SEDAT GNGRENLER

KMYA RETMEN

MADDE BAIMLILII

BAIMLILIK
Bir maddenin belirgin bir etkiyi

elde etmek iin alnmas

srecinde ortaya kan
bedensel, ruhsal ya da
sosyal sorunlara ramen
madde almnn devam etmesi;
brakma isteine ramen
braklamamas, ayn etkiyi
elde edebilmek iin giderek
madde miktarnn artrlmas
ve maddeyi alma isteinin
durdurulamamas durumudur.
3

A.B.D. Psikiyatri Cemiyeti'ne gre aadaki

kriterlerden en az nn mevcut olmas, bir

kiinin baml olup olmadna karar verilmesi
iin yeterli olmaktadr:

1. Maddeyi yksek dozlarda kullanmak,

2. Kullanm azaltma veya brakma
teebbslerinin baarszlkla sonulanmas,
3. Maddeyi elde etme, kullanma veya
etkilerinden kurtulma iin fazla zaman
harcanmas,

4. Zehirlenme veya yoksunluk belirtilerinin sk

ortaya kmas,
5. Sosyal ve mesleki etkinliklerin ihmal edilmesi,
6. Maddenin kt etkilerine ramen kullanma
devam edilmesi,
7. Maddeye kar belirgin tolerans gelimesi,
8. Yoksunluk belirtilerinden kurtulmak iin
maddenin sk kullanlmas

BAIMLILIIN ZELLKLER
Hastalktr
Hayat boyu srer
Sosyal hayat bozar
evre ve arkadalar kaybedilir
Ailevi sorunlar yaanr
Ekonomik kayplar olur
Salk bozulur
Hayat artk bu maddenin etrafnda dner

BAIMLILIK LE LGL KAVRAMLAR

Maddenin ktye kullanm
Zehirlenme
Tolerans
Yoksunluk

MADDE BAIMLILIININ TANISI

Maddeyi kullanmak iin gl bir istek
Maddeyi kullanma davrann denetlemede

glk
Yoksunluk belirtileri
Tolerans geliimi
Maddeyi elde etmek, kullanmak ve belirtilerini
gizlemek iin ar zaman ve aba harcama
Madde kullanm sosyal, ruhsal ,fiziksel
sorunlara yol asa da maddeyi almaya
devam etmektedir.
8

BAIMLILIK YAPICI MADDELER

Ttn/Sigara
Alkol
Uucu maddeler
Esrar
Eroin
Kokain
Sedatif ilalar
Kumar
9

BAIMLILIK SREC NASIL LER

lk temas
Sosyal kullanm
Ktye kullanm
Bamllk

10

MADDE BAIMLILIININ
TARHSEL GELM
kinci dnya savandan sonra zellikle

Amerika'da yaanan kltrel bunalm dneminde

toplumun geneline yaygnlam, zellikle gen
kuaklarda yaygn bir kullanm patlamas
olmutur.
Devletlerin uyuturucuya kar mcadeleleri ayn
yllarda balamtr.
Ksa srede yasaklamalar nedeniyle yeraltna inen
uyuturucu pazar yasad rgtlerin, zellikle
silah kaakl ile bir arada yrttkleri byk
kr getiren yasad bir sektre dnmtr.

11

Uzun yllar boyunca eitli evrelerce

uyuturucu kullanmnn bizim kltrmze

uygun olmad ve hibir zaman
yaygnlamayaca ne srlmtr.
1983 ylnda Bakrky Ruh ve Sinir
Hastalkla-Hastanesi iinde Alkol ve Madde
Bamllarnn tedavisi iin AMATEM adyla
bir birim oluturulmutur

12

MADDE BAIMLILIININ
NEDENLER

13

1. lacn Farmakolojik ve Fizyolojik

zellikleri:
Madde alndktan sonra bedenin youn bir haz
duygusuyla kaslmas, nee, tatl bir geveme,
umursamazlk, canllk, gllk gibi
durumlarn varl hissetmesi ve bu maddeler
alnmad zaman ortaya kan yoksunluk
belirtilerin saknmak iin madde alnmaya
devam edilmektedir.

14

2.Kiilik zellikleri:
Bugne kadar ila bamll iin zel bir kiilik
tipi gsterilmi deildir.
Normal psikolojik durum iindeki ahslardan,
ruh sal bozulmu hastalara kadar btn
insanlarda madde bamll geliebilir.
Ancak genel olarak, madde bamls olanlar, i
gerilimleri fazla ve hayatlar kendileri iin
tatmin edici olmayan ahslardr

15

Sevgi, gven, sayg ve kendini

gerekletirme ihtiyalarna doyum

bulamayanlar, uyuturucu veya uyarc
maddeleri kullanrlar ve bu sayede doyuma
ulatklarn, ok gl olduklarn
hissederler.
Bu nedenle bu maddeleri tekrar alarak
baml hale gelebilirler.

