NEZAVISNI UNIVERZITET

FAKULTET ZA BEZBJEDNOST I ZAŠTITU

Predmet: IZVRŠENJE KRIVIČNIH SANKCIJA

Nastavnik: doc. dr. Goran Selak
ma Eleonora Bobar

školska: 2017/2018
Tema 1: Osnovni pojmovi izvršnog krivičnog prava
PLAN I PROGRAM IZVOĐENJA PREDMETA -
SILABUS
Skraćeni naziv Status Semestar ECTS Fond časova (P+V+L)
IKS obavezan VIII 6 30 30  
Uslovljenost drugim predmetima: krivično pravo, krivično procesno pravo.

Ciljevi izučavanja predmeta: Upoznavanje studenata sa osnovnim pojmovima i institutima izvršnog krivičnog prava,
radi sticanja relevantnih znanja o karakteristikama, elementima i obilježjima osnovnih i opštih instituta izvršnog
krivičnog ili penitencijarnog prava, odnosno sistema izvršenja krivičnih sankcija. Kao poseban cilj, ističe se potreba
razumijevanja izvršenja krivičnih sankcija u svjetlu harmonizacije izvršenja krivičnih sankcija sa evropskim
standardima u ovoj oblasti. Izučavanjem ovog predmeta studenti trebaju ovladati tumačenjem i primjenom propisa iz
oblasti izvršnog krivičnog prava i materijalnog krivičnog prava. Uvažavajući nužnost implementacije programa
cjeloživotnog učenja, cilj je da se studenti osposobe za sticanje novih znanja na višim nivoima studija, i posebno novih
aplikativnih znanja kroz programe cjeloživotnog učenja. U realizacijim praktičnog dijela plana i programa predmeta,
cilj je da studenti steknu uvid i da razumiju funkcionisanje kazneno-popravnih ustanova u realnoj praksi.

Ishodi učenja – kompetencije: Po uspješnom završetku ovog predmeta studenti će biti pripremljeni i osposobljeni za
obavljanje odgovarajućih poslova u ustanovama i institucijama koje se bave izvršenjem krivičnih sankcija – kroz
sticanje relevantnih znanja i vještina (standardni policijski poslovi, poslovi sudske policije, poslovi zatvorske policije i
drugi složeni poslovi u procesu izvršenja krivičnih sankcija). Studenti će raspolagati osnovnim znanjima neophodnim
za nastavak izučavanja problematike izvršenja krivičnih sankcija na višim nivoima akademskih studija i moći će
učestvovati u realizaciji projekata i programa harmonizacije izvršnog krivičnog zakonodavstva Republike Srpske sa
evropskim izvršnim zakonodavstvom.
Metod nastave i savladavanje gradiva: Predavanja, vježbe, posjete pravosudnim ustanovama i institucijama u
oblasti izvršenja krivičnih sankcija, seminarski rad, kolokvijumi i završni ispit. U realizaciji plana i programa
predmeta primjenjivaće se savremene naučne metode pogodne za sticanje relevantnih znanja i vještina u ovoj
oblasti.
Literatura:

A) OSNOVNA:

1. Simović, M. i drugi, (2014), Izvršno krivično pravo, Pravni fakultet Univerziteta u Istočnom Sarajevu, Istočno Sarajevo.

2. Selak, G. (2017), Sistem izvršenja krivičnih sankcija u Republici Srpskoj, Fakultet za bezbjednost i zaštitu, Banja Luka

B) POMOĆNA:

1. Simović, M. (2005), Praktični komentar Zakona o krivičnom postupku Republike Srpske, Visoka škola unutrašnjih poslova, Banja
Luka.

