Σεμινάριο φιλολόγων

ΘΕΩΡΙΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ
ΚΑΙ
ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
ΤΕΤΑΡΤΗ 19 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2020
ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΑΝΙΔΟΥ: ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ – Μ.Α «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ»

ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΙ ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Μετασχηματισμός ή/και παραγωγή κειμένων

(από την παραγωγή ερμηνευτικού στην παραγωγή δημιουργικού
λόγου)
ΠΣ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ-ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑΣ της Γ’ Τάξης ΓΕ.Λ
(ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 56077 τεύχος 2, αρ.φυλ.4911/31-
12-2019)
Οι μαθητές/-τριες αναμένεται να είναι σε θέση:
 να επιφέρουν τροποποιήσεις/συμπληρώσεις στο αρχικό κείμενο,
μέσα από:
i. τροποποίηση των αφηγηματικών συμβάσεων του κειμένου:
εστίασης, οπτικής γωνίας, αφηγητή, διαχείρισης αφηγηματικού
χρόνου κ.ά.
ii. συμπλήρωση των κενών απροσδιοριστίας/σιωπών του κειμένου
iii. προσθήκη ενός ήρωα ή ενός περιστατικού στην αρχική ιστορία
iv. συνέχιση της ιστορίας ή συγγραφή εναλλακτικού τέλους.
 να αλλάξουν το είδος του κειμένου: μετατροπή θεατρικού σε αφήγημα, αφηγήματος
σε θεατρικό, συγγραφή ποιήματος με αφορμή πεζό, συγγραφή πεζού με αφορμή ποίημα
 να συνθέτουν νέο κείμενο, όπως π.χ.:
i. ποιητικό ή αφηγηματικό κείμενο που διευρύνει ή απαντά σε κάποιο κεντρικό
ερώτημα του κειμένου που συζητήθηκε ή θέτει ένα παραπλήσιο ερώτημα
ii. ιστορία, στην οποία οι μαθητές και οι μαθήτριες θα χτίσουν έναν χαρακτήρα που
δρα σε ανθρώπινες καταστάσεις παρόμοιες με αυτές του αρχικού κειμένου,
αποκαλύπτοντας εναλλακτικούς τρόπους δράσης
iii. ποιητικό κείμενο με την κυρίαρχη τεχνική ή συναισθηματική διάθεση του
αρχικού.
ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΜΕΝΩΝ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ ΣΤΟ ΓΕ.Λ (τεύχος 2, αρ.φυλ.2881/5-
7-2019)
Το τρίτο θέμα που αναφέρεται στο αδίδακτο λογοτεχνικό κείμενο αφορά στην ερμηνεία
και στην παραγωγή λόγου σε ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης ή
δημιουργικού μετασχηματισμού. Ζητείται από τους μαθητές/-τριες να αξιολογήσουν
ιδέες, στάσεις, συμπεριφορές που αναδεικνύονται στο κείμενο με βάση είτε τα κειμενικά
συμφραζόμενα είτε τα ιστορικά και ιδεολογικά συμφραζόμενα της εποχής παραγωγής του
έργου (εφόσον τους δίνονται σχετικές πληροφορίες), να τις συγκρίνουν με αυτές του
σήμερα ή να τις συσχετίσουν με προσωπικές εμπειρίες, βιώματα, συναισθήματα.
Η έκταση του μαθητικού κειμένου κυμαίνεται από 100 έως 200 λέξεις, ανάλογα με την
τάξη και τις απαιτήσεις του θέματος. Το θέμα βαθμολογείται με 40 μονάδες.
ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ

ΕΠΑ.Λ
ΕΦΗΜΕΡΙ∆Α TΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ 19459 Τεύχος B’ 1675/14.05.2019
Η τρίτη δραστηριότητα που αναφέρεται στο αδίδακτο λογοτεχνικό
κείμενο αφορά σε ερμηνεία και παραγωγή λόγου, με την οποία
προτείνεται στους μαθητές/τριες:
 ένα θέμα αναγνωστικής ανταπόκρισης και
 ένα θέμα δημιουργικής γραφής
Κάθε μαθητής/τρια επιλέγει ένα από τα δύο / Το θέμα βαθμολογείται
Στη δεύτερη περίπτωση (θέμα δημιουργικής γραφής) ελέγχεται η ικανότητα
των μαθητών/τριών να μετασχηματίζουν το αρχικό κείμενο:
• σε επίπεδο μορφής με τη χρήση άλλων αφηγηματικών και ποιητικών
τεχνικών τις οποίες καλούνται να αξιοποιήσουν (είτε να αναδιηγηθούν
τμήμα της ιστορίας από την οπτική γωνία συγκεκριμένου ήρωα με μορφή
ημερολογίου, επιστολής κ.τ.λ. είτε να τροποποιήσουν αρχικό κείμενο με την
αλλαγή οπτικής γωνίας στην αφήγηση ή του τέλους στην ιστορία, με τη
δημιουργία διαλόγων, την εισαγωγή στοιχείων περιγραφής ή οπτικών,
ακουστικών και άλλων εικόνων, με την απόδοση ενός παραδοσιακού
ποιήματος σε ελεύθερο στίχο κ.ά.)
• σε επίπεδο περιεχομένου με τη σύνταξη νέου κειμένου στο οποίο

