Egipatska umetnost

(mitologija)

By: Selma Destanovic

 Egipat kao dar reke Nil
 Pre oko 5 000 godina na obalama reke Nil u severnoj
Africi razvijala se po mnogo čemu neverovatna
civilizacija starog Egipta(Misir), graniči se sa Libijom
na zapadu, na jugu sa Sudanom, na severu sa
Sredozemnim morem, a na istoku sa Izraelom i
Gazom. Njen razvoj je trajao preko 3 000 godina.
Egipat ima istoriju dugu 6 000 godina, Istorija Egipta,
koliko znamo iz pronađenih spisa, počinje oko 3300-
te godine pre nove ere, kada su Egipćani osmislili
simbole kojima su počeli da opisuju i beleže događaje
svog vremena.
 Nijedna druga civilizacija u vreme egipatskih faraona
nije se mogla takmičiti sa drevnim Egiptom - moćnom
državom poznatom po velelepnim građevinama i
izuzetnim bogatstvom. Osnovni razlog nadmoći
Egipta u to doba bila je velika geografska prednost,
oličena u moćnoj reci Nil. Hiljada godina centar života
i razvoja u Egiptu bila je upravo ova reka. Za Egipat
se i danas sa pravom kaže da je dar reke Nil.
Drevni Egipat
 Civilizacija u starom Egiptu
 Zbog te prirodne prednosti granica kao sto su reka Nil i okolne
pustinje u razliku od Mesopotamije, vecina egipatske kulture je ostala
sacuvana i netaknuta.
 Narod u starom egiptu se pre svega bavio stočarstvom, trgovinom i
poljoprivredom. Odavno nam je poznata činjenica da je stari Egipat
bio jedna od najnaprednijih civilizacija u istoriji, tako da su se ostvarili
ne samo u vestoj trgovini, vec i u medicini, arhitekturi, astronomiji,
literaturi, filozofiji kao takodje i u umetnosti.
 Delili su se na slojeve gde su na samom dnu bili robovi, odmah posle
njih farmeri, pa umetnici koji su radili u hramovima, nakon njih su bili
pisari i na samom vrhu su bili sveštenici, doktori i inžinjeri.
 Faraon se smatrao najvećim stupnjem tj. samim božanstvom
Civilizacija u starom Egiptu
 Faraon
 Faraon je naziv vrhovnog vladara u
starom Egiptu. Verovalo se da on ne
umire vec “ ulazi u svoj vecni horizont”.
Faraon je bio “izvor zivota, zdravlja I
radosti”.
 Bio je gospodar života i smrti svih
Egipćana. Pred podanicima se uvijek
pojavljivao u svečanoj odjeći, na glavi s
dvostrukom krunom Gornjeg (bijela kruna)
i Donjeg Egipta (crvena kruna) koju je
krasio zlatni prikaz tijela i glave kobre.
Službeni znaci kraljevske vlasti bili su
trostruki bič i pastirski štap u obliku kuke.
 Mitologija starog Egipta

 Egipatska mitologija je jedna od mitologija koja se zasniva na totemizmu, odnosno vjerovanju u

