• KHAÙNG NGUYEÂN

• TÍNH GAÂY MIEÃN DÒCH VAØ

TÍNH ÑAËC HIEÄU KHAÙNG
NGUYEÂN

1
 MUÏC TIEÂU

1. Trình baøy ñöôïc ñònh nghóa khaùng nguyeân hoaøn chænh vaø
hapten.
2. Phaân bieät ñöôïc söï khaùc nhau giöõa hai thuoäc tính
- Thuoäc tính sinh mieãn dòch.
- Thuoäc tính ñaëc hieäu khaùng nguyeân.
3. Trình baøy ñöôïc theá naøo laø epitop, caùc ñieåm khaùc bieät
giöõa epitop cuûa teá baøo B (vaø khaùng theå) vaø epitop cuûa
teá baøo T.
4. Phaân bieät ñöôïc khaùng nguyeân phuï thuoäc vaø khoâng phuï
thuoäc Thymus.

2
 ÑÒNH NGHÓA

Khaùng nguyeân laø moät chaát khi ñöa vaøo cô theå (tieáp
xuùc vôùi heä mieãn dòch) seõ gaây ra ôû cô theå ñoù moät
ñaùp öùng mieãn dòch töùc laø söï hình thaønh caùc
khaùng theå vaø hay teá baøo T phaûn öùng ñaëc hieäu
vôùi khaùng nguyeân ñöa vaøo.

Tính gaây mieãn dòch laø tính chaát cuûa moät chaát khi ñöa vaøo cô
theå (tieáp xuùc vôùi heä mieãn dòch) coù khaû naêng taïo ra moät ñaùp
öùng mieãn dòch.

Tính ñaëc hieäu khaùng nguyeân laø tính chaát cuûa moät chaát hay
moät caáu truùc coù khaû naêng keát hôïp ñaëc hieäu vôùi khaùng theå
hay thuï theå khaùng nguyeân cuûa teá baøo T ñöôïc taïo ra trong ñaùp
öùng mieãn dòch.

Nhö vaäy moät chaát coù tính gaây mieãn dòch thì ñoàng thôøi cuõng coù tính ñaëc
lieäu khaùng nguyeân vaø coøn ñöôïc goïi laø KN hoaøn chænh thöôøng goïi taét laø
KN. Coù nhöõng chaát chæ coù tính ñaëc hieäu KN maø thoâi, khi ñöa ñôn ñoäc caùc
chaát naøy vaøo cô theå khoâng taïo ra ñöôïc moät ñaùp öùng mieãn dòch. Nhöõng
chaát nhö vaäy ñöôïc goïi laø baùn KN hay hapten.
3
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

1- Thuoäc tính toång quaùt cho moïi KN hoaøn chænh :

• 1.1- Caáu taïo hoùa hoïc :

 Caùc ñaïi phaân töû protein noùi chung laø caùc KN maïnh.
 Caùc polypeptid, polysaccharid, caùc cao phaân töû höõu cô toång hôïp coù theå laø KN trong moät soá hoaøn caûnh nhaát ñònh.
 Caùc lipid vaø acid nhaân tinh khieát khoâng phaûi laø chaát gaây mieãn dòch trong ñieàu kieän bình thöôøng nhöng coù theå laø baùn KN (ví duï
nhöõng beänh nhaân lupus ñoû heä thoáng coù xuaát hieän khaùng theå choáng DNA).

4
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

1- Thuoäc tính toång quaùt cho moïi KN hoaøn chænh :

1.2- Khoái löôïng phaân töû :

 Khoái löôïng phaân töû laø moät tieâu chuaån tuy khoâng tuyeät
ñoái nhöng coù theå cho chuùng ta moät khaùi nieäm toång
quaùt.
 Ví duï caùc chaát coù baûn chaát laø protein hay daãn chaát cuûa
noù neáu coù phaân töû löôïng treân 100.000 Da laø caùc KN
maïnh.
 Caùc chaát vôùi phaân töû löôïng döôùi 10.000 Da thöôøng
khoâng coù tính gaây mieãn dòch hoaëc chæ gaây ñaùp öùng nheï.
Nhö vaäy haàu heát caùc thuoác thoâng thöôøng tröø caùc vaccin,
caùc daãn chaát töø protein v.v... töï noù khoâng coù tính gaây
mieãn dòch.