οι μαθητές/τριες εκφράζουν σκέψεις και συναισθήματα αξιοποιώντας
τα χαρακτηριστικά του κειμενικού είδους το οποίο καλούνται να
γράψουν.
Η έκταση του μαθητικού κειμένου μπορεί να κυμαίνεται από 100 έως
150 λέξεις.
Στα πεζά κείμενα

Διαφορετικό τέλος στην ιστορία
• Δίνουμε το διήγημα χωρίς το τέλος και το διαμορφώνουν οι μαθητές
• Δίνουμε το τέλος και φαντάζονται την αρχή
• Επέκταση διηγήματος (συνεχίζουμε μετά το τέλος του)
Υποθέσεις για εξέλιξη (σε απόσπασμα)

• Προσθήκη χαρακτήρα και οι ενδεχόμενες αλλαγές
• Κατασκευή ενός ήρωα με αφορμή το κείμενο ή μια εικόνα που το συνοδεύει
• Μετά από χρόνια.. Η ιστορία ενός ήρωα μετά από χρόνια
• Ή πριν από χρόνια..
• Μεταφορά σε άλλη εποχή (του παρελθόντος, του μέλλοντος)
• Μεταφορά σε άλλον τόπο
Για τον αφηγητή και την εστίαση

• Αντικαθιστούμε το α΄ ενικό πρόσωπο με το γ΄ ενικό
• Αντικαθιστούμε το α΄ πληθυντικό πρόσωπο με το γ΄ πληθυντικό
• Αντικαθιστούμε το α΄ ενικό πρόσωπο με το α΄ πληθυντικό
• Αντικαθιστούμε το γ΄ ενικό πρόσωπο του κύριου αφηγητή με το α΄
ενικό
• Αντικαθιστούμε τον αόριστο με ενεστώτα ή με μέλλοντα, κ.ο.κ.
«Νέο υλικό» στο αφήγημα
• «Εκτροχιασμός» ( ή«εκτροχίαση») ιστορίας: μικρή ή μεγάλη
αλλαγή σε περιστατικό ή λόγια κάποιου (που συνήθως αποσταθεροποιεί
την δοσμένη κατάσταση)
• Προσθήκη σκηνών/ εικόνων/ περιγραφών
• Προσθήκη διαλόγων ή μονολόγου
•«Παραγέμιση» ιστορίας: προσθέτουμε στο κύριο επεισόδιο σκέψεις,
σχόλια ή ενέργειες, που διανθίζουν, στηρίζουν, εξηγούν,
«υποστυλώνουν» (προηγούνται ή έπονται)
Ένα παράδειγμα «παραγέμισης» από τον Μίμη Σουλιώτη

• Έστω ότι το κύριο συμβάν συνοψίζεται στο «Έφυγε βροντώντας την πόρτα
πίσω της».
• Σκέψεις ή ενέργειες που προηγούνται: Κοίταξε για τελευταία φορά το γατί
που κειτόταν άψυχο στο παρκέ. Και έφυγε βροντώντας την πόρτα πίσω της.
• Σκέψεις ή ενέργειες που έπονται: Έφυγε βροντώντας την πόρτα πίσω της─
για πάντα. Έπεσε μια βουβαμάρα που την έσπασε ο Μάικλ με τον ψεύτικο βήχα
του.
Ένα παράδειγμα «παραγέμισης» από τον Μίμη Σουλιώτη

