ასაკობრივი პერიოდიზაცია

ასაკობრივი
თავისებურებები

პედაგოგიკის ზოგადი
საფუძვლები
 მოზარდობა ზრდის და გავითარების პროცესი. ახალშობილი ––––– მომწიფებული პროვნება

მოწიფულობა 21 წ–– 50 წ.
 

მოხუცებულობა 50 წ. – 
 მოზარდის ასაკობრივი განვითარების პერიოდიზაციის
ისტორიული ცდები
•ფიზიკური და გონებრივი განვითარება მჭიდროდაა
დაკავშირებული ასაკთან.
•ყოველ ასაკს შეესაბამება ფიზიკური ფსიქიკური და სოციალური
განვითარების დონეები.
•ბავშვის განვითარების პერიოდებად დაყოფა პედაგოგიკაში
ასაკობრივი პერიოდიზაციის სახელითაა ცნობილი.
•ამ საფეხურებს ზოგი მკვლევარი საფუძვლად ბავშვის

– ბიოლოგიურ მომწიფებას უდებს.

–ზოგი – ფსიქოლოგიურ თავისებურებებს
–ზოგი – სოციალურ ან პედაგოგიურ გარემოს
 მოზარდის ასაკობრივი გავითარების პერიოდიზაციის
ისტორიული ცდები
პლატონი (ჩვ. წ.აღ-მდე 427-347) 
• 0 – 3 წ-მდე _ ბაგა
• 3 – 6 წელი _ საბავშვო ბაღი
• 7 –12 წელი _ სკოლა წერა კითხვა ანგარიში სიმღერა.

• 12 – 16 წელი _ ფიზიკური აღზრდის სკოლა

პალესტრა (ხუთჭიდის სკოლა)
• 16 – 18 წელი _ გონებრივი აღზრდის სკოლა
არითმეტიკა, გეომეტრია ასტრონომია
• 18 –20 წელი _ ჭაბუკობის საფეხური
წრთნა ეფებიებში სამხედრო–გიმნასტიკური ვარჯიშები

არისტოტელე (ჩვ. წ.აღ-მდე 384-322)  

• 0 –7 წლამდე  ოჯახში აღზრდა. თამაში ზღაპრები ფიზიკური
• 7 - 14 წლამდე  სახელმწიფო სკოლები წერა კითხვა ანგარიში ხატვა მუსიკა
• 14 - 21 წლამდე ლიტერატურა ისტორია ფილოსოფია მათემატიკა ასტრონომია
 იან ამოს კომენსკი (1592-1670 წ. წ.) 
ქცევის ხასიათი იცვლება ყოველ 6 წელიწადში იგი ბუნების და მოზარდის გავითარების
ბუნების უზოგადეს კანონებს ემორჩილება.

0–6 წ-მდე _ დედობრივი სკოლა  ბავშვობა–ცხოვრების მაგალით.

გარეგანო გრძნობის ორგანოების განვით. რელიგიური აღზრდა სამეურნეო
საქმიანობა.
6 - 12 წ-მდე _მშობლიური ენის სკოლა ყრმობა. წერა–კითხვა
გეომეტრია , სჯული , ხელგარჯილობა , გალობა
12 - 18 წ-მდე _ ლათინური ენის, გიმნაზიის სკოლა სიჭაბუკე ლათინური ენა
გრამატიკა რიტორიკა მათამატიკა ასტრონომია ფიზიკა გეოგრაფია ესთეტიკა ღვთისმეტყველება
(ლათ ენაზე)
18 - 24 წ-მდე _ აკადემიების და მოგზაურობების სკოლა მოწიფულობა
მეცნიერენა მოგზაურობა აფართოებდა ცოდნის ჰორიზონტს

ჟან ჟაკ რუსო (1712-1778წ. წ.) 

0–2 წლამდე –ფიზიკური განვითარების ხანა დედაა ძიძა კვება ლაპარაკის
დაწყება ფეხის ადგმა არა–ხელოვნურ ჩარევას.

2 - 12 წლამდე _ შინაგან გრძნობათა განვითარების ხანა აღუძრას

ინტერესი გარემოს მიმართ გონებას ძინავს ვითარდება გრძნობები.

