MAKROEKONOMIA

MODEL IS-LM
 Model ISLM

DEFINICJA

Model ISLM to model opisujący równowagę w

gospodarce na rynku dóbr i na rynku pieniądza.

Model wyprowadza się w sposób analityczny

(równania) i graficzny (krzywe w układzie
współrzędnych).

Graficznie, krzywe IS i LM konstruuje i analizuje

się w układzie współrzędnych wyznaczonych
przez dochód i stopę procentową.

MAKROEKONOMIA 2
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR (1)

Krzywa IS to zbiór punktów, obrazujących

różne kombinacje wytwarzanego w
gospodarce dochodu i stopy procentowej,
przy których rynek dóbr znajduje się w stanie
równowagi.

Punkty leżące poza krzywą IS oznaczają

stany nierównowagi rynku dóbr gospodarki.

MAKROEKONOMIA 3
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (1)

Aby wyprowadzić graficznie krzywą IS, potrzebne

są następujące zależności (wykresy):
1. długookresowa funkcja oszczędności

S 45°
Ponieważ
Ponieważdługookresowa
długookresowa
skłonność
skłonnośćdo dooszczędzania
oszczędzania
(s)
(s)jest
jestmniejsza
mniejszaniżniż100%
100%
S(Y) (np.
(np.20%),
20%),to
tokąt
kątnachylenia
nachylenia
funkcji
funkcjibędzie
będziemniejszy
mniejszyniżniż
45°.
45°.Funkcja
Funkcjaopisana
opisanajest
jest
równaniem
równaniemS(Y) S(Y)==ss··Y,
Y,na
na
przykład
przykładS(Y)
S(Y)==0,2
0,2··YY
Y
MAKROEKONOMIA 4
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (2)

2. warunek równowagi na rynku dóbr

S 45°
Warunek
Warunekrównowagi
równowagi
(równość
(równośćinwestycji
inwestycjiii
oszczędności)
oszczędności)jest jest
obrazowany
obrazowanyna nawykresie
wykresie
przez
przezlinię
linię45
45.°.
°

I
MAKROEKONOMIA 5
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (3)

3. zależność inwestycji od stopy procentowej

r Wraz
Wrazze
zewzrostem
wzrostemstopy
stopy
procentowej
procentowejinwestycje
inwestycje
I(r) maleją,
maleją,aaprzy
przytym
tymmaleje
maleje
ich
ichwrażliwość
wrażliwośćna nazmiany
zmiany
stopy
stopyprocentowej.
procentowej.
(Więcej:
(Więcej:wwprezentacji
prezentacji
dotyczącej
dotyczącejrównowagi
równowagina na
rynku
rynkudóbr
dóbrinwestycyjnych)
inwestycyjnych)
I
MAKROEKONOMIA 6
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (4)

Składamy wszystkie trzy zależności...

zależność
zależnośćinwestycji
inwestycji tu
tuotrzymamy
otrzymamy
od
odstopy
stopyprocentowej
procentowej krzywą
krzywąIS
IS

warunek
warunekrównowagi
równowagi funkcja
funkcja
na
narynku
rynkudóbr
dóbr oszczędności
oszczędności

MAKROEKONOMIA 7
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (5)

r r
I(r) IS

I Y
S 45° S 45°

S(Y)

I Y
MAKROEKONOMIA 8
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – GRAFICZNIE (6)

