BAB 5

PEMBENTUKAN
MALAYSIA
5.1 KONSEP GAGASAN
MALAYSIA

Peranan penduduk dan

pemimpin yang
mempunyai
perancangan untuk
masa depan &
mewujudkan keamanan
daripada ancaman
komunis
 IDEA GAGASAN MALAYSIA

Idea Gagasan Malaysia

oleh Tunku Abdul
Rahman Putra al-Haj –
British inginkan idea PTM, Sarawak, Sabah,
penyatuan wilayah Singapura & Brunei
British di Asia Tenggara
Bermula dengan idea dalam satu sistem
Melayu raya sebelum pentadbiran & ekonomi.
Perang Dunia ke-2. Untuk memudahkan
Gabungan beberapa Mereka ingin bebas pentadbiran British
tanah jajahan British di daripada Amerika
Asia Tenggara Syarikat, British &
Belanda
TIDAK BERJAYA
 5.2 PERKEMBANGAN IDEA DAN USAHA PEMBENTUKAN
MALAYSIA – IDEA PEGAWAI BRITISH
• Lord Brassey, Pengarah Syarikat Berpiagam Borno Utara mencadangkan gabungan Sarawak, Sabah NNM &
NNS kerana POTENSI EKONOMI
1887

• Sir Malcolm MacDonald, Gabenor Jeneral British di Asia Tenggara mencadangkan gabungan tanah jajahan
British di Asia Tenggara bagi membentuk entiti politik & ekonomi. Juga selaras RANCANGAN
DEKOLONIALISASI. Beliau & Dato’ Onn Jaafar pemimpin UMNO & ahli Majlis Perundangan Persekutuan
1951 berbincang tentang gabungan Tanah Melayu, Singapura dan Wilayah Borneo

• Sir Gerald Templer, Pesuruhjaya Tinggi British di Tanah Melayu mencadangkan gabungan wilayah disegerakan
atas DASAR KESELAMATAN. Ini dipersetujui dalam mesyuarat pegawai tinggi British di Borneo atas alasan
1952 Keselamatan & pertahanan

• Sir Geofroy Tory, Pesuruhjaya Tinggi British di Persekutuan Tanah Melayu mencadangkan penyatuan Singapura
& PTM atas KEPENTINGAN EKONOMI. Idea disokong Pejabat Kolonial
1960
 5.2 PERKEMBANGAN IDEA DAN USAHA PEMBENTUKAN
MALAYSIA – IDEA PENDUDUK TEMPATAN

1906 1938 1955 1958 1960

• Majalah Al-Imam mengesa • Konsep Melayu Raya oleh • Tunku Abdul Rahman Putra • Datu Mustapa Datu Harun • Tunku Abdul Rahman Putra
penyatuan raja & orang nasionalis Tanah Melayu al-Haj dalam persidangan pemimpin Sabah dalam al-Haj memaklumi Lord
Melayu dalam Pendidikan & • Ibrahim Haji Yaakob, Harun UMNO mencadangkan peretemuan dengan Tunku Perth pada 10 Jun 1960
pembangunan ekonomi Alam Aminurrashid , Ahmad gabungan Singapura, Abdul Rahman Putra al-Haj menyatakan minatnya
Melayu Boestamam, Ishak Haji Sarawak, Sabah & Brunei menyuarakan minat bergabung dengan Sarawak,
Muhammad & Dr. menyertai PTM menggabungkan Sabah dan Sabah Brunei & Singapura
Burhanuddin al-Helmi PTM
• Idea gabungan Tanah Melayu
& Indonesia
• Idea ini gagal apabila
Soekarno isytihar merdeka
tahun1945
 R RASIONAL IDEA PEMBENTUKAN MALAYSIA
KTO
FA
Tunku Abdul Rahman Putra al- Haj bimbang Singapura menjadi
Ancaman Komunis di pusat kegiatan komunis. PTM memberikan pertahan &
Keselamatan bendung komunis
Singapura
KESELAMATAN
Perkembangan Ancaman gerakan Clandestine Communist Organization (CCO).
Penyertaan Sarawak dapat membendung isu ini.
di Sarawak