12 - 15 წლამდე _ გონებრივი განვითარების ხანა ცოდნის დაუფლება

სარგებლიანობის პრიბციპით. ცხოვრებისეული – ხელობა.
15- 21 - ზრდასრულებამდე.ზნეობრივი განვითარების ხანა ვნებების ქარიშხალი
 სულხან -საბა ორბელიანი
1. ჩვილობა _ 0 - 5 წლამდე
2. უსუარობა _ 5 - 10 წლამდე
3. ნინველობა _ 10 - 15 წლამდე
4. ყრმობა _ 15 - 20 წლამდე
5. ჭაბუკობა _ 20 - 30 წლამდე
6. სრული _ 30 - 50 წლამდე

დიმიტრი უზნაძე
1. დედის მუცლის ხანა - 9 თვე
2. ახალდაბადებულობის ხანა - 2 თვე
3. ძუძუს ხანა - 1 წლამდე
4. სკოლის წინარე პერიოდის წინა ხანა - 3 წლამდე
5. სკოლის წინარე პერიოდის ხანა - 7 წლამდე
 ასაკობრივი თავისებურებების გათვალისწინების გარეშე
შეუძლებელია მოზარდის ფიზიკური სულიერი დატვირთვის
გეგმაზომიერი წარმართვა
თანამედროვე ფსიქოლოგიური მეცნიერებების მიხედვით
ასაკობრივი პერიოდიზაცია განიხილება:
1. პრენეტარული დედის მუცლის ხანა (ჩანასახიდან
დაბადებამდე)
2. ახალშობილობის პერიოდი – (პირველი 6 კვირა)
3. დედის ძუძუს ხანა – (0 დან - 1 წლამდე).
4. ადრეული ბავშვობის ხანა – (1 დან –3 წლამდე)
5. სკოლამდელი ასაკი – (3 დან–6 წლამდე)
6. დაწყებითი სასკოლო ასაკი – (6 დან–11 წლამდე)
7. პუბერტეტული პერიოდი – (11 დან–15 წლამდე)
8. ყმაწვილობისა და ჭაბუკობის პერიოდი – (15 დან–20 წ–
მდე)
 ასაკობრივი განვითარების
პედაგოგიური პერიოდიზაცია
 

1. ჩვილობის ხანა 0 - 1 წლამდე

2. სკოლამდელის წინარე ასაკი 1 - 3 წ-მდე
3. სკოლამდელი ასაკი 3 - 6 წლამდე
ა) უმცროსი სკოლამდელი ასაკი 3 - 4 წ-მდე
ბ) საშუალო სკოლამდელი ასაკი 4 - 5 წ-მდე
გ) უფროსი სკოლამდელი ასაკი 5 - 6 წ-მდე
4. უმცროსი სასკოლო ასაკი 6 - 10 წლამდე
5. საშუალო სასკოლო ასაკი 10 - 15 წლამდე
6. უფროსი სასკოლო ასაკი 15 - 18 წლამდე
 პედაგოგიური მეცნიერებების მიხედვთ
ასაკობრივი პერიოდიზაცია განიხილება:

ასაკობრივი საფეხურები 

1. 0 - 6 წ __ სკოლამდელი ასაკი
2. 6 - 10 (11) წ _ უმცროსი სასკოლო ასაკი
3. 11 - 14 (15) წ _ საშუალო სკოლის ასაკი
(მოზრდილობა–ყრმობა)
4. 15 - 17 (18) წ _ უფროსი სასკოლო ასაკი
5. 18 - 23 (24) წ _ უმაღლესი სკოლის ასაკი (ჭაბუკობა)
 მოზარდს განვითარებისასაკობრივი საფეხურები

