BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN TẤT THÀNH

ThS. NGUYỄN THÀNH TRUNG

Bài giảng:
Thị trường chứng khoán

Dùng cho sinh viên hệ Đại học

(Lưu hành nội bộ)
TP.HCM 2-2019
Chương 3

THỊ TRƯỜNG CHỨNG

KHOÁN SƠ CẤP
KẾT CẤU NỘI DUNG CHƯƠNG 3
• 3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
• 3.2. CÁC CHỦ THỂ PHÁT HÀNH CHỨNG
KHOÁN
• 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN VÀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
• 3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN
ĐẦU RA CÔNG CHÚNG (IPO)
Thị trường chứng khoán 3
3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG

Thị trường sơ cấp là thị trường mua

bán lần đầu các chứng khoán mới
phát hành.

Ở thị trường sơ cấp, tổ chức phát hành thu được

tiền từ đợt phát hành còn ở thị trường thứ cấp thì
không.
Thị trường chứng khoán 4
3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
Chức năng thị trường sơ cấp:
Đối với nền kinh tế quốc dân

Huy động vốn cho nền kinh tế

Kênh phân bổ vốn hiệu quả cho nền kinh tế

Công bố thông tin trên thị trường, giúp các

nhà đầu tư có cơ hội đánh giá được công ty
nào tốt để đầu tư
Thị trường chứng khoán 5
3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
Chức năng thị trường sơ cấp:
Đối với chính phủ
Giúp chính phủ giải quyết được các vấn đề
thiếu hụt ngân sách, có thêm vốn để thực hiện các
dự án xây dựng cơ sở hạ tầng mà không phải phát
hành thêm tiền

Là thị trường giúp chính phủ thực hiện các biện

pháp bình ổn kinh tế
Thị trường chứng khoán 6
3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
Chức năng thị trường sơ cấp:
Đối với doanh nghiệp
Tiếp cận với một kênh huy động vốn và sử dụng
vốn linh hoạt và có hiệu quả hơn ngân hàng

Giúp doanh nghiệp tăng cường phương thức

quản lý hiện đại và hoạt động có hiệu quả hơn,
công khai và minh bạch hơn

Thị trường chứng khoán 7

3.2. CÁC CHỦ THỂ PHÁT HÀNH CK

• 3.2.1. Chính phủ

Trung ương

Địa phương

• 3.2.2. Các doanh nghiệp, Công ty cổ phần

• 3.2.3. Quỹ đầu tư
Thị trường chứng khoán 8
 KẾT CẤU NỘI DUNG CHƯƠNG 3
• 3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
• 3.2. CÁC CHỦ THỂ PHÁT HÀNH CHỨNG
KHOÁN
• 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN VÀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
• 3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN
ĐẦU RA CÔNG CHÚNG (IPO)
Thị trường chứng khoán 9
3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN

3.3.1. Phát hành riêng lẻ

3.3.2. Phát hành ra công chúng

Thị trường chứng khoán 10

3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
3.3.1. Phát hành riêng lẻ

là việc tổ chức chào bán chứng khoán cho:

+ dưới một trăm nhà đầu tư, không kể nhà
đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp
+ và không sử dụng phương tiện thông tin
đại chúng hoặc Internet

(Theo qui định tại TTCK Việt Nam)

Thị trường chứng khoán 11
 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
3.3.2. Phát hành ra công chúng
là việc chào bán chứng khoán theo một trong các
phương thức sau đây:
a) Thông qua phương tiện thông tin đại
chúng, kể cả Internet;
b) Chào bán chứng khoán cho từ một trăm nhà
đầu tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng
khoán chuyên nghiệp;
c) Chào bán cho một số lượng nhà đầu tư không
xác định. (Theo qui định tại TTCK Việt Nam)
Thị trường chứng khoán 12
 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
3.3.2. Phát hành ra công chúng

Trường hợp phát hành cổ phiếu ra công chúng

+ Phát hành lần đầu ra công chúng (IPO):
cổ phiếu của công ty lần đầu tiên được bán
rộng rãi cho công chúng đầu tư.
+ Chào bán sơ cấp (phân phối sơ cấp):
là đợt phát hành cổ phiếu bổ sung của công ty
đại chúng cho rộng rãi công chúng đầu tư.
Thị trường chứng khoán 13
 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
3.3.2. Phát hành ra công chúng

Trường hợp phát hành trái phiếu ra công chúng

Việc phát hành được thực hiện bằng một

phương thức duy nhất, đó là chào bán sơ cấp.