2. Simović, M. (2007), Praktikum za krivično procesno pravo, Visoka škola unutrašnjih poslova, Banja Luka.

3. Zakoni o izvršenju krivičnih sankcija RS i BiH

Oblici provjere znanja i ocjenjivanje:

Načini provjere znanja : pismeno i usmeno

Kriteriji : Maksimalan broj poena po svim kriterijima - 100

1. Prisustvo i aktivnost na predavanjima i drugim nastavnim aktivnostima: 10

2. Testovi ili kolokviji ( dva u toku semestra ) : 30
3. Pisani radovi (esej, analiza poslovnog slučaja i sl.):
4. Seminarski rad, seminar ili prezentacija: 15
5. Drugi oblici provjere znanja:
6. Usmeni ispit: 45
Ukupan zbir potrebnih bodova za prolaznu ocjenu je 51.
 OCJENE ECTS OCJENE

00 – 50 = 5 ( FX, F – NEDOVOLJAN )

51 – 60 = 6 ( E – DOVOLJAN )

61 – 70 = 7 ( D – DOBAR )

71 – 80 = 8 ( C – VRLO DOBAR )

81 – 90 = 9 ( B – ODLIČAN )
91 – 100 = 10 ( A – ODLIČAN IZUZETAN )

Obaveze studenta: prisustvo nastavi i vježbama, terenskoj nastavi, odbrana seminarskog

rada, pismeno polaganje kolokvijuma i prisustvo i polaganje ispita.
Sadržaj predmeta po sedmicama:
1 Tema 1: Osnovni pojmovi izvršnog krivičnog prava

2 Tema 2: Istorijski razvoj krivičnog prava i sistema kazni

3 Tema 3: Razvoj sistema krivičnih sankcija – pravni osnov i ciljevi kažnjavanja, pojam vrste i svrha krivičnih
sankcija

4 Tema 4: Sistem izvršenja krivičnih sankcija u BiH i Republici Srpskoj

5 Tema 5: Organizacija kazneno-popravnih ustanova u Republici Srpskoj
6 Tema 6: Izvršenje kazne zatvora u Republici Srpskoj ( i u uporednom pravu)
7 Prvi kolokvij
8 Tema 7: Izvršenje ostalih kazni u Republici Srpskoj ( i u uporednom pravu)
9 Tema 8: Amnestija i pomilovanje osuđenih lica
10 Tema 9: Uslovni otpust i otpuštanje osuđenih lica
11 Tema 10: Materijalnopravni i procesnopravni položaj maloljetnih delikvenata
12 Tema 11: Izvršenje krivičnih sankcija nad maloljetnim licima
13 Tema 12: Izvršenje krivičnih sankcija u BiH
14 Grupni rad i priprema za ispit – ostale aktivnosti
15 Drugi kolokvij
 IZVRŠNO KRIVIČNO PRAVO – OSNOVNI POJMOVI I
KARAKTERISTIKE
Izvršno krivično pravo ili pravo izvršenja krivičnih
sankcija predstavlja treći konstitutivni dio krivičnog prava koje
logično slijedi poslije materijalnog krivičnog prava i formalnog
krivičnog procesnog prava. Tek u postupku izvršenja u zakonu
propisanih i u sudskom postupku izrečenih vrsta i mjera krivičnih
sankcija ostvaruje se svrha njihovog propisivanja, a to je suzbijanje i sprječavanje
kriminaliteta.

Izvršno krivično pravo Republike Srpske je dio jedinstvenog pravnog sistema

RS, ali koje u tom sistemu ima poseban zadatak. Njegov je zadatak da obezbijedi
zaštitu, učvršćivanje i razvijanje društveno-ekonomskih odnosa i društveno-
političkog uređenja zemlje, odnosno (kako je to u zakonodavstvu određeno) da
obezbijedi zaštitu ličnih sloboda i prava čovjeka, te drugih prava i društvenih
vrijednosti zajemčenih i zaštićenih Ustavom Republike Srpske i međunarodnim
pravom. Tako, član 1 stav 1 Krivičnog zakona Republike Srpske (KZ RS)
propisuje kao cilj krivičnog prava zaštitu osnovnih prava i sloboda čovjeka i
građanina i drugih osnovnih individualnih i opštih vrijednosti koje ustanovljava i
jemči pravni poredak.
Osnovni pojmovi izvršnog krivičnog prava

Pojam krivičnog prava i šta se njime određuje?

