miércoles, 7 de febrero del 2007 | la voz de la escuela ciencias >> 7

A protección
da natureza
1. Á parte das cues-
tións éticas e morais so-
bre o dereito a modificar a
biodiversidade en función
dos nosos intereses, a im-
portancia da biodiversida-
de mariña é algo que vai
moito máis alá da simple
visión económica que
adoitamos facer dos nosos
recursos naturais.

2. O mar é unha enorme

fonte de materias primas
de moi diversa natureza e
cada vez son máis as apli-
cacións que se lles atopan
en medicamentos, bioloxía
CAETANO BARREIRA
molecular, química, etcéte-
As baleas (na imaxe, un exemplar nas costas brasileiras) son unha das especies mariñas en perigo de extinción ra. Así mesmo, gran parte
da humanidade obtén do

A biodiversidade nos nosos mares

A perda de biodiversidade mariña é
cinco veces superior á terrestre, se-
gundo se desprende do libro publicado
recentemente pola fundación BBVA ti-
tulado A exploración da biodiversidade
mariña. Desafíos científicos e tecnolóxicos
e coordinado por Carlos Duarte, profesor
de investigación do Consello Superior de
Investigacións Científicas
Actualmente coñécense entre 1,7 e
1,8 millóns de especies, das cales entre
230.000 e 250.000 son mariñas (en torno
ao 15%). Resulta xa que logo paradoxal
o feito de que sendo moito máis antiga
a historia biolóxica dos océanos, estes
posúan unha biodiversidade menor. Os
océanos parecen albergar unicamente
o 2% das especies animais coñecidas
actualmente
Pero analizando este dato con máis
profundidade, poderemos ver que a apa-
rente escaseza de biodiversidade mariña
non é real e resulta moito maior do que
parece.
Neste sentido habemos ter en conta que
o 91% das especies de animais terrestres
agrúpanse nun único fío (o grupo de
maior xerarquía dentro dos niveis de cla-
sificación dos animais), o dos artrópodos.
Con todo nos océanos a situación é moi
distinta, xa que o 90 % da fauna mariña
englóbase en 8 fíos, non nun só.
Isto indica que o medio mariño, aínda
que non sexa tan variado no que ao núme-
ro de especies se refire, é moitísimo máis
rico desde o punto de vista da diversida-
de. É dicir, que o corpo dos organismos
mariños esta organizado de moitas máis
formas das que existen en terra firme.
Sorpresas no océano profundo
O fondo mariño que se estende a mil
metros de profundidade ocupa unha su-
perficie de 300 millóns de quilómetros
cadrados (unhas dez veces a superficie
do continente africano). Durante moitos
anos creuse que era unha zona escura,
inhóspita e sen vida. Con todo, hai pou-
co tempo descubriuse que non é así, e
que nos sedimentos profundos existen
numerosas formas de vida, a maior parte
delas totalmente descoñecidas.
Do que ocorre a máis de 3.000 metros de
profundidade o noso descoñecemento é
aínda moito maior. A esta profundidade nin
sequera se chegaron a estudar 30 metros
cadrados da súa superficie. E o sorpren-
dente é que cada vez que se recolle unha
mostra a esa profundidade, a metade das
especies de organismos que se capturan
case sempre son novas para a ciencia. Ten-
do en conta esta riqueza, algúns autores su-
xiren que o número de especies presentes
no océano profundo podería chegar aos 10
millóns ou mesmo máis.
Estes ambientes profundos son o hábitat
natural das luras xigantes (de máis de 20
metros de lonxitude), das que se coñecen
unhas dez especies, pero ningunha foi ob-
servada en vivo.
En definitiva, o que parece claro é que
o grao de biodiversidade dos océanos é
comparable ao dos continentes, aínda
que o seu estudo resulta moitísimo máis
caro e difícil.
> Alfredo J. Veiga
alfredo@casaciencias.org
mar a súa principal fonte
de proteínas (pesca, maris-
queo...). Por outra banda,
os océanos exercen un
efecto importantísimo so-
bre o clima global. Así, o fi-
toplancto (plancto vexetal)
captura CO2 da atmosfera
e libera osíxeno. Se se inte-
rrompese este bombeo de
CO2 cara ao mar, este gas
acumularíase na atmosfera
e podería contribuír a ace-
lerar o proceso de quece-
mento global.
3. Para rematar, habemos
ter conta de que a biodiver-
sidade mariña é fonte de
coñecemento en si mesma.
Non hai moitos anos asisti-
mos ao descubrimento nas
dorsais submariñas das
fontes hidrotermais profun-
das, un ecosistema total-
mente independente da luz
solar que enche de vida
aqueles ambientes a miles
de metros de profundidade.

> PARA SABER MÁIS

Tardaremos centos de anos en coñecer todas as especies mariñas ■ http://tierra.rediris.es/
marinet/
O número de traballos sobre o medio terrestre realizados Páxina web da Red Espa-
é dez veces superior ao dos realizados no medio mariño. ñola de I+D. Conta cunha
A pesar de todo, o número de especies mariñas descubertas lista de distribución de co-
cada ano supera as 1.600, polo que se estima que pasarán rreo entre os seus
centos de anos antes de poder finalizar o inventario da membros.
biodiversidade. No medio non só se están descubrindo
multitude de especies, tamén novos filóns que amplían ■ http://www.marinebiod
cada vez máis o noso coñecemento da súa biodiversidade. iversity.ca/en/home.html
O recente descubrimento en augas do Pacífico da quenlla Páxina web do Centro de
de boca ancha (de 4,5 metros de lonxitude) ou dun rorcual Biodiversidad Marina de
de 9 metros indica que o inventario das especies mariñas Canadá (en inglés e fran-
está moi lonxe de completarse. cés). Conta con abundante
Este atraso no coñecemento do medio en comparación co información sobre biodi-
terrestre é parello ao que sofre na conservación dos seus versidade e sobre o medio
hábitats. A perda de biodiversidade nos arrecifes de coral, mariño.
mangleirais, praderías submarinas e marismas é de 2 a 10
veces superior á do bosque tropical. Paralelamente,
atopámonos co feito de que a área mariña protexida é
menos do 0,1% da superficie oceánica, mentres que a área
terrestre protexida achégase ao 10%. Unha das novas especies de moluscos descubertas o ano pasado nas illas Filipinas