Temat:

Prognozowanie popytu –
zasady i wytyczne.
Bez prognozy gospodarczej przedsiębiorstwa nie
mogą funkcjonować efektywnie. Pomimo, że jest
ona obarczona błędem i nieczęsto opracowana
jest z pełną, stuprocentową dokładnością, to
stanowi ważny element zarządzania
przedsiębiorstwem. Przedsiębiorca może
oszacować przyszłą wielkość sprzedaży i
właściwie się przygotować do przyszłego popytu.
Pomimo, że prognoza (forecast) jest obarczona
nieścisłością, stanowi ważną kierunkową
przyszłego działania na rynku. Prognozy są
tworzone, aby wspomóc proces podejmowania
decyzji.
 Prognoza - polega na przewidywaniu
przyszłych zjawisk lub zdarzeń.
Na podstawie prognozy są podejmowane
decyzje odnoszące się do danej przyszłości.
Prognoza jest efektem prognozowania
W zależności od horyzontu czasowego prognozy
i podejmowane na ich podstawie decyzje mogą
być długo- i krótkookresowe. Na podstawie
prognoz opracowywane są plany, które muszą być
zrealizowane. Z wykonania planów rozliczani są
pracownicy.
 Uzasadnieniem tworzenia prognoz w
przedsiębiorstwie jest również cykliczność, która
występuje w działalności przedsiębiorstw.
Przewidujemy ,że skoro jakieś zdarzenie wystąpiło
w przeszłości, to może ono również wystąpić w
przyszłości. Jeśli zaś zdarzenie występowało w
przeszłości z określoną częstością, to
prawdopodobieństwo, że wystąpi ponownie
wzrasta. Prognozujemy również dlatego, że mamy
pewność, że określone zdarzenia występują w
związku ze zmianami w otoczeniu i są ze sobą
powiązane.
 Prognoza zapotrzebowania lub prognoza popytu,
podobnie jak prognoza pogody, jest jedynie pewną
zapowiedzią przyszłych zdarzeń. Jest pewnym
przewidywanym skutkiem czegoś, co ma nastąpić.
Niewątpliwie jest przesłanką podjęcia racjonalnej
decyzji w zakresie działalności przedsiębiorstwa.
Prognozowanie najczęściej bazuje na racjonalnym i
przetestowanym sposobie postępowania.
W prognozowaniu wykorzystywane są specjalistyczne
badania w danej dziedzinie. Są to statystyka i
ekonometria. Teoria prognozy korzysta też z bogatego
dorobku nauki. Zdarza się jednak, że pracownicy w
przedsiębiorstwach stosują również mniej racjonalne
sposoby prognozowania. Korzystają ze swojego dużego
doświadczenia oraz intuicji.
 Techniki prognozowania

Wyróżniamy trzy podstawowe techniki prognozowania:

- Techniki subiektywne , które odnoszą się do

doświadczenia i posiadanej wiedzy oraz intuicji
decydenta. Im bardziej doświadczony pracownik tym
subiektywnie zbudowana prognoza jest bardziej
wiarygodna. Istnieje niestety niewielkie
prawdopodobieństwo, że będzie ona zgodna z
rzeczywistym przyszłym zapotrzebowaniem. Nawet
niedoświadczony pracownik może określić przyszły
trend popytu danego asortymentu.
Również osoby niedoświadczone orientują się, że
np. zapotrzebowanie na zimne lody w okresie
wiosenny będzie wzrastać, latem popyt będzie
bardzo duży, aby w czasie jesienno-zimowym
gwałtownie zmaleć.
Technikami subiektywnymi prognozowania można
określić trend i prognozę popytu na podstawie
swoich przeczuć.
 - Techniki ilościowe , które określić można jako
modele matematyczne , sprawdzone i wielokrotnie
zweryfikowane, które bazują na dorobku statystyki
i ekonometrii. Różne modele matematyczne są
stosowane w zależności od rodzaju popytu.
Są one wykorzystywane także w technikach
symulacyjnych.
- Techniki symulacyjne, wykorzystują technologię
informatyczną. Są to systemy komputerowe , które
wbudowane mają w swoją strukturę modele
ilościowe. Na podstawie danych symulują przyszłe
tendencje na rynku. Ostatnie lata wskazują na
duży rozwój programów komputerowych. Duże
systemy zintegrowane mają w swojej modułowej
budowie wpisany moduł lub funkcję
prognozowania popytu. Przedsiębiorstwa , które
stosują programy ewidencyjne, mogą dokupić tak
zwane nakładki, które zawierają interesujący nas
program, np. służący do prognozowania.
 Prognoza może przyjąć postać wyrażoną liczbą
lub przedziałem liczbowym. W takim przypadku
prognozę tę nazywać będziemy prognozą
ilościową . Może przyjmować określoną wartość i
w takim przypadku jest nazywana prognozą
punktową. Może też dotyczyć określonego
przedziału liczbowego , w którym to przedziale
znajduje się wartość prognozowana.
Wtedy prognoza nazywana jest prognozą
przedziałową. Prognoza może również przyjąć
określone wartości i w takich przypadkach
nazywana jest prognozą wariantową.
 Prognoza ilościowa- jest określana na
podstawie wartości liczbowych i jest wyrażona
liczbą lub przedziałem liczbowym.

Prognoza punktowa – jest wyrażana liczbą.

Prognoza przedziałowa – jest przedziałem

liczbowym , w którym zawarta jest
prognozowana wartość .

Prognoza wariantowa - jest liczbą , która może

przyjąć określone wartości.
 Prognozy mogą przyjmować postać nieliczbową.
Będzie to prognoza jakościowa. Prognoza
jakościowa odnosi się do analizowanego zjawiska
w przyszłości i oszacowania jego wzrostu, spadku
lub braku zmiany. Prognozy jakościowe są
najczęściej tworzone przy wykorzystaniu wiedzy,
doświadczenia i intuicji ekspertów i specjalistów
danej dziedziny. Przykładowo prognoza
jakościowa dotyczy jakości życia lub rozwoju
gospodarczego.
My zajmiemy się prognozowaniem wielkości prognoz
ilościowych z wykorzystaniem technik ilościowych
(matematycznych).
Należy odróżnić prognozę od planu. Prognozowanie
jest przewidywaniem kierunku przemian
(zapotrzebowania) , które to przewidywanie nie jest
obowiązujące. Prognoza jest prawdopodobną
wartością, która może zaistnieć w przyszłości.
Planowanie zaś jest działaniem polegającym na
utworzeniu jakiegoś planu, który jest dyrektywą
obowiązującą w przyszłości. Decydent na podstawie
również innych przesłanek niż opracowana prognoza,
może opracować plan.
 Do opracowywania prognoz potrzebne są dane
historyczne . Budowane prognozy powstają na
podstawie danych retrospektywnych .
Są to dane historyczne wynikające ze
sprawozdawczości przedsiębiorstwa lub jego
otoczenia (np. wielkość zapotrzebowania w całym
rynku).

Dane retrospektywne - dotyczą określonej

przeszłości i określonego zjawiska.
 Liczbowe dane statystyczne służące
prognozowaniu powinny być:

-rzetelne,
- jednoznaczne,
- Porównywalne w czasie i przestrzeni,
- Kompletne,
- Aktualne dla przyszłości.
Dane służące do prognozowania dzielimy na dwie
zasadnicze grupy:

- Pierwotne (primary data) – są to dane

nieprzetworzone pozyskane bezpośrednio ze
źródła (przedsiębiorstwa). Przykładem mogą być
dane dotyczące tygodniowej, miesięcznej lub
rocznej sprzedaży asortymentów oferowanych
przez przedsiębiorstwo.
 - Wtórne (secondary data) – to wszelkie informacje
już przetworzone, zaczerpnięte najczęściej ze źródeł
zewnętrznych- spoza przedsiębiorstwa
(opublikowane roczniki statystyczne, zestawienie
danych branżowych). Mogą to być również dane
wtórne wewnętrzne (przetworzone dane w formie
raportów i przetworzonych statystyk z systemu
informatycznego dotyczące np. raportów handlowych
i sprzedaży).
 Na podstawie danych pierwotnych i wtórnych
tworzone są programy, które nazywamy danymi
prospektywnymi . Służą one w procesie
podejmowania decyzji i planowania przyszłej
działalności przedsiębiorstwa.