5
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

1- Thuoäc tính toång quaùt cho moïi KN hoaøn chænh :

1.3- Söï phöùc taïp cuûa caáu truùc hoùa hoïc :

Moät phaàn töû phaûi ñaït ñöôïc moät möùc ñoä nhaát ñònh naøo
ñoù cuûa söï phöùc taïp veà caáu truùc môùi coù khaû naêng gaây
mieãn dòch.
Moät polypeptid toång hôïp neáu chæ bao goàm moät loaïi acid
amin thì khoâng coù hoaëc chæ coù tính gaây mieãn dòch raát yeáu
nhöng neáu coù töø ba loaïi acid amin trôû leân thì tính gaây mieãn
dòch taêng leân roõ reät.
Trong caùc acid amin thì nhoùm caùc acid amin voøng thôm nhö
tyrosin, phenylalanin khi theâm vaøo thaønh phaàn caáu taïo laøm
cho tính gaây mieãn dòch taêng leân maïnh hôn caùc acid amin
khaùc.
6
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát

• 2.1- Tính laï ñoái vôùi heä thoáng mieãn dòch :

 Moät chaát ñaày ñuû caùc tieâu chuaån chung cuûa moät khaùng
nguyeân nhöng neáu laø “quen” thì vaãn khoâng taïo neân moät
ñaùp öùng mieãn dòch (vaø ñöôïc goïi laø söï dung naïp ñoái vôùi
KN baûn thaân).
 Khi coù söï roái loaïn veà khaû naêng dung naïp naøy coù theå
sinh ra caùc beänh töï mieãn.
 Cô sôû cuûa söï phaân bieät “laï” hay “quen” naøy laø do nguoàn
goác di truyeàn, söï khaùc bieät veà nguoàn goác di truyeàn caøng
lôùn thì ñaùp öùng mieãn dòch ñöôïc hình thaønh caøng maïnh.
 Khaû naêng phaân bieät ñöôïc “quen” vaø “laï” laø do caùc teá
baøo mieãn dòch hoïc ñöôïc trong quaù trình tröôûng thaønh
cuûa heä thoáng mieãn dòch ôû moãi caù theå.

7
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
• 2.2- Ñaëc ñieåm di truyeàn cuûa töøng caù theå :

 Caáu taïo khaùc nhau giöõa caùc caù theå laøm cho caùc caù theå
coù khaû naêng ñaùp öùng mieãn dòch khaùc nhau ñoái vôùi caùc
khaùng nguyeân.
 Moät cuïm caùc gen coù lieân quan ñeán ñaëc ñieåm mieãn dòch
naøy ñaõ ñöôïc phaùt hieän goïi laø caùc gen ñaùp öùng mieãn
dòch (Ir : Immune response) laø caùc gen cuûa nhoùm phuø hôïp
moâ lôùp II (ôû ngöôøi laø HLA lôùp II).

8
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn dòch
cuûa moät chaát:
• 2.3- Tính coù theå phaân huûy :

 Caùc chaát khoâng bò phaân huûy bôûi quaù trình sinh hoïc trong
cô theå thì khoâng coù tính gaây mieãn dòch ví duï nhö chaát deûo
polystyrene, chaát amiaêng, do caùc ñôn nhaân thöïc baøo khoâng
xöû lyù ñöôïc chuùng ñeå trình dieän khaùng nguyeân.
 Caùc polypeptid coù caáu taïo toaøn axit amin D khoâng coù tính
gaây mieãn dòch vì cô theå khoâng coù caùc men ñeå phaân giaûi
chuùng - traùi laïi cuøng caùc axit amin ñoù nhöng ôû daïng L thì laïi
coù khaû naêng sinh mieãn dòch.
 Tuy nhieân, neáu moät chaát laïi bò phaân huûy quaù nhanh trong
cô theå thì khoâng coù hoaëc chæ coù tính gaây mieãn dòch yeáu.

