ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ.

ΕΤΟΥΣ 2012-2013

ΜΑΘΗΜΑ / ΤΑΞΗ : ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ/ Γ΄ ΕΠΑΛ

ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 9.10.2021

Α. ΜΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ
«Η καταπάτηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων»
[…] Θέτω την έκφραση «ανθρώπινα δικαιώματα» εντός εισαγωγικών, γιατί σήμερα τέτοια
δικαιώματα υπάρχουν στο χαρτί, στο κεφάλι φιλοσόφων ή στα χείλη προπαγανδιστών, όχι όμως
στην πραγματικότητα. Υπάρχουν «κράτη δικαίου», όμως δεν υπάρχουν «ανθρώπινα δικαιώματα», αν
νοήσουμε τον όρο στην κυριολεξία του. Ως ανθρώπινο δικαίωμα επιτρέπεται να θεωρείται μονάχα
ένα δικαίωμα το οποίο απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι μόνο επειδή είναι άνθρωποι, δηλαδή χωρίς
τη διαμεσολάβηση εξουσιαστικών αρχών και συλλογικών υποκειμένων (π.χ. εθνών και κρατών),
που, από εννοιολογική και φυσική άποψη, είναι στενότερα από την ανθρωπότητα ως σύνολο.
Επιπλέον, ένα γνήσιο ανθρώπινο δικαίωμα θα πρέπει να ισχύει και να απολαμβάνεται παντού όπου
υπάρχουν άνθρωποι, δηλαδή παντού όπου επιθυμεί να εγκατασταθεί καθένας. Ώστε σε τελευταία
ανάλυση δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα δίχως απεριόριστη ελευθερία κίνησης και
εγκατάστασης και δίχως αυτόματη νομική εξίσωση όλων των ατόμων με όλα τα άτομα χάρη στην
οικουμενική ισχύ μιας ενιαίας νομοθεσίας. […]
Στον σημερινό κόσμο δεν επιτρέπεται σε όλους τους ανθρώπους, υπό μόνη την ιδιότητά τους
ως ανθρώπων, να κατέχουν όλα τα δικαιώματα, ανεξάρτητα από το πού γεννιούνται ή το πού
βρίσκονται. Γιατί ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία θα άξιζαν πράγματι αυτό το όνομα, θα μπορούσε
να χορηγήσει μονάχα ένα παγκόσμιο κράτος, προς το οποίο όλα τα άτομα θα βρίσκονταν σε άμεση
και ίση σχέση, δηλαδή θα αποκτούσαν άμεσα όλα τα δικαιώματα απ’ αυτό ως τον εκπρόσωπο
ολόκληρης της ανθρωπότητας. Μόνον όποιος εκπροσωπεί ολόκληρη την ανθρωπότητα μπορεί και να
θεωρήσει τον κάθε άνθρωπο υπό μόνη την ιδιότητά του ως ανθρώπου, ανεξάρτητα από φυλετικά ή
εθνικά κατηγορήματα, και να του χορηγήσει ανθρώπινα δικαιώματα. Η ανυπαρξία τέτοιων
δικαιωμάτων επιβεβαιώνεται άλλωστε καθημερινά από την πολιτική, νομική και αστυνομική
πρακτική της ίδιας της Δύσης, η οποία, παρακάμπτοντας τις οδυνηρές λογικές συνέπειες της ίδιας
της προπαγάνδας, ασκεί τα «ανθρώπινα δικαιώματα» πάντοτε υπό την επιφύλαξη των κυρίαρχων
δικαιωμάτων.
Κάθε κυρίαρχη αρχή έχει εδώ το δικαίωμα να συλλαμβάνει ανθρώπους από άλλες χώρες
μόνο και μόνο επειδή αυτοί εισέρχονται ή παρεπιδημούν δίχως άδεια στην επικράτειά της, όμως δεν
έχει π.χ. το δικαίωμα να τους δέρνει, γιατί η ίδια διακηρύσσει το ανθρώπινο δικαίωμα της σωματικής

