‫بسم الله الرحمن‬

‫الرحیم‬

‫نگهداری و تعمیرات گیربکس های حلزونی‬

‫و اجرای ‪ PM‬بر روی آن ها‬

‫درس نصب و تعمیر و نگهداری ماشین‬

‫های ابزار‬ ‫ارائه کننده ‪ :‬علی خوب بخت‬
 ‫نگهداری و تعمیرات پیش نگر یا تعمیرات مبتنی بر وضعیت گیربکس ‪:‬‬
‫ایـن نوع تعـمیرات بـا هدف اصالح و برطرف کردن عیوب روش قبلی و جلوگیری از تعمیرات غیر ضروری ایجاد‬
‫شده اسـت ‪ .‬در ایـن روش کـه بـا برنامـه نگهداری و تعمیرات بر اسـاس مراقبـت وضعیـت و یـا تعمیرات مبتنی بر‬
‫وضعیـت گیربکـس صـورت مـی گیرد‪ ،‬و یـا حتـی بـا اسـتفاده از آزمایشات غیـر مخرب بـه سـالمت قطعـه مورد نظر و‬
‫در حالـت کلـی بـه سـالمت یـا خرابـی گیربکـس و سـیستم پـی مـی بریـم و بر اسـاس نتایـج بدسـت آمده نسـبت به‬
‫تعـمیرات تصمیم گیری خواهد شد‪.‬‬
 ‫به طور کلی ‪ 5‬نکته اساسی و بنیادی در نگهداری و تعمیرات گیربکس های صنعتی وجود دارد‪ .‬ابتدا این‬
‫نکاترا تشریح کرده و در نهایت برای گیربکس های حلزونی یک جدول ‪ pm‬تدوین می کنیم‪.‬‬

‫‪ -1‬روغن کاری ‪:‬‬

‫هدف از روغـن کاری در گیربکـس هاـی صـنعتی عمدتـا جلوگیری از خرابـی و فرسـایش قطعات متحرک مـی باشـد ‪ .‬روغن‬
‫کاری صـحیح از اصـول اولیـه نگهداری گیربکـس هـا بوده و انتخاب روان کننده مناسـب بـه عمـر طوالنـی ‪ ،‬کارکرد یکنواخت و‬
‫راندمان باـالی گیربکس کمک شایانی می نماـید‪.‬‬
‫نکات مهم در روغن کاری گیربکس ‪:‬‬
‫‪ -‬هنگام روان کاری‪ ،‬روغن مناسب عاملی مهم در طول عمر گیربکس می باشد‪.‬‬
‫‪ -‬آگاهی از نوع و درجه مناسب روغن‬
‫‪ -‬آگاهی از دمای کاری و محیط‬
‫‪ -‬آگاهی از سطح مناسب در حاالت نصب متفاوت‪.‬‬
‫‪ -‬درخواست سیستم روغنکاری متناسب با نیاز‪ ،‬یا درخواست مشاوره از شرکت تولید کننده در صورت نداشتن اطالعات‬
‫کافی‪.‬‬
‫‪ -‬آگاهی از میزان پرشدن گیربکس از روغن در کارخانه با توجه به حالت نصب حک شده برروی پالک‬
‫‪ -‬آگاهی از نیاز به روغن با درجه لزجت ( ویسکوزیته ) متمایز در زمستان و تابستان‪.‬‬
 ‫تعویض روغن و گیریس ‪:‬‬
‫با توجه به دستورالعمل کاتالوگ شرکت سازنده و یا تایید کارشناسان فنی نسبت به تعویض روغن و روان کاری‬
‫اقدام می گردد‪.‬‬
‫برای مثال در قسمت زیر‪ ،‬توصیه و دستورالعمل شرکت رهنماـ برای روغنکاری گیربکس های حلزونی این شرکترا‬
‫مشاهده می کنید ‪:‬‬
 ‫زماـن تعویض روغن گیربکس ‪:‬‬
‫با استفاده از کاتالوگـ های موجود و دستورالعمل های کارخاـنه سازنده‪ ،‬این زمان استخراج می شود‪.‬‬
‫در صورت عدم دسترسی به کاتالوگ‪ ،‬از تجارب علمی و عملی کارشناسان فنی استفاده می گردد‪.‬‬
‫نوع فرآورده روغنـی کـه بایـد برای روغـن کاری مورد اسـتفاده قرار گیرد و همچنیـن نقاطـی از گیربکـسرا کـه باید در زمان هاـی‬
‫مختلـف نظیـر روزانـه ‪ ،‬هفتگـی ‪ ،‬ماهانـه ‪ ،‬سـاالنه و غیره روغنکاـری شود‪ ،‬تعییـن و مشخـص مـی شود و سـپس بر اسـاس آن‬
‫برنامه روغنکاری تهیه و تنظیم می شود‪.‬‬