9
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.4- Tính deã bò baét giöõ bôûi caùc ñôn nhaân thöïc baøo :

 Vì caùc ñôn nhaân thöïc baøo phaûi baét giöõ, xöû lyù KN vaø
sau ñoù môùi trình dieän KN cho teá baøo T ñeå taïo ñaùp öùng
mieãn dòch neân neáu KN khoâng bò baét giöõ bôûi ñôn nhaân
thöïc baøo thì ñaùp öùng seõ khoâng coù hoaëc keùm hieäu quaû.
 Thí duï khi tieâm globuline mieãn dòch cuûa boø cho thoû: Neáu
globuline mieãn dòch ôû daïng voùn keát seõ taïo moät ñaùp öùng
mieãn dòch maïnh. Traùi laïi, neáu ôû daïng hoøa tan hoaøn
toaøn (ví duï duøng sieâu ly taâm loaïi boû daïng voùn keát) thì
khoâng coù hoaëc chæ gaây mieãn dòch raát yeáu.

10
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.4- Tính deã bò baét giöõ bôûi caùc ñôn nhaân thöïc baøo :

11
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.5- Ñöôøng ñöa KN vaøo cô theå :

 Caùc KN hoøa tan khi tieâm trong da, döôùi da hay baép thòt
gaây ñaùp öùng mieãn dòch cao hôn khi tieâm tónh maïch.
 Caùc KN daïng haït nhö hoàng caàu, vi khuaån tieâm ñöôøng
tónh maïch vaãn taïo ñaùp öùng mieãn dòch toát.

12
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)
• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn
dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.6- Lieàu löôïng KN ñöa vaøo cô theå:
 Thöïc nghieäm treân chuoät nhaét, tieâm 0,5mg polysaccarid tinh
khieát cuûa voû pheá caàu khuaån thì khoâng taïo ñöôïc ñaùp
öùng mieãn dòch.
 Tieâm 0,5µg thì taïo ñöôïc khaùng theå ñaëc hieäu.

13
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.7- Chaát taù döôïc mieãn dòch :

 Taù döôïc mieãn dòch laø moät chaát khi ñöa vaøo cuøng vôùi KN
ñeå gaây mieãn dòch seõ laøm taêng tính gaây mieãn dòch cuûa
KN leân.
 Moät soá tính chaát thöôøng coù trong chaát taù döôïc mieãn
dòch :
- Laøm cho KN ñöôïc giöõ laïi laâu vaø giaûi phoùng ra töø
töø.
- Laøm taêng phaûn öùng vieâm taïi nôi tieâm KN.
- Hoaït hoùa, taêng sinh caùc teá baøo mieãn dòch.
- Laøm thay ñoåi tính chaát vaät lyù cuûa KN.

14
 HAPTEN
(KN khoâng hoøan chænh – Baùn KN)

 Hapten thöôøng laø moät phaân töû nhoû töï noù khoâng coù
khaû naêng taïo ra moät ñaùp öùng mieãn dòch song khi ñöôïc
gaén vôùi moät ñaïi phaân töû khaùc (thöôøng laø moät protein)
goïi laø chaát taûi (carrier) thì heä thoáng mieãn dòch coù theå
taïo ra khaùng theå hay teá baøo T maãn caûm nhaän dieän vaø
keát hôïp ñaëc hieäu vôùi hapten.

 Nhö vaäy hapten khoâng coù tính sinh mieãn dòch maø chæ coù
tính ñaëc hieäu KN maø thoâi.

15
 HAPTEN
(KN khoâng hoøan chænh – Baùn KN)

 Thí duï : Trong phaûn öùng dò öùng vôùi penicillin ôû moät soá
beänh nhaân.
 Penicillin coù troïng löôïng phaân töû 320 Da töï noù khoâng coù
tính sinh mieãn dòch.
 Khi tieâm vaøo cô theå, moät daïng chuyeån hoùa cuûa Penicillin
laø Penicilloyl, chaát naøy töï keát hôïp vôùi albumin huyeát
töông (ñoùng vai troø nhö chaát taûi) vaø coù khaû naêng gaây
moät ñaùp öùng mieãn dòch ñaëc hieäu choáng penicilloyl.
 Caùc beänh nhaân coù ñaùp öùng mieãn dòch naøy khi söû duïng
laïi Penicillin seõ gaây moät phaûn öùng quaù maãn coù khi ñöa
ñeán töû vong.