1. posebna grana pozitivnog prava.

2. grana pravne nauke.
• krivičnim pravom se određuje koja se društveno opasna
ponašanja čovjeka smatraju KD, koja se lica učinioci
KD smatraju krivično odgovornim i koje se krivične
sankcije izriču učiniocima KD.
Krivično pravo kao grana pravne nauke
• sistematizovani skup znanja o osnovnim pojmovima i
institutima koji su propisani pozitivnim krivičnim
zakonodavstvom;
• nauka koja proučava pozitivno krivično pravo s ciljem
da sistematski izloži i protumači ove pravne propise i
otkrije njihov smisao i socijalnu namjenu.
 Pojam krivičnog prava Republike Srpske

• sistem zakonskih propisa kojima se određuju KD i

krivične sankcije, kao i osnovi i uslovi za primjenu
krivičnih sankcija prema učiniocima KD u cilju
suzbijanja djela kojima se povređuju ili ugrožavaju
osnovna prava i slobode čovjeka i građanina i druge
osnovne individualne i opšte vrijednosti koje
ustanovljava i jamči pravni poredak.
• obuhvata one grane prava koje se bave javnopravnim
deliktima – krivičnim djelom, privrednim prestupom ili
prekršajem.
• kazneno pravo obuhvata:
1. krivično,
2. privredno prestupno i
3. prekršajno ili administrat. kazneno pravo.
 Naziv krivičnog prava
• naziv je novijeg datuma i potiče sa kraja XIX vijeka; prvi put
upotrijebljen sa donošenjem Krivičnog zakonika Kraljevine
SHS 1929. godine.
• criminal law; droit crimine, strafrecht; kazneno pravo; penal
law; nakazatelno pravo; ugolovnoe pravo.

Predmet krivičnog prava:

1. krivično djelo,
2. krivica, odn. osnovi i uslovi za primjenu krivičnih sankcija
prema učiniocima KD,
3. krivične sankcije – mjere prinude koje se sastoje u
ograničavanju ili oduzimanju učiniocu KD prava ili sloboda
koje ima kao građanin.
 Osnovna podjela krivičnog prava

1. materijalno (supstancijalno):
• a) pojam i karakteristike KD,
• b) sistem krivičnih sankcija i
• c) osnovi i uslovi za utvrđivanje krivice;
2. procesno – krivični postupak;
3. izvršno – postupak, način i uslovi izvršenja izrečenih
krivičnih sankcija.

Razne podjele krivičnog prava:

• redovno (u normal. okolnostima, doba mira);
• vanredno (npr. u vrijeme rata);
• nacionalno ili interno i
• međunarodno (izvori: Statut Haškog tribunala, Statut
tribunala za Ruandu, Rimski statut stalnog međunarodnog
krivičnog suda i dr.).
 Principi na kojima počiva naše krivično pravo

1. princip zakonitosti,
2. princip legitimnosti,
3. princip krivice,
4. princip jednakosti građana,
5. princip humanosti i
6. princip srazmjernosti i pravednosti.

Osnovni pojmovi nauke krivičnog prava:

• nauka krivičnog prava je dio pravne nauke koji predstavlja
sistem krivičnopravnih pojmova i instituta.
• proučava pozitivno krivično zakonodavstvo tako što proučava
društvene odnose koje uređuje krivično zakonodavstvo –
krivičnopravna dogmatika.
 Predmet nauke krivičnog prava

• predmet nauke krivičnog prava jesu osnovni pojmovi i

instituti propisani krivičnim zakonom: a) krivično
djelo i b) krivična sankcija.
• ova nauka proučava KD i krivične sankcije ne samo kao
pravne pojave zakonom uobličene, već i kao realne,
društvene pojave koje se javljaju u neposrednim
životnim situacijama.