• Σκέψεις ή σχόλια που προηγούνται, έπονται ή παρεισφρέουν
στο κύριο συμβάν: Κοίταξε για τελευταία φορά το γατί που κειτόταν
άψυχο στο παρκέ. «Το καημένο μου! Παλιόπαιδα! Φταίω όμως κι εγώ»
είπε μέσα της. Έφυγε, κι ας μη πιστεύαμε εμείς στα μάτια μας,
βροντώντας την πόρτα πίσω της─ για πάντα. Έπεσε μια βουβαμάρα
που….
Διαχείριση του αφηγηματικού χρόνου

• Ξεκινάμε την αφήγηση από το τέλος ή από τη μέση της ιστορίας
• Προσθέτουμε αναδρομικές και προδρομικές αφηγήσεις σε ευθύγραμμες
• Αξιοποιούμε όπου είναι εφικτό το σχήμα κύκλου
• Αποδίδουμε περιληπτικά τμήμα του κειμένου (επιτάχυνση)
• Προσθέτουμε εικόνες/ περιγραφές (επιβράδυνση)
• Προσθέτουμε διαλογικές σκηνές (ισοχρονία)
• Τοποθετούμε γεγονότα σε κανονική χρονική σειρά, όπου υπάρχουν αναχρονίες
Οι αλλαγές φέρνουν… αέρα ανανέωσης
• Μετατροπή του αρχικού κειμένου σε άλλο κειμενικό είδος (π.χ. η ιστορία ενός
διηγήματος γίνεται αντικείμενο δημοσιογραφικού ρεπορτάζ),
• Μετατροπή σε σενάριο ταινίας ή θεατρικό (σκηνές)
• Μετατροπή διαλόγου σε αφήγηση και το αντίστροφο
• Αλλαγή στο ύφος (τηλεγραφική αφήγηση, ερωτηματική, αρνητική) ή τη γλώσσα
• Επισήμανση του ιδιαίτερου λεξιλογίου και ύφους των προσώπων και μεταβολή
του
Αξιοποίηση διακειμενικότητας (νέο κείμενο)

• Μετά τη μελέτη έργων με παρόμοιο θέμα ή μύθο, οι μαθητές καλούνται να
γράψουν έναν διάλογο (ή/και να στήσουν μια σκηνή) ανάμεσα σε ήρωες των
διαφορετικών έργων.
• Συνομιλία ηρώων. Ένας αγαπημένος ήρωας (λογοτεχνικός ή μη) συνομιλεί με
ήρωα της ιστορίας (δραματοποίηση)
• Συνέντευξη από ήρωα/ες - δραματοποίηση / καυτή καρέκλα
• Υποδύονται οι μαθητές τον ήρωα και στέλνουν γράμμα στους αναγνώστες
• Με ποιον ήρωα θα ήθελαν να βρεθούν; Τι θα έλεγαν;
Κείμενο: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗ «Μονόλογος ευαισθήτου» Κ.Ν.Λ

Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ
 Να γράψετε σε 15-20 γραμμές έναν «μονόλογο αναισθήτου νεανίου»,

όπου θα περιγράφετε σε σατιρικό ύφος τι θεωρούν οι σημερινοί γονείς
αναισθησία στους νέους μέσα από την οπτική ενός νεαρού πρωτοπρόσωπου
αφηγητή.
Στόχος άσκησης: μίμηση του ύφους του Ροΐδη σε κείμενο με ορισμένο τίτλο,
που διαλέγεται αντιθετικά με τον τίτλο του προτύπου πάνω σε σύγχρονο
νεανικό θέμα (επικαιροποίηση).
Πολλοί μιλάνε για την αναισθησία μου. Δεν καταλαβαίνω το γιατί.

Κάθε άλλο παρά αναισθησία θα αποκαλούσα το ενδιαφέρον που από
τις κινήσεις μου δείχνω για τους γύρω μου. Παρόλα αυτά, τους είναι
δύσκολο να το καταλάβουν. Για παράδειγμα, η αδελφή μου με
αποκαλεί αναίσθητη κι αυτό γιατί καταστρέφω τα ρούχα της, όχι
επειδή θέλω να θυμώσει αλλά γιατί δεν μπορώ να τη βλέπω να
βασανίζεται κάθε φορά μπροστά στη ντουλάπα με τις ώρες
ψάχνοντας τι να φορέσει. Η μητέρα μου με θεωρεί αναίσθητη για έναν
τελείως απίθανο λόγο. Επειδή δεν τη βοηθάω στις δουλειές του
σπιτιού.
Αδυνατεί όμως να καταλάβει πως ενδιαφέρομαι πραγματικά για κείνη,

