acumen, ut extrahi salva pupilla potuerit. Testan- vit. Forte die quadam venit ille in mentem D. Benno,

tur Joannes Pihlmeyr DictenhofFensis, ct Joannes quem Monachii prodigiis clarum inaudierat. Mox
Mayr Lochkirchensis. xxn Septembris, cum maxima recuperandie sanitatis fiducia, legi i

26 Georgius Urban, faber csemehtarius Dingel- Divi honorem Sacrum se curaturum ~|>ni«(iinlit : post

tibla fiis fingensis, ex summo aedificii in subjectura pavimen- qua?, sine ulla ulteriore medicina, multiplicia ulcera
frticta ex tum dilapsus, dextrara tibiara bis fregerat: ex quo coaluerunt. Hoc Cynacus Wirth Tegern-
affirmant
CllSU, niorbu.i 19110-
gravifer aegrotans sex hebilomadibus, niultum san- seensis, Caspar Thern, Mathaus Camerer Rolhen-
guinis egessit. Forte ex commiserationis affectu sis. xvi Februarii.
nobilis , et pientissima virgb decumbcntem invisit. 31 Joannis Widhopff Ottendihelensis filius G< r-

gius,
 170 S. BENNONIS MIRACULA MONACHII.
gius, vii annis exignoto et incurabili morbo decu-i nvenit. Testes pradioti filii. Die ut supra.
r\ lurit. buit Sacro vero et anatiiemate D. Bennoni oom- 40
: Ambrosii Westenrieder qua-
Dicti paulo ante graves
r.Eny.
mendatus, paulo post sanitatem recepit. Testati cruciatus
coclrs.
driennis infans maximos dolores ex ignoto morbi
,
patietis,
sunt D. Ieaacus Sclmeffl Paroolms, Georgius Sobne- genere sustinint. Cuin vero parens proxinio Festo
bel cum tola vicinia. lv Martii. Corporis Christi Monachium venisset, sub Sacro B.
32 Virgilius Hainzel xv annis eocles fuit, post- Bennonis patrocinuin pro regrota prole imploravit :

quam deinde facto voto D. Bennonem Monaohii fer- domumque reversus infantera ea ipsa hora, qua pro
ventibus precibus invocavit, domum redilurus, ocu- ejus sanilate ad D. Bennonem preces fudisset, con-
tibia dolens,
lum quo captus fuerat ; sibi apertum sensit. Testes valuisset intellexit. Testati fuerunt ejus Frater F.
citavit omnes vicinos. iii Maji. Kilianus Westenrieder Wolfgangus Stromary
,
,

33 Joannes Stcmele Peisenbergensis , biennio Georgius Brunhulter. Die ut supra.

acerbissimos dolores in dextra tibia sustimiit, adeo 41 Georgius Seiz. Rauchenleschhergensis miles,
ut saepissime decubuerit. Tamlem cum D. Bennoni nunc Augustae praeshliarius, in Hungaria prope libia glande
trajccta.
peregrinationem ad ejus aram Monachium, et certas Canscham, glande permediam tibiam trajectus, vn
et ttbia ulce-
cerosa,
preces vovisset, convaluit. Testes fuere Vitus Luzi hebdomades ex vulnere deouhuit et cum oinnis
Georgius Bermele ejus vicini. xxvn Maji, medentium industria 0|ioram lusisset, xxiv praetcrea
34 Wolffgangi Rhainensis fihola Catharina, quin- foramina illi pedem ruperunt, quee toto triennio
quonuis, Ijionnio magnos cruciatus in lasva tibia, nuinquam coaluerunt. Tandem cum de S. Bennone
ex hiante et aperta plaga, sustinuit, illo toto tem- multa fama accepisset, ferventibus precibns, vota-
pore nepae consistere nequo incedere valens. In que pro salute sua ad ejus aram peregrinatione,
adhihenila medicina sumptui pater non pepercit : Divi opem invocavit et inter breve tempus nihil
:

sed oiiiuia frustra fuerunt. Ut primum pro puellse praeter cicatnces in pede noxium superfuit. Testes
valetudine, in bonorem D. Bennonis, Monaohii Sa- citavit Valentinum Schmid. Henricum Fux, Vitum
crum fiori curavit, intra xiv dies noxium ulcus coa- Kesselbntir, Sebastianum Sackerar Capellanum ad
luit, el filiola sanitatem recuperavit. Rem testnnonio S. Mauritium Augustaj, xi Augusti.
suo confirmarunt Christophorus Masthel, Joannes Anno mdcv.
Kottenhausor vicini. ni Junii. 42 Adamus Picker, Nutarius publicus civitatis
38 Elisabetha Landesin Beissenbergensis, ultra Spirensis, de nocte in dextro braohio vulneratus, sanguis ex
septennium laevo hracliio tribus ulceribus aperto la- itasanguine fluxit, ut eum nemo medicorum sup vulnere con-
item bra- tinuo tluens,
boravit, eoque tandem jam res deducta erat, ut ab- primere potuerit. In extremura igitur adductus vi-
chium ab-
sctndcndutn,
scindendum e.-se brachium Chirurgi consuerint. Illa tae discrimen, sex hebdomades decubuit. Saluti fuit
in hac oalamitate D. Bennonis memor, magna cum D. Bennonis meminisse, de oujus in morbidos pro-
fiduoia se eidem prornisso cereo anathemate com- digiis multa inaudierat. Quare ejus ope ardenter
mendavit qni illi intra breve tempus sanitatem et
: invocata, invisurum se Divi aram vovit, si illius
brachium restituil. Testos, pra?ter maritum suum, patroo.inio convalesceret mox nullum habens pe-
:

citavit Georgium Haugenbacher, et totam viciniam, nitus vulnus pristinam sanitatem recepit. Retulit
epilepttca.
ix Junii. haec ipse audientibus D. Georgio Endres, D. Joanne
30 Ursula, Petri Zwaiger Woxavensis filia. diu Kemethulter Leonardo
, Schmid Ingolstadiensi ,
morbo Herculeo correpta fnit, singulis paene diebus Joanne Grafer. v Martii.
horrenda illa rabie agitata. Pater multa de S. Ben- 43 Catharinae Strasserin Mayburgensis filius Ja-
nonis miraculis passim narrari audiens, ejus opem cobus, quinquennis, subito in lethalem morbum in- moribundus
el loto corpore
dolens,
etiam pro filia sua facto voto imploravit qme mox : cidens tota hora ut morluus deplorabatur; eique jam puer.
morbo liberata fuit. Testali sunt Petrus Angerer funebre linteum, rui involvendus erat, praeparabant.
Paroclms, Catharina Hilgethunin. xiv Junii. Pra- Pater autem, singularem ferens in D. Bennonem
dicta Catharina llil^ethunin sexennium solidum fiduciam, illum pro pueri salute cura lacrymis de-
megnis corporis doloribus conflictata, edito ad D. precabatur, promisso coreo anathemate cum Sacro
piistutis
Bennonem peregrinationis voto, convaluit. si in vita maneret cum ecce tibi per jam sub lin-
:

dcbililatui, 37 Wolffgangi Sigel Pruckensis uxor, Anna no- teo exclamat et reviviscit. Testes citavit pucri ma-
mine, inta liioiuo graviter Eegmtavit, geminis, iisque ter omnes vicinos. xviu Aprilis. F
grandibus pustulis ita infestata, ut sumente in dies 44 Kegina Hueberin Anzingensis, casu sclopeto oeulus sclo-

