TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

KHOA KINH TẾ CHÍNH TRỊ

KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊ NIN

Giảng viên: TS. Nguyễn Thị Hương Lan

Email: Lannth@vnu.edu.vn
Giới thiệu về môn học
1. Thời lượng môn học 2 tín chỉ
2. Đề cương và trọng số Gửi sinh viên dạng file
môn học
3. Hình thức kiểm tra, Chuyên cần 10%
đánh giá giữa kỳ Bài tập nhóm 15%
Bài kiểm tra 15%

4. Hình thức thi hết môn Trắc nghiệm máy, 60 phút, 40 câu
Tài liệu học tập
• Bộ Giáo dục và Đào tạo (2019), Giáo trình Kinh tế chính trị
Mác - Lênin (dành cho bậc đại học, không chuyên lý luận
chính trị), NXB Giáo dục.
• Đảng CSVN (2016), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ XII, NXB Chính trị Quốc gia.
• Hội đồng Lý luận Trung ương (2014), Định hướng XHCN
trong phát triển kinh tế thị trường ở Việt Nam: Một số vấn
đề lý luận và thực tiễn mới đặt ra, NXB Chính trị Quốc gia.
Kết cấu môn học
Chương I ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ CHỨC
NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊ NIN
Chương II HÀNG HOÁ, THỊ TRƯỜNG VÀ VAI TRÒ CỦA CÁC CHỦ THỂ
THAM GIA THỊ TRƯỜNG
Chương III GIÁ TRỊ THẶNG DƯ TRONG NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG
Chương IV CẠNH TRANH VÀ ĐỘC QUYỀN TRONG NỀN KTTT
Chương V KTTT ĐỊNH HƯỚNG XHCN VÀ CÁC QUAN HỆ LỢI ÍCH KINH
TẾ Ở VIỆT NAM
Chương VI CÔNG NGHIỆP HOÁ, HIỆN ĐẠI HOÁ VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ
QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM
 CHƯƠNG 1
ĐỐI TƯỢNG, PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU VÀ
CHỨC NĂNG CỦA KINH TẾ CHÍNH TRỊ MÁC - LÊ NIN
NỘI DUNG CHƯƠNG 1

Khái quát sự hình thành và phát triển

Đối tượng và phương pháp nghiên cứu

Chức năng của Kinh tế Chính trị Mác-Lênin

1. Khái quát sự hình thành và phát triển
của KTCT Mác - Lênin
• Trong lịch sử phát triển tư tưởng kinh tế của nhân loại, ứng với mỗi
giai đoạn phát triển lịch sử đều có các tư tưởng, trường phái lý luận
KT khác nhau
• Thuật ngữ Kinh tế chính trị (Political economy) xuất hiện vào đầu
TK XVII: Tác phẩm “Chuyện luận bàn về KTCT”-(1615) của A.
Montchretien
• TK XVIII: Xuất hiện lý luận của A.Smith, KTCT trở thành 1 môn học
có tính hệ thống với các phạm trù, khái niệm có tính chuyên ngành
Quá trình phát triển của tư tưởng kinh tế
Giai đoạn 1: Từ thời cổ đại đến cuối TK XVIII

• Từ thời cổ đại đến TK XV: KT thời kỳ cổ, trung đại

1
• Từ TK XV đến cuối TK XVII: chủ nghĩa trọng thương ở
2 Anh, Pháp, Italia
• Từ TK XVII đến TK XVIII: chủ nghĩa trọng nông ở Pháp
3

• Từ TK XVII đến cuối TK XVIII: KTCT tư sản cổ điển Anh

4
 Kinh tế chính trị là 1 môn khoa học kinh tế
có mục đích nghiên cứu là tìm ra các quy luật
chi phối sự vận động của các hiện tượng và
quá trình hoạt động kinh tế của con người
tương ứng với những trình độ phát triển nhất
định của xã hội.
Quá trình phát triển của tư tưởng kinh tế
Giai đoạn 2: từ TK XVIII đến nay

• Lý thuyết KTCT của C.Mác (1818-1883): kế thừa giá trị

KH của KTCT tư sản cổ điển Anh  phát triển lý luận
1 KTCT về phương thức sx TBCN

• Lý thuyết KTCT của Ph.Ăngghen (1820-1895): tuyên bố

4 lý luận KTCT là 1 trong 3 bộ phận cấu thành CN Mác

Tác phẩm: bộ “Tư bản”

- Lênin (1870-1924): kế thừa, bổ sung lý luận KT của C.Mác
 chỉ ra những đặc điểm KT của CNTB g.đoạn cuối TK19
đầu TK 20, những vấn đề KTCT cơ bản của Thời kỳ quá
độ lên CNXH KTCT Mác-Lênin
- Ngày nay các nhà nghiên cứu KT của các Đảng cộng sản
tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, phát triển KTCT Mác-Lênin
 KTCT Mác-Lênin là 1 trong những dòng lý thuyết KTCT
nằm trong dòng chảy phát triển tư tưởng KT của nhân
loại, được hình thành và đặt nền móng bởi C.Mác-
Ph.Ăngghen dựa trên cơ sở kế thừa và phát triển những
giá trị KH của KTCT nhân loại trước đó.
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác-Lênin