‫روغن کاری روزانه ‪:‬‬

‫بـا توجـه بـه حسـاسیت گیربکـس هـا‪ ،‬نقاطـی از آـن بایسـتی حتمـا روزانـه طبـق برنامه داده شده روغنکاری شوند‪ .‬انجام روغنکاری‬
‫روزانـه گیربکـس تحـت نظارت مسـئول روغنکاری و بایسـتی توسـط اپراتور گیربکـس انجام شود‪ .‬اولیـن مرحله از روغنکاـری‬
‫بایستی قبل از شروع بکار ماشین انجام شود‪.‬‬

‫روغن کاری هفتگی و ماهانه ‪:‬‬

‫روغنکاری هفتگی و ماهانه به وسیله افراد تیم روغن کاری انجام می گیرد‪ .‬این تیم موظف می باشد عالوه بر انجام کار‬
‫روغنکاری ‪ ،‬کارت های مربوطهرا که توسط قسمت برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری به آنها ارائه گردیده‪ ،‬پر و تکمیل نمایند و‬
‫پس از تایید سرپرست خود به قسمت ذیربط عودت گردد‪.‬‬

‫روغن کاری سه ماهه و شش ماهه ‪:‬‬

‫تنظیـم برنامـه روغـن کاری سـه ماهـه و شـش ماهـه کـه اکثرا توام بـا تعویـض روغـن مخازن بعضـی از گیربکس های مستقر‬
‫در کارخانه مـی باشد توسط قسـمت برنامه ریزی تعمیرات و نگهداری تنظیـم و برای اجرای دقیق آـن بـه سرپرست تیم‬
‫روغنکاری ارائه می گردد‪ .‬در این برنامه اموری که کارخانه ساـزنده در کاتالوگـ ها به آن توصیه کرده‪ ،‬درج شده است‪.‬‬
 ‫نظارت بر لزجت روغن ‪:‬‬
‫لزجت نامناسب روغن به ساییدگی سطوح و دنده و ایجاد براده های ریز منجر می گردد‪ ،‬که این موجب آسیب‬
‫به دنده و بیرینگ ها می شود ‪.‬‬

‫‪ 3‬عامل اصلی تاثیرگذار در تعویض روغن گیربکس ‪:‬‬

‫‪ -‬داشتن فرد و یاـ افراد آموزش دیده مجهز به ابزارآالت مورد نیاز‬
‫‪ -‬برنامه مدون و علمی برای انجام امور روغن کاری‬
‫‪ -‬استفاده از روغن های مناسب و مجاز توصیه شده شرکت سازنده‬