incrementa nrnrbo, etiam consislere pedihus, po Ixsus,

et manuali in facie vulnerata ultra octiduum usa dex-
ingredi nequierit. Forte nocte quailam ejus maritus tri oculi caruit: postquam vero D. Bennoni
cereum
1). Beiinonem in somnio vidit : et mox pro conjugis anathema vovit, videre ut antea coepit. vu Maji.
sua; valetudine se ejus aram Monachii invisurum 43 Georgii Schmid Pozkirohensis filius Joannes,
vovit. Ex quo pedibus ca~
illa statim, sine ulla lmmana ope, tredecim annorum puer, ultra sesqui annnm pedi-
ptits,
suspes evasit. Rei testes fuere Georgius Chirurn-ns bus ita captus fuit, ut consistere nequierit. Ope
Ejus pachensis. Joachimus Stuber itidem Chirurgus, tamen D. Bennonis, cui voto Sacro commendatus
fiernioius,
et Andreas Scharb. xvin Junii. fuerat, intra xiv dies convaluit. Testati sunt Fratres
38 Blasius Teudspeck civis Isensis, octo annos Hieronymus, et Rupertus Engelschal Ordinis S.
dolores et Cruciatus ingentes ex hernia perpessus, Augustini die ut supra.
cdito ad D. Bennoneni cum precibus voto, paulatim 46 Georgius Custer Mainburgensis, igne sacro
et tgne sacro
convaluit. Testes nominavit Joannem Meyrpocken, jam inde a puero in sinistro pede infestatus fuit, et exesus,
Casparem Pfleger, cives Isenses. vn Julii. saepius per annum duas aut quatuor hebdomades ex
39 lialtbasar Westenrieder Egelsingensis, inte- illodecuhuit, cibi potusque praj doloris sensu ptene
gruin mensem lethaliter decubuit, sumptoque Eu- expers. Confugit itaqne ad D. Bennonom, et in ejus
chanstioo epnlo inortem in momenta expectabat honorem Sacrum se legi curaturum promisit, addito
cum illi filius, Fr. Kilianus Westenrieder, Prufes- anathemate. Ab illo tempore morbus eum ilereli-
sus et Sacerdos Pollingensis, impressa typis D. quit. Confirmarunt boc testimonio suo Michael
Bennonis miracula pralegit, ex quo statim hausta Sachs, Juannes Sehwegler, et alii omnes Mainbur-
ad pnedictum Sanctum fiducia, eidem cereum ana- genses, Pridie Kal. Junii.
tbema vovit. Quut.nduo post alternlius, Ambrosius 47 Joannis Repel Dendhusani filius Martinus,
Westenrieder, pro parente Monachii votum persol- ultra annum pedibus ita captus fuit, ut illorura of-
vit : domumque reversus, sanum et opus facientem ceu penitus emortuorum,
ficiis, illi carendum fue-
rit
 DIE DECIMA SEXTA JUNII. 171
A rit.Pater pro filii valetudine ad D. Bennonis aram anathemate, pulsis pauln post doloribus. brachii sui D
Monachii Sacrum fieri curavit curaque illo finito usum recuperavit. Rem confirmarunt FX ,Mrn
domum rediret, obviam facti vicini, filium domi sa-
:

Sebastiunus Forster, et ejus uxor. xxviu Augusti.

testimouio
m "'

num et incedere posse nuntiarunt. Id licet credere 55 Joannes Fridericus Osterhaimer Trevir, chi-
vix potuerit, utdomura venit, verum esse comperit. rurgus,xxu annos natus, ex propinato haustu quo-
ex maleflcio
Testes fuere Georgius Gerel, Geurgius Schwaiger, damjirimum in capite, mox in toto corpore s?gri- paratytictts ,
Joannes Epp, cum tota vicinia. tudincm et virium infirmitatem contraxit ; ut pedi-
pes abscin-
48 Ursula Rosmundin, puella Monaehiensis, so- bus ire non valens, carris et plaustris ah uno loco
dendus, lidum triennium fulcro usa ex laevo pedo decubuit ad alium vehi debuerit. Tandera etiam Monachium
et quia in missione sanguinis nervus erat abruptus, dcporlatus maximaspe recipiendae sanitatis, D, Ben-
ita paulatim invaluit vis mali ut abscindendum esse noni (de quo Ratisbonae primum audierat) se voto
pedem Medici censuerint. Quater in extremis prop" obstrinxit, sexies se ad Divi aram Sacro interfutu-
terea jacuit Ursula, semper adversus mortem ultimo rum. Quo voto ut se exsolveret, maxima cum dif-
viatico munita. Ad ulttmum ei in raentem D. Benno ticultate, magna ex parte reptando, tandem in tem-
venit ; cujus illico auxilium, promisso iu ejus hono- plum B. Virginis venit, ibique ad D. Bennonis arara
rem Sacro et anathemate. expetit. Cum igitur prse- Sacrum audiens, ter ad oblationem baculo innixus
dicto Sacro interesset, et nixa fulcro ad aram obla- processit. Quo faeto fragorem quemdam in pedibus
tionis causa accedere fragorem quemdam in
vellet, suis edi advertit. Gratulatus igitur sibi felix omen,
aegro pi^de audiit, eodemque moniento se sanam esse et surgere connixus, se convaluisse penitus sensit.
advertit. Quare mox absque adminiculo arae appro- xxix Septembris.
piuquans, actis pro tanto beneficio gratiis, ligncum 5G Eva Knnpflerin, Schrobenhusana, xxx annos
instrumentum ad Suspitatoris sui tumhatn reliqmt. nata, xvi annis ex hydropisi decubuit conclamatsa hydropica, :

Videre prodigium quotquot Sacro interfuerunt. x ab omnibus sauitatis habita, postquam D. Bennoni ^
Junii. peregrinatioriem ad ejus aram vovit, paulatira re-
49 Leonardus Reichard Waidkirchensis quinqua- sedit tumor, ethydrops evanuit. Testes rei fuerunt
triennio
genarius, triennio csecus fuit.diuque ex oinni parte Joannes Schuster, Georgius Haskosser. xx Septem-
CJtCVS,
miser vixit. Tandem ejus uxor Barbara, Divi Ben- bris.
nonis miracula continuo inculcans, perpulit, ut se Anno mdgvi.
Divo, nuncupato Sacro et voto, cnmmendaret; quo 57 Augustinus Caramerer Landishutanus, annos
peracto intra quatriduum caecitatern amisit. Testati natus unum supra viginti, prsecedente annn Pfaf- phrencttcut,
sunt Georgius Kral, Wolftgangus Mayr, Waidkir- fenhoffii, noctu circa horam nonam, ita subita phre-
chenses. xxiv Junii. nesi correptus fuit, ut nescius prae furore quid age-
50 Barbara, Joannis Reismuller Ascboldingensis ret , Dinglfingara usque excurrerit , ibique velut
pedibus capta,
uxor, totnin anuum pedibus capta fuit, neque pro- insanus aliquamdiu in vinculis detentus , postea
gredi neque insistere plantis valens, maximis dolo- Landishutura reductus fuit, et cum aliis phreneticis
ribus excruciata. Festo D. Praecursoris, D. Benno- iu ergastulum conclusus. Die quodam invisit c.um
nis patrocinium pro sanitate, proratsso solemni in Rev. D. Andreas Kreidenhuber Parochus ad S. Spi-
ejus honorem Oflieio, imploravit. Voto persoluto, ritum suasitque, ut pro avertenda hac sua calami-
;

inox in tantura melius habuit, ut stare et ingredi tate, D. Bennonis patrocinium imploraret. Paruit
non sine fulcro. Tandem feriis Pascha-
potuerit, sed illico raiser , et peregrinaturum se Monachium ad
per nuncupatum Sacrum voto, paula-
libus, iterato Divi aram cum anathemate spopondit. Quo facto de*
tim omnino convaluit. Testem nominavit totam vi- tumuit illico phrenesis Augustinus ergastulo
, et
ciniam. xxiv Junii. emissus est ; catenas tamen alligatus in nosocomio
51 Simon Konig Aiblingensis ultra mensem le- duas hebdomades , dum penitius dimitteretur. Rei
ad mortem taliter decubuit. In hoc summo vitac periculo appa- testes fuere Wolfgangus Lachner, Georgius Mit-
xger, ruit illi in somnis D. Benno cui cum, sumpta in : termayr, Landishutani. x Maji.
ejus honorem sacra Synaxi, pro salnte sua suppli- 58 Christiani Hayn Diligani filius Joannes Wolf- .