Thị trường chứng khoán 14

 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
3.3.2. Phát hành ra công chúng

+ Mệnh giá cổ phiếu, chứng chỉ quỹ chào bán

lần đầu ra công chúng là mười nghìn đồng
Việt Nam.
+ Mệnh giá của trái phiếu chào bán ra công
chúng là một trăm nghìn đồng Việt Nam và
bội số của một trăm nghìn đồng Việt Nam.

Thị trường chứng khoán 15

Câu hỏi thảo luận (10 phút)

1) Lý do tại sao phải phân biệt phương

thức phát hành khi phát hành chứng
khoán? (Nhóm lẻ)
2) Hãy so sánh ưu và nhược điểm của 2
phương thức phát hành riêng lẻ và phát
hành ra công chúng (Nhóm chẵn)

Thị trường chứng khoán 16

 3.3. QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC ĐỐI VỚI VIỆC
PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN
Chế độ quản lý theo Chế độ công bố thông
chất lượng tin đầy đủ

Cơ quan quản lý về CK Cơ quan quản lý về CK

đặt ra tiêu chuẩn chú trọng vào việc đảm
=> các công ty tham bảo các thông tin liên
gia vào thị trường có quan tới mọi mặt hoạt
chất lượng nhất định động của các công ty
và có sự ổn định hợp được công bố rộng rãi
lý ra công chúng.
Thị trường chứng khoán 17
 KẾT CẤU NỘI DUNG CHƯƠNG 3
• 3.1. KHÁI NIỆM VÀ CHỨC NĂNG
• 3.2. CÁC CHỦ THỂ PHÁT HÀNH CHỨNG
KHOÁN
• 3.3. CÁC PHƯƠNG THỨC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN VÀ QUẢN LÝ NHÀ
NƯỚC ĐỐI VỚI VIỆC PHÁT HÀNH
CHỨNG KHOÁN
• 3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN
LẦN ĐẦU RA CÔNG CHÚNG (IPO)
Thị trường chứng khoán 18
3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU
RA CÔNG CHÚNG (IPO)

IPO: Initial Public Offering

3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần đầu
ra công chúng
3.4.2. Phương thức phát hành
3.4.3. Thủ tục phát hành lần đầu
3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Thị trường chứng khoán 19
3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần
đầu ra công chúng (IPO)
Các tiêu chuẩn định
lượng:
+ Công ty phải có quy mô nhất định;
+ Công ty phải hoạt động có hiệu quả
trong một số năm liên tục trước khi xin phép
phát hành ra công chúng;
+ Tổng giá trị của đợt phát hành phải đạt
quy mô nhất định;
Thị trường chứng khoán 20
3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần
đầu ra công chúng (IPO)
Các tiêu chuẩn định lượng
(tt):
+ Một tỷ lệ nhất định của đợt phát hành
phải được bán cho một số lượng quy định
công chúng đầu tư;
+ Các thành viên sáng lập của công ty
phải cam kết nắm một tỷ lệ nhất định vốn cổ
phần của công ty trong một khoảng thời
gian quy định.
Thị trường chứng khoán 21
3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần
đầu ra công chúng (IPO)
Các tiêu chuẩn định
tính:
+ Các nhà quản lý (thành viên ban giám đốc
điều hành và hội đồng quản trị) phải có trình độ
và kinh nghiệm quản lý công ty;
+ Cơ cấu tổ chức của công ty phải hợp lý và
phải vì lợi ích của các nhà đầu tư;
+ Các báo cáo tài chính, bản cáo bạch và các
tài liệu cung cấp thông tin của công ty phải có độ
tin cậy cao nhất;
Thị trường chứng khoán 22
3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần
đầu ra công chúng (IPO)
Các tiêu chuẩn định tính
(tt):
+ Công ty phải có phương án khả thi về việc sử
dụng vốn thu được từ đợt phát hành;
+ Công ty phải được một hoặc một số các tổ
chức bảo lãnh phát hành đứng ra cam kết bảo
lãnh cho đợt phát hành.