Przesunięcie
Przesunięciekrzywej
krzywejIS
ISww
prawo
prawo(1)(1)rozumiemy
rozumiemyjako
jako
r wzrost
wzrostpopytu
popytu(ekspansywna
(ekspansywna
polityka
politykafiskalna).
fiskalna).
IS’ AD<AS
Przesunięcie
Przesunięciekrzywej
krzywejISISwwlewo
lewo
(2)
(2)rozumiemy
rozumiemyjako
jakospadek
spadek
IS popytu
(2) popytu(restrykcyjna
(restrykcyjnapolityka
polityka
fiskalna).
fiskalna).
Stąd,
Stąd,wszystkie
wszystkiepunkty
punkty
(1 powyżej
powyżejkrzywej
krzywejIS
ISoznaczają
oznaczają
AD>AS ) przewagę
przewagępodaży
podażynad
nadpopytem
popytem
Y (bo
(boaby
abyje
jeosiągnąć
osiągnąćtrzeba
trzeba
zwiększyć
zwiększyćpopyt),
popyt),zaś
zaśpod
pod
krzywą
krzywąnadwyżkę
nadwyżkępopytu.
popytu.
MAKROEKONOMIA 9
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – ANALITYCZNIE (1)

Aby wyprowadzić analitycznie krzywą IS, potrzebne

są następujące zależności (równania):

tożsamość dochodu Y = C + I + G + NX
funkcja konsumpcji C(Y) = Ca + c·(1-t)·Y
funkcja inwestycji I(r) = Ia + b(r)·r
wydatki rządowe G = Ga
funkcja eksportu nettoNX(Y,r) = NXa– m·Y – n·r

Podstawiając zależności do pierwszego równania oraz

oznaczając ADa = Ca + Ia + Ga + NXa otrzymujemy...

MAKROEKONOMIA 10
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – ANALITYCZNIE (2)

... równanie krzywej IS (zależność pomiędzy stopą

procentową i dochodem):

1 ADa
r Y   Y 
α   b  n b n

gdzie  jest mnożnikiem wydatków autonomicznych.

MAKROEKONOMIA 11
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA (1)

Krzywa LM to zbiór punktów, obrazujących

różne kombinacje wytwarzanego w
gospodarce dochodu i stopy procentowej,
przy których rynek pieniądza znajduje się w
stanie równowagi.

Punkty leżące poza krzywą LM oznaczają

stany nierównowagi rynku pieniądza.

MAKROEKONOMIA 12
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (1)

Aby wyprowadzić graficznie krzywą LM,

potrzebne są następujące zależności (wykresy):
1. funkcja popytu na pieniądz transakcyjny

MT 45°
Wraz
Wrazze zewzrostem
wzrostemdochodu
dochodu
popyt
popytna napieniądz
pieniądztransak-
transak-
cyjny
cyjnyrośnie,
rośnie,na naogół
ogółjednak
jednak
MT(Y) wwtempie
tempiewolniejszym
wolniejszymniż niż
sam
samdochód
dochód(współczynnik
(współczynnik
kierunkowy
kierunkowyjest jestmniejszy
mniejszy
niż
niż1),
1),np.
np.MMT(Y)
T
(Y)==0,2
0,2·Y
·Y

Y
MAKROEKONOMIA 13
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (2)

2. równowaga popytu na pieniądz (transakcyjny i

spekulacyjny) i podaży pieniądza (L)
Linia
Linia(L)
(L)oznacza
oznaczapodażpodaż
pieniądza.
pieniądza.Jeżeli
Jeżelima mazachodzić
zachodzić
MT równowaga,
równowaga,to topopyt
popytna
na
pieniądz
pieniądzogółem
ogółemmusi musirównać
równać
1 się
siępodaży,
podaży,czyli
czyli M MT++M
T
MS==L.
S
L.
180
Zależność
Zależnośćta tajest
jestobrazowana
obrazowana
przez
przezfunkcję
funkcjęliniową
liniową(dla
(dla
L1 L2
danego
danegoL) L)nachyloną
nachylonąpod pod
50 kątem
kątem45 45°jak
jakna narysunku.
°
rysunku.
Wzrost
Wzrostpodaży
podażypieniądza
pieniądza
45° oznacza
oznaczaprzesunięcie
przesunięciekrzywej
krzywej
20 150 wwprawo
MS prawo(1). (1).

