EKSPLOZIVI

I SISTEMI ZA INICIRANJE
1. DEFINICIJA EKSPLOZIVNIH MATERIJA I EKSPLOZIVA
2. PODELA EKSPLOZIVA
3. RUDARSKI EKSPLOZIVI
4. KARAKTERISTIKE EKSPLOZIVA
5. SISTEMI ZA INICIRANJE EKSPLOZIVA
6. OBRADA METALA EKSPLOZIJOM
EKSPLOZIVI
 DEFINICIJA EKSPLOZIVNIH MATERIJA I EKSPLOZIVA

Materije koje su sposobne da pri razlaganju oslobode energiju

nazivaju se opštim imenom eksplozivne materije ili eksplozivi.

Eksplozivi su proste ili složene hemijske materije koje imaju

osobinu da se pod uticajem spoljnjeg podstreka naglo razlože i
pređu u gasno stanje. Pri tome se razvija visoka temperatura i
pritisak, uz vršenje odgovarajućeg mehaničkog rada.

Da bi neka materija imala osobinu eksploziva, ona mora da ima

sledeće osobine i to:

• da pri eksplozivnom procesu oslobođa veliku količinu energije

koja se pretvara u mehanički rad;
• da proces ima veliku brzinu oslobađanja energije;
• da proces eksplozije bude potpun ili delimičan, odnosno da
obrazuje velike količine gasova.
 ISTORIJSKI RAZVOJ RADOVA NA MINIRANJU

Prvi istorijski zapisi ukazuju da prvo korišćenje eksplozivne materije pod nazivom “Grčka vatra“
datira iz 668. godine, u borbi Vizantinaca protiv Arapa.

Od 1250. godine Arapi su koristili mešavinu “Grčke vatre” i natrijum- nitrata da bi dobili što
snažnije reakcije. Kinezi su takođe znali za sličnu eksplozivnu materiju još 1218. godine, preteču
današnjeg crnog baruta.

Crni barut je dugo bio jedini eksploziv koji je upotrebljavan u vojne svrhe, kao punjenje u
vatrenom naoružanju. Zabeleženo je da je crni barut u vojne svrhe prvi primenio nemački istraživač
Berthold Schvarc 1388. godine.

Prvi pokušaj da se crni barut upotrebi u rudarstvu učinjen je 1627. godine. Rudar iz Tirola, po
imenu Gašpar Veindl, izveo je prvo miniranje sa crnim barutom u Debarskom rudniku kod Banjske
Šćavnice u Slovačkoj. Miniranja sa crnim barutom počela su ubrzo da se izvode, tako npr. 1632.
godine u rudniku Klaustalu u Harcu, u Štajerskoj 1645, u Frajburgu 1645, 1670. godine u Engleskoj,
1724. u Švedskoj.

Do praktične upotrebe crnog baruta za miniranje u rudarstvu došlo je tek

1831. godine, kada je Englez Bikford pronašao sporogoreći štapin, koji se i
danas upotrebljava.
 ISTORIJSKI RAZVOJ RADOVA NA MINIRANJU

Godine 1846. prof. Ascanio Sobrera je pronašao nitroglicerin i od tada

počinje nagli razvoj novih vrsta eksploziva. Zbog svoje velike osetljivosti
na udar i potrese, nitroglicerin nije našao širu primenu u rudarstvu.

Švedski istraživač Alfred Nobel 1864. godine je počeo opite za praktičnu

primenu nitroglicerina kao eksplozivnog sredstva u rudarstvu. Izradom
smeše od 75% nitroglicerina i 25% porozne dijatomejske zemlje, dobijena
je testasta masa nazvana “gurdinamit“. U ovoj smeši dijatomejska zemlja
ne učestvuje u eksploziji, već služi samo kao flegmatizator nitroglicerina.

Tek kasnije, Alfred Nobel uspeva da 7-8% nitro celulozu rastvori u 92-
93% nitroglicerinu, pri čemu je dobio vrlo jak plastični eksploziv, nazvan
minerska želatina. Dodatkom drugih materija ovim eksplozivima dobija se
niz drugih eksploziva koji i danas imaju vrlo široku primenu u rudarstvu i
drugim privrednim granama.
Pod eksplozijom se podrazumeva brzo oslobađanje energije
koja je sposobna da izvrši određeni rad.