casset e vestigio sanus et sospes surrexit. Testes gangus, bienniojam herniosus luit. Anxius ue prchs p
secum adduxit N. Huflbaur, Margaretam Sciblin, saniiate pater, pro illasacram Communionem et iter
Barbaram et Margaretam Lidlin, Aiblingenses, xxvi ad D. Bennonis aram vovit, cum Sacro in ejus ho-
Junii. norem legendo. Postquam pater, persoluto hoc voto,

52 Erasmus Landrichter Kelheimensis, xu an- Mi nachio domum infantem ex omni parte

rediit ;

nurum adolescens , solido quatriennio in dextra sanuni reperit, et rem Leonardo Plarrer, qui sacrum
apertum, et foeda sanie fluens ulcus habuit ;
quaesi- legit, litteris transcripsit , quse adliuc exstant. In-
tisque diu nequidquam Ingolstadii, Eatisbonse, Mo- super testes norainavit , Michaelera Haffiaer Chi-

nachii, sanandae plagae, apud varios Chirurgos et rnrgum, ^Egidium Fischer, cives Dilinganos. xviii

medicos, remediis, cum omnes abscindendum esse Maji.

mantrra uno ore censerent; mater, edito ad D. 59 Adrn. Rev. Mag. Balthasar Diedel, Parochus
cum seger decumbens medicatam po- J^J™
"
Bennonem voto, filii dextrae intra triduum sanita- in Beurstatt,
'

tem impetravit. Testem prsedicta mater nominavit tionem sumpsisset, dolor et cruciatus omnis in si- u /« r0 JU5i
Nobilem et strenuum D. Joannem Udalricum a Stin- nistrum pedem descendit qui mox grandi ulcere ,

gelhaim etc. Praefectum in Kelhaim, et Rupertum ruptus ad xv annos aegrotantera lecto affixit £u- :

Landfridshaimer etc. xxviu Junii. manaeopis, ad curandam plagara, nihil intermissum:

53 Michael Holzhauser Dediswangensis circa , sed omnia irrita fuere Quare prsedictus D. Paro- :

tnanus re-
semestre herniosus facto ab ejus parentibus ad
, chus ad D. Bennonem confugiens, lecturum se in
scindenda,
D. Bennonem pro filio suo voto, protinus cunvaluit. ejus honorem ad ejus aram Sacrum, si sanitati re-
Prseter parentem hoc testati sunt, Michael Eber- stitueretur, proraisit. Edito hoc voto, sine ullo me-
dicamine, mox convaluit. Testis fuit tota vicinia.
liard Parochus Fridericus ZosmuIIer , Joannes
,

Reiser, Dediswangenses. Kalendis Junii.

CO Apolonia Weiglin Joannis Weigel Oberzei- ocuuissa,
54 Catharina Pesmullerin Neoburgensis , ultra ,

tebbachensis filia, xvn annorum puella, diebus Sa-

annura ex vulnere inutile brachium habuit auditis :

herniosus,
vero D. Bennonis miraculis, proprio instinctu, pro- turnalibus per plateam transiens, in personatum
missa ad cjus sacras Reliquias peregrinatione et quemdam incurrit qui illam carbone denigraturus.
;
 172 S, BENXONIS MIRACULA MONACHII.
ita leevum oculum offendit, ut per tolum scmestre multi utriusque ordinis mortales rei gestae inter- D
i \ lurn illo periclitata fuerit. N.im, praeterquam quod pu- fuerint.
l.MUI.
rl detnde pillam glaucoma velaverit, (antos ex eo cruciatus Anno mdcvii
fasctno cx- perpessa fuit, ut pa?ne insanierit tandem cuni ad C3 Nobilis strenuus Dominus Joannes Geor-
:
et
ca'a, pellendum glaucoma nescio quo Chiromantis cujus- srtnanlttr,
gius a Seibelstorlf etc. tres anni quadrantes decum-
dcltrus.
dam carmine, ignar.i id
prohibitum esse ab Eccle- bens, deliravit postquam vero Nobilis et strenua
:

sia, se fascinari permisisset , etiam alterum ocu- D. Aiina Euphrosyna a Seibelstorfi, prsedicti stre-
liiin. jam omnino ca'ca, amisit manibus etiam follis ; nui Dommi conjux D. Bennoni tria Sacra cum
,

ia^tar intumescentibus. Posi haic mater et filia ad anatbemate voyit, convaluit. Persolvere votum pro
D. Bennonis patrocinium conversas , invisuras se parente suo duo hliae virgines, quae haec testimonio
ejus aram oblato auathcniate voverunt brevi de- :
suo confirmarunt.
inde filia visum reccpil, Testiura loco citavit totam G4 Joanna Feselmayrin Ingolstadiensis, integro
tncnrabUi-
viciniam. xxv Augusti. mense ita vebementer aegrotavit ut pra? dolnris ,
tcr agra,
paralj/itcuc, 61 Wolfgangus Baur, Wahingensis, xl hebdo- sensu in nullum latus se versare in lecto potuerit.
mades paralyticus, letaliter decubuit. Cum vero illi Medicamentjs ad pellenduin morbum plurimis usa
Nobilis et strentrus D. Diepoldus a Burgau, multa est,sed omnia frustra fuerunt tandem D. Benno- :

de S. Bennouis rairaculis narrassenf, et ut in Divi nis memor , cum jam in extremis esse crederetur,
honorem Sacrum ficri curaret, persuasisset ; paula- Sacrum iu honorem Iegenduni cum Commu-
ejus
tim ita couvaluit, ut ad solvendum votum ire Mo- nione et donario promisit eodcmque adhuc die .

nachium potuerit. Testes nominavit Georgium Wi- suUato morbo decumbere desiit. Testem noiviinat
mer Joannem Mandaler , cives Pfarkirchenses.
, (otam familiam, et Mariam Walterin una cum vi-
vn Septembris. cinis. xxiv Aprilis.
62 Anna Burckmayrin vidna Morenvveisensis , , 65 Crsula tlulberin Steinensis, annoruin xvi
Ii
xxix annos nata , ex invidia ante quatriennium a puella. annum ettres menses dexlro pede ex apertis jics exul-
jirr fatcinum
toto corporc circumforaneo quodam agyrta fascinata, acerbissi- et noxiis ulceribus laboravit : et licet adhibita cu- cetatus.
nra\ iter mcspriinum dolores in cupite, mox serpente latius ratione, una aut altera plaga caruerit, mox tamen
cruciata
malo, in toto corpore sensit. Integruin biennium repiillularunt ; malumque ita invaluit, et puella per
semper incrementa sumpsit cruciatus ut nec die ,
tres moiiscs pedibus insistere nequierit, abscinden-
nec nocte quietem capere misera potuerit. Quare ilaiu csse tibiam cunctis aflirmantibiis. Invocato au-
Monacbii in adelphotrophium admissa?, omnis ge- tem ab ejus matre per votum D. Bennonis patro-
neris medicamina adhibita sunt. Frustra tamen cinio, brevi sanitati restituta ipsamet puella votum
omnia fuere. Cimi eo tandem miseriae devenit, ut exsolvit. Rei testes fnerunt Joannes N. cbirurgus,
ingredi sine adminiculo nequierit. Post semestre Christophorus Hackner, et alii vicini. iv Maji.
igitur a medicis etchirurgis ut incurabilis dimissa, GG Wolffyangus Mayr, Mangelhaimensis, bien- tiunteriis
octo meuses apud pium quoddam par conjugum, in niumdextrum humerum movere nequiit, votoad D. tmincbiiis,

