ROMANIKA Traje od 1050 - 1200 godine. Razvija se od doba Karla Velikog i Otona III.

Sastoji se od velikog broja raznolikh regionalnih stilova, karakteristinih i tesno povezanih. Francuskaima vodeu ulogu, a potom Spanija, Italija, Nemaka i Engleska. Javlja se u itavoj Zapadnoj Evropi. To je doba intenzivne intelektualne aktivnosti. Zrela romanika se javlja u XII veku. Romanika umetnost nije nastala iz jednog izvora. Osnovni faktori su: 1. naslae iz karolinske i otonske umetnosti 2. poruke iz Cluny-ja se uvrsuju do 1000 g. i poinju se siriti po Zapadnoj Evropi(Cluny-jevski Benediktinski red je drzao glavne manastirske crkve na hodoasnikim putevima ka Santiago da Campostelu i Rimu) 3. pobeda Hrisanstva u Evropi: hristijanizacija Viknga pad Kordovskog kalifata 1031 g. hodoasniko putovanje dostiglo je vrhunac u Krstaskim ratovima

4. obnavljanje trgovine u Sredozemlju, te samim tim i obnova gradova: Venecija,enova , Piza... Dolazi do poveane graevinske aktivnosti, a crkve dobijaju jednostavnu koncepciju. One su masivne, arhitektonski oblici su svedeni na pravilne geometrijske oblike, bogato su razuene, imaju bogatu spoljnu dekoraciju, ornament i skulpturu, brodovi su zasvoeni. Dakle, daleko su vise rimske po izgledu od starohrisanskih, otonskih, karolinskih i vizantijskih crkvi, te dobijaju te dobijaju naziv romanike pa otud i naziv romanika. Vajarstvo i slikarstvo su u sluzbi arhitekture. VAJARSTVO Romaniko vajarstvo se javlja u dva vida: 1. monumentalna skulptura 2. kamena reljefna dekoracija vezana za arhitekturu Obnova monumentalne skulpture zauuje, jer ni karolinska, ni otonska umetnost nisu pokazivale teznju u tom pravcu. Dotle su arhitektonski dekorativni reljef i slikarstvo imali kontinuiran tok razvoja. Razvoj vajarstva u kamenu se najpre desava u JZ Francuskoj i Sj.Spaniji na i u crkvama, koje se nalaze na hodoasnikom putu za Santiao da Campostelu, oko 1050 - 1100 g. Razlog: masivni, veliki, trodimenzionalni, reljefni likovi su mnogo vise realni od slika. Skulptor se boji prazne povrsine, te je pretrpava likovima u horizontalnom ili vertikalnom rasporedu. Nema smisla za red. U kompoziciji postoji nebeska i zemaljska hijerarhija, nebesko je iznad zemaljskog. Takoe postoji i izokefalij, funkcionalno dimenzionisanje -delovi tela u akciji su naglaseniji i obraeniji od onih u mirovanju. Romanika uvodi figuraciju u skulpturu, ali se javljaju problemi proporcije i anatomije. Njeno korisenje je ogranieno na dekoraciju kapitela i portala. Veoma je retka slobodna skulptura. Javljaju se raznovrsne dekoracije kapitela, skulptura je u timpanonu, u nisi i uz trimo (srednji stub koji nosi nadvratnik). Skulpture u nisi: imaju arhitektonski okvir - poreklo iz vizantijskog izvora, frontalni strav, masivnost. Skulpture uz trimo i bone stubove

portala: obraene su sa neverovatnom savitljivosu uz stub, nemaju samo dekorativnu namenu, ve i izrazajnu. Predstavljaju zaleene demone ili figure uvare. Skulpture na portalima: imaju snazan izraz, neobuzdanu mastu i nervoznu gipkost oblika - uticaj iz iluminiranih rukopisa. Mezanska romanika skulptura: izvrsni radovi u metalu i skladne kompozicije i dobra izrada. Bronzani krazi za vodu u obliku lavova, zmajeva, grifona i slinih zivotnja se uvode u crkvenu sluzbu (ritualno pranje ruku svestenika), a nadahnuti su motivima sa Biskog Istoka. Benedetto Antelami je najvei vajar u Italiji romanike umetnosti. Izrazena mu je monumentalnost i lini stil. Dela: Apostol, crkva St. Sernin, Touluse, kamena ploa, 1090 g. Juzni portal crkve St. Pierre, Maissac, poetak XII veka Strasni Sud, zapadni timpanon katedrale u Autunu, 1130 - 1135 g. Odasiljanje apostola, timpanon srednjeg portala narteksa, Vezelay, 1120 - 1132 gKralj David, zapadno proelje katedrale Fidenca, 1180 - 1190 g., Benedetto Antelami, fiziki slobodno stoji u nisi, ali zahteva arhitektonski okvir Spomenik Lava, bronza, 1166 g., trg pred katedralom, Braunschweig, jedina potpuno slobodna romanika statua SLIKARSTVO Romaniko slikarstvo se ne odlikuje kao i skulptura iznenadnim revolucionarnim razvojem. Ono predstavlja kontinuirani razvoj karolinskog i otonskog slikarstva, plus razni uticaji, naroito iluminiranih rukopisa. Isezao je i poslednji trag klasinog iluzionizma, plastinog modelovanja renske skole i njenog nagovestavanja svetlosti i prostora. Figure su oiviene debelom konturom, koje su ispunjene svetlim, punim bojama, tako da je trodimenzionalnost slike svedena na naleganja ravnih ploa. Slikarska dela su jasna i precizna i tek sad mozemo rei da su figuralni, simbolini i dekorativni elementi kompozicije spojeni u jedinstven sklop. Dakle, postoji snazno oseanje za kompoziciju. Zidno slikarstvo je raeno u tehnici Al Fresco. Glavni cilj slikarstrva je naracija, a ne likovna lepota. Figure su stilizovane, ne reprodukuju prirodne proporcije i forne, te pokrete i stavove. Kao i kod vizantijskog slikarstva tezi se iluziji prostora. Radi se na jednoobraznoj podlozi, svetloj ili tamnoj, koja sluzi da istakne predstave figura i predmeta, kao kod Vizantije. Ljudska figura je dominantna u odnosu na arhitekturu. Od mnostva regionalnih stilova najvea ostvarenja proizasla su iz manastirskih pisarnica Sj. Francuske, Belgije i J. Engleske. Ubrzo posle 1150 g. osea se zunatna promena u stilu: umesto apstraktne seme javljaju se trodimenzionalni oblici sa nagovestavanjem oble mase tela. Obnavlja se interesovanje za perspektivu. Polako se sve vise uvazava lepota antikih umetnikih dela. To je poetak postepenog prelaza u gotiku.dela. Sv. Marko iz Jevanelja u Corbieu, 1025 - 1050 g. Zidanje Vavilonske kule, crkva St.-Savin-sur Gartempe, freska, oko 1110. Sv. Mihovil, Notre-Dame, Le Puy, freska, XI vek

Portret lekara, minijatura, 1160. g. Prelazak preko Crvenog mora, Nikolas iz Verduna, 1181. g; emajlirana ploa, Austrija Proletni pejsaz, iz rukopisa Carmina Burana, poetak XIII veka, prvi pejzaz u umetnosti Zapada posle klasinog doba