การชน (( Collision)

การชน Collision)
หมายถึงงอนุ
หมายถึ อนุภภาคทั าคทั้ ง้ งสองเคลื
สองเคลื่อ่อนที
นที่เ่เข้ข้าาสัสัมมผัผัสสกักันน
หรื ใกล้กกนั นั แล้
หรืออเข้เข้าาใกล้ แรงปฎิกกิริริ ยิ ยารบกวนกั
แล้ววเกิเกิดดแรงปฎิ ารบกวนกันน
ทำให้เเกิกิดดการเปลี
ทำให้ การเปลี่ย่ยนทิ นทิศศทางการเคลื
ทางการเคลื่อ่อนที นที่ ่

ในทางฟิ สิ กส์ การชนไม่จำเป็ นวัตถุสมั ผัสกัน

การชนอาจเกิ
การชน อาจเกิดดจากอนุ จากอนุภภาคมากกว่
าคมากกว่าา22 ตัตัววก็ก็ไได้ด้ทที่ชี่ชนกั
นกันน
แต่ใในที
แต่ นที่น่น้ ีจ้ ีจะพิ
ะพิจจารณาเพี
ารณาเพียยงง22 อนุ
อนุภภาคเท่
าคเท่าานันั้ น้ น
ต่ต่ออไปนี
ไปนี้ ้ เป็เป็นนการชนทางฟิ
การชนทางฟิสิสิกกส์ส์
ชนกระทบ

ชนไม่กระทบ
 ขณะชนกันน จะมี
ขณะชนกั จะมีเเฉพาะแรงภายในระหว่
ฉพาะแรงภายในระหว่าางอนุ งอนุภภาคที
าคที่ช่ชนกั
นกันน
เท่เท่าานันั้ น้ น จึจึงงเป็เป็นนไปตามหลั
ไปตามหลักกอนุ
อนุรรักักษ์ษ์โโมเมนตั
มเมนตัมมโดยอั
โดยอัตตโนมัโนมัตติ ิ
นันัน่ น่ คืคืออผลรวมโมเมนตั
ผลรวมโมเมนตัมมคงที คงที่ ่

ผลรวมโมเมนตัมก่อนชน = ผลรวมโมเมนตัมหลังชน
 การชนกั แบ่งง 22 แบบ
การชนกันนแบ่ แบบ

1 แบบยืดหยุน่ ( Elastic collision )

2 แบบไม่ยดื หยุน่ ( Inelastic collision)

 มิติการชน

1 มิติ เป็ นการชนที่แนวการเคลื่อนที่ก่อนชน และหลัง

ชน อยูใ่ นแนวเดียวกัน

2 มิติ เป็ นการชนที่แนวการเคลื่อนที่ก่อนชน และหลัง

ชน อยูใ่ นระนาบเดียวกัน

3 มิติ เป็ นการชนที่แนวการเคลื่อนที่ก่อนชน และหลัง

ชน อยูใ่ นแนวใด ๆ
แบบยืดดหยุ
แบบยื หยุ่ น่ น(( elastic
elastic collision)
collision)

เป็ นการชนที่พลังงานไม่สูญหาย อุอุดดมคติ

มคติ


p
 p คงที่
1 ผลรวมโมเมนตัมก่อนชน = ผลรวมโมเมนตัมหลังชน

EE
 คงที่
2 ผลรวมพลังงานก่อนชน = ผลรวมพลังงานหลังชน
  
u1 u2
ก่อนชน m1 m2

 
v1 v2
หลังชน m1 m2
   
m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2
1 1 1 1
m1u1  m1u2  m1v1  m1v22
2 2 2

2 2 2 2
จาก สมการที่ผ่ผา่ า่ นมา
จาก 22 สมการที นมา เมืเมื่อ่อแก้
แก้สสมการจะได้
มการจะได้

 m1  m2   2m2 
v1   u1   u2
 m1  m2   m1  m2 

 2m1   m2  m1 
v2   u1   u 2
 m1  m2   m1  m2 

เมืเมื่อ่อพิพิจจารณา
ารณา จะได้ รณีนน่า่าสนใจ
จะได้กกรณี สนใจดัดังงนีนี้ ้
กรณีทที่ ี่ 11
กรณี
ถ้ถ้าาวัวัตตถุถุทท้ งั ้ งั สองก้
สองก้ออนน มีมีมมวลเท่
วลเท่าากักันน  m1  m2 
ความเร็วววัวัตตถุถุหหลัลังงชน
ความเร็ ชน จะแลกเปลี
จะแลกเปลี่ย่ยนกั
นกันนและกั
และกันน
u1  10 m/s u2  20 m/s

v1  20 m/s v2  10 m/s

นัน่ คือ วัตถุจะแลกเปลี่ยนความเร็ วกันและกัน

กรณีทที่ ี่ 22
กรณี
ถ้ถ้าาวัวัตตถุถุกกอ้ อ้ นที ชนอยูน่ น่ ิ่ง่ิง  u2  0
นที่ถ่ถูกูกชนอยู