‫وظایف مسئول روغنکاری ‪:‬‬

‫‪ -‬باـزدید و رسیدگی به وضعیت روغن مخازن اصلی و فرعی موجود‪.‬‬
‫‪ -‬کنترل قیمـت روغـن هـا (در صـورت لزوم بهره گیری از امکانات آزمایشگاه هـا برای تاییـد اصالت ‪،‬‬
‫مشخصات و ترکیبات آن)‪.‬‬
‫‪ -‬رسـیدگی بـه برنامـه زمان بندی روغنکاری و دادن اطالعات و آموزش های الزم بـه سـایر افراد تحت‬
‫سرپرستی‬
‫‪ -‬ایجاد هماهنگی بین سایرافراد تحت سرپرستی‬
‫اندازه گیری روغن گیربکس ‪:‬‬
‫تمامـی گیربکـس های سـاخته شده در دنیـا طبـق اسـتاندارد های تعییـن شده بایـد یـک چشمی برای نشان دادن میزان‬
‫روغـن موجود در گیربکـس قرار بدهنـد و اپراتور دسـتگاه طبـق آـن چشمـی و میزان سـاعت کار گیربکـس زمان تعویض‬
‫روغـن گیربکسرا میسـنجد و طبـق استاندارد های شرکـت سازنده گیربکس‪ ،‬بایـد روغـن مناسب بـا شرایط کاری استفاده‬
‫شود‪.‬‬
 ‫روغن واسکازین چیست ؟ ‪:‬‬
‫واسـکازین یـا روغـن گیربکـس‪ ،‬روانسـازی اسـت کـه برای روان‌ کاـری قطعات متحرک موجود در جعـبه‌ دنده (گیربکس)‬
‫اسـتفاده می‌شود‪ .‬ایـن روانسـاـز دارای گرانروی ناچیـز ( حتـی در دماهای پاییـن) بوده و با فلزات موجود در جعبه‌دنده (فوالد‬
‫و آلیاژهای مس) سازگاری کافی دارد‪.‬‬

‫واسـکازین‪ ،‬کلمـه روسـی روغـن دنده ( ‪ ) Gear Oil‬می‌باشد‪ .‬ایـن روغـن ‌ هـا در گیربکـس هـا و دیفرانسـیل خودرو استفاده‬
‫می‌شونـد و باـ روغـن موتور فرق دارند‪ .‬روغـن دنده دارای مواد افزودنـی مخصـوصی اسـت ( ‪ ) Extrem Pressure‬که دنده‌‬
‫ها را در مقابـل فشار محافظـت می‌کند‪ .‬روغـن دنده مخصـوص دیفرانسـیل چون در شرایـط سـخت تری کار می‌کنـد‪ ،‬باید از‬
‫روغـن دنده گیربکس قوی‌ تر باشد‪ .‬این روغن‌ها نیـز ماننـد روغـن موتور بر اساس سـطح کیفیـت و ویسـکوزیته طبقه‌بندی‬
‫می‌شوند‪.‬‬

‫به هنگام سخت جا رفتن یا به‌ طور کلی جا نرفتن دنده خودرو‬
‫اولین موردی که باید بررسی شود کمبود واسکازین گیربکس‬
‫یا مناسب نبودن کیفیت و غلظت واسکازین است که می‌تواند بر‬
‫اثر تعویض دیرهنگام این مایع رخ داده باشد‪.‬‬
 ‫‪ -2‬انتخاب سایز مناسب گیربکس ‪:‬‬
‫تحلیل های شکست نشان می دهد که انتخاب گیربکس برای کاربردی اشتباه یا انتخاب گیربکس با اندازه‬
‫کوچک تر از آنچه مورد نیاز بوده‪ ،‬منجر به خساراتی سنگین می شود‪.‬‬

‫‪ -3‬شرایط محل نگهداری گیربکس ( محل انبار کردن ) ‪:‬‬

‫حفاظت از سرمایه خودرا باـ ایجاد محیط مناسب فراهم آورید‪ .‬محیط انبار می بایست شرایط زیررا داشته باشد ‪:‬‬
‫‪ -‬خشک‬
‫‪ -‬تغییرات دمایی کم‬
‫‪ -‬اتمسفر بدون خورندگی‬
‫‪ -‬رطوبت کم‬
 ‫‪ -4‬تراز بودن سطح ‪:‬‬
‫توصیه اکید می گردد که زمان کافی جهت تراز نمودن گیربکس در ورودی و خروجی سیستم صرف کنید‪.‬‬