maximis cruciatibus, sine ulla medicina babitavit bennonem facto, convaluit. Testes nominavit oin-
denique a D. Adarao Fabro medico denuo in No- nes vicinos, xxu Maji.
socomium S. ElisabetllEC promota est. Ibi licet me- 67 Stephanus Auma}T Nozingensis, per integrum
alterove dici et Chirurgi in ea curanda omiiem industriam semestre decubuit, et velut apoplexia tactus movere apoolecticus,
jtosocomlo
nt incittatillis
posuerint operam tamen ornnein luserunt. Quo-
,
se nequiit, etiam loquela xiv diebus destitutiis, qiiin
tltmissa. circa etiam ab his ut desperata post iv menses di- ad extrema deductus, sacram Syuaxin sumere non
missa fuit, pie admonentibus , ut humame medela; potuit.Tandem D. Bennoni, qui ei in somuis visus
incapax ad D. Bennonis patrocinium, promisso in fuerat, voio commendatus, e vestigio sospes evasit.
ejus honorem Sacro et Communione confugeret. Testati sunt Joannes Otto Parochus , et Michael
Arripuit aegra illico salubre hoc consilium et cum : Aumavr ilie ut supra.
aliquot jam menses in hospitio semper decumbens 68 Micbael Sax Alcimmonensis cum una cum , tetn iiifroiilem-
aut sedens , lacrymis et precibus maximas iuter aliis ad metam arcu feriis Paschahbus jacularetur, tnftio Itrsa,
serumnas exegisset ; sacram Synaxin ad D. Ben- subito respicienti nervus, quem jam intenderat, im- F
nonis aram sumere quod voverat ) summo de- ( id positam sagittam insperato excussit, in puella; lu-
siderio gestiebat. Hincxxv Octobris mane, lustrata
dtim ei roto suin forte spectantis frontein; tam alte autem pene-
ifl£i ttm audit diligenti exomologesi anirna, ad D. Bcnnonis aram traverat telum, ut tota vi vix evelli potuerit. In hoc
et i "11111111111-
se deportari curavit ibique Sacro apprime sui ;
insperato infortunio cuin rnaxima animi anxietate ,
cal.
compos adfuit quo fmito, cum alterum Sacrum
,
, lnqiinl puellae secius accideret, profugi instar vita-
quod illa pro se tieri jusserat, ccepit ita illam su- ; bundus Denique recordatus D. Benno-
diern elegit.
bito animus liquit, tantaque vertigo caput invasit, nis, ejus gatrooinium pro puelte salute cum yoto ,

ut, quid agcret ubi esset, nesciret licet externa Sacri et Communionis, ardenter invocavit.
, ;
Quo fa-
corporis species sibi ita constiterit, ut perseverasse hebdomade puella convaluit. Testes
cto, illa statim
in precibus, et Eucharisticiim Deum hiante et cu-
citavit Sebastianum Schlieffel Thomam Brach , ,
pido ore excepisse, praesentes oiunes testati fuerint. Joannem Nicolaum N. xxv Muji.
Quam primum aulem sacram Synaxim sumpsit, ad 69 Anna Mayrin Savelensis, paulatimv isu omnino
se rediens surrexit ; et sellam, cui insederat, amo- orbata liiit. Cum vero D. Bennonis auxilium, (qui ei
vit. Accurrentibus deinde qua; illam in teraplum insomnis visus fuerat) proavertenda caecitate, pro-
depflrtaverant , ut aegram rursum in sella colloca- missa ad ejus aram peregrinatione et Sacro, arden-
rcnt, vetuit; et se jam incedere posse, dixit. Mox ter implorasset lucem denuo recupera-
; oculis suis
genua accidens , et identicem resurgens gressu vit, quam primum votum
, in templo D. Virginis
ebriorum in morein adhuc titubante, cur non divi- persolyit. Testimonio suo hoc affirmarunt Leonar-
num epulum sibi impei-tiretur, quaesivit. Cumque ilus Bueller, Joannes Knobel, vicini. xxx Junii.
eidem jam accubuisse ipsam asseverarent, penitus 70 Joannis Zollner Haimbusani filia Anna xv ,

sibi reddita, actis pro beneficio tam singulari

Divi- annorum puella, integrum annum comitiali morbo •pileptlca,
naj clementia; et Sospitatori suo gratiis , sana et laboravit omnium primo eam in Kohenbergensi
:

incolumis mente et coipore domum repetivit. Dixit templo sub re divina atrox inaluin ita corripuerat,
ipsarnet omnia jurata ; testibus utriusque nosoco- ut statim e vivis excessura videretur, ipseque con-
mii, in quibus fuerat, medicis : praeterquam quod cionatcr relicto suggestu morieuti adfuturus accur-
reret.
 DIE DECIMA SEXTA JUNIL
173
A reret. Pater in hac prolis suaj miseria pro ejus va- violentia sinciput eidem
corroserit. Solliciti propro- D
letudine D. Bennoni Sacrura, et iter ad ejus aram Iis suie ealute
parentes, eam D. Bennoni
vovit exinde inorbus filiam penitus deseruit. Te- commen- i:v ..i iv.',ivit..
:
darunt, Iegeudo in ejus
stem nominat Micliaeleni N. Parochum etJoannem
honorem Sacro et anathe-
mate promissis. Qui rata habens
Hoekel et alios, 1 1 Octobris. vota, illico filiolo
sanitatem reddidit. Rem
testiraonio suo confirma-
Aimo MDCvm. runt Joannes Scbarp
71 Perillustris ct pranobilis D. Jacobus Andrea»
Wolfgangus Psiemel. xxx
,

Apnhs.
a Prandis, liber Baro in Leonburg
juiaiolictis et Vor.-s etc 7.'i Margareta Stanldin
praecedentium annorum aliquo, tanta subito
F risingensis, foedis ulce-
in toto nbus solidum bienniuminfectafuit: fu la ulcera.
corpore, ob humorum intemperiem, a parentibus
,-egritudine cor- suis D. Bennoni voto inejus
reptus fuit. ut ahquot dics veluti honorem facto pristi-
paralyticus, im- iiam sanitateni recepit. Testes fuerunt
mobilis decubuerit. Postquam vero pro valetudine WolVgangus
Angerer, Simon Baur. ix Maji.
sua D. Bennoni votum nuncupavit denuo sa- , 70 AnnaMarcklinPollingensis, ultra xiv annos
nitati restitutum est. Anno
mocvi cum deinde ipUetuU
capitt dclens comitiali morbo correpta fuit, ut primura D. lien-
idem perillustris Domimis capite gravissime
diu la- noni tria Sacra legenda vovit, malo illo
tentari de-
boraret,etmedicorum in arcendoihorboindustriair-
siit. Testem nominavit totam viciiiiam. Die
ritaessetj ad li. ut
Bennonispatrociniumconfugiensite- supra.
rato voto, quod ipse praesens persolvit.
convaluit. 77 Quatuor mensiuminfans, triduo post
Sed D. liennonis potens manus, sacrum l»ipUlx cxesx
quam Perillustris baptisma, cum ab avia sua lavaretur, visum dere-
Dominusjam bissibi sospitatricem expertus
reslauraiitur.
fuerat ]iente amiserat, et cum
ejas oculi aperirentur, pu-
Penllustn ejus conjugi etiam nun defuit.
Hsec anno pillasubito nullaiipparuit, fcedasanie loco
fx putr-
mdcvii, xxvi Augusti illarum
jicrio pcricti
quidem, sed ita diffieili
felici
promanante. Quaa res, quia multos ut insohta
usa fuerat puerperio, ut infantem vix atto-
tans; cditum raptim nuit, avia in suspicionem depravati
infantis venit
H sacro (onte abluere oportuerit. Paulo i