Eksplozija može biti izazvana fizičkim, hemijskim i nuklearnim

procesima, a procesi koji se tom prilikom javljaju vezani su sa
velikim brzinama oslobađanja energije.

Kao posledica ove velike brzine oslobađanja energije, proces

eksplozije traje kratko, pošto su zalihe eksplozivne materije
ograničene i veoma brzo se utroše.
brzine oslobađanja energije, proces eksplozije traje kratko, pošto su zalihe
eksplozivne materije ograničene i veoma brzo se utroše.
Eksploziju karakteriše veoma brzo razlaganje eksplozivne materije i
prelazak u drugo stanje, pri čemu potencijalna energija eksploziva prelazi u
kinetičku, uz pojavu velike količine gasova i visoke temperature. Jedna od
karakteristika nastale eksplozije je pojava veoma visokog pritiska, za veoma
kratko vreme, tako da opterećenje na okolnu stensku masu višestruko
prevazilazi dopušteno naprezanje, izaziva u stenama pojavu pukotina i
dovodi do razaranja.

b) Šema pukotina
 VRSTE EKSPLOZIJA
Eksplozija se može razvijati u vidu sledećih procesa:
- Fizička - kod koje dolazi samo do fizičkog prevođenja jednog oblika
- Fizička,
energije u drugi, bez promene hemijskog sastava materije (eksplozija
- Hemijska,
sabijenog vazduha, eksplozija parnog kotla, pad meteora i dr.).
- Nuklearna
- Hemijska - kod koje dolazi veoma brzo do promene hemijskog
Eksplozija se može razvijati u vidu sledećih procesa:
sastava meterije koja učestvuje u eksploziji. Sve ovo propraćeno je velikom
- Fizička - kod koje dolazi samo do fizičkog prevođenja jednog oblika
količinom gasova i povećanjem temperature.
energije u drugi, bez promene hemijskog sastava materije (eksplozija
- Nuklearna - kod koje dolazi do nuklearne reakcije praćene deobom
sabijenog vazduha, eksplozija parnog kotla, pad meteora i dr.).
jezgra atoma, što je sve propraćeno oslobađanjem velike količine
- Hemijska - kod koje dolazi veoma brzo do promene hemijskog
toplotne energije. Nuklearne eksplozije su za sada i najjače eksplozije, dok su
sastava meterije koja učestvuje u eksploziji. Sve ovo propraćeno je velikom
nuklearne eksplozivne materije i najjači eksplozivi.
količinom gasova i povećanjem temperature.
Od svih ovih procesa u procesu miniranja najviše se koriste eksplozivi
- Nuklearna - kod koje dolazi do nuklearne reakcije praćene deobom
kod kojih dolazi do oslobađanja energije hemijskom reakcijom. Za miniranje
jezgra atoma, što je sve propraćeno oslobađanjem velike količine
na površinskim kopovima i razaranje velikih stenskih masa, čine se pokušaji
toplotne energije. Nuklearne eksplozije su za sada i najjače eksplozije, dok su
da se koriste nuklearni eksplozivi, ali ovo je za sada u fazi istraživanja.
nuklearne eksplozivne materije i najjači eksplozivi.
Od svih ovih procesa u procesu miniranja najviše se koriste eksplozivi
kod kojih dolazi do oslobađanja energije hemijskom reakcijom. Za miniranje
na površinskim kopovima i razaranje velikih stenskih masa, čine se pokušaji
energije u drugi, bez promene hemijskog sastava materije (eksplozija
sabijenog vazduha, eksplozija parnog kotla, pad meteora i dr.).
- Hemijska - kod koje dolazi veoma brzo do promene hemijskog
sastava meterije koja učestvuje u eksploziji. Sve ovo propraćeno je velikom
količinom gasova i povećanjem temperature.
- Nuklearna - kod koje dolazi do nuklearne reakcije praćene deobom
jezgra atoma, što je sve propraćeno oslobađanjem velike količine
toplotne energije. Nuklearne eksplozije su za sada i najjače eksplozije, dok su
nuklearne eksplozivne materije i najjači eksplozivi.
Od svih ovih procesa u procesu miniranja najviše se koriste eksplozivi
kod kojih dolazi do oslobađanja energije hemijskom reakcijom. Za miniranje
na površinskim kopovima i razaranje velikih stenskih masa, čine se pokušaji
da se koriste nuklearni eksplozivi, ali ovo je za sada u fazi istraživanja.
sastava meterije koja učestvuje u eksploziji. Sve ovo propraćeno je velikom
količinom gasova i povećanjem temperature.
- Nuklearna - kod koje dolazi do nuklearne reakcije praćene deobom (spajanje)
jezgra atoma, što je sve propraćeno oslobađanjem velike količine
toplotne energije. Nuklearne eksplozije su za sada i najjače eksplozije, dok su
nuklearne eksplozivne materije i najjači eksplozivi.
Eksplozija
Od svih se može
ovih procesa razvijatiminiranja
u procesu u vidu sledećih
najviše procesa:
se koriste eksplozivi
- Fizička
kod kojih dolazi - kod koje dolazi
do oslobađanja samo
energije do fizičkog
hemijskom prevođenja
reakcijom. jednog oblika
Za miniranje
na površinskim
energije u kopovima
drugi, bezi razaranje
promenevelikih stenskih
hemijskog masa, materije
sastava čine se pokušaji
(eksplozija
da sesabijenog
koriste nuklearni
vazduha,eksplozivi,
eksplozijaaliparnog
ovo jekotla,
za sadapadumeteora
fazi istraživanja.
i dr.).
- Hemijska - kod koje dolazi veoma brzo do promene hemijskog
sastava meterije koja učestvuje u eksploziji. Sve ovo propraćeno je velikom
količinom gasova i povećanjem temperature.
- Nuklearna - kod koje dolazi do nuklearne reakcije praćene deobom
jezgra atoma, što je sve propraćeno oslobađanjem velike količine
toplotne energije. Nuklearne eksplozije su za sada i najjače eksplozije, dok su
nuklearne eksplozivne materije i najjači eksplozivi.
Od svih ovih procesa u procesu miniranja najviše se koriste eksplozivi
kod kojih dolazi do oslobađanja energije hemijskom reakcijom. Za miniranje
na površinskim kopovima i razaranje velikih stenskih masa, čine se pokušaji
da se koriste nuklearni eksplozivi, ali ovo je za sada u fazi istraživanja.
 HEMIJSKO RAZLAGANJE EKSPLOZIVA
Hemijsko razlaganje eksplozivne materije može biti više ili manje snažan
proces, a može se obavljati brže i sporije.