MAKROEKONOMIA 14
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (3)

3. zależność popytu (inwestycji) spekulacyjnego

od stopy procentowej

Wraz
Wrazzezewzrostem
wzrostemstopy
stopy
r procentowej
procentowejpopyt
popyt
spekulacyjny
spekulacyjnyna napieniądz
pieniądz
I(r) maleje
malejepodobnie
podobniejak
jakww
przypadku
przypadkuinwestycji
inwestycjiww
ogóle.
ogóle.
(Zobacz
(Zobaczprezentację
prezentację
dotyczącą
dotyczącąrównowagi
równowagina na
rynku
rynkudóbr
dóbrinwestycyjnych)
inwestycyjnych)
MS
MAKROEKONOMIA 15
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (4)

Składamy wszystkie trzy zależności...

popyt
popytspekulacyjny
spekulacyjny tu
tuotrzymamy
otrzymamy
aastopa
stopaprocentowa
procentowa krzywą
krzywąLM
LM

warunek
warunekrównowagi
równowagi funkcja
funkcjapopytu
popytuna
na
na
narynku
rynkupieniądza
pieniądza pieniądz
pieniądztransakcyjny
transakcyjny

MAKROEKONOMIA 16
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (5)

r r
I(r)
LM

MS Y
MT 45° MT 45°

MT(Y)

MS Y
MAKROEKONOMIA 17
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – GRAFICZNIE (6)

Przesunięcie
Przesunięciekrzywej
krzywejLM
LMwwprawo
prawo
r (1)
(1)rozumiemy
rozumiemyjako
jakowzrost
wzrostrealnej
realnej
podaży pieniądza (ekspansywna
podaży pieniądza (ekspansywna
L>M polityka
(2) politykamonetarna).
monetarna).
LM Przesunięcie
Przesunięciekrzywej
krzywejLM
LMwwlewo
lewo
(2)
(2)rozumiemy
rozumiemyjako
jakospadek
spadekrealnej
realnej
podaży
podażypieniądza
pieniądza(restrykcyjna
(restrykcyjna
polityka
politykamonetarna).
monetarna).
LM’ Stąd,
Stąd,wszystkie
wszystkiepunkty
punktypowyżej
powyżej
krzywej
krzywejLM
LMoznaczają
oznaczająprzewagę
przewagę
(1 popytu
popytunad
nadpodażą
podażąna napieniądz
pieniądz(bo
(bo
) aby
abyje
jeosiągnąć
osiągnąćtrzeba
trzebazwiększyć
zwiększyć
L<M podaż
podażpieniądza),
pieniądza),zaś
zaśpod
podkrzywą
krzywą
Y nadwyżkę
nadwyżkępodaży.
podaży.

MAKROEKONOMIA 18
 Model ISLM

KRZYWA LM – RYNEK PIENIĄDZA – ANALITYCZNIE (1)

Aby wyprowadzić analitycznie krzywą LM, potrzebna

jest następująca zależność (równanie):

M = (k ·Y - h ·r) ·P
gdzie

k - współczynnik wrażliwości popytu transakcyjnego na

zmiany dochodu
h - współczynnik wrażliwości popytu spekulacyjnego na
zmiany stopy procentowej
P - poziom cen

MAKROEKONOMIA 19
 Model ISLM

KRZYWA IS – RYNEK DÓBR – ANALITYCZNIE (2)

Przekształcając otrzymujemy równanie krzywej LM

(zależność pomiędzy stopą procentową i dochodem):

k 1 M
r Y   Y  
h h P

gdzie M/P oznacza realną podaż pieniądza.