post puerpera qiiiefaina-suajmetuensillicoadD.Bennonemconfiigit:

gravi ajgritudine ad extrema ferme
deducta fuit promissoque in ejus honorcm Sacroinfanti pupillas.
quse, cum omnes ne quid illi Iiumaiiitus
accideret, pupillislucem recuperavit. Testati sunt cum ipsa
timerent, sacro jam Viatico muniri debuit. Pradi-
avia Georgius Zeizel, Georgius Clas, omnes Estin-
ctus Perillustris Dominus notum sibi D. Bennonis genses xi Maji.
asylum petens, pro carissimae conjugis
salute dona- 78 Simon Baur Iedensingensis
num cum in colle ,
sercatur ab
eidemexvotopromisit. Exaudiit etiam in hac
quodam araret, ab equis in furorem actis per in- tqult raptatus
calamitate Divus, etillam valere jussit,
infantiita Seoundum gensagri spatium tractus, raptusque tuit. capite et ati mortem.
mortbuiitla, ha3c ipsa etiam infans, Anna Christina.
vix conva- toto corpore vulneribus pessime multatus. Tandem
stmtl lescentematre, in periculosum morbum incidit, qui a vicinis equos inhibentibus domuui delaius, tnduo
illam sic brevi tempore afflixit
, ut pro rnortua ab solido loquelae impotens. intra mortis confinia ja-
omnibus jam haberetur, nullo amplius vitalis
spiri- cuit : ubi vero aegri amici pro ejus salute D. Ben-
tus indicio animadverso. Anxius Dominus
parens, noni votum nuncuparunt, brevi reddito linguae usu
prolem suam D. Bennoni edito voto
commendavit ',
penitus convaluit. Dixerejurati unacuin ipso Wolf-
ejus mox sanitatem recuperavit, qui cumdeinde sub- gangui Angerer, Leonardus Ziegelmuller. xm Maji.
dubitaret, an palam facere.t hanc voti sui
causam, 7i) Wolfgangus Angerer Iedensingensis
cum ct hattsto .

vel ea suppressa intra domesticos parietes,

privata nescio quod venenatum pertransiret, ingentes pustu- rencno uicero-
pietate Divo sospitalori satisfaceret, secundum stis to'us.
con- las. qua) postmodum in ulcerosa furamina ad \i.
silium cepit. Exinde infans statim piiore morbo eruperunt, fceda et noxia sanie continuo fluentia,
correpta, et ab omnibus conclamata fuit.
In quo xvi bebdomadibus, orti exindo immanes cruciatus ,
amittendae prolis periculo Dominus parens illico
,
Tandem aegro despe-
iiuinquani mitigati, tenuerunt.
propositum suum renovavit et iteratovoto.ad :
ina- rata humana medela, D. Benno de nocte apparuit :

jorem D. Bennonis gloriam, patentibus litteris, suo-

tt ittium ;
hcrtatus, ut, si sanus esse votum face-
vellet, sibi
que chirographo manifestaturum se factum ante
in ret, Monachiumqueadarainsuam proficisceretur una
prolesuaprodigium pmmisit. Quo facto, suus illico cum uxore.Paruit illelaetus, ercumconjuge votum ex
, vigor infanti et optima valetudo rediit.
Exstat de Divi praescripto persolvtt, ex quo protinus sanitas
his D. Bennonis mirabilibus beneficiis,
ipsius Illu- aigro rediit. Testati sunt Simon Baur, Magnus
stris Domini de Prandis cbirographum quo hax Fregenckber, vicini.
oninia proprio testiiuonio confirrnavit. Caeterum
rei jSO Nicolai Unliach Argavensis, xvn annorum fi-
gesta? interfuerunt Praenobiles Joanna Jaeoba cx oiaiuline
nata lius Andreas, in alpibus grandine obrutus ita obri-
a Lambar^, praedictaj Illustris puerperse soror ger- cpilcpttctis.
guit, ut morbuin exinde gravem et comitiali similem
mana : Elisabetha Schelerin ab Ilerdurem nata a contraxerit, siepe per solidum hora spatium pro
Prandis, et aliae. vi Februarii.
mortuo babitus : promisso in D. Bennonis lionorera
72 Caspar Pissenger Altmosensis, triennio her- pro ejus salute Sacro, e vestigio convaluit. Prsbter
niosus, tantos cruciatus sustimiit , de Paulus
uiteriore vita parentem testes fuere Laurentius Hueter ,

desperaverit. Poslquam vero D. Bennoni votum

le- Rapp vicini. xxvi Maji.
cit, statim penitus sanus, dolores
nullos amplius Sl Adami Fertel quatriennis filiolus Joannes ,

sensit. Testati suntLeoaardus tuscitalur

Fell, Leonardus Rie- casu quodam in tcrgnmretro liumi afflictus, duabus
gen cuin tota vicinia. xxi Martii. morluus.
horis ut mortuus doplorabatur. Poslquam vera iua-
73 Margareta Sclmiidin in Aurolzminster
, , ex terparatumjam funebre linteum cum cereo D Ben-
aperto dextri podis ulcere xiv diebus maximos
do- noni vovit, movere se denuo puer et vivere incepit.
PCS UlceiOSUS, lores perpessa fuit, frustra medicaminibus
sanandai Testes fuere D. Leonardus Armuller Parochus et
plaga; adhibitis. Tandeni cum multa de S. Benno- xxu Maji.
vicini oiiinos.
nis miraculis audiissel, edilo certarumpreeum voto, 82 Joannis Kobel Hellensteinensis filiolus Geor-
sinnntttr.
tota vita persolvendarum. cum analhemate, e ve- gius, dextro oculo ex glaucomate caecutiens pro-
puer civcu- ,

stigio convaluit. Testes cilavit Leonardum Freg- misso ex voto parentum in D. Bennonis honorem tiens.
schlag clnrurgiim, Christophoruin Brunpeck,
Joan- Sacro cum analhemate cereo; et ad ejusaram pro-
nem Diespeck. xxix Aprilis. fcctione, visum e\ integro recepit. Rem testimonio
linclput 74 Wolfgangi Lechner Veldmachingensis filiolus, conBrmarunt loci ejus Parochus, et Stephanus Ma-
exesum. fcedo herpete, ita correptus fuit , ut morbi liujus gerer, die ut supra.
Jmiii T. IV 23 83
 174 BENXONIS MIRACULA MONACHII.
83 Joannis Kirchpainer Lauchovensis uxor , et 94 Georgii Mayr civis Monachiensis, et ad S, D
/frniosus.
IX IMPR. duo filii , integro biennio paralylici sine ullo per , Michaelem musici, sexennia filiolus Martinus, jam
Gl RM. incas-
paralultci integrum mensem corporum motu fuerunt. Pust- a prima infantia herniosus fuerat, adhibitis
tres, quain pater legendum in D. Bennonis honorem Sa- sum pellendo malo plurinns remediis. Tandem pa-
crum vovit, inox omnes convaluerunt. Testati sunt ter D. Bennoni pro prole sua supplcx legendum in
Sixtus, et Caspar Stindel Lauchovenses. xxx Maji. ejus honorem Sacrum promisit, ex quo statim melius
84 Elisabetha; Hellingerin Sturzhaimensis xv an- habere puer, et omnino convalescere cu>pit. Testes
norum filia Christina, xi annis a nativitate paraly- dixit pater Cliristophorum Chumpft, et vicinos om-
pedtbus capta tica fuit, pedum officio omnino destituta, matri, cum nes. xxn Junii.
puetla,
dm unde proli suae salutem recuperaret, a Deo pre- 115 Apollonia; Obermayrin ante triennium dere-
cibus exquisivisset, D. Benno subnoctem visus est. pente ita alter pes intumuit, et occalluit, ut eo velut
Fecit illico Divo huic votum, et mane filia oninino emortuo sentire desierit. Kt licet humanae opis
sana surrexit: quse statim una cum matre Mona- aegra; nihil deesset, in irritum tamen orania recide-
chium, Sospitatori suo satisfactura, petiit. Testes runt ; cum etiam ahscindendum pedem esse non
pauci metuerent. In hunc modum desperata paene ab
adfuerunt Joannes Neuniayr, Joannes llulbar vicini.
xiv Junii. omnibus, promisso D. Bennoni legendo Sacro, intra
85 Walburga; Gewolfin Straubingana; filiolus, in- tridtium sanitatem pedis recepit. Rem ut veram
tegruui bienniuiu tevo pedi insistere nequiit, a matre hominesfide digni affirraarunt. xi Julii.
tl puer unus
aulein D. Bennoni argenteo anathemate commenda- 90 Catharina Luzin, Perwa oriunda, xvi anno- pcdibus mate
tus nsum pedis brevi recuperavit. Rem testimouio rum puella, totum triennium acerbissimos dolores in altccta,

