ŠOK

Doc.dr.sc AMIR DENJALIĆ

ZDRAVSTVENI FAKULTET
UNIVERZITET U ZENICI
 ŠOK
Evolutivni sindorm koji nastaje
hipoperfuzijom i hipoksijom organa i
tkiva, sa abnormalnim
metabolizmom i nemogućnošću
otpravljanja otpadnih toksičnih
produkata.
 IZAZIVAČI
IZAZIVAČI:
 Hipovolemija pad arterijskog pritiska
 Sepsa pad diureze, tahikardija,
hiperventilacija
 Popuštanje srca pacijent je blijed, puls
 Popuštanje cirkulacije ubrzan, koža hladna,
poremećaj svijesti
Hipovolemija oštećuje ćelije
Gubitak krvi, 20-30% (1500 – 2000ml) uvodi u stanje
šoka

Traumatsko oštećenje tkiva

Ishemija
Infekcija oslobađanje toksične susptancije

intravaskularne reakcije
(permeabilitet krvnih sudova)
 HIPOVOLEMIČNI ŠOK
 Smanjenje cirkulirajućeg volumena
 Smanjenje punjenja srca
 Pad arterijskog pritiska
 Smanjenje mikrocirkulacije
 HIPOVOLEMIČNI ŠOK
 PRIMARAN – krvarenje (trauma)
 SEKUNDARAN – gubitak tečnosti i
elektrolita

povraćanje, dijareja,
fistula,
intestinalne okluzije
 SEPTIČKI ŠOK
Masa bakterija, virusa, gljiva
Poremećaj mikrocirkualcije
Hipoksija, povećanje permeabiliteta kapilara
Poremećaj metabolizma, otkazivanje funkcije
organa (srce, pluća...)
KARDIOGENI – CIRKULATORNI
ŠOK
Normovolemija
Smanjenje dovoda krvi srcu
Pad arterijskog pritiska

Infarkt srca, pneumothorax, tamponada

perikarda,
plućna emoblija, popuštanje srca
 PATOFIZIOLOGIJA ŠOKA
Mikrovaskularne promjene
Terminalne arteriole – sfinkter – simpatični nervi

protok, broj otvorenih kapilara

Kapilar – jednoslojne endotelijalne ćelije na
bazalnoj membrani
 Hipovolemični šok

Kompenzatorne reakcije
Metaboličke reakcije
Reakcije funkcije organa
 KOMPENZATORNE REAKCIJE
Simpatička aktivnost povećava periferni otpor i
pojačava kontrakcije komora srca,
vazokonstrikcija – smanjuje volumen krvi u
optoku i upućuje ga srcu
 METABOLIČKE REAKCIJE
Hipoksija
Acidoza tkiva oštećenje ćelija ( K
Pormećaj metabolizma izlazi iz ćelije
Na ulazi – povlači vodu
otok ćelija)
 REAKCIJE – FUNKCIJE
ORGANA
 Šok – oslobađanje enzima – oštećenje funkcije
organa
 Jetra – pad imuniteta
 Srce – smanjena funkcija (smanjen protok
krvi)
 Gastrointestinalni trakt
 Vazokonstrikcija – mobilizacija venozne krvi
(splahnicus područje)
 500 – 700 ml krvi
nadoknađuju
kompenzacioni
mehanizmi,
 vazokonstrikcija
obezbjedi 500 – 100 ml
povećanjem perifernog
otpora.
 TRETMAN ŠOKA
 Nadoknada cirkulirajućeg volumena (Ringer
lactat, krv se priprema, tri puta veći volumen
od izgubljene krvi, nadoknada intracelularne i
intersticijalne tečnosti)
 Kod hematokrita pada ispod 25%, hematokrit
30 i manje – akutna indikacija za transfuziju
 Myocard je hipoksičan i ima malo rezerve
 Periferne vene kolabirale

Koristiti: vena saphena magna (24 h - ne duže –

tromboflebitis)
vena cephalica
vena subclavia
 Nadoknada krvi:
Ringer lactat, plasma, Dextram 40 000 mol.
težinom, krvi
 Zbog pada imuniteta dati antibiotike
 SEPTIČKI ŠOK
 To
 Hiperventilacija
 Alkaloza
 Pad arterijskog pritiska
 Ubrzani puls
 Koža – topla i suha
 Pad diureze
 TRETMAN
 Otklanjanje osnovnog uzroka (hirurške
intervencije)
 Antibiotici
 Naknada cirkulirajućeg volumena
 KARDIOGENI ŠOK
(BLIZAK HIPOVOLEMIČNOM
ŠOKU)
 Lijekovi za pojačavanje srčane pumpe
 Kiseonik
 Liječenje osnovnog uzroka
 Diuretici
 NEUROGENI ŠOK -
NEUROGENO KOLAPSNO
STANJE
 Povreda kičmene moždine (smanjuje se
simaptički tonus vaskularni)
 Dejstvo anestetika (pad vaskularnog tonusa,
pad arterijskog pritiska)
 Kolaps ili sinkopa
KLINIČKA TRANSFUZIOLOGIJA
 Klinička transfuziologija izučava primjenu krvi,
pojedinih komponenata krvi i derivata plasme, kao i
neželjene posljedice koje transfuzija nosi sa sobom.
 Primjena:
 Nadoknada volumena krvi