MAKROEKONOMIA 20
 Model ISLM

ROZWIĄZANIE UKŁADU IS-LM

Traktując równania IS i LM jako układ możemy

wyznaczyć dochód i stopę procentową odpowiednio
dla równowagi w gospodarce jako:

  M
Y  h  ADa   (b  n) 
h    k  (b  n) h    k  (b  n) P

M
  k  ADa 
r P
h    k  (b  n)

MAKROEKONOMIA 21
 Model ISLM

ROZWIĄZANIE UKŁADU IS-LM

Bardzo istotne jest zwłaszcza równanie dochodu,

które pozwala stwierdzić o skuteczności polityki
fiskalnej i monetarnej, jeśli zapiszemy je jako:

  M
Y   h  ADa   (b  n)  
h    k  (b  n) h    k  (b  n) P

mnożnik fiskalny mnożnik monetarny

Współczynniki mówiące o wpływie zmian popytu

autonomicznego (skuteczność polityki fiskalnej) oraz
zmian podaży pieniądza (skuteczność polityki
monetarnej) określa się odpowiednio jako mnożnik
fiskalny i mnożnik monetarny.

MAKROEKONOMIA 22
 Model ISLM

MODEL IS-LM

r Punkt
Punktprzecięcia
przecięciasię się
krzywych
krzywychIS ISi iLM
LMwyznacza
wyznacza
taki
takipoziom
poziomdochodu
dochodui istopy
stopy
procentowej, przy których
procentowej, przy których
IS’ osiągana
osiąganajest
jestjednocześnie
jednocześnie
równowaga
równowagana narynku
rynkudóbr
dóbr
(zagregowany
(zagregowanypopyt popytrówna
równa
LM’ się
sięzagregowanej
zagregowanejpodaży)podaży)
oraz na rynku pieniądza
oraz na rynku pieniądza
r* (popyt
(popytnanapieniądz
pieniądzrówna
równasię
się
podaży
podażypieniądza).
pieniądza).

Y*
MAKROEKONOMIA 23
 Model ISLM

POLITYKA FISKALNA W MODELU IS-LM

(1)
(1)Efektem
Efektemtowarzyszącym
towarzyszącym
r 1 ekspansywnej
ekspansywnejpolityce
polityce
fiskalnej
fiskalnej--poza
pozawzrostem
wzrostem
IS1 dochodu
dochodu--jest
jestwzrost
wzroststopy
stopy
procentowej
procentowejorazoraztzw.
tzw.efekt
efekt
IS wypierania
wypierania(crowding-out),
(crowding-out),
polegający
polegającyna nazmniejszeniu
zmniejszeniuww
strukturze
strukturzedochodu
dochoduudziału
udziału
r1 LM popytu
popytusektora
sektoraprywatnego
prywatnego
(przez
(przezwzrost
wzroststopy
stopy
r* procentowej),
procentowej),aazwiększenie
zwiększenie
2 udziału
udziałusektora
sektorapublicznego.
publicznego.
(2)
(2)Analogicznie,
Analogicznie,restrykcyjna
restrykcyjna
polityka
politykafiskalna
fiskalnaprowadzi
prowadzido
Y zmniejszenia
do
zmniejszeniadochodu
dochodui istopy
stopy
procentowej.
procentowej.
Y* Y1
MAKROEKONOMIA 24
 Model ISLM

POLITYKA MONETARNA W MODELU IS-LM

(1)
(1)Efektem
Efektemtowarzyszącym
towarzyszącym
r ekspansywnej
ekspansywnejpolityce
polityce
monetarnej
monetarnej--poza
pozawzrostem
wzrostem
dochodu
dochodu--jest
jestspadek
spadekstopy
stopy
1 procentowej.
procentowej.
IS
LM0 (2)
(2)Analogicznie,
Analogicznie,restrykcyjna
restrykcyjna
polityka
politykamonetarna
monetarnaprowadzi
prowadzi
LM1 do
dozmniejszenia
zmniejszeniadochodu
dochodui i
podwyższenia
podwyższeniapoziomu
poziomustóp
stóp
procentowych.
r* procentowych.