αφού ξέρω πόσο πολύ της αρέσει να μας φροντίζει Έτσι την αφήνω το
απολαύσει και να το κάνει μοναχή της.
Για το τέλος άφησα την κυρία Καίτη που με θεωρεί κι αυτή αναίσθητη,
επειδή βάζω τη μουσική στη διαπασών. Δεν μπορεί να καταλάβει ότι το
κάνω για να τη διασκεδάσω, αφού τη λυπάμαι που είναι μόνη η καημένη!
Και πραγματικά υποφέρω που κανείς δεν είναι θέση να αντιληφθεί πόση
τρυφερότητα και στοργή κρύβω μέσα μου!
Σοφία Σ
Κείμενο: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ «Πατέρα στο σπίτι» Κ.Ν.Λ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

 Να παρουσιάσετε το απόσπασμα «Προ εννέα ετών ο Μανόλης ο Φλοεράκης είχε
νυμφευθή την Γιαννούλαν Πολυκάρπου…μόλις ήρκει προς συντήρησιν της
οικογενείας.» χρησιμοποιώντας δημοτική γλώσσα και ως αφηγητή που μιλάει σε α΄
πρόσωπο τον μικρό που πάει να πάρει λάδι από τον μπακάλη.
Ή εναλλακτικά
Να παρουσιάσετε το απόσπασμα «Δεν ήτο η πρώτη φορά οπού το έβλεπα…— Δο μ' κι
άλλη, μπάρμπα» μέσα από την προοπτική του αφηγητή παντογνώστη με μηδενική
εστίαση διατηρώντας την καθαρεύουσα σύμφωνα με το κείμενο.
Κείμενο:ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ «Το μοιρολόγι της

φώκιας»
Κ.Ν.Λ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ
 Αξιοποιώντας τις γνώσεις σας από το κεφάλαιο για την είδηση της
Έκθεσης-Έκφρασης Β΄ Λυκείου, να συντάξετε ένα σύντομο άρθρο με
πληροφορίες από το διήγημα του Παπαδιαμάντη, στο οποίο,
χρησιμοποιώντας ένα τίτλο με σχόλιο, θα καταγράφετε
δημοσιογραφικά το θάνατο της Ακριβούλας.
Στόχος άσκησης: μετατροπή διηγήματος σε άρθρο εφημερίδας

(αλλαγή κειμενικού είδους).
9χρονη πνίγηκε στη Σκιάθο κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες

Σήμερα το πρωί γύρω στις 8 ένας ψαράς στην παραλία της Σκιάθου Κοχύλι βρήκε το
άψυχο σώμα ενός κοριτσιού που είχε ξεβραστεί στην ακτή. Πρόκειται για την
Ακριβούλα, την εγγονή της Λούκαινας. Αμέσως ειδοποίησε τις αρχές, που έσπευσαν
στο σημείο. Το πτώμα της άτυχης μικρής εξετάστηκε και διαπιστώθηκε πως αιτία
θανάτου ήταν ο πνιγμός που επήλθε το προηγούμενο βράδυ γύρω στις 9. Παράλληλα
το σώμα φέρει μικροεκδορές στα χέρια και τα πόδια και εξετάζεται το ενδεχόμενο το
κορίτσι να έπεσε θύμα σεξουαλικής βίας. Στην ασφάλεια προσήχθησαν η μητέρα και η
γιαγιά της μικρής, καθώς κι ένας νεαρός βοσκός που βρισκόταν στην περιοχή, οι
οποίοι ανακρίνονται από τις αρχές.
Κώστας Κ.
Κείμενο: «ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ» Κ.Ν.Λ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