Razlaganje eksplozivnih materija može se odvijati na tri načina: gorenjem,

termičkim putem i detonacijom.
Gorenje (deflagracija) - proces u kojem se brzina sagorevanja kreće od
nekoliko centimetara, pa do više stotina metara u sekundi. Često je ovakav
proces praćen plamenom i pojavom visoke temperature.

Ovaj vid eksplozivnog razlaganja mnogo zavisi od spoljnih uslova: u otvorenom

prostoru obično nije praćen zvučnim efektima; u ograničenoj zapremini, npr.
barutnoj komori oruđa, bušotini napunjenoj barutom, ovaj proces se odvija
znatno brže, praćen je zvučnim efektima i više ili manje brzim porastom pritiska
gasovitih produkata.

Termičko razlaganje - predstavlja laganu reakciju koja se odvija u masi pri

zagrevanju eksploziva ispod temperature na kojoj dolazi do eksplozije.
Detonacija - proces u kome se razlaganje materije odvija brzinom većom od brzine
zvuka. Hemijska reakcija kod ove vrste eksplozije odvija se izuzetno velikom
brzinom, uz veoma veliki pritisak i visoku temperaturu, pri čemu se detonacioni talas
kroz eksplozivnu materiju kreće konstantnom brzinom.

Brzina razlaganja pri detonaciji eksplozivnih materija dostiže vrednosti od 1000-

9000m/s, i zavisi od hemijskog sastava eksploziva, gustine punjenja, prečnika
bušotine, obloge patrone i dr. Brzina detonacije kao konstantna vrednost
predstavlja jednu od najvažnijih karakteristika svake eksplozivne materije, jer se u
uslovima detonacije postiže maksimalno razarajuće dejstvo.

Detonacija se razlikuje od sagorevanja po mehanizmu svog prostiranja. Sagorevanje

se prenosi kroz eksplozivnu materiju putem predaje toplote i difuzije, a detonacija
putem prostiranja detonacionog talasa.
 PODELA EKSPLOZIVA

Eksplozivi su prosta hemijska jedinjenja ili mehaničke smeše he-

mijskih jedinjenja, koja se pod uticajem spoljašnjeg impulsa trenutno
razlože i pređu u gasovito stanje.
Podela eksploziva i eksplozivnih materijala vrši se na sledeće na-
čine:
 po hemijskom sastavu,
 po agregatnom stanju,
 po relativnoj konzistenciji,
 prema brzini razlaganja,
 prema nameni.
 PODELA EKSPLOZIVA PO HEMIJSKOM SASTAVU

Po hemijskom sastavu, eksplozive delimo na:

- čista hemijska jedinjenja; i
mehaničke sastavu,
- hemijskom
Po smeše hemijskih
eksplozive jedinjenja.
delimo na:
-Čista
čistahemijska
hemijskajedinjenja predstavljaju
jedinjenja; i eksplozive koji u okviru svog
molekula imaju sve smeše
- mehaničke neophodne elemente
hemijskih (ugljenik, vodonik, kiseonik, azot)
jedinjenja.
međusobno hemijski vezane
Čista hemijska u jedinstveni
jedinjenja sistem
predstavljaju (kao štokoji
eksplozive su trotil,
u okvirunitroglice-
svog
nn, pentrit,
molekula heksogen).
imaju sve neophodne elemente (ugljenik, vodonik, kiseonik, azot)
Kod mehaničkih
međusobno smešau jedinstveni
hemijski vezane ulazne komponente
sistem (kaosu što
samo međusobno
su trotil, po-
nitroglice-
mešane,
nn, pentrit,aheksogen).
same smeše ne predstavljaju hemijsko jedinjenje. Ovakve
smešeKodsadrže sve smeša
mehaničkih neophodne
ulazneelemente
komponente za suodvijanje odgovarajuće
samo međusobno po-
same i smeše
hemijske areakcije
mešane, poboljšanje minerskih karakteristika
ne predstavljaju eksploziva.Ovakve
hemijsko jedinjenje.
smeše sadrže sve neophodne elemente za odvijanje odgovarajuće
hemijske reakcije i poboljšanje minerskih karakteristika eksploziva.
 PODELA EKSPLOZIVA PREMA AGREGATNOM STANJU

Prema agregatnom stanju i opštim fizičkim osobinama, eksplozive i eksplozivne materije delimo na:
 gasovite eksplozivne smeše (metan-vazduh, acetilen-vazduh),
 eksplozivne smeše čvrstih i tečnih materija sa gasovima (ugljena prašina-vazduh, derivati nafte-
vazduh i dr.),
 tečne eksplozivne smeše (nitro-benzo-azotna kiselina i dr.),
 smeše čvrstih i tečnih eksplozivnih materija (nitroglicerin- amonijumnitrat, amonijumnitrat-dizel
gorivo),
 čvrsta eksplozivna jedinjenja ili smeše (trinitrotoluol, heksogen, amonijumnitrat, trinitrotoluol i dr.).
PODELA EKSPLOZIVA PREMA KONZISTENCIJI

Prema konzistenciji sve privredne eksplozive delimo na:

- praškaste;
- poluplastične;
- plastične;
- vodoplastične – kašaste;
- granulirane; i
- presovane.
 PODELA EKSPLOZIVA PREMA BRZINI RAZLAGANJA

Prema brzini razlaganja privredni eksplozivi su podeljeni na:

- deflagrantne eksplozive; i
- brizantne eksplozive.
DEFLAGRANTNI EKSPLOZIVI

Deflagrantni eksplozivi imaju relativno malu brzinu razlaganja, jer se

energija prenosi od sloja do sloja provođenjem toplote. Imaju izrazito potisno
dejstvo. Tipičan predstavnik ovih eksploziva je crni barut. Deflagrantni
eksplozivi u rudarstvu primenjuju se za izradu sporogorećeg štapina i pri
dobijanju ukrasnog kamena.
PODELA EKSPLOZIVA PREMA BRZINI RAZLAGANJA

BRIZANTNI EKSPLOZIVI
Brizantni eksplozivi poseduju veoma veliku brzinu razlaganja i do 9000
m/s. Brizantni eksplozivi prema načinu upotrebe dele se na:

a) primarne brizantne eksplozive; i

b) sekundarne brizantne eksplozive.

Primarni brizantni eksplozivi koriste se za izradu sredstava za inici-

ranje. Zahtevaju malu energiju aktiviranja da bi nastupila eksplozija, a
veoma su osetljivi na udar, trenje, toplotu, varnicu itd.

Sekundarni brizantni eksplozivi poseduju veoma veliku brzinu razla-

ganja (do 9000m/s) pri čemu razlaganjem zahvaćeni deo eksplozivne
materije naglo prelazi u gasovito stanje, stvarajući visok pritisak i
visoku temperaturu. Ovi eksplozivi su manje osetljivi na mehaničke i
toplotne uticaje, a aktiviraju se pod dejstvom udarnog talasa
izazvanog inicijalnim -primarnim eksplozivom.
 PODELA EKSPLOZIVA PREMA OBLASTI PRIMENE

Prema oblasti primene, hemijski eksplozivi se koriste za potrebe:

* rudarstva - privredni eksplozivi;
* vojske - vojni eksplozivi; i
* specijalne svrhe - specijalni eksplozivi.
 SASTAV RUDARSKIH EKSPLOZIVA
Rudarski eksplozivi - prema fizičkom sastavu su smeše eksploziva i
odgovarajućih materija, tačno definisanih uloga, sa ciljem dobijanja
željenih minersko-tehničkih karakteristika, kao što su:
- Materije za povećanje osetljivosti (senzibilizatori) - služe za
poboljšanje osetljivosti i radne sposobnosti eksploziva (trotil, nitroglikol,
nitroglicerin); to -suMaterije
prava eksplozivna
za povećanje jedinjenja.
osetljivosti,
- Oksdacione materije (nosioci kiseonika) - mogu biti čvrste ili
- Oksidacione
tečne, sadrže dovoljno materije,
kiseonika čiji je zadatak da omogući sagorevanje u
procesu eksplozije - Sagorljive kalijeva i natrijeva šalitra, tečni kiseonik i
materije,
(amonijeva,
dr.). - Materije za flegmatizaciju,
- Sagorljive materije - mogu biti čvrste ili tečne, ulaze u sastav
- Stabilizatori,
eksploziva radi povećanja količine energije (retortni drveni ugalj, metalni
- Materijedizel
prah, npr. aluminijuma, za sniženje
gorivo i temperature
dr.). Njihova količina je u ravnoteži
sa dodatkom oksidanata.
- Materije za flegmatizaciju (flegmatizatori) - služe za smanjenje
osetljivosti eksploziva pri transportu i rukovanju (razna ulja, voštane
materije, razni sintetički voskovi i dr.). Koriste se u vojnim eksplozivima,
a ne u privrednim.
- Stabilizatori - materije koje se dodaju privrednim eksplozivima radi
povećanja njihove hemijske stabilnosti, sprečavanja stvrdnjavanje i poboljšanje
odgovarajućih materija, tačno definisanih uloga, sa ciljem dobijanja
željenih minersko-tehničkih karakteristika, kao što su:
- Materije za povećanje osetljivosti (senzibilizatori) - služe za
Rudarski premasposobnosti
eksplozivii -radne
poboljšanje osetljivosti fizičkom sastavu su smeše
eksploziva (trotil,eksploziva
nitroglikol,i
odgovarajućih
nitroglicerin); to su materija, tačno definisanih
prava eksplozivna jedinjenja.uloga, sa ciljem dobijanja
željenih- minersko-tehničkih
Oksdacione materije karakteristika, kao što su:- mogu biti čvrste ili
(nosioci kiseonika)
Materije
tečne,- sadrže za povećanje
dovoljno kiseonika čiji osetljivosti
je zadatak(senzibilizatori)
da omogući sagorevanje - služe za u
poboljšanje
procesuRudarski osetljivosti
eksplozivi
eksplozije i radne
- prema
(amonijeva, sposobnosti
fizičkom
kalijeva eksploziva
sastavu šalitra,
i natrijeva su smeše (trotil,
tečni nitroglikol,
eksploziva
kiseonik i
nitroglicerin);
odgovarajućih
dr.). to su prava eksplozivna
materija, jedinjenja.uloga, sa ciljem dobijanja
tačno definisanih
željenih Oksdacione
-- minersko-tehničkih
Sagorljive materijematerije (nosioci
karakteristika,
- mogu biti kiseonika)
kao štoilisu:
čvrste - mogu
tečne, biti u
ulaze čvrste
sastavili
tečne, - sadrže
