BABA

MOTOSİKLET
 IŞIK VE
ÖZELLİKLERİ

Doç. Dr. İlkin Çavuşoğlu

Işık ile ilgili terimler
 Amplitüd, enerji gücü, ışık şiddeti ya da
parlaklığı anlamındadır.
 Dalga boyu, iki dalganın tepe noktaları
arasındaki mesafedir ve ışığın rengini
belirler. Dalga boyu nanometre ile ifade
edilir.
 Frekans, saniyede yayınlanan dalga
sayısıdır. Aynı kaynaktan çıkan eşit frekanslı
dalgalara koherent denir. Farklı kaynaktan
çıkan ya da farklı frekanstaki dalgalara ise
non-koherent denir.
Işığın özellikleri

 Yansıma
 Transmisyon ve absorbsiyon
 Kırılma
 İnterferens
 Polarizasyon
 Difraksiyon
 Floresansı indükleme
Yansıma
 Stereomikroskop, taramalı
elektron mikroskobu (SEM) gibi
mikroskoplar; objeden yansıyan
ışınları kullanarak büyütülmüş
görüntü oluştururlar.
Kırılma
Kırılma

 Işık farklı kırma indeksine sahip (farklı

yoğunlukta) bir ortamdan diğerine
geçerken kırılır.
 Bir ortamın kırma indeksi, vakumlu bir
ortamda ışığın elektromanyetik
dalgalarının hızı ile ortam içindeki hızı
arasındaki orandır.
Kırılma

 Işık dalgalarının iki farklı ortamda

değişik hızlara sahip olmaları, ışığın
doğrusal hareketinde sapmaya neden
olur.
 Işığın kırılma özelliği merceklerin
fonksiyonunun temelinde yatan özelliktir
ve mikroskopinin her türünde kullanılır.
Transmisyon–absorbsiyon

 Bir objeden geçen ışığın amplitüdünün

değişimi (azalması) olayına absorbsiyon
denir.
 Işık cam gibi transparan objelerden
geçer, ki bu da transmisyondur.
 Bu özellikler biyolojik optik
mikroskopide görüntü ve kontrast elde
etmede kullanılan özelliklerdir.
 Yansıma özelliğinin kullanıldığı
mikroskoplarda ve tabii ki normal
görme olayında bazı dalga
boyundaki ışınların obje tarafından
absorbe edilip diğerlerinin
yansıtılması renkli görüntü elde
edilmesinin fiziksel temelidir.
Polarizasyon
Polarizasyon

 Işığın polarize olması doğal bir

özelliğidir, ancak mikroskopide bu
özellik yapay olarak arttırılır.
 Bir ışık demeti değişik frekanslarda
dalgalar içerir ve bunlar arasında olası
faz ilişkileri ve her düzlemde titreşim
görülebilir. Işık dalgalarının titreşimi
yalnızca bir düzlemde kısıtlanırsa buna
polarize edilmiş düzlem denir.
Polarizasyon

 Böyle ışınlar bazı kristalize maddeler

içinden geçerken, maddenin moleküler
yapısına ve kendi oryantasyonuna
bağlı olarak değişik davranırlar.
Polarize edilmiş düzlemleri değişir.
 Polarizasyon mikroskobu, bu özelliği
kullanarak kontrast oluşturan bir ışık
mikroskobu türüdür.
Polarizasyon
İnterferens (Girişim)
İnterferens (Girişim)

 Transparan objeler, içinden geçen ışığın fazını

değiştirirler (yavaşlarlar). Bu faz değişikliği
dalgaların girişim özelliği ile amplitüd
değişikliğine dönüşebilir.
 Eşit amplitüdlü iki ayrı dalga, eşit fazda iseler;
amplitüdü orjinalin iki katı olan bir dalga
oluşumu ile sonuçlanır. Ters fazlı iseler; girişim
sonucu birbirini söndürür ve amplitüdü 0 olur.
 Bu özellik faz-kontrast miskoskopide kullanılır.
Difraksiyon

 Işık ışınları bir engelin kenarından,

köşesinden ya da bir delikten (ışığın
dalga boyundan küçük veya eşit)
geçerken bu engel etrafında kırılma ve
dağılma özelliğine sahiptir.
 Objede düzenli olarak tekrarlayan
yapısal özellikler özgün difraksiyon
paternleri meydana getirirler.
Difraksiyon
Difraksiyon

 Işığın difraksiyon özelliği optik aletlerde

çözümleme gücünü etkiler. Bu özelliğe göre
mikroskoplarda kullanılan ışık kaynağının
dalga boyu, ve ışığın geçmesini sağlayan
apertürlerin çapı yapım sırasında dikkate
alınarak en iyi resolüsyona ve kontrasta
ulaşılmaya çalışılır.
 Örnek: Diferansiyel İnterferens Kontrast (DIC)
Mikroskobu
Floresansı indükleme

 Floresans bazı maddelerin sahip

olduğu bir özelliktir.
 Bu maddeler belirli dalga boyundaki
ışığı absorbe edip, daha uzun dalga
boyunda ışık olarak tekrar yayınlarlar.
Floresansı indükleme

 Ultraviyole gibi görme sınırımız dışında

kalan bir ışık, floresan madde tarafından
absorbe edilip, görülebilen ışık
spektrumu içinde bir dalga boyunda
yansıtıldığında, görülebilir hale gelir.
 Bu özellik floresan mikroskoplarda
kullanılır.