KESEIMBANGAN Penerimaan Singapura menyebabkan komposisi penduduk Melayu dan

KOMPOSISI Cina tidak seimbang. Penggabungan Sarawak, Sabah dan Brunei dapat
mewujudkan kesimbangan penduduk
PENDUDUK

Rancangan dekolonialisasi dan mempercepatkan kemerdekaan wilayah

MEMPERCEPATKAN Borneo terutama Sabah & Sarawak dapat direalisasikan. Usaha ini perlu
KEMERDEKAAN mendapat sokongan penduduk Sabah & Sarawak

PEMBANGUNAN Wilayah yang disatukan itu dapat mempercepatkan pelbagai bidang

pembangunan. Taraf hidup peribumi dapat ditingkatkan &
WILAYAH diseimbangkan. Contoh Infrastruktur, sosial dan ekonomi.
 5.3 REAKSI TEMPATAN DAN NEGARA JIRAN TERHADAP
PEMBENTUKAN MALAYSIA

REAKSI AWAL TERHADAP GAGASAN MALAYSIA

2. NEGARA JIRAN

1. TEMPATAN
Pada 27 Mei 1961 oleh
Tunku Abdul Rahman
Putra al-Haj menbuat  PERSEKUTUAN  INDONESIA
pengumuman di Hotel TANAH MELAYU  FILIPINA
Adelphi, Singapura  SARAWAK  THAILAND
 SABAH
 BRUNEI
 1. REAKSI TEMPATAN SARAWAK

PELBAGAI REAKSI
PERSEKUTUAN TANAH MELAYU

MENYOKONG MENENTANG
DISAMBUT BAIK

BARJASA pimpinan Datuk Sarawak United People’s

PENDUDUK PARTI POLITIK Patinggi Abdul Rahman Ya’Kub
& Datu Tuanku Haji Bujang
Tuanku Othman
Walaupun wujud
perbezaan pendapat PANAS pimpinan Datu Bandar
Abang Haji Mustapa
Party (SUPP) pimpian Ong
Kee Hui
Sarawak National Party
pimpinan Stephen Kalong
Ningkan

PESAKA pimpinan
Tunku Abdul Rahman Temenggung Jugah Anak
Sarawak National Party
pimpinan Stephen Kalong
Putra al-Haj Barieng
Ningkan menyokong atas
mendapatkan sokongan cadangan Jawatankuasa Setia
UMNO Sarawak Chinese Association Kawan Malaysia (JSKM)
(SCA)
 REAKSI TEMPATAN
SABAH
Sabah Ketika
itu
berkembang
dalam
perdagangan
dan sistem
Penduduk perkhidmatan Kehadiran
memberikan awam tentera British
pelbagai bertambah menjamin
reaksi baik Keselamatan

Awalnya mereka Penduduk bebas Penduduk

curiga dan bimbang menjalankan beranggapan tidak
aktiviti perlu bergabung
 REAKSI TEMPATAN
SABAH

MENYOKONG MENENTANG
PARTI POLITIK
 Cadangan penubuhan mengejutkan penduduk & pemimpin
 Mereka inginkan kemerdekaan berasingan atau membentuk
 Disokong USNO pimpinan Datu Mustapha Datu Harun kesatuan Negeri-Negeri Borneo yang merdeka
 Terdapat parti :  Mereka bimbang:
 UNKO  Tanah Melayu dianggap terasing seperti Indonesia &
 PASOK MOMOGUN Filipina
 Sabah Chinese Association (SCA)  Pemimpin perlu menyesuaikan diri dengan kegiatan
politik, pilihan raya& bekerajaan sendiri
 Jarak Sabah & Sarawak jauh akan ada masalah