eksploziva radidovoljno
Materije povećanjakiseonika
za povećanje količine čiji je zadatak
energije
osetljivosti da omogući
(retortni drveni sagorevanje
(senzibilizatori) - služe
ugalj, metalni u
za
procesu
poboljšanje
prah, npr. eksplozije
aluminijuma,(amonijeva,
osetljivosti idizel
radne kalijeva
gorivo i natrijeva
i dr.).
sposobnosti Njihova šalitra,
količina
eksploziva tečni
je u kiseonik
(trotil, ravnotežii
nitroglikol,
dr.).
nitroglicerin);
sa dodatkomtooksidanata.
su prava eksplozivna jedinjenja.
Sagorljive
Materije za materije
-- Oksdacione materije - mogu
flegmatizaciju (nosioci biti kiseonika)
čvrste ili tečne,
(flegmatizatori) mogu
-- služe ulaze u sastav
bitismanjenje
za čvrste ili
eksploziva
tečne, sadrže
osetljivosti radidovoljno
povećanja
eksploziva količine
kiseonika
pri čijienergije
transportu je izadatak (retortni
rukovanju drveni sagorevanje
da omogući
(razna ugalj, metalni
ulja, voštane u
prah,
procesu
materije,npr. aluminijuma,
razni sintetički
eksplozije dizel gorivo
(amonijeva,
voskovi kalijeva
i dr.). i dr.).
KoristeNjihova
i natrijeva količina
se ušalitra,
vojnimtečni je u kiseonik
ravnotežii
eksplozivima,
sa dodatkom
dr.).
a ne oksidanata.
u privrednim.
Materije
-- Sagorljive
Stabilizatorizamaterije
flegmatizacijumogu
- materije- koje (flegmatizatori)
se biti čvrste
dodaju - služe
ili tečne,
privrednim za smanjenje
ulaze
eksplozivimau sastav
radi
osetljivosti eksploziva
radi
povećanja njihove
eksploziva povećanja
hemijskepri stabilnosti,
transportu
količine i rukovanju
energije (retortni
sprečavanja (razna ulja,
drveni ugalj,
stvrdnjavanje voštane
metalni
i poboljšanje
materije,
prah, npr.razni
vodootpornosti sintetički
(drveno voskovi
aluminijuma, i dr.).
Ca-stearat,
dizel gorivo
brašno, Koriste
i dr.). se u količina
Njihova
natrijumovavojnimso eksplozivima,
je u ravnoteži
karboksimetil-
a
sa ne u privrednim.
dodatkom
celuloze, guaroksidanata.
i dr.).
Stabilizatori
-- Materije -sniženje
materije koje
za flegmatizaciju
za se
temperature dodajueksplozije
privrednim
(flegmatizatori) -eksplozivima
- služe se radi
za smanjenje
dodaju radi
povećanja njihove
sniženja temperature
osetljivosti hemijske
eksploziva eksplozije,stabilnosti,
pri transportu sprečavanja
čimei se rukovanju stvrdnjavanje
umanjuje(raznamogućnost i poboljšanje
ulja, paljenja
voštane
vodootpornosti
materije,
eksplozivno razni (drveno
sintetički
zapaljive brašno,
smeše
voskovi Ca-stearat,
u jamskom
i dr.). Koriste natrijumova
vazduhu so eksplozivima,
karboksimetil-
se u(natrijum-hlorid,
vojnim kalijum
celuloze,
a guar
ne ui druge
hlorid i
privrednim.dr.).
inertne soli).
 prah, npr. aluminijuma, dizel gorivo i dr.). Njihova količina je u ravnoteži
dr.).
nitroglicerin); to su prava eksplozivna jedinjenja.
sa dodatkom oksidanata. mogu bitikiseonika) čvrste ili tečne, ulaze u sastav