16

3. Sosyal evre, etkileimler ve

arkadalk ilikileri:
Kiinin sosyal evresi arkada grubu madde

aray ve kullanmnda, davrann devam

ettirilmesinde artlandrc faktr olmaktadr.
Kii ancak madde alarak arkada grubuna
girebiliyorsa byle bir grubun kurallarna
uymak durumundadr.

17

BAIMLILIK NASIL GELR

Belki kullanabilirim
Korku ve merak
Bir kereden bir ey olmaz
Bir daha asla
Ben baml olmam
stersem brakrm
Braktm bir daha balamam

18

MADDE BAIMLILIININ ZARARLARI

Bedensel sorunlar
Ruhsal sorunlar
Sosyal sorunlar

19

MADDE BAIMLILIINA
GDEN YOLDA
K TEMEL ALIKANLIK
ALKOL

SGARA

20

ALKOL NEDR?
Alkol dnyadaki en eski ve
en geni ekilde kullanlan
uyuturucu trdr.

Kanunlarn ya snrlamas olmasna ramen,

alkol genler tarafndan ok kolay elde
edilebilir.

21

ALKOL BAIMLILII
Bireyin beden ve ruh saln,aile ii

ilikilerini
Sosyal durumunu ve i uyumunu bozacak
derecede sk ve fazla alkol almas,ayn etkiyi
elde
edebilmek iin gittike artan miktarlarda
alkol
alma ve alkol alma isteini durduramamasdr .
22

ALKOLUN ZARARLARI
Bellek kaybna neden olur
Uyku bozukluklarna neden olur
Gz kaslarnda ani gszlk ve felce bal

ift grme
Mideyi tahri ederek gastrit, lsere neden olur
Karacier fonksiyonlarnn bozulmasna neden
olur
Kalp hastalklarna neden olur
Kansere neden olur

23

SGARA

24

SGARA

25

SGARA

26

SGARAYA BAIMLILIK
Sigaradaki nikotin, ciddi

bamllk
yapan bir maddedir, insanlar
genellikle yetime anda
kendisine esir etmektedir.
nsanlar sigaraya gen yalarda

balar ancak yalandka onu

brakmak zorlar. Ergenlik
dneminde sigaraya balayan
ocuklar,hayatlar boyunca sigara
bamls olma riski tarlar.
27

SGARANIN VCUDA ETKLER

Ba yz
Akcierler ve Bronlar
Kalp
Dier organlar

28

Uyuturucu Maddeler Ve
Etkileri

29

Afyon, morfin, eroin grubu

uyuturucular
Bu grup uyuturucular afyon bitkisinden

elde edilir.
Gl ar kesici zelikleri vardr. Merkezi
sinir sisteminde yattrc etki yaparlar.
Bu maddeler kullanldnda sakinleme,
neelenme meydana gelir.
Kayglar ve skntlar kaybolur. Dnme
yetenei azalr, irade zayflar.
Kiilik bozukluu, ilgisizlik, ruhsal knt
meydana gelir. Kan basnc der, nabz ve
solunum says azalr.
30

Esrar
Hint kenevirinden elde edilen bir uyuturucudur.
Merkezi sinir sisteminde yattrc etki yapar.
zellikleri ve yoksunluk tablosu afyon ve

trevlerine benzer.
Kullanldnda rahatlama ve uyuukluk
meydana getirir. Kii bir rya alemine dalar,
halsinasyon grr.
Uzun sre kullanma bal olarak karakter kayb
ve akli durumda bozukluklar meydana getirir.

31

Kokain
Koka bitkisi yapraklarndan elde edilen bir

maddedir.
Uyarc bir zellii vardr. Kullanldnda
yalanc bir kuvvet hissi, konuma isteinde
artma, cinsel uyar yaratr.
Daha sonra ruhsal knt, halsinasyonlar,
kalp ve solunum yetmezlii durumlarna yol
aarlar.

32

KMLER UYUTURUCU
MADDE KULLANIYOR?

33

Tm dnyada yaplan almalarda

uyuturucuyu kimlerin kullandna ilikin

belirgin bulgular saptanamamtr.
Ancak kullananlarn bir takm zelliklerini
belirtebiliriz
Bugne kadar madde bamll ile ilgili
yaplan almalarda sosyoekonomik
durumun, genetik etkenlerin, kiilik
zelliklerinin ilgili birer etken olduu
gsterilmitir.
Bu konularla ilgili olarak yaplan almalarn
sonularn yle sralayabiliriz.