 Poboljšanje transporta kiseonika u tkiva

 Korekcija hemoragijskog sindroma

 Nadoknađuje se samo onaj dio koji bolesniku

nedostaje
 Landsteiner 1900 – klasifikacija A, B, O krvne
grupe
 Saradnici – karakteristike AB grupe
 Određivanje A, B, O i Rh D tipa krvi
predstavlja osnovni preduslov za primjenu krvi

 85% Rh+, 15 Rh D negativno

Prije svake transfuzije:
 Određivanje krvne grupe

 Ispitivanje iregularnih antitijela

 Antitijela davaoca i primaoca

 Test kompatibilnosti seruma primaoca i

eritrocita davaoca
 Antiglobulinski test
 IZBOR KRVI ZA TRANSFUZIJU
Kad je moguće krv davoaca i primaoca=
identična
O grupa – krv = grupe (anti A i anti B –
antitijela)
AB – A, B, O
Izuzetno A i B mogu primati O krvnu grupu
RHD + RHD+
RH D neg RHD neg
Hitni slučajevi (gubitak krvi – 30%)
Neophodno osim zamjenika plazme dati krv
Konzervirana krv (mješavina davaoca i rastvora
anti-koagulans – konzervansa)

2o – 4 o C
Promjene pri stajanju – konzervirana krv
50% trombocita gubi homeostatsku aktivnost
Nakon 5-6 dana – pojava mikroorganizma
Koncentracija K raste (napušta eritrocit) na 37
oC se ponovo vraća u eritrocit

Najbolje zamjeniti krv sa jednim od sastojaka

(smanjen rizik raznih infekcija)
 PUNA KRV
 Akutni gubitak
 Eksangvinotransfuzija novorođenčadi i
odraslih kod kardiohirurških operacija
 ERITROCITI
Eritrociti uključuju:
 Deplazmatizirana krv

 Koncentrovane E

 Isparne E

 Zamrznuto – odmrznuti E

 E siromašni L
Indikacije za primjenu:
 Potreba povećanja pacijentovog hemoglobina
za prevoz kiseonika
Prednost nad punom krvi:
 Manji volumen

 Manja količina antikoagulantnog rastvora

 Manja količina produkata uskladištenja

 KONCENTROVANI
TROMBOCITI
Organizam dobija funkcionalne sposobne
trombocite, pomaže pri zaustavljanju krvarenja i
uspostavljanju homeostaze.
Indikacije: trombocitopenije
Profilaktičke transfuzije – priprema za hiruršku
intervenciju
Zamrznuta svježa plazma
Krioprecipitat
Derivati krvi
 Antitrombin II koncentrat
 Albumini
 Imunoglobulin
 Interferoni
 Vještačka krv
 KOMPLIKACIJE TRANSFUZIJE
 Postransfuzijske reakcije
(hemolizne reakcije)
Rana, kasna (2 - 14 dana)
Nehemolizne
 Febrilne reakcije
 Alergijske reakcije
 Posttransfuzijska purpura
 Imunološke reakcije (velike transfuzije)

Bakterijska kontaminacija
Hemolizna reakcija:
 Bol duž vene
 Jeza drhtavica
 To
 Crvenilo lica
 Bol u slabinama
 Muka, povraćanje
 Pad, pritiska
 NAJTEŽE KOMPLIKACIJE
POSLIJE TRANSFUZIJE
 Diseminirana intravaskularna koagulopatija
 Krvarenje
 Akutna renalna insuficijencija
 TERAPIJA
 Zaustaviti transfuziju (ne vaditi iglu)
 Uzorak krvi u laboratoriju, ostatak krvi s bocom
 Ponovo odrediti KS
 Bakteriološki ispitiati krv
 Dati kompaktibilnu krv
 Infuzije plazme, trombocita, krioprecipitacija
 Lasix (pojačava diurezu)

Nekada je potrebna eksangvinotransfuzija ili peritonealna

dijaliza
Febrilna reakcija, muka, povraćanje, to = 40oC,
drhtavica, bol, otežano disanje, oslobađanje
prirodnih susptancija
Bakterijski polisaharidi
Konflikt antigen – antitijelo
Antiflogistik, kortikosteroidi
ANAFILAKTIČNE REAKCIJE
 Antitijela primaoca – kontakt – proteini
davaoca
 Dispenja, bol u grudima, drhtavica,
povraćanje, pad pritiska, šok.
 Otok sluznice i spazam grkljanja
 Adrenalin, kalcijum, antihistaminika,
kortikosteroidna terapija