Sagorljive
- Oksdacione materije
materije- (nosioci - mogu biti čvrste ili
- Materije
radi za flegmatizaciju
povećanja količine (flegmatizatori) - služe za smanjenje
tečne,
eksplozivasadrže dovoljno kiseonika čijienergije
je zadatak (retortni drvenisagorevanje
da omogući ugalj, metalni u
osetljivosti eksploziva pri transportu i
i dr.). rukovanju (razna
Njihovašalitra,
količina ulja, voštane
je ukiseonik
ravnoteži
prah, npr.
procesu aluminijuma,
eksplozije kalijeva
dizel gorivo
(amonijeva, i natrijeva tečni i
materije, razni sintetički
sa dodatkom oksidanata. voskovi i dr.). Koriste se u vojnim eksplozivima,
dr.).
a ne u - privrednim. - služe za smanjenje
Materije zamaterije
Sagorljive flegmatizaciju- mogu(flegmatizatori)
biti čvrste ili tečne, ulaze u sastav
- Stabilizatori - materije koje
pri količine
transportu se dodaju
i rukovanju privrednim eksplozivima radi
osetljivosti radi
eksploziva povećanja
eksploziva energije (retortni (razna ulja, metalni
drveni ugalj, voštane
povećanja njihove hemijske
sintetički stabilnosti, sprečavanja sestvrdnjavanje i poboljšanje
materije,
prah, npr.razni
aluminijuma, voskovi i dr.).
dizel gorivo i dr.).
Koriste Njihova ukoličina
vojnim je u ravnoteži
eksplozivima,
avodootpornosti
ne u privrednim. (drveno brašno, Ca-stearat, natrijumova so karboksimetil-
sa dodatkom oksidanata.
celuloze, guar i dr.). - materije koje se dodaju privrednim eksplozivima radi
za flegmatizaciju (flegmatizatori) - služe za smanjenje
Stabilizatori
- Materije
- Materije
povećanja njihove za sniženje
hemijske temperature eksplozije - dodaju se radi
osetljivosti eksploziva pri stabilnosti,
transportu sprečavanja
i rukovanju stvrdnjavanje
(razna ulja, i poboljšanje
voštane
sniženja temperature(drvenoeksplozije, čime se umanjuje
brašno, iCa-stearat, mogućnost paljenja
materije, razni sintetički
vodootpornosti voskovi dr.). Koriste natrijumova
se u vojnim soeksplozivima,
karboksimetil-
eksplozivno
celuloze,
a guarzapaljive
ne u privrednim.i dr.). smeše u jamskom vazduhu (natrijum-hlorid, kalijum
hlorid i druge inertne
za soli).
Materije
- Stabilizatori -sniženje temperature
materije koje se dodajueksplozije - dodaju se radi
privrednim eksplozivima radi
sniženja temperature
povećanja njihove hemijske eksplozije, čime
stabilnosti, se umanjuje
sprečavanja mogućnost
stvrdnjavanje paljenja
i poboljšanje
eksplozivno zapaljive
vodootpornosti (drveno smeše
brašno,u jamskom
Ca-stearat, vazduhu (natrijum-hlorid,
natrijumova kalijum
so karboksimetil-
hlorid i druge
celuloze, guarinertne
i dr.). soli).
- Materije za sniženje temperature eksplozije - dodaju se radi
sniženja temperature eksplozije, čime se umanjuje mogućnost paljenja
eksplozivno zapaljive smeše u jamskom vazduhu (natrijum-hlorid, kalijum
hlorid i druge inertne soli).