r1 2
Y
Y* Y1
MAKROEKONOMIA 25
 Model ISLM

POLITYKA FISKALNA I MONETARNA W MODELU IS-LM (1)

r Odpowiednia
IS1 Odpowiedniakombinacja
kombinacja
1 ekspansywnej
ekspansywnejpolityki
polityki
fiskalnej
fiskalnej(1)
(1)i imonetarnej
monetarnej
2 (2)
(2)może
możeprowadzić
prowadzićdo
IS do
LM0 wzrostu
wzrostudochodu
dochoduprzy przynie
nie
zmienionym
zmienionympoziomie
poziomiestóp
stóp
LM1 procentowych.
procentowych.

r*

Y
Y* Y1
MAKROEKONOMIA 26
 Model ISLM

POLITYKA FISKALNA I MONETARNA W MODELU IS-LM (1)

Łatwo sprawdzić na wykresie modelu IS-LM, że efekt

polityki fiskalnej (wzrost dochodu) jest tym większy
im bardziej płaska jest krzywa LM. Jednocześnie
zmiany stopy procentowej są wtedy względnie
niewielkie. Mówimy wtedy, że polityka fiskalna jest
relatywnie bardziej skuteczna.
Analogicznie, skuteczność polityki monetarnej
rośnie tym bardziej, im bardziej płaska jest krzywa
IS. Zmiany stóp procentowych są względnie małe, a
zmiany dochodu duże.
Oznacza to, że polityka fiskalna i monetarna są ze
sobą powiązane.

MAKROEKONOMIA 27
 Model ISLM

POLITYKA FISKALNA I MONETARNA W MODELU IS-LM (2)

IS1 LM
r IS LM1 Ekspansja
Ekspansjamonetarna
monetarnawwwarunkach
warunkach
1 niepełnego
niepełnegowykorzystania
wykorzystaniamożliwości
możliwości
2
produkcyjnych
produkcyjnych(Y<Y
(Y<YP))
P

(1)
(1)Ekspansja
Ekspansjamonetarna
monetarnapowoduje
powoduje
przesunięcie
przesunięciekrzywej
krzywejLM
LMwwprawo
prawo
(2)
(2)Prowadzi
Prowadzito
todo
dozwiększenia
zwiększenia
Y popytu:
popytu:przesuwają
przesuwająsię
siękrzywe
krzyweAD
ADi iIS
IS
wwprawo
prawo
P LAS
AD SAS1 (3)
(3)W
Wreakcji
reakcjina
nawzrost
wzrostpopytu
popytu
zwiększa
zwiększasię
siępodaż,
podaż,więc
więcprzesuwa
przesuwa
3 się
2 sięrównież
równieżkrzywa
krzywakrótkookresowej
krótkookresowej
podaży
podaży(SAS),
(SAS),osiągnięty
osiągniętyzostaje
zostaje
poziom
poziomdochodu
dochoduniższy
niższyodod
SAS AD1 potencjalnego,
potencjalnego, wyznaczonegoprzez
wyznaczonego przez
podaż
podażdługookresową
długookresową(LAS)
(LAS)
Y
Y P

MAKROEKONOMIA 28
 Model ISLM

POLITYKA FISKALNA I MONETARNA W MODELU IS-LM (3)

IS1 LM2 LM
r IS LM1
Ekspansja
Ekspansjamonetarna
monetarnawwwarunkach
warunkach
pełnego
pełnegowykorzystania
wykorzystaniamożliwości
możliwości
2
produkcyjnych (Y=Y P
produkcyjnych (Y=YP))
3
(1)
(1)Ekspansja
Ekspansjamonetarna
monetarnapowoduje
powoduje
przesunięcie
przesunięciekrzywej
krzywejLM
LMwwprawo,
prawo,co
co
prowadzi
prowadzito
todo
dozwiększenia
zwiększeniapopytu
popytu(2).
(2).
1
Nie
Niejest
jestmożliwe
możliwezwiększenie
zwiększeniepodaży,
podaży,
Y ponieważ
ponieważjuż
jużosiągnęła
osiągnęłaona
onawielkość
wielkość
P maksymalną.
maksymalną.Prowadzi
Prowadzitotowięc
więcdodo
LAS SAS1
AD zwiększenia
zwiększeniapoziomu
poziomucen,
cen,aaprzez
przezto
to
2 4 daje
dajeefekt
efektzmniejszenia
zmniejszeniarealnej
realnejpodaży
podaży
pieniądza
pieniądza(M/P).
(M/P).
Oznacza
Oznaczato
torestrykcję
restrykcjęmonetarną
monetarnąi i
przesuwa
przesuwaLM
LMwwlewo
lewo(3),
(3),co
co
SAS AD1 podwyższa
podwyższastopę
stopęprocentową
procentowąi iobniża
obniża
Y podaż SAS (4).
podaż SAS (4).
YP

