Gospodarka światowa

Hon.Prof. multi dr dr h.c. multi

Józef Antoni HABER
WSB w Poznaniu Wydział Zamiejscowy w Chorzowie
Gospodarka światowa
Wykład 1
1. Globalizacja a gospodarka światowa.
2. Ewolucja procesów globalizacji.
3. Siły napędowe globalizacji.
4. Zwolennicy i przeciwnicy globalizacji.
5. Przykłady zmian na skutek procesów
globalizacji.
Gospodarka światowa

Pojęcie:
Istnieje wiele definicji gospodarki światowej.
Najprościej gospodarkę światową można okre-
ślić jako pewną sieć powiązań gospodarek na-
rodowych w skali światowej, na różnych pozio-
mach, w różnych obszarach i skali zależności.
Oznacza to, że mamy oczywisty związek z po-
jęciem gospodarki globalnej i globalizacji.
Spójrzmy zatem na ewolucję tych procesów.
Globalizacja

Termin „globalizacja” wprowadzono po raz

pierwszy do Oxford English Dictionary dopiero w
1992 roku.
Czy to możliwe, że nie widziano niczego
znaczącego w odbywającej się coraz ściślejszej
współpracy w skali całego świata?
Jak zwykle pod latarnią jest najciemniej, a to co
nam towarzyszy codziennie nie robi już wrażenia
zanim nie zacznie wpływać negatywnie na nasze
życie.
Globalizacja
Pojęcie:
Zgodnie z definicją OECD:
Globalizacja to rosnące umiędzynarodowienie
rynku towarów, usług, środków produkcji,
systemów finansowych, konkurencji,
korporacji, technologii i przemysłów.

Widać zatem ścisły związek tych dwóch pojęć:

gospodarka światowa i globalizacja, ze sobą.
Globalizacja

\Źródła globalizacji:
 Czasy antyczne,
 Średniowiecze,
 Czas wielkich odkryć geograficznych,
 Pierwsz rewolucja przemysłowa,
 Integrtacja po II wojnie światowej,
 Era postindustrialna.
Globalizacja

ZAWSZE BYŁA INTEGRALNĄ

CZĘŚCIĄ HISTORII CZŁOWIEKA
Globalizacja

Czasy antyczne:
Cesarstwo Rzymskie było tylko
jednym z globalnych centrów
obok Chin, Bliskiego Wschodu
oraz Ameryki
prekolumbijskiej.
Globalizacja

Średniowiecze:
Najważniejsze czynniki:
1. Chrześcijaństwo,
2. Powstanie banków,
3. Powstanie i rozwój Ligi Hanzeatyckiej.
Globalizacja

Chrześcijaństwo:
 uniwersalizm,
 Jedno centrum władzy (Stolica Apostolska),
 Swobodny przepływ ludzi (dzięki czemu
nastąpił rozwój uniwersytetów jako centrów
wiedzy – łacina jako lingua franca)
Globalizacja
Powstanie banków:

Rozwojowi handlu i sztuki we Włoszecg

towarzyszyło zapotrzebowanie na pieniądze
i ich wymianę. Odbywało się to na rynkach
miejskich w Lombardii na ławach (banco)
dając początki nazwie Bank.
Globalizacja
Liga Hanzeatycka
Przyjmuje się, że początkiem było przymierze Lubeki i
Hamburga zawarte w 1214 roku, a następnie rozszerzone
jako ekonomiczna i obronna konferderacja wolnych miast
północnych Niemiec i krajów przyległych. Szczyt potęgi to
XIV wiek (członkami Ligi było wówczas ponad 100 miast) i
niezależna siła polityczna. Koniec Ligi datuje się na 1669
rok, gdy odbyło się jej ostatnie oficjalne zgromadzenie.
Odrodzenie Hanzy, lecz w nowym wymiarze, dokonało się
na spotkaniu w Zwolle (Niderlandy) w 1980 roku, a celem
jest współpraca w dziedzinie kultury, nauki, turystyki i
rozwoju miast (dzisiaj liczba członków to ponad 200
miast.
Globalizacja
Czas wielkich odkryć geograficznych:
To przede wszystkim:
 Poszukiwanie zasobów złota.
 Powstanie potęg kolonialnych.
 Powstanie i rozwój protoplastów dzisiejszych

przdsiębiorstw ponadnarodowych (brytyjska

Kompania Wschodnhioindyjska, Elżbieta I,
1600 rok, Wielka Karta przywileju handlu).
 Walka o nowe strefy wpływów (wielkie

konflikty interesów).
Globalizacja
Rewolucja przemysłowa:
1. Nowy paradygmat: zysk ajko siła napędowa
gospodarki,
2. Początek ekonomii skali (korzyści z
produkcji masowej),
3. Wzrost współzależności,
4. Kryzysy jako przejaw sprzeczności
interesów.
Globalizacja

Integracja po II wojnie swiatowej:

1. Wzrost znaczenia państwa w gospodarce.
2. Szybki wzrost umiędzynarodowienia produkcji.
3. Korporacje miedzynarodowe kontra państwo.
4. Integracja europejska i pozaeuropejskie
ugrupowania integracyjne.
5. Wzrastająca rola międzynarodowych organizacji
gospodarczych oraz kartelu naftowego i
gazowego.
Globalizacja
Era postindustrialna:
 Nazywana często jako technotroniczny

wymiar drugiej rewolucji przemysłowej,

 Ściślejsza współpraca instytucji i ludzi,
 Obniżenie kosztów transportu i

komunikowania się,
 „Śmierć odległości” (always on always in).
Globalizacja
Siły napędowe globalizacji:
POLITYCZNE:
- Zmniejszenie politycznych barier w handlu
międzynarodowym,
 Ochrona własności intelektualnej,
 Prywatyzacja,
 Rozwój ugrupowań handlowych,
 Normy techniczne i w ochronie środowiska.
Globalizacja
Siły napędowe globalizacji

EKONOMICZNE
 Handel światowy,
 Światowe rynki finansowe,
 Globalna konkurencja,
 Siły rynkowe,
 Wzrost dochodów osobistych.
Globalizacja
Siły napędowe globalizacji

TECHNICZNE
 Uprzemysłowienie,
 Rewolucja transportowa,
 Rewolucja w swiecie informacji i komunikacji

(zwycięża nie większy lecz szybszy),

 Rozwój sektora badawczo-rozwojowego.
Globalizacja
Siły napędowe globalizacji

SPOŁECZNE
 Konsumpcyjne podejście prowadzące do

ujednolicenia upodobań.
 Zmiana zachowań ludzi i całych grup

społecznych.
 Wzrost wykształcenia i umiejętności.
 Wzrost ambicji indywidualnych.
Globalizacja
Zwolennicy i przeciwnicy

ZWOLENNICY:
Podkreślają cztery najważniejsze elementy:
1. Wyższy wzrost gospodarczy.
2. Wyższy poziom życia obywateli.
3. Wzrastającą wymiane technolkogii.
4. Rozszerzająca się integrację kulturową.
Globalizacja
Zwolennicy i przeciwnicy

PRZECIWNICY:
Argumentują , że mimo pozytywów dostrzega
się negatywne efekty globalizacji:
1. Podważa osiągniety poziom płac w krajach
bogatych.
2. Wykorzystuje robotników w krajach
biednych.
3. Niszczy środowisko naturalne
Globalizacja
Zwolennicy i przeciwnicy

PRZECIWNICY (c.d.)
4. Podważa, a nawet kompromituje prawa
człowieka.
5. Ogranicza suwerenność narodową.
6. Daje korporacjom ponadnarodowym zbyt
dużą siłę.
Globalizacja
Zmiany
Zanotowano, że w wyniku procesów globaliza-
cji nastąpiły znaczące zmiany:
 w porównaniu do 1920 roku (w cenach
porównywalnych) obniżono o 70% koszty
transportu morskiego;
 od 1930 roku o 84% obniżono koszty transportu

lotniczego;
 Jeszcze w 1960 roku 3 minuty rozmowy
telefonicznej pomiędzy Nowym Jorkiem a
Londynem (w cenach porównywalnych)
kosztowały 60,42$, a w roku 2000 tylko 0,40$.;
Globalizacja
Zmiany
 Światowy przepływ kapitału, tylko pomiędzy
1990 a 2000 rokiem wzrósł czterokrotnie
osiągając poziom 7,5 biliona $;
 Zaobserwowano gwałtowną, lecz dość
zróżnicowaną , transformację gospodarek
krajów postsocjalistycznych;
 Chińska Republika Ludowa zmuszona została do
ogłoszenia tzw nowej polityki otwarcia;
 Wzrosło znaczenie ugrupowania BRICS
(Brazylia,Rosja, Indie,Chiny,Republika
Południowej Afryki);
Globalizacja
Zmiany

 Nastąpił wzrost liczby przedsiębiorstw

ponadnarodowych (według danych UNCTAD
działa obecnie: 63 000 takich
przedsiębiorstw, które mają:
* 810 000 oddziałów,
* zatrudniają 86 milionów pracowników;
* wytwarzają 25% światowego PKB;
* kontrolują 2/3 handlu światowego.
Globalizacja
Zmiany
Siedziby kwater głównych korporacji
ponadnarodowych rozrzucone sa po całym
świecie, lecz kilka krajów wykazuje się
szczególną ich koncentracją ( a co zwraca
uwagę nie są to kraje tzw. raje podatkowe):
- 9356 korporacji ma swoja siedzibe w Danii,
- 7460 w Korei Południowej,
- 4334 w Japonii,
- 3387 w USA.
Globalizacja
Zmiany

Uważa się, że 1318 korporacji

ponadnarodowych stanowi
jądro gospodarki światowej.
Literatura do wykładu
1. Gospodarka światowa w XXI wieku –
kierunki przemian. Red. T.Sporek,
Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach,
2015
2. Współczesna gospodarka światowa.
Red.B.Kisiel-Łowczyc,Wydawnictwo
Uniwersytetu Gdańskiego 1999
3. Gospodarka światowa w XXI wieku. Red. M.
Czerwińska, Oficyna Wydawnicza AFM,
Kraków 2015
Literatura do wykładu
4. Janusz Skodlarski, Rafał Matera: Gospodarka
światowa. Geneza i rozwój. Wydawnictwo
Naukowe PWN, 2008
5. Perspektywy Nowego Ładu Światowego.
Red.Longin Pastusiak, Akademia Finansów i
Biznesu VISTULA, Warszawa 2013
6. Gospodarka światowa w warunkach
globalizacji i regionalizacji rynków. Red.
naukowa: S.Miklaszewski, E.Molendowski,
Difin 2009