Dane prospektywne – dotyczą określonej

przyszłości i określonego zjawiska.
Prognoza dotyczy zawsze konkretnego horyzontu
prognostycznego. Horyzont prognozy to przedział,
którego postać jest następująca:
( T, Ti 

T- moment (chwila) bieżąca,

Ti – moment (chwila) końcowa.
 Prognozy mogą dotyczyć różnego horyzontu
czasowego, dla którego zostały opracowane.
Tworzone są prognozy długookresowe, które dotyczą
pięciu i więcej lat. Są to prognozy strategiczne
opracowywane na najwyższym szczeblu struktury
organizacyjnej przedsiębiorstwa. Tworzone są przede
wszystkim w celu określenia przyszłej strategii
działania całego przedsiębiorstwa. Prognozy
długoterminowe dotyczą ogólnych założeń
działalności przedsiębiorstwa. Przykładem niech
będzie prognoza sprzedaży produktu, który jest
obecnie w fazie wprowadzenia na rynek.
Prognozy mogą być również tworzone w horyzoncie
średniookresowym, które dotyczą od dwóch do
pięciu lat. Określane są również prognozy
krótkookresowe, które nie przekraczają jednego
roku. Są to wartości odnoszące się do bieżącego
funkcjonowania przedsiębiorstwa z punktu widzenia
logistyki najkorzystniejsze.
 W prognozowaniu krótkookresowym najczęściej
logistyk korzysta z danych pierwotnych. Są one
lepsze w przypadku budowania prognoz
logistycznych, a więc tych dotyczących bieżącej,
operacyjnej działalności. Natomiast dane wtórne
częściej są w użyciu w przypadku opracowywania
prognoz marketingowych i długookresowych.
Cztery zasady budowania prognoz zapotrzebowania:

1. Im horyzont prognozy dłuższy, tym

prawdopodobieństwo zaistnienia zbudowanej
prognozy maleje. Zmniejsza się jej pewność. Jeśli
zbudujemy dwie prognozy: miesięczną , która bazuje
na trzech ostatnich miesiącach i kwartalną na bazie
trzech ostatnich kwartałów, to ta druga jest mniej
pewna, gdyż bazuje na bardziej przestarzałych
danych. Jeśli zaś porównywalibyśmy prognozę
tygodniową i miesięczną , to ta tygodniowa, będzie
bardziej prawdopodobna i dostosowana do przyszłego
popytu.
 2. Prognozę tworzy się dla produktów nie
strategicznych, a więc tych niezależnych od
decyzji strategicznych. Dlatego w logistyce i
zarządzaniu zapasami prognozowanie łączy się z
analizą ABC .
3. prognozowanie dla wyrobu w dłuższej
perspektywie niż cykl życia tego wyrobu nie ma
sensu.
4. prognoza to pewna kierunkowa, może być
obarczona błędem. Jeśli niewłaściwie zostanie
utworzona (jej wartość jest zaniżona lub
zawyżona), to spowoduje to problemy w
funkcjonowaniu przedsiębiorstwa oraz wzrost
kosztów przedsiębiorstwa.
 Metody prognozowania:

a) Prognozowanie krótkoterminowe , dla

popytu stałego , stacjonarnego:
• Metoda naiwna,
• Metoda średniej ruchomej,
• Metoda średniej ruchomej z filtrem,
• Metoda średniej ruchomej ważonej,
• Metoda wygładzania wykładniczego I rzędu
(Model Browna)
b) Popyt o charakterze trendu ( rosnący lub
malejący , krótkoterminowy):
* metoda Holta,
* metoda prostej regresji liniowej.

C) popyt o charakterze sezonowym :

* metoda Wintera,
* metoda współczynników sezonowości.