16
 HAPTEN
(KN khoâng hoøan chænh – Baùn KN)

Moät soá thuoác thoâng thöôøng coù khaû naêng trôû thaønh
hapten vaø gaây tình traïng quaù maãn caûm:

Penicillin 320
Aspirin 180
Methyldopa 211
Gentamycin 700

17
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

Khaùng theå hay teá baøo T ñaëc hieäu KN ñöôïc hình thaønh
trong moät ñaùp öùng mieãn dòch ñoái vôùi moät KN nhaát ñònh
khoâng keát hôïp vôùi toaøn boä caáu truùc KN maø chæ nhaän
dieän nhöõng phaàn nhoû nhaát ñònh ñöôïc caáu thaønh trong KN
ñoù.
Vò trí ñöôïc nhaän dieän naøy ñöôïc goïi laø epitop.
Trong moät KN caùc epitop coù theå ñöôïc hình thaønh bôûi
moät chuoãi caùc phaân töû gaàn nhau (caáu truùc baäc moät)
(linear epitopes) hay do caáu hình khoâng gian ñöôïc hình thaønh
töø caùc phaàn töû xa nhau, nhöng do caáu truùc baäc 3 chuùng
tieáp caän laïi gaàn nhau (conformational epitopes).
Kích thöôùc cuûa moãi epitop nhoû, chæ bao goàm töø 4 ñeán 6
axit amin hay monosaccharid.

18
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

19
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

Nhö vaäy epitop seõ quyeát ñònh tính ñaëc hieäu cuûa KN vaø
moät KN thöôøng bao goàm nhieàu epitop.
Soá löôïng epitop coù treân moät KN ñöôïc goïi laø hoùa trò cuûa
KN ñoù.
Thoâng thöôøng moät KN coù troïng löôïng phaân töû caøng lôùn
thì soá löôïng epitop coù treân noù caøng lôùn.

Khaùng nguyeân Troïng löôïng phaân töû Hoùa trò toái

(Da) thieåu
Ribonuclease tuïy 13.600 3
boø 42.000 5
Ovalbumin gaø 69.000 6
Albumin ngöïa 160.000 7
IgG ngöôøi 40.000.000 650
Virut khaûm thuoác
laù
20
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

 Phaûn öùng cheùo xaûûy ra khi 2 KN khaùc nhau coù chia seû
chung moät vaøi epitop. Tröôøng hôïp naøy ñöôïc goïi laø phaûn
öùng cheùo thöïc söï.
Tuy nhieân phaûn öùng cheùo cuõng coù theå xaûy ra do tính
ñaëc hieäu töông ñoái giöõa KN vaø KT (hay thuï theå KN noùi
chung) töùc laø nhieàu epitop gaàn gioáng nhau coù theå ñöôïc
nhaän dieän bôûi cuøng moät KT hoaëc nhieàu KT gaàn gioáng
nhau coù theå nhaän dieän cuøng moät epitop.
Hai tình huoáng sau ñöôïc goïi laø phaûn öùng cheùo töông ñoái,
tuy coù phaûn öùng cheùo nhöng löïc lieân keát KN-KT( aùi löïc)
khoâng gioáng nhau.

21
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

PHAÛN ÖÙNG CHEÙO

22
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

AÙI LÖÏC KHOÂNG GIOÁNG NHAU

23
 LÖÏC TÖÔNG TAÙC GIÖÕA KN
VAØ KT

Söï keát hôïp KN-KT ñöôïc taïo thaønh do nhieàu löïc töông taùc
yeáu, phuïc hoài (khoâng phaûi lieân keát ñoàng hoùa trò), chuû
yeáu giöõa 3 vuøng quyeát ñònh boå tuùc cuûa caû chuoãi naëng
vaø chuoãi nheï vôùi epitop KN.
Caùc löïc töông taùc naøy bao goàm:
Löïc lieân keát hydro.
Löïc lieân keát tónh ñieän.
Löïc lieân keát Van der Waals.
Löïc lieân keát kî nöôùc.