1.დაბ-დან 6 წ-მდე
– სკოლამდელი ასაკი--
1. პრენეტარული დედის მუცლის ხანა ჩანასდან დაბ–მდე ემბრიონალური
და პლაცენტური
2. ახალშობილობის პერიოდი (პირველი 6 კვირა). აქტივობა–ადაპტაცია
3. დედის ძუძუს ხანა (დაბ. დან.– 1 წლამდე). 2 –5 მდე თვე ჭვრეტა,
ექპრიმენტალური თამაშები, შთაბეჭდილებები, ასაკობრივი გარემო .
4. ადრეული ბავშვობის ხანა (1 დან –3 წლამდე). ფეხზე სიარული,
მეტყვეება, სოციალურ გზრემოსტან კომუნიკაციის იარაღი . ხრტილოვანია
დატვირთვისათვის. ილუზიებით თამაში. ყურადღების ცენტრში თავმოყვარეობა ,
5 საბავშვო ბაღის, სკოლამდელი ასაკი (3 დან–6 წლამდე) იყოფა 3
პერიოდად უმცროსი 4 მდე, საშუალო 5 მდე, დღის რეჟიმი ძილი, ჩაცმა კვება.
ორგანიზმის ინტენსიური მომზადება . ვითარდება ჩონჩხი ,თავი . თამაში . გარემოს
გაცმობა .ქცევა იმპულსური –არა ნებისმიერი.აკეთებს რაც სასურველია და არა
სავალდებულო. თამაში ვერ უზრუნველფს ფუნციონალური ტენდენციების
დაკმაყოფილებას. იწყება სწავლისპერიოდი.
 ასაკობრივი საფეხურები
უმცროსი სასკოლო ასაკი _ 6-10 (11) წ-მდე
ა) საშუალო ბავშვობა 6-8 წ-მდე კუნთების განვითარება, ხელის მტევნის
ფალანგების გაძვალება 9–11 წლმდე. მაჯის 10–12. გულის კუთის ზრდა მარაგდება
სისხლით. ტვინს შეუძლია შრომისუნარიანი იყოს, მასა 7–8 წ. 1260 გრ. 9–11 წ 1450 გრ..
სამივე მხარე : ფიზიკური, ინტელექტუალური და ფისიქიკურ –ვოლიტური . მზადაა
სკოლისათვის. ყურადღება აღქმა მეხსიერება, აზროვნება შესაბამისი . ფიზიკური –
მოტორული აპარატი წერისთვის, ნერვიული სისტემა შეკავება არა აქტივობა . მზადაა
სკოლისთვის. სოციალურ–პიროვნული ასპქტები – საზოგადოებრივი წესრიგის
ვალდებულების შეგნება. ღებულიბს სასკოლო დავლებებს .
ბ) გვიანი ბავშვობა 8-10(11) წ-მდე.10 წლის ბავშვი. შეგუებულია იძულების
გარეშე ცხოვრობს. უკრიტიკოდ აღიარებს უფროსის ავტორიტეტს . სააღმზრდელო
პროცესს პრობლემებს არ უქმნის. ფიზიკურად ჰარმონიული სხეული . სიმეტრიული .
სასიცოცხლო ენერგია მოძრაობასა და აქტივობაში გამოიხატება . ხალისი თამაში ,
შეჯიბრი. ძლიერი ფიზიკური დატვირთვა –გულს შეუძლია .. 11 წლიდა იწყებს
კრიტიკულ აზროვნებას. თამაში მთავარი ფორმა გადადის სწავლაში .. შეზრდილია
სასკოლო ცხოვრებასთან.
 ასაკობრივი საფეხურები
11-14 (15) წ-მდე _ საშუალო სკოლის ასაკი
(მოზრდილობის ყრმობის)
ფსიქოლოგები გარდამავალ ასაკს –
პედ. ~კრიტიკული ასაკი~ - ფიზიოლ.– ძნელ ასაკს

მომწიფების წინარე, ანუ წინა პუბერტეტი 11-13წ. ვაჟები 12-14წ.)

(გოგონები

მომწიფების ასაკი ანუ პუბერტეტული ხანა (გოგონები 13-15წ. ვაჟები 14-16წ.)