svete životinje. Karakteriziraju je božanstva s ljudskim tijelom i glavom životinje, s tim da postoje
iznimke. Jedna od glavnih dijelova religije drevnog Egipta jeste vjerovanje u zagrobni život, čemu
svjedoči velik broj pronađenih grobnica, među kojima su piramide najveće, zatim velik broj
mumija, statua, ali i brojna božanstva povezana sa zagrobnim životom. Egipćani su se klanjali
bogovima, poštovali ih i prinosili im žrtve. Smatrali su ih gospodarima svijeta.
 Unutrasnjost hramova
 Hram Hatšepsute
 Pogrebni hram Hatšepsute, koja je vladala Egiptom od oko 1.479 godina prije
nove ere, pa sve do svoje smrti u 1.458. godini prije nove ere, nalazi se ispod
stijene u Deir el Bahari na zapadnoj obali Nila.
 Zagrobni život starog Egipta
 Nakon smrti, čovekova duša putuje kroz drugi svet (eg. Duat ili Amenti). Amenti znači
“zapad”. Naime, posmrtni put duše u kraj drugog sveta bio je istovjetan kretanju Sunca
koje zalazeći na zapadu odlazi “u nepoznato”. Za jedne je on kopija ovoga sveta u kojem
se oru njive, žanje žito, slavi, pije pivo i odlazi u lov na ptice. Za druge, Duat je potpuno
odvajanje od sveta poznatog, uzlet do zvezda u kojima borave bogovi. Mumificiranje je bilo
postupak kojim se telo konzerviralo, a njegov je cilj oslobađanje onih elemenata duše koji
će preživeti smrt tijela. Postupak mumifikacije sastojao se u odstranjivanju lako
razgradljivih unutrašnjih organa i konzervaciji tela koje bi tako bilo trajnije očuvano.
 Kraljevske su mumije imale funkciju relikvije koja se morala čuvati s osobitom pozornošću,
pa su faraoni bili mumificirani najkvalitetnijim poznatim tehnikama.
 Tu otkrivamo koncepct tri sveta: Jednog (večnog i najvišeg) posve duhovnog u kojem
boravi stvoritelj svieta; drugog svieta dualnosti i duše*-/Tome svetu odgovaraju parovi
božanstava: Geb i Nut, Oziris i Izida, Set i Neftis, Horus i Hator idt./-; i trećeg sveta
manifestacije (mnoštvo božanstava). Najviši svijet predstavlja ujedno i realnost idealnog
stanja (stanja raja, zlatnog doba itd.) koje je za čovjeka izgubljeno Ozirisovom smrću, a u
koje se upravo uz pomoć tog božanstva može vratiti tek nakon zemaljskog života.
Unutrašnjost grobnica
Sarkofazi
 Umetnost drevnog Egipta
 Umetnost drevnog Egipta deli se na:
a. Portretne statue
b. Biste
c. Slike i Reljef
 Egipatske portretne statue
 Bitna i najvažnija odlika egipatske skulpture je frontalnost (bogovi, elita), napravljene
su tako da bi bile posmatrane samo spreda. Egipatska skulptura se boji.U celosti se
boje statue od krečnjaka.statue od crvenog granita su rađene za vladare, zbog boje
granita se boje samo delovi.Statue rađene od drveta se prvo prevlače štukom, pa se
boje.Idealizovano predstavljanje osobe u ''najboljim godinama života''.
 Lice je sa borama, izmorene oči, podočnjaci.Tumačenja o tome su različita.Jedno od
tumačenja, kao razlog takvog predstavljanja Sesotrisa navodi teret zbog obaveza
vladanja.Međutim, pored ove predstave, uvek je nalažena i idealizovana predstava
faraona.
 Svojstva: smiren stav i kod sedeće i kod stojeće figure. Ponekad izbačena noga,
ona ne pokazuje kretanje, već povećava statičnost. Uzdržanost, ukočenost -
reprezentativnost, monumentalnost. Naglašena je osa simetrije. Vajalo se pomoću
projekcija pa su figure «sapete» i predstavljene su čeono. Zadnja strana skulpture je
vezana za zid - pozađe, te figure nikad nisu slobodne.
Portretne figure
 Egipatske biste
 Bista ili poprsje je skulpturalni
trodimenzionalni prikaz gornjeg dela
ljudskog tela - torza, najčešće glave,
vrata, sa ramenima i prsima, ili
jednostavnije rečeno to je plastični portret
gornjega dela ljudskoga tela.
 Najpoznatija bista je bista Nefertiti. Ova
bista od krečnjaka nema nikakvih
natpisa u hijeroglifima i može se
zaklučiti na osnovu karakteristične
krune u poređenju sa drugim
predstavama da se tu radi o
portretu i identifikaciji kraljice
Nefertiti.
 Slike i reljef
 U egipatskoj umetnosti ne važi podela po kojoj reljef pripada istoj grupi kao i skulptura.
 Reljef je slikarstvo, odgovara slici u potpunosti. Osnovna ideja Egipćana je napraviti reljef da bude trajniji.
Reljef se boji. Jedan od načina da boja traje večno je umetanje staklene paste u udubljenja ali je pasta brzo
otpadala. Svrha prikazivanja je napraviti sliku za večnosti, da trajno služi onoga za koga je napravljena.
 Razlikujemo dva načina izrade reljefa:
1. Izdignut reljef, kada se skida površina oko figure .
2. Udubljen reljef, kada se urezuju konture figura.
 Razlike zavise od mesta gde se reljef nalazi ( u hramovima na svim površinama, u unutrašnjosti
grobnica, na fasadama ulaza, u mastabama) kao i od vrste materijala za izradu (drvo, kamen).
Pukotine u kamenu su popravljane gipsom-štukom.
 Slikarstvo u grobnicama je raširenije od srednjeg carstva. Podloga je od štuka koji lakše vezuje boju.Koriste
se vodene boje, akvarel, možda su koristili i arabiku. Na kamenu podlogu je nanošena mešavina slame i
blata, pa štuk pa boja.
 U Egipatskoj umetnosti vazi zakon frontaliteta, ortogonalno predstavljanje i uglovi se menjaju za 90 ili 180
stepeni. Oblici se vide pod pravim uglom. Ne poznaju perspektivu. Glava je prikazana u profilu, oko je
frontalno, noge su u profilu, stopala su razmaknuta i oba viđena sa strane palca. Posrednim putem su
dočaravali dubinu prostora. Poznavali su samo upravan način predstavljanja. Postoji princip superponiranja
za dubinu prostora. Koriste izokefalij - glave ličnosti istog ranga su u istoj veličini (hijerarhijsko
dimenzionisanje), robovi su najmanji, a vladari najveći.
Slike i reljefi