24
 LÖÏC TÖÔNG TAÙC GIÖÕA KN
VAØ KT

Khoûang caùch giöõa hai maët tieáp xuùc raát quan

troïng trong vieäc taïo neân löïc keát hôïp KN-KT

25
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

Ngoøai vaán ñeà soá löôïng epitop coù treân moät KN, moät KN
thöôøng coù nhieàu ñaëc hieäu khaùc nhau.
Do ñoù khi ta goïi moät khaùng theå ñôn ñaëc hieäu
(monospecific antibody) vôùi moät KN naøo ñoù thì thöïc chaát
trong khaùng theå ñoù bao goàm moät taäp hôïp khaùng theå coù
caùc ñaëc hieäu vôùi epitop coù treân KN ñoù.
Khaùng theå ñôn cloân chæ nhaän dieän moät ñaëc hieäu epitop
theo moät kieåu rieâng maø thoâi.
Moät KN duø coù nhieàu epitop nhöng chæ coù moät hoaëc ít
ñaëc hieäu ñöôïc goïi laø KN ñôn ñieäu (monotonous antigen).
Caùc KN cô baûn nhaát laø Polysaccharid thöôøng laø KN ñôn
ñieäu.

26
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 2- Epitop cuûa teá baøo B vaø teá baøo T:

Treân cuøng moät KN ngöôøi ta nhaän thaáy caùc epitop nhaän

dieän bôûi khaùng theå thöôøng khoâng truøng vôùi caùc epitop
nhaän dieän bôûi teá baøo T.
Epitop cuûa khaùng theå coù theå ôû caû hai daïng : daïng chuoãi
vaø daïng caáu hình.
Epitop cuûa teá baøo T chæ ôû daïng chuoãi.
Epitop cuûa khaùng theå thöôøng bieåu loä ôû maët tieáp caän
ñöôïc cuûa phía ngoaøi caáu truùc KN.
Epitope cuûa teá baøo T coù theå caû ôû maët ngoaøi hay ôû
phaàn cuoän vaøo trong cuûa phaân töû.
Söï khaùc bieät cuûa hai loaïi epitop cuûa teá baøo B (KT) vaø teá
baøo T caên baûn laø do teá baøo T khoâng nhaän dieän tröïc tieáp
epitop cuûa KN laï maø chuùng phaûi ñöôïc xöû lyù vaø trình dieän
qua nhoùm phuø hôïp moâ

27
 EPITOP
QUYEÁT ÑÒNH KN

• 1- Ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa epitop:

28
 Nhöõng thuoäc tính cô baûn cuûa moät
khaùng nguyeân hoaøn chænh (goïi taét laø
KN)

• 2- Caùc thuoäc tính khaùc aûnh höôûng tính gaây mieãn

dòch cuûa moät chaát:
•
• 2.4- Tính deã bò baét giöõ bôûi caùc ñôn nhaân thöïc baøo :

29
 KN KHOÂNG PHUÏ THUOÄC THYMUS
KN PHUÏ THUOÄC THYMUS

• 1- KN phuï thuoäc thymus:

Trong caùc thí nghieäm gaây mieãn dòch treân suùc vaät cuõng
nhö nhöõng nhaän xeùt laâm saøng cho thaáy ñoái vôùi haàu heát
caùc KN muoán taïo ñöôïc moät ñaùp öùng mieãn dòch toát (keå
caû ñaùp öùng taïo khaùng theå) caàn phaûi coù söï tham gia cuûa
lymphoâ baøo T (caùc teá baøo naøy ñöôïc taêng sinh, bieät hoùa vaø
giaùo duïc ôû Thymus).
Caùc KN naøy ñöôïc goïi laø KN phuï thuoäc Thymus.
Caùc KN gheùp, KN nhoùm maùu, caùc KN coù caáu truùc laø
protein, caùc chaát taûi v.v... ñeàu laø KN phuï thuoäc Thymus.
Ñaùp öùng mieãn dòch ñoái vôùi KN phuï thuoâïc Thymus coù trí
nhôù (ñaùp öùng thì hai, chuyeån lôùp khaùng theå v.v...).