Να γράψετε σε διαλογική μορφή το οικογενειακό συμβούλιο που
γίνεται για να αποφασιστεί αν θα παντρευτεί η Αρετή στα ξένα.
Α΄ εκδοχή: η Αρετή μένει βουβό πρόσωπο.
Β΄ εκδοχή: αν η υπόθεση μεταφερόταν στο σήμερα, να φτιάξετε τον
διάλογο έτσι, ώστε η Αρετή να έχει λόγο και να αντιδρά στην απόφαση
των αδελφών της.
Στόχος άσκησης: εξοικείωση με τις αρχές, τους κανόνες και τη λειτουργία του
διαλόγου ως αφηγηματικού τρόπου στο κείμενο –συμπλήρωση κενού, εμπλουτισμός
περιεχομένου του κειμένου – ανάδειξη του χαρακτήρα των προσώπων – προσαρμογή
του θέματος στο σήμερα (επικαιροποίηση).
Β΄ εκδοχή
-Δε δίνω εγώ την κόρη μου σε ξένο. Μαζί μας εδώ θα μείνει. Ούτε τα χρόνια την
πήραν, ούτε χάθηκαν τα παλικάρια στη χώρα μας, είπε με αγανάκτηση η μάνα.
-Μάνα, ξανασκέψου το. Είναι μεγάλη ευκαιρία. Η Αρετή θα ζήσει ζωή πλούσια, με όλα
τα αγαθά, δε θα της λείψει τίποτα, ανταπάντησε ο Κωσταντής.
-Τι να την κάνει την πλούσια ζωή, άμα δεν είναι ευτυχισμένη; Για πες μου,
τον γνωρίζει το γαμπρό και μπορείς να μου εγγυηθείς την ευτυχία της,
ύψωσε τη φωνή της η μάνα.
-Φίλοι δεν ήμασταν ποτέ, ούτε καλά πολύ τον γνώρισα, μα πήρα
πληροφορίες κι η φήμη του είναι άξια και ζηλευτή μέσα στους
μεγαλέμπορους της Βαβυλώνας, υποστήριξε ο Κωσταντής.
-Μάλιστα, ώστε έμπορος είναι ο γαμπρός! Μμμ… Την Αρετούλα μου θα τη
γνωρίσει με κόσμο ισχυρό, θα ταξιδέψουνε σε χώρες πολλές και θα την
καμαρώνει έτσι όμορφη που είναι, πιότερο θαρρώ κι από όλες τις ξένες.
Μα τούτος ο μορφονιός, για πες μου γιέ μου, την Αρετή μας λιμπίστηκε
και θέλει το χέρι της; Μήπως σκοπός του είναι να την ξεγελάσει και
μας έβρει καμιά συμφορά, αναφώνησε η μάνα.
-Μάνα ηρέμησε και μην ανησυχείς. Μίλησα με ένα δούλο του και τον
πήρα από λόγια [= του πήρα λόγια]. Μου ΄πε ποτέ δεν έχει δει έτσι τον
αφέντη του. Είναι λέει ερωτευμένος και αν δεν την πάρει θα
φαρμακωθεί. Δε τον νοιάζει που είναι φτωχή. Έχει αυτός πλούτη και
φτάνουν. Δική του μόνο θέλει να την κάνει και να δώσουνε όρκους
αιώνιας αγάπης.
-Κι αυτή ξέρεις; Τον εθέλει; ρώτησε με αγωνία η μάνα.

Ο Κωσταντής έμεινε σιωπηλός και δεν ήξερε τι να πει. Ξαφνικά όμως η Αρετή
μπήκε στην κουζίνα, όπου γινόταν η συζήτηση που άκουσε στα κρυφά και είπε:
-Τα άκουσα όλα και χαίρομαι που και οι δυο σας νοιάζεστε για το μέλλον μου.
Μητέρα, τον θέλω και τον αγαπώ το νέο από τη Βαβυλώνα και θα τον πάρω με
χαρά. Μα κι η καρδιά μου δε βαστά να σε αποχωριστώ. Αν δε θες να φύγω
προτιμώ να πεθάνω ανύπαντρη, φτωχή και λιγοτάξιδη. Τη δικιά σου την αγάπη
όμως για καμιά δε θα την άλλαζα.
Ιωάννα Κουκ.
Κείμενο: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΤΟΚΗ «ΠΙΣΤΟΜΑ» Φ.Υ Γ΄