ორივე პერიოდი განსხვავდება ბიოლოგიური ფსიქიკური მხრით .
სქესობრივი მომწიფება ბიოლოგიური კანონზმოერებით მიმდინარეობს . კვება
კლიმატი 1– წლიტ აქცჰარებს. სქესობრივი ჯირკვლების ფორმონიზაცია . სქეს ,
ჯირკვლის ორი სადინარი შინაგანი და გარეგანი სეკრეციის სახით ორი ფუნქციას –
შინაგანი ამზადებს სქესობრივი აქტივობისათვის და გარეგანი უზრუნველყოფს
სქესობრივი მოთხოვნილებების დაკმაყოფილებას გამრავლებას . პირველ
პერიოდში შინაგანი სეკრეციის ჰორმონები უჩვეულოა ორგანიზმისათვის .
დაღლილობა, სისხლის ნაკლებობა სიჯიუტე,–ნეგატიური ფაზა.
სქესობრივი მომწიფების პირველი ნიშნები– ირღვევა პროპორციულობა , იზრდება
კიდურები, პუბერტეტული დისჰარმონია.. არა დაცინვა არამედ გაგება .
 მომწიფების ასაკი ანუ პუბერტეტული ხანა
(გოგონები 13-15წ. ვაჟები 14-16წ.)

იზრდება ძვალ–კუნთოვანი სისტემა, არტერიების დიამეტრი ჩამორჩება გულის

კუნთის ზრდას. იზრდება სისხლის წნევა, გული დაძაბულად მუშაობს. დატვირთვა
დაღლას იწვევს.. ემოციური ცხოვრება აგზნებადობა , განწყობის სწრაფი ცვლა .
იღვიძებს აზროვნების ახალი მიმართულება მსოფლმხედველობრივი ანუ
ფილოსოფიური მიმარულება. პირველ პერიოდში კინკრეტული იდეალი –პიროვნებაა .
მეორეში– უფრო აბსტრაქტული ხდება. იმპულსური ქცევები ჭარბობს . ნებისყოფა
ინტენსიურად ყალიბდება. სწავლის პროცესი უკვე სიამოვნებას ანიჭებს . სწავლის
სოციალური მოტივი.
  
15-17 (18) წ-მდე _ უფროსი სასკოლო ასაკი
ადრეული სიყმაწვილის პერიოდი
–აღდგენილი ჰარმონიულობა პროფესიისადმი ინტერესი
- პროფესიის დაუფლების ინტელექტუალური და ფიზიკური
შესაძლებლობა
– არჩეული პროფესიის პერსპექტივა–რა პროფესიის გავხდე?
მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბების ხასიათის თავისებურებების
ფორმირება
 18-23 (24) წ-მდე _ უმაღლესი სკოლის ასაკი
(ჭ ა ბ უ კ ო ბ ა)
 
ფიზიკური განვითარების დასასრული. ნაყოფიერად
ეწაფება ცოდნას, კითხულობს, წვდება მიზეზშედეგობრივ
კავშირებს, თვითონ მიდის ჭეშმარიტებამდე, ზნეობრივი
შეგნებულ ჩამოყალიბება, სასწავლო ინტერესებისათვის
თმობს გართობას,, სასწავლო ინტერესი გადადის
სამეცნიეროში. პოულობს ცხოვრებაში ადგილს.

 
აქსელერაცია ლათ. (დაჩქარება)

ბოლო ათწლეულებია შესამჩნევია ფიზიკური განვითარების

დაჩქარება.ბიოლოგები და ანთროპოლოგები ვერ ხსნიან ამ პროცესის
გამომწვევ მიზეზებს.(იენის მაგალითი): მიზეზები :ჭარბი ინფორმაცია,
კალორიული კვება, მზის რადიაცია,, შერეული ქორწინებები,, იონიზირებული
გამოსხივება, აფეთქებები ვარსკვლავებზე...
სიმსუქნე, 15 კგ. მატება ადამიანის წონის. სიმაღლეში მატება,
დაფიქსირებულია რიგ ქვეყნებში სიმაღლეში კლება და რიგ ქვეყნებში მატება .
არსებობს ანთროპოლოგიური მოსარება რომ კაცობრიობა ტალღისებურად
ვითარდება ანტიკურ ხანაში 12 წლისმომწიფება, მე–17– მ–18 ს–ში 14–15 წლის
ასაკში, დღეს კვლავ 12 წლის ასაკში...)

ლიტერატურა. პედაგოგიკის ზოგადი საფუძვლები. ი. ბასილაძე, ქ. კოხრეიძე

გვ.114–147