Klima Srbije

Klima Srbije
Klima Srbije
Klima Srbije
Klima Srbije

Umereno-kontinentalna klima sa manje ili više izraženim lokalnim

karakteristikama

Geografske odrednice koje karakterišu bitne sinoptičke situacije

značajne za vreme i klimu Srbije: Alpi, Sredozemno more i Đenovski zaliv,
Panonska nizija i dolina Morave, Karpati i Rodopske planine kao i brdovito
planinski deo sa kotlinama i visoravnim

Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime

Tri uzroka koja najviše doprinose razlikama u temperaturnim

karakteristikama Srbije su: razlike u geografkoj širini i dužini, nadmorskoj
visini i udaljenosti od mora pojedinih oblasti

Prizemna vazdušna strujanja su u velikoj meri uslovljena orografijom. U

toplijem delu godine preovlađuju vetrovi sa severozapada i zapada. Tokom
hladnijeg dela godine dominira istočni i jugoistočni vetar–košava. U
planinskim oblastima na jugozapadu Srbije preovlađuju vetrovi sa
jugozapada.

Karakteristični vetrovi u Srbiji su: Košava i severozapadni vetar

Klima Srbije

Temperaturni region u Srbiji koji ima srednju godišnju temperaturu

između 11oC i 12 oC su: ravnica na severu i severoistoku, Kosovo,
Pomoravlje i oblasti sa nadmorskom visinom manjom od 500 m.
Prosečna godišnja amplituda kolebanja temperature u istočnoj i
severoistočnoj Srbiji je 23-24°C.
Godišnje sume trajanja sijanja Sunca kreću se u intervalu od 1500 do
2200 sati godišnje

Prosečna godišnja temperatura vazduha za period 1961–1990. za područja

sa nadmorskom visinom:
 do 300 m →10.9 oC
 od 300 do 500 m → 10.0 oC
 preko 1000 m → oko 6.0o C
Klima Srbije
Klima Srbije
Klima Srbije

Padavinski režim: kontinentalni i podunavski.

Kontinentalni režim padavina: veća količina padavina u toplijoj polovini godine

(izuzev jugozapadnih krajeva gde se najviše padavina izmeri u jesen).

Najkišovitiji je juni (pozno proleće), kada u proseku padne 12 do 13% od ukupne

godišnje sume padavina, a najmanje padavina imaju meseci februar i oktobar.

Godišnje sume padavina u proseku rastu sa nadmorskom visinom.

U nižim predelima godišnja visina padavina se kreće u intervalu od 540 do 820 mm.
Područja sa nadmorskom visinom preko 1000 m prosečno imaju 700 do 1000 mm
padavina, a neki planinski vrhovi na jugozapadu Srbije karakterišu obilnije padavine
- do 1500 mm.

Količinu padavina do 600 mm imaju sledeći regioni: donji tok Velike Morave, dolina
Južne Morave i centralni deo Kosova
Količinu padavina od 600 mm do 1000 mm imaju sledeći regioni: Vojvodina, delovi
centralne Srbije i Kosova
Količinu padavina od 1000 mm i više moguće je registrovati samo u uskom pojasu uz
granicu sa Albanijom.
Klima Vojvodine
Klima Vojvodine

Nalazi se u oblasti umereno kontinentalne klime

Razmak između najsevernije i najjužnije tačke je manji od 2 o g.š.
Visinska ujednačenost terena
Opkoljena je planinskim masivima i relativno otvorena prema
severu i severozapadu
Velika godišnja kolebanja temperature vazduha - kontinentalna
klima
Jesen toplija od proleća, temperaturni prelaz od zime ka letu
izraženiji od prelaza od leta ka zimi, tendencija pomeranja
temperaturnog minimuma ka februaru, a maksimuma ka avgustu
– umereno kontinentalna
Leti: Azorski anticiklon, zimi: ciklon sa Atlantskog okeana i
Sredozemnog mora i Sibirski anticiklon
Klima Vojvodine

Prema Kepenovoj klasifikaciji: C i D tip klime.