Thị trường chứng khoán 23

Điều kiện chào bán chứng khoán tại VN
Luật CK (2007) & Luật CK sửa đổi (2010)

Một số tiêu chuẩn định

lượng:
+ Mức vốn điều lệ tối thiểu là…
10 tỷ đồng VN
+ Hoạt động kinh doanh….
có lãi trong năm liền trước năm
đăng ký chào bán, không có lỗ luỹ kế
Thị trường chứng khoán 24
Điều kiện chào bán chứng khoán tại VN
Luật CK (2007) & Luật CK sửa đổi (2010

Tiêu chuẩn định

tính:
+ Phương án sử dụng vốn thu từ đợt phát
hành cổ phiếu…
Có tính khả thi

Thị trường chứng khoán 25

Điều kiện chào bán chứng khoán tại VN
Luật CK (2007) & Luật CK sửa đổi (2010

Tiêu chuẩn định lượng

khác:
+ Cam kết đưa CK vào giao dịch trên thị
trường có tổ chức trong thời hạn…

một năm, kể từ ngày kết thúc đợt chào bán

Thị trường chứng khoán 26

 Thảo luận

Hãy tìm hiểu các điều kiện phát hành cổ

phiếu lần đầu ra công chúng (IPO) của:
Sở giao dịch chứng khoán TP HCM
(HOSE)
Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội
(HNX)
Trung tâm giao dịch chứng khoán
chưa niêm yết (UPCOM)
Thị trường chứng khoán 27
3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU
RA CÔNG CHÚNG (IPO)

IPO: Initial Public Offering

3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần đầu

ra công chúng
3.4.2. Phương thức phát hành
3.4.3. Thủ tục phát hành lần đầu
3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Thị trường chứng khoán 28
 Theo tính chất chắc chắn:

Phát hành không Phát hành có bảo

bảo lãnh lãnh
• Tổ chức phát hành • Tổ chức bảo lãnh
tự chào bán phát hành đứng ra
thực hiện tất cả
các thủ tục phát
hành và phân phối
chứng khoán

Thị trường chứng khoán 29

 Theo cách thức xác định giá và
phân phối chứng khoán
Phát hành Phát hành Phát hành
công khai theo qua phương
với giá xác phương thức đấu
định trước thức ghi sổ giá
• Định giá • Ghi sổ • Chọn giá
cổ phiếu trước nhu đặt mua
trước, sau cầu mua tốt nhất
đó sẽ bán và sẽ bán
theo mức
theo qui
theo cam ước
giá đã
được định
kết
Thị trường chứng khoán 30
Một số phương thức đấu giá

Đấu giá kiểu Anh

(Còn được gọi là đấu giá kiểu đa giá)
Lệnh đặt giá kín, trong đó ghi rõ mức giá và
số lượng chứng khoán
Các lệnh được sắp xếp theo thứ tự giá đặt mua
giảm dần
Mức giá trúng thầu bắt đầu từ cao nhất và
giảm dần cho đến khi bán hết số lượng chứng
khoán chào bán
Một số phương thức đầu giá

Đấu giá kiểu Hà Lan

(Còn được gọi là đấu giá kiểu đơn giá)
Cách đưa lệnh và sắp xếp các lệnh đấu giá
tương tự như cơ chế đấu giá kiểu Anh

Giá trúng thầu là giá thống nhất được xác

định tại mức giá mà khối lượng chứng khoán
được chào bán hết
3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU
RA CÔNG CHÚNG (IPO)

IPO: Initial Public Offering

3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần đầu

ra công chúng
3.4.2. Phương thức phát hành
3.4.3. Thủ tục phát hành lần đầu
3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Thị trường chứng khoán 33
 3.4.3. Thủ tục phát hành lần đầu
Chọn một hoặc một số tổ chức bảo lãnh phát hành
1. Chuẩn bị hồ sơ xin phép phát hành
2. Nộp hồ sơ xin phép phát hành lên UBCKNN
30 ngày 30
3. Sau khi hồ sơ xin phép phát hành có liệu lực
7 7 ngày 90 ngày
9
Công bố phát hành 0 Phân phối chứng khoán
1
Kết thúc đợt 0
Lập báo cáo lên UBCKNN
phát hành 3
0
Chuyển CK cho người mua
Thị trường chứng khoán 34
Quy định việc phân phối chứng khoán ở VN

1) Nhà đầu tư điền vào phiếu đăng ký mua,

trong đó ghi rõ tên, địa chỉ liên lạc, số
lượng chứng khoán đăng ký, số tiền ký
quỹ;