34

 Cinsiyet
Yaplan tm almalarda erkeklerin daha ok

madde kulland grlmektedir.

1991 ve 1996 yllarnda yaplan okul anket
sonularnda madde kullanan erkek renci
orannn kz rencilerden iki kat kadar fazla
olduu grlmektedir.

35

Sosyo ekonomik durum

Dnyada yaplan almalar uyuturucu

madde bamllnn ok yoksul kesimlerde

olduunu gstermektedir.
Daha yksek standartlarda, ekonomik dzeyin
yksek olduu ortamlarda kullanmn azald
gzlenmektedir.

36

Kiilik
Madde bamls kiilerin baz belirgin kiilik

zellikleri tad ileri srlmtr.

Bu zellikler her baml iin doru olmayp,
sadece baz ortak zellikleri yanstmaktadr.
Madde bamll ile kiilik bozukluklar
arasnda da nemli bir iliki olduu
saptanmtr. Baml kiilerde en sk gzlenen
kiilik bozukluu antisosyal (topluma kar)
kiilik bozukluudur.

37

Aile
Ailenin ve aile zelliklerinin uyuturucu

kullanmndaki etkisi kmsenemez. zellikle

ayr yaayan, boanm aile ocuklarnn
kullanma orannn artt ve iletiimin bozuk
olduu ortamlarda madde kullanmnn oald
bildirilmitir.
Madde kullanan kiilerin babalarnda daha sklkla
youn alkoll madde kullanm saptanmtr.
Uyuturucu kullanm aileyi temelden
sarsmaktadr.

38

Okul baars
Madde kullanan rencilerin okul baarlar

daha dk olarak bulunmutur. Ayn ekilde

okul devamszlklar da daha fazladr.
Ancak burada iki trl yorum yaplabilir.
Birincisi, madde kullanmnn okul baarsn
drd,
ikincisi ise okula devam ve okul baars dk
rencilerde madde kullanmnn yksek olduu
biiminde yorumlanabilir.

39

 Sigara ve alkol kullanm

40

Sigara ve alkol kullanan genlerin

kullanmayan genlere gre daha yksek

oranda herhangi bir uyuturucu maddeyi
deneme istei tad gsterilmitir.
Ayrca, sigara ve alkol kullanan genler
arasnda madde kullanan kiileri tanma
oran da daha sktr
Bu nedenle madde bamll ile mcadele
ederken, buna sigara ve alkol kullanm ile
de balamak byk nem tamaktadr.

41

NLEME ALISMALARI
1. Birinci derece koruma: Madde kullanmna

balamann engellenmesidir.
2. kinci ve nc Derece Koruma: Madde

kullanmnn bamllk dzeyine gelmesinin

nlenmesi, bamlya tedavi ve
rehabilitasyon hizmetleridir

42

UYUTURUCU MADDE
BAIMLILII DNEMLER

43

1) Alma dnemi: Uyuturucu maddeyle

ilk tanma dnemidir.

Bu dnemde yalanc bir dnyaya dalarak
keyif alma duygusu n plana kar.
Kii kararszdr, uyuturucuya
balamamak iin direnir. stedii zaman
uyuturucuyu brakacan dnr.
Vcutta kalc bir fiziksel hasar yoktur.
Gerekli tbbi yardm yaplrsa kolaylkla
uyuturucuyu brakabilir.

44

2) Doyma dnemi: Bu dnemde kii yaantsn

devam ettirebilmek iin uyuturucu maddeyi

kullanmak zorundadr. Artk keyif alma ihtiyac yoktur.
Maddenin yoksunluunda byk sknt ve problemler
domaktadr.
Grme bulankl, gz bebeklerinde klme, az
kuruluu, ellerde titreme, nabz ve solunum saysnda
azalma, tansiyon dkl, kabzlk, hafzada
zayflama, ruhsal durgunluk, dikkatsizlik, irade ve
kiilik kayb, halsinasyonlar vardr.
Karacier, kalp, solunum ve sindirim sisteminde
hasarlar ortaya kmaktadr.

45

3) Dknlk dnemi: Bu dnemde organlarda

ar hasarlar ve ruhsal knt grlr.

Kalp ve solunum problemleri, karacier
hastalklar ortaya kar. Ar zayflama, kusma,
kalp ve solunum yetmezlii grlr.
Bamlnn hastalklara kar direnci azalr.
Zatrree hepatit(sarlk) AIDS gibi hastalklar
meydana gelir. Beyin hasar, kiilik kayb, ar
ruhsal problemler ortaya kar.
Kii kendine bakamaz ve yardma muhta hale
gelir.. Yaantsn devam ettirebilmek iin ald
uyuturucu miktarn arttrmak zorundadr.