suo alfinnarunt Georgius Wienner, Juannes Aben- pedibus sustinuit, remedio nullo apud honiines mi-
cruciatilms invento. In qua calamitate
sperger. xvm Junii. tigandis
80 Sechoverin Geisenfeldensis filiosus puella motcr Ursula, pro sua D. Bennoni ana- filia
liichildis
atque aller, Georgius, biennium morbocorreplus, etiam
solidiiin thema vovit. ex quo segra paulatim a morbo dere-
licta fuit. Oculati testes fuere vicini
omnes. Caete-
aliquamdiu pedibus captus fuit. Mater, frustra qua;-
sitis apud homines pharmacis, ad D. Bennunem rum rem ut gesta est, audierunt referri Joannes

voto pro prolis sanitate confugit, utroque eam malo Gallus, et Andreas Hulber. xvi Julii.
hberavit xxvn Junii. 97 Joannis GerbelEhingensis filia Anna, Viennse
87 Georgius Mayr Hergezwysensis , superiore in Austria habitaus, infantem herniosum ediderat,
anno cx ceraso caput et bracbia in terram de-
in quem mater D. Bennoni promisso Sacro com-
ubi
ex lapsu
lapsus, ritaque periclitatus fuit siquidem ita ejus
:
nieinlavit,mox sanum esse animadvertit. Dixit hoc
contrnus.
corpus casus hic afflixerat ut trium hebdomadum
,
juratus lpse Joannes Gerhel, puerpera pater. Ka-
spatio ori manum admovere nequierit. Uhi vero D. lendis Augusti.
98 Joannes Schon Underknoringensis ante
Bennoni votumcum anathemate nuncupavit,
,
paulo ,

post valetudinem pristinam recuperavit. Rei fidem, biennium comitiali morbo correptus, quiuquies va- epileplicus.
riis temporibus ac locis horrendo et inaudito
modo
Tostibus Caspare Landtmao, et Michaele Gayl, con-
firmavit. iv Julii. ab atrocissimo hoc malo invasus fuit. In tanta cala-
88 Margaretie Paumanin Adelzhusanse proles, mitate cum de luiniana ope desperasset, ad ccelestes
qvadriennium
inlegro quinquennio a-grofa , D. Bennonis ope ,
confugit quem in linem pro anatbematis v vitreas
:
infirmu
laternas variis in templis, inter quas pulchei rimam
;

qua;n niater facto voto ardentissime invocarat , sa-

nitati restituta iuit. Praeter matrem rem testati sunt optimamque D. Bennoni, legavit. Exinde cum diu
Michael Leder, et vicini omnes, v Julii. cessante morbo adhuc de valetudinis sua; constantia
89 Annae Gramoniu Pfaffenhoviensi faciem in- dubitaret, precibus enixe Divinse clementia; sujipli-

gens verruca propter oculum diu infestarat, magno cavit, ut eam sibi stabrlem perpetuamque redderet.
verruca
Quare octiduo ante D. Michaelis festuro, mira illi
ptriculosa, periculo, ne ex humores noxii in oculum des-
illa

cenderent. Nuncupato postmodum D. Bennoni ana- subnoctem Angelica species apparuit, suadens,
et

themate, verruca nullo ante niedicamine penituscu- ut, si firmam sanitati suae stabilitatem ex animo

rabilis, momento, nullo sui vestigio relicto, absces- oplaret, Monachiura ad D. Bennonem proficiscere-

sit. Testes fuere Aclamus Gram, Joannes Reinhardt tur. Quod visum e somno expergefactus mox aliis

Pfaffenhovienses, xvi Octobris. retulit, viamque Monachium versus voti causa arri-

Anno mdcx. puit,quod etiam ibi sumpta sacra Synaxi persolvit;

90 Mense Decembris anni superioris pestifera haud dubia spe, valetudmi sua;, qua; ablunc anno
restinonilur lues domum quamdam, in pago Maisachensi ita ,
jaui infestari comitiali morho desiit, fidem constatu-
prslis ttita
corripuerat, ut brevi tempore novem mortales sus- ram. Testem dixit totamviciniam.xSepten-.bris.
pa<jo.
tulerit. Vicinine latius serperet contagio veriti 99 Martinus Horl Riedensis, per integrum se- pcde taborans.
peregrinationem adl). Bennonis aram Monachium, mestre incredibiles rruciatus in dextro pede infra
ex communi sententia una cum Parocho suo vo-
,
genu perpessus fuit. Etquamvis medicaminum nihil
verunt quo facto moniento intra limites suos con-
:
deesse sibi passus fuerit, frustra tamen omnia fuere.
stitit pestilentia; etiam puellam xvi annorum, con- Sub noctem venit ei in mentem D. Benno; cui sta-
tagiosaedomus incolam, invadere reverita. tim profectionem ad ejus aram Monachium cum
92 Regina; Stalmaisterin, ante iv annos , equus anathemate vovit, et intra dierum decadem conva-
sa an'ur jhs Testata fuit tota vicinia. xv Novembris.
impacta ungula dextrum pedem conimiiiuerat quae :
luit.
ab eqtto con~
cuin plaga; suae curationem parum procedere adver- Anno mdcx.
trltus.
votum 100 Ursula N. Georgii Storckzeiselinaurensis
tit, 0. Bennoni pro sanitate recuperanda fe-
•"oribunda.
cit, ejusque inox datnnata convaluit. Testis fuit No- (qui locus Austriaj non procul Vienna esl) affinis,

bilis Ursula Pfalin ab Haselbach, cum aliis fide di- ab omnibus conclamata, triduum in extremis jacuit
gnis xv Junii. non immisso per avenae culmuin liquore refo-
nisi

