Geologija june Afrike

Izradio: Andr irol

Geologija june Afrike
Afriki kraton nastao je povezivanjem prekambrijskih tektonskih cijelina (koje se sastoje
od visokometamorfnih i niskometamorfnih kompleksa stijena)
U podruju rijeke Limpopo visokometamorfne stijene su veoma izrazite, a ima ih i u
drugim podrujima. Niskometamorfni pojasevi istiu se u Swazilandu, Barbetonu i
Rodeziji (Zimbabwe)
Postanak tih strukturnih cijelina posljedica je veoma kompleksnog zbivanja u
prekambriju, kada je dolo do niza uzastopnih orogeneza, rejuvenacija starih struktura,
razvitka intrakratonskih gorskih lanaca, njihova troenja i erozije, taloenja pokrovnih
naslaga i izrazite rasjedne tektonike
Arhaik kratonizacija
U paleoarhaiku (3,55-3,15 Ga) formiraju
se ranoarhajske kratonske jezgre
(Kaapvaal, Tokwe, Roadsdale)
U mezoarhaiku (3,15-2,75Ga) akrecijskim
rastom razvijaju se Kaapvaal, Zimbabwe,
Congo i Tanzania kratoni
U neoarahiku (2,75-2,55 Ga) kratoni se
stabiliziraju, te dolazi do spajanja Kaapvaal
i Zimbabwe u Junoafriki kraton
Proterozoik intrakratonska dinamika
Tijekom paleoproterozoika (2,5-1,6 Ga) odvijali su se procesi
koji su doveli do stvaranja manjeg broja velikih
kontinentalnih kora koje su postale osnova kasnijeg
geolokog razvitka Afrike (spajanje kratona Congo i
Zimbabwe u Centralnoafriki kraton)
Eburnejska orogeneza (2,2-1,8 Ga) porast kratonizacije u
zapadnom dijelu Sahare, ali struktura ima i u istonoj i junoj
Africi
U junoj Africi u okviru eburnejske orogeneze nastali su
zanimljivi kompleksi stijena. To je u prvom redu Bushveld
kompleks (1,95 Ga) koji se uglavnom sastoji od vulkanita.
Nakon toga slijedi Dominium Reef kompleks (klastiti sa
zlatom u vezivu bazalnih konglomerata, andeziti, rioloiti,
kvarcporfiri i gabroidni intruzivi)
 Na te strukture su se istaloile arhajske
pokrovne naslage koje su nazvane
Witwatersrand (zlatonosni konglomerati,
kriljavci, tiliti, andeziti i dr.) i Transvaal
(kvarciti, dijelom kriljavci i vulkaniti i dr.)
Moe se rei da su to najstarije poznate
pokrovne naslage, a iz razloga to
diskordantno nalijeu na strukture ispod njih
ukazuju na vaan period erozije
Mezoproterozoik (1,6-1,0 Ga)
NamaquaNatal orogen stvorio Namaqua i
Natal pojasove
Natal pojas se u potpunosti sastoji od
juvenilne kore (nastala iz magme u vrijeme
stvaranja orogena)
PanAfrika Orogeneza
Odvila se izmeu 1,1 i 0,6 Ga, odnosno tijekom neoproterozoika
Niz velikih orogenetskih dogaaja koji su povezani s formiranjem superkontinenata Gondwane
i Pannotie
Stvoreni su brojni orogenetski pojasevi koji su okruivali kratone:
Mozambik, Zambezi, Damara, Kaoko, Gariep, Saldania
Zatvoreni oceani: Mozambik, Damara, Adamastor, Trans Saharski ocean (na sjeveru)
Mozambik pojas predstavlja av izmeu ploa. Nastao je prije 550 Ma zatvaranjem oceana
izmeu MadagaskarIndia ploe i CongoTanzania ploe koje je trajalo 100 Ma
Ovom orogenezom zavrava kratonizacija Afrike, koja je rezultat primarne kratonizacije i
intrakratonske konsolidacije praene rejuvenacijom
Gondwana

MB Mozambique Belt
ZB Zambezi Belt
KB Kaoko Belt
DA Damara Belt
GP Gariep Belt
SD Saldania Belt
 Paleozoik epikratonska dinamika
Hercinska orogeneza (370 Ma 290 Ma)
Odvija se tijekom devona, karbona i ranoga perma
Kolizija Laurazije i Gondwane, subdukcija na junom rubu Gondwane
Boranje i izdizanje klastinih sedimenata (8 km naslaga), koji su se tijekom paleozoika nakupili u
parageosinklinalnoj zavali na jugu dananje Afrike, ime nastaju hercinske struktrue nazvane
Kapidi
Karoo sistem
Karoo sistem
Dwyka serija karbon
Otvaranje Karoo mora, te poetak sedimentacije (otapanje ledenjaka i taloenje tilita, zbog kretanja
Gondwane prema ekvatoru)
Ecca serija - perm
Delte planinskih rijeka formiraju velika movarna podruja, zbog ega nastaju velike koliine ugljena
Potresi uzrokovani izdizanjem Kapida iniciranju odrone, te se akumuliraju turbiditne naslage
Karoo sistem
Beaufort serija gornji perm i trijas
Sastoji se od ejlova i madstona, bogatih fosilima reptila
Serija je poznata po brojnim zapisima terapsida (iz kojih su se kasnije razvili sisavci)
Zapisi permskog masivnog izumiranja
Stormberg serija gornji trijas
Dominantno od pjeenjaka
Sadri fosile prvih dinosaura, ali i prvoga sisavca (Megazostrodon)
Drakensberg i Lembobo serije - jura
Prije 182 Ma juna Afrika je prela preko Bouvet vrue toke, to je uzrokovalo pucanje kore ispod
Karoo sistema i oslobaanje velike koliine bazaltne lave, prekrivajui gotovo cijelu junu Afriku i
druge dijelove Gondwane
Tijekom nekoliko erupcija akumulirano je vie od 1600 m lave
Mezozoik
Razdvajanje Pangee zapoinje u juri
Riftanje i otvaranje atlantskog oceana
zapoinje na sjeveru, a odvajanje June
Amerike i Afrike tek u kredi
Alpska orogeneza
Zapoinje u kasnom mezozoiku
Kolizija Afrike i Europe
Izdizanje planinskih lanaca u Europi i sjevernoj Africi, ali nema vanog utjecaja na
geologiju june Afrike
Rudno bogatstvo
Witwatersrand naslage omoguuju 93% ukupnog izvoza zlata u JAR-u, a sadre i znatne
koliine uranija, srebra, pirita...
Bushveld kompleks je poznat po platinskoj grupi metala, kromu, eljezu
Transvaal kompleks sadri ogromne zalihe magnezija i eljeza
Karoo naslage sadre velike koliine bitumenskog ugljena i antracita
Kimberlitne ile sadre dijamante, koji se pojavljuju i u aluvijalnim
i marinskim naslagama
Pijesci sadre ilmenit, rutil i cirkon
Hvala na panji