46

UYUTURUCU
BAIMLILIININ SOSYAL VE
Sosyal bir varlk olan
EKONOMK
ETKLER
insann evresi ile

uyum iinde olmas, akl ve zihin sal ile

mmkndr.
Bu sebeple akli ve zihni hayatn en byk
dman olan uyuturucular, insann uyum
gcn zaafa ve iflasa gtrmekle onu
aileden, toplumdan ve evresinden
kopararak, yalnzla, bunalma ve hemen
ardndan da sorumsuz, hippisel (hayvani) bir
hayata mahkm eder.
Bamly yaayan bir l haline getirir
47

BAIMLILIIN ALE
ZERNDEK EKONOMK VE
SOSYAL ETKS

Turkpdr.com Herkes in PDR

48

Madde bamllarn ailesinde giderler artmakta

ve aile yatrmlar azalmaktadr. Ailenin
ekonomik durumu stne olan bu olumsuz
etkinin kaynaklar u ekilde aklanabilir:
Bamlnn kulland madde iin harcanan

para
Bamlnn tedavisi iin harcanan para
Ailede bir baml yenin varlnn dier aile
bireylerine getirdii olumsuz etki

49

Madde alm iin harcanan para dnda,

bamlnn karlat salk ve sosyal

sorunlarn zm iin yaplan harcamalar
Bamlnn retken anda almamas

sonucu aileye getirdii yk

50

Baml ailesinde sosyal ilikilerde etkilenme

olduka belirgindir.
Sosyal ilikilerde bozulma, akraba, evre ve
arkada ilikilerini kapsamaktadr.
Ailenin sosyal yaants da olumsuz
etkilenmektedir.
Bunu nedenleri de u ekilde aklanabilir;

51

o Bamllk toplumsal olarak kabul edilebilir bir

davran biimi deildir.

o Bir bamlnn varl aile iin utan verici bir
olay olarak alglanmakta ve evreden gizleme
eilimi tamaktadr.
o Bir baml yenin varl ve getirdii sorunlar
bakalar ile paylamak, yukardaki nedenlerden
dolay aileyi evreden uzaklatrmaktadr.
o Bir bamlnn varl ailenin dzeninin
bozmakta ve kendi i sorunlar nedeni ile aile,
beklenen ilevlerini yerine getirmekte
zorlanmaktadr.

52

Uyuturucu maddeler fiziksel ve psikolojik

bamllk meydana getirirler:
Psikolojik bamllk: Keyif verici maddeyi belirli

aralklarla alma istei duyulmasna denir. Kii

maddenin yokluuna bal huzursuzluk duyar.

Fiziksel bamllk: Merkezi sinir sistemi

hcrelerinin normal grevlerini yapabilmeleri iin

allan maddeye srekli ihtiya duyulmasna denir.
Allan maddenin alnmamas halinde vcutta ortaya
kan belirtilere yoksunluk belirtisi ad verilir. Fiziksel
bamllkta yoksunluk belirtileri lme yol aacak
kadar iddetli olabilir.

53

UYUTURUCU
BAIMLILIININ TEDAVS
Uyuturucu bamllnn tedavisinde nemli
iki nokta vardr:
1. Bamlnn kendisinin tedavi olmaya ve

bamllktan kurtulmaya istekli olmas.

2. Bamlln erken tehis edilerek tedaviye
balanmas.

54

Uyuturucu madde bamllnn tedavisi;

tedavi ve rehabilitasyon olmak zere iki
aamada gerekletirilir.
1. Tedavi amasnda kii baml olduu
maddeden uzaklatrlarak yoksunluk
belirtileri ile savalr. Vcut organlarnda
meydana gelmi hasarlar tedavi edilir. Bu
safhada baml hastanede gzlem altnda
tutulmaldr.
2. 2. Rehabilitasyon aamasnda kiilerin ruhsal
problemleri zmlenmeye allr. Tekrar i
gc kazandrlarak alabilecek ve topluma
yararl olacak hale getirilir.

55

SONU
MADDE KULLANIMINA
NEDEN YETERLDR

BALAMADA

BR

TEK

GVENL BR MADDE VE GVENL BR KULLANIM

EKL YOKTUR.
KULLANAN HERKES N BAIMLILIK GELME
RSK ETTR.

BAIMLILII ENGELLEMEK KNN ELNDEDR.

56

SABIRLA DNLEDNZ
N

SEDAT GNGRENLER

57