93 Apolloniae Demhauserin Ingolstadiensis filia cillanda. Pradictus Georgius Storck, D. Bannonis

Anna, vii annos ct semestre nata, v annis neque memor, pro decumbente Sacrum in ejus honorem
cn ssu privata
parvula. ingredi neque insistere pedibus valuit. Mater prolis legnndum promisit qua; eadem adhuc nocte sanitati
:

salutem D. Bennoni edito voto commendavit, eique restituta est. Testem nominavit hic prassens Geor-
intra triduum pedum usum recuperavit. Rem niater gius Storck, totam viciniam. viu Maji.
houiinum fide dignorum testimonio confirmavit. xxi 101 Elisabeta Mauselin, Winnigensis, solidum !«/««,
Junii.
sexennium
 DIE DECIMA SEXTA JUNII.
175
\. sexennium in sinistro corporis latere a pede usque 110 Elisabetha Stoklin
Monachiensis, diu altera D
ad liumerum acerrimoscrueiatus, adhibitis nequid- mam.lla laboravit, ratusque
esse gangran.im me- ex luprt
quam medicamentis, exhausit, nec die nec
nocte dicus, desperare de
recuperanda valetudine jussit. GERM.
intermittente dolore. Tandem
D. Benno, cujusilli Hla vero dolorum impatiens, mamilla
D. Bennoni cereura putrtscens,
opem promisso Sacro imploravcrat, sanitatem red- anathema ex voto nuncupavit
quo facto disruptum :
didit. xin Maji. noxium ulcus una cum sanie dolores
omnes evomuit,
puer vltri 102 Sabina Hulberin Abperckensis, xvm Apri- et aBgra sanitatem reddidit. Hajc
de se referentera
fragmine lis, infantem suum, nondum unius anni, solum in audierunt, Rex. D. Georgius
suffocandits. Stalhalber Capella-
cunis reliquerat, huic alius triennio acutam specuii nus m Haudbausen, Joannes Grasser,
crustulam in raanus dederat, quam illico ori inser- JoannesGal-
lus N. xv Junii.
tam absorpsit, et circa mediam horam in faueibus 1 1 1 Stephanus Dischinger, faber lignarius
Au-
retinuit. Ex quo infans.
intercluso psene spiritu, giensis, dum opus faciebat, ex alto prolapsus, ita lapsu affli-
raox praefocandus videbatur. Mater subito malo per- ctus.
corpus humi afflixerat, ut actum esse
de ejns vita
territa, vicinse suse Ursula? Trinckgeltin opem in- medici et chirurgi asseverarent. Uxor pro
marito
clamavit. Cum qua mox accurrente, D. Bennonis suo ad D. Bennonem conversa, legendum
in ejus
auxilium, promisso ex voto Sacro invocavit. Quo honnrem Sacrum vovit, et eidem intra breve tempus
facto infans statim vitrum ex ore egessit, sanusque sanitatem recuperavit. Testes rei nominavit D.
perraansit. xxi Maji.
Joannera Stalliulher, qui Sacrum legit, Franciscum
103 Georgius Mader, chirurgus Mullhusanus, Praitenaicher, Sebastianum Hosman. xxu Augusti.
fenis Nalalitiis ita apoplexia correptus fuit, ut. quo- 11-2 Annffi Reuterin Pulavensis filiolus Joannes, oculo laborait'
ties ilium hoc malum exercnit, circa mediam diem
circa medium annum altero oculo maximo cacitatis tes duo,
loquelffl expers fuerit, immo aliquando duas ferme discrimine laboravit, diuque ac nootu octo dies
proe
dies. et binas noctcs fand: impotens exegerit. Se- doloris acrimonia flebili ejulatu exegit. Postquam
cundum haoc pro valetudine sua D. Bennoni supplex, vero parentes pro prole sua ad D. Bennonem votum
ejus aram se invisurum vuvit. Qui eum tam firmum- fecerunt, malum brevi post evanuit. Testaii sunt
que sospitemque. pulso ferali morbo, reddidit, ut Leonardus Denkacke, Joannes Forster vicini ! d.e ut
decem hnris xu milliaria voti causa Monachium de- supra.
currerit. Testes adhibuit Joaunem Mayr, et Geor- 113 Wolflgangus Sehober Hohenwartensis, so-
giuni Hulber, xxx Maji. lidum biennium cum maximo dolore oculis labora-
104 Georgius Turing Vochburgensis solidum , vit ubi D. Bennoni votum nuncupavit, cruciatu
:

ex doloribus biennium magnos cruciatus in tergo, lumbis, et omni liberatusest. xxvm Augusti.
incurvus ,

dextro pede sustinuit, ita ut velut gibbosus incur- II i Otilia Hnrlin Oezenhusana, ante biennium
vato corpore incedere debuerit despeiata igitur igni sacro correpta
una igne
:
fuerat, grandesque pustulas tacro exesa,
hominum medela, valetudinem suam D. Bennoni in facie contraxerat, quoe illi tara acres dolores
cereo annthemate commendavit, votique mox sanus crearunt, ut quietera toto octiduo capere nequierit.
se damnatum sensit. Testes nominavit vic.inos om- Aperire illa pustulas saepius in animo habuit. s-m-
nes. Die ut supra. per a familiaribus prohihita, ne visum oinnino atnit-
105 Georgius Purckel toto biennio altero brachio teret metuentibus. In tam acerbis cruciatibus in-
hrachiO maximis cum doloribus laboravit, inani ineilentium clamata frequenter D. Benno segrotffl
coelesti ope.
debilis,
conatu. Die quodam ei D. Benno apparuit, cui mox apparuit ut sibi Monachii ad aram suam Saeoum
;

legendum Sacrum cum cereo anathemate vovit, et fieri curaret, suniptiimque ad id mendicantis in mo-
brevi brachii sui usum recepit. Testati sunt Geor- dura corrogaret. Hoc viso keta? visum est, majus
gius et Joannes Turinger fratres. Prid. Kal. fore Deo obsequium, si propria liberalitate et -ua
Junii. pecunia votum persolveret. Htec animo vnlenti Di-
106 Agathas Mozin civis Monachiensis filius Lu- vus Benno rursus adfuit, monentis specie ne consi-
sttcro igne
correpttts,
dovicus, xvin annorum adolescens, integrum sexen- lium suum aspernaretur : quo avide mnx niTe[itu,
nium sacro igne correptus fuit, maximis doloribus intra paucos dies et dolor et pustuh-e evanuerunt.
excruciatus; manibusque follis in modum intume- 115 Praedicta? Otilias duodecennis filia Barbara,
scens. Pro hujus sanitate mater ante biennium facto diu scabiosum caput circumtulit , plerisque porri- F
voto apud I). Bennonem intercessit, eique moxquod gine infectam esse opinantibus confugit maier ejusrjtte ftlta
:

petierat. impetravit. vn Junii. iterum ad D. Bennonis clementiam, eique pro prole scabiosa,
capttl dolens.
107 Apollonia Hazelpastetin Vilbachensis, inte- sua cereum anathema vovit. Qui mox ratas haNens
gro anno maximos capitis dolores toleravit pro- : preces, filiam intra octiduum a scabie omni purga-
misso autem D. Benuoni anathemate, convaluit. vit utruraque votura mater xi Sept. per* [vit.
:

Testes citavit Manhardum Ziegler, Apolloniam Bud- Rei gestaj testimonia vicini omnes, si exigeretur,
lhoferin xJunii. darent.
oppresstis
108 Georgius Schweller Fridburgensis ante , 116 Casparis Weinhart Staingrissensis fihola
ab tqito, biennium die Magdalena: sacro, ab equo huini
S. Elisabetha, toto triennio pedibus capfa repere tan- pedibus capta.
culiapso oppressus, cirea mediarn lioram sub hoc tum manibus genibusque ab uno loco ad alium so-
onere vita periclitatus jacuit. In hoc casu D. Ben- lebat. A parentibus nuncupato in D BenDOnis ho-
nonis memor, peregrinationem ad ejus aram cum norera Sacro cum anathemate, dediein di^m mehus
donario vovit, et mox incolumis ab equo liberatus habuit, dum tandem omnino pedibus ingrcdi potuit.
surrexit. Testes fuere
Christophorus Strohulbar, Testes citavit pater Georgium Weinhart, ot Mi-
Bartholomaeus Schonberger, Strafwalenses ex Dice- chaelem Widman. xm Septembris.
cesi Salisburgensi. xi Junii. 117 Marise Kolbin, Niderhoffensis xviii annorura
109 Bartholomaeus Schonberger Straswalensis, filia Anna, diu graviter decubuit xxiv Imris Loquelaa
ex Dioecesi solidum quadrienniura
Salisburgensi, iuipotens. Territi hac calamitate parentes pro prole
epihpttcus, mo r ibundu,
morbo non multura absimili laboravit qui
comitiali : sua. Bennnni legendum Sacrum cum anathemate
I).

et ipse, non invento apud homines mali reraedio,
D. Bennonis ope, cui peregrinationem ad suam arara
voverat valetudinem recepit. Testati sunt Christo-
phorus Strohulber Straswalensis, et Georgius Sch-
weller Fridburgensis. Die ut supra.
et donario voverunt. Exinde mitigato paulatim mor-
bo, filia et loquelam et valetudinem recepit. Votum
hoc cuin peregrinatione mater et tilia ui.a oum
Caspare Winen Chirurgo peregerunt. xxv Se-
ptenibris.