Zadatak nauke krivičnog prava:

• da proučava pozitivno krivično pravo s ciljem da
omogući njegovo bolje razumijevanje i efikasniju
primjenu.
• proučavanje krivičnog prava kakvo jeste, kritika
postojećeg krivičnog prava, davanje prijedloga za
njegovu izmjenu, dopunu, reformu ili izgradnju budućeg
krivičnog prava (de lege ferenda).
 IZVRŠNO KRIVIČNO PRAVO KAO GRANA PRAVNE NAUKE
(PENOLOGIJA)
• Izvršno krivično pravo nije samo grana pozitivnog prava jedne
zemlje, već je ono istovremeno i grana pravne nauke. Kao
grana pravne nauke, izvršno krivično pravo je obuhvaćeno
pojmom penologija (lat. poena – kazna i grč. logos – nauka).

• Penologija je zapravo nauka o kaznama (odakle potiče i njen

naziv).

• Savremena penologija svojim multidisciplinarnim pristupom

svoju naučnu i praktičnu djelatnost usmjerava u prvom redu
naproučavanje izvršenja kazne lišenja slobode i ostalih kazni,
kao i drugih krivičnopravnih sankcija (mjera bezbjednosti,
vaspitnih mjera, uslovne osude sa zaštitnim nadzorom), kao i
drugih kaznenopravnih sankcija (sankcija za privredne
prestupe i sankcija za prekršaje). To je sintetičko određenje
penologije.
• Penologija je dakle naučna disciplina koja izučava razne
(pravne i vanpravne) aspekte koji se pojavljuju u vezi sa
izvršenjem krivičnih sankcija.

• Prvobitno je ova nauka izučavala samo probleme u vezi sa

izvršenjem kazne lišenja slobode. To je uostalom i danas
glavni predmet ove naučne discipline, ali je njeno
područje istraživanja prošireno i na probleme izvršenja
drugih krivičnih sankcija (zavodskih i vanzavodskih) koje
uključuje određene tretmane delinkvenata (osuđenih
lica).
• U nauci se penologija određuje i kao nauka koja izučava metode
kaznenopravnih sankcija, pravila njihovog izvršenja i metode koji
se koriste u njihovoj primjeni. Budući da se bavi pravom izvršenja
krivičnih sankcija, ona svoju pažnju poklanja i organizaciji ustanova
za izvršenje kazni, kao i vaspitnim mjerama koje se primjenjuju
prema osuđenim licima (kriminalna terapija) radi njihove
resocijalizacije i sprječavanja povrata (recidiva). U tom smislu se ona
određuje i kao„ nauka o terapiji osuđenika.

• Ili, drugim riječima, penologija je nauka, disciplina i djelatnost koja

je usko povezanasa krivičnim pravom, pa se čak naziva i „nauka o
kazni Ona svojim multidisciplinarnim pristupom koncentriše svoju
naučnu i praktičnu djelatnost na izvršenje kazne oduzimanja
slobode.
•
No, ona se bavi (ili bi bar trebalo da se bavi) i izvršenjem ostalih
kazni, zamjena za kaznu i drugih krivičnopravnih sankcija (mjera
bezbjednosti, uslovne osude sa zaštitnim nadzorom, vaspitnih mjera
prema maloljetnicima)..
• Na identičan način penologija se određuje kao naučna
disciplina koja se bavi problematikom izvršenja
kaznenopravnih sankcija, posebno kada se radi o
institucionalnom tretmanu osuđenog lica.

• S obzirom na predmet njenog proučavanja, može se reći da je

ona nastavak (produžetak) krivičnog prava, jer se bavi
izvršenjem kaznenopravnih sankcija koje su izrečene na
temelju odredbi krivičnog materijalnog prava.

