Izvori toplote za

površinu Zemlje i
atmosferu

5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Vrste KT zračenja na površini Zemlje

Reflektovano zračenje
Albedo

A=R/G

Refleksivnost, tj. albedo površine Zemlje se

menja u zavisnosti od karaktera površine.
Prosečan godišnji albedo Zemlje (1987)
svež sneg do 95%
suv pesak 35-45 %
zimzelene šume 5-10 %
listopadne šume 10-20 % Primer:
travnata vegetacija 15-25 %.
Ako na površinu vinograda stiže 200 W/m2
Albedo suvog snega je veći od albeda vlažnog kratkotalasnog zračenja i albedo listova je 0.2,
koliko zračenja se vratilo u atmosferu a koliko je
snega.
ostalo da zagreje biljni sklop?
Prosečan albedo planete je oko 30 %.
5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Vrste KT zračenja na površini Zemlje

Apsorbovano KT zračenje na površini Zemlje

Gz = G – R = G (1-A)

Prosečna godišnja količina KT zračenja apsorbovana

na površini Zemlje (1987)

5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Apsorpcija KT zračenja od strane vegetacije

Biljni sklop apsorbuje 90 – 95 % zračenja koje dolazi na gornju granicu sklopa

5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

DT zračenje na površini Zemlje

Empirijske formule su one formule u kojima znak jednakosti stoji samo uslovno
između leve i desne strane. Parametri koji se u njima javljaju rezultat su iskustva.

Zemljino izračivanje. Bz=esTz4

Dugotalasno zračenje Zemlje u pravcu atmosfere.

Intenzitet ovog zračenja može da se meri bilansmetrom ako se na njega postave kupole
koje apsorbuju KT zračenje ili kombinacijom Šulcovog bilansmetra i piranometra

Protivzračenje atmosfere. (Atmosfersko zračenje) B A  sT 4 (0.526  0.065 e )

Dugotalasno zračenje koje iz pravca atmosfere stiže na površinu Zemlje. Najviše na

njegov intenzitet utiče sadržaj vodene pare u atmosferi. Ovo zračenje kompenzuje
gubitak toplote Zemljinim izračivanjem tokom noći.

Efektivno izračivanje Primer

E f = B z - BA Koliko DT zračenja emituje zemljište čija

je temperatura 26,85 oC?
5-7
Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Propustljivost vazduha za dugotalasno zračenje.

“Efekat staklene bašte”.

“Efekat staklene bašte” - zagrevanje površine

Zemlje i atmosfere koji je posledica apsorpcije
DT zračenja Zemlje od strane gasova “staklene
bašte” (CO2, H2O, CH4, O3, NOx).

Bez ovih procesa, prosečna temperatura

vazduha na planeti bi bila oko -18 oC i nebi
bilo uslova za život.

Navedeni procesi NEMAJU NIKAKVE VEZE

sa mehanizmom zagrevanja vazduha u
STAKLENOJ BAŠTI. Prosečna godišnja količina DT zračenja
Zemlje apsorbovana u atmosferi
Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Greenhouse Concentration Concentration

Percent Change Natural and Anthropogenic Sources
Gas 1750 2003
Organic decay; Forest fires; Volcanoes;
Carbon
Dioxide 280 ppm 376 ppm 34% Burning fossil fuels; Deforestation; Land-use
change
Wetlands; Organic decay; Termites; Natural
Methane 0.71 ppm 1.79 ppm 152% gas & oil extraction; Biomass burning; Rice
cultivation; Cattle; Refuse landfills
Forests; Grasslands; Oceans; Soils; Soil
Nitrous
Oxide 270 ppb 319 ppb 18% cultivation; Fertilizers; Biomass burning;
Burning of fossil fuels
Chlorofluoro
Refrigerators; Aerosol spray propellants;
carbons 0 880 ppt Not Applicable
Cleaning solvents
(CFCs)
Global levels have
Varies with
generally decreased in Created naturally by the action of sunlight on
latitude and
Ozone Unknown the stratosphere and molecular oxygen and artificially through
altitude in the
increased near the photochemical smog production
atmosphere
Earth's surface

Gasovi “staklene bašte”: koncentracija u prošlosti i budućnosti i najznačajniji izvori.

 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Prostiranje energije

Kondukcija (provođenje) – unutar

supstance energija se prenosi sudarima
molekula

Konvekcija – vertikalna razmena delića

fluida (vrtloga) koji sobom nose toplotu
(količinu kretanja, vlagu ...). U procesu
konvekcije energija se prenosi u vidu osetne
i latentne toplote

Osetna top. – dovodi do promene

temperature tela

Latentna top. – ne stvara osećaj promene

temp. već dovodi do promene agregatnog
stanja pri ne promenjenoj temperaturi.
Iznad vodene površine, fluks latentne
toplote je veći od fluksa osetne toplote.

Zračenje – prenošenje energije talasima

5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Bilans zračenja na površini Zemlje

Aktivna apsorpciona površina (sloj) –

površinski sloj Zemlje u kome se, sa
izuzetkom reflektovanog zračenja, apsorbuje
skoro svo zračenje koje dospeva u ovaj sloj.

Različite površine različito apsorbuju upadno

zračenje. Pri istim atmosferskim uslovima sa
pšeničnog polja se izrači manje energije nego
sa gole stene.

B = G – R + BA – r – Bz (+/- H +/- LE) dan

B = BA – r – Bz (+/- H +/- LE) noć

Atmosfera apsorbuje 19% zračenja koje stiže

od Sunca.

5-7
 Izvori toplote za Zemljinu površinu i atmosferu

Bilans zračenja na površini Zemlje

Aktivna apsorpciona površina (sloj) –

površinski sloj Zemlje u kome se, sa
izuzetkom reflektovanog zračenja, apsorbuje
svo zračenje koje dospeva u ovaj sloj.

Različite površine različito apsorbuju

upadno zračenje. Pri istim atmosferskim
uslovima sa pšeničnog polja se izrači manje
energije nego sa gole stene.

##95
B + LE + H + Gz = 0 116

Primer

Ako je bilans zračenja na površini tla 350 W/m2, toplota utrošena na

isparavanje sa površine zemljišta 100 W/m2 , a toplota razmenjena sa
usled kontakta sa hladnijim vazduhom 50 W/m2, koliko toplote je
otišlo u dublje slojeve zemljišta ?
5-7