• 9 Ogos 1961 pemimpin di Borneo membentuk Barisan

Bersatu untuk mencabar rancangan pembentukan Malaysia.
Terdiri :
• SUPP – Ong Kee Hui
• Parti Rakyat Brunei – A.M. Azahari
• UNKO – Donald Stephens (Fuad Stephens) – Kemudian
menyokong Malaysia
REAKSI TEMPATAN
SINGAPURA
REAKSI TEMPATAN
BRUNEI

MENYOKONG MENENTANG
1. Sultan Brunei, sultan Omar Ali 1. Parti Rakyat Brunei oleh A.M.
Saifuddin Azahari :
2. Rakyat tapi ingin kemerdekaan - Berminat menggabungkan Brunei,
terlebih dahulu Sarawak, Sabah & Kalimantan Utara
- Malaysia satu cara kerajaan British
mengekalkan pengaruh untuk menguasai
ekonomi & menjamin Keselamatan
- Bimbang Brunei kehilangan kekayaan
 NEGARA JIRAN

Dr Mohammad Hatta Dr Subandrio

Presiden Diosdado Pagan Macapagal

 5.4 LANGKAH PEMBENTUKAN MALAYSIA

PEMBENTUKAN
JAWATANKUASA JAWATANKUASA
SIRI REFERENDUM RUNDINGAN SURUHANJAYA
SETIA KAWAN ANTARA KERAJAAN
LAWATAN SINGAPURA LONDON COBBOLD
MALAYSIA (JSKM) (JAK)
1
SIRI LAWATAN
 2 JAWATANKUASA SETIA KAWAN MALAYSIA (JSKM)

PENGERUSI Donald Stephens

 Dikenali sebagai Malaysia Solidarity

Consultative Committee (MSCC)

 Ditubuhkan Ketika persidanganAhli-

Ahli Parlimen Komanwel di Singapura
23 Julai 1961

 Mesyuarat diadakan empat kali di

Jesselton, Kuching, Kuala Lumpur &
Singapura

JSKM berperanan memberikan kefahaman & Sokongan terhadap pembentukan Malaysia

3 REFERENDUM SINGAPURA
4 RUNDINGAN LONDON
 5 SURUHANJAYA COBBOLD JANUARI 1961
PENGERUSI :
LORD COBBOLD

SIR ANTHONY ABELL SIR DAVID WATHERSON

MUHAMMAD GHAZALI
WONG POW NIE
SHAFIE

• 2/3 Penduduk menyokong pembentukan Malaysia

• Perlembagaan PTM 1957 menjadi asas Perlembagaan baharu
Jun 1962 • Kuasa autonomi & jaminan khas kepada Sarawak & Sabah yang tidak boleh
serahkan
Melawat 35 pusat lawatan
laopran LAPORAN
dipinda atau dibatalkan oleh Kerajaan Persekutuan tanpa persetujuan
(20 di Sarawak & 15 di Kerajaan Negeri
kepada COBBOLD
Sabah)
British &
PTM
6 PEMBENTUKAN JAWATANKUASA ANTARA KERAJAAN
(JAK) OGOS 1962

KERAJAAN PERSEKUTUAN
SARAWAK SABAH
BRITISH TANAH MELAYU

BENTUK KEPERLUAN
SEDIAKAN RANGKA TUJUAN MELINDUNGI KEPENTINGAN
PERLEMBAGAAN SABAH & SARAWAK
 JAWATANKUASA ANTARA KERAJAAN (JAK) OGOS 1962

PENGERUSI : LORD LANSDOWNE JAWATANKUASA ANTARA KERAJAAN

MENTERI TANAH JAJAHAN MESYUARAT PERTAMA : Jesselton,
Sabah 30/8/1960
1. Perlembagaan
TIMB .PENGERUSI MESYUARAT TERAKHIR :
2. Kewangan
TUN ABDUL RAZAK HUSSIEN Kuala Lumpur 18-20 Sept 1962
3. Perkhidamatan Awam
4. Perundangan & Kehakiman
5. Organisasi Jabatan
WAKIL SARAWAK WAKIL SABAH