• Između ostalog, njen je zadatak da se bavi i izgradnjom

prikladnih sistema za resocijalizaciju delinkventa kako bi se
izvršenjem kaznenopravnih sankcija ostvarila svrha
kažnjavanja.
I konačno, budući da je sredinom 2003. godine stupio na
snagu Rimski statut Međunarodnog krivičnog suda (koji
određuje sistem međunarodnih krivičnih djela i sankcije za
njihove učinioce koje izriče Međunarodni krivični sud), čime
je međunarodno krivično pravo dobilo „pravo građanstva“
kao najmlađa krivičnopravna disciplina, logično je da se
penologija, između ostalog, bavi i proučavanjem sistema
izvršenja krivičnih sankcija koje su izrečene od strane
međunarodnih krivičnih sudova (Međunarodnog krivičnog
suda, odnosno ad hoc tribunala koji su formirani krajem
devedesetih godina dvadesetog vijeka za bivšu SFRJ,
Runandu, Sijera Leone i Istočni Timor).
• U pogledu naziva ove grane pozitivnog prava, još uvijek nije
opšteprihvaćeno da se ona naziva izvršno krivično pravo.

• Naime, rijetki su autori16 koji za sistem pravnih propisa

kojima se određuje način, postupak i uslovi izvršenja krivičnih i
drugih kaznenih sankcija upotrebljavaju naziv izvršno krivično pravo
ili pravo izvršenja krivičnih sankcija.

• Osnova ovoga naziva potiče od osnovnog izvora ove grana prava –

Zakona o izvršenju krivičnih sankcija Republike Srpske1 (ZIKS). Zato
se ponekad ova grana prava naziva penitensijarno pravo. Češće se za
nauku izvršnog krivičnog prava upotrebljava naziv penologija.
 Osnovni pojmovi u izvršenju krivičnih sankcija RS
ZIKS RS, član 8
(1) Osim ako ovim zakonom nije drugačije određeno, pojedini izrazi
upotrijeblјeni u ovom zakonu imaju slјedeće značenje:
a) "osuđeni" je lice za koje je pravosnažnom odlukom suda utvrđeno da je
krivično odgovorno za određeno krivično djelo,
b) "osuđeno lice ili osuđenik" je lice koje je pravosnažnom odlukom
proglašeno krivično odgovornim i koje u kazneno-popravnoj ustanovi
izdržava kaznu zatvora u skladu sa odredbama ovog zakona,
v) "pritvorenik" je lice koje se nalazi u pritvoru po odluci suda kojom je
pritvor određen,
g) "kažnjeni" je lice koje je pravosnažnim rješenjem suda proglašeno
prekršajno odgovornim i koje u Ustanovi izdržava kaznu zatvora,
d) "povratnik" je osuđeno lice koje je dva i više puta bilo pravosnažno
osuđivano na kaznu zatvora,
đ) "Ustanove" su svi kazneno-popravni zavodi i vaspitno-popravni dom u R.Srpskoj,
e) "pravno lice" su sva lica koja su kao takva definisana u Zakonu o krivičnom
postupku, uklјučujući organizacije, preduzeća, udruženja, firme i druga privredna
društva,
ž) "nadležni sud" su svi sudovi koji su izrekli kaznu, uputili lice na izdržavanje kazne ili
odredili pritvor,
z) "ovlašćeno službeno lice" je lice zaposleno u Ministarstvu pravde i kazneno-
popravnoj ustanovi, koje je ovlašćeno da vrši poslove i ovlašćenja u skladu sa ovim
zakonom (nadzor nad radom Ustanova, primjena sredstava prinude, pretres prostorija
itd.), a koje pored toga vrši i ostale poslove u skladu sa ovim zakonom i podzakonskim
propisima,
i) "pripadnik službe obezbjeđenja - policajac kazneno-popravne ustanove" je lice
zaposleno u kazneno-popravnoj ustanovi na poslovima obezbjeđenja, koje nosi uniformu
i naoružano je,
j) "radni instruktor" je lice koje u okviru privredne jedinice kazneno-popravne
ustanove vrši radnostručno osposoblјavanje osuđenih lica i malolјetnika za pojedina
zanimanja (bravar, tokar, limar, pekar i sl.) i
k) "tretman" je proces koji podrazumijeva planske, sistematske i organizovane
aktivnosti koje se sprovode prema osuđenom licu, malolјetniku i vaspitaniku, a čije je
cilј njihovo osposoblјavanje da poštuju društvene norme i pravila kako ne bi više