ΛΥΚΕΙΟΥ
Το διήγημα τελειώνει με μια λιτή φράση του πρωταγωνιστή «Βάλτο
πίστομα μέσα». Να συνεχίσετε το διήγημα δίνοντας στο τέλος σας
όποια τροπή και εξέλιξη θέλετε (π.χ η γυναίκα αρπάζει το μωρό
και το βάζει στα πόδια, η γυναίκα σκοτώνει το μωρό και αυτοκτονεί
μπροστά στον Κουκουλιώτη, η γυναίκα σκοτώνει τον Κουκουλιώτη και
τον θάβει στο λάκκο κλπ.)
Στόχος άσκησης: συνέχιση της ιστορίας και συγγραφή εναλλακτικού
Μόλις το έβαλε και έπνιξε το βρέφος με το χώμα ο Κουκουλιώτης γύρισε και
αγκάλιασε την πονεμένη μάνα. Άρχισε να κλαίει στο ώμο του κι ο Κουκουλιώτης
πήρε τη χούφτα της και την άνοιξε. Κάτι της έβαλε μέσα και την ξανάκλεισε.
Κοίταξε τη χούφτα της η γυνή μέσα στα δάκρυα της και ήταν δυο μάτια μπλε
σαν τον πιο μπλε ουρανό. Ήξερε σε ποιον ανήκαν αυτά τα μάτια. Ήταν του
εραστή της. Η γυναίκα άρχισε να ουρλιάζει και να τρέχει. Μάταια όμως. Δυο
δυνατές φτυαριές στο κεφάλι ήταν αρκετές γι’ αυτή που κάποτε αγαπούσε. Την
έβαλε στον ίδιο λάκκο με τον σκοτωμένο πατέρα του παιδιού της. ΠΙΣΤΟΜΑ.
Γιάννης Ι.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΤΟΚΗ «ΠΙΣΤΟΜΑ» - ΘΑΝΑΣΗ ΒΑΛΤΙΝΟΥ
«ΦΟΥΡΑΝΤΑΝ»
Φ.Υ Γ΄ΛΥΚΕΙΟΥ
Υποθέστε ότι ο Κουκουλιώτης από το «ΠΙΣΤΟΜΑ» και η μητέρα της
Ρούλας από το «ΦΟΥΡΑΝΤΑΝ» εκτίουν την ποινή τους και
συναντιούνται στο προαύλιο της φυλακής. Γράψτε μια σκηνή,
χρησιμοποιώντας αφήγηση και διάλογο, στην οποία εξηγούν ο ένας
στον άλλο το έγκλημά του και παρουσιάζουν τις απόψεις τους περί
αυτοδικίας στην απονομή της δικαιοσύνης σχετικά με όσα έχουν
διαπράξει.
Κείμενο: ΜΑΡΙΟΥ ΧΑΚΚΑ «ΤΟ ΨΑΡΑΚΙ ΤΗΣ ΓΥΑΛΑΣ» Κ.Ν.Λ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Μετατρέψτε την παράγραφο:
«Για παντρειά δεν αποφάσιζε. «Δεν ξέρεις τι γίνεται πάλι» έλεγε κάθε φορά που
του έφερναν εκεί την κουβέντα. «Ο γάμος σε δένει με τούτο τον κόσμο,
ευθύνες, παιδιά. Εγώ έχω ένα παρελθόν κι ένα αβέβαιο μέλλον»
σε ελεύθερο πλάγιο λόγο συμπληρώνοντας την με μια μικρή αναδρομή που
θα αναφέρεται σε κάποιο προξενιό που του είχε κάνει μια θεία του
Στόχος άσκησης : Να γίνει κατανοητή η τεχνική αφήγησης του

ελεύθερου πλάγιου λόγου καθώς και η διαχείριση του αφηγηματικού
χρόνου μέσα από μια αναδρομική αφήγηση
Κείμενο: ΘΑΝΑΣΗ ΒΑΛΤΙΝΟΥ «ΦΟΥΡΑΝΤΑΝ» Φ.Υ Γ΄
ΛΥΚΕΙΟΥ
Να μετατρέψετε ένα τμήμα του κειμένου από διάλογο σε αφήγηση, την οποία σε μια
περίπτωση θα αναλάβει η μητέρα και η εστίαση θα είναι εσωτερική και στην άλλη ο
Ισαακίδης, ο κουνιάδος. Προσπαθήστε στα σημεία που αφορούν τον καθένα τα
γεγονότα να προσεγγίζονται υπό το πρίσμα της προσωπικής τους ερμηνείας και
τοποθέτησης (πολλαπλή εστίαση).
Ή εναλλακτικά: Συνεχίστε την ανάκριση σε διαλογική μορφή με ανακρινόμενο αυτή τη
φορά τον Ισαακίδη Μιχαήλ. Προσθέστε σε αυτή μια νέα πληροφορία (εκτροχιασμός)
σχετικά με την προμήθεια του δηλητηρίου, ότι δηλ. το έφερε ο ίδιος στη Ρούλα και δεν
το προμηθεύτηκε από την κοινότητα, προκειμένου να «βγάλουν από τη μέση» τη μητέρα
της. Ο κουνιάδος επιλέγοντας τον αφηγηματικό τρόπο της διήγησης παραθέτει όσα
συζήτησε τότε με τη Ρούλα.
Στόχος άσκησης : αλλαγή εστίασης και αφηγητή (περίπτωση

