damdamin sa damdaming inihayag sa tula na aking nabasa. Mailalahad ko ang aking pananaw at naihahambing ko ito sa pananaw ng iba tungkol sa pagkakaiba at pagkakatulad ng paksa sa mga tulang Asyano. TULA Ano ang Tula? Ang Tula ay ang pinakamaikling uri ng panitikan. Binubuo ito ng mga salitang maingat na pinili upang maipakita ang isang kaisipan at nararamdaman. Ito ay inilalahad sa iba’t ibang uri o paraan. Bakit kawili-wili ang pagbabasa ng tula? Ang bawat saknong ng tula ay may tugma at ritmo na naggaganyak sa mga mambabasa na kawilihan at maibigan ito. Sukat ang tawag sa bilang ng pantig sa bawat taludtod ng tula. Ang paggamit ng pagtutulad (simile), pagwawangis (metaphor), at pagtatao (personification) ay mga tayutay na naglalantad ng talinhaga ng tula. Saknong ang tawag sa grupo ng mga salita na may dalawa o higit pang taludtod na bumubuo sa tula. Mga Elemento ng Tula 1.Tagapagsalaysay (speaker) Ang tagapagsalita o nagsasalaysay ng tula 2.Tagapakinig (audience) Tao o mga taong kinakausap ng nagsasalita 3. Paksa (topic) Ang pangkalahatan o tiyak na paksa ng tula 4. Tono (tone) Tumutukoy sa saloobin ng may akda ukol sa paksa ng tula 5. Tema (theme) Tumutukoy sa pahayag ng may-akda hinggil sa paksa ng tula 6. Diksyon (diction) Tumutukoy sa pagpili ng may-akda ng mga salitang gagamitin sa tula. 7. Sintaks o Palaugnayan (syntax) ang pagsasa-ayos ng mga salita, parirala at mga sugnay na ginamit sa tula. 8. Matalinhagang Paglalarawan (imagery) Mga salita o pariralang ginamit ng may-akda upang matulungan ang mambabasa na mailarawan sa isip ang mga sumusunod na pandama: pang-amoy, paningin, panlasa, pandinig at pandamdam. 9. Tayutay (figures of speech) Tumutukoy sa mga patulang salita na ginagamit upang ang dalawang bagay o larawan ay mapagtulad upang gawing kawili-wili at makahulugan ang pananalita. 10. Tunog (sound) Ang paggamit ng mga patinig, katinig, diin at kombinasyon ng tatlo. 11. Ritmo (rhythm) Ang pag-uulit ng diin sa tula. Dalawang Uri ng Tula Tradisyunal – ito ay sumusunod sa itinakdang panuntunan ng wika at sintaks. Ito ay may ritmo at tugma. Makabago – ito ay may sariling paraan ng pagpapahayag. Hindi ito gumagamit ng tugma, ayos at ritmo. Iba’t ibang anyo ng Tula Mga Anyo ng Tula Malayang taludturan Tradisyonal May sukat na walang tugma Walang sukat na may tugma 1. Tulang Liriko o Tulang Damdamin (lyric poetry) ito ay tulad ng isang soneto o ng isang oda, na ipinapahayag ang mga saloobin at damdamin ng makata. karaniwang tinutukoy bilang ang mga salita sa isang kanta. hindi nagpapahayag sa isang kuwento na naglalarawan sa karakter at aksyon. Ang makata ay direktang sinasabi sa mambabasa, ang kanyang sariling damdamin, iniisip, at persepsyon. Cinquain – Binubuo ng limang linya na may itinakdang bilang ng pantig o salita. Hindi magkakatugma ang mga salita rito. Linya 1 – Pamagat – isang salita o dalawang pantig Linya 2 – Paglalawaran o halimbawa ng pamagat – dalawang salita o apat na pantig Linya 3 – Kilos na isinasagawa ng pamagat. Tatlong salitang parirala o anim na pantig Linya 4 – Apat na salita sa isang parirala na naglalarawan sa damdamin tungkol sa pamagat o walong mga pantig. Linya 5 – Kasingkahulugan ng pamagat – isang salita na may dalawang pantig Cinquain Punongkahoy Luntian, Madahon Lumalaki, Namumulaklak Namumunga, Kay gandang Pagmasdan Halamanan HAIKU Isang uri ng tulang binubuo ng 17 pantig. Ang mga salita ay pinagsama- sama. Ang damdamin ng tulang ito ay nakatuon sa panahon at kalikasan. Haiku Buwang maliwanag gumagabay sa gabi at umiilaw Tanaga Ito ay binubuo ng apat na taludtod na may pitong pantig ang bawat isang taludtod. Tanaga Isang katutubong tulang Pilipino na nagging karaniwan na bago ang Espanyol. Binubuo ng apat na taludturan na may pituhang pantig, ang tanaga ay itinuturing na malayang tula na sagana sa talinghaga. Tanaga Totoong sinungaling, At talagang malihim, Pipi kung kausapin Walang kibo’y matabil. DIAMANTE Diamante – Isang tulang may hugis diamante. Madaling isulat ang tulang ito. Sundin ang mga hakbang na ito Linya 1 – Isang salita/paksa Linya 2 – Dalawang pang-uri na naglalarawan sa salita/paksa Linya 3 – Tatlong salitang pandiwa na nagsasabi sa kilos ng salita/paksa Linya 4 – Apat na salita, ang dalawa ay naglalarawan sa paksa at ang huling dalawa ay naglalarawan sa kasalungat ng salita/paksa Linya 5 – Tatlong salita na nagsasabi sa kilos o gawain ng kasalungat na salita o paksa Linya 6 – Dalawang pang-uri na naglalarawan sa kasalungat Linya 7 – Isang salita (kasalungat ng salita o paksa ng unang linya) TULANG LIRIKO Ang bayan kong Pilipinas Lupain ng ginto’t bulaklak Pag-ibig ang sa kanyang palad Nag-alay ng ganda’t dilag At sa kanyang yumi at ganda Dayuhan ay nahalina Bayan ko binihag ka Nasadlak sa dusa. Ibon mang may layang lumipad Kulungin mo at umiiyak Bayan pa kayang sakdal dilag Ang di magnasang makaalpas Pilipinas kong minumutya Pugad ng luha ko’t dalita Aking adhika Makita kang sakdal laya. Magbigay ng mga salitangg kasingkahulugan ng sumusunod na mga salitang may salungguhit at ipaliwanag ang kahulugan nito.
1. Naging banig mo ang maalikabok na
lansangan. Maalikabok: _____________________ Paliwanag: ______________________ 2. Wala pa ang noche Buena ay parang kampana na niyuyugyog. Niyuyugyog:______________________ paliwanag:_______________________ 3. Ang pagkadapa mo sa lupa ay ang paghalik mo sa sarili. Pagkadapa: _____________________ Paliwanag:______________________ 4. Ang bukas ay iyong pagtakas. Pagtakas: ______________________ Paliwanag: _____________________ 5. Saan hahangga any ang iyong pagkabasag? Pagkabasag:_____________________ Paliwang:_______________________ 6. Amoy- tsiko ang alikabok. Amoy- tsiko:_____________________ Paliwanag:_______________________ 7. Ang katahimikang kinumot ng liyo mong katawan. Liyo:____________________________ Paliwanag:_______________________ 8. Sanay ka na ngang tumangga ng sambasong pagkalupig. Pagkalupig:______________________ Paliwanag:_______________________ Basahin ang tula na “Panauhin sa Lansangan” sa pahina 33. Gawain: Sagutin ang mga tanong sa pahina 34-35(6A).