Razvoj brodske propulzijeParna klipna masina ugradjena je prvi put na brod Klermont (1807god) Izgradnjom velikih brodova primjena

parne klipne masine naglo je prestala,pa je ona primjenjivana samo na remorkerima i ledolomcima zbog mogucnosti velikog trtenutnog preopterecenja.Benzinski motor koji je pronadjen 1876 god. Prvi je motor sa unutrasnjim sagorijevanjem.Posto je imao veliku specifikaciju potrosnju skupog i lako zapaljivog goriva ,bez obzira na svoju vrednosti u pogledu mase i gabarita ostao je u primjeni samo kod lakih brzih ratnih jedinica.Parnu turbinu snage 1750kW prvi put je ugradio Parsons 1897 god. na brodu Turbinia. Parna turbina se zbog niza svojih prednosti odrzala u propulziji brodova sa nuklearnim pogonom(mahom velikih ratnih jedinica i trgovackih brodova velike nosovosti) Dizel motor je prvi put u brodskoj propulziji primjenjen 1902 god. na podmornici,a 1912 god. ugradjena je na brodu .Zbog niza prednosti dizel motor je prvo iz brodske propulzije potisnu parnu klipnu masinu ,a zatim i parnu turbinu osim u pomenutom domenu. Gasna turbina ima izuzetno malu masu i gabarit,pa se koristi kao glavna pogonska masina za male brze ratne jedinice ,a kao dopunska i za srednje. Njihova upotreba zapocela je prvo na avionima ,a kasnije se uvela i u termoelektranama na kopnu.Tek na osnovu iskustva sa stacionarnim gasnim turbinama konstruisale su se i prve brodske turbine

Upotreba pare na brodovima-Proizvodjaci pare na brodovima sa klasicnim parnim pogonom su parni kotlovi.Kotlovi koji proizvode paru zapogon broda nazivaju se glavni brodski kotlovi.Oni proizvode pregrejanu vodenu paru visokih parametara cija se toplotna energija u parnoj turbini pretvara u mehanicku.Za potrebe brodskih sluzbi na brodovima sa parnim pogonom se njeni parametri snizavaju ili se na brodu postavljaju pomocni kotlovi koji proizvode paru nizih parametara za pokrivanje potreba pomocnih masina i razlicitih brodskih sluzbi.Na motornim brodovima para se proizvodi na dva nacina :u parnim kotlovima lozenim tecnim gorivom i u parnim kotlovima-utilizatorima u kojima u kojima se u te svrhe koristi dio toplote izduvnih gasova glavnog motora.Na brodovima sa neklearnim pogonom para se proizvodi u generatorima pare na racun toplote rashladnog sredstva nuklearnog reaktora.I ova para je uobicajeno zasicena visokog pritiska zbog cega se parne turbine na ovim brodovima dosta razlikuju od onih na brodovima sa klasicnim parnim pogonom.Potrosnja pare zavisi bitno i od namjene broda.Najveca potrosnja pare je na tankerima bez obzira na to da li su oni sa parnim ili motornim pogonom. Stepeni korisnosti- Brodsko parno postrojenje radi po rankine-clausius ciklusu.Suvozasicena para visokog pritiska proizvedena u parnom kotlu pregrejava se u pregrejacu pare i cjevovodom odvodi u parnu turbinu.Toplotna energija

pare dobijena transformacijom hemijske energije teskog tecnog goriva u parnom kotlu se u parnoj turbini pretvara u kineticku energiju uredjene struje pare,a ova u mehanicku energiju obrtanja rotora turbine ,koja se posredstvom reduktora i osovinskog voda prenosi na propeler.Para na izlazu iz turbine koja je na pritisku nizem od atmosferskog odvodi dse u glavni kondezator u kome se kondezuje predajuci toplotu rashladnoj morskoj vodi ,a preko nje okolini.Glavni kondezant se posredstvom kondezatorske pumpe odvodi u napojni rezervoar odakle se napojnom pumpom voda potiskuje u parno kotao.Rankine clausies ciklus u ts dijagarmuPregrejana para(1) odvodi se u parnu turbinu u kojoj se siri do stanja 2.Da bi se od pare dobio maksimalan rad ,potrebno je da se ekspanzija u turbini izvrsi skoro do temperature okoline.Zbog toga je pritisak pare na izlazu iz turbine znatno nizi od okolnog.U kondezatoru se toplota izlazne pare predaje rashladnoj morskoj vodi,tako da se dobija kondezant stanja 2.Kondezant stanja 2 usisava napojna pumpa koja mu pivisava pritisak do vrijednosti koja odgovara kotlu,pa se tako dobija napojna voda stanja 3.Napojna voda se u zagrijacu vode parnog kotla zagrijava do stanja kljucanja (tacka 4)a isparivacu dovodi do stanja suvozasicene pare( 5) koja se zatim u pregrejacu pregrejavado stanja 1 Stepen korisnosti turbopostrojenja Zbog toga sto para u turbini ekspandira do temperature