1. Ketua setiausaha 1. Ketua Setiausaha

2. Peguam Negeri 2. Peguam Negari
3. Setiausaha Kewangan 3. Setiausaha Kewangan
4. Datu Bandar Abang Haji Mustapha 4. Datu Mustapha Datu Harun
5. Temenggung Juggah anak Barieng 5. Donald Stephens
6. Pengarah Montegrai 6. Koo Siak Chiew
7. Ling Beng Siew
8. Chia Chin Sin
 BAGI JAMINAN HAK &
18 PERKARA BAGI
USUL JAK 20 PERKARA BAGI SABAH KEPENTINGAN RAKYAT
SARAWAK
SARAWAK & SABAH

PERKARA YANG MENJADI TERAS DALAM PERLEMBAGAAN

1. Islam agama rasmi bagi Persekutuan Malaysia KECUALI Sabah & Sarawak
2. Bahasa Melayu bahasa rasmi Persekutuan Malaysia KECUALI Sabah & Sarawak
Bahasa Inggeris
3. Sistem Pendidikan kekal di bawah kawalan Kerajaan Persekutuan KECUALI
Sabah & Sarawak kekal kepada Kerajaan Negeri sehingga pindaan dibuat oleh
Majlis Negeri
4. Dalam Parlimen Malaysia peruntukan kerusi
- Sarawak : 24
- Sabah : 16
- Singapura : 15
5. Kuasa imigresen di bawah Kerajaan Persekutuan. Sabah & Sarawak diberikan
kuasa tersendiri mengendali hal ehwal imigresen
 5.5 PERJANJIAN JULAI 1963 & PERISTIWA PENGISYTIHARAN MALAYSIA

Prinsip utama
mengiktiraf hak yang
sama kepada semua
Ditandatangani pada negeri
9 Julai 1963 di
London
Melibatkan Kerajaan
British PTM, Sabah, Kandungan
Sarawak & perjanjian sama
Perjanjian Julai 1963 Singapura seperti yang
•Dikenali Perjanjian dikemukakan oleh
Malaysia JAK
SABAH MENGIKTIRAF BAHASA MELAYU BAHASA KEBANGSAAN MAKA MEREKA
DIBENARKAN MENGGUNAKAN BAHASA INGGERIS UNTUK TEMPOH 10 TAHUN
SELEPAS 1963

1970 DATU MUSTAPHA DATU HARUN MENJADIKAN BAHASA MELAYU BAHASA

PENGANTAR MENGIKUT DASAR PENDIDIKAN KEBANGSAAN

1971 DEWAN UNDANGAN SABAH MENJADIKAN BAHASA MELAYU BAHASA DALAM

URUSAN RASMI DI SABAH
 MISI PERTUBUHAN BANGSA-BANGSA BERSATU (PBB)

EKORAN BANTAHAN RASMI OLEH INDONESIA

U Thant Setiausaha Agung

Laurence Michelmore, Duta
PBB mengumumkan
UNMM menilai & membuat Amerika Syarikat di PBB
penubuhan Jawatankuasa
laporan mengetuai rombongan ke
United Nations Malaysia
Sarawak & Sabah
Mission (UNMM)

Tarikh pembentukan Malaysia

Laporan 14/9/1963
ditangguhkan daripada
menunjukkan penduduk Sabah
31/8/1963 kerana laporan
& Sarawak menerima
Setiausaha PBB siap pada
pembentukan Malaysia
14/9/1963
 Istiadat pengisytiharan Malaysia diadakan serentak di
Kuala Lumpur, Sarawak & Sabah

KUALA YDA membacakan Dilakukan di Stadium

Disaksikan Tunku
Abdul Rahman Putra
LUMPUR pengisytiharan Merdeka
al-Haj

Mengangkat sumpah Pengisytiharan dibaca

Datu Abang Haji Turut hadir anggota
SARAWAK Openg Abang Sapiee
Yang di-Pertua Negeri
Sarawak
oleh Khir Johari wakil
Kerajaan Persekutuan
Kabinet negeri