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 1 από 5

 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013

ακεραιότητας – λες και η σύλληψη καθ’ εαυτήν δεν αποτελεί άρση του δικαιώματος του ανθρώπου
να διαθέτει το σώμα του όπως θέλει! […]
Οι παράνομοι μετανάστες απελαύνονται βέβαια σύμφωνα με τις (μεταβλητές) διατάξεις του
«κράτους δικαίου», όχι όμως επειδή δεν είναι άνθρωποι, αλλά επειδή δεν είναι Γάλλοι, Έλληνες,
Γερμανοί κ.λπ. Στην κρίσιμη αυτή περίπτωση αποφασιστικό αποδεικνύεται το κριτήριο της
εθνικότητας κι όχι η καθιερωμένη ρητορική των «ανθρωπίνων δικαιωμάτων». Μπορεί ωστόσο να
προβλέψει κανείς ότι ακόμα και αυτή η ρητορική θα υποχωρήσει, στον βαθμό που η Δύση θα
διαπιστώσει ότι τα κηρύγματά της θα τη φορτώσουν με βάρη που δεν μπορεί να σηκώσει. […]
Κονδύλης Π., «Το αόρατο χρονολόγιο της σκέψης». (διασκευή)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
1η Δραστηριότητα
Α1. Να παρουσιάσετε περιληπτικά στην τάξη σας, σε ένα κείμενο 60 – 70 λέξεων το περιεχόμενο
των δυο πρώτων παραγράφων («Θέτω την έκφραση «ανθρώπινα δικαιώματα» … κυριαρχικών
δικαιωμάτων»).
(15 ΜΟΝΑΔΕΣ)

2η Δραστηριότητα
Α2. Να βρείτε τον τρόπο ανάπτυξης της 2ης παραγράφου («Η κατάσταση στον σημερινό κόσμο …
κυριαρχικών δικαιωμάτων») και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
(5 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Α3. α) Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις να γράψετε μια συνώνυμη λέξη ώστε να μην αλλάζει το
νόημα του κειμένου:
νοήσουμε, γνήσιο, επιθυμεί, οικουμενική, ανυπαρξία.
(5 ΜΟΝΑΔΕΣ)

β) Για καθεμία από τις παρακάτω υπογραμμισμένες λέξεις του κειμένου να γράψετε μια αντώνυμη:
απεριόριστη, επιτρέπεται, γεννιούνται, άμεση, λογικές.
(5 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 2 από 5

 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013

3η Δραστηριότητα
Α4. Συμμετέχετε σε μια Ημερίδα του σχολείου σας με θέμα «Η αξία των ανθρώπινων δικαιωμάτων».
Αναλαμβάνετε να παρουσιάσετε μια Ομιλία (200 – 250 λέξεις) στην οποία θα εξηγείτε τους λόγους
για τους οποίους παραβιάζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα καθώς και τις επιπτώσεις της παραβίασής
τους.
(20 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Β. ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Τάσος Λειβαδίτης «Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος»

Εισαγωγικό σημείωμα: Ο Τάσος Λειβαδίτης γεννήθηκε το 1922 και πέθανε το 1988. Ανέπτυξε
έντονη πολιτική δραστηριότητα στο χώρο της αριστεράς με συνέπεια να εξοριστεί από το 1947 έως
το 1951 στη Μακρόνησο. Τιμήθηκε με βραβεία για τις ποιητικές του συλλογές και υπήρξε ιδρυτικό
μέλος της «Εταιρείας Συγγραφέων». Το παρακάτω ποίημα αποτελεί μια κορυφαία στιγμή της
ποιητικής του δημιουργίας.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

δεν θα πάψεις ούτε στιγμή ν’ αγωνίζεσαι για την ειρήνη και για το δίκιο.
Θα βγεις στους δρόμους, θα φωνάξεις, τα χείλια σου θα
ματώσουν απ’ τις φωνές
το πρόσωπό σου θα ματώσει από τις σφαίρες — μα ούτε βήμα πίσω.
Κάθε κραυγή σου μια πετριά στα τζάμια των πολεμοκάπηλων
Κάθε χειρονομία σου σα να γκρεμίζεις την αδικία.
Και πρόσεξε: μη ξεχαστείς ούτε στιγμή.
Έτσι λίγο να θυμηθείς τα παιδικά σου χρόνια
αφίνεις χιλιάδες παιδιά να κομματιάζονται την ώρα που παίζουν ανύποπτα στις πολιτείες
μια στιγμή αν κοιτάξεις το ηλιοβασίλεμα
αύριο οι άνθρωποι θα χάνουνται στη νύχτα του πολέμου
έτσι και σταματήσεις μια στιγμή να ονειρευτείς
εκατομμύρια ανθρώπινα όνειρα θα γίνουν στάχτη κάτω απ' τις οβίδες.
Δεν έχεις καιρό
δεν έχεις καιρό για τον εαυτό σου