‫‪ -5‬عیب یابی گیربکس ‪:‬‬

‫رفع عیب‬ ‫دالیل‬ ‫عیب‬ ‫ردیف‬
‫‪ – 1‬پیچ هارا محکم و در صورت نیاز‬ ‫‪ – 1‬شل بودن نصب گیربکس ‪– 2‬‬ ‫لرزش غیر عادی‬ ‫‪1‬‬
‫تعویض کنید‪ -2 .‬اتصاالت ورودی‬ ‫شل بودن یا خرابی اتصاالت ‪– 3‬‬
‫گیربکس محکم یا در صورت نیاز‬ ‫خرابی خار و یا جاخار ‪ -4‬وجود جرم‬
‫تعویض شوند‪ -3 .‬خاررا تعویض‬ ‫خارجی در گیربکس ‪ – 5‬آسیب‬
‫کنید‪ ،‬خارها باید استاندارد و کامال‬ ‫دیدگی بیرینگ ‪ – 6‬آسیب دیدگی‬
‫بدون لقی باشند‪ -4 .‬روغنرا تخلیه‬ ‫چرخ دنده‬
‫و پوسته ی گیربکسرا پس از‬
‫شستشو دوباره از روانکار پر کنید‪-5 .‬‬
‫برینگ باید تعویض گردد‪-6 .‬چرخ‬
‫دنده باید عوض شود‪.‬‬

‫‪-1‬محل درپوش روغنرا کنترل و‬ ‫‪ -1‬شل بودن در پوش های روغن ‪-2‬‬ ‫نشت روغن‬ ‫‪2‬‬
‫اصالح کنید‪-2 .‬درپوش های روغنرا‬ ‫زیاد بودن سطح روغن ‪ -3‬خرابی‬
‫سفت کنید‪-3 .‬سطح روغنرا تا ­‬
‫نیمه‬ ‫درپوش های روغن ‪ -4‬خرابی کاسه‬
‫یپوسته گیربکس کم کنید‪-4 .‬درپوش‬ ‫نمدها یا واشرهای جرزگیر‬
‫های روغنرا تعویض کنید‪ -5 .‬کاسه‬
‫نمدها و یا واشر هارا تعویض کنید‪.‬‬
 ‫‪-1‬ضریب کاررا به کمک کاتالوگ‬ ‫‪ -1‬بار بیش از حد یا اشتباه در‬ ‫دمای زیاد پوسته‬ ‫‪3‬‬
‫بررسی کنید ‪ .‬در صورت لزوم‬ ‫محاسبهی ضریب کار ‪-2 .‬مقدار روان‬
‫­‬
‫گیربکس بزرگ تریرا جایگزین کنید‪.‬‬ ‫کار کم و یا زیاد ‪-3‬استفاده از روان‬
‫نیمهیپوسته‬
‫‪-2‬مقدار روغنرا تا ­‬ ‫کار نامناسب ‪-4‬دمای زیاد محیط‬
‫تنظیم کنید‪-3 .‬از روغن های معرفی‬
‫شده در کاتالوگ استفاده کنید‪-4 .‬از‬
‫روغن مناسب دماهای باالاستفاده‬
‫کنیدو در صورت نیاز گیربکس‬
‫بزرگتریرا جایگزین کنید‪.‬‬
‫‪-1‬بار شعاعی گیربکسرا کم کنید‪.‬‬ ‫‪-1‬بار شعاعی زیاد است ‪-2‬مقدار‬ ‫دمای باالی بیرینگ ها‬ ‫‪4‬‬
‫‪-2‬از یاتاقان بندی مناسب استفاده‬ ‫روان کار کم است‪.‬‬
‫کنید‪-3 .‬در صورت نیاز گیربکس‬
‫بزرگتریرا جایگزین کنید‪-4 .‬مقدار‬
‫روان کاررا به حد مناسب برسانید‪.‬‬
‫نیمهی پوسته‬
‫‪ .1‬مقدار روغنرا تا ­‬ ‫‪-1‬مقدار کم روان کار ‪-2‬خرابی خار و‬ ‫سر و صدای گیربکس‬ ‫‪5‬‬
‫تنظیم کنید ‪ .2‬خاررا تعویض‬ ‫یا جا خار ‪ -3‬اشکال در دستگاه ‪-4‬‬
‫کنید‪.‬خارها باید استاندارد و کامال‬ ‫وجود جرم خارجی گیربکس ‪-5‬خرابی‬
‫بدون لقی باشند‪.3 .‬اتصاالت‪،‬یاتاقان‬ ‫اتصاالت ورودی و خروجی ‪-6‬شل‬
‫بندی‪،‬ریل ها‪،‬راهنماها و سایر اجزای‬ ‫بودن در نصب گیربکس ‪-7‬تراز نبودن‬
‫دستگاهرا بازرسی و از درست‬ ‫سطح نصب گیربکس ‪-8‬آسیب‬
‫کارکردن آنها اطمینان نماید‪.4 .‬روغن‬ ‫دیدگی بیرینگ ‪-9‬آسیب دیدگی‬
‫پوستهی گیربکسرا پس از‬ ‫­‬ ‫را تخلیه و‬ ‫چرخ دنده ‪.-10‬باال بودن دمای محیط‬
‫شستشو دوباره از روانکار پر کنید‪.‬‬
‫‪.5‬اتصاالت ورودی گیربکس محکم یا‬
‫در صورت نیاز تعویض شوند‪.‬‬
 ‫جدول نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه ( ‪ ) PM‬گیربکس های حلزونی ‪:‬‬
‫کد ‪:‬‬
‫‪01‬‬
‫شماره بازبینی ‪01 :‬‬ ‫فرم اطالعات نت پیشگیرانه (‪)PM‬‬
‫صفحه ‪ 1‬از ‪1‬‬