bliskoj okolini toplota kondezacije izlazne pare se ne moze iskoristiti pa ona predstavlja gubitak kruznog ciklusa.Zbog toga se u turbini be iskoristi cjelokupna dovedena kolicina toplote Qtp nego samo jedan njen dio ,takozvana teorijska snaga turbine Po. Teorijska snaga turbine se smanjuje zbog unutrasnje gubitak.Pored unutrasnjih gubitaka u turbini postoje i mehanicki gubici pa unutrasnja snaga turbine postaje snaga na spojnici turbine Pe. Osim mehanickih gubitaka u turbinskom postrojenju postoje i gubici u reduktoru i osovonskom vodu ,pa je snaga na spojnici reduktora Pr manja od snage na spojnici turbine Pe. Termodinamicki stepen korisnosti ciklusa sa naknadnim pregrejavanjem pare-U zagrijacu vode i isparivacu kao i pregrejacu svjeze pare napojna voda se dovodi do stanja svjeze pregrejane pare a zatim odvodi u turbinu visokog u kojoj djelimicno ekspandira.Para na izlazu iz turbine visokog pritiska odvodi se u naknadni pregrejac smjesten u gasnom traktu kotla.Naknadno pregrejana para se odvodi u turbinu niskog pritiska u kojoj ekspandira do pritiska kondezacije.Izlazna para se kondezuje u glavnom kondezatoru pa se pumpom kondezat transportuje u napajni rezervoar odakle se pumpom potiskuje u kotao. Termodinamiscki stepen korisnodti ciklusa sa regenerativnim zagrijavanjam- U zagrajacu vode i isparivacu proizvodi se suvozasicena para koja se u pregrejacu pregrejava i

odvodi u turbinu.Iz stupnjeva visokog pritiska oduzima se dio pare koji se odvodi u regenerativni zagrijac visokog pritska a z stupnja niskog pritiska dio pare se odvodi u regenerativni zagrijac.niskog proitiska.Preostala kolicina pare ekspandira do konacnog pritiska ,pa se zatim odvodi u glavni kondezator odakle se pumpom potiskuje u regenerativni zagrijac niskog pritiska u kome se zagrijava na racun toplote hladjenja i kondezacije pare iz oduzimanja niskog pritiska Napojnom pumpom povisava se pritisak zagrijanog kondezata pa se on kao napojna voda odvodi u regenerativni zagrijac u kome se toplotom hladjenja i kondezacije pare iz oduzimanja visokog pritiska zagrijava do temperature sa kojom se odvodi u kotao. Unutrasnji stepen korisnosti turbine- Urealnom procesu u turbini ne dolazi do izentropske ekspanzije zbog unutrasnjih gubitaka.Ovi gubici nastaju islijed prigusivanja pare na ulaznim i regulacionim stupnjevima turbine,uslijed trenja,sudara,skretanja i vrtlozenja u lopaticama ,uslijed prostrujavanja pare kroz zazore izmedju stupnjeva kao i uslijed trenja rotora i ventilacionog dejstva.Zbog toga se u turbini i ne iskoriscava ukupni raspolozivi izentropski toplotni pad,nego samo jedan njegov dio.Unutrasnji stepen korisnosti parne turbine je odnos toplotnog pada u realnom procesu i raspolozivog izentropskog toplotnog pada.Mehanicki stepen korisnosti turbineosim unutrasnjih gubitaka pri strujanju pare kroz turbinu

,pri pogonu turbine nastaju i spoljasnji gubici.,kao sto su mehanicki gubici uslijed trenja u lezajevima i gubici i uslijed potrosnje energije za pokretanje regulacionih uredjaja i uredjaja za podmazivanje.Mehanicki stepen predstavlja odnos efektivne snaga na spojnici turbine i unutranje snage turbine.Stepen korisnosti reduktora-zbog potrebe za svodjenjem broja obrtaja turbine na broj obrtaja propelera ,na brodu su ugradjuju reduktor koji zajedno sa osovinskim vodom ima oderedjene mehanicke gubitke Zbog toga se za pogon broda koristi snaga Pr koja je za vrijednost pomenutih gubitaka manja od efektivne snage na spojnici turbine Pe. Stepen korisnosti kotla-Stepen korisnosti kotla definisan je gubicima toplote sa izlaznim dimnim gasovima(q2) uslijed hemijske nepotpunosti sagorijevanja (q3)uslijed mehanicke nepotpunosti sagorijevanja(q4) uslijed spoljasnjeg rashladjivanja (q5) i gubitkom toplote sa sljakom koji se odvodi iz lozista parnog kotla (q6).Stepen korisnosti kotla je definisan kao odnos iskoriscene i unete toplote.Kod postrojenja bez naknadnog pregrejavanja toplota se koristi za proizvodnju pregrejane pare. Stepen korisnosti cjevovodaPri transportu pregrejane pare od kotla do turbine nastaju padovi pritiska uslijed otpora trenja i lokalnih otpora u cjevovodu,tako da je pritisak pare ispred glavnoh ventila turbine nizi od pritisaka na izlazu iz kotla.Pored toga izvesna kolicina toplote gubi se kroz izolaciju u okolinu tako da stanje pare na ulazu u

turbinu nije isto kao na izlazu iz kotla.