αφήγησης)/μεταβολή αφηγηματικού τρόπου/ αλλαγή του κεντρικού
ήρωα (περίπτωση διαλόγου)/ επιβράδυνση/ εκτροχιασμός
Θανάσης Βαλτινός «Η καλή μέρα από το πρωί φαίνεται» A΄
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Μπήκα στο τρένο, μέσα στο βαγόνι είδα έναν που έμοιαζε ξενοφερμένος. Έκατσα
κοντά του και πιάσαμε κουβέντα. Τον ρώτησα πού ήταν.
— Στην Αμερική. — Τώρα έρχεσαι;
— Μάλιστα. — Από ποιο μέρος;
— Από το Σικάγο. — Γνώρισες κανέναν Δαραίο εκεί;
— Ναι, τον Αναστάσιο Μεγρέμη.— Είναι καλά;
— Καλά…..
Προσπαθήστε να κάνετε το διάλογο αφήγηση διατηρώντας

τον ίδιο αφηγητή και συνεχίστε να γράφετε την ιστορία από το
σημείο «…Τον ρώτησα πού ήταν.». Αφηγηθείτε την ιστορία από
την πλευρά του ανθρώπου που φαίνεται… ξενοφερμένος.
Παρατηρείτε αλλαγές;
Στόχος άσκησης : μεταβολή αφηγηματικού τρόπου, αλλαγή

αφηγητή
Διδώ Σωτηρίου «Όταν πρωτοκατέβηκα στη Σμύρνη» Β’ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Μόλις βγήκα στην προκυμαία τα ξέχασα όλα, ακόμα και τη δειλία μου. Ήρθαν οι
εντυπώσεις και με πήραν απαλά και με μερώσανε και δεν ήξερα τι να πρωτοδώ και τι να
πρωτοχαρώ. Τη θάλασσα; Τα βαποράκια της Χαμιδιέ που σκίζανε το νερό δίχως να
βουλιάζουν; Τα μεγάλα μαρμαρένια σπίτια, με τα ξύλινα κλειστά, όλο μυστήριο,
μπαλκόνια τους; Τις καρότσες με το ρυθμικό χτύπο τους πάνω στο γρανιτένιο
πλακόστρωτο; Τα τράμια* που τα σέρνανε άλογα; Ή όλον εκείνον το χαρωπό, ξέγνοιαστο
κόσμο που μπαινόβγαινε με σαματά* στις λέσχες και στα καφενεία κι έμοιαζε να ζει
πανηγύρι; κι όχι μια κοινή, καθημερινή μέρα δουλειάς!
Να περιγράψετε κάτι από αυτά που αναφέρει ότι είδε ο κεντρικός ήρωας ( π.χ τον
κόσμο που μπαινόβγαινε στο καφενείο).
Στόχος άσκησης: χαρακτηριστικά της περιγραφής,

επιβράδυνση,
αφηγητής παρατηρητής
ΡΕΑ ΓΑΛΑΝΑΚΗ «Η μεταμφίεση» Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Έξω από τη Νάπολη κρύφτηκα σε μια συστάδα από πικροδάφνες και συκιές, που
θέριευαν αντλώντας από τα χαλάσματα μιας αγροικίας. εκεί άλλαξα. είχα
αγοράσει ένα αντρικό σκούρο κουστούμι, ακριβώς σαν εκείνα που φορούσανε οι
κομψοί νέοι της πόλης. Τόνισα τη σοβαρότητα του χρώματος και των προθέσεών
μου, συντάσσοντας με το σκούρο χρώμα του ένα πουκάμισο από λευκή φίνα
βατίστα.* Έκανε ζέστη, μα καθώς τρέμοντας ντυνόμουν, γύρισα να κοιτάξω
ποιοι βρίσκονταν μάρτυρες στη μεταμόρφωσή μου. επισήμανα της θάλασσας το
μπλάβο, το κεραμιδί και το ωχρότης πολιτείας πιο πέρα, το κοντινό μου πράσινο
και το φαιό, το φωτεινό ουρανί και το φλύαρο των ασπροκίτρινων χαμομηλιών.
Φιλάρεσκα έδεσα ένα μεταξωτό φουλάρι στον λαιμό μου· ρόδο με