‫کارخانه و کشور سازنده ‪ :‬رهنما ‪ -‬ایران‬ ‫محل استقرار ‪ ( 23 :‬بر روی دستگاه باالبر )‬ ‫کد تجهیز ‪00012032 :‬‬ ‫نام تجهیز ‪ :‬گیربکس حلزونی‬

‫مالحظات‬ ‫شماره فرم‬ ‫تعداد و‬ ‫شماره انبار‬ ‫مدت توقف‬ ‫در حال‬ ‫مدت زمان‬ ‫دوره‬ ‫تخصص‬ ‫شرح فعالیت‬ ‫ردی‬
‫مقدار قطعه راهنمای انجام‬ ‫قطعه‬ ‫تجهیز‬ ‫انجام فعالیت‬ ‫) رـوز (‬ ‫مورد‬ ‫ف‬
‫فعالیت‬ ‫تعویضی‬ ‫تعویضی‬ ‫) دـقیقهـ (‬ ‫) دـقیقهـ (‬ ‫نیاز‬

‫توقف‬
‫کار‬
‫توجه نمائید که در‬
‫صورت شارژ روغن‪،‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪20‬‬ ‫√‬ ‫‪10‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی سطح روغن گیربکس و چک کردن‬ ‫‪1‬‬
‫حتما از روغن مناسب‬ ‫روز‬ ‫گیربکس از هرگونه نشتی روغن‬
‫استفاده شود‬

‫در صورت نیاز‪ ،‬کوپل‬

‫گیربکس و شفت مجددا‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫√‬ ‫‪5‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی ارتعاش‬ ‫‪2‬‬
‫االین گردد‬ ‫روز‬

‫در صورت مشاهده دمای‬

‫شدید‪ ،‬نوع و میزان‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪5‬‬ ‫√‬ ‫√‬ ‫‪5‬‬ ‫هر ‪15‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی دما و سر و صدای گیربکس‬ ‫‪3‬‬
‫روانکاری حتما چک شود‬ ‫روز‬

‫در صورت نیاز با استفاده‬

‫از دستگاه االینر مجددا‬
‫‪6‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪15‬‬ ‫√‬ ‫‪10‬‬ ‫هر ‪20‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫بررسی االین بودن شافت موتور و گیربکس در‬ ‫‪4‬‬
‫تنظیم شود‬ ‫روز‬ ‫محل کوپلینگ‬

‫در صورت لزوم بیرینگ‬

‫ها‪ ،‬یا چرخدنده تعویض‬
‫‪1‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪60‬‬ ‫√‬ ‫‪45‬‬ ‫هر ‪30‬‬ ‫تعمیرکار‬ ‫دمونتاژ کامل گیربکس جهت اطالع از‬ ‫‪5‬‬
‫شود‬ ‫روز‬ ‫وضعیت بیرینگ ها و چرخدنده‬

‫نام و امضاء سرپرست تولید‬ ‫‪ :‬نام و امضاء بازرس نت ‪:‬‬

‫تاریخ‬ ‫‪:‬تاریخـ ‪:‬‬
‫دستورالعمل نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه گیربکس حلزونی شرکت رهنما ‪:‬‬
‫اللهم صل علی محمد و آل‬
‫محمد و عجل فرجهم‬