J., Rivera E. MGA KASANAYAN SA PAGBASA IMPERYONG AMIHAN "Ang pagbasa nang walang pag-unawa ay tulad nang pagkain nang walang pagtunaw." Sa kaso ng pagbabasa, ang kawalan ng pag- unawa sa binabasa ay nagdudulot ng problema. Upang maiwasan ang problema, kinakailangang madebelop mo ang iyong kakayahan sa pag- unawa sa binabasa. Sa kakayahan mong mauri ang mga ideya o detalye at matukoy ang layunin, tono, at pananaw ng teksto, mas madali mong mauunawaan ang iyong binabasa. Kailangan mo ring malinang ang kasanayan mong mapag-iba ang opinyon at katotohanan, masuri kung balido o hindi ang ideya sa teksto, makabuo ng hinuha at hula sa mga mangyayari sa teksto, at makagawa ng lagom at kongklusyon ng teksto upang maging epektibo at produktibo ang iyong pagbabasa. 1. PAG-UURI NG IDEYA AT DETALYE KA SAN AYA N SA PA GB A SA Ang mga ideya sa teksto ay maaring pangunahin o pantulong. Bilang mambabasa, dapat may sapat kang kaalaman kung paano kumilatis ng mga ideya. Ang pangunahing ideya ay ipinapahayag sa pamamagitan ng pamaksang pangungusap at tesis na pangungusap. • Ipinahahayag ito sa pamamagitan ng isang pangungusap na tuwirang natutukoy kung ano ang pag-uusapan • Maaaring nasa unahan bilang unang pangungusap • Maaari ring nasa huli o gitna ng talata Ang pantulong na ideya naman ay mahalaga dahil nililinaw nito ang puntong nasa pamaksang pangungusap. • Mga ideyang sumusuporta sa pangunahing ideya • Nagbibigay detalye sa pangunahing kaisipan • Maaaring mga halimbawa, tiyak na detalye, patunay, at katotohanan • Tinatawag ding sumusuportang detalye MGA PARAAN NG PAGBIBIGAY NG DETALYE SA PANGUNAHING IDEYA 1. Paggamit ng impormasyong maaaring matotohanan Pangunahing ideya: Nanganganib lumubog ang lungsod ng Maynila sa mga susunod na taon. Pantulong na detalye: Dahil sa tuwing umuulan, binabaha ang Maynila. 2. Paggamit ng istadistika Pangunahing ideya: Ang ekonomiya ng bansa ay unti-unting bumubuti. Pantulong na detalye: Sa nakaraang buwan, umakyat ng dalawang puntos tatlong bahagdan ang Gross Domestic Product ng Pilipinas. 3. Paggamit ng halimbawa Pangunahing ideya: Maraming kabataan ang nalululong sa masamang bisyo. Pantulong na detalye: Ang ilan sa mga ito ay paninigarilyo, pagsusugal, at paggamit ng ilegal na droga. 2. PAGTUKOY SA LAYUNIN NG TEKSTO KA SAN AYA N SA PA GB A SA • Layunin ng awtor sa pagbuo nito • Mahalagang matukoy ang layunin ng isang akda • "Layunin ng teksto" • "Magpaliwanag, magbigay impromasyon, mangaral, magbabala, magpatawa, manakit, mangumbinsi" 3. PAGTUKOY SA DAMDAMIN, TONO, AT PANANAW NG TEKSTO KA SAN AYA N SA PA GB A SA Damdamin • Ito ay tumutukoy sa emosyong nangingibabaw sa iyo habang binabasa o matapos mong basahin ang akda • Ang damdamin ng teksto ay maaaring iba iba at/o minsan ay magkasalungat sa iba't ibang mambabasa Tono • Ito ay tumutukoy sa tinig at saloobin ng awtor kaugnay sa paksa ng kaniyang sulatin • Sa pamamagitan ng estilo - salitang ginamit, pagkakabuo ng mga pangungusap at paraan ng presentasyon, matutukoy ang tinig at saloobin ng awtor Pananaw (Punto de bista) • Ito ay paraan ng pagtanaw ng manunulat sa kaniyang akda • Makikilala ito sa pamamagitan ng panghalip 4. PAGKILALA SA KATOTOHANAN AT OPINYON KA SAN AYA N SA PA GB A SA Katotohanan • Ito ay mga pahayag na maaaring mapatunayan o mapasubalian sa pamamagitan ng empirikal na karanasan, pananaliksik, o pangkalahatang kaalaman o impormasyon. Halimbawa: Si Pangulong Benigno Aquino III ay dating pangulo ng Republika ng Pilipinas. Opinyon • Ito ay mga pahayag na nagpapakita ng ideya batay sa personal na pananaw, paniniwala at iniisip ng tao Halimbawa: Para sa akin, si Pangulong Benigno Aquino III lamang ang kaisa-isang pangulong sumugpo sa korapsiyon sa gobyerno ng Pilipinas. TANDAAN! Ang OPINYON ay maaaring maging KATOTOHANAN kapag napatunayan ito sa pamamagitan ng pananaliksik ng mga awtoridad sa larangang kinabibilangan ng paksa ng opinyon. 5. PAGSUSURI KUNG VALID O HINDI ANG MGA IDEYA KA SAN AYA N SA PA GB A SA • Hindi lahat ng ideyang ating nababasa ay dapat tanggapin • Ang problema, iba-iba tayo ng paniniwala, prinsipyo, at estandard • Magkagayon man, may mga ideyang ipinapalagay na contra bonos mores na universally at hindi katanggap-tanggap Contra bonos mores - against good morals Batayan ng Validity • Sino ang nagsabi ng ideya? • Masasabi bang siya ay awtoridad sa kaniyang tinatalakay na paksa? • Ano ang kaniyang naging batayan sa pagsabi ng ideya? • Gaano katotoo ang ginamit niyang batayan? Mapapanaligan ba iyon? 6. PAGHULA AT PAGHIHINUHA KA SAN AYA N SA PA GB A SA Wild Guess vs. Intelligent Guess • Pag-iisip o ideya sa kalalabasan ng pangyayari (kongklusyon) • Madalas ginagamit sa kwento o nobela • Nakapagbibigay ng palatandaan, tanda, o pahiwatig • Hindi tuwirang sinasabi ng manunulat ang ipinapahayag sa halip ay binibigyan ng implikasyon Paghula • O sa ingles ay predicting o guessing • Maaaring bumase sa sariling kasanasan o nakaraang pangyayari • Simpleng pagbibigay ng ideya na hindi masyadong binibigyang pansin Paghihinuha • O sa ingles ay inferencing • Maaaring batay sa ebidensya o mga implikasyong ipinapakita sa isang kwento, akda o pangyayari • Kung ang isang pangyayari ay naunawaan nang mabuti, makakayanang makabuo ng isang makabuluhang hinuha Halimbawa: Si Pedro ay galit na galit na lumabas sa silid aralan at binato ang kaniyang calculator. Sagot: Dahil hindi niya nabalanse ang kaniyang pagsusulit. 7. PAGBUO NG LAGOM AT KONGKLUSYON KA SAN AYA N SA PA GB A SA Lagom - pinaikling bersyon ng teskto Katangian ng lagom/buod: • Maikli • Malinaw ang paglahad • Malaya Kongklusyon - pagbibigay-diin sa mga ideya na inilahad sa kabuuan ng teksto Maraming Salamat! IMPERYONG AMIHAN
Elaine Gabrielle Rivera
Holly Shanel Espejon John Espeleta MGA KASANYAN SA