MAKROEKONOMIA 29
 
1.Funkcja inwestycji;
 
I = Ia – bR ,
 
Gdzie:
Ia- wielkość inwestycji niezależna od stopy procentowej,
współczynnik zależny od stopy procentowej
R – realna stopa procentowa
 
Realna stopa procentowa = Nominalna stopa procentowa – inflacja
 
2. Funkcja eksportu netto;
 
NX = NX – mY – nR,
 
Gdzie:
NX- eksport,
m - krańcowa skłonność do importu,
n - współczynnik pokazujący zależność eksportu netto od stopy procentowej,
R – realna stopa procentowa
 
3. Popyt na pieniądz;
 
M = (kY – hR)P
 
Gdzie :
M – podaż pieniądza,
Y – dochód,
R – stopa procentowa
P – poziom cen
k - współczynnik wrażliwości popytu transakcyjnego na zmiany dochodu
i
h - współczynnik wrażliwości popytu spekulacyjnego na zmiany stopy procentowej

 
Zadanie 1.
Rozważmy gospodarkę opisaną następującymi równaniami:
C = 100 + 0,9 Yd,
I = 200 – 500R,
NX = 100 – 0,12Y – 500R,
M = (0,8Y – 2000R)P,
G = 200,
t = 0,2
M = 800,
P=1
a) Oblicz równanie krzywej IS,
b) oblicz równanie LM,
c) jaki jest poziom dochodu i stopy procentowej w sytuacji
równowagi na rynku dóbr i pieniądza,
d) jakie są wielkości konsumpcji, inwestycji i eksportu netto,
e) przedstaw sytuacje wzrostu wydatków rządowych o 100,
f) porównaj efekt działania mnożnika,
g) przedstaw wzrost podaży pieniądza o 100
Zadanie 2.

C = 300 + 0,8 Yd,

I = 200 – 1500 R,
NX = 100 – 0,04Y – 500R,
M = (0,5Y – 2000R)P
G = 200,
t= 0,2,
M = 550,
P=1
a) Przedstaw równanie IS i LM,
b) oblicz poziom dochodu i stopy procentowej w punkcie
równowagi,
c) przedstaw efekt wypierania
Zadanie 3.

Rozważmy gospodarkę opisaną następującymi równaniami:

C = 220 + 0,9Yd,
I = 1000 – 2000R,
NX = 525 – 0,1Y – 500R,
M = (0,1583Y – 1000R)P,
t = 0,3
M = 900,
G = 1200
P=1
a) Oblicz równanie krzywej IS i LM
b) oblicz wielkość dochodu i stopy procentowej w punkcie równowagi,
c) oblicz wielkość konsumpcji, inwestycji i eksportu netto w punkcie
równowagi,
d) powtórz wszystkie poprzednie obliczenia wiedząc, że wydatki państwa
wzrosły do kwoty 1300. Co stanie się z inwestycjami, konsumpcją, eksportem
netto?
Zadanie 4.
C = 400 + 0,9Yd,
I = 200 – 1800R,
NX = 200 – 0,1Y – 200R,
M = (0,8Y – 3000R)P
G = 200,
t = 0,(3),
M = 1104,
P=1
Oblicz równanie krzywej IS i LM,
Oblicz wielkość dochodu i stopy procentowej w punkcie
równowagi.