Kepenova formula za Vojvodinu glasi Cfwax”:

C-umereno-topla kišna;
f- bez suvog perioda; w-suvi period u zimu;
a- sa veoma toplim letima, Tm najhladnijeg meseca ≥ -38°C, Tm
najtoplijeg meseca >22°C, a period sa temperaturom Tm ≥ 10°C traje
duže od 4 meseca godišnje;
x”- sekundarni maksimum padavina u jesen
Klima Vojvodine

Temperaturni režim

Srednja godišnja temperatura vazduha u Vojvodini → 11,0 oC

Najveću srednju godišnju temperaturu ima jugoistočni deo Vojvodine
Gradijent srednje godišnje temperature raste od severozapada (Palić →
10,7 oC) ka jugoistoku (Vršac → 11,7 oC ) sa izuzetkom Fruške gore (10
oC)
Srednja januarska temperatura vazduha → -1,3 oC
Srednja julska temperatura vazduha → 21,4 oC
Prosečne godišnje temperature u
 Sremu → 10,8 oC
 Bačkoj → 10,9 oC
 Banatu → 11,2 oC
Klima Vojvodine
Temperaturni režim u Vojvodini u periodu

1948-2006 1996-2006

Trend maksimalne godišnje temperature vazduha

1.00 1.00
0.90 0.90
0.80 0.80
0.70 0.70
0.60 0.60
0.50 0.50
0.40 0.40
0.30 0.30
0.20 0.20
0.10 0.10
0.00 0.00
Klima Vojvodine
Temperaturni režim u Vojvodini u periodu

1948-2006 1996-2006

Trend minimalne godišnje temperature vazduha

1.00 1.00
0.90 0.90
0.80 0.80
0.70 0.70
0.60 0.60
0.50 0.50
0.40 0.40
0.30 0.30
0.20 0.20
0.10 0.10
0.00 0.00
 Klima Vojvodine

Temperaturni režim u Vojvodini u periodu

1948-2006 1996-2006

Trend srednje godišnje temperature vazduha

1.00 1.00
0.90 0.90
0.80 0.80
0.70 0.70
0.60 0.60
0.50 0.50
0.40 0.40
0.30 0.30
0.20 0.20
0.10 0.10
0.00 0.00
Klima Vojvodine

Temperaturni režim

Godišnja amplituda kolebanja temperature vazduha u Vojvodini je

22,7°C
Apsulutni maksimum Tmax =41,2 °C – Bački Petrovac.(podaci do
1999. godine)
Apsulutni minimum Tmin = -32,6 °C Vrbas i Vršac.
Srednja temperatura vazduha u Vojvodini u vegetacionom periodu
je 17,9 °C.
Prosečan broj dana sa mrazom u Vojvodini je 87,9 dana
Prosečan broj toplih dana (Tmax≥25°C) u Vojvodini 92 dana
Prosečan broj vrelih dana (Tmax≥30°C) u Vojvodini 28,9 dana
Klima Vojvodine

32 10
MAKSIMALNA LETO MAKSIMALNA ZIMA
30
8

Srednja maksimalna/minimalna
Srednja maksimalna/minimalna

6
28

temperatura vazduha (oC)

temperatura vazduha (oC)

4
26
2
24
KIKINDA 0
22 NOVI SAD -2
20 SOMBOR
-4
S.MITROVICA
18 -6 KIKINDA
MINIMALNA ZRENJANIN
16 -8 NOVI SAD
14 -10 SOMBOR
MINIMALNA
12 -12 S.MITROVICA
a) b) ZRENJANIN
10 -14
1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005 1945 1955 1965 1975 1985 1995 2005
Vreme (godina) Vreme (godina)

Slika 2. Promene letnjih i zimskih ekstremnih temperatura vazduha

u Vojvodini u periodu 1948-2003. godina.
Klima Vojvodine

0.116
0.007

0.112 0.005

0.003
0.108
0.001
0.104 -0.001

-0.003
0.100
-0.005
0.096
-0.007

0.092 -0.009

Distribucija trenda maksimalnih letnjih (a) i

minimalnih zimskih (b) temperatura vazduha u Vojvodini u
periodu 1974-2003. godina.
Klima Vojvodine

 Uvidom u podatke prikupljene tokom poslednjih 55 godina

merenja temperature vazduha u Vojvodini može da se uoči da su
najtoplija leta bila 1952. i 2003. godine, dok su najhladnije zime
bile 1954. i 1985. godine. Poređenjem vremenskih serija
ekstremnih temperatura vazduha zaključeno je sledeće:
 maksimalne temperature tokom leta beleže značajan pozitivan
trend u svim krajevima Vojvodine;
 porast maksimalne temperature je mnogo veći od porasta
minimalne temperature;
 ekstremne temperature tokom zime veoma malo odstupaju od
višegodišnjeg proseka.
Klima Vojvodine

Oblačnost, osunčavanje

 Najmanja oblačnost u Vojvodini je u avgustu i iznosi 37%

 Najveća oblačnost u Vojvodini je u decembru i iznosi 75%
 Prosečna godišnja suma osunčavanja je 2069 časova
 U južnom Banatu, južnoj Bačkoj i oko predela Fruške Gore je
najveći broj sunčanih sati tokom godine
Klima Vojvodine