แบ่งงย่ย่ออยได้
แบ่ ยได้ออีกีกดัดังงนีนี้ ้
2.1 ถ้ถ้าามวลทั
2.1 มวลทั้ ง้ งสองเท่
สองเท่าากักันน

จะได้ v1  0 ; v2  u1
u1  10 m/s u2  0

v1  0 v2  10 m/s
2.2 ถ้ถ้าามวลก้
2.2 มวลก้ออนถู
นถูกกชนโตมาก
ชนโตมาก m  m
m11  m22

จะได้ v1  u1 ; v2  0
u1  10 m/s u2  0

v2  0
v1  10 m / s
2.3 ถ้ถ้าามวลก้
2.3 มวลก้ออนวิ
นวิง่ ง่ ชนโตมาก
ชนโตมาก m  m
m11  m22

จะได้ v1  u1 ; v2  2u1
u2  0
u1  10 m/s

v2  20 m/s

v1  10 m / s
แบบไม่ยยดื ดื หยุ
แบบไม่ หยุ่ น่ น(( Inelastic
Inelastic collision)
collision)

เป็ นการชนที่พลังงานสูญหาย
ใน 1 มิติ มีเงื่อนไข


p
 p คงที่
1 ผลรวมโมเมนตัมก่อนชน = ผลรวมโมเมนตัมหลังชน

EE
 ไม่ คงที่
2 ผลรวมพลังงานก่อนชน ไม่เท่า ผลรวมพลังงานหลังชน
 เขียนเป็ นสมการดังนี้
   
m1u1  m2u2  m1v1  m2 v2
1 1 1 1
m1u1  m1u2  m1v1  m1v22 ชนระดับเดียวกัน
2 2 2

2 2 2 2
m1 u2 m2
u1
v1 v2
 การดลและแรงดล
การดลและแรงดล

ขณะชนวัวัตตถุถุจจะใช้
11 ขณะชน ะใช้เวลาชนน้
เวลาชนน้ออยมาก
ยมากๆๆ

แรงที่เ่เกิกิดดขณะชน
22 แรงที ขณะชน จะมี จะมีขขนาดเพิ
นาดเพิ่มม่ ขึขึ้ น้ นและลดลง
และลดลง
รวดเร็ววมาก
รวดเร็ มาก เรีเรียยกว่
กว่าา “แรงดล”
“แรงดล”

ผลคูณณระหว่
33 ผลคู ระหว่าางแรงดลกั
งแรงดลกับบเวลาใช้
เวลาใช้ชชนนเรีเรียยกว่
กว่าา ‘การดล”
‘การดล”
 t 2t 2
 เริ่ มชน
FFtt
t1t1

พืพื้น้นทีที่ใ่ใต้ต้กกราฟ
ราฟ อัดสุ ด ๆ
แรงดล
เป็เป็นนการดล
การดล

สิ้ นสุ ด
แรงที่บอลเขียว แรงที่บอลแดง
เวลา กระทำสี แดง กระทำสี เขียว
เวลาชน t 
เวลาชน
แรงดล
 การดลหาได้ 3 วิธี

การดล = โมเมนตัมที่เปลี่ยนไป  p 

 
p final  pstart
=
การดล = ผลคู
t
ณของ แรงดล กับ เวลาชน
2
  F  t
t1

การดล = พื้นที่ใต้กราฟ แรงดล กับ เวลา

 tt22

  
p 
 ppstart   FF tt
ดัดังงนันั้ น้ น final 
p final start  
t1t1

 FFAVAV 
p  
 ppstart
final 
p final start  tt
 ตัตัววอย่
อย่าางที
งที่ ่ 22

ขว้างลูกบอลมวล 0.1 กิโลกรัม ให้กระทบกำแพงในแนว

ระดับ ด้วยความเร็ ว 30 เมตรต่อวินาที พบว่าลูกบอลเด้ง
สวนกลับทิศทางเดิม ด้วยความเร็ ว 20 เมตรต่อวินาที จงหา
1 การเปลี่ยนแปลงโมเมนตัม(โมเมนตัมเปลี่ยนไป)
2 ถ้าลูกบอลกระทบกำแพงนาน 0.001 วินาที จง
หาแรงกำแพงกระทำต่อลูกบอล ขณะนั้น
 เฉลยข้ออ11
เฉลยข้ v  30m / s
0.1kg