118
 176 S. BENNONIS MIRACULA MONACHII.
118 Anna Wnmerin Landishutana vidua, ;mte 12'i Joannis Lochner Geissenbrunnensis, xixan- D
E\ IWI'lt.
sexennium gravi casu humi collapsa, dextrum bra- nnrum Anxa, vm annos articulari morbo Iabo-
filia artritica una

brachio /,tso,
cliium laeserat, in quo mox, ingentes dolores persen- ravit. Prohnjus valetudinepaterD. Bennoni cereum
sit; qui ita paulatim invaluerunt, ut per sohdum anathema, et anuuam quoad viverct ad ejus aram
quadriennium dextram capiti impunere nequierit. peregrinationem vovit exiude mox melius habens,
:

In hac calamitate non pauci illius miser-

vicini filia toto corpore convaluit. Testes fuere Joannes
ti , auctores fuerunt, ut pro brachii sui sanitato Neumayr, et Joannes Frid. Kal. Aprilis.
D. Bennoni Sacrum et anathema voveret: quibus 125 Ursula Rhorlin, ante triennium articulari
cum aegra paruisset, cessante brevi omni crucialu, morho correpta, x hebdomadibus pedibus incedere
dextrse usum recuperavit. Testem dixit totam civi- nequivit, Apparuit sic calamitosaa D. Benno, et ut
tatem Landishutanam. xxvn Septerabris. se voto sibi pro valetudine obstringeret, Sacrumquo
119 xi Octobris Christophorus Scharbel Feldge- in honorem suum fieri curaret, imperavit Illa leeta
scrvanlur tres
pucri aquis dingensis, D. Rennoni Monachii pro sequenti bene- alioquin hoc visu, ubinam S. Benno coleretur, igno-
mersi. ficio gratias egit. Cum praedictus Christophorus rabat: quod ubi rescivit illico paruit Divo, et sani-
cum faeni plaustro, CUI tres lihcros, septen-
Scharbel tatem recuperavit. Testatus estGeorgius Iager, qui
nem unum Michaelem nomine, alterum ix annorum illamMonachium adduxit. Res relata cst pra^senti-
Sebastianum, et xm annorum puellam Barbaram bus Adm. Rev. M. Joanne Haselbeek, et Georgio
imposuernt, domum peteret; vado transire cum WeyerSubeustode S. Bennonis. vn Aprilis.
plaustro flumen, collapso tunc temporis ponte, de- 126 Christophori Kolbinger Haidhusani trede-
tertia, etiam
buit. Dum vehitur per undas, subito exortus turbo cennis filia Margareta, pneteritis feriis Natalitiis muta.

currum evertit, etliberosomnes fluviomersit, quos articulari morbo occupata fuerat, quo malo cum
ad ccc passus sub aquis nantes exerere subinde denuo liberata fuisset, subito loquelam amisit, rei
capita, praeter filiam, quam jam periisse rebatur, causa latente omnes. Pater D. Bennoni edito voto,
conspicatus pater; ad alterum vadum prrevenit, ut filice salutem commendavit, quue mox Ioquelam re-
illuc appulsos extraheret. Inter hsec D. Bennonis cepit. Narranti hoec parentiadftiere Rev. P. Spizer,
memor, votum eidem pro liberorum vita fecit. Quo etGeorgius Faustner. x Aprilis.
peracto, vidit a longe filium nafu minimum Michae- 127 Anna Gretterin Votf.ingensisintegrum men-
lem, arrepto cespiteex aqua seevolventem, unaque sem oculis laboravit, visumque omnino amisit. Ut
fratrem et sororem ex alveo extrabentem : qui om- primum D. Bennoni Sacrum vovit, diem pupillis
nes, haud dubia D, Bennonisope, incolumes insic- recuperavit, dieutsupra.
cum evaserunt. Testati sunt Sebastianus Scelmayr, 128 Joannis Aman Grunvaldensis uxor Elisabe- parahjtica,

Martinus Marckel. tha, ante sexennium in puerperio nescio a quoper-

120 Catharinre Zeterpeurin Wasserburgensi terrefacta, oranibusartibusparalytica evasit: hienno
snnantur ainu octoilecenni puellse, casu quodam humi afflictsa, genu etiam ab hoc terrore deliravit. Postquam verosanpo
ex tapm capitis mngnitudine intumuit. Magnos exinde passa mentis denuo compos fuit, die Pentccostes ei D.
inflatum,
dolores frustra medentium artem fatigavit; cum Benno apparuit, Pontificio habitu splendidus, prie-
omnes ad nltinuim de curatione dcsperantes abscin- cipiens ut Monachii in honorem suum Sacrum fieri
dendnm pedem asseverarent, aegra ad vi hebdoma- curaret: cui mandato cum illico paruisset, brevi
des pedihus insistere minime valens, ad hcec omnia convaluit.
toto corpore acerrimos cruciatus perpetiebatur 120 Idem Joannes Aman, filium genuit quin-
quare ad D. Bennonem, ab hominibus conclamata, quennio cseeum, qui D. Bennoni nuncupatoa patre
confugit, et in ejus honorem legendum Sacrum cum anatheraate commendatus, mox caecutire desiit.
donario promisit. Exinde mitigatis paulatim dolori- Relationeutriusque prodigii mterfuerutit Adm. Rev,
bus, tumoreque subsidente convaluit: votum suum P. Riehardus Petenbeck Canonicus ad B. Virginis,
una cum matre persolvit. xvm Octobris. Georgius Weyer Suhcustos S. Bennonis, Joannes
121 JoannisStubenbeckoivisMonachiensis filius, Gallus, Georgius Faustner, Die ut supra.
munu* ac pc-
dcs tumcfacti, xxvii annos natus, integrum biennium manibus pe- 130 Antonius Widman, musicus Aulicus, feriis
alttro pcde
dibusque itatumefactis fuit.ut nullum inhismovere Paschalibus suhito altero pede captus, incedere nc- vaptits,
articulum potuerit. In tara diuturno morbo mater quibat Qno malo illum D. Benno, cui Sacrum F •

die quoriam pro fiiii sanitate, in D. Bennonis hono- sumptu ad mendicato colligendo voverat, mox
id
rem legendum Sacrum se curaturam, sumpturamque liberavit. Testati sunt Antonius Bullasi, et Joannes
sacram Synaxin vovit. Post hoc votum illico decre- Hailgemayr andici itidem musici xviu Aprilis. :

vit tumor, paulatimque evanuit. Sospitatori satisfe- 131 Joannt-s Angermuller Ingolstadiensis ex. . .

cerunt juvenis parentes, Casper Gabler, Joannes • - • ante semestre ita paralysin contraxerat, nt paralytlcus,
Rumpel civcs Monacliienses. xxn Octobris xxi. hebdomades ingredi pedibus neqiiiverit. Cum
dolor totius 122 Wolfgangus Zehetmayer Dagelsingensis itaque decumberet lecto. in somnum lapsus somuia-
torpoi is octogenarius, xn anni^ maximis totius corporis do- vit, se Monachii flexisgenibus ad D. Bennonis aram
postqnam D. Bennoni solenne