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 3 από 5

 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013

αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί ν’ αφίσεις τη μάνα σου, την αγαπημένη
ή το παιδί σου.
Δε θα διστάσεις.
Θ’ απαρνηθείς τη λάμπα σου και το ψωμί σου
θ’ απαρνηθείς τη βραδινή ξεκούραση στο σπιτικό κατώφλι
για τον τραχύ δρόμο που πάει στο αύριο.
Μπροστά σε τίποτα δε θα δειλιάσεις κι ούτε θα φοβηθείς.
Το ξέρω, είναι όμορφο ν’ ακούς μια φυσαρμόνικα το βράδι,
να κοιτάς έν’ άστρο, να ονειρεύεσαι
είναι όμορφο σκυμένος πάνω απ’ το κόκκινο στόμα της αγάπης σου
να την ακούς να σου λέει τα όνειρά της για το μέλλον.
Μα εσύ πρέπει να τ’ αποχαιρετήσεις όλ’ αυτά και να ξεκινήσεις
γιατί εσύ είσαι υπεύθυνος για όλες τις φυσαρμόνικες του κόσμου, για όλα τ’ άστρα, για όλες τις
λάμπες και για όλα τα όνειρα
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος.

Αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος

μπορεί να χρειαστεί να σε κλείσουν φυλακή για είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
μα εσύ και μες στη φυλακή θα θυμάσαι πάντοτε την άνοιξη,
τη μάνα σου και τον κόσμο.
Εσύ και μες απ’ το τετραγωνικό μέτρο του κελλιού σου
θα συνεχίζεις τον δρόμο σου πάνω στη γη.
Κι’ όταν μες στην απέραντη σιωπή, τη νύχτα
θα χτυπάς τον τοίχο του κελλιού σου με το δάχτυλο
απ’ τ’ άλλο μέρος του τοίχου θα σου απαντάει η Ισπανία.
Εσύ, κι ας βλέπεις να περνάν τα χρόνια σου και ν’ ασπρίζουν τα μαλλιά σου
δε θα γερνάς.
Εσύ και μες στη φυλακή κάθε πρωί θα ξημερώνεσαι πιο νέος
Αφού όλο και νέοι αγώνες θ’ αρχίζουνε στον κόσμο
αν θέλεις να λέγεσαι άνθρωπος. […]

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 4 από 5

 ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΕΚΠ. ΕΤΟΥΣ 2012-2013

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ

1η Δραστηριότητα
Β1. Στο απόσπασμα του ποιήματος του Λειβαδίτη το ποιητικό υποκείμενο αναφέρεται σε κάθε στίχο
στα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει ο κάθε άνθρωπος, αν θέλει να λέγεται άνθρωπος. Να
παραθέσετε σε μία παράγραφο (60-70 λέξεις) τα χαρακτηριστικά αυτά, όπως παρουσιάζονται στις
δυο πρώτες στροφές του ποιήματος.
(15 ΜΟΝΑΔΕΣ)

2η Δραστηριότητα
Β2. α. Το ποίημα ανήκει στη μοντέρνα ή την παραδοσιακή ποίηση; Να βρείτε δυο χαρακτηριστικά
που επιβεβαιώνουν την απάντησή σας. (6 μονάδες)
β. Να εντοπίσετε στο ποίημα δυο μεταφορές και μια εικόνα και να αναλύσετε το περιεχόμενό τους.
(9 μονάδες)
(15 ΜΟΝΑΔΕΣ)

3η Δραστηριότητα
Β3. Σύμφωνα με το ποίημα, αν θες να λέγεσαι άνθρωπος, θα πρέπει να αγωνίζεσαι συνεχώς. Πώς η
Παιδεία συμβάλλει στη διαμόρφωση ευαισθητοποιημένων και δημοκρατικών πολιτών; Να
εκφράσετε τις σκέψεις σας σε ένα κείμενο 100 – 150 λέξεων.
(20 ΜΟΝΑΔΕΣ)

Φροντιστήρια Εν-τάξη Σελίδα 5 από 5