• NACIONALIZAM

• Hobs - nacija je istorijska pojava kroz 18. vijek,

– rezultat evolucije društva,

– u 19 v. nacija je agregat stanovništva kraljevstva,

– u 20. v. nacija je kolektiv istog etničkog porijekla, jezika i

tradicije.

• Nacija je etničko jedinstvo ili političko jedinstvo.

• U Njemačkoj tradiciji naglasak je na nacionalnoj zajednici a ne

na individualnoj emancipaciji.

• U Francuskoj nacija se vezuje za individualnu emancipaciju i

univerzalni pristup.
• Gidens:- nacija je politička zajednica, kolektivitet na
određenoj teritoriji podvrgnut jedinstvenoj
administraciji.

• 2 pojma nacije:

• etnički - organsko jedinstvo individua potčinjenih

narodu,

• politički - slobodna zajednica zasnovana na

suverenitetu građanina.
• Gidens: nacionalizam je skup simbola i vjerovanja
koji naglašavaju zajedništvo među članovima jednog
političkog poretka!

– identifikacija sa kolektivom,

– duh solidarnosti,

– kolektivnu privrženost,

– mobilizirajuća funkcija,

– posjedovanje zemlje generacija.

• Isključivi nacionalizam karakteriše kraj 20. v.

– desničarski pokret,

– ksenofobija,

– fundamentalizam,

– šovinizam, netolerancija i isključivost,

– etnocentrizam i rasizam.
• Etnocentrizam - prenaglašavanje vrijednosti jedne
etničke grupe,

• prednosti i nadmoćnosti kao kolektivno ispoljavanje u

mržnji prema drugim grupama.

• Iracionalna zatvorenost i agresivna projekcija na

druge.
• Rudi Supek: - nacionalni pokreti su osjetljivi na
vlastitu slobodu,
– u borbi za vlastitu nezavisnost prelazi u borbu protiv
drugih,
– precjenjuje vlastite sposobnosti,
– osjećanje superiornosti,
– protivurječnosti u psihologiji,
– oživljava tradicionalne vrijednosti,
– degradira racionalnu dimenziju svijesti na
etnocentrizam,
– iracionalne reakcije predrasude i stereotipi.
• Etničke predrasude javljaju se u ratnim periodima i u
vremenima ekonomske depresije i nestabilnosti.

• Reakcija na nesigurnost ima 3 stepena:

– frustracija rađa agresiju,

– agresija se lančano prenosi,

– kompenzirana mržnja opravdava pomoću: -

napada,
- projekcije,
- stereotipizacije.
• Isključivi nacionalizam je mistifikovana svijest zasnovana na
emocionalnim i iracionalnim porivima.

• Etnički nacionalizam vraća se mitovima o porijeklu koji

homogenizuju naciju uklanjajući unutrašnje razlike slojeva i
grupa ostvaruje solidarnost.

• Mitovi služe kao sredstvo povezivanja unutar nacija.

• Mitovi o porijeklu povezuju se sa domovinom i teritorijom.

• Lipset od 132 savremene države samo 12 (9%) etnički

homogene.
• Nacionalizam: - stvara zatvoreno društvo,

• - homogenizuje ga iznutra,

• - diferencira ga spolja,

• - potiskuje demokratski princip građanskog

suvereniteta,

• - kolektivna narcisoidnost proizvodi fanatizam,

• - podržava mitologizaciju prošlosti,

• - vraća na tradicionalne vrijednosti,

• - nemoćan na izazove demokratizaciju,

• - vraća na religijski fundamentalizam,

• - rađa autoritarne ličnosti,

• - rađa ratničku idelologiju.

• Ideologija nacionalizma prema Supeku se oslanja na:

– na regresiju,

– na etničke stereotipe,

– mržnju prema drugima.

• Događaji krajem 20. v. u istočnoj i centralnoj Evropi,
SSSR i SFRJ radi se o etničkom nacionalizmu s
negativnom konotacijom.

– Samoupravni socijalizam 70-tih prešao u nacionalni

socijalizam (Ustav ‘74),

– naslijeđe tradicionalne kulture,

– naslijeđe patrijarhalnog društva,

– jednostrana modernizacija.
• Etnički nacionalizam je prividno oslobodilački pokret.

• Princip borbe klasa zamijenjen je borbom nacija.

• Građanin se žrtvuje kolektivitetu.

• Podaništvo državno-partijskom autoritetu preraslo u privrženost

nacionalnim autoritetima.

• Nacionalne elite nosioci nacionalnih interesa.

• 80.tih najavljena demokratska transformacija društva prerasla u

"nacionalnu emancipaciju".

• Demokratija se povukla pred naciokratijom. (LJ. Tadić)

• Popis ‘91.donja granica etničke homogenosti BiH
43%,

• Makedonija i Srbija 67%,

• Hrvatska 78% sve do 80%. (V. Goati)

• Nacija se ne smatra organskom nego kulturnom

zajednicom koja se istorijski prenosi kao kulturno
naslijeđe određenog naroda kulture kao zajedničkog
načina života.

• Nacionalna nesamostalnost utiče na formiranje

nacionalnog mentaliteta i karaktera.
• Slobodoljubivost i heroizam daje prvenstvo
nacionalnoj nezavisnosti a ne individualnoj
emancipaciji. (J. Cvijić)

• Pitanje narodne sudbine važnije od lične sudbine. (S.

Jovanović)

• Manihejska svijest (razgraničava svoje humano od

tuđeg demonskog.

• Ambivalentnost nacionalnog karaktera (miješanje

borbenog raspoloženja i naviknutosti na trpljenje.
(Dvorniković)

• Mentalitet pokornosti. (Ekmečić)