2.1. Đối tượng nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin

- Trong mỗi giai đoạn phát triển, các lý thuyết KT có quan niệm
khác nhau về đối tượng nghiên cứu của KTCT:
+ Chủ nghĩa trọng Thương: Lưu thông (ngoại thương) là đối
tượng nghiên cứu
+ Chủ nghĩa trọng Nông: Nông nghiệp là đối tượng nghiên cứu
+ KTCT tư sản cổ điển Anh: nguồn gốc của của cải và sự giàu
có của các dân tộc là đối tượng nghiên cứu
- C.Mác - Ph.Ăng ghen: Đối tượng nghiên cứu của
KTCT là các quan hệ SX và trao đổi trong phương
thức SX mà các quan hệ đó hình thành và phát triển
- C.Mác- Ph.Ăngghen: KTCT được hiểu theo 2 nghĩa:

+ Nghĩa hẹp: KTCT nghiên cứu quan hệ sx và trao đổi

trong 1 phương thức SX nhất định

+ Nghĩa rộng: KTCT là KH về những quy luật chi phối

sự SX vật chất và sự trao đổi những tư liệu sinh hoạt
vật chất trong XH loài người…
- V.I.Lênin: KTCT không nghiên cứu sự sản xuất mà
nghiên cứu những quan hệ XH giữa người với người
trong sản xuất, nghiên cứu chế độ XH của SX  nhất
quán với quan điểm của Mác-Ăng ghen

 Đối tương nghiên cứu của KTCT Mác-Lênin là các

quan hệ XH của SX và trao đổi mà các quan hệ này
được đặt trong sự liên hệ biện chứng với trình độ
phát triển của lực lượng SX và kiến trúc thượng tầng
tương ứng của phương thức SX nhất định
- Mục đích nghiên cứu của KTCT Mác-Lênin: Phát
hiện ra những quy luật KT chi phối các quan hệ giữa
người với người trong SX và trao đổi. Giúp cho các chủ
thể trong XH vận dụng các quy luật nhằm tạo động lực
cho con người không ngừng sáng tạo, góp phần thúc
đẩy văn minh và sự phát triển toàn diện của XH thông
qua việc giải quyết hài hòa các quan hệ lợi ích.
- Quy luật KT: là những mối liên hệ bản chất, khách
quan, lặp đi lặp lại của các hiện tượng và quá trình KT

+ Chính sách KT: là sản phẩm chủ quan của con người
được hình thành trên cơ sở vận dụng các quy luật KT
 2.2. Phương pháp nghiên cứu của KTCT Mác - Lênin
- Sử dụng Phép biện chứng duy vật và nhiều phương
pháp NCKH XH nói chung: trừu tượng hóa khoa học,
lôgic kết hợp với lịch sử, quan sát, thống kê, phân tích
tổng hợp, quy nạp, diễn dịch, hệ thống hóa, mô hình
hóa
- PP quan trọng: Trừu tượng hóa khoa học: Gạt bỏ
những yếu tố ngẫu nhiên, những hiện tượng tạm thời
xảy ra trong các hiện tượng quá trình nghiên cứu để
tách ra được những hiện tượng bền vững, mang tính
điển hình, ổn định của đối tượng nghiên cứu
3. Chức năng của KTCT Mác - Lênin
3.1. Chức năng nhận thức
- Cung cấp hệ thống tri thức lý luận về sự vận động của
các quan hệ giữa người với người trong SX và trao
đổi; sự liên hệ tác động biện chứng giữa các quan hệ
giữa người với người trong SX và trao đổi với lực
lượng SX và kiến trúc thượng tầng tương ứng.
- Cung cấp những phạm trù KT cơ bản, bản chất, phát
hiện và nhận diện các quy luật KT của nền KT thị
trường làm cơ sở lý luận cho việc nhận thức các hiện
tượng KT mang tính biểu hiện trên bề mặt XH.
3.2. Chức năng thực tiễn
- Phát hiện ra những quy luật và tính quy luật chi phối sự
vận động của các quan hệ giữa con người với con
người trong SX và trao đổi.

- Với sinh viên: là cơ sở khoa học lý luận để nhận diện và

định vị vai trò, trách nhiệm sáng tạo cả của mình 
xây dựng tư duy và tầm nhìn, kỹ năng thực hiện các
hoạt động KT-XH trên mọi lĩnh vực của đời sống XH.
3.3. Chức năng tư tưởng

- Tạo lập nền tảng tư tưởng cộng sản cho những người
lao động tiến bộ và yêu chuộng tự do, hòa bình, củng
cố niềm tin phấn đấu vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh,
XH dân chủ, công bằng, văn minh

- Xây dựng thế giới quan khoa học giúp chúng ta xây
dựng 1 chế độ XH tốt đẹp, giải phóng con người, xóa
bỏ áp bức, bất công
3.4. Chức năng phương pháp luận

Để hiểu được 1 cách sâu sắc, bản chất, thấy được sự

gắn kết 1 cách biện chứng giữa KT và CT và căn
nguyên của sự dịch chuyển trình độ văn minh của
XH cần am hiểu nền tảng lý luận từ KTCT.
HẾT CHƯƠNG 1