Mengumumkan Beliau menandatangani

Tun Abdul Razak
Datu Mustapha Datu pengisytiharan surat angkat sumpah
SABAH Harun Malaysia di Kota jawatan Yang di-Pertua
Hussien wakil Kerajaan
Persekutuan
Kinabalu Negeri

1. Wujudnya perancangan yang teratur

2. Perancangan melibatkan semua pihak
3. Penduduk diberi peluang bersuara bagi menjaga kepentingan mereka
4. Perlunya kesepakatan untuk menjamin kestabilan negara
 Datu Mustapha Datu Harun mengumumkan
pengistiharan Malaysia di Kota Kinabalu, Sabah
Datu Abang Haji Openg Abang Sapiee
mengumumkan pengistiharan Malaysia
di Kuching, Sarawak

Tunku Abdul Rahman Putra al-Ha, YDA

mengumumkan pengistiharan Malaysia
di Stadium Merdeka
 5.6 KONFRANTASI DAN USAHA MENANGANI

Peringkat awal Indonesia tidak menentang penubuhan Malaysia

Penentangan bermula selepas 7/12/1962 apabila berlaku Pemberontakan

Brunei

Tunku Abdul Rahman Putra al-Haj mengeluarkan kenyataan Indonesia

membantu pemberontakan

Parti Komunis Indonesia PKI menuduh Malaysia satu

NEOKOLONIALISME
 LANGKAH MENAMATKAN KONFRANTASI

Malaysia menyusun langkah diplomatik

Strategi di bawah Kementerian

Luar Negeri

Di pimpin oleh Muhammad

Ghazali Shafie

Mematahkan kempen propaganda Mendapatkan sokongan negara luar

LANGKAH MENAMATKAN KONFRANTASI

1963
LANGKAH MENAMATKAN KONFRANTASI

1963
LANGKAH MENAMATKAN KONFRANTASI

1964

SALVADOR DR SUBANDRIO
LOPEZ
TUN ABDUL
THANAT KHOMAN RAZAK
HUSSIEN
 LANGKAH MENAMATKAN KONFRANTASI

1965 1966
 PERSETUJUAN BANGKOK

Di bawah Jeneral Soeharto, hubungan Indonesia-Malaysia diperbaiki dengan

 Perundingan dengan kerajaan Malaysia.

 Menjelang 28 Mei hingga 1 Jun 1966, Menteri Luar Negeri Malaysia Tun Abdul Razak
Hussein bertemu Menteri Luar Negeri Indonesia Adam Malik di Bangkok, Thailand.

 Pertemuan itu menghasilkan Persetujuan Bangkok iaitu :

1. Rakyat Sabah dan Sarawak akan mendapat kesempatan untuk memilih

kedudukan mereka di Malaysia.
2. Malaysia dan Indonesia setuju memulihkan hubungan diplomatik .
3. Mengakhiri tindakan permusuhan.
 NORMALISASI HUBUNGAN INDONESIA – MALAYSIA

 Setelah Persetujuan Bangkok, hubungan Indonesia-Malaysia beransur pulih.

 Persetujuan Bangkok diikuti dengan tandatangan persetujuan normalisasi

hubungan Malaysia-Indonesia pada 11 Ogos 1966.

Menjelang 31 Ogos 1967, Indonesia dan Malaysia kembali mengadakan

hubungan diplomatik di peringkat Kedutaan Besar yang terputus sebelum
ini.
 KESIMPULAN

1. Negara mendapat pengalaman menyelesaikan krisis pada

peringkat serantau dan antarabangsa.

2. Komitmen tinggi oleh pemimpin dan pegawai kerajaan

mengelakkan konflik menjadi lebih besar

3. Rakyat Malaysia perlu bersatupadu memastikan kestabilan negara dan

mengelak ancaman luar

4. Cabaran pembentukan Malaysia dapat diatasi apabila adanya

sokongan dan kerjasama daripada semua rakyat