2)Yêu cầu nhà đầu tư đặt cọc một khoản

tiền, nhưng không quá 10% trị giá chứng
khoán đăng ký mua;
Quy định việc phân phối chứng khoán ở VN

3) Thời hạn đăng ký mua chứng khoán

phải đảm bảo kéo dài tối thiểu 30 ngày;

4)Hết thời hạn đăng ký mua, tổ chức phát

hành, tổ chức bảo lãnh phải thông báo
cho người đầu tư biết số lượng chứng
khoán được mua.
Một số phương thức ưu tiên phân phối

i. Ưu tiên về giá: xác định giá mua từ cao

xuống thấp
ii. Ưu tiên về thời gian: ai đăng ký trước sẽ
được ưu tiên mua trước.
iii. Ưu tiên về số lượng: ai đăng ký với số
lượng lớn sẽ được ưu tiên mua trước.
iv. Các ưu tiên khác theo thoả thuận, cần
được ghi rõ trong phiếu đăng ký mua CK.
Xác định kết quả đấu giá tại VN
Thông tư số 196/2011/TT-BTC

1. Xác định theo giá đặt mua từ cao xuống

thấp, nhưng không thấp hơn giá khởi điểm.

Nhà đầu tư đặt mua theo giá nào thì được

mua cổ phần theo giá đó.
 BÀI TẬP 1 Xác định kết quả đấu giá
Công ty cổ phần X phát hành 1.000.000 cổ phiếu bằng
hình thức đấu giá, bước giá 100đ. Các đơn dự thầu
như sau:
Đơn vị Giá (đ) Số lượng
A 42.800 300.000
B 41.900 600.000
C 41.650 130.000
D 41.600 120.000
E 40.900 150.000
F 40.800 150.000
Thị trường chứng khoán 39
 BÀI TẬP 1
Xác định kết quả đấu giá
Hướng dẫn: bước giá 100đ
Đơn vị Giá (đ) Số lượng Số lượng
lũy tiến
A 42.800 300.000
B 41.900 600.000
C 41.650
41.650 130.000
D 41.600 120.000
E 40.900 150.000
F 40.800 150.000
Thị trường chứng khoán 40
 BÀI TẬP 1
Xác định kết quả đấu giá
Hướng dẫn:
Đơn Giá (đ) Số Số lượng Số tiền phải
vị lượng lũy tiến trả (đ)
A 42.800 300.000 300.000 12.840.000.000
B 41.900 600.000 900.000 25.140.000.000
D 41.600 100.000
120.000 1.000.000
1.020.000 4.160.000.000
E 40.900 150.000 1.170.000
D:F Giá 40.800 150.000
41.600, KL: 1.000.000 - 900.000 = 100.000CP
1.320.000

Thị trường chứng khoán 41

Xác định kết quả đấu giá tại VN
Thông tư số 196/2011/TT-BTC

2. Tại mức giá trúng thầu thấp nhất, số cổ

phần (CP) còn lại ít hơn tổng số CP các nhà
đầu tư này đăng ký mua thì số CP của từng
nhà đầu tư được mua xác định như sau:

Số CP từng nhà Số CP còn

Số CP đầu tư đăng ký X lại chào
nhà đầu mua giá bằng nhau bán
tư được =
mua Tổng số CP các nhà đầu tư
đăng ký mua giá bằng nhau
 BÀI TẬP 2 Xác định kết quả đấu giá
Công ty cổ phần X phát hành cổ phiếu, số lượng 5.000.000 bằng
hình thức đấu giá cạnh tranh. Các đơn dự thầu như sau:
A. Xác định giá
trúng thầu và số Đơn vị Giá (đồng) Số lượng (CP)
lượng cổ phiếu A 31.200 700.000
trúng thầu của B 31.300 500.000
mỗi đơn vị C 31.400 1.200.000
B. Xác định số D 31.200 900.000
tiền E phải thanh E 31.400 800.000
toán cho Cty X
F 31.000 1.100.000
Biết rằng giá G 31.400 1.000.000
khởi điểm là
H 31.000 400.000
31.200đ
Thị trường chứng khoán 43
 BÀI TẬP 2 A. Kết quả đấu giá
Biết rằng giá khởi điểm là 31.200đ
Đơn Số lượng
vị Giá (đồng) (CP) SL lũy kế SL còn lại
C 31.400 1.200.000 1.200.000 3.800.000
E 31.400 800.000 2.000.000 3.000.000
G 31.400 1.000.000 3.000.000 2.000.000
B 31.300 500.000 3.500.000 1.500.000
A 31.200 700.000 4.200.000 800.000
D 31.200 900.000 5.100.000 -100.000
F 31.000 1.100.000
H 31.000 400.000
Thị trường chứng khoán 44
 A. Kết quả đấu giá
Số CP từng nhà đầu
tư đăng ký mua giá X Số CP còn lại
Số CP nhà
bằng nhau chào bán
đầu tư
=
được mua Tổng số CP các nhà đầu tư đăng
ký mua giá bằng nhau