ελάχιστο γαλάζιο, ανταύγεια νερών όταν πλαγιάζει ο ήλιος. Φόρεσα
τις δερμάτινές μου μπότες και διόρθωσα την καμπύλη της ασημένιας
μου καδένας. Στην άκρη της κρεμότανε ένα ρολόι. Το κοίταξα.
Μετέωρη, εύθραυστη, σημαδεμένη μού έδειξε την ώρα. Στερέωσα ένα
καθρεφτάκι στα κλαδιά, για να δω να βάλω πάνω στα κουρεμένα μου
μαλλιά ένα αντρικό καπέλο. Κοίταξα το πρόσωπό μου στον καθρέφτη.
«Στην άκρη της κρεμότανε ένα ρολόι. Το κοίταξα» Στο σημείο αυτό
να παρεμβάλετε μια αναδρομική αφήγηση που γίνεται από τη
μητέρα της ηρωίδας, στην οποία θα εξηγεί στην κόρη της για την
προέλευση αυτού του ρολογιού
Στόχος άσκησης : προσθήκη νέου προσώπου, αλλαγή αφηγητή,

παραβίαση χρονικής σειράς των γεγονότων (αναδρομή), εγκιβωτισμός
ΕΥΧΑΡΙΣΤΩ
ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΑΣ

Σεμινάριο φιλολόγων

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Σεμινάριο φιλολόγων

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ΘΕΩΡΙΑ ΑΦΗΓΗΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΤΑΝΙΔΟΥ: ΠΕ02 ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ – Μ.Α «ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗ ΓΡΑΦΗ»

Μετασχηματισμός ή/και παραγωγή κειμένων

ΤΡΟΠΟΣ ΕΞΕΤΑΣΗΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΣΕ ΟΛΕΣ ΤΙΣ ΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ

• σε επίπεδο περιεχομένου με τη σύνταξη νέου κειμένου στο οποίο

Στα πεζά κείμενα

Υποθέσεις για εξέλιξη (σε απόσπασμα)

Για τον αφηγητή και την εστίαση

Ένα παράδειγμα «παραγέμισης» από τον Μίμη Σουλιώτη

Ένα παράδειγμα «παραγέμισης» από τον Μίμη Σουλιώτη

Διαχείριση του αφηγηματικού χρόνου

Αξιοποίηση διακειμενικότητας (νέο κείμενο)

Κείμενο: ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΡΟΪΔΗ «Μονόλογος ευαισθήτου» Κ.Ν.Λ

 Να γράψετε σε 15-20 γραμμές έναν «μονόλογο αναισθήτου νεανίου»,

Πολλοί μιλάνε για την αναισθησία μου. Δεν καταλαβαίνω το γιατί.

Αδυνατεί όμως να καταλάβει πως ενδιαφέρομαι πραγματικά για κείνη,

Κείμενο: ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ «Πατέρα στο σπίτι» Κ.Ν.Λ Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Κείμενο:ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ «Το μοιρολόγι της

Στόχος άσκησης: μετατροπή διηγήματος σε άρθρο εφημερίδας

9χρονη πνίγηκε στη Σκιάθο κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες

Κείμενο: «ΤΟΥ ΝΕΚΡΟΥ ΑΔΕΛΦΟΥ» Κ.Ν.Λ Α΄ΛΥΚΕΙΟΥ

-Κι αυτή ξέρεις; Τον εθέλει; ρώτησε με αγωνία η μάνα.

Κείμενο: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΘΕΟΤΟΚΗ «ΠΙΣΤΟΜΑ» Φ.Υ Γ΄

Κείμενο: ΜΑΡΙΟΥ ΧΑΚΚΑ «ΤΟ ΨΑΡΑΚΙ ΤΗΣ ΓΥΑΛΑΣ» Κ.Ν.Λ Γ΄ ΛΥΚΕΙΟΥ

Στόχος άσκησης : Να γίνει κατανοητή η τεχνική αφήγησης του

Στόχος άσκησης : αλλαγή εστίασης και αφηγητή (περίπτωση

Προσπαθήστε να κάνετε το διάλογο αφήγηση διατηρώντας

Στόχος άσκησης : μεταβολή αφηγηματικού τρόπου, αλλαγή

Στόχος άσκησης: χαρακτηριστικά της περιγραφής,

Φιλάρεσκα έδεσα ένα μεταξωτό φουλάρι στον λαιμό μου· ρόδο με

Στόχος άσκησης : προσθήκη νέου προσώπου, αλλαγή αφηγητή,

You might also like