0.1kg
v  20 m / s

2 kg.m / s
3 kg.m / s

  
p  p final  pstart
 
 pstart p final


p  5 kg.m / s

ตอบ
ตอบ 5 kg.m / s ไปทางช้ ายมือ
 เฉลยข้ออ22
เฉลยข้

แรงที่ลูกบอลกระทำกำแพง แรงที่กำแพงกระทำลูกบอล
2 kg.m / s
3 kg.m / s
0.001 s

 p final  pstart   FAV  t 

  

 5 kg.m / s
FAV   5000 N
0.001
ตอบ แรงที
ตอบ แรงที่กำ่กำแพงกระทำลู
แพงกระทำลูกกบอล
บอล== 5000
5000 นินิววตัตันนไปช้
ไปช้าายมื
ยมืออ
 ทดสอบความเข้าใจ

ถ้าโทย์ถามว่า แรงที่ลูกบอลกระทำต่อกำแพงเท่าใด

เฉลย
ทำเหมือนเดิม แต่ ตอบว่า

แรงที่ลูกบอลกระทำกำแพงเท่ากับ 5000 นิวตัน ทิศขวามือ

ตัวอย่างที่

รถยนต์มวล 600 กิโลกรัม แล่นความเร็ ว 20 เมตร

ต่อวินาที ไปชนรถบรรทุกมวล 1400 กิโลกรัม ที่
จอดนิ่ง หลังจากชนพบว่ารถทั้งสองติดกัน จงหาว่ารถ
ทั้งสองซึ่ งติดกันจะเคลื่อนที่ดว้ ยความเร็ วเท่าใด และ
เป็ นการชนแบบใด
 u2  0
u1  20 m/s
600 kg 1400 kg

600 kg 1400 kg
โมเมนตัมคงที่
ผลรวมโมเมนตัมก่อนชน = ผลรวมโมเมนตัมหลังชน
ใช้ หลักพืชคณิต ให้ ไปทางขวา เป็ นบวก
   12000  0   600  1400 v
v  6 m/s

ติติดดกักันนมีมีคความเร็
วามเร็วว66 m/s ไปทิศศเดีเดียยวกั
m/s ไปทิ วกับบรถยนต์
รถยนต์
 ทดสอบเป็นนการชนแบบใด
ทดสอบเป็ การชนแบบใด

1 2 1 2
  600 20    0    600  1400 6 
2  2 

120000  36000
แสดงว่า เป็ นการชนชนแบบไม่ยดึ หยุน่
นันัน่ น่ คืคืออการชนทำให้
การชนทำให้พพลัลังงงานหายไป
งานหายไป120000-36000=? (หาเอง))
120000-36000=? (หาเอง
รถยนต์ 1 ตัน ความเร็ ว 20 เมตรต่อวินาที วิง่
ชนรถบรรทุกมวล 3 ตันที่วิง่ สวนมาด้วยความเร็ ว
10 เมตรต่อวินาที หลังจากชนแล้วติดกัน จงหา
1 อัตราเร็ วที่ติดกัน
2 เป็ นการชนแบบใด
3 ถ้าพลังงานที่หายไปจากการชนเปลี่ยน
เป็ นงานของแรงเสี ยดทานหมด จงหางานแรงเสี ยด
ทานที่เกิดขึ้นขณะชน
 u2  10 m/s
u1  20 m/s
1000 kg 3000 kg
5 m/s
1000 kg 3000 kg

20000 30000 1000

20000 30000 3000vv
10003000
1
v   m / s  -0.25 m / s
4
ติติดดกักันนมีมีคความเร็
วามเร็วว0.25
0.25 m/s ไปทิศศเดีเดียยวกั
m/s ไปทิ วกับบรถบรรทุ
รถบรรทุกก
 ทดสอบว่าชนแบบใด
1 2 1 2
 1  1  
2

 1000 20     300010    1000  3000   


2  2  2 4 
1
(500) 400  (1500)(100)  (2000)( )
16

1
200000  150000  (2000)( )
16

350000  125

พลังงานรวมไม่เท่ากัน จึงเป็ นการชนแบบไม่ยดื หยุน่

งานจากแรงเสี ยดทาน= พลังงานที่หายไป
= 350000-125

= 349,875 จูล ตอบ

จบบทคร ับ
Q  TTU
Q U TT U
U 
Q  TTTT  U
Q UUU 
 Q  TTU
Q U  TT U
U

1 2 1 2 1 2 1 2
 m1v1    m2v2   m1u1    m2u2 
2  2  2  2 

ผลรวมพลังงาน ผลรวมพลังงาน
ศักย์หลังชน ศักย์ก่อนชน
ถ้าชนในแนวระดับ U   U