Padavinski režim

 U Vojvodini vlada podunavski padavinski režim (pluviometrijski režim)

koji je modifikovan tako da se sekundarni maksimum javlja u decembru,
a ne u oktobru, a minimum u martu a ne u januaru ili februaru

 Godišnja srednja količina padavina u Vojvodini iznosi 611 mm

 U junu mesecu je najveća srednja količina padavina u Vojvodini (od 93
mm u Pančevu do 65 mm na Paliću)
 U martu i oktobru mesecu je najmanja srednja količina padavina u
Vojvodini (od 41 mm u Pančevu do 27 mm na Paliću)

 Severni Srem, Jugoistočni Banat i oblast Fruške Gore (670 mm) imaju
najveću srednju količinu padavina
 Godišnja količina padavina u Vojvodini varira od 1202 mm u Hrtkovcima
do 244 mm u Hajdučici

 Srednja količina padavina tokom vegetacionog perioda u Vojvodini iznosi

341 mm

 Sa stanovišta poljoprivrede, za usvajanje vode od strane zemljišta

najefikasnije su padavine malog intenziteta (do 1 mm/h)
 Klima Vojvodine

Padavinski režim u Vojvodini u periodu

40
115
36
110

32 105

100
28 95

90
24
85
20 80

75
16
70

Figure 1 Monthly rainfall maps (March – June 2004, Vojvodina (Serbia)).

110 90

100 86

82
90
78
80
74
70
70
60
66
50
62
40
58
 Klima Vojvodine

Padavinski režim u Vojvodini u periodu

1948-2006 1996-2006

Trend srednje godišnje količine padavina

20
80
16 60
12 40
20
8
0
4
-20
0 -40
-4 -60

-8 -80
-100
-12
-120
-16 -140
-20 -160
Faktori koji opredeljuju klimu nekog područja

 Temperatura
 Padavine
 Rimski Šančevi
 Sremska Mitrovica
 Bečej

 Palić
Srednje godišnje temperature za period 1990.-1999.

13
Rimski Sancevi
Sremska Mitrovica
Srednja godisnja temperatura, t (oC)

Becej
Palic
12

Rimski Sancevi
11 Sremska Mitrovica
Becej
Palic

10
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Godina
Godišnja količina padavina za period 1990.-1999.

1000
Rimski Sancevi
900 Sremska Mitrovica
Becej
Godisnja kolicina padavina (mm)

800 Palic

700
Sremska Mitrovica
600 Rimski Sancevi
Becej
Palic
500

400

300

200

100

0
'90. '91. '92. '93. '94. '95. '96. '97. '98. '99.
Godina
Kišni faktor Langa
za period 1990.-1999.

90

Endoreizam Endoreizam ili

Rimski Sancevi

egzoreizam
80 Sremska Mitrovica
Becej
Kisni faktor Langa, L (mm/oC)

70 Palic

60

50

40

30

Areizam
20

10

0
'90. '91. '92. '93. '94. '95. '96. '97. '98. '99.
Godina
… dakle

 … porast temperature vazduha u odnosu na normalne

vrednosti ...
 … sa izuzetkom Palića gde je porast temperature manje izražen ...
 … velike oscilacije godišnjih količina padavina u odnosu na
višegodišnji prosek...
 … izražena tendencija porasta u periodu 1995.-1999.
… i pored oscilacija ...

 … Kišni faktor Langa je ipak u intervalu od 20 do 60 ...

… drugim rečima...

 … u svim oblastima klima ima obeležja endoreizma što

podrazumeva da je moguće uspešno gajenje većine ratarskih i
povrtarskih kultura ali da je upotreba sistema za navodnjavanje i
veštačko kišenje neminovna
… kako se ovo uklapa u pesimističke scenarije?

Godina Srednja godišnja Srednja mesečna temperatura Srednja mesečna temperatura Godišnje kolebanje Godišnja suma
temperatura (oC) najhladnijeg meseca (oC) najtoplijeg meseca (oC) temeperature (oC) padavina (mm)
1948.-1999. 11,0 -0,6 (I) 21,4 (VII) 22,0 610
1999. 11,45 0,8 (I) 21,2 (VII) 20,4 988
2000. 12,90 -1,8 (I) 24,2 (VIII) 26,0 298
2001. 12,19 -1,97 (XII) 23,83 (VIII) 25,8 867
Klima Vojvodine

Relativna vlažnost vazduha i isparavanje

 Najmanja relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u periodu jul-avgust,

69%
 Najveća relativna vlažnost vazduha u Vojvodini je u decembru (89%)
 Izračunato Penmanovom formulom najmanje isparavanje je u decembru
(0,3 mm)
 Izračunato Penmanovom formulom najveće isparavanje je u julu i iznosi
172 mm
 Godišnja suma isparavanja u Vojvodini 856 mm