Opšti

imovinski
zakonik za
Crnu Goru
Nastanak
• Od kraja 18. vijeka do polovine 19. donijeto više zakonskih
akata koji su imali za cilj da uobliče pravni poredak

• Stega (1796)

• Zakonik obšči crnogorski i brdski (1798., dopune 1803.)

• Zakoni otačestva (1833)

• Opšti zemaljski zakonik (1855)

• Kodifikovanje običajnih pravila i upravne prakse i
njihovo prilagođavanje novom dobu

• U posljednjoj deceniji 19. vijeka javlja se ideja

kodifikacije građanskog prava
• Glavni zagovornik je bio
Valtazar Bogišić, dalmatinski
pravnik i profesor slavenskih
prava u Odesi
• Nastojao da premosti razliku između shvatanja:
1. historijske pravne škole o važnosti običajnog prava
pojedinih naroda, koja je bila protiv kodifikacije, i
2. škole prirodnog prava, koja je naglašavala
univerzalnost prava i podržavala kodifikaciju
• Godine 1872. na poziv
crnogorsko knjaza
Nikole, Bogišić pristupa
izradi kodifikacije
Nikola I.
Petrović
 U svrhu kodifikacije izvršio
Godine 1872. na poziv je sistematsko istraživanje
crnogorsko knjaza Nikole, crnogorskih isprava, arhive
Bogišić pristupa izradi crnogorskih sudova i
kodifikacije Senata, kao pravosudne i
zakonodavne ustanove
• Upitnik sa oko 2000 pitanja, anketirao najbolje
poznavaoce običajnog prava

• Te informacije uporedio sa običajima u Hercegovini

i običajima nekih albanskih plemena
• Zakonik je proglašen 25. marta 1888. godine

• Crna Gora proširila teritoriju na račun osmanske

države i dobila međunarodno priznanje
Sistem
• Podijeljen na šest dijelova.

• Prvi dio sadrži uvodna pravila i naređenja (o

zakonima, o imaocima, o imovini, o posjedu).

• Drugi dio govori o vlašništvu i drugim stvarnim

pravima.
• Treći dio govori o kupoprodaji i drugim glavnim
vrstama ugovora (promjena, zajam, posudba,
najam, prijenos, ostava, punomoćje, ortakluk,
jemstvo, nagodba, igra, opklada i darovanje)

• Četvrti dio govori o ugovorima uopšte i drugim

poslovima iz kojih proističu dugovi
• Peti dio govori o licima, o svojevlasti, o raspolaganju
u imovinskim poslovima.

• Šesti dio sadrži objašnjenja, određenja i dopune. U

posljednjem odsjeku ovog dijela navode se neka
važna pravna pravila.
Izvori
• Običaji

• Upitnik je sadržavao poglavlja:

• Državno pravo, Uža familija, Šira familija, Rodstvo
izvan kuće, Nasljedstvo, Stvari, Obaveze, Finansije,
Zaštita sirota, Crkveni odnošaji, Razredi i slojevi
naroda, Odnošaji seljaka i gospodara zemlje, Čete-
hajduci-uskoci, Kazneno pravo, Krvna i uopće osveta
i mirenje, Postupak u sudu, Postupak izvan suda,
Međunarodno pravo i Opaske o Danilovom
zakoniku
• Zakoni izdavani u Crnoj Gori prije nastanka ove
kodifikacije

• Sudska praksa
Karakter
• Remek djelo zakonodavstva kod južnoslavenskih
naroda i u uporednom pravu, gdje se svrstava u red
najcjenjenijih zakonika modernog doba;

• U njegovoj izradi primijenjena najnovija učenja,

načela i pravila, izgrađena u pravnoj nauci tog doba
• Posebnu vrijednost zakonika predstvalja jezik i
stil

• Ostale karakteristike OIZ-a proizilaze iz dva

glavna cilja koja je Bogišić postavio pred
kodifikaciju:
1. Da bude u skladu sa društvanim odnosima i
načinom života u tadašnoj Crnoj Gori
2. Da u oblasti imovinskih odnosa uzdigne
crnogorsko pravo na nivo evropskog prava
• Prvi cilj se manifestovao u sljedećem:

1. Poštovanje osnovnih normi običajnog prava kojima

su bili regulisani imovinski odnosi i društvena
struktura većine stanovnišva
2. Ostavljanje porodičnog i nasljednog prava izvan
okvira zakonika
3. Prilagođavanje ondašnjem stanju u sudstvu i
pravničkom obrazovanju
• Drugi cilj, da u oblasti imovinskih odnosa,
crnogorsko pravo bude na nivou evropskog,
očitovao se u tome što je :

1. OIZ sadržavao institute i pravila građanskog prava,

suženog na imovinskopravne odnose
2. Sadržavao odredbe međunarodnog privatnog
prava, koje su trebale da omoguće Crnoj Gori
pravni saobraćaj sa Evropom
Recepcija
• Privukao je pažnju pravne nauke

• Preveden na pet jezika: francuski, njemački,

italijanski, španski i turski

• Najorginalnije kodifikatorsko djelo, Karl Dikel