30
 KN KHOÂNG PHUÏ THUOÄC
THYMUS
KN PHUÏ THUOÄC THYMUS
• 2- KN khoâng phuï thuoäc thymus:
Moät soá KN coù theå taïo ñöôïc ñaùp öùng mieãn dòch khoâng
caàn coù söï tham gia cuûa teá baøo T, caùc KN naøy ñöôïc goïi laø
KN khoâng phuï thuoäc Thymus.
Veà caáu truùc KN khoâng phuï thuoäc Thymus thöôøng coù
ñaëc ñieåm laø coù söï laëp laïi caùc ñôn vò caáu truùc bôûi vaäy
nhieàu KN coù baûn chaát laø polysaccharid laø KN khoâng phuï
thuoäc Thymus.
Ngöôøi ta giaûi thích raèng chính nhôø söï laëp laïi veà caáu truùc
naøy neân KN coù khaû naêng lieân keát cheùo (cross linking) caùc
thuï theå treân beà maët teá baøo B taïo moät thoâng tin ñuû söùc
ñeå hoaït taùc khoâng caàn söï giuùp ñôõ cuûa teá baøo T.
Ñaëc ñieåm cuûa ñaùp öùng mieãn dòch ñoái vôùi KN khoâng
phuï thuoäc Thymus laø trí nhôù mieãn dòch khoâng coù hoaëc
khoâng ñaày ñuû : ñaùp öùng khoâng taêng hoaëc chæ taêng ít, khi
tieâm nhaéc laïi khaùng theå chuû yeáu ñöôïc taïo ra vaãn laø lôùp
IgM, keå caû khi tieâm nhaéc nhôû.
31
 KN KHOÂNG PHUÏ THUOÄC
THYMUS
KN PHUÏ THUOÄC THYMUS

32
 SIEÂU KN
Superantigen

Sieâu KN khoâng phaûi laø moät KN thöïc söï theo ñònh nghóa
chaët cheõ veà mieãn dòch hoïc vì chuùng hoaït taùc moät soá
löôïng lôùn teá baøo T (khoâng coù ñaëc hieäu) vaø teá baøo trình
dieän KN.
 Chuùng khoâng ñöôïc xöû lyù vaø trình dieän nhö caùc KN
thoâng thöôøng.
 Chuùng coù khaû naêng tröïc tieáp lieân keát vôùi moät vuøng ít
bieán ñoåi treân chuoãi V cuûa TCR vaø cuûa phaân töû nhoùm
phuø hôïp moâ cuûa teá baøo TDKN vaø hoaït taùc chuùng.
Do tính chaát khoâng coù ñaëc hieäu chaët cheõ naøy neân
chuùng kích thích moät soá löôïng lôùn teá baøo T (kích thích ña
cloân).
Keát quaû cuûa caùc kích thích naøy laø vieäc saûn xuaát haøng
loaït caùc Cytokin nhö IL-1, TNF, IL-2 v.v…gaây ra tình traïng
nhieãm ñoäc, tình traïng vieâm treân laâm saøng.
Ñieån hình cuûa caùc sieâu KN naøy laø caùc ñoäc toá A, B, E...
cuûa tuï caàu truøng (staphylococus enterotoxin = SEA, SEB,
SEE…) gaây ra hoäi chöùng nhieãm ñoäc thöùc aên.
33
 SIEÂU KN
Superantigen

34
 KHAÙNG NGUYEÂN

• TOÙM TAÉT:
 KN hoaøn chænh khi ñöa vaøo cô theå taïo ra moät ñaùp öùng
mieãn dòch, coøn Hapten töï noù khoâng sinh ra ñöôïc ñaùp öùng
mieãn dòch nhöng coù theå keát hôïp ñaëc hieäu vôùi KT hay TCR
töông öùng.
 TCR vaø BCR (vaø KT) chæ nhaän dieän moät phaàn cuûa
phaân töû KN, phaàn naøy ñöôïc goïi laø Epitop.
 Epitop coù theå ôû daïng tuyeán tính hay daïng caáu hình. Caùc
epitop ñöôïc nhaän dieän bôûi TCR vaø BCR (vaø KT) thöôøng
khoâng truøng nhau do caùch nhaân daïng cuûa 2 loaïi thuï theå
khaùc nhau.
 Caùc KN coù baûn chaát laø protein muoán taïo ñöôïc KT töông
öùng caàn phaûi coù söï giuùp ñôõ cuûa teá baøo T, chuùng laø KN
phuï thuoäc Thymus.
 Sieâu KN khoâng phaûi laø moät KN thöïc söï theo ñònh nghóa
chaët cheõ cuûa mieãn dòch

35