Tổng số CP các nhà đầu tư đăng

ký mua giá bằng nhau = 1.600.000

Số CP còn lại chào bán = 1.500.000

Thị trường chứng khoán 45

 A. Kết quả đấu giá

Đơn Giá SL đặt SL được SL còn

vị (đồng) mua(CP) mua(CP) SL lũy kế lại
C 31.400 1.200.000 1.200.000 1.200.000 3.800.000
E 31.400 800.000 800.000 2.000.000 3.000.000
G 31.400 1.000.000 1.000.000 3.000.000 2.000.000
B 31.300 500.000 500.000 3.500.000 1.500.000
A 31.200 700.000 656.250 4.156.250 843.750
D 31.200 900.000 843.750 5.000.000 0
F 31.000 1.100.000
H 31.000 400.000
Thị trường chứng khoán 46
 B. Xác định số tiền E phải thanh toán cho Cty X

Đơn Giá Số lượng SL được

vị (đồng) (CP) mua SL lũy kế SL còn lại
E 31.400 800.000 800.000 2.000.000 3.000.000

Số tiền E phải thanh toán =

31.400 x 800.000 = 25.120.000.000đ

Thị trường chứng khoán 47

Xác định kết quả đấu giá tại VN
Thông tư số 196/2011/TT-BTC

3. Trường hợp còn dư cổ phiếu lẻ, số cổ phiếu

lẻ này được phân bổ cho nhà đầu tư có khối
lượng đăng ký mua lớn nhất tại mức giá đó.

4. Trường hợp Nhà đầu tư nước ngoài:

Tỷ lệ tối đa theo quy định của pháp luật hiện
hành.

Thủ tục
3.4. PHÁT HÀNH CHỨNG KHOÁN LẦN ĐẦU
RA CÔNG CHÚNG (IPO)

IPO: Initial Public Offering

3.4.1. Điều kiện phát hành chứng khoán lần đầu

ra công chúng
3.4.2. Phương thức phát hành
3.4.3. Thủ tục phát hành lần đầu
3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Thị trường chứng khoán 49
 3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Bảo lãnh phát hành CK là việc tổ chức bảo lãnh
phát hành cam kết với tổ chức phát hành:
+ Thực hiện các thủ tục trước khi chào bán CK
tư vấn tài chính
+Nhận mua một phần hay toàn bộ CK của tổ
chức phát hành để bán lại hoặc
+ Mua số CK còn lại chưa được phân phối hết
của tổ chức phát hành hoặc
+ Hỗ trợ tổ chức phát hành trong việc phân
phối CK ra công chúng.
phân phối chứng khoán
Thị trường chứng khoán 50
 3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Các hình thức bảo lãnh phát hành

Bảo lãnh với cam kết chắc chắn

Bảo lãnh theo phương thức dự phòng

Bảo lãnh với cố gắng cao nhất

Bảo lãnh theo phương thức bán tất cả hoặc
không
Bảo lãnh theo phương thức tối thiểu - tối đa
Thị trường chứng khoán 51
 3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Chủ thể tham gia đợt bảo lãnh phát hành

Tổ hợp bảo lãnh phát hành

Tổ chức bảo lãnh chính

Nhóm đại lý phân phối

Thị trường chứng khoán 52

 3.4.4. Bảo lãnh phát hành
Quy trình thực hiện đợt bảo lãnh phát hành

1. Phân tích và đánh giá khả năng phát

hành
2. Chuẩn bị hồ sơ xin phép phát hành
3. Phân phối chứng khoán ra công
chúng
4. Bình ổn và điều hoà thị trường
Thị trường chứng khoán 53
 Kết thúc chương 3

đ ã l ắ n g n g h e !
C ảm ơ n
Thị trường chứng khoán 54